علائم و درمان سنگ کیسه صفرا
با دلگرم همراه باشید تا با راه های مناسب برای درمان مشکلات کیسه صفرا آشنا شوید.
سنگ کیسه صفرا چیست؟
عضوی از بدن است که تا وقتی کارش را درست انجام می دهد، کسی متوجه حضور آن نمی شود و به آن اهمیت نمی دهد. خیلی وقت ها همین کم توجهی ها به کیسه صفرا و خواسته های اوست که با دردهای شدید، ناراحتی خود را اظهار می کند. آن وقت است که دیگر زندگی فرد مختل شده و تمام حواسش به همین کیسه صفرا جمع می شود.کیسه صفرا، اندام کوچکی واقع در ناحیه پایین کبد است. کیسه صفرا با ذخیره صفرا و ترشح آن درون روده کوچک هنگام ورود غذا به فرایند هضم و گوارش کمک می‌کند.
صفرا مایعی تولید شده در کبد و تشکیل شده از چند ماده مانند کلسترول، بیلیروبین (مواد رنگدانه‌ای صفرا) و نمک‌های صفراوی است. سنگ کیسه صفرا تکه مواد جامدی می باشد که در کیسه صفرا تشکیل میشود. علت شکل‌گیری این سنگ‌ها آن است که کلسترول و رنگدانه‌های صفرا گاهی اوقات با پیوستن به یکدیگر ذره‌های سختی را تشکیل می‌دهند.
زمانی که مواد شیمیایی درون کیسه صفرا، کلسترول، کلسیم و کربنات کلسیم از تعادل خارج شوند، مواد سختی تشکیل می شود که اصطلاحاً سنگ کیسه صفرا نامیده می شود. سنگ کیسه صفرا معمولاً به دو شکل وجود دارد:
- سنگ کیسه صفرای ناشی از کلسترول
این گونه سنگ ها در اثر انباشت مقدار زیاد کلسترول در کیسه صفرا ایجاد می شود. در کشورهایی مثل انگلستان و امریکا، اکثر سنگ های کیسه صفرای ایجاد شده در بدن افراد از این نوع هستند.
- سنگ کیسه صفرای رنگدانه ای
این نوع سنگ کیسه صفرا حاوی مقادیر زیاد بیلیروبین است. این نوع سنگ بیشتر در افراد مبتلا به بیماری های کبدی، ناهنجاری های خونی و یا کسانی که مجرای صفرای آنها دچار عفونت شده مشاهده می شود.
علائم و نشانه های سنگ کیسه صفرا
اکثر افراد مبتلا به سنگ کیسه صفرا هیچ گونه علائمی ندارند. این بدان دلیل است که سنگ ها معمولاً در همان کیسه صفرا باقی می مانند و هیچ مشکلی ایجاد نمی کنند. با این حال گاهی اوقات سنگ ها به تورم کیسه صفرا منجر می شوند. از جمله علائم ابتلا به تورم کیسه صفرا می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1. درد در قسمت سمت راست بدن، دقیقاً پایین دنده ها
2. درد پشت
3. درد در شانه راست
4. تهوع
5. استفراغ
6. تعریق
7. بیقراری
مشکلات دیگری هم می توانند به بروز این علائم منجر شوند؛ از جمله سوزش سر دل، دردهای ناشی از حمله های قلبی و مشکلات کبدی. ورم معده و مسمومیت غذایی نیز می توانند علائمی مشابه علائم سنگ کیسه صفرا داشته باشند. اسهال و استفراغ در مورد ورم معده و مسمومیت غذایی نیز بروز می یابد اما دردها بر خلاف سنگ کیسه صفرا منقطع هستند و در کل شکم احساس می شوند نه در قسمت خاصی از آن.
از جمله عواملی که باعث بروز این مشکلات در کیسه صفرا می شوند:
سنگ کیسه صفرا
1- سنگ صفرا
این وضعیت به شرایطی اطلاق می شود که سنگ های کوچک و یا گاهی یک سنگ بزرگ در داخل کیسه صفرا ایجاد شود.
