جام جم سرا به نقل از مهرخانه: این واحد جزو درس‌های عمومی الزامی به شمار می‌آید و تمام دانشجویان مقطع کارشناسی در هر رشته‌ای که باشند بایستی این درس را بگذرانند. پنج عنوان تشکیل خانواده، تحکیم خانواده، تعالی خانواده، ایمن‌سازی خانواده و فرزندآوری؛ سرفصل‌های درس دانش خانواده و جمعیت به شمار می‌آیند.
زهرا آیت‌اللهی، مشاور امور بانوان ریاست نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها و مدیر گروه زنان و خانواده پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی که یکی از مؤلفان کتاب دانش خانواده و جمعیت نیز است، در گفت‌وگویی درباره ضرورت تغییر این واحد درسی گفت: در وضعیتی که دانشجویان ما در سن ازدواج بودند و هیچ اطلاعاتی راجع به معیارهای انتخاب همسر، آداب همسرداری، و تسهیل ازدواج از هیچ‌کدام از دروس دانشگاهی دریافت نمی‌کردند، درس تنظیم خانواده فقط به بحث بارداری و پیشگیری از بارداری می‌پرداخت.
وی افزود: ما نیاز داشتیم درسی در دانشگاه‌ها داشته باشیم که اولاً عمومی باشد و همه دانشجویان آن را بگذرانند و ثانیاً در آن درس به موضوع تشکیل خانواده، همسرگزینی مناسب، حقوق و تکالیف همسران نسبت به یکدیگر، مهارت‌های لازم زن و شوهر جوان، راه‌های حل مشکلات خانوادگی و... پردخته شود و در ضمن آن به موضوع باروری نیز توجه گردد؛ در نتیجه درس «دانش خانواده و جمعیت» جایگزین درس تنظیم خانواده شد.
آیت‌اللهی اضافه کرد: علت دیگر این بود که کل مباحث کتاب‌های تنظیم خانواده در دانشگاه‌ها، با نگاه کنترل جمعیت و تشویق به فرزندآوری کمتر و شعار مشهوری که سال‌ها همه جا مطرح می‌شد؛ یعنی ۲ فرزند کافی است، تنظیم شده بود.
مدیر گروه زنان و خانواده پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی با تأکید بر اینکه براساس تحقیقات صورت‌گرفته جمعیت ما در حال رفتن به سمت سالمندی است و به مرور زمان از جوانان کشور کاسته میشود و این خطر بزرگی برای جامعه ماست، گفت: اگر ما با همین سیر پیش رویم، قطعاٌ در ایران با رشد منفی جمعیت مواجه خواهیم شد.
این استاد دانشگاه افزود: مصلحت اجتماعی و سیاست‌های جمعیتی کشور اقتضا می‌کرد که این هشدار به جوانانی که در سنین ازدواج قرار دارند، داده شود. افرادی که ازدواج می‌کنند برخی خواهان فرزند نیستند، برخی یک فرزند می‌خواهند و برخی نهایتاً خواهان ۲ فرزند هستند. اگر با همین سیر پیش رویم آسیب‌های اجتماعی زیادی هم متوجه جامعه ایران و هم خانواده‌ها خواهد شد.
وی ادامه داد: الان یکی از مشکلات ما مشکلات تک‌فرزندان است که میزان تحمل سختی آنها کم و توقعاتشان بالاست و افرادی که از نظر روحی و روانی بتوانند بازده زیادی برای جامعه و خانواده داشته باشند، نیستند؛ لذا باید قشر جدید جامعه اطلاع یابند که مسیر آینده کشور تشویق به فرزند آوری است؛ البته با شرایط مساعد.
آیت‌اللهی گفت: نباید شرایط را سخت گرفت؛ یک خانواده میتواند با امکانات اقتصادی اولیه و توان تربیتی اولیه، دارای فرزند شود، تلاش خود را بکند و به کمک خدا هم امیدوار باشد.
مشاور امور بانوان ریاست نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها خاطرنشان کرد: امروزه بسیاری از خانواده که وسع مالی و توان تربیتی نیز دارند نمی‌خواهند بیشتر از ۲ فرزند داشته باشند؛ به این دلیل که گاه تربیت فرزند را بسیار سخت می‌بینند یا معتقد به امکانات اقتصادی وسیع هستند؛ در حالیکه وسعت امکانات اقتصادی، بچه را نازپرورده کرده و تأثیرات تربیتی منفی دارد.
