وب سایت همشهری شش و هفت - سعیده نیک‌اختر: هر بار اسم شمال می‌آید نمایی از جاده‌های پر پیچ و خم چالوس و هراز به ذهن می‌آید و چیزی که در پس آن فکر را درگیر میکند ترافیک جاده و معطلی طولانی و ماندگاری در جاده و نیش ترمز‌ها و نیم کلاچ‌هایی است که هر راننده‌ای را خسته و عصبی میکند! اما همه زیبایی‌های شمال کشور در چالوس، نوشهر و رامسر خلاصه نمی‌شود.
حواستان باشد زیبایی‌ها و طبیعت مرکز استان مازندران را فراموش نکنید. ساری با اینکه از دریا فاصله دارد، اما تالاب‌های دیدنی بسیاری دارد. افزون بر این، آب و هوای مطبوع، آثار تاریخی و مکانهای گردشگری که در ساری و اطراف آن قرار دارد، این شهر را قابل توجه کرده‌است. چشمه‌های شور و پلکانی باداب‌سورت یکی از مکانهای دیدنی دنیاست که در مسیر سمنان به ساری قرار دارد و دیدنش خالی از هیجان نیست.
در این زمینه به شما یک توصیه مهم داریم. بیایید مسیر سفر خود را تغییر دهید و به جای جاده‌های تکراری یک مسیر جدید را تجربه کنید. جاده سمنان به ساری از جاده‌های امن و خلوت و دیدنی کشورمان است که شما را با مکانهای جدیدی آشنا میکند. ضمن اینکه تفرج و گشت و گذار در خود سمنان را هم تجربه میکنید.
سمنان
همه مسافران از شلوغی جاده‌های شمالی نالان هستند و گویا عادت کرده‌اند مسیر سه ساعته را هفت، هشت ساعت در راه باشند. توصیه ما به شما این است که برای رفتن به ساری مسیر از پیش تعیین شده جاده هراز و آمل را کنار بگذارید و مسیر سمنان را تجربه کنید. 200 کیلومتری که از تهران به سمت شرق حرکت کنید با شهری آباد و با قدمتی فراوان روبه‌رو می‌شوید که به اندازه چند روز برای شما جاذبه گردشگری دارد.
می‌توانید شب را در هتل جهانگردی این شهر سر کنید که غذاهای با کیفیت و قیمت مناسبی دارد. قصد اقامت هر چند روز را که دارید از بازدید مسجد جامع و بازار قدیم این شهر غافل نشوید. به محض این که پا در بازار قدیم سمنان یا بازار شیخ علاء الدوله بگذارید یاد زنده یاد داوود رشیدی در سریال عطر گل یاس در ذهن بیدار میشود.
همان سریالی که بخش عمده‌اش در این شهر و بازار قدیم آن ساخته شد؛ بازاری منسوب به دوره قاجار با طاقچه‌های آجری قوسی شکل که در هر گذرش یکی از کسبه سفالکار، مس کار و قالیباف و... مشغول به کارند.این بازار 1600 متری که در خیابان شهدای سمنان واقع شده درست 20 سال پیش به ثبت آثار ملی رسید و در آن سه حمام قدیمی، پنج مسجد و چهار کاروانسرا وجود دارد.
بخش‌هایی از این بازار تخریب شده و بخش‌هایی مثل مسجد جامع، امامزاده یحیی، تکیه ناسار، تکیه پهنه و گرمابه پهنه قابل دیدن هستند. جالب این که به بازار شیخ علاء الدوله بازار مرده‌ها هم می‌گویند؛ چون در قدیم در مسیر حمل اموات به قبرستان قرار داشته است.
دروازه ارگ سمنان
بنایی که امروزه در میدانی در وسط شهر قرار گرفته زمانی محل تردد و دروازه اصلی شهر محسوب می‌شد و در پس دیوارهایش یک قلعه قرار گرفته‌بود، اما امروزه تنها یک دیوار آجری شکل با شش مناره از آن به جای مانده است. عده‌ای زمان ساخت دروازه ارگ سمنان را به دوران ناصرالدین شاه و زمان حکمرانی انوشیروان میرزا؛ حکمران سمنان، دامغان، شاهرود و بسطام نسبت داده‌اند؛ چون تصویری از این شاه قاجار بر آن نقش بسته و کتیبه رویش سال 1302 هجری را نشان میدهد.