در برخی موارد سنگ صفرا منجر به دردی شدید در فرد می شود، اما حدود 90 درصد مبتلایان به سنگ صفراوی هیچ گونه علامتی ندارند.در برخی موارد، سنگ صفراوی برای بیش از 10 سال با فرد می ماند و هیچ علامتی ایجاد نمی کند.
2- کولیک صفراوی
کولیک صفراوی به شرایط جدی تری اطلاق می شود که سنگ صفرا در مجرای صفراوی ایجاد یک انسداد می کند. دراین حالت کیسه صفرا برای از میان برداشتن این انسداد شدیدا منقبض می شود و فرد احساس دردی شدید خواهد داشت. این انقباضات شدید و دردهای همراه با کولیک صفراوی معمولا یک تا دو ساعت طول می کشد. اما از آنجایی که حمله ای و برگشت پذیر هستند تا زمانی که فرد به فکر درمان بیفتد، همچنان با فرد می مانند.
3- التهاب کیسه صفرا
التهاب کیسه صفرا می تواند در اثر وجود سنگ های صفراوی، مصرف الکل، عفونت ها و حتی تومور هایی که باعث ترشح بیش از حد صفرا می شوند ایجاد شود. اما باز هم شایع ترین علت ایجاد آن سنگ های صفراوی خواهد بود. التهاب کیسه صفرا می تواند دوره ی چند هفته ای داشته باشد. تب در این بیماری شایع نیست.
در 20 درصد از موارد ممکن است، کیسه صفرای ملتهب توسط باکتری های عفونی مورد حمله قرار بگیرد و عفونی شود. گاهی نیز پیش می آید که کیسه صفرا پاره شود که در این شرایط فورا توسط عمل جراحی خارج می شود.فراموش نکنید حملات مکرر درد در این بیماری مراجعه به پزشک را ضروری خواهد کرد، مخصوصا زمانی که این دردها با تب نیز همراه باشد.
تشخیص مشکلات صفرا
آزمایش‌ها و روش های تشخیصی سنگ کیسه صفرا عبارت‌اند از:
- آزمایش‌هایی با هدف تهیه تصویر از کیسه صفرا
پزشک احتمالاً به منظور به دست آوردن تصاویری از کیسه صفرا دستور انجام مقطع‌نگاری رایانه‌ای (سی.تی.اسکن) و سونوگرافی شکم را می‌دهد. این تصویرها را می‌توان برای بررسی وجود نشانه ها و علایم سنگ کیسه صفرا تحلیل کرد.
- آزمایش‌هایی با هدف بررسی وجود سنگ در مجراهای صفرا
استفاده از ماده‌های رنگی خاص (ماده حاجب یا ماده کنتراست زا) در آزمایش برای مشخص کردن مجراهای صفراوی در تصویر به پزشک کمک می‌کند تا تعیین کند که آیا سنگ انسدادی را به وجود آورده است یا خیر. اسکن HIDA، کولانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد اندوسکوپیک (ERCP) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام.آر.آی.) از این گروه آزمایش‌ها به شمار می‌روند. سنگهای صفراوی مشاهده شده در ERCP را می‌توان طی انجام این آزمایش خارج کرد.
- آزمایش‌های خون به منظور بررسی عوارض
در آزمایش‌های خون، عفونت، زردی، التهاب پانکراس (پانکراتیت) یا دیگر عوارض ناشی از سنگ کیسه صفرا مشخص میشود.
پولیپ کیسه صفرا چیست؟
اغلب پولیپ های کیسه صفرا بی ضرر بوده و متشکل از کلسترول هستند نه سلول های سرطانی. اما، پولیپ های کیسه صفرا می توانند تومورهای کوچکی باشند که ممکن است بعضی از آنها سرطانی باشند، در حالی که پولیپ های دیگر تومورهای خوش خیم هستند.این تومورهای کوچک می توانند از داخل دیواره کیسه صفرا بیرون بیایند.
