پارچه درجه یک
با وجود اینکه مصطفی کمال آتاتورک را مروج کشف حجاب در منطقه تلقی می کنند وی به خلاف رضا شاه که گفته می شود طرح کشف حجاب و دیگر پروژه های مدرنیستی را از وی وام گرفته است، همسرش را با حجاب کامل در ملأ عام حاضر می کرد.
راهی که آتاتورک به اشتباه آغاز کرده بود تا نژاد ترک را با عجله از نردبان تجدد بالا بکشد، رضا شاه نیز در پیش گرفت، اما با بررسی آنچه در ایران و ترکیه تجدد زده روی داد، می توان گفت آتاتورک الگوی ناقص و ناجوری از تجدد اروپایی را اجرا کرد، اما بدتر از آن الگوبرداری ناقص تر رضا شاه از شیوه آتاتورکی تجدد گرایی بود که بر ناسازگاری وبی تناسبی آن با وضعیت اجتماعی ایران می افزود. نکته ای که باید به آن اشاره شود این است که آتاتورک حجاب را در ترکیه قدغن کرد اما با این حال بر خلاف رضا شاه به تعقیب وحشیانه زنان با حجاب دست نزد. در ترکیه قانون بی حجابی بیشتر در آنکارا و استانبول که بخشی از ساکنانش غیر مسلمان و اروپایی بودند، اجرا شد.اما رضاخان این سیاست ناشیانه را در قم ومشهد نیز به زور اجرا کردکه با عکس العمل های شدید مردم وعلما روبرو شد. (علی بیگدلی، تجدد به رسم آتاتورکی ورضاخانی، ماهنامه زمانه، سال هفتم، شماره ۷۵-۷۶، آذر –دی ۱۳۸۷، ص ۲۳)
با توجه به تصاویر زیر به نظر می رسد نگاه کمال مصطفی آتاتورک به مسئله زنان با رضا خان که گفته می شود وامدار کشف حجاب در ترکیه بود بسیار متفاوت است.
در این تصاویر آتاتورک متعمدا همسر خود را در تمام مراسم رسمی با حجاب کامل به همراه می آورد و تصاویری وجود دارد که در آن ها آتاتورک ایستاده و لطیفه خانم نشسته است، این در حالی است که به نظر نمی رسد بتوان چنین تصاویری را از رضا خان یافت.
با توجه به این تصاویر به نظر می رسد آتاتورک در کنار قضیه کشف حجاب به مسائل حقوق زنان نیز توجه داشت، هرچند کشف حجاب نیز دست کم در دوره نخست استقرار ترکیه جدید اجباری و همراه با خشونت اعمال نشد.
تصاویر آتاتورک در کنار همسرش بیشتر می توانند چیزی مانند احترام وی به حقوق زنان را نشان دهند، این در حالی است که رضا خان به هیچ وجه به این وجه توجهی نداشت و به نظر می رسد مبتنی بر گونه ای حس حقارت به طوری خشونت بار قصد پیاده کردن طرح کشف حجاب را داشت.
اشرف پهلوی در خاطرات خود به خوبی چهره خانوادگی پدر را نشان میدهد. رضاشاه در امور خانوادگی اجازه نمیداد در مورد خانواده اش سخن گویند و خود نیز در این باب سخن نمیگفت، او حتی یک بار از پوشیدن لباس آستین کوتاه توسط دخترش بر سر نهار امتناع می‌کند. این امر در مورد ازدواج دو دخترش آشکارتر میشود. وقتی رضاشاه شوهرانی تحمیلی برای دخترانش در نظر میگیرد بیگمان اولیات حقوق زنان را درباره دخترانش نادیده میگیرد. از همین روست که میتوان گفت اقدامات رضاشاه، نه از دغدغه او نسبت به حقوق مردم و یا بهبودی وضع مردم از اعتقاد او به مفاهیم و ارزشهای تمدن غرب، بلکه از یک حالت روانشناختی در نزد او و بیشتر روشنفکران آن عصر برآمده اند، یا دست کم قرائتهای رایج آن دوره از مدرنیزم یعنی فاشیسم و نازیسم تأثیر بسیاری بر نظرگاه وی داشتهاند.
یکی دیگر از وجوه جالب قضیه لطیفه خانم این است که دولت لائیک ترکیه در سال های بعد سعی نمود تا محجبه بودن لطیفه خانم در ملأ عام را نادیده بگیرد و بیشتر برخی تصاویر بی حجاب او که به نظر می رسد در خانه و یا در جمع های خصوصی گرفته شده است را به عنوان تصاویری از لطیفه خانم منتشر سازد. گاهی نیز تلاش کرده اند تا برخی تصاویر لطیفه خانم را که با حجاب کامل در کنار آتاتورک ایستاده حذف کنند. همچنین گاهی برخی زنان بی حجاب حاضر در کنار آتاتورک را به جای لطیفه خانم جا زدند از جمله دختر خوانده وی، عفت اینان، که به نظر می رسد به جای همسرش که محجبه بود گاهی از وی به عنوان یک چهره تبلیغاتی بی حجاب بهره می برد.
تصاویر لطیفه خانم به همراه آتاتورک در مراسم رسمی، گاهی به نظر می رسد لطیفه خانم حتی جلوتر از آتاتورک و در متن تصاویر و اتقاقات قرار دارد، این امر را می توان به خوبی با رضا شاه مقایسه کرد:
در تصویر زیر نشان داده شده است که برخی مطبوعات لائیک ترکیه در سال های اخیر چگونه تصویر آتاتورک در دیدار از نیروی دریایی ترکیه را به دلیل محجبه بودن لطیفه خانم دستکاری کرده اند:
