جام جم سرا: قطع رابطه با واقعیت از عوامل محرک خلاقیت است و سوءمصرف الکل از عوامل سرکوب‌کننده آن محسوب میشود. خلاقیت محصول عرق ریختن است و بزرگانی مانند الکساندر فلیمینگ، استفان‌هاوکینگ و ارنست همینگوی از افراد خلاق هستند. فردوسی، حکیم عمربن ابراهیم خیام نیشابوری، حافظ، سعدی و جلال‌الدین محمد مولوی نمونه‌هایی از افراد خلاق در ایران بوده‌اند.
درواقع خلاقیت، توانایی هر نوع تولید نوین لازم و مفید و مشخصه بارز آن، تازگی، مفید و قابل تقلید بودن آن است و شخصی به نام گیلفورد اولین کسی بود که خلاقیت را اندازه‌گیری کرد. تست TTCT که حدود نیم ساعت به طول می‌انجامد، میزان خلاقیت را اندازه‌گیری می‌کند.
از دیگر خصوصیت خلاق‌ها می‌توان به مواردی مانند بهره‌گیری از هوش خود، داشتن حس زیبایی‌شناختی، انعطاف‌پذیری، استقلال در فکر و عمل، انرژی، تفکر در مورد مسائل و حل مسأله اشاره کرد، از طرفی خلاق‌ها اعتقاد عمیقی به آزادی دارند، با چشم باز و با دقت به جهان می‌نگرند، با ترس غریبه‌اند، تفکر نقادانه دارند و از نوآوری استقبال می‌کنند.
خلاقیت کاربردی، در کشورهایی مانند کانادا و دانمارک در دوره‌های فلسفه آموزش داده میشود و اگر علوم اعصاب خلاقیت را بیاموزیم توان خلاقیت بالا می‌رود و ارتقاء می‌یابد.
در مطالعه‌ای که بر ٧٥٧ کودک متولد شده سال ١٩١٠ در آمریکا به مدت ٣٠سال انجام شد، فاکتورهایی مانند سلامت عمومی، رشد و بلوغ، ازدواج، آموخته‌های اجتماعی و آموزشی، حرفه و شغل بررسی و مشخص شد که از این تعداد فقط ٣ نفر خلاق محسوب می‌شدند که یک نفر کارگردان و ٢ نفر نیز نویسنده شده بودند، بنابراین، خلاقیت ارتباطی با بهره هوشی ندارد، اما حداقل هوش را لازم دارد.
افرادی که در رشته خود تخصص دارند، هدفشان را فراموش نمی‌کنند، عاشقند و به قضاوت دیگران بی‌اعتنا هستند، افراد خلاقی تلقی می‌شوند.
یافته‌ها نشان داده است که خلاقیت حاصل همکاری دو نیمکره مغز است. همچنین مرکز خلاقیت، قسمت تحتانی لب پیشانی و مراکز زیرقشری دوپامینرژیک در خلاق‌ها فعال‌تر است، علاوه بر این، افراد خلاق بیشتر از سایر افراد به دنبال نوآوری هستند.
کودکان متولد شده از مادران مبتلا به اسکیزوفرنی خلاقیت بیشتری داشته‌اند هر چند که این اختلال و سوءمصرف مواد مخدر نیز در برخی افراد خلاق به چشم می‌خورد.
از سوی دیگر، بررسی‌ها نشان می‌دهد که ٨٠درصد نویسندگان معتبر مبتلا به اختلال دوقطبی بوده‌اند. دکتر آندره آسن معتقد است که قطع رابطه با واقعیت از عوامل محرک خلاقیت است، درحالی‌که سوءمصرف الکل از عوامل سرکوب‌کننده خلاقیت محسوب میشود.
ارتباط نزدیکی میان ژن‌های دوپامین و سروتونین با خلاقیت وجود دارد. همچنین تعداد اتصالات و شلیک‌های عصبی در افراد خلاق بیشتر است و علاوه‌بر ژن و محیط، ویژگیهای شخصیتی نیز در خلاق‌ها وجود دارد که موجب تمایز آنها از دیگران میشود.
ارتباط با خواب و خواب دیدن، سیکل عادت ماهیانه، آهن خون و آهن موی سر، نقش عجله داشتن، مهاجرت، درجه تراکم مایع خاکستری نقاط مختلف هم عوامل فرعی موثر بر خلاقیت هستند، خواب اثر مثبتی بر شبکه‌های مسئول هیجان و روندهای مربوط به پاداش دارد، بنابراین می‌توان گفت که افراد خلاق خوش‌خوابند (بیژن جهانگیری - عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران)