زندگی درون دهان و دندان ما! |عکس|

نمای نزدیک

سه شنبه 11 شهریور 1393 ساعت 13:39

تصاویری که در ادامه می‌بینید شاید در نگاه اول مانند گیاهان نادر یا سطح سیاره‌ای دور افتاده به نظر برسند اما در واقع باکتریهایی هستند که درون دهان، روی زبان و بویژه سطح دندانمان زندگی می‌کنند.

نشانه‌های ایدز در دهان

عامل دیگر ترس از بیماری ایدز به دلیل نهفته بودن آن در دوران پنجره‌ای به مدت حدود ده سال است؛ دوره‌ای که طی آن، فرد به ویروس اچ‌آی‌وی آلوده شده، اما خودش از آن خبر ندارد و می‌تواند بیماری‌اش را از طریق روابط جنسی کنترل نشده، وسایل آلوده به خون مشترک مثل سرنگ تزریق در معتادان، تیغ‌های جراحی یا هر وسیله آلوده به خونش به افراد سالم منتقل کند.

با وجود این، توجه به علائم هشداردهنده بیماری ایدز در دوران پنجره‌ای، کمک می‌کند تا بیماری به طور احتمالی شناسایی و با آزمایش‌های تشخیصی تائید شود و درمان‌های کنترلی زودتر برای بیمار آغاز شود. یکی از نشانه‌های هشداردهنده ایدز، عوارض دهانی ناشی از این بیماری است که به گفته متخصصان بیماری‌های دهان و فک معمولا به صورت ضایعات تاولی لثه، زخم‌های دهانی و آفت‌های عودکننده و مقاوم به درمان بروز می‌کند.

دکتر فریبرز بیات، عضو هیات علمی پژوهشکده علوم دندانپزشکی شهید بهشتی و متخصص سلامت دهان در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: معمولا اغلب بیماری‌هایی که در دیگر قسمت‌های بدن، بخصوص خون ایجاد می‌شود، به تغییراتی در دهان از جمله زبان و کام منجر می‌شود. بر این اساس، اولین علائم بیماری ایدز نیز در بسیاری از موارد در دهان پدیدار می‌شود. به این ترتیب، دندانپزشکان نقش مهمی را در تشخیص زودهنگام این بیماری ایفا می‌کنند.

معمولا در افرادی که مبتلا به بیماری‌های سیستم ایمنی یا ضعف سیستم ایمنی از طریق آلودگی با ویروس ایدز، ابتلا به دیابت و مصرف سیگار هستند، عوارض و ضایعات لثه و دهان بیشتر بروز می‌کند.

به گفته متخصصان بیماری‌های دهان، یکی از نشانه‌هایی که از نظر ابتلای به بیماری ایدز باید جدی گرفته شود، بروز آفت‌های دهانی است که هر ماه، شش یا هفت بار تکرار شود و با هیچ روشی نیز قابل کنترل نباشد. توجه داشته باشید که ضایعات دهانی شامل ضایعات ویروسی، لثه و ضایعات ناشی از نقص در سیستم ایمنی می‌شود. یعنی در صورت مشاهده هر نوع ضایعه عودکننده در داخل دهان اعم از آفت، تبخال یا خونریزی‌های مکرر لثه باید به دندانپزشک مراجعه و علت را بررسی کرد.

انتقال ایدز از طریق دندانپزشکی

از زمان ورود ویروس به بدن فرد سالم، تا ظهور علائم بیماری دوره‌های زمانی مختلفی وجود دارد که ممکن است تا ده سال هم طول بکشد. در دوره اول که سه تا شش هفته پس از ورود ویروس است، هیچ راه تشخیصی برای این‌که فرد مبتلا به ویروس است، وجود ندارد.

دکتر بیات با اشاره به این مطالب می‌گوید: پس ازگذشت یک‌ماه از آلودگی، تست‌های آزمایشگاهی قادر به تشخیص وجود ویروس در بدن خواهد بود. از این زمان تا مرحله بروز نشانه‌های بالینی بیماری بتدریج قدرت دفاعی بدن کاهش می‌یابد که همراه با تب، ضعف، سستی و اسهال است. بیماری ایدز در واقع مرحله آخر ابتلا به ویروس نقص ایمنی یا اچ‌آی‌وی است. در این مرحله تعداد گلبول‌های سفید خون که وظیفه دفاع در برابر میکروب‌ها را دارند، بشدت کاهش یافته و منجر به ابتلا به انواع عفونت‌ها می‌شود. در واقع، علت مرگ ناشی از آلودگی با اچ‌آی‌وی نیز معمولا عفونت‌های ریوی است.

این دندانپزشک می‌افزاید: از جنبه انتقال بیماری ایدز از دندانپزشکی به بیمار نیز تاکنون گزارشی دیده نشده؛ زیرا مهم‌ترین راه انتقال، خون است و این‌که خون آلوده به ویروس، هنگام اعمال دندانپزشکی به بیمار انتقال پیدا کند، بسیار غیرمحتمل است. بزاق نیز نمی‌تواند عامل انتقال ویروس و بیماری‌زایی آن شود. بر اساس تحقیقات به عمل آمده خطر انتقال از بیمار به دندانپزشک نیز حدود 0/3 درصد است.

