خبرگزاری آریا-تیبه های فارسی زیادی در اماکن تاریخی قفقاز شمالی در روسیه و کشورهای قفقاز جنوبی وجود دارند که با مضامین مختلف نشان دهنده عشق و علاقه مردم این دیار به فرهنگ ایرانی هستند .
به گزارش خبرگزاری آریا،مرتضی رضوانفر عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری این مطلب را در جلسه "معرفی بناهای کتیبه دار قفقاز "که به همت پژوهشکده ابنیه و بافت های فرهنگی –تاریخی برگزار شد مطرح کرد .
او با اشاره به پیدایش شهر تاریخی دربند روسیه توسط قباد ساسانی گفت : ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه سال 2015را سال دربند به عنوان قدیمی ترین شهر روسیه اعلام کرد و در جشن بزرگداشت این شهر که تا انتهای سال 2016 ادامه دارد 8 کشور منطقه مشارکت دارند اما متاسفانه سازمانها و یا مراکز بین المللی ایران حضور ندارند.
وی با بیان اینکه خسرو انوشیروان پسر قباد به منظور مقابله با هجوم قبایل وحشی و بومی کردن منطقه توسط اقوام ایرانی،این شهر را بعنوان بام تمدن ساسانی، بنا نهاد تصریح کرد :شهر دربند که شامل نارین قلعه و سه منطقه تاریخی اسـت در یک حصار 40 کیلومتری محصور شده و این دیوار تا داخل دریا ادامه دارد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه با نمایش تصاویری از معماری نارین قلعه و جدول علائم و حروف معماری روی آن گفت :32 کتیبه به خط پهلوی روی دیوار این قلعه جانمایی شده که متاسفانه هنوز در ایران برای خوانش و یا بررسی این کتیبه ها اقدامی صورت نگرفته اسـت.
این کتیبه شناس ، وجود کتیبه هایی با خط فارسی پهلوی و فارسی دری را از جذابیت های این شهر تاریخی دانست و گفت:شهر دربند دارای مساجد زیادی از جمله مسجد جمعه ، ایرانیان ، شاه عباس، همشهری ، شیرو خورشید و ... اسـت که تقریبا تمامی آنها دارای کتیبه هایی با خط فارسی هستند .
تنها شهر شیعه نشین روسیه
او با بیان اینکه این شهر تنها شهر شیعه نشین روسیه اسـت گفت :اهالی 2روستا در این شهر هنوز به زبان پهلوی سخن می گویند و پس از سالها جدایی این شهر از ایران هنوز به فرهنگ ایرانی علاقه مند هستند و معتقدند از فرزندان سربازان و معمارانی هستند که همراه خسرو انوشیروان از مناطق مرکزی و شمالی ایران کنونی به این منطقه آمده اند.
رضوانفر از دیگر جذابیت های این شهر را وجود سنگ قبرهایی مزین به اشعار فارسی دانست و افزود : در بسیاری از این سنگ قبرها وطن پرستی و عشق به ایران در قالب اشعار حماسی و عرفانی بازگو شده اسـت
.او افزود : یونسکو برای ثبت دربند 2معیار را در مصوبه خود، ذکر کرده اسـت ، یکی اینکه این شهر نمادی از تمدن ساسانی اسـت و دیگری اینکه این شهر و حصار آن به مدت 1500سال کارکرد دفاعی داشته‌اند که کمتر قلعه‌ای در دنیا این ویژگی را داراست.
مردم دربند و تأکید برایرانی بودن
این کتیبه شناس گفت: برخلاف ادعای برخی از گروه های سیاسی در قفقاز، پژوهش‌های صورت گرفته بیانگر این نکته اسـت که مردم دربند همواره خود را ایرانی دانسته و سعی کرده‌اند ایرانی بودن خودشان را در مکتوبات، معماری، قبور و کتیبه ها، آشکار کنند.
به عنوان مثال کتیبه‌ای از دوران مظفرالدین شاه در این شهر داریم که نشان می‌دهد 120 سال بعد از اینکه این منطقه به روسیه واگذار شده هنوز به نام شاه ایران کتیبه می‌زنند نه به نام تزار روسیه و یا کتابهایی که به نام دربندنامه و به زبانهای مختلف منتشر شده بر ریشه ایرانی و همچنین ادامه فرهنگ ایرانی بعد از تسلط اقوام مغول، عرب و روس در این منطقه تاکید نموده اسـت.
او در ادامه به نمایش و توضیح تصاویری از بناهای کتیبه دار شهرهای ماخاچ کالا پایتخت داغستان، باکو ، گنجه، نارداران، بوزونا و... پرداخت و از جمله ویژگیهای معماری مساجد در کشورهای منطقه را وجود محراب هایی مزین به کتیبه فارسی ذکر کرد که نشان دهنده اعتقاد به زبان فارسی بعنوان زبان مذهبی اسـت.
به گفته رضوانفر حفظ و بقای این آثار در طول تاریخ پرفراز و نشیب منطقه، نشانه غنای فرهنگی مردم داغستان، جمهوری آذربایجان و دیگر کشورهای قفقاز شمالی و جنوبی اسـت.