وب سایت سایبربان: با توجه به عقبه رویدادها و حوادث سال 2016، پیش‌بینی می‌شود در سال 2017، مسئله سایبر بیش از پیش به حوزه نظامی کشورها و روابط آنها، وارد شود.
تشکیل مراکز فرماندهی سایبری
با ورود سایبر به عرصه نظامی، بسیاری از متخصصان از فضای سایبری به‌عنوان بعد پنجم جنگ یاد می‌کنند. در سال 2016، در جریان اجلاس جنگ سایبری ناتو در استونی، سازمان ناتو فضای سایبری را به‌عنوان یک قلمروی جنگی مستقل پذیرفت. بسیاری از کشورها نیز خبر از تشکیل فرماندهی سایبری دادند. کشورهایی مانند ترکیه، برزیل، جمهوری چک، انگلیس، تایلند و ژاپن از جمله این کشورها هستند. به نظر می‌رسد با رشد استفاده از فناوری اطلاعات در عملیات نظامی، این بخش هرچه بیشتر به‌سوی به‌کارگیری از قدرت سایبری برود.
مارتین استروپنیکی (Martin Stropnicky)، وزیر دفاع جمهوری چک در این اجلاس اعلام کرد: «ما باید برای همکاری با متحدان بیشتری آماده شویم که از لحاظ شدت و تکرار، بیشتر مورد حملات قرار می‌گیرد.» استروپنیکی افزود اگر فضای سایبر به‌عنوان پنجمین محدوده‌ی جنگی پذیرفته شود، متحدان ما باید گام‌های مهمی را در راستای گسترش توانایی‌ها و ظرفیت‌های دفاعی مانند افزایش بودجه، بردارند.
در نتیجه احتمالاً شاهد تشکیل فرماندهی سایبری در کشورهای دیگر دنیا خصوصاً در بخش نظامی باشیم.
ورود سایبر به عرصه رزمایش‌ها و دکترین نظامی
عملیات سایبری، نقش مهمی در پیروزی یا شکست در یک عملیات نظامی دارند. کشورهای پیشرفته دنیا مانند آمریکا، تلاش می‌کنند تا در هر سال رزمایش‌های گوناگون نظامی خود را با سایبر تلفیق کنند. به‌علاوه نقش جنگ الکترونیک در این رزمایش‌ها را نیز نمی‌توان نادیده گرفت. به‌عنوان‌مثال رزمایشی که در سال 2016، در صحرای نوادا برگزار شد نمونه‌ای از ترکیب جنگ الکترونیک، سایبری و نظامی بود که با همکاری اسراییل و پاکستان نیز همراه شد.
همچنین کشورهای دیگر نیز مانند روسیه و ایران از این توان در رزمایش‌های خود استفاده کرده‌اند. وی گفت: «در دنیای سایبر، جغرافیا متوقف می‌شود تا سایبر بتواند، نقش کلیدی را ایفا کند. همه‌ی مسافت‌ها در این حوزه، یکی هستند. با توجه به اینکه جنگ سایبری بین نیروهای نظامی، غیرقابل‌اجتناب است، کشورهای دموکراتیک باید با یکدیگر همکاری کنند.»
مارک اسلینگر، از فرماندهان مرکز مشترک سایبری فرماندهی اقیانوسیه آمریکا، در اجلاسی در ماه نوامبر 2016 در شهر هونولولو، اعلام کرد: مأموریت‌های سایبری در حال پخته شدن هستند. همچنین مایکل راجرز، فرمانده سایبری ارتش آمریکا در دولت اوباما، گفته بود نیروهای مأموریت سایبری وزارت دفاع آمریکا در حال تکمیل شدن هستند و تا سال 2018، به مرحله کامل عملیاتی می‌رسند.