در درمان پولیپ کیسه صفرا، اندازه بسیار اهمیت دارد، هر چه پولیپ بزرگتر باشد، احتمال ابتلا به سرطان کیسه صفرا بیشتر است. پولیپ هایی که بیش از یک سانتی متر هستند با احتمال بیشتر سرطانی می شوند، در حالی که پولیپ هایی که کوچک تر از یک سانتی متر هستند سرطانی نمی شوند.
پولیپ کیسه صفرا ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. اما ممکن است باعث قولنج صفراوی (درد شکم ناشی از صفرا) شوند. این نوع دردها اغلب ناشی از سنگ کیسه صفرا هستند، اما در صورتی که این سنگ ها یافت نشوند، علت را در پولیپ های کیسه صفرا باید جستجو کرد.
علائم و تشخیص
اغلب پولیپ های کیسه صفرا علائم قابل توجهی را بوجود نمی آورند. پولیپ های کیسه صفرا معمولا به صورت تصادفی در حین معاینه معده که برای تشخیص بیماری های دیگر مثل معده درد انجام می گیرد، یافت می شوند.
عوارض احتمالی
· کولیک صفراوی (Biliary colic)
گاهی اوقات سنگ های کیسه صفرا از مجرای صفرا عبور کرده و به اثناعشر می رسند. زمانی که این اتفاق می افتد، بیمار دچار کولیک صفراوی می شود. بیمار معمولاً در ناحیه بالای شکم خود احساس درد می کند، اما ممکن در است در قسمت مرکزی شکم و یا اندکی به سمت راست نیز درد را احساس کند.
معمولاً یک ساعت پس از غذا خوردن درد آغاز می شود به خصوص اگر بیمار غذایی با چربی زیاد خورده باشد. درد مستمر بوده و چندین ساعت ادامه یافته سپس کاهش می یابد. برخی از بیماران هم دردی 24 ساعته را تجربه می کنند، برخی دیگر نیز دردهایی دارند که کم و زیاد می شود.
عفونت
در صورتی که سنگ کیسه صفرا موجب عفونت کیسه صفرا شود، بیمار دچار تب و لرز می شود. در اکثر موارد عفونت کیسه صفرا بیمار بستری شده و سنگ کیسه صفرا از طریق جراحی خارج می شود.
یرقان
در صورتی که سنگ کیسه صفرا از کیسه صفرا خارج شده و وارد مجرای صفرا شود، امکان دارد مانع عبور صفرا و سرازیر شدن آن به روده کوچک گردد. در این صورت صفرا وارد جریان خون شده و بدن بیمار علائمی از ابتلا به یرقان را از خود بروز خواهد داد. یعنی پوست او زرد شده و سفیدی چشمانش به زردی می گراید. در اکثر موارد بروز این وضع به بیرون آوردن سنگ کیسه صفرا از طریق جراحی نیاز خواهد بود. برخی از بیمارن هم خوش شانس هستند و سنگ کیسه صفرایشان نهایتاً خود بخود وارد روده کوچک می شود.
تورم پانکراس
در صورتی که یک سنگ کیسه صفرای کوچک از مجرای صفرا عبور کرده و مجرای پانکراس را مسدود کند، یا موجب بازگشت صفرا یا مایعات دیگر به مجرا شود، بیمار به تورم پانکراس دچار خواهد شد.
چگونه سنگ صفرا درمان می شود؟
سنگ های صفراوی معمولا با عمل جراحی برای خارج کردن کیسه صفرا درمان می شود این عمل جراحی کوله سیستکتومی باز نامیده می شود یک روش جدید، به نام کوله سیستکتومی لاپاروسکوپی که تهاجم کمتری داشته و دارای عوارض کمتراست لذا بیشتر استفاده می شود.
