انسان موجودی است ارزش سنج، بدین معنا که به صورت ناخودآگاه ترازویی در وجود خویش دارد و همه کارها را قبل از انجام می سنجد. ترازوی درونی انسانها عقل آنهاست. در اغلب مردم این ترازو به گونه ای تنظیم شده که تنها مادیات را سنجش می کند! برای مثال وقتی به مغازه ای می رویم و جنسی را قیمت می کنیم و بعد سراغ مغازه بعدی می رویم در واقع در حال سنجش قیمت ها هستیم تا با خرید جنس ارزان تر و پرداخت پول کمتر نفع بیشتری ببریم.
عده اندکی هم هستند که زرنگ ترند! آنها با یک سنجش بزرگ تر و عاقبت اندیشی یافته اند که کل دنیا در برابر آخرت مانند یک جنس گرانِ کم ارزش و بُنجل است! لذا ترازوی سنجش خود یعنی عقلشان را در خصوص سنجش معنویات فعال کرده اند.
در آیه ۸ از سوره اعراف می خوانیم:
«وَ الْوَزْنُ یَوْمَئِذٍ الْحَقُّ فَمَن ثَقُلَتْ مَوَازِینُهُ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.»
«در آن روز، وزن کردن به حق خواهد بود؛ آنها که ترازویشان سنگین است رستگارانند.»
***
سه نکته:
* وای بر آنهایی که هنگام عرضه کالا از پیمانه کم می گذارند!
در چند جای قرآن به یک خاصیت دیگر ترازو نیز اشاره شده است. آن خاصیتی که می تواند انسان را به قعر جهنم رهنمون سازد! اگر فروشندگان مواقب نباشند و در کسب و کارشان دچار کم فروشی و کیل و پیمانه های نادرست گردند عاقبت بسیار سختی در انتظارشان خواهد بود. در سوره مطففین می فرماید وای بر کسانی که هنگام خرید حقشان را کامل می گیرند ولی هنگام عرضه کالا و فروش از پیمانه و ترازو کم می گذارند! آیا آنها گمان نمى کنند که در روز عظیمى برانگیخته خواهند شد!؟ (آیات ۱ تا ۴ سوره مطففین)
** ماجرای یکی ها و ده تایی های روز قیامت چیست!؟
خدا بهترین فروشنده است. می فرماید تو یک عمل نیک بیاور من ده برابر پاداش می دهم. تازه در بعضی اعمال هفتصد برابر و حتی بیشتر هم پاداش می دهند! اما در عوض می فرماید اگر برعکس شد در برابر یک خطایت فقط یک عقوبت می کنم. لذا امام سجاد (ع) فرمودند وای بر کسی که یکی هایش در روز قیامت از ده تایی هایش سبقت بگیرد! گفتند مقصود چیست؟ حضرت به آیه ۱۶۰ سوره انعام اشاره کردند. (که می فرماید هرکس کار نیک کند ده برابر پاداش دارد و کار سیئه تنها یک عقوبت.)
*** دو عملی که سنگین ترینِ اعمال در ترازوی قیامتند
در کتاب ارزشمند منازل الاخره اثر شیخ عباس قمی (ره)، در باب مواقف پس از مرگ و زمان سنجش اعمال و میزان انسانها آمده است: بدانکه برای سنگین کردن میزان اعمال (در روز قیامت) شاید هیچ عملی مثل صلوات بر حضرت رسول و آل آن جناب (ص) و مثل حسن خلق نباشد.
