لاجیتک از ماوس گیمینگ g203 رونمایی کرد؛ عضو جدید خانواده prodigy

[ad_1]

خبرگزاری آریا - هر کسی که خود را یک پی سی گیمر حرفه ای بنامد، احتمالاً بیش از سایر کاربران به سرعت پاسخ دهی ماوس اهمیت می دهد. در واقع تشخیص سریع حرکات و میزان شخصی سازی یک ماوس، اصلی ترین فاکتورهای آن برای گیمرهای حرفه ای به شمار می روند.
لاجیتک به عنوان یکی از فعال ترین کمپانی های تولیدکننده تجهیزات گیمینگ، تا به امروز ماوس و ها کیبوردهای گیمینگ گوناگونی را به دست گیمرها رسانده که هر یک از قابلیت های گوناگونی در زمینه برنامه ریزی و پاسخ دهی بهره مند هستند. این کمپانی حالا از جدیدترین عضو سری G Prodigy رونمایی کرده که ماوسی عالی برای گیمینگ با قیمتی مناسب تلقی می شود.
ماوس G203، تا حد زیادی از مدل G100S الهام گرفته و طراحی خود را نیز از آن به ارث برده است. G203 درست مثل G100S طراحی ساده اما جذابی دارد و با مهندسی پیشرفته تر، راحتی و مقاومت بیشتری را برای کاربر به ارمغان می آورد. سنسور این ماوس، 200 الی 6000 نقطه به ازای هر اینچ را پوشش می دهد و تکنولوژی آن، در ایالات متحده توسعه یافته و در سوئیس تولید شده است.
در نهایت، ماوس گیمینگ G203 Prodigy تا حد زیادی قابل شخصی سازی است و از شش دکمه قابل برنامه ریزی بهره می برد. علاوه بر این، 5 میزان حساسیت متفاوت برای پوشش نقطه به ازای اینچ وجود دارد که به صورت آنی قابل تغییر هستند و LED تعبیه شده روی بدنه هم از 16.8 میلیون رنگ با سطوح روشنایی متفاوت پشتیبانی می کند. این ماوس گیمینگ قرار است طی ماه جاری میلادی با قیمت 49.99 دلار به بازار عرضه شود.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
لاجیتک از ماوس گیمینگ رونمایی کرد؛ عضو جدید خانواده لاجیتک از ماوس گیمینگ رونمایی کرد؛ عضو جدید خانواده

اقتصاد خانواده در ابتدای زندگی مشترک

[ad_1]

خبرگزاری آریا -
یکی دو هفته اول که همه چیز خوب است، احتمالا پدر و مادرتان یخچال و فریزر را برایتان پر کرده اند. حتی برای چند روز هم غذا دارید، همه جا تمیز و مرتب و آماده است تا زندگی مشترکتان را با نشاط آغاز کنید. اما داستان دقیقا از جایی شروع می شود که برای خرید مایحتاج، پایتان به سوپرمارکت محله باز می شود.

خرید کردن
اگر تاکنون تجربه خرید نداشته اید، احتمالا هر چیزی که توجه شما را جلب می کند بر می دارید و چیزهای زیادی به خاطرتان می آید که نیاز دارید یا شاید بعدها به کارتان بیاید. همین می شود که کلی خرید مربوط و نامربوط انجام می دهید و زمان پرداخت هزینه اجناس، وقتی رقم مذکور را می شنوید، حس ناخوشایندی به شما دست می دهد و با خودتان می گویید: «وای خدای من این خرت و پرت ها چقدر گران شده است!»

بسیاری از خانواده ها با این ذهنیت که فرزندانشان به اندازه کافی بزرگ شده اند آن ها را روانه خانه بخت می کنند و از دادن برخی آموزش های کوچک و اساسی به آن ها غفلت می کنند. یکی از این آموزش های کوچک، آموزش خرید کردن برای منزل است. در ادامه مطلب به نکاتی اشاره می کنیم که برای خریدی مقرون به صرفه و اقتصادی لازم است بدانید.

فهرست تهیه کنید
قبل از ترک خانه به هدف خرید، حتما فهرستی به همراه داشته باشید. این کار علاوه بر جلوگیری از فراموشی احتمالی سبب می شود که خریدهای نامربوط و بی برنامه کمتری انجام دهید و حساب و کتاب دستتان بیاید. همیشه خریدهایی را که در طول روز انجام می دهید، در دفترچه ای یادداشت کنید و هر ماه هزینه ها را جمع کنید و هزینه های انجام شده را تحلیل کنید. بدین گونه مدیر مالی زندگی خودتان می شوید.

چه چیزی بخریم؟
برای تهیه فهرست خرید اولویت را به اجناس ضروری بدهید. برخی اجناس و غذاهای فانتزی بیشتر جنبه تفننی دارد و به اصطلاح بَرج محسوب می شود نه خرج و می توان کاربرد آن را به روزهای خاص یا مناسبت های خاص محدود کرد. به یاد داشته باشید که حذف برخی اجناس از سبد خانواده آسیبی به رشد، سلامت و شادابی شما نمی رساند؛ حتی در صورت استفاده، می تواند سلامت شما را به خطر بیندازد. به طور مثال می توان از سس مایونز، سوسیس و کالباس، چیپس و پفک و ... نام برد. پس برخی اجناس مصرفی غیرضروری را حذف کنید و برای آن ها جایگزین های به صرفه تر و سالم تری پیدا کنید.

از کجا بخریم؟
به طور طبیعی برای هر کالای خاص، مرکز خاصی برای خرید آن وجود دارد که در مناطق مختلف شهر مستقر است. اگر وسیله نقلیه دارید می توانید از این مراکز اجناس موردنظرتان را تهیه کنید اما اگر وسیله نقلیه ندارید این کار برایتان چه از لحاظ مالی و چه زمانی به صرفه نیست. بهتر است مراکزی را برای خرید انتخاب کنید که علاوه بر دارا بودن بخش های موردنیاز قیمت هایشان هم مناسب تر از مراکز دیگر باشد. از تخفیفات فروشگاه های بزرگ استفاده کنید.

چه مقدار خرید کنیم؟
این که چه چیزی را به صورت کلی و چه چیزی را به صورت جزئی تهیه کنید، علاوه بر میزان مصرف به شاخص های دیگری نیز بستگی دارد. به عنوان نمونه در ابتدای زندگی بهتر است میوه و سبزیجات را به میزان خیلی کم تهیه کنید. این کار هم جلوی اسراف و خراب شدن آن ها را می گیرد هم باعث می شود که همه چیز را تازه تازه مصرف کنید. انبار کردن برخی اجناس علاوه بر صرف هزینه، سبب فاسد شدن و گذشتن تاریخ انقضای آن ها نیز می شود و گاهی اصلا فراموش می کنید که چنین جنسی را در خانه ذخیره کرد ه اید. تهیه برخی اجناس به صورت کلی به صرفه تر است زیرا دیگر نیازی نیست هزینه بسته بندی را بپردازید. به طور مثال خرید چند کیلو لوبیای باز به صرفه تر از خرید یک بسته لوبیا است یا خرید دستمال کاغذی تاشده فله ای در مقایسه با یک جعبه دستمال کاغذی به صرفه تر است. یادتان باشد قرار نیست هزینه شکیل بودن بسته بندی کالاها را شما بپردازید!

تحلیلگر باشید
همیشه قیمت ها را با هم مقایسه کنید. برآورد کنید که با توجه به میزان مصرف و نوع محصولی که تهیه می کنید و میزان ماندگاری آن و از همه مهم تر پولی که برای خرید در نظر گرفته اید، خرید چه محصولی اولویت دارد. همیشه به قیمت و تاریخ تولید و انقضای درج شده روی اجناس توجه کنید. هیچ گاه از سوال کردن درباره قیمت اجناس خجالت نکشید، شما حق دارید قبل از انتخاب، قیمت آن چه را می خرید، بدانید. برای انتخاب بین برندهای مختلف موجود در بازار بهتر است با پدر و مادر یا دیگر آشنایانتان مشورت کنید. درآمدتان را صرف آزمون و خطای محصولات مختلف نکنید و در انتخاب هایتان دقت کنید. پس از چندین بار خرید کردن به یک تحلیلگر تمام عیار تبدیل می شوید که خوب می دانید از کجا، چه موقع و چه میزان خرید کنید.
منیع: خراسان،تبیان



[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
چرتکه ای برای حساب و کتاب زندگیقبل ازقرن هفدهم ، علم و فلسفه با یکدیگردر قلمرو معارف بشری مورد تحقیق واقع می شدند و بانک اقتصاد نوین اخبار در سومین اجلاس مشترک توسعه کیفیت حمل و نقل، راه و شهرسازی از کوشش‌ها و تلاش‌های شرکت اتحادیه اروپا از ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد پرش به ناوبری جستجو این مقاله نیازمند ویکی‌سازی استانجمن اولیاومربیان آموزش وپرورش ناحیه دو آموزش خانوادهباسمه تعالی مدرس محترم آموزش خانواده با سلام جهت روشن شدن وضعیت کارت مدرسی آموزش وزارت راه و شهرسازیدر تاریخ خرداد وزارت راه وشهرسازی با رای مجلس شورای اسلامی وسپس تایید شورای ارتباط ایثارگران با رییس جمهور ایثار خبربا توجه به تاکید رییس جمهور در همایش افق رسانه، مبنی بر اینکه بدنبال مشورت با همه معرفی دانشگاه ها دانشگاه صنعتی شریف دانشگاه صنعتی شریف در تاریخ با هدف تأمین و تربیت بخشی از تحلیل سال فعالیت انجمن‌های اسلامی در گفت‌وگوی …تحلیل سال فعالیت انجمن‌های اسلامی در گفت‌وگوی فارس با خضریان؛ تأسیس انجمن‌های طنین تربیت نحوه نگارش پروپوزال یا …نوشته شده توسط کریم سعید شعبانلو در جمعه هشتم آذر ساعت لینک ثابت ترجمه کل ریدینگ های زبان انگلیسی چهارم دبیرستانترجمه کل ریدینگ های کتاب زبان انگلیسی سال چهارم دبیرستان درس اول چرا ورزش‌ مهم‌ است‌ چرتکه ای برای حساب و کتاب زندگی قبل ازقرن هفدهم ، علم و فلسفه با یکدیگردر قلمرو معارف بشری مورد تحقیق واقع می شدند و مرز بانک اقتصاد نوین اخبار در سومین اجلاس مشترک توسعه کیفیت حمل و نقل، راه و شهرسازی از کوشش‌ها و تلاش‌های شرکت انجمن اولیاومربیان آموزش وپرورش ناحیه دو آموزش خانواده آیا تا به حال شده است که با همسر ، دوست و یا رییس تان در مورد موضوع مهمی صحبت کنید و او اصلا اتحادیه اروپا از ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد پرش به ناوبری جستجو این مقاله نیازمند ویکی‌سازی است اوضاع اقتصادی و اجتماعی افغانستان پس از کودتای ثور اوضاع اقتصادی و اجتماعی افغانستان پس از کودتای ثور ١٨ دلو بهمن ١٣٩٠ هرچند مطالعه و موسسه آرین افغانستان در عصر شاهرخ شاه تیموری، به همت همسرش گوهرشاد بیگم، در این شهر مزار بزرگی تعمیر گشت که هنوز طنین تربیت نحوه نگارش پروپوزال یا طرح تحقیق نوشته شده توسط کریم سعید شعبانلو در جمعه هشتم آذر ساعت لینک ثابت معرفی دانشگاه ها دانشگاه صنعتی شریف دانشگاه صنعتی شریف در تاریخ با هدف تأمین و تربیت بخشی از نیروی پاسخ به سوالات جنسی و زناشویی ۞ چرا زندگی مشترک تنها ماه اوّلش زیباست؟ ۞ حد و حدود روابط جنسی در دوران عقد چیست؟ تحلیل سال فعالیت انجمن‌های اسلامی در گفت‌وگوی فارس با تحلیل سال فعالیت انجمن‌های اسلامی در گفت‌وگوی فارس با خضریان؛ تأسیس انجمن‌های اسلامی

وزارت بهداشت امیدوار به افزایش بودجه پزشک خانواده

[ad_1]

وزارت بهداشت امیدوار به افزایش بودجه پزشک خانواده

دانش > پزشکی - سهم پزشک خانواده در لایحه بودجه سال ۹۶ کل کشور به ۱۳۰۰میلیارد تومان کاهش یافت.

 این در حالی است که در3سال اخیر این رقم حدود 2000هزار میلیارد تومان بوده و وزارت بهداشت نیز همواره رقم بالاتری در حدود 2200 میلیاردتومان را برای اجرای این طرح خرج کرده است. حال وزارت بهداشت در ادامه بررســی برنامه ششــم نسبت به افزایش یا تغییر بودجه پزشک خانواده مصمم و امیدوار است.

سخنگوی وزارت بهداشت درباره کاهش بودجه پزشک خانواده به همشهری گفت: امیدواریم با تخصیص 100درصدی، بودجه پزشک خانواده به رقم سابق و حتی بیشتر برگردد.

ایرج حریرچی در نشست خبری دراین باره چنین توضیح داد و افزود: خوشبختانه مسئولان سازمان برنامه و بودجه با نظرات مثبتی که در کمیسیون بهداشت و درمان داشتند، اعلام همکاری کرده‌اند. ازسویی دیگر هم اعضای کمیسیون بهداشت و درمان هم نظر موافق دارند که سهم پزشک خانواده به رقم سابق برگردد و چه بسا بلکه بیشتر هم شود.

معاون وزیر بهداشت در پاسخ به این سؤال که اگراین رقم برنگردد وزارت بهداشت از منابع داخلی خود استفاده خواهد کرد یا نه؟ نیز گفت: هیچ‌وقت ردیف بودجه این کار در وزارت بهداشت 100درصدی نبوده است اما امیدواریم با تخصیص 100درصد و افزایش بودجه‌ پزشک خانواده این مشکل حل شود و به رقم سابق و حتی بیشتر برگردد.

حریرچی در ادامه افزود: روح کلی اجرای پزشک خانواده همان سطح‌بندی خدمات پزشکی و اولویت دادن به پیشگیری بر درمان است. طرح پزشک خانواده آمده است تا هزینه‌های سلامت را بهبود بخشد و اصلاح کند و این طرح درصورت اجرای صحیح و بهینه، بازار سلامت را بهبود خواهد بخشید و رضایت مردم را جلب خواهد کرد.

• افزایش حق بیمه از ۵ تا ۶ درصد به ۷ درصد

سخنگوی وزارت بهداشت درباره تعرفه‌های پزشکی سال۹۶ گفت: در حال تهیه پیش‌نویس‌های اولیه در زمینه تعرفه‌ها هستیم و باید ببینیم وضعیت لایحه به چه صورت پیش می‌رود. البته اتفاق مهمی که در قانون برنامه ششم افتاده این است که حق بیمه از ۵ تا ۶ درصد به ۷ درصد افزایش پیدا کرده است. در عین حال برای تعیین تعرفه باید وضعیت حقوق کارمندان دولت، کارگران، تورم، میزان خدمات و... را بررسی کنیم. البته ما نمی‌توانیم به‌صورت دستوری قیمت‌ها را کنترل کنیم، بلکه باید به موقعیت‌های موجود هم توجه داشته باشیم.

ایرج حریرچی به تشریح آخرین وضعیت مسائل و مشکلات حوزه سلامت نیز پرداخت و گفت: نکته مهم در زمینه انتقال سازمان بیمه سلامت به وزارت بهداشت این است که اشخاص حقیقی و حقوقی اعم از دولتی و غیردولتی ازجمله ارائه‌کنندگان سلامت شامل سازمان‌ها و شرکت‌های بیمه‌ای پایه و تکمیلی باید از خط‌مشی وزارت بهداشت تبعیت کنند. حریرچی از سازمان بیمه سلامت به‌عنوان بزرگ‌ترین سازمان بیمه‌ای کشور نام برد و گفت: کمی بیش از نصف جمعیت تحت پوشش این سازمان بیمه‌گر هستند.

وی با اعلام اینکه تعداد بیمه‌شدگان سازمان بیمه سلامت در 2مرحله به شکل قابل توجهی افزایش یافته است، افزود: در مرحله اول که نیمه اول سال۸۴ بود ۲۳میلیون روستایی و عشایر و جمعیت شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر با تأمین منابع جدید تحت پوشش این سازمان قرار گرفتند و در مرحله دوم همزمان با اجرای طرح تحول سلامت نیز ۱۰میلیون نفر تحت پوشش بیمه سلامت قرار گرفتند که حق بیمه این افراد از منابع عمومی و دولتی تأمین می‌شود؛ ضمن اینکه کارکنان دولتی تحت پوشش سازمان بیمه سلامت تنها قسمتی از حق بیمه را پرداخت می‌کنند و قسمت دیگری از حق بیمه این افراد از طریق کارفرمایی پرداخت می‌شود که امیدواریم با توجه به همت مجلس و دولت برای تداوم طرح تحول سلامت منابع کافی برای سازمان بیمه سلامت دیده شود.

• برای وصول مطالبات دچار مشکل هستیم

حریرچی در ارتباط با میزان مطالبات بیمارستان‌های تحت پوشش وزارت بهداشت از سازمان‌های بیمه‌گر هم گفت: هنوز هم جهت مطالبات از بیمه‌ها با مشکلات زیادی مواجه هستیم به‌طوری که سازمان بیمه سلامت با توجه به 1650میلیارد تومان اوراق قرضه که به‌عنوان طلب محاسبه شود، مطالبات سال۹۴ را پرداخت کرده است. درحالی‌که بیمه تأمین اجتماعی از سال ۹۴ همچنان هزار و ۱۲۰ میلیارد تومان بدهی دارد.

حریرچی با اعلام اینکه حجم مطالبات وزارت بهداشت از سازمان بیمه سلامت در سال ۹۵ به 4هزار و ۳۲۷ میلیارد تومان می‌رسد، افزود: میزان مطالبات سال۹۵ بیمارستان‌های وزارت بهداشت از بیمه تأمین اجتماعی به 3هزار و ۴۵۶ میلیارد تومان می‌رسد و حجم مطالبات ما از بیمه نیروهای مسلح ۳۱۳ میلیارد و بیمه کمیته امداد ۳۳۴ میلیارد تومان است.

سخنگوی وزارت بهداشت با عنوان این مطلب که در مجموع ۸ هزار و ۲۳۱ میلیارد تومان اسناد ارسالی بابت مطالبات خود به بیمه‌ها داشته‌ایم، افزود: بیش از ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از اسناد مطالبات ما هنوز در مسیر ارسال به بیمه‌ها قرار دارد. همچنین در مجموع بیش از ۱۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان حجم مطالبات وزارت بهداشت از بیمه‌ها در سال‌های ۹۴ و ۹۵ است.

• تعرفه‌ها در شورای عالی بیمه تصویب می‌شود

حریرچی درخصوص اظهارات وزیر رفاه که عنوان داشته مشکل منابع اعتباری اجرای طرح تحول سلامت ناشی از افزایش تعرفه‌های پزشکی بوده، گفت: باید به این موضوع دقت کنیم که تعرفه‌ها در کجا تصویب می‌شود زیرا همانطور که ما می‌دانیم وزارت بهداشت فقط یک رأی در شورای‌عالی بیمه دارد و این تعرفه‌ها برای تصویب به همین شورا ارسال می‌شود بنابراین ما معتقدیم افزایش تعرفه‌ها تصمیم بسیار درستی بوده و در هزینه‌های سلامت تأثیر زیاد و غیرقابل جبرانی نداشته است.ما توانسته‌ایم با اجرای طرح تحول سلامت کل هزینه‌های نظام سلامت را کنترل و پرداخت‌های غیرقانونی که از جیب مردم هزینه می‌شد را کنترل کنیم. در واقع با صرفه‌جویی چند هزار میلیارد تومانی و حذف دریافت‌های غیرقانونی البته نه به قیمت واقعی شدن تعرفه‌ها توانسته‌ایم طرح تحول سلامت را جلو ببریم.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
پارسی نیوزپایگاه بزرگ و پیشرفته خبری تابناک رهبر انقلاب وقتی ما همه با هم برادریم، وقتی پزشکی،سلامت،بهداشت،اخبار پزشکی،اخبار …پزشکی،سلامت،بهداشت،اخبار پزشکی،اخبار سلامتوزارت بهداشت،اخبار سلامت و پزشکی بیانیه ورژن قدیمی هجمه شکست‌خوردگان دو انتخابات ۹۲ و ۹۴ به آیت‌ا‌هاشمی است سازمان جهانی بهداشت سایت پزشکان بدون مرزسازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که مواردی از ابتلا به این ویروس در ۲۳ کشور و منطقه در ارتباط ایثارگران با رییس جمهور ایثار خبربا توجه به تاکید رییس جمهور در همایش افق رسانه، مبنی بر اینکه بدنبال مشورت با همه لغو تأثیر معدل در آزمون دستیاری پزشکی با دستور وزیر بهداشت اظهارات معاون آموزشی وزیر بهداشت و عکس‌العمل کمپین اعتراضی پزشکان در نامه‌ای به مجلسالف تعیین سقف حقوق و مزایا توسط شورای حقوق و …کارانه های وزارت بهداشت را در اولویت قرار دهید دفاع جانانه وزیر بهداشت از پزشکان کارانه نباشد، …دفاع جانانه وزیر بهداشت از پزشکان کارانه نباشد، هزینه‌های مردم ۵ برابر می‌شود و دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزیردیف عنوان دانشجو دانشکده گروه تاریخ دفاع ردیف عنوان دانشجو دانشکده گروه تاریخ دفاعخودکشی بررسی آماری درجهان و ایران ، علل و عوامل …خودکشی بررسی آماری درجهان و ایران ، علل و عوامل اجتماعی و روانی بررسی خودکشی به پارسی نیوز پایگاه بزرگ و پیشرفته خبری «تابناک» رهبر انقلاب «وقتی ما همه با هم برادریم، وقتی دشمن پزشکی،سلامت،بهداشت،اخبار پزشکی،اخبار سلامت،خبرهای پزشکی پزشکی،سلامت،بهداشت،اخبار پزشکی،اخبار سلامتوزارت بهداشت،اخبار سلامت و پزشکی،خبرهای الف تعیین سقف حقوق و مزایا توسط شورای حقوق و دستمزد کارانه های وزارت بهداشت را در اولویت قرار دهید الف «لیبی زیون» و عباس کیارستمی تمام مشکلات پزشکی بخاطر اینه که پزشک کم و بیمار فراوانه شما ببینید چطور مثلا یک آرایشگر تعرفه خدمات دندانپزشکی در سال کارت آوای سلامت سلام درخصوص نحوه اجرایی کارت دردستگاه پز با توجه به تعرفه مشخص که توسط سازمان به شما ارایه خودکشی بررسی آماری درجهان و ایران ، علل و عوامل اجتماعی و خودکشی بررسی آماری درجهان و ایران ، علل و عوامل اجتماعی و روانی بررسی خودکشی به منزله یک لغو تأثیر معدل در آزمون دستیاری پزشکی با دستور وزیر بهداشت پس سپید چهل و سومین آزمون دستیاری پزشکی تغییرات زیادی داشت که همه اجرا شد اما وزارت بهداشت حقوق و اخلاق پزشکی باتوجه به مطالب ارایه شده درمقاله،راهنمای اخلاقی درخصوص رعایت تعهدات حرفه ای دراتاق عمل به سازمان جهانی بهداشت سایت پزشکان بدون مرز سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که مواردی از ابتلا به این ویروس در ۲۳ کشور و منطقه در قاره

در خانه و خانواده

[ad_1]

رباعی

در خانه و خانواده

کودک و نوجوان > فرهنگی - اجتماعی - شعر طنز > رضا احسان‌پور:
مسئول امور سخت و مردانه منم

آینده‌ی مردانه‌ی این خانه منم

البته علی‌الحساب تا آن‌موقع

نان‌آور صبحانه‌ی این خانه منم!

رباعی دوم:

مامان عزیزم! آشپزباشی جان!

ای در کف دست‌پخت تو کل جهان!

تا آخر عمر، حرف، حرف تو اگر

دیگر نپزی برای من بادمجان!

رباعی سوم:

صد مرتبه هی چروک و صافم بکنید

حتی بِکِشیدم و کلافم بکنید

مادر پدر گلم! ولی جان خودم

از کشتن سوسک‌ها معافم بکنید

رباعی چهارم:

دیوار و حیاط و سرسرا را شستم

محکم دو سه دور پله‌ها را شستم

تا خانه تمیز و استریلیزه شود

هر‌جور که بود آب و هوا را شستم!

---

تصویرگری:‌شادی هاشمی

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
پورتال پرشین ویپرشین وی پورتال جامع شامل اخبار،سرگرمی،روانشناسی،زناشویی،فال و طالع بینی مجری معروف به خانه برمیگردیم و خانواده‌اش عکس …جذاب ترین و جدیدترین اخبار روز از آقای نظری خیلی خوشم میاد مرد متشخصی هستش…نقش شبکه‌های ماهواره‌ای در ایجاد چالش‌های فرهنگی و …نقش شبکه‌های ماهواره‌ای در ایجاد چالش‌های فرهنگی و فروپاشی خانواده در ایرانخرید و اجاره خانه، آپارتمان و ویلا در ترکیه، آلانیا ثبت شرکت در ترکیه ،خرید و اجاره خانه، آپارتمان و ویلا در ترکیه، آلانیا،استانبول آیا افراد خانواده در عالم برزخ و قیامت یکدیگر را می …شما اینجا هستید خانه آیا افراد خانواده در عالم برزخ و قیامت یکدیگر را می بینند ؟بازار خانگی خانه ، مشاغل و کسب و کار در خانه و منزل در سایت بازار خانگی می توانید با کسب و کار خانگی و کار در منزل مشاغل خانگی و کارآفرینی کرم ضدچروک، تهیه کرم ضد چروک در خانه خانواده آکادر این بخش از سایت آکاایران مطالبی در مورد کرم های ضد چروک را برای شما آماده کرده ایم قویترین نرم افزار ردیابی ، مکان یابی و مانیتورینگ …ردیابی و مانیتورینگ موبایل و تبلت خانواده ردیابی و کنترل فرزندان زیر سال ، سالمندان مردمان پورتال جوانان ایرانیدر زیر دستوراتی سالم، بسیار رژیمی و البته خوشمزه سُس و چاشنی سالاد برایتان آورده‌ایمپایگاه خبری تحلیلی فردا اخبار ایران و جهان من در بندرعباس به راننده‌ها می‌گفتم کار ما مانند یک آتشفشان است پورتال پرشین وی پرشین وی پورتال جامع شامل اخبار،سرگرمی،روانشناسی،زناشویی،فال و طالع بینی،دکوراسیون مجری معروف به خانه برمیگردیم و خانواده‌اش عکس جذاب ترین و جدیدترین اخبار روز از آقای نظری خیلی خوشم میاد مرد متشخصی هستش… آموزش خانواده دکلمه هایی از شهداشعر درباره شهیدمتن زیبا آموزش خانواده دکلمه هایی از شهداشعر درباره شهیدمتن زیبا در مورد شهید و شهادت جدید و زیبا خرید و اجاره خانه، آپارتمان و ویلا در ترکیه، آلانیا،استانبول ثبت شرکت در ترکیه ،خرید و اجاره خانه، آپارتمان و ویلا در ترکیه، آلانیا،استانبول، آنکارا با عاشقان معرفی کتاب هایی در خصوص ازدواج و خانواده با عاشقان معرفی کتاب هایی در خصوص ازدواج و خانواده وبلاگ محمد شریفی با عاشقان نقش شبکه‌های ماهواره‌ای در ایجاد چالش‌های فرهنگی و فروپاشی نقش شبکه‌های ماهواره‌ای در ایجاد چالش‌های فرهنگی و فروپاشی خانواده در ایران بازار خانگی خانه ، مشاغل و کسب و کار در خانه و منزل ، اینترنتی در سایت بازار خانگی می توانید با کسب و کار خانگی و کار در منزل مشاغل خانگی و کارآفرینی آیا افراد خانواده در عالم برزخ و قیامت یکدیگر را می بینند شما اینجا هستید خانه » آیا افراد خانواده در عالم برزخ و قیامت یکدیگر را می بینند ؟ کرم ضدچروک، تهیه کرم ضد چروک در خانه خانواده آکا در این بخش از سایت آکاایران مطالبی در مورد کرم های ضد چروک را برای شما آماده کرده ایم ردیابی و مانیتورینگ موبایل و تبلت خانواده مکان یابی و کنترل فرزندان دیگر نگران رفت و آمد فرزندان خود در بیرون از کانون گرم خانواده مدل مو در خانه و ساده تنبیه در خانه و مدرسه تعاون در خانه و مدرسه

تلویزیون‌ های خانواده QLED سامسونگ رونمایی شدند

[ad_1]

وب سایت برسام: سامسونگ الکترونیکس در جریان نمایشگاه CES 2017 از نسل جدید تلویزیون‌های خود با نام QLED پرده برداشت. تلویزیون‌ های QLED سامسونگ در سه سری Q7،Q8 و Q9 روانه بازار می‌شوند.

 

هیون‌سوک کیم، رئیس بخش تجارت نمایشگرهای تصویری سامسونگ الکترونیکس در مورد محصول تلویزیون‌های جدید این شرکت می‌گوید: «سال ۲۰۱۷ سالی مهم در صنعت نمایشگرهای تصویری خواهد بود و عصر QLED با پیشروی سامسونگ آغاز شده است. با ظهور تلویزیون‌های QLED، ما واقعی‌ترین تصاویر را روی نمایشگر به تصویر می‌کشیم. ما موفق شدیم مشکلات موجود در تجربه بصری و نیازهای کاربران را تشخیص دهیم و در چند سال گذشته آن‌ها را حل کنیم. این موضوع سبب شده تا امروز بتوانیم ارزش‌های بنیادی تلویزیون‌ها را بازتعریف کنیم.»

تلویزیون‌ های خانواده QLED سامسونگ رونمایی شدند

بهترین کیفیت تصویر

کیفیت تصویر مهمترین ویژگی‌های است که مصرف‌کنندگان هنگام خرید تلویزیون به آن توجه می‌کنند. تلویزیون‌ های QLED سال ۲۰۱۷ سامسونگ علاوه بر نرم بازار که صرفا به افزایش سایز توجه می‌کنند، یک قدم جلوتر است و کیفیت متفاوتی را ارائه می‌کند. تلویزیون‌های جدید سامسونگ به طور چشم‌گیری از لحاظ به نمایش گذاشتن رنگ‌ها بهبود یافته‌اند و به طور دقیقی رنگ‌های DCI-P3 را نمایش می‌دهند.

به عبارت دیگر تلویزیون‌ های QLED سامسونگ می‌توانند صددرصد رنگ‌ها را باز تولید کنند. این به این معنی است که این تلویزیون‌ها می‌توانند همه رنگ‌ها را در هر سطحی از روشنایی به نمایش بگذارند. حتی وقتی که روشنایی QLED در بالاترین حد خود که بین هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار نیتس است.

حجم رنگ می‌تواند رنگ‌ها را در سطوح مختلف روشنایی به شکل‌ها و رنگ‌های متفاوت به نمایش بگذارند. به عنوان مثال یک برگ می‌تواند به رنگ‌های مختلف از زرد مایل به سبز تا فیروزه‌ای به تصویر کشیده شود که این تغییر رنگ بسته به روشنایی صفحه و تصویر دارد. همچنین نمایشگرهای QLED سامسونگ می‌تواند تفاوت‌های ظریف در طیف‌های رنگی یکسان را نیز نمایش دهد. این ظرافت‌ها و جزئیات رنگ‌ها در طیف‌های رنگی دو بعدی به راحتی قابل نمایش نیست و نمی‌توان به راحتی آن‌ها را از هم تمیز داد.

این امر به لطف اضافه شدن ماده فلزی در فناوری کوانتوم دات میسر شده است. به این ترتیب با اضافه شدن این ماده جدید نمایشگر قادر خواهد بود به طور مشخصی طیف رنگی بسیار گسترده‌تری به نسبت تلویزیون‌های معمولی نمایش دهد.

فناوری جدید کوانتوم دات به تلویزیون‌های QLED اجازه می‌دهد بدون توجه به میزان روشنایی یا تاریکی صحنه یا میزان نور محیط رنگ‌های مشکی را به بهترین شکل ممکن نمایش دهد. همچنین این تلویزیون‌ها می‌توانند به میزان روشنایی هزار و ۵۰۰ تا ۲ هزار برسند بدون اینکه این روشنایی حداکثری تاثیری در نمایش دقیق رنگ‌ها بگذارد.

 

تعهد به حل مشکل و نیازهای کاربران

تلویزیون‌ های QLED سامسونگ در سال ۲۰۱۷ و ویژگی‌های طراحی منحصربه‌فردش سبب شده تا برخی مشکلات اساسی کاربران تلویزیون‌ها برای همیشه برطرف شود.

دیو داس، قائم مقام ارشد بخش بازاریابی لوازم الکترونیکی سامسونگ الکترونیکس آمریکا در مورد مشکلات کاربران و روش حل آن با کمک QLED چنین می‌گوید: «با معرفی تلویزیون‌ های QLED سعی می‌کنیم مشکل همه افراد و خانه‌ها را حل کنیم. کابل‌های درهم تنیده، دیوارهای نازک و حجم زیادی از دستگاه‌هایی که در اطراف و پایین تلویزیون قرار می‌گیرند، از جمله مشکلاتی است که با QLED سعی در حل آن‌ها داشتیم. مانند هرسال به این موضوع توجه کرده‌ایم که در تلویزیون‌ های QLED سامسونگ ، کاربر باید بتواند روی نمایشگر تمرکز کند و حواسش به خاطر کابل‌های بیرون آمده یا دستگاه‌های دور آن پرت نشود.»

برای بهبود طراحی و قابلیت استفاده راحت‌تر از تلویزیون‌های QLED، این تلویزیون‌ها به کابلی شفاف با عنوان «اتصال نامرئی» مجهزند که همه دستگاه‌ها از طریق این قطعه به تلویزیون متصل می‌شوند. این موضوع در کنار اتصال راحت به دیوار در تلویزیو ن‌های QLED تا مشکلات کاربر حل شود و تمرکز بیشتری روی محتوای در حال نمایش داشته باشد.

البته برای کسانی که تلویزیون را روی میز قرار می‌دهد نیز تدابیری اندیشیده شده است. دو پایه متفاوت برای سبک‌ها و سلایق مختلف طراحی شده است تا کاربران بسته به علایق خود و نوع دکوراسیون منزلشان یکی از دو پایه را برای تلویزیون QLED خود انتخاب کنند.

