لزوم آموزش روحی-روانی پیش از بچه‌دار شدن

جام جم سرا: فضای متشنج و توأم با اختلافات حل‌نشده والدین به هیچ‌وجه نمی‌تواند فضای مناسب شکل‌گیری جنین، رشد و تولد او باشد.

آموزش و ارتقای مهارت‌های والدگری موجب می‌شود تا والدین ضمن کاهش استرس‌های خود بتوانند هم به زندگی پویا و متکامل خویشتن بپردازند و هم نسلی نو، بانشاط و گسترده فراهم آورند.

تربیت در گذشته‌ای نه چندان دور فقط سینه به سینه و به صورت تجربی در میان مادران و پدران و بعد فرزندان آنها منتقل می‌شد و متأسفانه هزینه گزاف عمر پرداخت می‌شد تا زوج جوان با آزمون و خطا به تربیت فرزندان خود اقدام نمایند؛ اما پیشرفت علم و دانش و تکنولوژی می‌تواند در بهبود و تسریع فرایند آموزش و ارتقای مهارت‌ها مؤثر بیافتد.

آیا برای والد شدن هم به آموزش نیاز داریم؟
هر انسانی برای پذیرفتن نقش‌های جدید نیاز دارد که با حدود و ثغور، اهمیت، مزایا و معایب آن نقش آشنا شود و خود را برای پذیرفتن آن مهیّا سازد. باید حتی قبل از ازدواج برای ساختن خود تلاش کرد و درباره آن مطالعه، مراقبه و محاسبه داشت؛ اما شایسته است از زمان تعیین معیارهای انتخاب همسر، معیارهای پدر و مادر شدن را هم در کنار سایر معیارها در نظر گرفت و هنگام تعیین شریک زندگی، در نظر داشت که او توانایی ذهنی، اعتقادی، مهرورزی و والدی را به صورت بالقوه دارد؟

بی‌شک بهداشت جسمی، آزمایشهای پزشکی، تغذیه مطلوب، استعمال داروها، بهداشت زناشویی، سلامت و انتخاب صحیح روش‌های پیشگیری موقت و بی‌ضرر از نکاتی است که لازم است تا زوجین قبل از بارداری مورد توجه قرار دهند.

همچنین لزوم و آشنایی با روش‌های تقویت عزت نفس در والدین، آمادگی روانی برای پذیرش فرد جدید، روش‌های تقویت حس مسئولیت‌پذیری والدین، تقویت روحیه جمع‌گرایی و آشنایی با مزایای والد شدن و آسیب‌ها و محدودیت‌های پیش‌رو از موارد مهمی است که زوجین جوان باید در زمینه عاطفی روانی خود را ارتقا ببخشند.

خوب است تا زوجین در دوران بارداری به نکات کلیدی بهداشت،‌مسائل عاطفی و روانی و توصیه‌های اخلاقی و تربیتی توجه کنند و همان‌گونه که خانه را برای تولد فرزند مهیا می‌کنند، خود را نیز مهیا کنند، بدانند که قرار است فرزند یا فرزندانی در این خانه و خانواده شکل بگیرند که ممکن است برخلاف تصورات رؤیایی آنها که فقط به خنده‌ها و لالایی‌ و... اسباب‌بازی و پارک و تفریح بپردازند، و یا برعکس، محدودیت‌ها، رقابت‌های عاطفی، کمبودها و فشار اقتصادی و کم‌خوابی و...هم به همراه بیاورد.

گاهی محدودیت‌های عاطفی زناشویی به دلیل بارداری زنان پیش می‌آید که اگر بتوانند با مراجعه به کارشناسان این امر، آگاهی‌های لازم را کسب نمایند، دوران بارداری با کمترین میزان آسیب و رنج و با انتظاری کاملاً شیرین سپری می‌شود.

تلخی دوران بارداری برای زوجین کم‌تجربه‌ای بیشتر است که به آن آگاهی کامل ندارند و از تصورات غلط و تجربه‌های ناکافی، کسب تجربه از افراد کم آگاه و کافی دانستن آن آگاهی‌ها و ترس از شرایط جدید، محدودیت‌هایی را دو صد چندان برای خود ایجاد می‌کنند که خاطرات ناخوشایندی برای آنها ایجاد می‌کند.

نکته قابل‌توجه این است که این تجربه‌های تلخ، ناخودآگاه بر جنین هم تأثیر گذاشته و بعد از تولد او را دچار انواع بیماری‌ها، مشکلات جسمی، روانی و عاطفی می‌نماید، بهتر است زوجین اطلاعات خود را در سه حوزه پزشکی،روانی و اعتقادی بالا ببرند.