عده‌ای هم معتقدند در زمان فرزند فتحعلی شاه این برج و بارو ساخته شده است. ارگ دو نمای شمالی و جنوبی دارد که نمای جنوبی از حیث کاشیکاری، نقوش هندسی و نقش و نگار اساطیری به مراتب پر کار‌تر است. این دروازه چند کتیبه و نقش برجسته دارد و نمایی از لعاب از صحنه نبرد رستم و دیو سپید در قوس بالایی دیوار ارگ دیده میشود.
در کنارش، کمی پایین‌تر نمای تمام قد دو سرباز قجری هم روی لعاب دیده میشود. دروازه ارگ فعلی در واقع دروازه شمالی مجموعه ارگ دولتی قدیم سمنان بوده است. امروزه از مجموعه ارگ دولتی کهن سمنان چیزی باقی نمانده است؛ زیرا در زمان رضا‌خان هنگام ساخت و ساز خیابان‌ها و بناهای نو، تمامی این مجموعه، به جز دروازه شمالی آن تخریب شد.
حوالی شهر
بد نیست تنها 20 کیلومتر از شهر فاصله بگیرید و آب و هوای کاملا متفاوتی را تجربه کنید. چشمه‌های آبگرم در 21 کیلومتری شمال غرب سمنان و 18 کیلومتری غرب شهرستان مهدیشهر قرار دارد. مردم از گذشته برای استفاده‌های درمانی و تفریحی به این چشمه‌ها می‌آمدند و برای استفاده‌های درمانی استخرهایی از گذشته با عمق و ظرفیت کم در محل چشمه‌ها ساخته شده‌اند.
در شمال شرق شهر سمنان منطقه زیارتی و سیاحتی پیغمبران قرار دارد. مقبره پیغمبران در قله کوهی به همین نام در 21 کیلومتری جاده اصلی تهران - مشهد در نزدیکی سمنان واقع شده است. براساس اطلاعات موجود دراین مقبره سام و لام از فرزندان نوح پیغمبر مدفون هستند. آب و هوای معتدل و پوشش گیاهی و جانوری منطقه، جاذبه زیارتی منطقه را به‌عنوان محور گردشگری آن تکمیل میکند.
شکم چرانی در سمنان
نمی‌شود به شهری سفر کرد و از خوراکی‌هایش شکم را سیر نکرد. اگر به سمنان سفر کردید حتما شکم‌تان را به انواع نانهای سنتی آن منطقه مهمان کنید. در گذشته نان «بقسمات» معروفترین نان این استان بوده که امروزه در کنارش نان چای، نان کماچ، نان شیرمال و خانگی هم پخت شده و بین مسافران طرفداران زیادی دارد. در مسیر شهرگردی می‌توانید نان شیرمال پزی‌های زیادی را مشاهده کنید.
سمنان در فصل‌های مختلف سال سوغات فصلی هم دارد. یکی از سوغات‌های فصلی‌اش انار است. گذشته از انار که سوغات پاییز است، انجیر و بادمجان این شهر در تابستان زبانزد است، اما توصیه ما به شما این است که حتما سری به رستوران سنتی و محلی این شهر بزنید و دو غذای محلی؛ یعنی ته چین کشمش و لپه و ته چین شهمیرزادی را حتما امتحان کنید.
در ته چین کشمش و لپه با ترکیب برنج و لپه و گوشت مرغ‌های تکه تکه و کشمش پلویی روبه‌رو خواهید شد و در ته چین شهمیرزادی که غذای اصلی همسایه‌های خوش خوراک سمنانی‌هاست، با عدس و سبزی و تکه‌های گوشت بره از غذا و شکم چرانی که بگذرید کمی هم به محصولات فرهنگی و صنایع دستی شهر توجه کنید. صنایع دستی هم بخشی از سوغات این شهر به حساب می‌آید.
نمد، سفال، سرامیک در رنگ‌های مختلف با نقشهای زیبا و متنوع از جمله محصولات ارزنده سمنان هستند. نوعی پارچه به اسم وشینه هم در پارچه‌فروشی‌های سمنان یافت میشود که دیدن آن میتواند جالب باشد. در ضمن از قالیچه‌های سمنانی هم که زنان هنرمند شهر آن را می‌بافند غافل نشوید.
دریاچه الندان
اغلب مواقع مکانهای دیدنی دور از جاده از جذابیت بالایی برخوردارند. مکانی که رفت وآمد کمتری در آن صورت گیرد، هم تمیزتر و بکر‌تر است و هم در آن حس کشف به آدم دست میدهد. ضمن این که به خاطر دوری از جاده و نبودن آلودگی صوتی از آرامش بالایی هم برخوردار است. همه این خصوصیات در دریاچه الندان نهفته است.