 

هوشمند‌ترین تلویزیون

سامسونگ در سال ۲۰۱۷ هم‌چنان روی تلویزیون هوشمند خود تمرکز می‌کند. تلویزیون هوشمند محتوای سرگرم‌کننده دل‌خواه کاربران را به ساده‌ترین و راحت‌ترین شیوه عرضه می‌کند و همه چیز را از هرکجا و هر زمان که بخواهند کنترل می‌کنند. به عنوان مثال کنترل هوشمند (Smart Remote) به کاربر این امکان را می‌دهد که دستگاه‌های متصل به تلویزیون را بدون نیاز به ریموت خودشان از راه دور و از طریق اسمارت ریموت، کنترل کند.

امسال ظاهر اسمارت‌هاب پا به گوشی‌های هوشمند گذاشته است و از طریق اپلیکیشن جدید و بهبود یافته سامسونگ که «اسمارت‌ویوو»(Smart View) نام دارد با تلویزیون خود ارتباط برقرار کند و به آن متصل شود. این اپلیکیشن در حال حاضر نمایی کلی از محتواهای موجود را روی صفحه اصلی اپلیکیشن به نمایش می‌گذارد.

علاوه براین کاربران می‌توانند از طریق اپلیکیشن و از روی گوشی هوشمند خود برنامه‌های زنده یا ویدئوهای درخواستی (VOD) را روی تلویزیون اجرا کنند. همچنین کاربران می‌توانند برنامه‌های مورد علاقه خود را انتخاب کنند تا در زمان مقرر پخش برنامه از طریق گوشی اعلان (Notification) شروع شدن برنامه را دریافت کنند تا هیچ‌کدام از محتواهای سرگرم‌کننده مورد علاقه خود را از دست ندهند.

سامسونگ در کنار این ویژگی‌ها سرویس دیگری روی تلویزیون هوشمند خود ارائه می‌دهد که «سرویس ورزشی» نام دارد. این سرویس خلاصه‌ اخبار تیم‌های موردعلاقه کاربر را به او نمایش می‌دهد و هم‌چنین می‌تواند در جریان نتایج اخیر و بازی‌های آینده تیم‌های محبوبش قرار بگیرد.

علاوه به سرویس ورزشی، «سرویس موسیقی» نیز حضور دارد که می‌تواند موزیک‌هایی که به صورت زنده از تلویزیون‌ در حال پخش هستند را شناسایی کند و در اختیار کاربر قرار دهد تا در آینده به آن گوش دهد. البته این‌ها تنها بخشی از سرویس‌های ویژه سامسونگ برای تلویزیون‌ های QLED است که قدمی در جهت بهتر شدن زندگی کاربر و لذت بردن هرچه بیشتر او هنگام تماشای برنامه‌های دلخواهش برداشته است.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
تک شات اخبار داغ فناوریتک شات، اخبار داغ فناوری به همراه ویدیوهای جذاب از جدیدترین گجت‎ها و بازی‎هادنیای فناوری زومیتجمعه ۱۷ دی ۱۳۹۵ سود عملیاتی سامسونگ در فصل چهارم ۲۰۱۶ به بیشترین میزان در سه سال اخیر مجله اینترنتی برترین ها پورتال خبری و سبک …اولین قدم این است که بتوانید مهارت های خود را بشناسید با تهیه فهرست مهارت ها، شما می قیمت و مشخصات کامل گوشی سامسونگ گلکسی …مشخصاتکاملگوشیسامسونگبه نظر می رسد که دیگر چیزی به رونمایی رسمی از عضو جدید خانواده گلکسی سامسونگ ، یعنی تلفن ارزان قیمت معرفی شد اولین گوشی از …سال ۲۰۱۵ را با دو خانواده جدید تلفن های هوشمند اندرویدی آغاز نموده سری که اوایل همین فراخوانی گلکسی نوت به دلیل مشکل باتری توسط سامسونگ …پس از بروز شایعاتی در رابط با انفجار برخی از گلکسی نوت های سامسونگ، حالا مقامات این خبر تیتر جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهاناخبار لحظه به لحظه از معتبرترین خبرگزاری های پارسی زبانپیچک نیوز اخبار روز خبرگزاری پیچکپربیننده های امروز توهین پوتین به ایران اقدم عامدانه رییس جمهور روسیه زندگی آیت جنجال مجسمه شیطان در دیترویت عکسداعش اعضای یک خانواده را در موصل اعدام کرد یکی از مشکلات بیماران سرطانی تک شات اخبار داغ فناوری تک شات، اخبار داغ فناوری به همراه ویدیوهای جذاب از جدیدترین گجت‎ها و بازی‎ها قیمت و مشخصات کامل گوشی سامسونگ گلکسی فاش شد مشخصاتکاملگوشی به نظر می رسد که دیگر چیزی به رونمایی رسمی از عضو جدید خانواده گلکسی سامسونگ ، یعنی گوشی دنیای فناوری زومیت جمعه ۱۷ دی ۱۳۹۵ سود عملیاتی سامسونگ در فصل چهارم ۲۰۱۶ به بیشترین میزان در سه سال اخیر خواهد اولین گوشی از سری سامسونگ سال ۲۰۱۵ را با دو خانواده جدید تلفن های هوشمند اندرویدی آغاز نموده سری که اوایل همین ماه فراخوانی گلکسی نوت به دلیل مشکل باتری توسط سامسونگ رسما پس از بروز شایعاتی در رابط با انفجار برخی از گلکسی نوت های سامسونگ، حالا مقامات این شرکت مجله اینترنتی برترین ها پورتال خبری و سبک زندگی طراحی و دکوراسیون خانه های بدون پنجره ی شاید در نگاه اول چالش بزرگی به نظر برسد اما گاهی با جنجال مجسمه شیطان در «دیترویت» عکس داعش اعضای یک خانواده را در موصل اعدام کرد یکی از مشکلات بیماران سرطانی امیرعبداللهیان موج خبر تیتر جدیدترین و آخرین اخبار ایران و جهان آخرین اخبار روز ، آخرین اخبار ، جدیدترین اخبار ، تیتر اخبار ، آخرین اخبار ایران ، اخبار

پزشک خانواده جدی‌تر می‌شود

[ad_1]

پزشک خانواده جدی‌تر می‌شود

دانش > پزشکی - با تصمیم مجلس، وزارت بهداشت مکلف به اجرای نظام خدمات جامع و همگانی سلامت با اولویت پیشگیری بر درمان شد.

به گزارش همشهری، بررسی بندهای باقیمانده از برنامه ششم توسعه که به حوزه سلامت اختصاص داشت، دیروز با سرعت زیادی پیش رفت و به پایان رسید که در این میان، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف شد تا با اجرای نظام خدمات جامع و همگانی سلامت با اولویت بهداشت و پیشگیری بر درمان و مبتنی بر مراقبت‌های اولیه سلامت، با محوریت نظام ارجاع مبتنی بر پزشکی خانواده و با به‌کارگیری پزشکان عمومی و خانواده و به کارگیری گروه پرستاری برای ارائه مراقبت‌های پرستاری در سطح جامعه و منزل، سطح‌بندی خدمات، پرونده الکترونیک سلامت ایرانیان، واگذاری امور تصدی گری با رعایت ماده13 قانون مدیریت خدمات کشوری و پرداخت مبتنی بر عملکرد مطابق با قوانین مربوطه و احتساب حقوق آنها اقدام کند. این بند قانونی در حالی تصویب شد که در برنامه پنجم نیز، مشابه آن قرار داشت اما در قانون جدید، قانون به‌کارگیری پرستاران نیز به پزشک خانواده و نظام ارجاع اضافه شد.

• اجرای پزشک خانواده جدی‌تر شد

اگرچه در لایحه بودجه96 کل کشور که هنوز موعد بررسی آن نرسیده، بودجه مصوب برای اجرای پزشک خانواده 700میلیارد تومان در مقایسه با سال گذشته کاهش یافته و به عدد هزار و 300میلیارد تومان رسیده، اما نمایندگان مجلس در ادامه بررسی برنامه ششم، سازمان‌های بیمه‌گر را مکلف به خرید راهبردی خدمات سلامت همزمان با اجرای پزشک خانواده کردند.

به گزارش همشهری، بر این اساس مقرر شد سازمان‌ها و صندوق‌های بیمه‌گر خرید راهبردی خدمات سلامت را براساس دستورالعمل‌ها و راهنماهای بالینی و فهرست رسمی داروهای ژنریک ایران و همزمان با اجرایی‌شدن نظام ارجاع مبتنی بر پزشک خانواده در کشور از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و صرفاً از طریق سامانه اجرایی کنند.

• تغییر در نحوه اعلام کالاهای آسیب‌رسان و کالاهای سلامت‌محور

از تغییرات عجیبی که برنامه ششم نسبت به برنامه پنجم داشت، تغییر در نحوه اعلام کالاهای سلامت‌محور و کالاهای آسیب‌رسان به سلامت بود.

در بند الف ماده 37برنامه پنجم، وزارت بهداشت مکلف بود هرساله لیست کالاهای مضر و آسیب‌رسان را اعلام کند اما نمایندگان مجلس دهم، این الزام را برداشته و در بند «ز» ماده89 مقرر کردند که «وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است در سال اول برنامه، فهرست مواد و فرآورده‌های غذایی سالم و ایمن و سبد غذایی مطلوب برای گروه‌های سنی مختلف را اعلام کند.»

• تعیین وظایف هلال احمر در برنامه ششم

نمایندگان همچنین مصوب کردند: جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران به‌منظور افزایش ضریب ایمنی و تاب‌آوری جامعه، پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از حوادث و سوانح، ارائه خدمات بشردوستانه و منوط به تأمین اعتبار در قالب قوانین بودجه سنواتی باید اقدامات ذیل را انجام دهد:

الف: کمک به حفظ و ارتقای سرمایه اجتماعی با استفاده از توان و ظرفیت‌های مردمی و افزایش مشارکت‌های اجتماعی مردم.
ب: توسعه و تقویت شبکه امداد و نجات کشور با هدف اقدامات پیشگیرانه و آمادگی برای پاسخگویی سریع و بموقع به حوادث و سوانح کشور.
ج: افزایش آگاهی‌های عمومی به‌ویژه آموزش‌های همگانی جهت کاهش خطرپذیری و افزایش تاب‌آوری جامعه در مقابل حوادث و سوانح.
د: در راستای تأمین منابع پایدار در زمینه مقابله با حوادث و سوانح، 0/5 درصد مندرج در ماده163 قانون امور گمرکی به یک‌درصد افزایش پیدا کرده و منابع حاصله پس از واریز به خزانه در قالب بودجه سنواتی در اختیار جمعیت هلال احمر قرار می‌گیرد.

