متخصصان و کارشناسان بر این باورند که به مرور افراد می‌توانند با رعایت برخی اصول و استفاده از برخی ابزارهای جایگزین سیگار تا حدی با احتمال موفقیتِ بیشتر نسبت به ترک سیگار اقدام کنند. هرساله میلیون‌ها نفر از سیگاری‌ها تصمیم به ترک سیگار می‌گیرند، ولی اغلب بعد از مدتی بار دیگر به این عادت برمی‌گردند. بیشتر سیگاری‌ها معمولا از وسایل جایگزین سیگار و نیکوتین استفاده می‌کنند که از آن میان می‌توان به آدامس‌های نیکوتین‌دار، مشاوره و تغییرات رفتاری اشاره کرد. بررسی‌های اخیر حاکی از آن است که حدود 20میلیون ایرانی سیگاری هستند و این افراد سالانه ده هزار میلیارد تومان برای خرید سیگار و درمان بیماری‌ها هزینه می‌کنند که بر اثر استعمال دخانیات ایجاد شده است.
حواستان را پرت کنید
گرایش به سیگار نوعی عملکرد مغزی است که به شکل وسواس‌گونه‌ای باعث میشود فرد به سمت آن کشیده شود. این تفکر در طول روز ممکن است بارها به سراغ شما بیاید، ولی چنانچه هر بار به این نیاز پاسخ داده شود، این روند به طرز خطرناکی در شما افزایش می‌یابد و تعداد دفعات سیگار کشیدن بالا می‌رود. بنابراین متخصصان و مشاوران معمولا توصیه می‌کنند با انجام کارهای بظاهر ساده، ذهن را از قرارگیری در موقعیت‌های تحریک‌آمیز دور کنید. افراد باید موقعیت‌هایی که انگیزه سیگار کشیدن را بیدار می‌کنند، شناسایی کرده و از قرارگیری در معرض آن خودداری کنند. برای مثال برخی هنگام صحبت کردن با تلفن عادت دارند سیگار بکشند، ولی در این میان، مشغول کردن خود با کاغذ و خودکار و نوشتن یا نقاشی کردن روی آن ممکن است مانع کشیدن سیگار شود. روش‌های مختلفی وجود دارد که افراد می‌توانند به عنوان جایگزینی برای سیگار به کار ببرند. تاکنون هیچ‌یک از مدارک علمی به طور قطعی این قبیل روش‌ها را برای ترک سیگار موثر اعلام نکرده‌اند، ولی عده‌ای با آزمایش برخی روش‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که شماری از آنها در ترک سیگار یاری‌دهنده هستند. آدامس جویدن، خوردن آبنبات، میوه و آجیل از راهکارهای ساده‌ای است که باعث میشود فرد مشغول و از فکر کشیدن سیگار خارج شود. همچنین انجام 30دقیقه فعالیت بدنی در روز، انگیزه کشیدن سیگار را در افراد کاهش می‌دهد و علاوه بر این، وقتی فکر کشیدن سیگار به ذهن خطور می‌کند، با انجام کارهای دیگر از قبیل کارهای خانه، کارهای اداره، روزنامه خواندن یا فعالیت‌هایی از این دست فکرتان را منحرف کنید. در واقع متخصصان به افرادی که قصد ترک کردن دارند، توصیه می‌کنند از محرک‌های اولیه که باعث تحریک فرد به کشیدن سیگار میشود، دوری کنند.
جایگزین‌هایی برای سیگار
پزشکان علاوه بر این که افراد را به مشاور ارجاع می‌دهند، معمولا برای کسانی که قصد دارند سیگار را ترک کنند، از روش‌های جایگزین نیکوتین استفاده می‌کنند. اسپری‌های بینی و اسپری استنشاقی از نمونه‌های این روش‌ها به شمار می‌رود که باید با تجویز پزشک به کار بروند. از دیگر گزینه‌های جایگزین نیکوتین که بدون نسخه نیز قابل خریداری هستند، می‌توان به چسب‌های نیکوتین‌دار اشاره کرد. در واقع استفاده از داروها و درمان‌های جایگزین سیگار، احتمال موفقیت ترک سیگار را دو تا سه برابر می‌کند. ترکیب و ادغام جایگزین‌های نیکوتین ممکن است ترک سیگار را در درازمدت موثرتر کند. محققان توصیه می‌کنند اگر از جایگزین‌های نیکوتین استفاده می‌کنید، برای کنار گذاشتن آنها عجله نداشته باشید. استفاده نکردن از این مواد احتمال برگشت ناموفق شما را به سیگار بالا می‌برد.
