آمار وزارت بهداشت حکایت از دود شدن سالانه 50میلیارد نخ سیگار در کشور دارد که با حسابی سرانگشتی و احتساب هر نخ سیگار 200تومان ،میزان سرمایه ای که سالانه در کشور دود می شود به رقم 10 هزار میلیارد تومان در سال می رسد.
رقمی که به گفته مسئول دبیرخانه ستاد کنترل دخانیات باید دو تا سه برابر آن(معاد ل30هزار میلیارد تومان) را برای درمان بیماری های ناشی از مصرف دخانیات هزینه کرد.اعداد و ارقامی نجومی که فارغ از مشکلات و بیماری های جسمی ،روحی و اجتماعی مصرف دخانیات برای افراد ،هر شنونده ای را به فکر فرو می برد.
سن مصرف دخانیات در کشور به 13 سال رسیده است قانون گذار فروش محصولات دخانی به افراد کمتر از 17 سال را ممنوع کرده است و بر اساس قانون هرگونه فروش محصولات دخانی ازسیگار گرفته تا قلیان به این گروه سنی ممنوع است.
با این حال آمار پنج سال گذشته وزارت بهداشت که هنوز به روز رسانی نشده است حکایت از استعمال دخانیات توسط 3 درصد از افراد کمتر از 15 سال جامعه دارد.یعنی 5درصد از پسران کمتر از 15سال و یک درصد از دختران کمتر از 15سال مصرف کننده دخانیات هستند و این را در بررسی های میدانی هم می توان مشاهده کرد.
مشتری سیگار نخی بیشتر جوان ها و نوجوان ها هستند
کافی است سری به باجه های مطبوعاتی و سوپر مارکت های سطح شهر بزنی تا با جامعه هدف وارد کنندگان و تولید کنندگان سیگار آشنا شوی.
صادق در یکی از خیابان های مرکزی تهران باجه مطبوعاتی دارد و بیشتر از این که روزنامه و مجله بفروشد سیگار می فروشد.او می گوید: بیشترین سود ما از فروش نخی سیگار است و اگر بخواهند جلوی این کار را بگیرند دکه داری دیگر مقرون به صرفه نیست.
از سن و سال مشتری ها که می پرسم می گوید :مشتری سیگار نخی بیشتر جوان ها و نوجوان ها هستند و اغلب هم گذری از ما سیگار می خرند.به خصوص بچه های دبیرستانی که هر بار چند نخ سیگار می خرند و باهم مصرف می کنند.صادق می گوید: در چند سال اخیر تعداد دخترهای سیگاری هم زیاد شده است.
سالانه 10هزار میلیارد تومان توسط افراد سیگاری دود می شود
مهندس ولی زاده، رئیس دبیرخانه ستاد کنترل دخانیات درباره جامعه مصرف کننده سیگار در کشور می گوید:براساس آمار14درصد از ایرانی ها مصرف کننده دخانیات هستند که از این تعداد 12 درصدشان سیگار مصرف می کنند.
از این تعداد 10.5درصدشان مصرف روزانه سیگار دارند و به طور میانگین 13 نخ سیگار در روز مصرف می کنند.
وی البته اشاره ای هم به آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت می کند و می گوید: بر اساس آمار وزارت بهداشت مصرف سیگار در کشور سالانه 50میلیارد نخ است اما برخی آمار غیر رسمی از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت حکایت از مصرف سالانه 65میلیارد نخ سیگار در سال دارد.
حال اگر میزان مصرف را همان 50میلیارد نخ در نظر بگیریم سالانه 10هزار میلیارد تومان در کشور توسط افراد سیگاری دود می شود که این خود یک درصد از تولید ناخالص ملی را شامل می شود.
مصرف دخانیات علاوه بر پولی که برای مصرف آن پرداخت می شود و هزینه های درمان ،پیامدها و بار هزینه ای دیگری هم برای کشور به همراه دارد.
آن گونه که دکتر غلامرضا حیدری رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات می گوید :اگر هزینه های درمان، غیبت از کار،دارو،آزمایشگاه و مرگ زود رس را نیز در نظر بگیریم،مصرف دخانیات روزانه حدود 120میلیارد تومان هزینه بر اقتصاد کشور تحمیل می کند که تمام این هزینه ها از جیب 85درصد افراد غیر سیگاری جامعه تامین می شود.این درحالی است که در بسیاری از کشورهای مترقی افراد سیگاری باید حق بیمه ای بیشتر از افراد غیر سیگاری پرداخت کنند.
مصرف قلیان درحال همه گیری است!
رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری و کنترل دخانیات مشکل اصلی امروز جامعه را مصرف قلیان ونبود قبح مصرف در خانواده ها می داند و می گوید: متاسفانه آماری از مصرف قلیان در جامعه وجود نداردو از آن جا که مصرف این ماده دخانی ممکن است به صورت روزانه و تفریحی صورت گیرد اطلاعات دقیقی از آسیب های ناشی از آن وجود ندارد.