• ممنوعیت دوشغلگی پزشکان برداشته نشد

در روزهای اخیر تلاش‌های بسیاری از سوی برخی نهادهای صنفی پزشکی و برخی نمایندگان مجلس برای برداشته‌شدن ممنوعیت به‌کارگیری همزمان پزشکان در بخش دولتی و خصوصی صورت گرفت. با این حال نمایندگان مجلس این ممنوعیت را کماکان حفظ کردند و تنها اشتغال همزمان در مناطق محروم آن هم با کسب مجوزهای لازم از سوی وزارت بهداشت را مستثنی کردند. از سوی دیگر، تلاش‌ها برای دادن اختیار تعیین تعرفه‌های بخش خصوصی به سازمان نظام پزشکی با شکست مواجه شد. اگرچه در قانون تشکیل سازمان نظام پزشکی کشور (مصوب فروردین 83) به صراحت اعلام شده که تعیین تعرفه‌ها در بخش غیردولتی برعهده سازمان صنفی نظام پزشکی است اما این حق در برنامه پنجم توسعه گرفته شد و در برنامه ششم نیز با وجود تلاش‌ها و نامه‌نگاری‌ها ادامه یافت. پیش از این، علیرضا زالی رئیس سازمان نظام پزشکی کشور در چند مقطع با ارسال نامه به علی لاریجانی خواستار واگذاری اختیار تعیین تعرفه به نظام پزشکی شده بود.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
آشنایی با انواع عرق کردن و علل آنها سایت پزشکان …عرق کردن نشانه چیست؟ همه ما عرق می‌کنیم، ولی بعضی‌ها مدام خیس عرق می‌شوند اگر شما سرماخوردگی ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزادسرماخوردگیویروس سرماخوردگی اغلب به دو شکل منتقل می‌شود، استنشاق یا بلعیدن ذرات موجود در هوا که عفونت مثانه؛ علل و درمان آن دستگاه ادراری از کلیه‌ها شروع می‌شود کلیه ها هم توسط لوله‌هایی که حالب خوانده می سکته مغزی – سیب سلامت مقدمه سکته مغزی هنگامی رخ می دهد که مغز در نتیجه نقص خونرسانی یا پاره شدن یک رگ یعنی روانشناسی پزشکان ایران خجالتی بودن کودکان چه ژنیتیکی باشد و چه اکتسابی تا سن ۵ سالگی با کمک گرفتن از مشاوره و زندگی باورنکردنی و پر نشیب و فراز استیو جابز یک پزشکمقدمه در وبلاگ یک پزشک تا به حال پست‌های زیادی درباره تاریخچه کامپیوتر و آی‌تی بازار کلیه میلیون تومانی در خلاء نظارت پزشکان …سالانه بیش از هزار و ۵۰۰ پیوند کلیه در کشور انجام می‌شود، بیش از ۸۵ درصد این پیوندها تست‌های نواری تشخیص اعتیاد دکتر رقیه حج‌فروش …پاسخ دکتر حج فروش به در رابطه با ترک جایگزینی با متادون توصیه می شود اما برای تعیین یک بیمار پارانویید چه مشخصاتی داره؟ روانشناسی …همه چیز خیلی خوب شروع شد ما در نهایت عشق و علاقه با هم ازدواج کردیم؛ ولی در همان روزه روان شناسی بالینیخانواده همسرتان را دریابید تفاوت های عمیقی در نگرش و رفتار نسل جوان امروز با نسل سرماخوردگی ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد سرماخوردگی راینو ویروس رایج‌ترین عامل سرماخوردگی است و در ۳۰ تا ۸۰ درصد موارد علت بیماری شناخته می‌شود عفونت مثانه؛ علل و درمان آن دستگاه ادراری از کلیه‌ها شروع می‌شود کلیه ها هم توسط لوله‌هایی که حالب خوانده می‌شوند به سکته مغزی – سیب سلامت مقدمه سکته مغزی هنگامی رخ می دهد که مغز در نتیجه نقص خونرسانی یا پاره شدن یک رگ یعنی خونریزی روانشناسی پزشکان ایران خجالتی بودن کودکان چه ژنیتیکی باشد و چه اکتسابی تا سن ۵ سالگی با کمک گرفتن از مشاوره و تمرین زندگی باورنکردنی و پر نشیب و فراز استیو جابز یک پزشک مقدمه در وبلاگ «یک پزشک» تا به حال پست‌های زیادی درباره تاریخچه کامپیوتر و آی‌تی خوانده بازار کلیه میلیون تومانی در خلاء نظارت پزشکان ایران سالانه بیش از هزار و ۵۰۰ پیوند کلیه در کشور انجام می‌شود، بیش از ۸۵ درصد این پیوندها از فرد تست‌های نواری تشخیص اعتیاد دکتر رقیه حج‌فروش انجمن پزشکان پاسخ دکتر حج فروش به در رابطه با ترک جایگزینی با متادون توصیه می شود اما برای تعیین دور روان شناسی بالینی خانواده همسرتان را دریابید تفاوت های عمیقی در نگرش و رفتار نسل جوان امروز با نسل جوان کم‌توانی ذهنی ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد کم‌توانی ذهنی به انگلیسی یا «عقب‌ماندگی ذهنی» اختلالی است که با عملکرد هوشی وقتی نوشیدن آب مرگبار می شود مراقبت سلامت نیوز مراقبت مسمومیت با آب چیست؟ وقتی نوشیدن آب مرگبار می شود

مؤلفه‌های سلامت و بهداشتِ روان خانواده در روایت‌های رضوی

[ad_1]

نویسندگان:
فائزه عظیم‌زاده اردبیلی (1)
عاطفه ذبیحی (2)

چکیده

مفهوم بهداشت روان که با ایجاد آگاهی درباره‌ی عوامل معنوی و مادی مؤثر در سلامت فکر و اعتدال رفتار و کردار، تحرک و پیشرفت معنوی و مادی انسان را در همه‌ی زمینه‌ها ‌فراهم می‌کند، از مفاهیمی است که در حوزه‌ی تعامل اعضای خانواده اهمیت خاصی دارد. مقاله‌ی حاضر در راستای تبیین الگوی رفتاری رضوی در تأمین سلامت روان خانواده، روایت‌های منتسب به امام رضا (علیه‌السلام) را بررسی نموده است.
راهکارهای رفتاری در روایت‌های رضوی که در زمره‌ی عناصر تأمین‌کننده‌ی سلامت روانی خانواده قرار می‌گیرد، به ابعاد مختلف تعامل‌های خانوادگی توجه دارد. در زمینه‌ی انتخاب همسر به عنوان زیربنای بهداشت خانواده، امام رضا (علیه‌السلام) بر معیارهایی چون توجه به زمان ازدواج مشورت و ایمان تأکید کرده است.
پس از شکل‌گیری کانون خانواده نیز رعایت توصیه‌های ‌حضرت در زمینه‌ی موضوع‌هایی از قبیل تأمین نیاز جنسی، توسعه‌ی اقتصادی، تقویت گرایش‌های اخلاقی و تعامل میان زوجین، بهداشت روانی خانواده را درپی خواهد داشت.

مقدمه

خانواده یکی از ارکان اصلی جامعه به شمار می‌رود؛ از این‌رو، دستیابی به جامعه‌ی سالم، آشکارا در گرو سلامت خانواده خواهد بود و تحقق خانواده‌ی سالم نیز به برخورداریِ افراد از سلامت روانی و داشتن رابطه ‌مطلوب با یکدیگر بستگی دارد. بهداشت روان به مثابه علمی برای بهتر زیستن و رفاه اجتماعی که راهکارهای تأمین سلامت روانی و پیشگیری از بیماری‌های روانی را در افراد بررسی می‌کند، علاوه بر اینکه همه‌ی زوایای زندگی از اوّلین لحظه‌ی حیات تا مرگ را دربر می‌گیرد، در بستر خانواده در ابعاد گوناگون از قبیل: تربیت اجتماعی، عاطفی، اخلاقی، جنسی و تربیت شناختی در هم تنیده است؛ به گونه‌ای که تصور خانواده‌ی سالم بدون توجه به فرایند انواع تربیت متصور نیست.
سیره‌ی رضوی به مثابه الگویی شایسته برای دستیابی به روش هدایت و کمال حقیقی، مشحون از مجموعه‌ای از دستورها، پندها، موعظه‌ها، داستان‌ها و روایت‌هایی است که هر کدام به جنبه‌ای از زندگی انسان نظر دارد و از آن آموزه‌ها ‌می‌توان قواعد و دستورالعمل‌هایی که بهداشت روانی را تأمین می‌کند، استفاده کرد.
به منظور دستیابی به این الگوی رضوی، پس از تبیین مفهوم بهداشت روان خانواده، در مقاله‌ی حاضر به بررسی راهکارهای ارائه شده برای ارتقای سلامت خانواده در سیره‌ی رضوی پرداخته می‌شود. ارتقای سلامت و بهداشت روان خانواده نیازمند توجه به جنبه‌های گوناگون زندگی است و در این زمینه روایت‌های ‌رضوی با ارائه‌ی آموزه ‌کارآمد، به موضوع‌هایی از قبیل: انتخاب همسر به مثابه زیربنای بهداشت خانواده، تأمین نیاز جنسی و اعمال شیوه‌ی صحیح پاسخگویی به خواسته‌های ‌مشروع همسر، توسعه‌ی اقتصادی خانواده و تربیت اخلاقی خانواده را در راستای تأمین سلامت روان خانواده توجه کرده است.
در مقاله‌ی حاضر به بررسی معیارهای انتخاب همسر از منظر امام رضا (علیه‌السلام) پرداخته می‌شود. مسئله‌ی تأمین نیاز جنسی، جایگاه و کیفیت برقراری روابط زناشویی در روایت‌های ‌رضوی بررسی می‌شود. پس از آن الگوی اقتصادی مورد توجه حضرت در اداره‌ی خانواده تبیین شده و در نهایت، تربیت اخلاقیِ مؤثر در سلامت و بهداشت خانواده در دو جایگاه گرایش‌های اخلاقی فردی و تربیت اخلاقی فرزندان بر مبنای سخنان امام رضا (علیه‌السلام) بررسی شده است.
شایان ذکر است که به منظور نیل بدین مقصود، روایت‌های ‌منتسب به امام رضا (علیه‌السلام) از منابع روایی امامیه چون: بحارالانوار، وسائل الشیعه و الکافی استخراج شده است. انتخاب روایت‌ها ‌از مجامع حدیثی بر پایه‌ی اعتماد به صحت روایت‌ها ‌صورت گرفته و از بررسی دقیق و علمی اسناد و دلالت روایت ‌مذکور از منظر علم رجال و حدیث در این مقاله سخن به میان نیامده است.