شایان‌ذکر است در دکترین نظامی کشورها مانند استرالیا و آمریکا، تأکید ویژه‌ای روی مسئله جنگ الکترونیک و سایبری شده است و در این راستا، کشورهای عضو پیمان پنج چشم، به‌احتمال در آینده، همکاری‌های نزدیک‌تری در این راستا با هم خواند داشت؛ همان‌گونه که چندی پیش آمریکا اعلام کرد آماده فروش تجهیزات جنگ الکترونیک به استرالیا است.
افزایش همکاری‌های بین‌المللی
یکی از نظریاتی که مقامات مختلف سایبری دنیا مطرح می‌کنند این است که به‌منظور کاهش تهدیدات سایبری و افزایش دفاع موفق در این زمینه، باید دولت‌ها با یکدیگر همکاری کنند. در سالهای گذشته شاهد قراردادها و تفاهم‌نامه‌هایی در زمینه توقف حملات سایبری، جاسوسی سایبری، ارتقای سطح امنیت سایبری، تقویت پدافند سایبری و اشتراک‌گذاری اطلاعات بودیم. همکاری‌های بین‌المللی می‌تواند انگیزه‌های مختلفی داشته باشد، مانند:
- جلوگیری از رشد بیش از حد توان سایبری یک کشور
- افزایش توان آفندی کشور مقابل به‌منظور راه‌اندازی جنگ نیابتی سایبری
- بهره‌گیری از اطلاعات برای جاسوسی
- جلوگیری از تک‌قطبی شدن قدرت سایبری
- پیشگیری از انجام اقدامات خصمانه سایبری علیه یکی از کشورها
گاهی کشورها سعی می‌کنند با همکاری سایبری، سیاست‌ها و رویکردهای خود را به آن کشور القا کنند و از این طریق، مرزهای خاصی در روابط سایبری شکل می‌گیرد. مثلاً وزارت دفاع آمریکا در راهبرد سایبری 2015 این کشور، همکاری با ناتو را یکی از وظایف پنتاگون اعلام کرد. هدف اصلی این همکاری تقویت توان سایبری آمریکا و کشورهای عضو این پیمان در برابر روسیه بود.
همچنین سرمایه‌گذاری کشورهای قدرتمند مانند آمریکا در کشورهای درحال‌توسعه سبب می‌شود کنترل زیرساخت‌های ارتباطی این کشورها، در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گیرد. در برخی منابع آمده است زیرساخت‌های پهن باند و مراکز داده (دیتا سنترها) کلیدهای اصلی رشد اقتصاد دیجیتال آفریقا هستند. به‌عنوان‌مثال شرکت IBM در حال کار روی ایجاد دیتاسنتری در ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی است که به سرویس‌های ابری اختصاص یافته است. سرمایه‌گذاری‌های کلان سایبری همچنین موجب می‌شود که تا «دره‌های سیلیکون» در نقاط مستعد دنیا تشکیل شود. برخی کارشناسان می‌گویند جنگ جهانی بعدی در دره سیلیکون آمریکا، واقع خواهد شد.
افزایش مسابقه تسلیحات سایبری
شرکت‌کنندگان در اجلاس جنگ سایبری ناتو در سال 2016، به این نتیجه رسیدند تا 60 سال آینده، مسابقه تسلیحات سایبری مانند تسلیحات هسته‌ای خواهد بود. در برخی متون غربی، خطر جنگ سایبری، هم‌تراز یا حتی بیشتر از بمب هسته‌ای خوانده شده است. نویسندگان این متون در پی القای این نکته هستند که ساخت تجهیزات سایبری، تهدیدی برای صلح جهانی است. البته آمریکا که چنین ادعایی را مطرح می‌کند، سالانه هزینه‌های بسیاری را برای افزایش این تجهیزات صرف می‌کند و بخش‌های نظامی آن خصوصاً نیروی زمینی و دریایی، توان جنگ الکترونیک را افزایش داده‌اند.