وی تاکید می‌کند: ویروس اچ‌آی‌وی با این که بسیار خطرناک است، اما رعایت اصول کنترل عفونت و استفاده از وسایل استریل شده یا یکبار مصرف در مطب‌ها و کلینیک‌های دندانپزشکی به طور قطعی، مانع انتقال ویروس از طریق وسایل دندانپزشکی می‌شود.

اچ‌آی‌وی و بروز عفونت‌های قارچی در دهان

به گفته دکتر بیات، ایجاد عفونت‌های قارچی مثل برفک روی زبان یا حلق، تغییرات خاص در سطح یا زیر زبان، تبخال‌های مکرر، التهاب و چرکی شدن تمامی لثه، خشکی دهان و تورم غدد بزاقی از علائم دهانی ابتلا به بیماری ایدز محسوب می‌شود.

وی تاکید می‌کند: توجه داشته باشید که حضور هر یک از این علائم به تنهایی، دلیل ابتلا به بیماری نیست. بلکه این نشانه‌ها در دیگر بیماری‌ها نیز دیده می‌شود و مجموع این علائم و تست‌های آزمایشگاهی است که ابتلای قطعی را مشخص می‌کند. بنابر این مراجعه منظم به پزشک یا دندانپزشک یکی از راه‌های اصلی برای تشخیص آلودگی به اچ‌آی‌وی است.

این متخصص سلامت دهان می‌افزاید: ضایعات دهانی به دنبال ابتلا به ایدز ممکن است با ترشحاتی نیز همراه باشد. ویروس در بزاق نیز وجود دارد، اما بزاق نمی‌تواند باعث انتقال بیماری باشد مگر این‌که آلوده به خون شود. خوشبختانه ضایعات دهانی معمولا قابل درمان است و فقط در مواردی که این ضایعات به درمان مقاومت نشان دهد یا دوباره ایجاد شود باید به ابتلا به بیماری ایدز شک کرد.

پونه شیرازی / گروه سلامت

125

چای سبز سلول‌های سرطانی دهان را از بین می‌برد

بر اساس مطالعه محققان که نتایج آن در شماره اخیر نشریه تحقیقات غذا و تغذیه مولکولی منتشر شد، ترکیبی به نام «اپی گالو کاته کین سه گالات» با نام اختصاری‌ ای.جی.سی.جی (EGCG) در چای سبز وجود دارد که آغازگر روندی داخل میتوکندری‌ها برای کشتن سلول‌های سرطانی می‌شود؛ البته بدون آنکه به سلول‌های سالم، صدمه‌ای برسد.
پیش‌تر نیز در یکی از مطالعات محققان که نتایج آن در همین نشریه چاپ شده بود این ماده به عنوان آنتی اکسیدانی شناخته شده بود که در برابر بیماری‌های تخریبی مرتبط با سن می‌ایستند.
محققان بر این باورند که ماده EGCC قادر است یادگیری را افزایش دهد و قدرت حافظه را بهبود بخشد.
به گفته دکتر جاشوا لامبرت استادیار علوم غذا و دستیار مدیر مرکز تحقیقات سلامت تغذیه‌ای دانشگاه پنسیلوانیا، ‌ماده یاد شده به می‌توکندری سلول‌های سرطان دهان حمله، و روندی را آغاز می‌کند که در ‌‌نهایت به تخریب این سلول‌ها می‌انجامد.
دکتر لامبرت افزود با تداوم این روند مقابله با میتوکندری، مکانیزم محافظت از سلول سرطانی نیز صدمه می‌بیند در حالی که چنین روندی توسط مادهEGCG در سلول‌های طبیعی ایجاد نمی‌شود.
به گزارش جام جم سرا به نقل از خبرگزاری فرانسه، هنگامی که سلول‌ها توانایی تقسیم و رشد عادی خود را از دست می‌‌دهند این موضوع منجر به تسخیر، تخریب و فاسد شدن بافت‌های سالم می‌‌شود و در ‌‌نهایت، سرطان ایجاد خواهد شد.
از اجتماع این سلول‌های سرطانی و تخریب سلول‌های بافت‌های سالم توده ‌ای به نام تومور ایجاد می‌شود. اگر تومور به لایه‌ای محدود ختم شود و به سایر بافت‌ها و ارگان‌ها سرایت نکند تومور خوش ‌خیم (غیرسرطانی‌) است و اگر تومور گسترده شده یا به طور بالقوه قابلیت پخش شدن و احاطه کردن سایر بافت‌ها و ارگان‌ها را داشته باشد بدخیم یا سرطانی نامیده می‌شود.
برخی از شکل‌های سرطان متاستاز (Metastasize) می‌کنند به این معنی که خصوصیت تهاجمی پیدا کرده و به سایر بافت‌های بدن، عمدتا از طریق خون و لنف، سرایت می‌کنند و تومورهای جدیدی را ایجاد می‌کنند.
بیش از یکصد نوع سرطان شناسایی شده است و این سرطان‌ها در هر قسمتی از بدن می‌تواند تظاهر پیدا کنند. مرگ ناشی از سرطان در سال ۲۰۰۵، هفت میلیون و ششصد هزار نفر بوده است که ۱۳ درصد از کل پنجاه و هشت میلیون مرگ در سراسر جهان را به خود اختصاص می‌دهد. بیش از ۷۰ درصد از تمام مرگ‌های ناشی از کانسر در کشورهای کم درآمد یا با در آمد متوسط اتفاق می‌افتد. (واحد مرکزی خبر)