مفهوم‌شناسی

روانپزشکان از نظر روانی فردی را سالم می‌شمارند که تعادلی میان رفتارها و کنترل او در مواجهه با مسائل اجتماعی وجود داشته باشد؛ مثلاً سلامت روانی از دیدگاه کورسینی (3) وضعیت روانی با ویژگی‌های: بهزیستی عاطفی، رهایی نسبی از اضطراب و علائم بیماری ‌ناتوان‌کننده، برقراری ارتباط سازنده و نیز کنار آمدن با فشارهای معمول زندگی است (Irving, 2010: 1450). از این دیدگاه انسان و رفتارهای او در مجموع یک دستگاه در نظر گرفته می‌شود که بر اساس کیفیت تأثیر و تأثر متقابل عمل می‌کند.
با این نگاه، ملاحظه می‌شود که چگونه عوامل متنوع زیستی انسان بر عوامل روانی- اجتماعی او اثر می‌گذارد یا برعکس از آن اثر می‌پذیرد؛ به سخن دیگر، در بهداشت و تعادل روانی، انسان به تنهایی مطرح نیست، بلکه آنچه درباره‌ی آن بحث می‌شود پدیده‌هایی است که در اطراف او وجود دارد، بر جمع نظام او تأثیر می‌گذارد و از آن متأثّر می‌شود؛ بنابراین، جاهودا (4) تسلط بر محیط را از مفاهیم عمده‌ی مرتبط با سلامت روانی می‌شمارد (سالاری‌فر، 1391: 196).
بهداشت روان، علمی است برای بهتر زیستن و رفاه اجتماعی که همه‌ی زوایای زندگی از اوّلین لحظه‌ی حیاتِ جنینی تا مرگ؛ اعم از زندگی داخلِ رحمی، نوزادی، کودکی تا نوجوانی، بزرگسالی و پیری را دربر می‌گیرد و به صورت «استعداد روان برای هماهنگ، خوشایند و مؤثر کار کردن، برای موقعیت ‌دشوار انعطاف‌پذیر بودن و برای بازیابی تعادل خودتوانایی داشتن» تعریف شده است (گنجی، 1378: 10). سازمان جهانی بهداشت، بهداشت روانی را «توانایی کامل برای ایفای نقش‌های اجتماعی، روانی و جسمی» تعریف کرده است (همان). آلفرد آدلر بهداشت روانی را در سه جمله خلاصه می‌کند: همسازی در زناشویی و کانون خانواده، همسازی با کار و حرفه و بالاخره همسازی با دیگران (شاملو، 1378: 18).
بهداشت روانی در تعریف دیگر عبارت است از «مجموعه عواملی که در پیشگیری یا جلوگیری از پیشرفت روند وخامت اختلال‌های ‌شناختی، عاطفی و رفتاری در انسان نقش مؤثر دارند» (همان) و در گستره‌ی وسیع‌تر عبارت است از «آگاهی به عوامل معنوی، مادی و انگیزه‌هایی که سلامت فکر و وضع مثبت و اعتدال رفتار و کردار را سبب می‌شود که بدان وسیله سازوکار با ارزشی درباره‌ی تحرک و پیشرفت معنوی و مادی انسان در همه‌ی زمینه‌ها ‌فراهم آید» (صانعی، 1382: 22).
اما «هدف از بهداشت روانی را فراهم کردن شرایطی دانسته‌اند که بتوان عوامل مخربی که روان بشر را می‌آزارد و راحتی درونی را از او سلب می‌کند، از بین برد؛ به گونه‌ای که آسایش و رفاه او تأمین شود و تشویش خاطر نداشته باشد» (همان). به عبارت دیگر، از آنجایی که انسان ترکیبی از خیر و شر، ماده و معنویت، تن و جان است، همواره در حال کشمکش درونی است؛ از این رو، هر لحظه در معرض بحران‌های شخصیتی و خروج از تعادل است. برای حفظ تعادل شخصیتی، قرآن دستورها و آموزه‌هایی را بیان کرده که در سایه‌ی آن شخصیت انسانی از تعادل لازم برخوردار خواهد شد.
با توجه به تعاریف مذکور، مقصود از بهداشت روانی در نوشتار حاضر، پیشگیری از پیدایش بیماری‌های ‌روانی و سالم‌سازی محیط روانی و اجتماعی است؛ به گونه‌ای که افراد جامعه بتوانند با برخورداری از تعادل روانی با عوامل محیط خود رابطه و سازگاریِ صحیح برقرار کنند و به اهداف اعلای تکامل انسانی برسند. در ادامه به این مفهوم از بهداشت روانی از منظر روایت‌های ‌رضوی توجه می‌شود و راهکارها و الگوهای رفتاری رضوی در تأمین بهداشت روانی خانواده مورد بررسی قرار می‌گیرد.

راهکارها و الگوهای رفتاری رضوی برای تأمین بهداشت روانی خانواده

به منظور ارتقای سلامت و بهداشت روان خانواده جنبه‌های گوناگون زندگی نیازمند توجه است که در این زمینه سیره‌ی رضوی، آموزه‌هایی کارآمد را ارائه می‌کند؛ از جمله: انتخاب همسر به مثابه زیربنای بهداشت خانواده، تأمین نیاز جنسی و اِعمال شیوه‌ی صحیح پاسخگویی به خواسته‌های ‌مشروع همسر، توسعه‌ی اقتصادی و سلامت و بهداشت روان خانواده و تربیت اخلاقی و نقش آن در سلامت و بهداشت روانی خانواده.

انتخاب همسر به مثابه زیربنای بهداشت خانواده

انتخاب همسر ِشایسته در سیره‌ی رضوی چنان اهمیت دارد که حضرت دستیابی به همسر شایسته را مایه‌ی ظفرمندی و سعادت و در مقابل، افتادن در دام همسر ناشایست را مایه‌ی گرفتاری می‌شمارند (5) (منسوب به امام رضا (علیه‌السلام)، فقه الرضا، 1406: 234). در روایت‌های ‌نقل شده از امام رضا (علیه‌السلام) برای ازدواج و انتخاب همسرِ شایسته معیارهایی معرفی شده که در ادامه به تبیین آنها پرداخته می‌شود.
الف. شناخت زمان ازدواج: امام رضا (علیه‌السلام) درباره‌ی این موضوع بر غافل نبودن از زمان مناسب ازدواج تأکید می‌ورزند. حضرت دختر را به میوه‌ای تشبیه می‌کنند که اگر به موقع چیده نشود، تابش خورشید آن را فاسد می‌کند و باد مزه آن را از بین می‌برد (6) (بحرانی، 24:1405، 72). از سوی دیگر، امام با برشمردن برخی فواید ازدواج، مؤمنان را به این مهم ترغیب می‌نماید؛ به این ترتیب که در لسان امام هشتم حتی اگر درباره‌ی ازدواج فرمان الهی نیز صادر نشده بود، همان فواید اجتماعی نکاح از قبیل: نیکی با خویشان و پیوند با بیگانگان برای ترغیب خردمندیِ صاحبدل و عاقلِ درست‌اندیش کافی بود (7) (محمدی ری‌شهری، 1372: 449). همچنین، امام رضا (علیه‌السلام) زنی را که به امید تحصیل مقام عالیِ فضیلت و کمال، تتصمیم به ترک ازدواج می‌گیرد، به ازدواج و تبعیت از الگوی حیات حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) رهنمون می‌کند. (8)
بر این اساس ازدواجِ به موقع برای پاسخگویی مشروع به نیازهای آدمی مورد تأکید امام رضا (علیه‌السلام) است. در حقیقت، با توجه به اینکه زن و مرد مکمل یکدیگر و سبب شکوفایی استعدادهای خفته‌ی یکدیگرند، هر که به این سنت الهی پشت پا بزند، وجودی خام و ناقص دارد و کمبودها و نواقصی که به دلیل ترک ازدواج برای آدمی پیش می‌آید، انکار نکردنی است. بنابراین، با عنایت به فلسفه‌ی ازدواج، زن و مردی که با هم ازدواج می‌کنند باید قصدشان از ازدواج انجام سنت الهی و پاسخگوییِ صحیح به خواسته‌های ‌مشروعِ طبیعی خود باشد که چنین اقدامی در عین حظ نفسانی، انجام سنت الهى بوده و عبادت شمرده می‌شود (کتابچی، 1380: 3).
ب. معیار دیگری که امام رضا (علیه‌السلام) در امر ازدواج بر آن تأکید کرده‌اند اهتمام به کُفویت، ایمان و اخلاق خواستگار است. احراز شرط کُفویت در انتخاب همسر (9) (صدوق، بی‌تا: 2، 578)، ترجیح مِلاک ایمان بر میزان توانمندی مالی خواستگار (10) (مجلسی، 1410: 100، 372)، نهی از ازدواج با فرد بدخلق (11) (کلینی، 1407: 5، 563) یا مبتلا به آلودگی‌های اخلاقی چون: می‌گُساری و شُرب خمر (12) (محمدی ری شهری، 1372: 2، 281) از توصیه‌های ‌حضرت در این زمینه است. بدیهی است شکل‌گیری بنیان خانواده بر این مبانی، سلامت روانی خانواده را در پی خواهد داشت.
ج. از دیگر توصیه‌های ‌حضرت، مشورت با افراد آگاه است. در سیره‌ی رضوی در همه‌ی عرصه‌ها ‌مشورت با فرد شایسته (13) (صدوق، 1413: 4، 409) مورد تأکید بوده است؛ به گونه‌ای که در لسان حضرت «هر کسی کاری را از راهِ آن طلب کند، پایش نمی‌لغزد و اگر بلغزد، چاره‌ی آن، او را خوار نگرداند» (14) (مجلسی، 1410: 78، 356). بدیهی است که اهتمام حضرت به مشورت در امر خطیر ازدواج جایگاه ویژه‌ای داشته است. این معیار با ایجاد شناخت درباره‌ی طرف مقابل پیش از ازدواج، زمینه‌ی انتخاب آگاهانه برای فرد را ایجاد می‌کند و امکان شکل‌گیری بسیاری از کج‌روی‌ها ‌و آسیب‌های ‌روانیِ آتی برای اعضای خانواده را از بین می‌برد.
د. توجه به زیبایی به مثابه امتیاز و نه اصلِ زیربنایی (15) (حرعاملی، 1409: 20، 58) از دیگر شروط انتخاب همسر در منظر امام است. بر مبنای آنچه گفتیم، از دیدگاه امام، شناخت زمان ازدواج (شکوفایی خواهش‌های طبیعی)، بررسی همه جانبه از طریق مشورت با افراد مجرب و کارآزموده، توجه به کُفویت (تناسب فکری و روحی طرفین)، ایمان، اخلاق و زیبایی، معیارهایی برای انتخاب همسر است که نتیجه‌ی آن انتخابی صحیح و شایسته خواهد بود.

تأمین نیاز جنسی و اعمال شیوه‌ی صحیح پاسخگویی به خواسته‌های ‌مشروع همسر

درباره‌ی تأمین نیاز جنسی همسر، روایت‌هایی از امام رضا (علیه‌السلام) وارد شده که بر اساس آنها اهمیت، جایگاه و کیفیت تعامل زوجین در پاسخگویی به نیازهای مشروع یکدیگر تا حدودی روشن می‌شود. امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرماید: «سه چیز (عطر زدن، ناخن گرفتن و عمل زناشوییِ فراوان) از سنت پیامبران است» (کلینی، 1407: 320، 5). در سخن دیگر، حضرت بر ملاعبه با همسر و آماده کردن او برای انجام عمل جنسی تأکید کرده است (16) (محدث نوری، 14:1408، 221). در جای دیگر، امام رضا (علیه‌السلام) در پاسخ مردی که به دلیل مصیبت وارده و غم و اندوه ناشی از آن، هم بستری با همسرش را ترک کرده بود، ادامه‌ی این کار را بیش از چهار ماه در زمره‌ی ارتکاب گناه قلمداد کردند (17) (حرعاملی، 1409: 140، 20).
روایت‌های ‌سه‌گانه‌ی مذکور الگوی مناسبی درباره‌ی تأمین نیازهای جنسی زوجین است. فراوانیِ عمل زناشویی در کلام حضرت از سنت پیامبران دانسته شده و از طرف دیگر، ترک این رابطه از سوی مرد بیش از چهار ماه معصیت شمرده شده است. باید توجه کنیم که توصیه به کثرت رابطه‌ی جنسی، برخلاف نهی از افراط در سایر تمایل‌های ‌نفسانی است (18) (محدث نوری، 12:1408، 94). شاید حکمت این توصیه این باشد که اشباع غریزه‌ی جنسی مایه‌ی آرامش و اشباع نیازِ خوردن، خوابیدن و ثروت‌اندوزی مایه‌ی طغیان است؛ البته قید فراوانیِ عمل زناشویی به معنای افراط و زیاده‌روی به حدی که غریزه‌ی جنسی همه‌ی زندگی را تحت الشعاع قرار دهد، نیست، زیرا در آموزه‌های ‌اسلامی افراط در این زمینه عامل کاهش عمر معرفی شده است (19) (صدوق، 1413: 3، 555).
درباره‌ی کیفیت برقراری رابطه‌ی زناشویی، زمینه‌سازی برای ارضای هرچه بهتر خواسته‌های ‌جنسی برای همسران مورد تأکید امام است و عجله کردن در آن و پیگیریِ خودخواهانه‌ی هر کدام از همسران در ارضای آن، از سوی امام نکوهش شده است؛ بنابراین، زن و شوهر باید طوری زمینه‌سازی کنند تا آمیزش در وقت خودش انجام شود و قبل از موعد انجام نگیرد. یکی از روان شناسان به نام دکتر سیمون بر مبنای آزمایش‌های علمی بر تأثیر حالت روحی مرد یا زن هنگام نزدیکی و انعقاد نطقه بر جنین صحه می‌گذارد (20) (کتابچی، 1380: 12).
به نظر می‌رسد اهمیت تأمین نیاز جنسی از آن روست که آرامش بخشیِ زن و شوهر نسبت به یکدیگر در کانون خانواده به مثابه یکی از مهم‌ترین فلسفه‌های ‌تشکیل زندگی مشترک، به عواملی بستگی دارد که یکی از بارزترین آنها رابطه‌ی جنسیِ سالم است. به عبارت دیگر، آرامش در زندگی زناشویی یا معلولِ رابطه‌ی جنسی سالم است یا میان این دو به نحوی ارتباط وجود دارد و نمی‌توان آنها را از یکدیگر جدا کرد.

