پیشگیری و کنترل آنچه ما امروزه به عنوان بیماری‌های غیرواگیر می‌شناسیم، مهمترین عاملی است که به حفظ سلامت هر فرد کمک می‌کند؛ چراکه بیماری‌های غیرواگیر درمان قطعی ندارند، اما قابل پیشگیری هستند و یکی از مهمترین روش‌های پیشگیری از آنها اصلاح الگوی تغذیه است. اگر این واقعیت علمی را بپذیریم که حفظ سلامت و پیشگیری از بسیاری بیماری‌ها به داشتن الگوی تغذیه درست از کودکی تا کهنسالی، در کنار تحرک منظم و روزانه و کنترل عوامل استرس‌زا در زندگی باز می‌گردد، آشنایی با مواد غذایی سالم و مفید برای حفظ سلامت بدن برایمان بسیار پراهمیت میشود.
دکتر محمد هاشمی، دبیر انجمن پیشگیری از چاقی در این باره به جام‌جم می‌گوید: در میان مواد غذایی متنوع، اثرات تغذیه‌ای سودمند برخی آنقدر زیاد است که محققان بر گنجاندن آنها در سبد خوراکی روزانه افراد با هدف افزایش طول عمر تاکید می‌کنند. این متخصص تغذیه، مواد غذایی مفید و دارای ارزش تغذیه‌ای را به ترتیب برایمان معرفی می‌کند.
برگ سبزها را به صورت خام و تازه بخورید
کاهو، کرفس، کلم پیچ، برگ چغندر، اسفناج و انواع سبزی خوردن در گروه سبزیجات برگ سبز قرار دارند.
خوراکی‌های این گروه، منبعی غنی از رنگدانه‌هایی است که رنگ‌های متنوع را در انواع میوه و سبزی ایجاد و با فعالیت آنتی‌اکسیدانی خود از سلول‌های بدن در برابر تخریب ناشی از رادیکال‌های آزاد و بروز بیماری‌های مزمن حفاظت می‌کند.
بعلاوه این نوع سبزیجات، منبع بسیار خوبی از فولات (ویتامین B9) و فیبر محسوب میشود. وجود این مواد موجب میشود تا این گروه در صف مقدم مبارزه با کم‌خونی، بیماری‌های قلبی، عروقی و سرطان قرار بگیرد و مصرف آنها اثرات چشمگیری در پیشگیری از ابتلا به انواع بدخیمی‌ها داشته باشد.
تنظیم قند خون، کنترل وزن، حفاظت از سیستم قلبی، عروقی و بهبود عملکرد سیستم ایمنی از دیگر مزایای استفاده از این گروه است.
به گفته این متخصص، نکته قابل توجه درباره این گروه از سبزیجات آن است که پس از گندزدایی، به صورت خام یا بخارپز و در کنار وعده اصلی غذایی مصرف شوند تا بدن از خواص آنها بیشتر بهره‌مند شود. بدیهی است انواع خشک یا فریز شده سبزی از خاصیت کمتری نسبت به انواع تازه آن برخوردار است.
میوه‌های قرمز، دشمن سرطان
این گروه از میوه‌ها شامل توت‌فرنگی، گیلاس، شاتوت، زغال اخته و تمشک، گوجه‌فرنگی و هندوانه میشود که علاوه بر خواص دیگر میوه‌ها مانند فیبر، تامین آب و ویتامین، حاوی مقادیر قابل توجهی از مواد مغذی گیاهی هستند.
این گروه به دلیل داشتن مواد آنتی‌اکسیدان به عنوان خوردنی‌هایی با خاصیت ضدسرطانی قوی شناخته شده‌اند. همچنین دارای اثر ضدالتهابی و در بهبود دیابت و ارتقای عملکرد سیستم قلبی، عروقی موثر هستند.
توجه داشته باشید، آب این میوه‌ها گرچه حاوی مقادیر بیشتری آنتی‌اکسیدان نسبت به سایر آبمیوه‌هاست، اما مصرف خود میوه به سبب داشتن فیبر، به نوشیدن آبمیوه ارجحیت دارد.
تنظیم قند خون با مصرف پیاز
پیاز، سرشار از ویتامین C و حاوی مقادیری ویتامین B و همچنین مواد معدنی نظیر فسفر، آهن، کلسیم، پتاسیم و گوگرد است.
مصرف این سبزی خوش‌خوراک علاوه بر طعم‌دهندگی به غذا، به واسطه وجود دیگر مواد تشکیل‌دهنده آن نه‌تنها اثرات مفیدی بر سیستم گوارشی و نیز اسکلتی دارد، بلکه سبب کمک به تنظیم قند خون و سیستم قلبی، عروقی میشود و علاوه بر آن میتواند در پیشگیری از ابتلا به سرطان موثر باشد.