کوله سیستکتومی لاپاروسکوپی در این روش، ابزار، نور و یک دوربین از طریق چند برش کوچک در شکم منتقل می شود جراح داخل بدن را با نگاه کردن توسط یک نمایشگر ویدئویی مشاهده می کند این روش در حدود 80٪ موارد از بین بردن کیسه صفرا استفاده می شود و بعد از جراحی، بیمار شب را در بیمارستان می گذراند.
کوله سیستکتومی باز - این یک روش تهاجمی است که در آن جراح برشی در شکم برای حذف کیسه صفرا می دهد لذا بیمار برای چند روز پس از عمل جراحی در بیمارستان باقی می ماند.
اگر سنگ کیسه صفرا در مجرای صفراوی باشد کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپیک ممکن است برای پیدا کردن و خارج ساختن سنگ ها قبل یا در حین عمل جراحی کیسه صفرا مورد استفاده قرار گیرد.
آیا درمان غیرجراحی برای سنگ صفرا وجود دارد؟
اگر شما یک وضعیت پزشکی دارید که پزشک شما احساس می کند که شما نباید عمل جراحی سنگ صفرا انجام دهید او ممکن است داروهایActigall یا Chenix را تجویز کند این داروها با حل کردن سنگهای کلسترولی کار می کنند اسهال خفیف از عوارض جانبی هر دو دارو می باشد.
پس از سال ها مصرف دارو، سنگ های صفراوی به تدریج حل می شود ولی ممکن است با قطع دارو دوباره برگشت کند.
عوارض سنگ های صفراوی ممکن است شامل:
- التهاب کیسه صفرا - سنگ کیسه صفرا که در گردن کیسه صفرا جای می گیرند می تواند به التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت) منجر شود کوله سیستیت می تواند سبب درد شدید و تب شود.
- انسداد مجرای صفراوی مشترک - سنگهای صفراوی می توانند لوله ( مجرای که از طریق آن صفرا از کیسه صفرا یا کبد به روده کوچک می رود ) را مسدود کند و می تواند به زردی و عفونت مجرای صفرا منجر شود.
- انسداد مجرای لوزالمعده - مجرای پانکراس یک لوله است که از پانکراس به مجرای صفراوی مشترک می رود ترشحات پانکراس، که به هضم غذا کمک می کند از طریق مجرای پانکراس جریان پیدا می کند سنگ کیسه صفرا می تواند سبب انسداد در مجرای لوزالمعده ای شود که می تواند به التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) منجر شود پانکراتیت باعث، درد شکم ثابت شدید و معمولا نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
- سرطان کیسه صفرا - در مردمی که سابقه سنگ کیسه صفرا داشته اند خطر ابتلا به سرطان کیسه صفرا افزایش داشته است اما سرطان کیسه صفرا بسیار نادر است بنابر این حتی اگر خطر ابتلا به سرطان بالا است احتمال ابتلا به سرطان کیسه صفرا هنوز هم بسیار پایین است.
آیا می توان از تشکیل سنگ صفرا جلوگیری کرد؟
شما نمی توانید از سنگ کیسه صفرا جلوگیری کنید اما شما می توانید خطر را با استراتژی شیوه زندگی صحیح کاهش دهد. یک رژیم غذایی متعادل مصرف کنید. پرش های وعده های غذایی نداشته باشید مقادیر کافی آب در هر روز برای حفظ هیدراته بدن خود مصرف کنید. اگر شما قصد کاهش وزن دارید آن را به آرامی انجام دهید. هدف از دست دادن بیش از دو پوند ( 0.5 تا 1 کیلوگرم ) در هفته نباشد.
کاهش وزن سریع ممکن است خطر ابتلا به سنگ صفرا و دیگر مشکلات سلامتی را افزایش دهد.
چاقی و اضافه وزن سبب افزایش خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا می شود برای رسیدن به یک وزن سالم با کاهش مقدار کالری که می خورید و افزایش مقدار فعالیت بدنی اقدام نمایید هنگامی که به یک وزن سالم رسیدید برای حفظ این وزن رژیم غذایی سالم و ورزش را ادامه ادامه دهید.
گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی
+ 1 - 0