توسعه‌ی اقتصادی و سلامت و بهداشت روان خانواده

امام رضا (علیه‌السلام) درباره‌ی اقتصاد، خانواده امر اشتغال و تلاش برای کسب روزی را از نیازمندی‌های اجتناب ناپذیر بشر برشمرده‌اند «ثلاثة تحتاج الناس طراً الیها: الا من و العدل و الخصب» (21) (ابن شعبه حرانی، 1362: 320) و تلاش برای تأمین رفاه خانواده را هم‌‌طرازِ جهاد در راه خدا ارزیابی کرده‌اند: «انَّ الَّذِی یَطلُبُ مِن فَضلِ یَکُفُّ بِهِ عِیَالَهُ‌ أعظَمُ أجراً مِنَ المُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ الله» (22) (حرعاملی، 1409: 17، 67).
امام هشتم بر توانمندسازی اقتصاد خانواده به منظور فراهم کردن زمینه‌ی رفاه و آسایش بیشتر در زندگی خانوادگی تأکید کرده‌اند که سلامت روانی خانواده را نیز در پی خواهد داشت. امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «سزاوار است مردِ غنی و متمکن، به زندگی خانواده‌ی خود توسعه دهد و آنان را از رفاه و آسایش کافی برخوردار کند تا آنان به علت سخت‌گیری او و محرومیت خودشان، تمنای مرگ وی را ننمایند» (23) (صدوق، 1413: 2، 68). حضرت در کنار توصیه به تلاش برای توسعه‌ی اقتصادی خانواده، اتخاذ طریق اعتدال و میانه‌روی در مصرف را راهکار حفظ سرمایه‌ی حاصل از تحمل سختی‌ها ‌معرفی کرده‌اند. امام رضا (علیه‌السلام) در این زمینه می‌فرمایند: «نسبت به مصرف مال درباره‌ی خود و خانواده‌ات معتدل و میانه‌رو باش که خدای متعال می‌فرماید بندگان شایسته کسانی هستند که به هنگام خرج، اسراف و بخل نورزند» (24) (طباطبایی بروجردی، 1429: 22، 256) و در این راستا حضرت به تعریف اسراف مبادرت کرده (25) (صدوق، 1413: 1، 71) و حتی در خوراک و پوشاک به رعایت اعتدال توصیه می‌کنند و تضییع سرمایه و به دور افکندن هر چیز قابل استفاده حتی هسته‌ی خرما را نادرست می‌شمارند (26) (عطاردی قوچانی، بی‌تا: 2، 314) که قطعاً یکی از فواید آن بهبود وضعیت اقتصادی خانواده خواهد بود.
از دیگر نکته‌های ‌در خور توجه در سیره‌ی رضوی، عنایت به رابطه‌ی وضعیت اقتصادی و بحث تنظیم خانواده به منظور کاهش فشار روانی بر خانواده است. امام رضا (علیه‌السلام) کمیِ فرزند در وضعیت نابسامان خانواده را مایه‌ی آسایش می‌شمارند (27) (مجلسی،1410: 71، 101)، بی تردید هدف اصلی از تشکیل خانواده تولید فرزند است و در اسلام ازدواج بدون فرزند چندان جایگاه و ارزش والایی ندارد، زیرا نمی‌تواند عامل حیات و بقای نسل بشر باشد.
روایت‌های ‌زیادی از پیشوایان دین در توصیه‌ی تکثیر نسل و تولیدمثل آمده که این روایت‌ها (برحسب شرایط زمانی و مکانی) همچنان اصالت خود را دارد، ولی از آنجا که اسلام دینی جاودانه است، مسلمان باید (تحت عناوین ثانویه) وضع زندگی خود را بر اساس شرایط (زمانی و مکانی) که در آن زیست می‌کند تنظیم نماید؛ هرگاه امکانات لازم برای رشد فکری، اقتصادی و درمانی فراهم نباشد و تربیت فرزند را با مشکلاتی مواجه کند، بی‌تردید جلوگیری از فرزند بلامانع است که روایت اخیر نیز به این نکته اشاره دارد.
مبتنی بر روایت‌های ‌مذکور، توسعه‌ی اقتصادی خانواده در گرو تلاش و تکاپو در کسب روزی حلال، مدیریت در مخارج، پرهیز از اسراف، توجه به امکانات مالی خانواده است. مسائل اقتصادی اغلب باعث به وجود آمدن مسائل دیگری برای خانواده می‌شود و خانواده به ناچار با محرومیت‌هایی در سبک زندگی و تصمیم‌گیری مواجه می‌شود و مجبور است با آنها دست و پنجه نرم کند. تحقیق‌ها ‌نشان داده که شرایط نامناسب، اغلب در فضای خانواده اعم از منازعه و سایر مسائل در شرایط رکود اقتصادی خانواده- که خانواده با نوعی بحران اقتصادی مواجه است- افزایش می‌یابد. همچنین، تلاش و تقلا برای بالا بردن درآمد خانواده و حفظ آن با تحت تأثیر قرار دادن گرمی و صمیمیت روابط خانواده، کاهش مدت زمان با هم بودن اعضا، نقش منفی خود را اِعمال می‌کند.

تربیت اخلاقی و نقش آن در بهداشت روانی خانواده

بهترین شیوه برای تربیت اخلاقی، الگودهی است. اهمیت پرورش اخلاقی برای اعضای خانواده را می‌توان از این سخن حضرت دریافت که از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل فرمودند هدف بعثت، بسط مکارم اخلاق بوده است (28) (محدث نوری، 11:1408، 187). منظور از تربیت اخلاقی در این بحث فرایند زمینه‌سازی و به کارگیری شیوه‌هایی برای شکوفاسازی، تقویت و ایجاد صفات، رفتارها و آداب اخلاقی و اصلاح یا از بین بردن صفات، رفتارها و آداب غیراخلاقی در خود انسان یا دیگری است (همت بناری، 1382: 9). بنابراین، تربیت اخلاقی دو وجه دارد: در کانون خانواده از یک بُعد دربردارنده‌ی تقویت گرایش‌های ‌اخلاقی در خود افراد است و از سوی دیگر، تربیت اخلاقی فرزندان را شامل می‌شود. در این راستا، سخنان گهربار امام رضا (علیه‌السلام) در مباحث اخلاقی و تربیتی را می‌توان در دو دسته جای داد که برخی، الگوی رفتاری اعضای خانواده را تبیین می‌کند و دسته‌ی دیگر توصیه‌هایی درباره‌ی تربیت فرزند است.

1. تقویت گرایش‌های اخلاقیِ فردی:

در این زمینه امام هشتم توصیه به گشاده‌رویی، پرهیز از بدخُلقی و نوع‌دوستی کرده‌اند. امام رضا (علیه‌السلام) گشاده‌رویی را مایه‌ی ایجاد الفت بیشتر میان مردم دانسته‌اند (29) (حرعاملی، 12:1409، 161) و برخورد نیکو با خانواده را نشانه‌ی هم‌جواری انسان با حضرت در قیامت می‌شمارند (30) (منسوب به امام رضا (علیه‌السلام)، صحیفه‌ی الرضا، 1406: 67). همچنین، بدخُلقی را مایه‌ی هبوط فرد در آتش (31) (همان: 88) و تباه اعمال او همچون سرکه که عسل را فاسد می‌کند (32) (همان: 65) شمرده‌اند و در این راستا شاد کردن قلب مؤمنان (33) (کلینی، 1407: 2، 189) و گشایش و سعی در رفع گرفتاری ایشان (34) (احسایی، 1405: 1، 128) مورد تأکید امام قرار گرفته است.
علاوه بر توصیه‌های ‌اخلاقی مذکور، برخی آموزه‌ها ‌در روایت‌های ‌رضوی وجود دارد که رعایت آنها در روابط میان زوجین زمینه ساز رشد اخلاقی آنها خواهد بود. کسب آرامش و زدودن خستگیِ ناشی از فعالیت‌های ‌روزانه از این قبیل است که در این زمینه امام هشتم اختصاص ساعت‌هایی از روز به تفریح و استراحت را برای مؤمن لازم می‌شمارند (35) (منسوب به امام رضا (علیه‌السلام)، فقه الرضا، 1406: 337).
از جمله مهارت‌های ایجاد آرامش روانی خانواده، توجه به ارزش شادی و تفریح است. اعضای خانواده برای آنکه بر اثر کار مداوم کسل و فرسوده نشوند، باید در شبانه‌روز مدتی از وقتشان را به کارهایی غیر از کارهای جاری اختصاص دهند تا بتوانند خستگی روزانه را برطرف کنند. کسانی که برنامه‌ی زندگی‌شان را با کار پر کرده‌اند، سخت در اشتباه‌اند و برنامه‌ی خوبی ترتیب نداده‌اند. برنامه‌ی صحیح آن است که ساعت‌هایی را برای تفریح- که در روح افراد و سعادت خانواده بسیار مؤثر است- در نظر گرفت که در روایت مذکور به این مسئله توجه شده است.
از دیگر توصیه‌های ‌اخلاقی حضرت، احترام به سلایق و نظر دیگران و پرهیز از خودکامگی است که در این زمینه امام رضا (علیه‌السلام) بدترین مردم را کسی می‌شمارند که مردم را از عطایای خود دور کند و خویشتن را در محدوده‌ی تمایل‌های ‌فردی محصور نماید (36) (احسایی، 1405: 1، 287). علاوه بر موارد مذکور، اهتمام به آراستگی ظاهر و پرهیز از ژولیدگی از دیگر مهارت‌هایی است که در آموزه‌های ‌رضوی با استحکام پیوند خانوادگی، تمایل و محبت میان اعضای خانواده به خصوص زوجین را افزایش می‌دهد (37) (کلینی، 1407: 5، 567).
از دیگر توصیه‌های ‌حضرت برای ارتقای سلامت روان خانواده، اظهار محبت و عشق به همسر است که امام رضا (علیه‌السلام) چنین همسرانی را «غنیمت» اطلاق می‌کنند (38) (همان: 5، 506). در حقیقت، پشتیبانی و دلجویی از شوهر و تمکین از او از جمله مهارت‌هایی به شمار می‌رود که تجهیزِ زن به این مهم می‌تواند نقش بسزایی در ارتقای بهداشت روان خانواده داشته باشد. در این زمینه، تأثیر و قدرت عشق و محبت در روابط بین زن و شوهر، از هر عامل دیگری مؤثرتر است، زیرا زندگی بدون عشق سرانجام به سردی و خستگی گراییده، زمینه‌ی نامساعدی را برای رشد کج‌رَوی‌های اخلاقی فراهم می‌آورد. شوهرانی که زنانی مهربان دارند، در کار و اجتماع به موفقیت بیشتری نائل می‌شوند. بی تردید این زنان نیز پاداش کار خود را دریافت خواهند کرد.
در نهایت شایان ذکر است که توصیه‌های ‌اخلاقی حضرت تنها به روابط میان والدین و فرزندان و نحوه‌ی تعامل زوجین منحصر نمی‌شود و به سایر اعضای خانواده نیز تسری می‌یابد؛ تا جایی که حضرت حتی به برخورد شایسته با والدینِ همسر نیز اشاره دارند و آزار خانواده‌ی همسر را خطای زشتِ زن می‌شمارند (39) (حرعاملی، 1409: 22، 222).
با توجه به مراتب پیشین، باید گفت آموزه‌هایی از قبیل: گشاده‌رویی و حُسن خلق، نوع‌دوستی و کمک به همنوع، تفریح، پرهیز از خودمحوری و ظلم، پشتیبانی و دلجویی از شوهر و برقراری ارتباط شایسته با خانواده‌ی همسر در روایت‌های ‌رضوی در ارتباط با تقویت اخلاق‌مداری در روابط میان زوجین وجود دارد که رعایت آنها از سوی زوجین از بروز آسیب‌های روانی در کانون خانواده پیشگیری می‌کند و زمینه‌ی سلامت خانواده را فراهم می‌نماید. بدیهی است اگر در خانواده صفت‌های ‌نیکو مانند: نوع‌دوستی، بذل، عفو و صفت ‌بی شمارِ پسندیده‌ی دیگر پرورش یابد و تقویت شود، کانون خانواده از صفت‌های ناپسند اخلاقی به دور می‌ماند.