جان ساورز رییس پیشین MI6 انگلیس میگوید: «بزرگترین مشکلی که در فضای مجازی با آن روبه‌رو هستیم این است که فضای سایبری در سطوح بین‌المللی گسترش‌یافته؛ اما این قابل‌قبول نیست وقتی‌که از قدرت سایبری خود برای عبور از خط قرمزها استفاده می‌کنیم و دائماً باید به دنبال این باشیم که چه کسی از این خطوط قرمز عبور کرده است. در بحث فضای سایبری ما در مراحل ابتدایی هستیم.
این مسئله شباهت‌هایی به سلاح‌های هسته‌ای دارد، وقتی به دهه 1950 بازمی‌گردیم، به دنبال دست یافتن به قابلیت‌های سلاح هسته‌ای بودیم و توانستیم قدرت آن را به دست آوریم، اما برای چگونگی استفاده از این سلاح‌ها هیچ‌گونه قوانینی وجود نداشت.»
به همین دلیل است که آمریکا تلاش می‌کند به هر نحوی، کشورهای هم‌پیمان خود را مجاب کند که دنیا نیازمند یک قانون بین‌المللی سایبری برای تبیین مفاهیم و بایدها و نبایدهای فضای سایبری است. اگر آمریکا موفق شود چنین قانونی را به تصویب برساند، می‌تواند سیاست‌ها و رویکردهای خود را در آن به کار بگیرد و قانون یادشده را طبق اهدافش تنظیم کند.
خطر جنگ اطلاعات
یکی از مسائلی که ممکن است در سال آینده شدت بگیرد، خطر استفاده از اطلاعات غلط و نشر آن در فضای سایبر است. برخی هکرها از این طریق، جنگ اطلاعاتی را به راه میندازند و می‌توانند با دست‌کاری در اطلاعات، محتوای موردنظر خود را نشر دهند؛ امری که آمریکا در مصوبه کنگره درباره بودجه دفاعی سال 2017، آن را پیش‌بینی کرده است. در فصل 5 این مصوبه آمده است: «
کمیته‌ای میان سازمانی برای مقابله با فعالیت‌های روسیه برای تأثیرگذاری مخفیانه در داخل قوه مجریه تشکیل‌شده است.
وظیفه کمیته، مقابله با فعالیت‌های روسیه از طریق افشای اکاذیب، عاملان تأثیر، فساد، تجاوز به حقوق بشر، تروریسم و ترورهای صورت گرفته توسط نیروهای امنیتی و نخبگان سیاسی روسیه یا افراد نزدیک به آنها است.»
جیمز اسکات (James Scott)، عضو اندیشکده‌ی امنیت سایبری، «موسسه زیرساخت‌های حیاتی فناوری اطلاعات» معتقد است: «تا زمانی که داده‌ها ناشناخته باشند، احتمالاً حملات از سوی کمپین‌های دروغ‌پراکنی دولتی هدایت می‌شوند.»
همچنین هکرها با سرقت اطلاعات انبوه از شبکه‌های اجتماعی یا از سازمان‌ها و شرکت‌ها، در جنگ اطلاعات از آنها بهره می‌برند. گروهی از تحلیلگران اعلام کرده‌اند که از داده‌های به‌دست‌آمده از هک وبگاه یاهو برای انجام جاسوسی و جنگ اطلاعاتی استفاده می‌شود.
شرکت کسپرسکی در گزارشی نوشت ژورنالیست‌ها و برخی شهروندان به اطلاعات نادرست، عادت کرده‌اند؛ در نتیجه هکرها با تغییر یا حذف اطلاعات، حقیقت را عوض می‌کنند.مایکل راجرز، فرمانده سایبری ارتش آمریکا نیز در یک سخنرانی از خطر تغییر اطلاعات، ابراز نگرانی کرد.
وبگاه آمریکایی «Venture Beat» در گزارشی نوشت: در سال 2017، هکرها تنها به سرقت اطلاعات دست نمی‌زنند، بلکه آنها اطلاعات را تغییر داده و یکپارچگی را به هم می‌ریزند؛ نمونه بارز آن حمله به اطلاعات یک حزب در انتخابات و سپس تغییر آنها برای اهداف سیاسی است.