این مؤلف درباره کاستی‌های موجود در کتاب دانش خانواده و جمعیت اظهار داشت: به نظرم بحث جمعیت کتاب باید مفصل‌تر شود و از حالت اختصار بیرون بیاید. البته اشکالات حتماً وجود دارد، اما هنوز برای ما مشخص نشده است. ما سعی کردیم متناسب با نیاز واقعی دانشجویان کتاب را بنویسیم و در حال حاضر نیز این کتاب توسط اساتید خانواده در حال ازریابی نیاز‌ها و بارخوردهای دانشجویان است تا با توجه به نقص‌های موجود، آن را با ویراستاری جدید منتشر کنیم.
آیت‌اللهی با بیان اینکه کتاب تنظیم خانواده توسط پزشک زنان در دانشگاه‌ها تدریس می‌شد، اما کتاب موجود توسط اساتید اخلاق تدریس میشود، توضیح داد: قبلاً کسانی که معمولاً پزشک بودند کتاب را تدریس می‌کردند که یک مشکل وجود داشت؛ اینکه کتاب شامل دو بخش بود: بخش جمعیت و بخش تنظیم خانواده؛ و قاعدتاً پزشکان ما می‌توانستند بحث تنظیم خانواده را تدریس کنند، اما درباره جمعیت تخصصی نداشتند.
وی افزود: برای اینکه این مشکل تکرار نشود برای تمام اساتید دانش خانواده و جمعیت، کارگاه آموزشی برگزار شد تا خلأ اطلاعاتی برای آنها وجود نداشته باشد و سعی میشود مرتب اطلاعات آنها به‌روز گردد.
این استاد دانشگاه درخصوص آموزش‌های جنسی و پزشکی به اساتید این درس اظهار داشت: دختران و پسران جوان ما زمانی‌که ازدواج می‌کنند باید درباره مسائل جنسی اطلاع داشته باشند تا بتوانند زندگی زناشویی موفقی داشته باشند. این بحث همواره مطرح بوده است که این اطلاعات در چه زمانی باید به جوانان داده شود. به نظر می‌رسد دادن این اطلاعات به دختران و پسرانی که معلوم نیست تا چند سال دیگر ازدواج خواهند کرد، مناسب نیست. واقعیت این است که گاهی اوقات دادن برخی از اطلاعات باعث میشود که افراد به سمت آنچه به آنها اطلاع داده میشود، کشیده شوند.
این محقق خاطرنشان کرد: در مرکز سیاست‌گذاری امور زنان در کشور از جمله مرکز مطالعات فرهنگی اجتماعی زنان مطرح شد که به جوان در آستانه عقد ازدواج این اطلاعات داده شود. پسر ۱۸ سالهای که معلوم نیست چه زمانی ازدواج کند، چه ضرورتی دارد با ۳۰ مدل روش پیشگیری از بارداری آشنا شود؟ آن هم در نظامی که روابط خارج از چارچوب خانواده به هیچ عنوان پذیرفته نیست. در نظام اسلامی و مردمی که دین را دوست دارند، اعتقاد بر این است که رابطه جنسی دختر و پسر باید از طریق ازدواج صورت گیرد و مناسب این است که این اطلاعات چه اطلاعات؛ درباره رابطه زناشویی موفق و چه راه‌های پیشگیری از بارداری، در آستانه عقد ازدواج در اختیار آنها قرار گیرد.
آیت‌اللهی با بیان اینکه بایستی آموزش‌های یک ساعته‌ای را که به دختر‌ها و پسر‌ها در ضمن دادن آزمایشات لازم داده میشود، به آموزش‌های مفصل و کارگاه‌های یک‌روزه یا دو روزه تبدیل کنیم، ادامه داد: این طرحی است که داده شده و مشکلی ندارد؛ هم عقلانی است و هم خداپسندانه و پزشکانی که می‌خواهند تنظیم خانواده را تدریس کنند باید جذب این مراکز شوند.