زن و شوهر می‌توانند با آگاهی و درک متقابل، دوران بارداری را تبدیل به دوران خاطره‌انگیزی کنند. زن و شوهر کم‌کم در امور اقتصادی هم باید به کسب مهارت‌هایی برای تهیه مایحتاج فرزند به صورت معقول، منطقی، ضروری با صرف هزینه کمتر و باکیفیت بیشتر و تا سقف درآمدی خانواده کسب نمایند. انتظارات بیجا از هردو طرف موجبات ناراحتی و آشفتگی در خانواده را فراهم می‌آورد.

گاهی هم ممکن است رسوم عجیب سیسمونی اصطلاحاً در زایمان اول که اتفاقاً می‌تواند بسیار معقول و خاطره‌انگیز برای هردو خانواده باشد، تبدیل به یک فشار و حتی اهرمی برای پیشگیری طولانی مدت از والد شدن به صورت دلیلی اصلی و پنهان گردد که با مدیریت زوجین و با کاهش توقعات و خرید آنچه ضروری به نظر می‌رسد و واقعاً‌ نیاز واقعی است نه خواسته غیرواقعی می‌توان آن را جهت بخشید.

انتخاب بیمارستان، نحوه زایمان، هزینه‌کرد بیمه‌ها و... همچنین بیماری‌های شایع دوران نوزادی مثل زردی و... آسیب‌های زایمان‌های غیرطبیعی از جمله مواردی است که خوب است زوج جوان قبل از اقدام به فرزندآوری با آنها آشنا شوند.

نحوه تعامل با خانواده طرفین، نحوه مدیریت اشتغال و تحصیل همسران در دوران بارداری، مدیریت احساسات و عواطف و حتی رفع نیازهای اولیه زناشویی باید در سرفصل‌های آموزشی‌ای باشد که والدین خود را موظف به دانستن آن نمایند.

مدیریت زمان جهت برنامه‌ریزی‌های عاطفی، تربیتی، ارتباط و حسن معاشرت‌ با همسر، رسیدگی به تفریحات، ارتباطات خویشاوندی و چکاپ‌های پزشکی و فاصله‌گذاری متناوب و شایسته فرزندان و تقسیم امور کارها و منزل و پرداختن به اولویت‌ها به جای امور مختلف و حتی غیرضروری، فرصت استراحت دادن به خود و همسر و دانستن اینکه این شرایط برای مدتی ممکن است فشرده باشد و بعدها که تجربه بیشتر شد؛ همدلی‌ها بیشتر شد؛ کمک‌ها بیشتر شد و فرزندان بزرگتر همراهی بیشتری با شما کردند، در امور فرزندان کوچکتر اوضاع بهتر می‌گردد.

پدران و مادران باید بیاموزند که اعتدال را در برآوردن خواسته‌های کودک و در رقابت با خواسته‌های پدران و مادران دیگر برقرار سازند. در چنین شرایطی امور غیرضروری را به حداقل باید برسانید و باید آگاهی‌های لازم را در این زمینه کسب کنید. بازی با کودک در سنین مختلف و دانستن ویژگی‌های فردی هر کودک و کشف و بروز استعدادهای کودکان نکاتی است که پدر و مادر بعد از تولد باید با توجه به مراحل رشد و کودک بشناسند و برای آن برنامه‌ریزی کنند.

برخی از امور تفریحی و علایق فردی مثل کوهنوردی، با دوستان بودن، هیئت مذهبی و یا سفر رفتن و... باید تغییر کاربری بدهند و قابلیت همراهی خانواده و فرزند را داشته باشند. چرا که همین تغییرات است که سیر تکاملی انسان را می‌سازد. در این صورت ما فرزندان را مزاحم و یا سربار امور فردی، تفریحی و یا عبادی و مطالعاتی خود نمی‌دانیم؛ و هزاران نکته دیگر که لازم است تا پدران و مادران بدانند و تلاش کنند تا مهارت‌های لازم را بدست آورند.

در پایان بحث لازم است به سیاست‌گذاران فرهنگی ـ پزشکی ـ اجتماعی و اقتصادی جامعه و مدیران و مسئولین هم متذکر شوم که برای پرواز هواپیمای افزایش جمعیت در منحنی رو به رشد، باید آنها هم زمینه این زیرساخت‌ها را فراهم و شرایط را هموار سازند. والا این هواپیما با سرعت مناسب حرکت نمی‌کند و یا اگر حرکت کرد در میانه راه اعتدال خود را از دست خواهد داد.

تهیه کتب و جزوات آموزشی با جذابیت‌های کافی، ارائه آموزش‌های لازم و ضروری در مراحل مختلف ازدواج جوانان، دوران قبل از بارداری، حین بارداری و بعد از بارداری و برگزاری دوره‌های آموزشی تکمیلی، بکارگیری رسانه‌های صوتی، تصویری و مکتوب برای ارائه راهنمایی‌های لازم تربیتی،‌بسیج نیروهای بهداشتی، انجمن اولیاء و مربیان و سایر دستگاه‌ها برای ارتقای مهارت‌ها و توانمندسازی زوجین می‌تواند تسهیل‌گر این خواسته به حق باشد.(با تلخیص: دخت ایران)

---

*انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی در «جام جم سرا» لزوما به معنای تایید یا رد محتوای آن نیست و صرفاً به قصد اطلاع کاربران بازنشر می‌شود.

