از میان عوامل موثر در بروز قرمزی چشم، ورم ملتحمه از بقیه شایع‌تر است، زیرا بافت ملتحمه یا پرده نازکی که سفیدی چشم با آن پوشانده شده، نسبت به هر نوع محرکی، واکنش نشان می‌دهد و قرمز میشود.
ملتحمه یک بافت پوششی بسیار ظریف است که قسمت‌های بیرونی کره چشم و قسمت‌های داخلی پلک‌ها را می‌پوشاند و محتوی عروق و اعصاب و غدد ترشحی اشک است که هر گونه التهابی که در آن ایجاد شود ورم ملتحمه نامیده میشود.
دکتر احمد عامری، جراح و متخصص چشم با اشاره به این که علائم ورم ملتحمه چشم از یک پرخونی ملایم و اشک‌ریزش تا التهاب‌های شدید چرکی متفاوت است، می‌گوید: عفونت‌های میکروبی، ویروسی، قارچی، انگلی، آلودگی‌های شیمیایی و آلرژی با ورم ملتحمه چشم همراه است. همچنین این بیماری چشمی ممکن است همراه با بیماری‌های دیگر نظیر تیروئید، سل، نقرس و عفونت‌های کیسه اشکی مشاهده شود، بعضی از بیماری‌های پوستی نظیر آکنه نیز ممکن است ورم ملتحمه ایجاد کند.
این استادیار دانشگاه تهران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: البته علائم و نشانه‌های این بیماری درافراد مختلف و بیماری‌های مختلف متفاوت است. این علائم شامل احساس جسم خارجی در چشم، خراش و سوزش در چشم، خارش، اشک‌ریزش، قرمزی، احساس سنگینی اطراف چشم و ترس از نور است. گاهی نیز ورم ملتحمه با التهاب، پرخونی و ترشح چرکی از چشم و در برخی مواقع افتادگی پلک همراه است. حتی در بعضی از مواقع به‌دنبال ابتلا به این بیماری یک لایه التهابی پشت پلک‌ها مشاهده میشود.
وقتی ویروس و باکتری، ورم ملتحمه می‌آورد
ویروسها از شایعترین عوامل موثر در بروز ورم ملتحمه عفونی هستند.در واقع، ویروس‌هایی که موجب سرماخوردگی و علائمی مانند گلودرد و آبریزش بینی می‌شوند، می‌توانند سبب بروز ورم ملتحمه با علائمی چون قرمزی چشم و ترشحات آبکی از هر دو چشم نیز شوند. البته ورم ملتحمه ویروسی معمولاً با ترشحات آبکی همراه است و یک تا دو هفته طول می‌کشد تا بهبودی پیدا کند.
از سوی دیگر، عفونت‌های باکتریایی نیز باعث قرمزی چشم می‌شوند که با ترشحات عفونی همراه است که در برخی موارد صبح‌ها به صورت پوسته‌های خفیفی روی پلک دیده میشود.
البته دکتر عامری با اشاره به این که اگرعامل ورم ملتحمه، عفونت ویروسی یا باکتریایی باشد از فرد مبتلا به اشخاص سالم منتقل و به یک بیماری مسری تبدیل میشود، می‌گوید: نشانه‌های ورم ملتحمه چشم با دیگر بیماری‌های چشمی مشابه است. به بیان دیگر، علائم بالینی بسیاری از انواع ورم ملتحمه، مشابه یکدیگر است و فقط تشخیص آنها از طریق معاینه و یافته‌های جانبی دیگر از سوی متخصص چشم ممکن است. همچنین هر قرمزی چشم را نباید ناشی از ورم ملتحمه دانست چرا که خونریزی‌های چشم، ورود جسم خارجی به ملتحمه و قرنیه، ضربات وارده به چشم، ضایعات قرنیه و نیز التهاب‌های داخل چشم نیز میتواند سبب قرمزی چشم شود.
کودکان، مستعد ورم ملتحمه چشم
مجرای اشکی از لبه داخلی پلک‌های فوقانی و تحتانی، شروع و به داخل بینی ختم میشود و وظیفه انتقال اشک به داخل بینی را به عهده دارد.
دکتر عامری با اشاره به این مساله می‌افزاید: در بعضی از کودکان هنگام تولد این مجرا هنوز تکامل پیدا نکرده و کاملا باز نشده است و به این علت، اشک کودک به طور طبیعی خارج نمی‌شود و به صورت اشک‌ریزش که گاهی با عفونت همراه است، ظاهر میشود. به همین دلیل، معمولا اگر بین شش ماه تا یک سال پس از تولد، این مجرا باز نشود، باید از سوی پزشک با میل زدن باز شود.
این فوق‌تخصص انحراف چشم در پاسخ به این پرسش که چه کسانی و به چه دلایلی بیشتر مستعد این بیماری شایع چشمی هستند، می‌گوید: بستگی به علت آن دارد، مثلا کسانی که با مواد شیمیایی سر و کار دارند مانند خانم‌های خانه‌دار که از مواد سفیدکننده به طور زیاد استفاده می‌کنند یا کسانی که با گل و گیاه سر و کار دارند و نیز افرادی که با بیماران مبتلا به ورم ملتحمه ویروسی و باکتریایی در تماس هستند، بیشتر در معرض ابتلا قرار دارند.
مبتلایان به آلرژی مراقب باشند
به گفته دکتر عامری، کسانی که زمینه بیماری‌های آلرژیک دارند بیشتر در معرض نوع آلرژیک ورم ملتحمه چشم هستند. حتی افرادی که زمینه آلرژی دارند با استفاده از لنزهای نامرئی نیز ممکن است دچار ورم ملتحمه آلرژیک شوند. بر این اساس در مواقعی که عامل بیماری واکنش‌های آلرژیک است ضرورت دارد از عوامل حساسیت‌زا دوری شود. همچنین برای تسکین علائم این بیماری می‌توان از کمپرس آب سرد برای مواقعی که ورم ملتحمه ناشی از واکنش‌های آلرژیک است و از کمپرس آب گرم برای مواردی که بیماری ناشی از عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی است، استفاده کرد.
درمان را به تعویق نیندازید
گرچه در درمان ورم ملتحمه با عامل باکتریایی معمولا مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها توصیه میشود، اما برای درمان ورم ملتحمه چشم با توجه به علل گوناگون باید به متخصص چشم مراجعه کرد تا پس از معاینه و بررسی علت، درمان مناسب برای آن صورت بگیرد.
به گفته دکتر عامری بعضی از انواع ورم ملتحمه پس از مدتی، بدون درمان و به طور خود به خود بهبود پیدا می‌کند، ولی در بعضی موارد، حتما باید درمان از سوی پزشک صورت بگیرد. تاخیر در درمان، ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری نظیر کدورت قرنیه و در موارد نادر، سوراخ شدن قرنیه را به همراه داشته باشد و شخص در معرض نابینایی قرار گیرد.
وی تاکید می‌کند: جلوگیری از تماس دست آلوده با چشم و جلوگیری از حضور کودکان مبتلا در مدارس و مهدهای کودک از مواردی است که برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری باید مورد توجه قرار بگیرد.
پونه شیرازی / گروه سلامت
87