جام جم سرا: با توجه به محبوبیت این ظروف در بازار شاهد عرضه نمونه‌های متنوع با ملیت‌های گوناگون هستیم.نمونه‌های ایرانی، نمونه‌های تولیدی کشورهای آلمان، ایتالیا، چک، ترکیه، فرانسه و... که هرکدام بسته به ملیت و طراحی و میزان نقش و خط یا به قولی تراش روی کریستال قیمت‌های متفاوتی دارند.براساس بررسی‌های انجام شده کریستال‌های چک از گران‌‌ترین و با کیفیت‌ترین‌های بازار هستند.البته نمونه‌های ایرانی نیز طی سال‌های اخیر از لحاظ کیفی در حد چشمگیری رشد داشته‌اند و شاید از لحاظ طراحی و درخشش ظاهری با نمونه‌های وارداتی قابل تشخیص نباشند. اما در هر حال زمان می‌برد تا مصرف‌کننده ایرانی به آنچه هموطنانش با زحمت و مشقت تولید کرده‌اند بهایی در حدی که باید دهد و همیشه این تصور که جنس خارجی بهتر است در ذهنش است.
تاریخچه بلور و کریستال
شیشه کریستال یا شیشه سرب‌دار یکی از انواع شیشه‌های سیلیکاتی است که در ترکیب خود حاوی اکسید سرب است. این نوع شیشه، دارای ظاهری درخشنده و شبیه به کریستال‌های کوارتز است و به نظر می‌رسد علت نام‌گذاری آن نیز همین شباهت باشد. شیشه‌های حاوی بیش از ۲۴ درصد وزنی اکسید سرب، شیشه کریستال نامیده می‌شوند. اما شیشه‌های کریستال معمولا حاوی ۲۴ تا ۳۲ درصد وزنی اکسید سرب هستند. دیگر جزء اصلی شیشه‌های کریستال، SiO2 است. همچنین از اکسید سدیم و اکسید پتاسیم نیز در ترکیب شیشه‌های کریستال استفاده میشود.
وجود سرب در شیشه کریستال باعث افزایش ضریب شکست نور در این نوع شیشه‌ها میشود و درنتیجه شیشه‌های کریستال دارای درخشندگی و تلالو هستند. این شیشه‌ها همچنین سختی کمی دارند و امکان تراشکاری این شیشه‌ها وجود دارد. بنابراین ظروف تزئینی موسوم به ظروف کریستال از این جنس ساخته می‌شوند. همچنین از آنجا که سرب، عنصری با جرم اتمی بالاست، لذا چگالی شیشه‌های حاوی سرب نسبت به سایر انواع شیشه‌ها بالاتر است. شیشه‌های کریستال همچنین دارای مدول الاستیسیته کمی هستند و در نتیجه در اثر ضربه، صدایی زنگ‌دار ایجاد می‌کنند.واژه کریستال ریشه یونانی دارد و به معنی «منجمد شده در اثر سرما» است. یونانی‌ها کریستال را برای اشاره به دُر کوهی به‌کار می‌بردند. آنها اعتقاد داشتند که اگر آب مدتی در دماهای بسیار پایین نگه‌داشته شود، به حالتی در می‌آید که در دماهای بالا پایدار است. «بلور» نیز از ریشه «تبلور» است.اولین ارجاع به آرایش منظم ذرات سازنده بلورها در آثار ستاره‌شناس مشهور ج.کپلر (۱۶۱۹) و رابرت هوک (۱۶۶۵) کاشف میکروسکوپ یافت میشود. مدتی بعد دانشمند مشهور کریستین هوگنز (۱۶۹۰) خواص نوری کریستال‌های کلسیت (CaCO۳) را بررسی و فرضیه‌ای را ارائه کرد که کریستال‌ها از ذرات بسیار کوچکی با شکل مشخص ساخته شده‌اند. پس از آن م.و. اومونوسوف (۱۷۶۵-۱۷۱۱) تئوری ذره‌ای ساختار مواد را کامل کرد. او فرض کرد که ذرات شکل کروی داشته باشند.
