همه چیز درباره هموروئید یا بواسیر
هموروئید یا بواسیر یک بیماری به شکل ایجاد دانه در مقعد اسـت که برای اجابت مزاج فرد را با مشکل مواجه می کند و گاهی هم خونریزی مشاهده می شود. در آمریکا سالانه یک میلیون نفر به هموروئید مبتلا میشوند و با توجه به شیوع و عوارض آن جز بیماریهای شایع و پرهزینه به حساب میآید.
عوارض شایعی که باعث مراجعه بیمار به پزشک میشوند شامل: خارش، توده، درد، تورم، خونریزی و بیرونزدگی میباشد که براساس شدت و نوع علائم از درمان موضعی شروع و ممکن اسـت به جراحیهای متفاوت ختم شود.احتمال ابتلا به این بیماری هر دو جنس یکسان اسـت و نیمی از بیماران بالای 50 سال هستند. هموروئید در نژاد سفید، همچنین در مناطق شهری و صنعتی شیوع بیشتری دارد.
عوامل زمینهساز هموروئید در یک جامعه عبارتند از: توارث، شیوه تغذیه و مسایل فرهنگی، همچنین میتوان به سن، مشکلات روحی، تغییرات هورمونی و سابقه درمان دارویی، حاملگی، نوع ورزش، کارهای سنگین، نوع پوشش و بیماریهای زمینهای مانند یبوست مزمن سرفه و … ذکر کرد.
در حالت طبیعی یک بالشتک عروقی زیر مخاطی در ناحیه آنال Verge در سه منطقه راست خلف، راست جلو و چپ در ناحیه انزال وجود دارد. بطوریکه این بالشتکها هنگام دفع از خون خالی شده و کانال آنال را از صدمه دیدن مصون نگه میدارند و با فیبروز و عضلاتی که اطرافشان هستند بعد از فشار و نزول مقعد حین دفع به حالت اول برمیگردانند.
با توجه به ارتباط خونی از عروق مزانتریک و پورت به عروق پودندال و وناکاوا در برخی بیماریهای کبدی (شامل هیپرتانسیون پورت) یکی از کانونهای شنت هموروئید خواهند بود.به گزارش پارس نازهمچنین گشادی عروق و اختلالات بافت همبند سبب بیماریهای هموروئید و بیرونزدگی و پرولاپس و بزرگی آن خواهد شد.
مواردی که با افزایش فشار داخل شکمی سبب اتساع عروق همورئیدال میشوند، در علل زمینهساز نام برده شدهاند و بعدا در مراحل بعدی با اختلال در بافت همبند سبب پرولاپس هم میشوند؛ به همین جهت تصحیح تغذیه و افزایش فیبر و مایعات به غذا و جلوگیری از یبوست و فشار حین دفع نقش مهمی را ایفا میکند.
در حاملگی نیز با فشار جنین در لگن و اتساع وریدی این مشکل پیش میآید. در میان بعضی خانوادهها اختلالات در بافت همبند و رژیم غذایی یکسان نیز ابتلا به هموروئید بیشتر اسـت. انقباض غیرطبیعی عضلات مقعد، که در آن بیمار مجبور اسـت حین دفع فشار بیشتری وارد کند، نیز از عوامل مستعدکننده اسـت که با بررسیهای مانومتری مشخص میشود.
تقسیمبندی هموروئید
براساس محل قرارگیری به سه گروه خارجی، داخلی و مخلوط (Mixed) تقسیم میشود. هموروئید خارجی با پوشش اپیدرمی از هموروئید داخلی پرولابه با پوشش مخاطی متمایز میشود. هموروئید خارجی معمولا زیر خط دندانهای و با ترومبوز و زخمی شدن عارضهدار میشود.
هموروئید داخلی بالای خط دندانهای بوده و عوارضی چون پرولاپس، زخمی شدن، خونریزی و احتمال کمتر ترومبوزه دارد. گروه سوم که مخلوط گروه اول و دوم میباشد معمولا پرولابه، زخمی و غیرقابل جا انداختن اسـت. هموروئید داخلی به چهار دسته تقسیم میشود: I گرید فقط موقع زور زدن به لومن داخل روده برجسته شده و ایجاد خونریزی بدون درد میکند ولی بیرون نمیآید.
II گرید که برجستگی هموروئید بیرون میآید و پس از خاتمه زور زدن خود به خود به داخل برمیگردد. III گرید با دستکاری بیمار جا انداخته میشود. و گرید IV پرولابه بوده و جا نمیرود.
هموروئید خارجی
غالبا به صورت برجستگیهای معمولی با وریدهای برجسته و بنفش رنگ و گاه ترومبوز و به صورت پاکه متورم دردناک دیده میشود. ترومبوز معمولا در افرادی که یبوست دارند یا کار سنگین دارند یا وزنههای سنگین بلند میکنند، اتفاق میافتد.
در بیمارانی که IBD یا IBS دارند بیماریهای التهابی روده به علت مقوله زیاد دفع و زمان طولانی دفع همراه با حالت زورپیچ احتمال ترومبوزه شدن هموروئید وجود دارد.
هموروئید داخلی
معمولا در گرید 2 و 1 دیده نمیشوند، مگر بیمار زور بزند یا حین دفع معاینه شوند. در گرید 2 و بعضا 3 نیز معمولا با شکایت خونریزی بدون درد و در مراحل پیشرفته که زخمی شدن پاکههای پرولابه مراجعه میکنند.