41

در مکان‌های پرترافیک با بینی نفس بکشید نه با دهان

انیس فردموسوی با اشاره به افزایش میزان آلاینده‌های هوا و تاثیر آن بر مجاری تنفسی اظهار کرد: آلودگی هوا در افرادی که زمینه‌ بیماری‌های تنفسی دارند، عوارض بیشتری دارد؛ البته در مواردی که میزان آلاینده‌ها بیشتر از حد مجاز باشد، افراد سالم نیز در معرض خطر قرار دارند.

وی با بیان اینکه بهترین راه برای مصون ماندن از عوارض آلاینده‌ها عدم حضور غیر ضروری سالمندان و افرادی است که زمینه مشکلات تنفسی و مشکلات قلبی دارند، افزود: افرادی که در روزهای آلوده مجبور به خروج از منزل هستند باید در مکان‌های پرتردد از وسائل نقلیه استفاده و پیاده‌روی نکنند.

این متخصص ریه ادامه داد: در هنگام پیاده‌روی و ورزش سطح تهویه‌ای تنفس افزایش می‌یابد، بنابراین ورزش و پیاده‌روی در روزهای آلوده موجب ورود میزان زیادی از این آلاینده‌ها به ریه‌ها می‌شود.

فردموسوی با بیان اینکه توصیه می‌شود شهروندان در روزهای آلوده از فعالیت‌هایی مانند سرخ کردن که موجب افزایش آلودگی هوای خانه می‌شود پرهیز کنند، اضافه کرد: استفاده از وسائل نقیله عمومی می‌تواند از حجم ترافیک شهری و در نتیجه از میزان گازهای دیزل و دی اکسید گوگرد و دی اکسید نیتروژن بکاهد.

وی با اشاره به روش‌های کاهش اثرات آلاینده‌ها بر بدن گفت: مصرف شیر و مایعات در روزهای آلوده می‌تواند اثرات آلودگی هوا بر بدن را کاهش دهد، البته در موارد حاد ریوی در روزهای آلوده باید به پزشک مراجعه شود.

این متخصص ریه خاطر نشان کرد: آلاینده‌ها با وزن مولکولی پایین به قسمت‌های انتهایی ریه می‌رسند و تغییراتی مانند جمع شدگی ریه و بیماری‌های انسدادی ریه را به دنبال دارد که غیر قابل بازگشت است.

وی با اشاره به اینکه آلاینده‌های زیر یک دهم میکرون معمولا در مسیر هوا شناور هستند و آلاینده‌های بین ۲/۵ تا یک دهم میکرون به قسمت‌های انتهایی ریه می‌رسند، ‌ گفت: ذرات آلاینده ۲/۵ تا ۱۰ میکرون در راه‌های هوایی بزرگ‌تر فیلتر و ذرات آلاینده‌ بالای ۱۰ میکرون از طریق بینی فیلتر می‌شوند و به همین دلیل توصیه می‌شود در مکان‌های پرترافیک فرد با بینی تنفس کند.

فردموسوی با بیان اینکه آلاینده‌ها و ذرات بسیار ریز معمولا به قسمت‌های انتهایی ریه می‌رسند و معمولا موجب تغییراتی مانند جمع شدگی ریه و بیماری‌های انسدادی ریوی می‌شوند، تصریح کرد: آلاینده‌ها می‌توانند سبب مشکلات جبران‌ناپذیر و غیرقابل بازگشت در بدن شوند و بنابراین تاکید می‌شود افراد به جای درمان از تماس با آلاینده‌های هوا پرهیز کنند. (ایسنا)

557

آنچه باید درباره سرطان دهان بدانید

بارها خوانده و شنیده‌اید که سیگار کشیدن سلامت‌تان را تهدید می‌کند، اما بررسی‌های متعدد پژوهشگران نشان می‌دهد مصرف دخانیات همچون سیگار، پیپ و قلیان یکی از مهم‌ترین فاکتورهای ابتلای افراد به سرطان دهان است به طوری که به گفته بسیاری از متخصصان، افراد سیگاری تا شش برابر بیشتر از کسانی که سیگار نمی‌کشند دچار این سرطان می‌شوند. دکتر امیررضا موحدی، دندانپزشک و جراح دهان، فک و صورت در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: علاوه بر سیگار، مصرف مشروبات الکلی یکی از عوامل موثر در ابتلا به سرطان دهان بوده و این‌که آمار آقایان مبتلا بالاتر از خانم‌هاست به بیشتر بودن تعداد سیگاری‌ها و الکلی‌های جنس مذکر برمی‌گردد و معمولا هم با افزایش سن بویژه در فاصله چهل تا پنجاه و پنج سالگی این بیماری خطرناک بروز می‌کند.