زمانی که 60 کیلومتر از ساری به سمت تلمادره حوالی روستای چهاردانگه فاصله گرفتید در سمت راست جاده دنبال مسیر انحرافی جاده و دریاچه الندان بگردید. دریاچه‌ای که بعد از 7کیلومتر خاکی و گذشتن از میان کشتزارهای گل‌های آفتابگردان و صیفی جات، در میان یک پارک جنگلی خودش را به شما نشان میدهد. اولین تصویری که می‌بینید قامت ماهیگیرانی است که قلاب‌های‌شان را به کام دریاچه افکنده‌اند و منتظر صید ماهی همه جا در اطراف دریاچه یله داده‌اند. زیبایی این دریاچه به همجواری درخت‌های عظیم الجثه‌ای مثل راش، ممرز، بلوط، ملچ و نمدار دو چندان میشود.
این درخت‌ها از نوع با ارزشی هستند و کاربرد صنعتی دارند. شما می‌توانید در نزدیک‌ترین فاصله با دریاچه زیر سایه درخت بساط پهن و دریاچه 17 هکتاری را تماشا کنید. جالب اینجاست که آب هیچ رودخانه‌‌ای به این دریاچه نمی‌ریزد و تنها از طریق آب باران و به خاطر نفوذناپذیری خاک این دریاچه پدید آمده و در فصل بارندگی مساحتش به 30 هکتار هم می‌رسد. فراموش نکنید حتما آب نوشیدنی و مواد خوراکی همراه خود داشته باشید؛ چون تا کیلومترها فروشگاهی در آن حوالی دیده نمی‌شود.
فرح آباد ساری
اگر در ساری اقامت کردید، بازدید مجموعه فرح آباد را از دست ندهید. فرح آباد شهری است که بنا به گفته سرجان ملکم؛ بسیار مورد علاقه شاه‌عباس صفوی بود و در همان جا هم درگذشت. این شهر به قدری عزیز کرده شاه بود که لقب دارالسرور و دارالسلطنه را به خود گرفته بود. این شهر کوچک ساحلی در زمان قاجار و پهلوی هم مورد توجه بود و و از بندر آن استفاده می‌شد. هم‌اکنون نیمی از این شهرستان را مجتمع‌های مسکونی دولتی گرفته و نیمی دیگر هم خانه اهالی است که به گردشگران اجاره داده میشود.
این شهر همچنین به بنای کاخ جهان نما یا مجتمع فرح آباد که از زمان شاه عباس برجا مانده، معروف شده‌است. بنابراین بعد از سر زدن به ساحل بد نیست اوقات‌تان را در این مجتمع قدیمی بگذرانید؛ چون حدود 3کیلومتر با دریا فاصله دارد. این بنا در سال 1020 هجری قمری به شیوه شهرسازی اصفهان ساخته شده و امروزه قسمت‌هایی از مسجد، پل و کاخ آن باقی مانده است. با این حال دیدنش خالی از لطف نیست.
این بنا که تقریبا هیچ وقت خالی از گردشگران خارجی نیست سال 1355 به ثبت ملی رسیده است. اگر سر ظهر دنبال ناهار خوشمزه و مطمئن گشتید، ناهار را در اکبرجوجه ساری واقع در خیابان ولیعصر با پرسی 17 هزار تومان میل کنید. هم خوشمزه است و هم به صرفه. ضمن این که به خاطر هم جواری با دریا و قیمت مناسب خانه‌های اجاره‌ای می‌توانید شب را در فرح‌آباد سر کنید.
چشمه‌های باداب سورت
از دو مسیر میشود به این دریاچه زیبای بی‌نظیر دست پیدا کرد. مسیر اول: تهران، سمنان، شهمیرزاد، فولاد محله، سه راه تلمادره، روستای اورِست، باداب سورت (385 کیلومتر)، مسیر دوم: تهران، ساری، کیاسر، سه راه تلمادره، روستای اورِست، باداب سورت (359 کیلومتر). نزدیک‌ترین محل اقامت سمنان یا ساری است.
بهتر است صبح زود حرکت کرده و بعد از بازدید به ساری برگردید؛ چون میانه کوه و بین دو روستای اورست و مالخواست محل مناسبی برای اقامت نیست. بهتر است کفش کتانی و لباس سبک و قابل انعطاف بپوشید. حدود 4 کیلومتر از راه که به انتهای قله یا محل چشمه‌ها مانده است با ماشین عادی قابل رفتن نیست.