تشخیص افتراقی
پولیپهای پایهدار در کانال آنال در صورت بیرون آمدن میتوانند با هموروئید داخلی اشتباه شوند و یا کانسر این منطقه خصوصا نوع وژتان و قارچی در پایین کانال آنال که با بیوپسی مشخص میشوند.
درمان
قدم اصلی در درمان هموروئید، اصلاح روش تغذیه و تصحیح عادات بدغذایی اسـت. با افزودن فیبر و مایعات در گرید 1 و 2 گاهی در حدود صد درصد بهبودی حاصل میشود.به گزارش پارس ناز در هموروئیدهای داخلی گرید 1 و 2 آموزش دفع که آمپول رکتوم حساسسازی مجدد شود،
تحریک رفلکس گاستروکولیک هر روز صبح بعد از صبحانه و اقداماتی مانند اسکلروتراپی با تزریق مواد اسکلروزات در پایه عروقی توسط افراد با تجربه میتواند باعث فیبروز عروق و برگشت مخاط به حالت اول شود.برای هموروئیدهای داخلی گرید III نباید این کار انجام شود، چون با ترومبوز پاکه عوارض بیشتری اتفاق میافتد.
البته عوارض عفونت، آبسه، فیستول و احتباس ادرار در سایر موارد زیر محتمل اسـت. که در صورت ایجاد آبسه حتی خطر سپسیس و گانگرن فورنیر یا فاشیت نکروزان در ناحیه پرینه استفاده از (Rubber Ring ligatron) با بستن حلقه دور پاکه هموروئید داخلی نیز در مورد گرید 1 و 2 بیشتر انجام میشود.
در این روش نیز باید مهارت و تجربه کافی داشت، چون در صورت عمیقتر بستن پایه هموروئید عوارض ادراری و عفونت و آبسه و فیتول ایجاد میشود. همچنین خونریزی تاخیری و درد شدید هم همراه با ترومبوز هموروئید خارجی در اثر اسپاسم اسفنکتر و اولسره شدن همین که لیگاتور و سپسیس محتمل اسـت.
معمولا عوارض هر دو درمان فوق در انتخاب ناصحیح به لحاظ گرید و نیز اختلالات ایمنی و در وهله بعد نقص در تکنیک عمل میباشد.کرایوتراپی و ترموتراپی در این روش با سوزاندن یا منجمد کردن پاکه هموروئید داخلی درمان صورت میگیرد و با ایجاد فیبروز پاکه از بین میرود که این مراحل سه تا چهار هفته طول میکشد در طی این مدت ترشحات آبکی زیاد دفع میشود که بیمار گاهی مجبور اسـت از پد استفاده کند.
استفاده از داپلر جهت مشخص کردن عروق هموروئیدی با عبور ترانس دیوسر آن از پروکتوسکوپ و بستن پایه عروق بدون برداشتن مخاط از روشهای درمانی دیگری اسـت که در مورد هموروئید تا گرید II داخلی به کار میرود. در مورد هموروئیدهای داخلی با گرید III و IV روشهای جراحی استفاده میشود و روشهای قبلی مورد استفاده قرار گیرد.
در مورد هموروئید اکترنال در صورت وجود ترومبوز طی دو الی سه روز اول، عمل جراحی هموروئید کتومی بصورت اورژانس اسـت، چون بالاترین میزان ایجاد آبسه و عوارض دیگر در همین مدت میباشد. اگر بیمار بعد از این مدت مراجعه کرده باشد از درمانهای پزشکی شامل تغذیه و داروها شامل مسکن،
ملین، انواع پمادها و شیافهای موضعی استفاده میشود. بعد از دو هفته در صورت آتروفی شدن نیاز به برداشتن پاکه هموروئید نیست و اگر همچنان وجود داشته باشد، به صورت الکتیو هموروئید کتومی انجام میگیرد.
استفاده از لیزر: در مورد هموروئید، مشابه استفاده از چاقوی جراحی اسـت؛ با این تفاوت که در مورد هموروئید داخلی بدون بیهوشی و کوآگولاسین نیز انجام میشود. در سایر موارد، لیزر هیچ تفاوتی با چاقوی جراحی ندارد. روشهای مختلف جراحی باز در مورد هموروئید براساس شدت و اینکه هر دو نوع هموروئید داخلی و خارجی و نیز پرولاپس آن وجود داشته باشد، اسـت که در این مقاله نمیگنجد لازم اسـت.
عوارض شایع به دنبال جراحی هموروئید در راس آنها درد و احتباس ادراری خصوصا در صورتی که بیهوشی اسپاینال باشد، دیده میشود. در موارد باند یا اسکلروتراپی نیز در صورت عمیقتر کارکردن احتباس ادراری پیش میآید. عوارض دیگری مانند یبوست و تجمع مدفوع به علت ترس از دفع، خونریزی، عفونت، سپسیس،
آبسه و متعاقب آن فیستول، تنگی مقعد و بدنبال آن فیبروز، خارش، بیاختیاری مدفوع و در آخر عود هموروئید در صورتی که پایه کامل لیگاتور نشده باشد، پیش میآید.