البته فاکتورهای دیگری مثل عفونت‌های ویروسی، ضعف سیستم ایمنی بدن، قرار گرفتن در معرض اشعه ماورای بنفش، عوامل تحریک‌کننده مخاط دهان مثلا دندان‌های مصنوعی غیراستاندارد که در دهان لق می‌زند و ایجاد زخم می‌کنند یا حتی مصرف مداوم غذاهای بیش از حد تند و تیز را هم نباید نادیده گرفت. افرادی که جرم زیادی روی دندان‌هایشان دارند یا بهداشت دهان و دندان را بخوبی رعایت نمی‌کنند هم در معرض ابتلا به این نوع سرطان هستند.

حواستان به سلامت دندان‌هایتان باشد

به گفته دکتر موحدی، پرکردن نامناسب دندان یا دندان‌هایی که به دلیل شکستگی و لب‌پر شدن گوشه تیزی دارد و این تیزی باعث ایجاد زخم روی زبان می‌شود هم می‌تواند در طولانی مدت زمینه ابتلا به سرطان دهان را فراهم کنند. به همین دلیل توصیه می‌شود مراجعه به دندانپزشک را به موارد حاد واگذار نکنید و هر شش ماه یکبار از سوی دندانپزشک مورد معاینه قرار بگیرید چون ممکن است یک زخم ساده علامت یک بیماری پیش رونده و حاد مثل سرطان باشد.

در واقع شایع‌ترین سرطان‌های ناحیه فک و دهان با یک زخم بروز می‌کند که در مراحل اولیه هم بدون درد است و متاسفانه بیمار به پزشک مراجعه نمی‌کند چون فکر می‌کند یک آفت دهانی ساده است و با گذشت زمان یا استفاده از فلان داروی خاص کم‌کم خوب خواهد شد و جای نگرانی نیست، در حالی که گاهی همین موضوع به ظاهر ساده و نه چندان بااهمیت، زندگی فرد را نشانه می‌گیرد.

اگر آفت می‌زنید

به گفته دکتر موحدی، آفت شایع ترین ضایعه مخاطی دهان است و حتی اگر درمان هم نشود ظرف یک تا دو هفته خود به خود بهبود می‌یابد، اما زخمی که در دهان به وجود آمده و بعد از گذشت سه هفته خوب نمی‌شود یک هشدار است و بیمار حتما باید به متخصص مراجعه کند تا مورد بررسی دقیق‌تر قرار بگیرد.

علائم سرطان دهان را بشناسید

شاید زخم‌های ناحیه لب و دهان و زبان و... که براحتی خوب نمی‌شود یا با اشاره بسیار کوچکی خونریزی می‌کند (چه دردناک و چه بدون درد) از جمله مهم‌ترین علائم سرطان دهان محسوب شود، اما وجود قسمت‌های سفید یا قرمزرنگ یا حتی گوشت اضافه روی لثه ها، زبان، لوزه یا دهان، گرفتگی گلو یا گلودردی که در یک دوره خاص از بین نمی‌رود، توده یا ضخیم شدگی در گونه، مشکل در جویدن و بلع غذا، اختلال در حرکت و چرخاندن زبان یا فک، فقدان حس یا درد هنگام لمس قسمت‌هایی از صورت، دهان و گردن، ورم غده‌های لنفاوی در گردن، احساس ناراحتی هنگام صحبت کردن، کاهش وزن ناگهانی، احساس خواب آلودگی مدام و... هم ممکن است نشانه‌هایی از ابتلا به این نوع سرطان باشد.

دکتر خودتان باشید

دکتر موحدی با بیان این‌که سرطان دهان ممکن است است لب‌ها، کام، زبان، غشاهای درونی لب یا گونه، لوزه‌ها و گلو را درگیر کند، می‌افزاید: با وجودی که بسیاری از سرطان‌ها با پیشرفت و نفوذ به غدد لنفاوی به نواحی دیگر بدن هم سرایت می‌کند و به دلیل نزدیکی دهان به غدد لنفاوی گردن، احتمال انتشار آن در کل بدن زیاد است، اما از آنجایی که محیط دهان بخوبی قابل مشاهده است، می‌توانیم مراحل ابتدایی شروع سرطان را در دهان تشخیص دهیم. به عبارتی، درمان سرطان دهان در مراحل اولیه، بسیار آسان و کم‌هزینه بوده و با شانس بهبود زیادی همراه است. پس علاوه بر مراجعه دوره‌ای به دندانپزشک ماهی یک بار جلوی آینه بایستید و با یک چراغ قوه بیرون و داخل لب‌ها، زبان، داخل دهان، زبان کوچک، لوزه‌ها و لثه را به دقت بررسی کنید. همچنین گردن و زوایای فک پایین را با دست لمس کرده و از لحاظ وجود توده‌های سفت، مورد معاینه قرار دهید و در صورت مشاهده کوچک‌ترین علائم مشکوک به پزشک مراجعه کنید. بد نیست بدانید که پنج سال بعد از تشخیص سرطان فقط ۵۰ درصد از مبتلایان بهبود پیدا می‌کنند، با این حساب هرچه بیماری زودتر شناخته شود احتمال موفقیت درمانی هم بیشتر خواهد بود.