عوارض جسمانی یک بیماری روحی-روانی

جام جم سرا:سیله در ابتدا از کلمه «سندرم سازگاری عمومی» برای تعریف این واکنش‌ها استفاده کرد. سپس واژه استرس متولد شد؛ واژه‌ای که امروز لحظه به لحظه زندگی روزمره‌مان را فراگرفته است، طوری که هر یک از ما روزی چند بار آن را در موقعیت‌های مختلف به‌کار می‌بریم. وقتی بدن دچار این وضع می‌شود، سیگنال‌هایی مخابره می‌کند. باید این سیگنال‌ها را بشناسید، زیرا نشان از استرس زیادتان دارد.

1 ـ احساس سرماخوردگی مداوم

فرقی نمی‌کند زمستان باشد یا تابستان، استرس باعث تضعیف دستگاه ایمنی بدن می‌شود. نتایج پژوهش‌های آمریکایی‌ها نشان می‌دهد افراد مضطرب دو برابر بیشتر در معرض سرماخوردگی قرار دارند. توجه داشته باشید استرس روی موهای داخل بینی نیز تاثیر می‌گذارد و باعث می‌شود هوا بدون گرم و مرطوب شدن کافی وارد بدن شود، در نتیجه مدام احساس سرماخوردگی می‌کنید.

2 ـ قاعدگی‌های نامرتب و دردناک

به عقیده محققان، استرس روی بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس که کنترل‌کننده هورمون‌ها و دوره ماهیانه است، تاثیر منفی می‌گذارد. حتی این امکان وجود دارد که باعث قطع کامل دوره شود که البته بعد از برقراری آرامش دوباره شروع خواهد شد. محققان دانشگاه هاروارد به این نتیجه رسیده‌اند خانم‌های مضطرب دو برابر بیشتر از بقیه به درد و کرامپ‌های عضلانی دوره قاعدگی مبتلا می‌شوند. به عقیده محققان، انجام ورزش‌هایی مانند نرمش‌های آرام‌تنی برای مقابله با دردهای زنانه موثر است.

3 ـ مشکلات بارداری

به عقیده متخصصان، احتمال به دنیاآوردن نوزادان کم‌وزن یا زایمان پیش از موعد در خانم‌های بارداری که در وضع استرس‌زا زندگی می‌کنند، به مراتب بیشتر است. این متخصصان توصیه می‌کنند خانم‌های باردار در آرامش کامل باشند و روزانه حداقل 10 تا 15 دقیقه فقط به خودشان اختصاص دهند.

4‌ ـ چاقی بی‌دلیل

وقتی بدن در وضع استرس‌زا قرار می‌گیرد، هیپوتالاموس ترشح هورمون‌های پپتید و کورتیزول را که به ترتیب به هورمون‌های اشتها و استرس شهرت دارند، افزایش می‌دهد. درست است بعضی افراد در شرایط استرس‌زا کم‌اشتها می‌شوند، اما در حالت کلی استرس، بدن را به مصرف غذاهای پرکالری و چرب سوق می‌دهد. استرس احتمال چاقی موضعی در ناحیه شکم را نیز افزایش می‌دهد. حتما می‌دانید چربی‌های اضافه دور شکم نیز بدن را در معرض ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت نوع دوم و بیماری‌های قلبی ـ عروقی قرار می‌دهد. بنابراین حتی وقتی دچار استرس هستید نیز از هیچ وعده غذایی صرف‌نظر نکنید و زمانی را برای نشستن و غذا خوردن اختصاص دهید.

5‌ ـ درد در ناحیه فک

احساس درد در ناحیه دهان یا فک نیز ممکن است نشان‌دهنده این باشد که شما هنگام خواب دندان‌هایتان را به هم می‌سایید. این مشکل ناشی از استرس‌های پنهان است که در عین حال باعث تشدید آن نیز می‌شود؛ یعنی یک چرخه باطل.

6 ـ آکنه

آکنه‌ها معمولا در مواقع استرس‌زا بروز می‌کنند، زیرا بدن هورمون‌های آندورژن بیشتری ترشح می‌کند که باعث تحریک غدد تولیدکننده چربی پوست می‌شود. به عقیده محققان در 15 سال گذشته خانم‌ها در​ بزرگسالی دچار مشکلات پوستی بیشتری بخصوص آکنه شده‌اند که ناشی از استرس‌های روزمره است. محققان آمریکایی معتقدند استرس التهاب‌های بدن را افزایش می‌دهد و باعث بروز جوش‌های پوستی می‌شود.