عده‌ای که اهل کوهنوردی هستند این راه نیم ساعته را پیاده و به کمک عصا بالا می‌روند، ولی پیشنهاد ما به شما این است که نیسان سواری این تکه راه پرپیچ و خم را از دست ندهید. با سراشیبی و سربالایی‌هایی که دارد این قدر مهیج است که لذتی کمتر از یک شهربازی تمام عیار ندارد.
جدای از این نور آفتاب را هم از دست ندهید؛ چون بدون آن از دیدن دریاچه‌های فیروزه‌ای محروم خواهید شد. در گذشته شنا کردن در حوضچه‌های جوشان اکسید آهن که آب قرمز از آن می‌جوشد و بسیار دیدنی است، به‌عنوان دوای بسیاری از دردها، توصیه می‌شد و جنبه درمانی داشت. امروز هم چنین صحنه‌هایی دیده میشود. شما هم می‌توانید پاچه بالا بزنید و امتحان کنید!
باداب سورت چشمه پلکانی تراورتنی بی‌نظیر در ایران و کم‌نظیر در جهان است. این چشمه توسط سازمان میراث فرهنگی در سال ۱۳۸۷ پس از کوه دماوند به‌عنوان دومین میراث طبیعی ایران در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. باداب سورت پس از پاموک‌کاله ترکیه، دومین چشمه آب شور جهان است. دوربین عکاسی از ملزومات سفر است و حیف است که دست خالی و بدون عکس برگردید. سعی کنید تا بالای دریاچه‌ها بروید و بعد پشت به نور خورشید بایستید و رو به پایین عکس بگیرید تا بازتاب فیروزه‌ای اکسیدآهن ته حوضچه‌ها عکس‌های شما را زیبا کند.
اگر پرتعداد باشید و بخواهید شب را در ساری در خانه‌ها و ویلاهای کنار ساحلی اقامت کنید تقریبا باید شبی صدهزار تومان بپردازید. در غیر این صورت با 50هزار تومان سر و ته هزینه اقامت هم می‌آید. اگر با ماشین شخصی سفر کنید برای دو روز سفر چیزی حدود نفری 200 هزار تومان کل هزینه شما خواهد شد. سوغات این سفر غیر از مرکبات چیز دندان‌گیری ندارد.
مسجد جامع ساری
دیدار از اولین مسجد مازندران را هم از دست ندهید؛ مسجدی که شبیه خانه‌های مازنی شیروانی دارد. مسجد جامع ساری نخستین مسجد مازندران است که قبل از اسلام آتشکده بود و بعدها در 144 هجری قمری به دست ابوالخصیب- والی عرب طبرستان- به مسجد تبدیل شد. البته روایت دیگری بنای این مسجد را به دست یحیی بن یحیی و اتمام آن را به مازیار بن قارن نسبت میدهد.
مسجد جامع ساری نخستین مسجدی است که مسلمانان در مازندران و حتی سراسر کناره جنوبی دریای مازندران ساختند و بی‌تردید قدیمی‌ترین مسجد مازندران به شمار می‌رود. این مسجد در ساری، محله چناربن، داخل بازار نرگسیه واقع شده و سال 77 به ثبت آثار ملی رسیده است. بنای کنونی مسجد،فاقد آثار تاریخی و شامل حیاطی چهارگوش، ایوان و شبستان‌هایی است که در دوره‌های متأخر‌تر شکل گرفته است.
این مسجد بیشتر از این که شبیه مسجد‌های دیگر ایران باشد کاملا بومی و محلی است و بنایی شبیه خانه‌های ساری دارد. در وسط حیاط و در سه طرف مسجد شبستان واقع شده بدون هیچ آرایش کاشی و لعاب کاری. به جای منار دو بنای ستونی شکل چهارگوش دارد و عاری از هرگوه گنبدی است. برای کسانی که به معماری علاقه‌مندند این بنا جذابیت دارد.
پارک آفتاب
اگر علاقه‌مند به سفر سبک و ارزان هستید و می‌خواهید شب را در چادر سر کنید و دنبال جای دنج و خلوت هستید، حتما برای اسکان شبانه پارک آفتاب را انتخاب کنید. این پارک زیبا در بلوار آزادی شهر ساری، نرسیده به شهرداری واقع شده و مکانی مناسب برای گذران اوقاتی خوش در کنار خانواده‌های ساروی است.
این پارک به دلیل امکانات رفاهی که دارد مناسب مسافران بهاره و تابستانی است. خصوصا این که در مرکز شهر واقع شده و دسترسی به مکانهای دیدنی و تاریخی شهر را ممکن می‌سازد. پارک مساحتی نزدیک به 1500 متر مربع دارد و مثل هر پارک دیگری مجهز به وسایل بازی کودکان و ورزش صبح گاهی است.