از تشخیص تا درمان

بررسی‌های تشخیصی سرطان دهان ممکن است شامل آزمایش‌های خون، نمونه‌‌برداری (برداشت مقدار کمی ‌از بافت یا مایع برای بررسی آزمایشگاهی) از توده و رادیوگرافی سر باشد. البته سی‌تی‌اسکن یا ام‌آرآی (M.R.I) به بررسی گسترش بدخیمی‌ کمک می‌‌کند. از طرفی هرچه توده در زمان تشخیص بزرگ‌تر باشد، احتمال گسترش آن به سایر نواحی بیشتر بوده و درمان بسته به محل سرطان (لب، زبان، کام یا...) متفاوت است.

جراحی نیز برای برداشت ناحیه سرطانی در صورتی که قابل عمل باشد، انجام می‌‌شود، اما بیمار پس از جراحی باید دهانش را سه تا چهار بار در روز با محلول آب نمک شست‌وشو دهد. حتی بسته به شرایط بیمار، اشعه‌‌درمانی یا مصرف دوره‌ای داروهای ضدسرطان هم ممکن است برای فرد تجویز شود. در مواردی هم که جراحی باعث اختلال در تکلم شده باشد، گفتاردرمانی توصیه می‌‌شود.

پریسا اصولی ‌/‌ گروه سلامت

آب انداختن دهان خوشمزه‌خور‌ها: طرز تهیه ناگت خانگی

طرز تهیه:

ابتدا مرغ را به تکه‌های کوچک برش بزنید و همراه پودر سیر و عصاره مرغ و پیاز و پنیر پیتزا در غذاساز بریزید و به‌صورت خمیر چسبنده در آورید. فلفل و نمک را هم اضافه و بعد در یک ظرف پودر پفک و آرد سوخاری و فلفل را مخلوط کنید. خمیر مرغ را یک ساعت در یخچال قرار دهید. سپس در یک ماهیتابه مقداری روغن بریزید و روی حرارت بگذارید. از مواد خمیر، به اندازه یک گردو بردارید و پس از فرم دادن، در مخلوط پودر پفک و آرد سوخاری و فلفل بغلتانید و در روغن سرخ کنید.
اگر به جای گوشت مرغ، از گوشت قرمز استفاده کنید، ناگت گوشت تهیه کرده‌اید. ناگت‌ها را در دیس مناسب چیده و اطراف آن را با چند برش لیمو و سیب‌زمینی سرخ شده یا پوره سیب‌زمینی و زیتون تزئین کرده و با نان میل کنید. (جام جم سرا)

396

اولین نشانه‌ها و علائم ابتلا به ایدز در دهان

آفت‌های متعددی که در نواحی مختلف دهان ایجاد می‌شود، مرتب عود می‌کند و به راحتی درمان نمی‌شود از علایم مهم دیگر وجود ویروس ایدز در خون است.

ویروس‌های مختلف به سلول‌ها و بافت‌های مختلفی از بدن حمله می‌کنند ولی ویروس ایدز یا HIV به سیستم ایمنی حمله می‌کند. سیستم ایمنی، گروهی از سلول‌ها هستند که بدن را در برابر انواع عفونت‌ها محافظت می‌کند و بدون آن‌ها توانایی بدن برای مبارزه با انواع عفونت‌ها تضعیف می‌شود. لذا وقتی ویروس HIV وارد بدن فردی شود، به تدریج قدرت دفاعی بدن وی ضعیف می‌شود و این فرد در برابر انواع بیماری‌ها و عفونت‌ها حتی آنهایی که در حالت عادی بیماری‌زا نیستند آسیب‌پذیر می‌شود.

این روند قابل رویت نیست و راهی وجود ندارد تا با نگاه کردن به افراد بگوییم که آیا به HIV مبتلا هستند یا خیر ولی آزمایش خون می‌تواند پس از چند ماه از اولین تماس، ویروس را در خون آشکار کند. افراد آلوده به HIV ممکن است سال‌ها کاملا سالم بمانند و حتی خودشان ندانند که آلوده هستند. ولی در این دوره یا در دوره نهفته بیماری بعضی افراد می‌توانند علایم دهانی خاصی داشته باشند که توجه به آن‌ها در تشخیص به موقع این بیماری می‌تواند کمک کننده باشد. مثلا فرد دچار عفونت قارچی یا کاندیدایی در دهان شود.

منظور از کاندیدا ضایعات شیری رنگ یا سفید روی زبان، سطح داخلی گونه‌ها و گاهی سقف دهان، لثه‌ها و لوزه‌ها می‌باشد.

از علایم بروز کاندیدا در دهان می‌توان احساس طعم بد و سوزش در دهان را ذکر کرد. در ابتلای معمولی به کاندیدا درمان‌های رایج می‌تواند جوابگو باشد ولی در فرد مبتلا به ایدز، درمان پاسخ نمی‌دهد.