اما آمار تقریبی حکایت از این دارد که 20تا 25درصد ایرانیان تجربه مصرف قلیان را دارند و مصرف قلیان مانند سیگار قبیح نبوده و حتی فرزندان در حضور خانواده هایشان اقدام به استعمال آن می کنند.
این درحالی است که به واسطه حجم زیاد دود قلیان ،استعمال آن به مراتب از سیگار خطرناک تر است و بیماری های شدیدتری را برای بدن به همراه دارد.
دکتر حیدری در توضیح این موضوع هم می گوید: بارها در رسانه درباره خطرات قلیان صحبت شده است اما افراد باید بدانند که با هر پک سیگار 30سی سی دود وارد ریه ها می شود اما با هر پک به قلیان چیزی در حدود 400سی سی دود به ریه ها وارد می شود.
نکته دیگر تعداد پک هاست.هر نخ سیگار با 12پک به اتمام می رسد اما در هر بار مصرف قلیان فرد ده برابر بیشتر پک می زند و همین موضوع باعث می شود یک بار مصرف قلیان معادن مصرف 100نخ سیگار به بدن آسیب برساند.
دکتر خسرو صادق نیت رئیس مرکزکار و سلامت محیط کار وزارت بهداشت از روبه رشد بودن مصرف قلیان در خانواده ها و دختران خبر می دهد و می گوید: بررسی ها نشان می دهد که روند مصرف سیگار در کشور رو به افزایش نیست و در بعضی سال ها کاهش نیز یافته است، اما در مقابل آن چیزی که نگران کننده است، مصرف قلیان در بین نوجوانان و به خصوص دختران است.
وی اشاره ای هم به مطالعه آمار سال های ۸۲ و ۸۶ درباره مصرف قلیان در کشور می کند و می گوید: نتایج مطالعات نشان می دهد که مصرف قلیان در بین افراد ۱۳ تا ۱۵ سال رشد ۲ برابری داشته و این رشد در بین دختران 5/2 برابر بوده است.متاسفانه همراه با رشد مصرف قلیان، استفاده از قلیان خانوادگی شده است. یعنی، پدر و مادر به راحتی در کنار فرزندان قلیان مصرف می کنند. در حالی که درباره سیگار، چنین شرایطی حاکم نیست.
وی همچنین به خطرات «دود سوم» قلیان در اماکن عمومی اشاره می کند و می گوید: دود این قبیل مواد دخانی به راحتی از طریق پوست جذب می شود و احتمال شیوع مصرف سیگار بالا می رود. یعنی کودکانی که در اماکن عمومی دست شان آلوده به دود مواد دخانی می شود، احتمال دارد در نوجوانی گرفتار مصرف سیگار و قلیان شوند.
دخانیات عامل اصلی 52بیماری است
52بیماری و24نوع سرطان تنها بخشی از آسیب هایی است که مصرف دخانیات برای جامعه به همراه دارد.آسیب هایی که افراد در معرض دود را هم تهدید می کند و به گفته دکتر محمد رضا مسجدی، مدیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات 10 درصد از افرادی که خود مصرف کننده نیستند اما در معرض دود قرار دارند نیز به این بیماری ها مبتلا می شوند.به گفته دکتر حیدری نیز 75درصد از بیماری های قلبی ارتباط مستقیم با مصرف دخانیات دارند.
قانون هست ولی اجرا نمی شود
مدیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات اجرا نشدن قوانین موجود را مشکل اصلی مبارزه با دخانیات در کشور می داند و می گوید:از افتخارات نظام جمهوری اسلامی ایران عضویت ایران در معاهده کنترل دخانیات در سال 85 است که با تصویب مجلس شورای اسلامی صورت گرفت.
با عضویت ایران در این معاهده ایران نیز مانند دیگر کشورهای عضو متعهد به اجرای مقررات بین المللی دراین حوزه شد.در همین راستا یک سال بعد یعنی در سال 86مجلس قانون جامع کنترل دخانیات را تصویب کردکه در خاورمیانه و آفریقا ، قانونی یکه تاز و بی نظیر است.ا
ما متاسفانه با وجود چنین قانونی به دلیل نبود هماهنگی و نظارت اتفاق خاص و چشمگیری طی 10 سال گذشته رخ نداده و سن استعمال دخانیات به 13تا 15سال رسیده است.
علاوه بر این مصرف قلیان در حال سنت شکنی است و ساختار نامطلوب فرهنگی درجامعه پدید آورده است.حتی در طول 10 سال گذشته نمایش دخانیات در فیلم ها و سریال ها هم افزایش یافته است که همین موضوع تاثیری نامطلوب بر جامعه می گذارد.
افزایش 3 برابری نمایش مصرف دخانیات در فیلم ها
مسجدی تاکید ویژه ای بر فرهنگ سازی برای کاهش تقاضای مصرف در جامعه به ویژه در سنین کم دارد و می گوید:کار باید از آموزش و پرورش شروع شود و نهادهای فرهنگی مانند صداو سیما و تولید کنندگان فیلم ها و سریال هایی که در شبکه خانگی توزیع می شوند نیز به این موضوع اهمیت دهند.
