کویر یا نمک‌زار منطقه‌ای است که به دلیل موقعیت جغرافیایی و حرارت شدید آفتاب به نمک‌زار بدل شده باشد.
تا چند سال گذشته خیلی ها معتقد بودند کویرها هیچ خاصیتی ندارند وباید برای بیابان زدایی هزینه های کلان کرد تا این مناطق قابل استفاده شوند.
اما کمی بعد با توسعه صنعت گردشگری تعریف ها از کویر تغییر کرد و کویرنوردی یکی از شاخه های پرطرفدار طبیعت گردی شد.
پروفسور کردوانی که نام او همه جا با مقوله کویر ،بیابان و کویرشناسی همراه است، می گوید:کویرها برخلاف گذشته که اگر در هر منطقه وجود داشتند، نشان از شوم و بدبخت بودن آن منطقه بودند، امروزه نشانه خوش شانسی و مایه ثروت، توسعه و ترقی هر کشور و منطقه به شمار می روند.
در شرایطی که بیکاری به یکی از معضلات مهم و تنش زای جوامع مختلف و حتی کشورهای پیشرفته تبدیل شده، گردشگری می تواند به صورت مستقیم و غیرمستقیم اشتغال زا و درآمد زا باشد.
زیبایی های کویر
در کویر مناظر زیبا و شگفت انگیزی وجود دارد که در هیچ جای دیگر نمی توان دید.بیابان های پوشیده از نمک ،تپه های شن های روان، آسمانی پر از ستاره که کمتر می توان همانندش را جای دیگر تماشا کرد،همه اینها گوشه هایی از چشم اندازهای بی نظیر کویر است.
هر بار باد با خشم و هیاهو خواب شن های نرم را آشفته و آنها را جا به جا می کند و زمین کویر را می فرساید و صیقل می دهد، آنچه در پایان بر جای می ماند، تپه های نرم و خیال انگیز شنی، هرم های ماسه ای با شکوه و اشکالی شبیه خرابه های خیالی شهرهای باستانی هستند.
سیلاب های خروشان فصلی هم، شیارهای عمیقی بر سطح کویر ایجاد می کنند، اما این شیارهای موازی و دیدنی نیز، در حکم خال و خط و ابروی عروس کویر عمل می کنند و از جاذبه های کویر به شمار می روند.
جلوه معماری ایران
کویر تنها شن زار و بیابان نیست. شهرها و روستاهایی که در حاشیه کویر برپا شده اند، آثار معماری و باستانی بسیار باشکوه و دیدنی دارند که از ذوق، استعداد و نبوغ هنرمندان و معماران ایرانی حکایت می کنند .
یکی از ویژگی های بارز و برجسته معماری کویر، تلفیق مختصات ملی و مذهبی مردم کویرنشین است که توأمان در این آثار و بناها به کار رفته است.
از دیگر ویژگی های شگفت انگیز این بناها آن است که با توجه به شرایط اقلیمی کویر ساخته شده و مراد و منظور کاربران خود را به خوبی تأمین کرده اند.
به طور مثال خانه های مسکونی مردم این قبیل مناطق، در شرایط متغیر آب و هوایی فصول مختلف سال، همواره نهایت آسایش و رفاه ساکنان خود را فراهم آورده اند.
خانه ها، بادگیرها، آب انبارها، یخچال ها، کبوترخانه ها، مساجد، میل ها، مناره ها، بازارها، آسیاب ها و قنات ها، همگی جلوه هایی از معماری و تمدن مناطق کویرنشین ایران هستند، که همواره گردشگران خارجی و داخلی را به تمجید و تحسین واداشته اند.
کویر درمانی
از جمله مکان هایی که به شدت در کانون توجه غربی ها قرار دارد، مناطق کویری و بیابانی است.آنها برای رسیدن به این مناطق و غرق شدن در سکوت پرجاذبه کویر و نیز پیاده روی با پای برهنه روی شن زارهای نرم و داغ بیابان هزینه های گزافی می کنند.
با توجه به این امر باید موقعیت را مغتنم شمرد و با فراهم آوردن مقدمات لازم و امکانات مناسب و تبلیغات صحیح و اساسی، پای این دسته از گردشگران خارجی را به کویرهای زیبا و دیدنی ایران باز کرد.
پروفسور کردوانی در ارتباط با قابلیت های درمانی کویر می گوید:سوراخ نبودن لایه ازون در فضای بالای کویر لوت، از مهمترین قابلیت های این دشت بزرگ ایران است و اشعه آفتاب در کویر لوت نه تنها خطرناک نیست، بلکه خاصیت درمانی نیز دارد. بنابراین، ماسه درمانی و آفتاب درمانی از قابلیت های مهم کویر لوت است .
شب پرستاره کویر
استفاده از آسمان پرستاره شب در کویرهای ایران منحصر به بعضی رخدادها و وقوع پدیده های ستاره شناسی خاص و مقطعی شده است .
منجمان و ستاره شناسان آماتور ناچارند با استفاده از پشت بام بعضی پناهگاه ها در حاشیه کویر، مثل کاروانسراها و خانه های گلی روستاییان به رصد ستارگان و اجرام آسمانی بپردازند و در عین حال نگران گزش جانورانی مثل مار و عقرب باشند، می توان امکاناتی را در عمق کویر مهیا ساخت، تا نه تنها رصد ستارگان در تاریکی مطلق و در آسمانی شفاف تر صورت بگیرد، بلکه فعالیت های علاقه مندان این رشته را به امری همیشگی تبدیل کرد.
با احداث رصدخانه هایی مدرن و مجهز می توان گردشگران بسیاری را که در زمینه علم نجوم فعالیت دارند، به کویرهای ایران کشانده و این بخش از گردشگری را نیز فعال ساخت .
سکوت اسرارآمیز کویر، شب های پر ستاره، بامدادان شورانگیز و رؤیایی، غروب تماشایی آفتاب و بالاخره بهار پر نقش و نگار کویر، همگی جلوه های دیگری از جذابیت ها و دلربایی های کویر هستند.
بدین ترتیب کویر هر بار نقشی نو می زند و افسون تازه ای پیش می کشد، تا قصد و خیالی را که باد و آب و آفتاب برای هلاکش در سر دارند، نقش بر آب کند و به تأخیر بیندازد.
از میان انواع گردشگری، گردشگری کویر و کویرگردی ویژگی های خاص خود را دارد.
امید است بیش از گذشته به این سرمایه ی عظیم کشور توجه شود تا هر ساله شاهد حضور گردشگران مشتاق کویر در کشور و البته استان خراسان جنوبی باشیم.