ظروف کریستال در ایران دیروز و امروز
در ایران اما ظروف کریستال از بدو ورود مورد توجه قشر متوسط و متمول جامعه قرار گرفت و توانست جای خود را در میان مردم و در منازل آنان باز کند و رفته و رفته محبوبیت آن عمومی‌تر و تنوع برند این ظروف و اشیای تزئینی افزایش یافت؛ به طوری‌که امروزه برخی از خریداران در این بازار پرتنوع سردرگم می‌شوند.کریستال‌ها از طریق مارک شرکت‌های تولیدکننده و طرح روی آن معرفی و شناسایی می‌شوند. امروزه کریستال‌های رنگی به رنگ‌های آبی، بنفش، سرمه‌ای و قرمز نیز در بازار موجود است و کریستال‌های طلاکوب چک از محبوبیت خاصی برخوردارند و با وجود اینکه قیمت بالایی دارند، اما پرفروش هستند. کریستال چک و لاروس ایتالیا در زمره باکیفیت‌ترین انواع کریستال قرار دارند و کریستال مارک والتر و بوهمیای آلمان، آرکروک فرانسه، سوگای ژاپن، آر سی آر ایتالیا، تویوی ژاپن، جی جی سی و ناخمن آلمان از جمله مارک‌های مطرح بازار کریستال به شمار می‌آیند.ظروف کریستال از قیمت بالایی برخوردارند، از این رو هنگام خرید این ظروف لازم است که بودجه خوبی برای آن کنار گذاشته شود. به عنوان مثال قیمت خرید گلدان‌های کریستال از 100 هزار تومان شروع میشود و به چند میلیون نیز می‌رسد.
مراکز خرید
مانند ظروف چینی و سرامیک و... ظروف کریستال را می‌توان در لوکس فروشی‌هایی که در سراسر کشور به عرضه کالاهای خانگی می‌پردازند یافت.برخی از برندها نیز دارای نمایندگی‌های مشخصی هستند؛ اما بازار بزرگ تهران و شوش از مراکز معروف، شناخته شده و قدیمی هستند که به عرضه ظروف و اشیای تزئینی از جنس بلور و کریستال می‌پردازند.البته این مراکز در محدوده طرح ترافیک واقع شده‌اند. اما تنوع بالا و ارائه محصولات با قیمت ارزان‌تر موجب شده است تا بسیاری از افرادی که قصد خرید این ظروف براق و خوش تراش را دارند، به این مراکز مراجعه کنند.
نکاتی برای خرید ظروف و اشیای بلور و کریستال
* در وهله اول بودجه خود را مشخص کنید. این کار موجب میشود تا شما بدانید با بودجه‌ای که دارید به سراغ کدام برند یا محصولات کدام کشور می‌توانید بروید.
* علاقه‌مندی خود را برای خرید برند خاص مشخص کنید. ممکن است شما بودجه کمی برای خرید ظروف کریستال در نظر گرفته باشید؛ اما به کریستال‌های چک یا آلمان یا لهستان علاقه‌مند باشید.
در این صورت باید تکلیف خود را مشخص کنید یا یک ظرف کوچک از یک برند مطرح خریداری کنید یا یک ظرف ارزان‌تر.
* هنگام خرید کریستال به اصل یا تقلبی بودن ظروف توجه کنید. برخی مدل‌های تقلبی ظروف کریستال در بازار وجود دارد که با کیفیت پایین تولید شده و با قیمت انواع اصلی به فروش می‌رسد.
تنها راه مطمئن، خرید از مراکز معتبر و نمایندگی‌هاست. همچنین کریستال‌های اصل برگه مخصوصی دارند که کشور سازنده درصد کریستال آنها را مشخص کرده است.
* کیفیت آنچه را که می‌خرید، بررسی کنید. برای تشخیص شیشه و بلور با کیفیت بالا باید فاکتورهای زیادی را در نظر داشت، مانند ظاهر جنس و نحوه بسته‌بندی آن، شیشه و بلور تولیدی نباید رنگ مات داشته و دارای حباب باشد. شیشه و بلور وقتی دارای رنگ سفید یا به اصطلاح بی رنگ باشد نشان‌دهنده کیفیت خوب آن است.
* در مورد ظروف و اشیای طلا یا نقره‌کوب دقت زیادی داشته باشید؛ زیرا ممکن است برخی از فروشندگان در مورد میزان طلا یا نقره به‌کار رفته در ظرف مورد نظر اطلاعات درست به خریدار ارائه نکنند یا اینکه ممکن است عیار طلا یا نقره‌ای را که روی کریستال به‌کار رفته است، زیاد اعلام کنند.