نیلوفر آبی
یکی از جاذبه‌های گردشگری ساری وجود تالاب‌ها و برکه‌هایی است که در اطراف شهر ایجاد شده‌اند. یکی از این مناطق تالاب‌های گل نیلوفر است. بوستان نیلوفر آبی در کیلومتر دو جاده ساری به نکا در فاصله ۸۰۰ متری از جاده اصلی در مجاورت روستای آبندان سر قرار گرفته‌است. این بوستان منظره چشم نوازی ایجاد کرده است.
شما می‌توانید با گردش در این تالاب عکس‌های زیبایی بگیرید. منطقه دیگری که میشود در آن به دنبال نیلوفر آبی گشت تالاب معروف حمیدآباد است که از هر کسی بپرسید شما را راهنمایی میکند. تالاب حمید آباد به سمت جاده دریا یا همان فرح آباد در کنار روستای زیبای حمیدآباد واقع شده است. این تالاب هم پوشیده از گل‌های نیلوفر آبی است که موقع باز شدن زیبایی آن منطقه را دو چندان میکند. نکته جالب این تالاب وجود پرنده‌های مهاجر و غیر مهاجر است که در این مکان زندگی میکنند. موقع بازدید از تالاب حواستان باشد آسیبی به پرنده‌ها نرسد.
پارک ملل
پارک ملل بزرگترین مجموعه تفریحی و گردشگری شمال کشور در کنار رود تجن است. این مجموعه تفریحی از دریاچه و فضای سبز تشکیل شده و مکان مناسبی برای استراحت و اقامت مسافران است. مهمترین راه دسترسی به پارک ملل، از طریق خیابان سلمان فارسی است. همچنین اتوبانی به طول ۶/۵ کیلومتر و به عرض ۵۰ متر به موازات این مجموعه در حال احداث است که دسترسی به آن را ساده‌تر میکند.
از زیبایی‌های این پارک این است که در حاشیه رود تجن ساری واقع شده و میشود گفت بزرگترین مجموعه تفریحی گردشگری شمال کشور است. نقشهای شبیه پارک گفت‌و‌گوی خودمان دارد که مناسب پیاده روی است. این پارک هنوز در حال بزرگ‌تر شدن است و تا 550 هکتار در حال پیش روی است. اگر اقامت‌تان در ساری به درازا کشید حتما از این پارک هم دیدن کنید، اما دیدن پارک با شکم خالی نمی‌چسبد. بعد از تماشا و گشت و گذار در پارک سری هم به برگر‌های برگر کمپانی بزنید که در همان خیابان سلمان فارسی نبش کوچه ناصح واقع شده است. این برگر قدیمی است و طعم دلچسبی دارد.
برج رسکت
نمی‌شود وارد شهر ساری شد و سری به مکانهای تاریخی آن نزد. برج رسکت یکی از این مکان‌هاست که البته از ساری فاصله دارد، اما به دیدنش می‌ارزد. برج آجری رسکت که در سده پنجم هجری قمری ساخته شده در 40 کیلومتری جنوب غرب شهر ساری بنا شده و مسیر دسترسی به آن از ساری آغاز و پس از عبور از دو راهی کیاسر و سد سلیمان تنگه به سمت غرب منحرف میشود که البته بیشتر قسمت‌های آن آسفالته است. این بنا که در مجاورت روستای رسکت در بخش دودانگه ساری قرار دارد با آجر ساخته شده است.
تزئینات آن شامل مقرنس کاری دو کتیبه آجری به خط کوفی و پهلوی ساسانی است. احتمالاً مقبره یکی از شهریاران آ‌ل باوند بوده و مربوط به قرن نهم هجری قمری است. وجود خط پهلوی در این بنا به این دلیل است که خط رایج در مازندران تا قرن‌ها پس از حمله اعراب به ایران همچنان خط پهلوی بود. برج رسکت برج مدوری است که محیط آن به 15 متر رسیده و 18 متر طول دارد. مساحت داخل‌این برج به 57 متر می‌رسد.
نکته عجیب این است که این برج در شیب تند کوه ساخته شده و سوال اینجاست که چرا چنین مکانی را برای ساخت این برج انتخاب کرده‌اند و از آن مهم‌تر چطور تابه حال در چنین شرایط آب و هوایی دوام آورده است؟!
شما که تا آن مکان سفر کرده‌اید حتما سری به روستای دیدنی رسکت هم بزنید و اگر محلی‌ها به شما لطف داشته باشند حتما شبی را در آنجا و در خانه‌های محلی سر کنید و از خوراکیهای محلی آن غافل نشوید.