علامت بعدی خطوط سفیدی است که در کناره زبان دیده می‌شود و ما اصطلاحا به آن لکوپلاکیای مویی می‌گوییم، که عامل اصلی به وجود آوردنده آن ویروس است. به محض مشاهده چنین ضایعه‌ای باید فورا به متخصص بیمار‌ی‌های دهان مراجعه کرد.

آفت‌های متعددی که در نواحی مختلف دهان ایجاد می‌شود، مرتب عود می‌کند و به راحتی درمان نمی‌شود از علایم مهم دیگر وجود ویروس ایدز در خون است. از علایم دیگر تبخال‌های مزمن و طولانی مدت چه در داخل دهان چه در لب‌هاست که به‌ طور متعدد فرد را مبتلا می‌کند.

با مشاهده چنین علایمی دندانپزشک باید بیمار را مشکوک به ایدز فرض کند. البته باید توجه داشت که بسیاری از این علایم اختصاصی برای ایدز نیستند مثلا عفونت قارچی علل دیگرهم دارد؛ اما اگر به راحتی درمان نشود می‌تواند نشانگر ابتلا به ایدز باشد. همچنین آفت و تبخال معمولی در بسیاری از افراد دیده می‌شود اما اگر به صورت شدید در نواحی مختلف دهان و همراه با عود مکرر باشد می‌تواند نشانه ابتلا به ایدز باشد.

به هرحال در همه این موارد تشخیص پزشک ضروری است. در بعضی تحقیقات از بزاق دهان برای تشخیص ویروس ایدز استفاده می‌شود که با تایید این آزمایش می‌توان به راحتی در مطب به بررسی وجود ویروس در بدن پرداخت و این اهمیت بزاق را در تایید تشخیص بعضی بیمار‌ی‌ها نشان می‌دهد.

برای پیشگیری و احتیاط، اگر پوست دندانپزشک صدمه دیده نباید برای بیمار کار مستقیم دندانپزشکی انجام دهد. (صبحانه)

---

*انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی در «جام جم سرا» لزوماً به معنای تایید یا رد محتوای آن نیست و صرفاً به قصد اطلاع کاربران بازنشر می‌شود.

225

بهداشت دهان و دندان در طرح تحول سلامت

سهمی که مردم از جیب خودشان تعرفه‌های دندانپزشکی را می‌پردازند نسبت به سهمی که بیمه‌ها می‌پردازند، قابل مقایسه نیست و خوشبختانه در گام جدید طرح تحول نظام سلامت تا حدودی به این موضوع توجه شده تا این مشکل برطرف شود، آن هم به این صورت که خدمات دندانپزشکی افراد 6 تا 41 سال تحت پوشش بیمه و درمان قرار گیرد.

در واقع با گذشت یک سال از اجرای طرح تحول سلامت، اجرای مرحله دیگری از این طرح عنوان بهداشت دهان و دندان در کشور آغاز شده است.

بر همین اساس برنامه مجلس و سلامت نیز با حضور کارشناسان، بررسی این گام از طرح تحول سلامت را مورد بررسی قرار داد.

گفتنی است در این گام از طرح تحول نظام سلامت افراد 6 تا 41 ساله تحت پوشش بیمه دندانپزشک قرار می‌گیرند.

از آنجا که اولین دندان‌ها بخصوص دندان‌های دائمی در 6 سالگی رویش پیدا می‌کنند، بسیار مهم هستند چراکه در تنظیم سایر دندان‌ها و فک نقش مهمی دارند. در این طرح موضوعات دیگری هم دیده می‌شود که شامل خدمات پیشگیری و خدمات درمانی در بسته بیمه دندانپزشکی است.

دکتر عبدالرضا معادی، عضو جامعه دندانپزشکی کشور در برنامه مجلس و سلامت از شبکه سلامت در این باره می‌گوید: در حال حاضر 90 درصد خدمات دندانپزشکی در بخش خصوصی انجام می‌شود.

او با بیان این که واقعی شدن تعرفه‌ها در حوزه بیمه از مهم‌ترین موضوعات نظام پزشکی به شمار می‌رود، تاکید می‌کند: بیمه‌ها باید شرایط را به گونه‌ای تضمین کنند که بر مبنای تعرفه واقعی چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی خدمات خود را ارائه بدهند.

عضو جامعه دندانپزشکی کشور ادامه می‌دهد: راهکار اساسی برای رسیدن به یک بیمه موفق این است که گروه‌های خدمت‌دهنده مشارکت بیشتری کنند تا بتوانند خدمات بهتری به مردم ارائه دهند.

معادی با اشاره به این‌که بخشی از خدمات را به عنوان خدمات پایه و عمومی، بیمه‌های دولتی و بخش دیگر را بیمه‌های تکمیلی پوشش می‌دهند، می‌گوید: نقش بیمه‌های تکمیلی در ایران تکمیل‌کننده خد مت نیست، بیمه‌های تکمیلی تکمیل‌کننده بهای خدمت هستند نه تکمیل‌کننده خدمت.

عضو جامعه دندانپزشکی کشور معتقد است: سطح‌بندی خدمات در حوزه بیمه‌های تکمیلی و پایه نیازمند بازنگری است.

