آنها طوری محو بازی می‌شوند که انگار هیچ موضوع مهم دیگری در اطرافشان وجود ندارد؛ فقط به صفحه رایانه خیره می‌شوند و ساعت‌ها در دنیایی دیگر زندگی می‌کنند؛ دنیایی پر از هیجان و سراسر رنگ و سرعت و گاهی خشونت. آنها محو چنین فضایی می‌شوند غافل از اینکه چنین کاری میتواند سلامت روح و جسم شان را به خطر بیندازد. البته پدرها و مادرها بیشتر نگران سلامت چشم فرزندشان هستند ولی غیر از چشم، در صورت تکرار این روش، مشکلات متعدد دیگری هم برای بچه‌ها پیش خواهد آمد.
در سال‌هایی نه‌چندان دور، فضای خانه‌ها به کودکان اجازه می‌داد ساعت‌ها همراه دوستان‌شان در حیاط بازی کنند، بدون اینکه حوصله‌شان سر برود یا احساس تنهایی و خستگی کنند. حالا اما شرایط فرق کرده است. این روزها بچه‌ها بیشتر ساعات روز را تنها هستند و به نوعی مجبورند خود را با بازی‌های رایانه‌ای یا برنامه‌های تلویزیونی مشغول کنند. نتیجه چنین برنامه‌ای هم مشخص است؛ تنهایی وانزوای بیشتر.
به همین دلیل متخصصان هشدار می‌دهند و به والدین توصیه می‌کنند ساعات استفاده از این بازی‌ها و لوازم راکنترل کنند تا بچه‌ها از دنیای اطرافشان دور نمانند.
سردردهای رایانه‌ای
بچه‌ها می‌توانند چندین و چند ساعت پشت سر هم مشغول بازی با رایانه، تبلت و تلفن همراه شوند؛ بدون اینکه حواس‌شان به دنیای اطرافشان باشد. آنها چنان به صفحه رایانه خیره می‌شوند که فراموش می‌کنند در دنیایی واقعی زندگی می‌کنند و همین بی‌توجهی به اطراف میتواند مشکلاتی برای‌شان ایجاد کند. احساس خستگی مفرط و بی‌توجهی به محیط پیرامون یکی از این مسائل است که به گفته دکتر بهروزی میتواند سلامت کودکان را تهدید کند.
دکتر زهره بهروزی، چشم‌پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه در گفت‌وگو با جام‌جم در این‌باره چنین توضیح می‌دهد: کودکان و نوجوانانی که برای مدتی طولانی و به صورت پیوسته با تلفن همراه، رایانه و تبلت مشغول بازی می‌شوند یا در دنیای اینترنت می‌چرخند، توجه چندانی به اطرافشان ندارند و به همین دلیل ممکن است با سردردهای مزمن و احساس خستگی مفرط روبه‌رو شوند.
وی به جذابیت این بازی‌ها و احساس لذتی که برای بچه‌ها ایجاد می‌کند، اشاره کرده و یادآور میشود: این بازی‌ها برای بچه‌ها بسیار جذاب است و به همین دلیل ممکن است بچه‌ها حتی حاضر نباشند هنگام بازی به اندازه کافی پلک بزنند؛ بنابراین خیلی عجیب نیست که ساعت‌ها با چشمانی باز مقابل رایانه، تلفن همراه و تلویزیون بنشینند و مشغول تماشای آنها شوند. این چشم‌پزشک می‌افزاید: چنین وضعی میتواند باعث خشکی سطح چشم‌ها شده و برای رفع چنین حالتی، آبریزش از چشم‌ها آغاز میشود. زمانی که کودکان می‌خواهند با دست، این آبریزش را پاک کنند آلودگی‌ها به چشم منتقل خواهد شد.
بیش از توان از چشم‌ها کار نکشید
هر یک از اعضای بدن انسان برای کار کردن، توانایی خاص و محدودی دارد و این‌طور نیست که هر عضو بتواند بدون محدودیت و بیش از توانش کار کند. بنابراین زمانی که بچه‌ها ساعت‌ها مشغول بازی با رایانه و تلفن همراه می‌شوند، طبیعی است بیش از توان چشم‌ها از این عضو حساس استفاده کنند. دکتر بهروزی با بیان این مطلب توضیح می‌دهد: گاهی اوقات بچه‌ها ساعت‌های طولانی مشغول چنین فعالیت‌هایی می‌شوند و همین کار میتواند باعث کار کشیدن بیش از حد از چشم‌ها شود. البته این چشم‌پزشک تاکید می‌کند بازی‌های رایانه‌ای نمی‌تواند موجب پدید آمدن مشکلاتی مانند بروز آب مروارید زودرس یا آب سیاه شود، ولی کار کردن مداوم و بیش از حد چشم‌ها میتواند باعث خستگی مفرط و سردرد کودکان شود.
وی می‌افزاید: علاوه بر مشکلاتی که گفته شد، زمانی که بچه‌ها در حالت نشسته مشغول بازی می‌شوند ممکن است به دلیل قرار گرفتن در وضع نامناسب، با مشکلات اسکلتی و اختلالاتی در ستون فقرات هم روبه‌رو شوند. از طرف دیگر، بی‌تحرکی و نشستن برای ساعت‌های طولانی نیز زمینه‌ساز بروز بیماری‌ها و مشکلات دیگری خواهد شد. چاقی مفرط یکی از این مسائل است که به گفته دکتر بهروزی میتواند سلامت کودکان را به خطر بیندازد. این موضوع چنان گسترشی دارد که از چاقی کودکان به عنوان یکی از معضلات و موانع سلامت در جوامع امروزی نام می‌برند.
انزوا به جای روابط صمیمانه
یکی از مشکلات یا بهتر است بگوییم معضلات جوامع امروزی، رنگ باختن روابط عاطفی خانواده‌هاست. سرگرم شدن افراد خانواده به تلویزیون، رایانه‌های شخصی و گوشی‌های تلفن همراه، انزوای فردی را جایگزین روابط صمیمانه و عاطفی خانوادگی کرده است. برای رفع این مشکل هم پدر و مادرها نقشی اساسی دارند، هر چند بر سهم رسانه‌ها و مراکز آموزش همگانی نیز نباید چشم فرو بست.
بازی فقط با برنامه‌ریزی
دکتر بهروزی به پدر و مادرها توصیه می‌کند برای کاهش آثار مخرب بازی‌های رایانه‌ای، ساعات استفاده از لوازمی چون رایانه و تلویزیون را برای کودکان محدود کنند و ساعت‌هایی را هم به ورزش و فعالیت‌های جسمی اختصاص دهند تا آنها بتوانند با حفظ سلامت برای سایر کارهای‌شان نیز زمان داشته باشند.
این عضو هیات علمی دانشگاه تاکید می‌کند: به هیچ عنوان نباید اجازه دهیم این بازی‌ها جایگزین ساعات درس خواندن و فعالیت جسمی کودکان شود و فراموش نکنیم پدر و مادر تنها کسانی هستند که می‌توانند برنامه مناسب زندگی بچه‌ها را تنظیم کنند.
به گفته این چشم پزشک، بچه‌ها باید در فضایی مشغول بازی شوند که نور کافی داشته باشد و علاوه بر این باید یاد بگیرند فاصله استاندارد (33 سانتی‌متر) از صفحه رایانه را رعایت کنند. همچنین کودکانی که از عینک استفاده می‌کنند حتما باید هنگام بازی عینک‌شان را نیز به چشم داشته باشند.
نیلوفر اسعدی‌بیگی / گروه سلامت