آدامس‌های نیکوتین‌دار: این قبیل آدامس‌ها جایگزین‌هایی حاوی نیکوتین است که به سیگاری‌ها در ترک عادت سیگار کشیدن کمک می‌کند. نیکوتین موجود در سیگار عامل اصلی اعتیاد و وابستگی افراد به سیگار محسوب میشود. نرسیدن نیکوتین به بدن علائمی چون بی‌قراری، سردرد، تحریک‌پذیری، بی‌خوابی و کاهش تمرکز را به همراه دارد که ترک سیگار را برای آنها دشوار می‌کند. آدامس‌های نیکوتین‌دار با رساندن مقدار کمی نیکوتین به بدن بدون استنشاق مواد خطرناک تنباکو به شما کمک می‌کند که سیگار را راحت‌تر ترک کنید. نیکوتین این آدامس با جویدن از طریق پوشش داخل دهان جذب جریان خون میشود. آدامس‌های دو میلی‌گرمی برای افرادی که کمتر از 20نخ سیگار در طول روز استفاده می‌کنند و آدامس‌های چهار میلی‌گرمی برای افرادی که روزانه بیشتر از 20نخ سیگار دود می‌کنند.
چسب‌های نیکوتین‌دار: در تماس مستقیم با پوست، نیکوتین را وارد بدن می‌کنند و مانع‌گرایش افراد به کشیدن سیگار می‌شوند. علاوه بر این، اسپری‌های استنشاقی، آدامس‌ها و قرص‌های نیکوتین‌دار معمولا با حل شدن زیر زبان و جذب از طریق دهان اثرگذار می‌شوند. مصرف نوشیدنی‌های اسیدی مانند قهوه، نوشابه و آبمیوه 15 دقیقه پیش از جویدن آدامس نیکوتین‌دار مقدار نیکوتین قابل جذب از طریق دهان را کاهش می‌دهد. پزشکان توصیه می‌کنند بهتر است افرادی که قصد ترک سیگار دارند، با مشورت پزشک اقدام به استفاده از جایگزین‌های سیگار کنند تا احتمال بروز هرگونه عوارض جانبی ناشی از مصرف آنها به حداقل برسد.
سیگارهای الکتریکی: این قبیل سیگارها، ابزارهایی هستند که با باتری کار می‌کنند و با نگه‌داشتن محلول‌های مایع حاوی نیکوتین، این دارو را در قالب بخار و بدون تولید دود وارد بدن می‌کنند. این سیگارها از سیگارهای معمولی، مواد شیمیایی بسیار کمتری دارند، ولی حرف‌های ضد و نقیض فراوانی در این رابطه بیان شده است. برخی محققان بر این باورند که افراد سیگاری با استفاده از سیگارهای الکتریکی تا 60 درصد بهتر می‌توانند با موفقیت سیگار را ترک کنند. در واقع سیگار الکتریکی بیشتر از دیگر جایگزین‌های نیکوتین باعث میشود افراد دوران ترک را با موفق بیشتری پشت سر بگذارند. این قبیل سیگارها حاوی نیکوتین و فاقد تنباکو بوده و گرایش و انگیزه استعمال سیگار را کاهش می‌دهد، ولی در این میان عده دیگری از محققان نظرات مخالفی می‌دهند و بر این باورند که هرچند سیگارهای الکتریکی فاقد بسیاری از مواد مضر سیگار است، نیکوتین و شماری از مواد سمی دارد که ممکن است باعث بروز سرطان شود و در واقع کمک زیادی به ترک سیگار در افراد سیگاری نمی‌کند. با توجه به فواید و مضرات برخی روش‌های جایگزین ترک سیگار، افرادی که قصد ترک سیگار را دارند، بهتر است با مراجعه به پزشک، راهکار مناسب را در پیش بگیرند.
مترجم: ندا اظهری
منابع: لایوساینس، مایوکلینیک نت‌داکتر و مدیکال‌نیوزتودی - (ضمیمه سیب روزنامه جام جم)