امام صادق علیه السلام در روایتی ضمن ترسیم وضعیت اسفناک جهان قبل از ظهور، چالش های اخلاقی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دنیا را برمی شمارند. در پیشگویی غیبی ایشان به موارد شگفت آوری اشاره شده که بسیاری از آنها امروز محقق شده است.
باور و پذیرش این واقعیت ها برای سخت است که قبول کنیم امروز ما در دنیایی زندگی می کنیم که آلودگی های روحی، دامان همه بشریت را فرا گرفته است، حفظ ایمان و دینداری، دشوارترین کار ممکن در حال حاضرشده! رذایل اخلاقی در حال ریشه دواندن در تمامی شریان های جسمی و روحی ماست و ضد ارزش ها تبدیل به ارزش و عادی شده و وجهه اصلی دنیا گشته است. حلال و حرام با هم مخلوط شده و خوردن و پوشیدن و نوشیدن ها شبهه ناک شده است !
وقتی نگاه می کنیم، می بینیم همه چیز آلوده است: سیاست آلوده، فرهنگ آلوده، زندگی آلوده، افکار آلوده، نیات آلوده، اهداف آلوده، مکاتب آلوده و کسی نیست که بتواند به راحتی از این مهلکه ها و گرداب ها رهایی یابد!
چنین جامعه سیاه و آلوده ای، ناشی از کدام عمل و اقدام انسان هاست و چه عاملی آنها را به این ورطه خطرناک کشانده است؟ این غفلت و جاهلیت و ظلمانیت تا چه زمانی ادامه دارد و کی به پایان خواهد رسید؟ و مهم تر از همه راه رهایی از این وضعیت آشفته و آلوده چیست؟
پاسخ این سوالات را می توان به روشنی در مکتب علمی امام صادق علیه السلام یافت؛ آنجا که مرحوم کلینی (ره) در کتاب روضه کافی (ص ۵۵۲) روایتی را از آن حضرت (ع) نقل نموده و شیخ حر عاملی در کتاب وسایل الشیعه در باب امر به معروف و نهی از منکر از کافی نقل کرده است .
امام صادق علیه السلام در بخش های نخست این روایت به یکی از یارانشان می فرمایند: «مراقب باش شیطان تو را نلغزاند و پریشان نکند…» آنگاه حضرت (ع) به ترسیم وضعیت اسفناک جهان قبل از ظهور می پردازند و چالش های اخلاقی و فرهنگی و اجتماعی و سیاسی دنیا را بر می شمارند. در پیشگویی غیبی آن حضرت (ع) به موارد خطرناک و شگفت آوری اشاره شده که متاسفانه بسیاری از آنها در جامعه بشری امروز مصداق عجیبی یافته و زنگ خطر انقراض بشریت و معنویت را به صدا درآورده است؛
آنجا که می فرمایند: «هر گاه دیدى که حق و اهل حق از میان رفتند و ناحق، همه جا را فرا گرفت؛ قرآن کهنه شمرده شد و در آن تحریفاتى به وجود آوردند؛ دین وارونه گشته همچون ظرف آب؛ اهل باطل بر حق چیره گشته اند و شرّ و بدى آشکار است و از آن بر حذر نمى دارند؛ بدکاران را معذور مى شمارند و…
امام صادق علیه السلام بعد از شمارش نزدیک به ۱۲۰ چالش اساسی زندگی بشری در قبل از ظهور امام زمان (عج)، چند راهکار اساسی و بنیادین ارائه می دهند تا بتوان از این چالش ها و آسیب ها دوری جست و از آنها به سلامتی گذر کرد. در واقع این هشدارها و انذارها، صرفا یک پیشگویی غیبی و داستان سرایی از زندگی آخرالزمانی نیست بلکه ضمن تهدیدشناسی، راه و راهنما شناسی نیز است؛ یعنی ارائه راهکارهایی مهم برای برون رفت از این وضعیت هولناک و ویرانگر اخلاقی و فرهنگی! توجه به این راهکارها و دستور العمل ها تنها راه نجات در دورانی است که شر و پلیدی درآن چیره شده و همه را گرفتار کرده است. طبق فرمایش آن حضرت (ع) وظایف و راهکارهای مومنان و منتظران در این دوران عبارت است از:
۱٫ جدی گرفتن خطر و دوری کردن از آن
یکی از معضلات اصلی ما در عصر حاضر، عادی جلوه دادن گناهان و ناراستی ها و آلوده شدن به آن بدون کوچکترین احساس خطر و توجه به آثار زیانبار دنیوی و اخروی آنهاست! هیچ وقت بشر به اندازه امروز غرق انواع معاصی و طبیعی جلوه دادن آنها به اسم مدرنیسم و پیشرفت و آزادی نبوده است! به همین جهت امام صادق علیه السلام به صراحت در دستورالعمل نخست خود می فرمایند: «فکن علی حذر»؛ «بر حذر باش»؛ یعنی در چنین وضعیت فساد ار و آلوده ای باید دامن خود را از این آلودگی ها دور کنی و از هر چیز شبهه ناک و حرام برحذر باشی. در واقع صف خود را از همه آلودگان و بدکاران جدا کنی و خطر را جدی بگیری که در صورت ورود به صف بداندیشان، عاقبتی جز نابودی و تباهی نخواهی داشت! به همین جهت منتظران قائم آل محمد (عج)، باید خود قیام کنندگان علیه فساد و انحراف و التقاط و آلودگی باشند و اگر دامن خود را از این ناراستی ها پاک نکنند، از جرگه منتظران واقعی خارج خواهند بود.
۲٫ چنگ زدن به دعا برای نجات
کلید مهم رهایی در عصر ظلمانی قبل از ظهور، دعای خالصانه و عاجزانه به درگاه خدای متعال و طلب نجات و گشایش در مسائل اخلاقی و دینی است. واقعیت این است که دست منتظران باید همیشه رو به درگاه خداوند متعال بوده و ضمن درخواست تعجیل در ظهور، نجات و رستگاری و عاقبت بخیری خود را از خداوند متعال بخواهند و در این امر اصرار و استغاثه کنند.
امام صادق علیه السلام راه دوم نجات را در همین پناهندگی به درگاه الهی و دعای فراوان می دانند: «و اطلب النجاه» ؛ «و از درگاه خداوند سبحان نجات بخواه». اگر کسی احساس خطر و خسران جدی کرد، چاره ای جز استمداد از بارگاه خداوندی و تمسک به دعا ندارد؛ چون راه پُرفراز و نشیب است و اسباب و وسایل انحراف و فساد زیاد و متنوع است!
* به قلم حجت الاسلام رحیم کارگر؛ عضو هیات علمی پژوهشکده مهدویت و آینده پژوهی و مسوول دبیرخانه مطالعات راهبردی مرکز تخصصی مهدویت