6 بیمارستان تخصصی در راه

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی نیز در این برنامه اعلام می‌کند: به منظور اجرای طرح تحول نظام سلامت در بخش دندانپزشکی دولت تصمیم دارد 6 بیمارستان تخصصی دندانپزشکی در سطح کشور احداث کند.

دکتر محمدجواد نظری مهر ادامه می‌دهد: بزودی در همه بیمارستان‌های کشور یک بخش به دندانپزشکی اختصاص خواهد یافت تا مردم بتوانند در بیمارستان‌ها هم از خدمات دندانپزشکی استفاده کنند.

او با تأکید بر این‌ که نباید نیاز مردم را براساس منابع خودمان تنظیم کنیم، اظهار می‌کند: برای ارائه خدمت به مردم به زیرساخت‌هایی مثل بیمارستان دندانپزشکی و کلینیک‌های تخصصی و همچنین مراکز ارائه خدمات روستایی و شهری نیاز داریم تا در ارائه خدمت در بخش‌های دولتی و خصوصی تعادل ایجاد شود. این کار باعث می‌شود مردم قدرت انتخاب داشته باشند و خود انتخاب کنند که خدمات را از بخش خصوصی دریافت کنند یا از بخش دولتی.

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی ضمن ابراز نارضایتی از خدمات بیمه‌های کشور در سال‌های اخیر می‌گوید: کارهایی که بیمه‌ها در سال‌های اخیر انجام داده‌اند آنچنان مورد رضایت مردم و دولت نیست. بیمه‌هایی که به صورت متفرقه وجود دارند، باید ساماندهی شوند و زیر نظر یک متولی قرار بگیرند.

نظری ادامه می‌دهد: در حال حاضر برخی بیمه‌ها کشور را با چالش روبه‌رو کرده‌اند که باید مورد بحث و بررسی قرار گیرند.

درمان یا زیبایی

نکته قابل ذکر دیگر این‌ که بسیاری از بیمه گرها و آنهایی که در عرصه بیمه فعال هستند، معتقدند برخی موضوعات دندانپزشکی جزو موضوعات زیبایی قرار گرفته‌اند؛ مثلا ارتودنسی که تعداد زیادی از پزشکان متخصص در حوزه دندانپزشکی به ‌ آن اذعان دارند ولی واقعیت این است که بسیاری از مباحثی که در حوزه دندانپزشکی و پوشش‌های بیمه‌ای به‌عنوان زیبایی از آنها یاد می‌شود، در اصل مورد زیبایی نیست و کاملا مربوط به بهداشت دهان و دندان است.

به اعتقاد کارشناسان درباره درمان یک تعریف وجود دارد و در آنچه مربوط به زیبایی است، یک تعریف دیگر که تاکنون بیمه‌ها درباره درمان خوب عمل کرده‌اند و این گام بزرگی به شمار می‌رود.

درخصوص موضوع خدمات زیبایی در بحث دندانپزشکی که هم‌اکنون مطرح است باید گفت زمانی یک خدمت واقعا زیبایی است مثل پروتز که ممکن است حق با بیمه باشد، ولی درباره اصل درمان تردیدی وجود ندارد؛ مثلا در ارتباط با بیماری دهان و دندان هر موردی که باشد بیمه‌ها باید ورود کنند و به نظر می‌رسد در این زمینه باید همکاری‌های لازم را قبول کنند.

به اعتقاد کارشناسان بیمه‌ها باید به صورت بسته باشند نه موردی، لذا وقتی یک نفر بیمه می‌شود، نمی‌توان یک عضو آن را بیمه نکرد. (جام جم سرا)

اهل دود و دمید، هان؟! سرطان دهان منتظرتان است!

دکتر پویان امینی شکیب افزود:در مواقعی که تشخیص این بیماری به موقع رخ ندهد می تواند منجر به مرگ بیمار شود.
وی سرطان سلول های سنگفرشی حفره های دهانی را از شایع ترین سرطان های دهان اعلام کرد و گفت: حدود 70 درصد افرادی که مبتلا به درجات بالای این سرطان ( درجه 4) می شوند، در مدت کم تر از پنج سال فوت می کنند.
او با اشاره به اینکه استعمال دخانیات و قلیان احتمال بروز این بیماری را افزایش می دهد، گفت: دخانیات، تنباکو و مصرف مشروبات الکی از عوامل خطرزای این بیماری هستند.
امینی با تاکید بر این‌که هر چه تشخیص این بیماری زودتر محقق شود درمان موثرتر و شاخص بقای عمر بیشتر خواهد بود گفت: وزارت بهداشت به دنبال اجرای طرح غربالگری سرطان دهان برای شناسایی افراد و درمان آن است.
وی، زخم های قرمز رنگ و ضایعات سفید رنگ در دهان، فرو رفتگی مخاط دهان و برجستگی سطح حفره های دهان را از جمله علائم این بیماری اعلام کرد و گفت: این موارد معمولا روی پوشش زبان، کف دهان و کام مشاهده می شود.
عضو هیات علمی دانشکده داندان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد:در صورتی که زخم و یا ضایعات در دهان بیش از 2 هفته باقی بماند حتما به دندانپزشک مراجعه کرد. (ایرنا)

درد، صدا و اختلالات فک و دهان

دکتر هومن ابراهیمی، فوق تخصص دردهای دهان، فک و صورت می‌گوید: «بروز صداهای فکی، وزوز و احساس پری در گوش، احساس دررفتگی ناحیه فک و قفل شدن فک هنگام باز و بسته شدن از علائم مشکلات فک هستند که می‌توان گفت مشکلات شایعی هستند. حتی برخی سردردها که در بسیاری موارد با سردردهای میگرنی اشتباه گرفته می‌شوند، ناشی از مشکلات فکی هستند.»
به گفته او بعضی عادات غلط مانند گذاشتن دست زیر چانه به مدت طولانی به نحوی که سنگینی نیم‌تنه فوقانی روی فک قرار گیرد یا غذا خوردن به گونه‌ای که دهان بیش از ۳۶ میلی‌متر باز شود، از عواملی هستند که می‌توانند سبب آسیب رسیدن به ناحیه فک شوند. سن شایعی که به دلایل مذکور افراد به این مشکل دچار می‌شوند، حدود ۲۰ تا ۴۰ سال است، البته خدمات دندانپزشکی نابجا و طولانی مدت یعنی بیشتر از ۴۰ دقیقه هم می‌تواند زمینه‌ساز این مشکل باشد؛ بنابراین بهتر است دندان‌پزشکان محترم در جلسات متناوب و نه فشرده روی دندان بیماران کار کنند.
دکتر ابراهیمی در ادامه با اشاره به اینکه علل روحی مختلف که در رأس آن‌ها اضطراب قرار دارد نیز می‌توانند زمینه‌ساز این دردها باشند، بیان می‌دارد: «مشکلات روحی می‌توانند منجر به بروز برخی عادات ناخواسته مانند دندان‌قروچه شوند که خود زمینه‌ساز اختلالات مفصل فک خواهند بود، البته برخی علل ربطی به عادات فردی ندارند و به ارگونومی و ساختار فیزیکی و موقعیت‌های ژنتیک نادرست در ساختار بدن از زمان تولد مربوط می‌شوند.»

کاربرد مفصل فک

باز و بسته کردن دهان مهم‌ترین کار مفصل فک است، این فوق تخصص دردهای دهان، فک و صورت در زمینه عملکرد این مفصل مهم می‌گوید: «این مفصل از اجزای استخوانی و عضلانی تشکیل شده که اجزای استخوانی دو جزء اصلی دارد، یک جزء آن وابسته به استخوان گیجگاهی و دیگری وابسته به استخوان فک تحتانی است؛ چهار عضله اصلی هم در باز و بسته کردن دهان نقش دارند و در بین دو استخوان مفصل، دیسک مفصلی قرار گرفته که مانع سایش دو استخوان به هم می‌شود، جزء دیگر مهم در مفصل گیجگاهی- فکی، لیگامان‌ها هستند که اغلب دارای نقش کنترل‌کننده و مهاری در عملکرد دیسک مفصلی هستند و اختلال در هر کدام از این اجزا منجر به بروز مشکل در عملکرد مفصل گیجگاهی- فکی می‌شود.»

درمان اختلالات فکی

درمان‌های اختلالات این مفصل بیشتر درمان‌های محافظه‌کارانه است و در بیشتر مواقع حتی با آموزش‌های ساده قابل درمان است، دکتر ابراهیمی می‌گوید: «کمتر نیاز به جراحی‌های پیشرفته وجود دارد، البته در موارد پیشرفته ممکن است نیاز به جریان‌های الکترومغناطیسی و لیزر و استفاده از دستگاه‌های داخل دهانی باشد، در مورد درمان‌های تهاجمی‌تر می‌توان به آرتروسنتز یا شست‌وشوی داخل مفصلی یا آرتروسکوپی اشاره کرد، در برخی موارد هم درمان‌های دارویی و استفاده از داروهای ضد التهاب، شل‌کننده‌های عضلانی و حتی داروهای ضد اضطراب می‌توانند در درمان دردها و اختلالات فکی مؤثر باشند.»
به اعتقاد او هر چه درمان سریع‌تر آغاز شود، نتایج بهتری هم گرفته می‌شود و باید همه افراد از باز کردن بیش از اندازه طبیعی دهان خود جلوگیری کنند و در صورت مشاهده علائم اختلالات مفصل فک باید این امر بیشتر رعایت شود، گفتنی است فرد نباید دهانش را بیشتر از ۳۶ میلی‌متر باز کند و هنگام خوردن غذاهایی مانند همبرگرهای قطوری که این روزها طرفداران زیادی هم دارد باید تا حد امکان با برش زدن، قطر ساندویچ را کم کرد تا از این طریق به مفصل فک فشار زیادی وارد نشود، توجه به وضعیت عصبی و روانی هم بسیار کمک‌کننده است، زیرا هنگام خواب فرد ناخودآگاه بر اثر فشارهای عصبی روزانه با فشار دادن دندان‌ها روی یکدیگر و به اصطلاح همان دندان‌قروچه سبب ایجاد و تشدید اختلالات مفصل فک خود خواهد شد. (مهسا قوی قلب/ ایران)