دبیر انجمن چاقی با تاکید بر این که نحوه نگهداری از پیاز به شکلی غلط در میان مردم رایج است، می‌گوید: پیاز بهتر است در محل خشک و تاریک نگهداری شود. توجه داشته باشید نگهداری پیاز در کنار سیب‌زمینی موجب فساد سریع‌تر آن میشود. بعلاوه مصرف پیاز به صورت خام، اثرات مفید بیشتری بر سلامت دارد در حالی که پیاز سرخ شده فواید کمتری نسبت به دیگر اشکال مصرفی پیاز دارد.
چای سبز، یک نوشیدنی با طعم تندرستی
چای سبز که در نیمه راه فرآیند تولید چای سیاه حاصل میشود، این روزها طرفداران زیادی پیدا کرده است. مقادیر فراوان پلی فنول یا ترکیباتی که اثرات ضد التهابی و ضد سرطانی دارد، در میوه‌ها، سبزیجات، قهوه، چای، آجیل، حبوبات و غلات یافت میشود. چای سبز، همچنین سرشار از آنتی‌اکسیدان است و در پیشگیری از سرطان، کاهش فشارخون، تنظیم قند خون و کاهش وزن موثر است.
دکتر هاشمی توصیه می‌کند: توجه داشته باشید، نوشیدن همزمان چای سبز با خوراکی‌های حاوی آهن میتواند جذب این عنصر حیاتی را با اختلال مواجه کند. به این علت بهتر است مصرف این دو با فاصله‌ای نیم ساعته انجام پذیرد. بعلاوه از آنجا که مصرف قند و انواع شیرین‌کننده در کنار چای سبز از فواید آن می‌کاهد، توصیه میشود تا حد امکان این نوشیدنی بدون شیرین‌کننده یا همراه کشمش و خرما، آن هم به شکل محدود مصرف شود.
ماهی بخورید، اما نه همیشه سرخ شده
انواع گوشت ماهی حاوی پروتئین بالا، چربی مفید، ویتامین‌ها و املاح فراوانی است که وجود آنها در ترکیب غذای انسان ضرورت دارد. پروتئین گوشت ماهی دارای بالاترین میزان جذب در میان انواع پروتئین حیوانی است. همچنین نسبت اسیدهای چرب امگا 3 و 6 در گوشت ماهی به نحوی است که اثر محافظتی بالایی برای سیستم قلبی، عروقی به وجود می‌آورد. در این میان، ماهی‌های سالمون و ساردین دارای بیشترین مقدار امگا است.
البته مصرف انواع بخارپز، پخته و کباب شده ماهی نیز بهترین انواع طبخ این خوردنی مفید محسوب میشود در حالی که انواع سرخ کرده و سوخاری شده آن میتواند زیان‌آور باشد.
نان فقط با سبوس
نان و غلات، عمده‌ترین بخش یک هرم غذایی استاندارد را تشکیل می‌دهد به نحوی که انسان بالغ باید حدود 60 درصد انرژی روزانه خود را از این گروه تامین کند. این گروه، نیاز بدن به انرژی، پروتئین، آهن و بسیاری از ویتامین‌ها را برطرف می‌کند.
دبیر انجمن چاقی با اشاره به این که استفاده از غلات کامل به مفهوم غلات سبوسدار، بر غنای این گروه اصلی مواد غذایی اضافه می‌کند، می‌افزاید: فیبر موجود در سبوس احساس سیری بیشتری برای فرد ایجاد می‌کند و عامل موثری در پیشگیری از اضافه وزن، چاقی و دیابت به شمار می‌رود. همچنین با تنظیم فعالیت دستگاه گوارش اثر قابل ملاحظه‌ای بر جلوگیری از پیدایش سرطان روده دارد. سبوس همچنین منبعی سرشار از ویتامین‌های گروه B به شمار می‌آید.
به خاطر داشته باشید خوردن یک خوراکی خاص به تنهایی نمی‌تواند عامل سلامت ما باشد بلکه یک سبد خوراکی که واجد تنوع گروه‌های مختلف غذایی است و تعادل بین مقادیر آنها و تناسب با میزان نیاز هر فرد دارد، در کنار پرهیز از خوراکی‌های مضر امروزی، شاه کلید اصلی تندرستی و افزایش طول عمر به حساب می‌آید.
پونه شیرازی - گروه سلامت