7 ـ اگزما و خارش پوست

نتایج بررسی‌های اخیر محققان ژاپنی که روی بیش از 2000 داوطلب انجام شده، نشان می‌دهد افرادی که به خارش‌های مزمن پوست مبتلا هستند دو برابر بیشتر از بقیه افراد استرس دارند. همچنین بروز اگزمای پوستی در موقعیت‌های استرس‌زا نیز بیشتر می‌شود. معمولا درمان معجزه‌آسایی برای اگزما وجود ندارد. دوش‌های کوتاه با آب سرد، استفاده از صابون‌های خشک‌کننده پوست و مرطوب‌کننده‌های مناسب جزو روش‌های مقابله این بیماری پوستی است.

8‌ ـ حساسیت‌ها

نتایج پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد هورمون‌های استرس باعث تولید پادتنی به نام IgE می‌شود که واکنش‌های حساسیت‌زا ایجاد می‌کند. اگر در فصول مختلف دچار حساسیت می‌شوید، احتمال این که دچار استرس زیادی هستید بیشتر است.

9 ـ دل‌درد و معده‌درد

کولون و معده را عصب‌هایی مستقیم به مغز وصل می‌کند، به همین دلیل وقتی عصبی یا مضطرب هستیم دچار مشکلاتی مانند دل‌پیچه، کرامپ‌های عضلانی، معده‌درد یا حتی اسهال می‌شویم. برای حل این مشکل کمی ورزش کنید. پیاده‌روی ساده هم ممکن است کمک‌کننده باشد. فیبرهای غذایی بیشتری وارد برنامه غذایی‌تان کنید تا روده‌هایتان بهتر کار کند.

10 ـ سردرد

اگر گاه و بی‌گاه، بخصوص آخر هفته‌ها، دچار سردرد می‌شوید به احتمال زیاد فرد مضطربی هستید. به عقیده محققان دانشگاه واشنگتن​، کاهش ناگهانی میزان استرس در روزهای آخر هفته باعث بروز دردهای میگرنی می‌شود. در موقعیت‌های استرس‌زا دردهایی در سر و ماهیچه‌های گردن بروز می‌کند که در صورت تشدید آن بهتر است به متخصص مراجعه کنید.

11 ـ تپش قلب

وقتی دچار تپش قلب می‌شویم احساس می‌کنیم قلب‌مان تندتر می‌زند یا ضربان آن بالا رفته است. اگر مدام دچار تپش قلب می‌شوید، یعنی مضطرب هستید و امکان این که ماهیچه‌های قلب‌تان آسیب ببیند زیاد است.

12 ـ کمردرد

معمولا دردهای کمری به دلیل مشکلات فیزیکی بروز می‌کند، نه مشکلات روحی؛ با این‌همه استرس ممکن است شدت و مدت زمان دردهای کمری را بیشتر کند. ورزش‌هایی مانند شنا و داشتن وزن متعادل برای کاهش این قبیل دردها موثر است.

13 ـ خواب‌های عجیب و غریب

افراد مضطرب در طول شب بیشتر از خواب بیدار می‌شوند. در واقع خواب‌های عجیب و غریب ریتم خواب آنها را به هم می‌زند و باعث می‌شود نتوانند خواب مستمر و آرامی داشته باشند. اگر در طول شب چند بار از خواب بیدار می‌شوید، به فکر آرامش بیشتر از یک سو و بررسی غده تیروئیدتان از سوی دیگر باشید؛ زیرا ممکن است این مساله مربوط به اختلالات غده تیروئید نیز باشد.

14 ـ خونریزی لثه‌ها

نتایج پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد قربانیان استرس بیشتر در معرض بیماری‌های دهان و دندان قرار می‌گیرند. خونریزی بی‌دلیل لثه‌ها یکی از علائم استرس‌های پنهان است.

15 ـ میل شدید به مواد قندی

به گفته محققان، استرس باعث افزایش ریزه‌خواری و میل شدید به مصرف مواد غذایی شیرین بخصوص در خانم‌ها، می‌شود.

16 ـ کاهش میل جنسی

استرس به روابط زناشویی شما نیز رحم نمی‌کند. کاهش بی‌دلیل میل جنسی و مشکلاتی مانند کاهش میل به شاد بودن و خندیدن، گریه کردن هنگام خندیدن، کاهش میل به فعالیت‌های جسمی، کم​شدن شور و شوق، بی‌میلی به نظافت صبحگاهی و... نیز جزو علائم استرس‌های زیاد است که باید بررسی و درمان شود. (ضمیمه سیب)

فاطمه مهدی‌پور

منابع: styledevie، Prevention و e-sante