چراکه بر اساس بررسی های صورت گرفته در جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات صحنه های مصرف دخانیات در فیلم های سینمایی از 20تا 30ثانیه در هر فیلم در 10 سال گذشته به 90ثانیه در هر فیلم رسیده است که این خود نشان از ضعف همکاری مسئولان فرهنگی کشور دارد.
وی به عملکرد کشورهای مترقی در این حوزه نیز اشاره می کند و می گوید: در حالی که این کشورها صحنه های مصرف دخانیات در فیلم های قدیمی را سانسور می کنند در کشور ما استعمال دخانیات توسط هنرپیشه های نقش اول 10 برابر نسبت به گذشته رشد داشته است.
عزمی برای جلوگیری از عرضه محصولات دخانی نیست
این مقام مسئول از اهمیت ندادن برخی مسئولان به ستاد کشوری کنترل دخانیات نیز گلایه دارد و می گوید:با این که حدود 10 سال از تشکیل این ستاد می گذردمقام مسئول ناجا و رئیس رسانه ملی حتی یک بار هم در جلسات ستاد شرکت نکرده اند و با وجود شرکت وزیران علوم،آموزش و پرورش ،بهداشت و ورزش و جوانان در این جلسات،اما برخی ناهماهنگی ها باعث شده تا کار به خوبی جلو نرود.
به عنوان مثال نیروی انتظامی عزمی برای جلوگیری از عرضه دخانیات در مراکز فاقد مجوز ندارد و وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز مجوز ساخت کارخانه های بزرگ فراوری توتون و تنباکو را صادر می کند.مسجدی تعداد واحدهای فاقد مجوز عرضه کننده قلیان در کشور را هشت هزار واحد صنفی اعلام می کند و می گوید:این واحدها اجازه فعالیت ندارند اما نبود نظارت ها راه را برایشان باز گذاشته است.
بهزاد ولی زاده رئیس دبیرخانه ستاد کنترل دخانیات نیز با تاییداین مطلب می گوید: هم اکنون مهم ترین معضل ما باجه های مطبوعاتی فروشنده سیگار است که البته وزارت کشور و شهرداری ها قول همکاری داده اند و قرار بر این است که در ماه جاری ممنوعیت فروش سیگار در محل های فاقد مجوز اجرایی شود.درمجموع در بحث عرضه محصولات دخانی اعم از سیگار و قلیان ،وزارت صنعت، معدن و تجارت نسبت به تعطیلی و پلمب مراکز فروش فاقد مجوز قول همکاری داده است.البته هم اکنون زیر ساخت های لازم تا سطح عمده فروش مهیاست و تا پایان خرداد ماه خرده فروشان و مراکز فاقد مجوز ارائه دهنده قلیان نیز ساماندهی خواهند شد.
مخالفت وزارت صنعت، معدن و تجارت با تنوع بخشی به تصاویر روی پاکت های سیگار
مسجدی مدیرکل جمعیت مبارزه با دخانیات با اشاره به شعار امسال روز جهانی بدون دخانیات که پاکت سفید نام گذاری شده است می گوید:بر اساس قوانین بین المللی 70درصد ازسطح پاکت های سیگار باید سفید باشد و توسط تصاویر هشدار دهنده و وحشتناک از عوارض سیگار پر شود.با این حال در ایران وزارت صنعت و معدن زیر بار تغییر تصاویر نرفته است و مهم ترین مخالف آن نیز مرکز نظارت بر دخانیات است که در جلسات مشترک هر بار موافقت با تغییر تصاویر را به تعویق می اندازد.
25درصد از سیگار مصرفی در کشور قاچاق است
بر اساس آماری که مدیر کل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات اعلام می کند25درصد از سیگار مصرفی در ایران از کانال های قاچاق وارد کشور می شوند.این یعنی هر سال 1250کانتینر سیگار به صورت قاچاق وارد کشور می شود.
دخانیات عامل اصلی 12درصد از بیماری های غیر واگیر
مسئول دبیرخانه ستاد کنترل دخانیات از تعهد ایران به سازمان ملل متحد برای کاهش سی درصدی مصرف محصولات دخانی در کشور تا سال 1404خبر می دهد و این که بر همین اساس وزارت بهداشت سند ملی پیشگیری از بیماری های غیر واگیر را تدوین کرده و به تایید 12وزیر نیز رسانده است.
ولی زاده با اشاره به این که اجرای این سند از سال گذشته آغاز شده است می گوید:دراین برنامه دخانیات عامل اصلی 12درصد از بیماری های غیر واگیر معرفی شده است و باید با ممنوعیت های در نظر گرفته شده مصرف آن در کشور 30درصد کاهش یابد.به همین منظور مواردی همچون اطلاع رسانی،افزایش آگاهی ،ترک دخانیات،مبارزه با قاچاق و ممنوعیت تبلیغات مد نظر قرار گرفته که امیدواریم با اجرای دقیق آن به نتایج مطلوبی در این حوزه دست یابیم.
منبع: روزنامه خراسان