* قبل از خرید به خوبی طروف و اشیا را بررسی کنید تا کجی، لب پریدگی و... نداشته باشد.
* قیمت را از چند فروشگاه بپرسید.
* کالا را در بسته‌بندی صحیح و مطمئن از فروشنده تحویل بگیرید؛ زیرا زمانی که کالا از فروشگاه خارج شد مسوولیت آن با شماست، نه با فروشنده.
* هنگام خرید ظروف رنگی حتما به یکنواختی رنگ در قسمت‌های گوناگون ظرف دقت کنید.
* حتما هنگام خرید فاکتور را از فروشنده را دریافت کنید. برخی از برندها نیز برای محصولات خود خدمات پس از فروش یا گارانتی درنظر گرفته‌اند که می‌توانید از این خدمات نیز استفاده کنید.
نکاتی برای نگهداری از ظروف بلور و کریستال
* به‌دلیل حساسیت بالای ظروف کریستال، باید روش‌های مراقبت مناسب و شست‌وشوی صحیح آنها را یاد بگیرید.
* ظرف‌های کریستال را با مایع ظرفشویی و آب ولرم بشویید و اگر تمیز نشدند، مخلوطی از یک‌سوم سرکه و دوسوم آب تهیه کنید و با کمک برس شست‌وشو دهید و سپس بلافاصله آن را خشک کنید. پس اگر ظروف کریستال شما جلای همیشگی خود را از دست داده است، می‌توانید از سرکه سفید کمک بگیرید. وقتی می‌خواهید ظرف کریستال را بشویید مقداری سرکه سفید به آب آبکشی ولرم بیفزایید. اگر ته ظرف رسوب جمع شده، اجازه بدهید یک شبانه‌روز سرکه و آب داغ درون ظرف بماند و بعد از این زمان، اگر هنوز کثیفی بر جای بود، باید عمل را تکرار کنید.
* لیوان و ظروف بلوری بعد از مدتی شفافیت خود را از دست می‌دهند و تیره و کدر می‌شوند. برای اینکه این ظروف دوباره تمیزی و شفافیت خود را به دست آورده و براق شوند، یک لیموترش را نصف کنید و با حوصله ظروف را با سطح لیموترش‌ها تمیز نمایید و بعد با آب ولرم بشویید.
* همچنین می‌توانید برای چرک‌زدایی ظروف بلوری از آمونیاک نیز می‌توانید استفاده کنید.
* چند قطره آمونیاک را در ظرفی محتوی آب ولرم ریخته ظروف را در آن بشویید. سپس با آب ولرم آبکشی و آنها را خشک کنید.
* از قرار دادن ظروف کریستال در مایکروفر به طور جدی خودداری کنید.
* ظروف کریستال را همراه ظروف چرب در ماشین ظرفشویی نشویید.
* سعی کنید ظروف کریستال را با دست بشویید و از ماشین ظرفشویی برای شست‌و شوی آنها استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است روی آنها خط و خش بیفتد. همچنین با توجه به اینکه ماشین‌ظرفشویی ظروف را با آب بسیار گرم می‌شوید ممکن است قسمت‌های طلا یا نقره‌کوب دچار ایراد شوند.
* ممکن است برخی از ظروف به‌دلیل استفاده زیاد یا بی‌احتیاطی دچار پریدگی در برخی از قسمت‌ها شده باشند، اگر ظروف شما در لبه دچار پریدگی شده باشند، می‌توانید برای رفع این مشکل از سمباده استفاده کنید؛ البته در صورتی که پریدگی کم باشد.
* برای از بین بردن آثار خراش ظروف بلور و کریستال می‌توانید از خمیر دندان استفاده کنید.
* برای جلوگیری از خطر شکستن ظروف هنگام شست‌وشو بهتر است آنها را از قسمت انتها داخل آب داغ نگذارید، بلکه از قسمت پهلو در آب فرو برید و برای تمیزکردن کریستال از یک قسمت سرکه و سه قسمت آب گرم استفاده کنید. (مریم عسگری/دنیای اقتصاد)