2.تربیت اخلاقی فرزندان:

امام رضا (علیه‌السلام) برای تربیت صحیح اخلاقی فرزندان، رعایت برخی نکته‌ها ‌در تعامل با فرزندان را لازم می‌شمارند که این دستورالعمل‌ها از لحظه‌ی تولد آغاز می‌شود: گفتن اذان و اقامه در گوش کودک (40) (مجلسی، 1410، 116:10) که امنیت و ایمان را در کودک نهادینه می‌کند و دقت در شیر دادن به فرزند و انتخاب دایه‌ی (زنِ شیرده) مناسب برای او از این جمله است. از توصیه‌های ‌حضرت درباره‌ی شیر دادن به کودک، این سخن گهربار است «لاتسترضعوا الحمقاء، ولا العمشاء، فان اللبن یعدی؛ زنان احمق و زنانی را که رنجور و معیوب هستند و بی اختیار از چشمشان اشک می‌چکد برای شیر دادن فرزندانتان انتخاب نکنید، زیرا شیر، تأثیر بد خود را می‌گذارد» (حرعاملی، 15:1409، 188). بر این اساس، از دیدگاه امام لازم است آن کسی که پستان به دهان طفل می‌گذارد، از عوارض و آشفتگی‌های جسمی و روحی به دور باشد تا کودک را دچار شرایط و حالت‌های غیرطبیعی نکند، چون چنین کسی در واقع شیره‌ی جانش را به کام طفل می‌ریزد.
پس از آن، امام رضا (علیه‌السلام) به انتخاب نام نیکو برای فرزند توصیه می‌کنند (41) (کلینی، 1407: 6، 19؛ مجلسی، 21:1404، 33). بنابراین، از منظر امام رضا (علیه‌السلام) پدر و مادر موظف هستند قبل از به دنیا آمدن فرزند، نام زیبایی را برای او انتخاب کنند که در زندگی سبب احساس عُقده و شرمندگی‌اش نشود، چرا که نام و لقب از مظاهر تجلی شخصیت آدمی است.
از دیگر آموزه‌های ‌سیره‌ی رضوی درباره‌ی تربیت شایسته‌ی فرزندان، جدّیت و سخت‌گیری حضرت در آموزش تعالیم مذهبی به جوانان است. امام رضا (علیه‌السلام) در این زمینه می‌فرمایند: «لو وجدت شابا من شبان الشیعة لایتفقه، لضربته عشرین سوطا؛ اگر جوانی از جوانان شیعه را بیابم که در مقام فراگیری دانش در دین نباشد، پشت او را با تازیانه‌ی ملامت و توبیخ یا تنبیه بدنی (در حد20 تازیانه) می‌کنم تا موازین دینی را که برنامه‌ی زندگی اوست، بیاموزد» (منسوب به امام رضا (علیه‌السلام)، فقه الرضا، 1406: 337).
همچنین، بر مبنای سخن امام، از کودک باید با توجه به توانایی‌های ‌او انتظار داشت و به تفاوت‌های فردی کودکان توجه داشت که در لسان مبارک امام هشتم وجود تفاوت در ساختمانِ فطری و طبیعی افراد منشأ سعادت و خیر دانسته شده است (42) (مجلسی، 1406: 14، 165) درحالی که امام تشویق فرزندان بر اساس لیاقت‌ها و شایستگی‌های ایشان را پسندیده می‌شمارند (43) (کلینی، 1407: 6، 51). همچنین، ایجاد محیط آرام و سالم در تربیت صحیح فرزند نقش بسزایی دارد. طرح مشاجره‌های ‌خانوادگی در حضور فرزندان، امنیت روانی کودک را به مخاطره می‌اندازد؛ به همان ترتیب که حضرت جدالِ بی مورد را مغضوب الهی می‌شمارد (44) (مجلسی، 19:1404، 411).
اهمیت تربیت اخلاقی در بهداشت روان فرد و خانواده به حدی است که در کلام امام هشتم عزل کردن و باردار نکردن زوجه، درباره‌ی زن پرخاشگر، بدزبان و فحاش جایز شمرده شده است (45)، چرا که فرزندانی که از مادران آلوده به دنیا می‌آیند، نمی‌توانند زندگی سالمی داشته باشند.
از دیگر آموزه‌های ‌فرهنگ رضوی درباره‌ی تربیت اخلاقی به منظور تأمین سلامت خانواده، اهتمام به آموزش کودک در زمینه‌ی احترام به والدین و شناخت تکلیف فرزند در قبال پدر و مادر است. تکالیف فرزندان در قبال والدین در کلام امام هشتم نیکی به والدین و اطاعت از آنها جز در موارد گناه، ایثار و فداکاری در راه آنها (46) (حر عاملی، 16:1409: 155)، قدردانی و تشکر از زحمت‌های ‌پدر و مادر (47) (همان: 16، 313) و پرهیز از موجبات عقوق (هر رنجش و آزردگیِ خاطر پدر و مادر) (48) (کلینی، 2:1407، 276) برشمرده شده است.
با توجه به آنچه درباره‌ی تربیت اخلاقی فرزندان بیان شد، روایت‌های ‌رضوی، مراحل گوناگون حیات فرزندان از مرحله‌ی انعقاد نطفه تا سنین جوانی را پوشش می‌دهد. امام رضا (علیه‌السلام) درباره‌ی شکل‌گیری نطفه، انتخاب نام، شیر دادن به طفل (که زیربنا و اساس شخصیت او را پی‌ریزی می‌کند)، آموزش معنوی کودک، تنبیه و تشویق کودک با توجه به توانایی‌های ‌او، ایجاد محیط آرام تربیتی برای رشد کودک و آموزش چگونگی برخورد با والدین و بزرگ‌ترها تربیت شایسته‌ی کودک را مورد توجه قرار داده‌اند که رعایت آنها در تربیت کودک با ایجاد زمینه‌ی رشد صحیح اخلاقی کودک، وی را از آسیب‌های ‌روانی حفظ می‌کند و این امر سلامت روان وی را در پی خواهد داشت.

نتیجه‌گیری

به منظور ارتقای سلامت و بهداشت روان خانواده جنبه‌های گوناگون زندگی نیازمند توجه است که در این زمینه سیره‌ی رضوی، آموزه‌های ‌کارآمدی ارائه می‌کند. انتخاب همسر به مثابه زیربنای بهداشت خانواده، تأمین نیاز جنسی و اِعمال شیوه‌ی صحیح پاسخگویی به خواسته‌های ‌مشروع همسر، توسعه‌ی اقتصادی و سلامت و بهداشت روان خانواده، تربیت اخلاقی و نقش آن در سلامت و بهداشت روانی خانواده از جمله‌ی این حوزه‌ها ‌به شمار می‌رود.
در روایت‌های ‌رضوی درباره‌ی انتخاب همسرِ شایسته به مؤلفه‌هایی چون: شناخت زمان ازدواج، بررسی همه جانبه از طریق مشورت با افراد مجرب و کارآزموده، کُفویت، ایمان، اخلاق و زیبایی توجه شده است. هدف از تأمین نیاز جنسی- از مهم‌ترین فلسفه ‌تشکیل زندگی مشترک- آرامش بخشیِ زن و شوهر است که در سیره‌ی رضوی از عوامل نیل بدین آرامش، روابط جنسی سالم است و توصیه‌هایی درباره‌ی کیفیتِ بهبود این روابط شده است.
درباره‌ی نقش اقتصاد در بهداشت روان خانواده، اشتغال و تلاش برای کسب روزی در لسان امام رضا (علیه‌السلام) از نیازمندی‌های اجتناب‌ناپذیر بشر به شمار رفته و تلاش برای تأمین رفاه خانواده، هم طراز با جهاد در راه خدا ارزیابی شده است. همچنین، بر توانمندسازی اقتصاد خانواده در لسان امام هشتم به منظور فراهم کردن زمینه‌ی رفاه و آسایش بیشتر در زندگی خانوادگی تأکید شده که سلامت روانی خانواده را نیز در پی خواهد داشت.
از جمله عوامل دیگری که نقش مؤثری در تأمین سلامت روان خانواده دارد، تربیت اخلاقی است که در دو عرصه‌ی تربیت فردی و تربیت فرزندان در روایت‌های ‌رضوی به آن توجه شده است. تقویت گرایش‌های ‌اخلاقی فردی، گشاده‌رویی و خسن خلق، محبت به اطرافیان و نوع دوستی از جمله آموزه‌های ‌تربیتی است که در سیره‌ی رضوی بر آن تأکید شده است. علاوه بر موارد مذکور، عواملی چون: اهتمام به آراستگی، تفریح و شادزیستن و تلاش برای تعامل شایسته و احترام به سلایق دیگران از عوامل زمینه‌ساز رشد اخلاقی و سلامت روانی در محیط خانواده به شمار می‌رود که در احادیث امام رضا (علیه‌السلام) به آن توصیه شده است.
در نهایت، درباره‌ی تربیت اخلاقی فرزندان می‌توان به عنایت سیره‌ی رضوی بر نقش اموری از قبیل: انتخاب نام نیک، سلامت روانی کسی که طفل را شیر می‌دهد، محبت و مدارایِ به موقع، جدّیت در امور معنوی، تشویق و ترغیب کودک و واقف کردن او به تکالیف خود در قبال دیگران، به ویژه والدین، اشاره کرد.

پی‌نوشت‌ها

1- دکتری علوم قرآن و حدیث، استادیار دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)- پردیس خواهران [e-mail]
2- کارشناسی ارشد حقوق خانواده، دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)- پردیس خواهران a.zabihi 1001 @ gmail.com
3- Corsini
4- Jahoda
5- قال علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام):
و اعلم ان النساء شتى، فمنهن الغنیمة و الغرامة وهى المتحببة لزوجها و العاشقة له و منهن الهلال اذا تجلى و منهن الظلام الحندیس المقطبة، فمن ظفر بصالحتهن یسعد و من وقع فى صالحتهن فقد ابتلى و لیس له انتقام؛ امام رضا (علیه‌السلام) فرمود: زنان چند گروه‌اند: 1. غنیمت و این دسته بانوانی هستند که شوهر دوست‌اند و به شوهر عشق می‌ورزند؛ 2. مانند ماه یک شبه برای شوهر جلوه کنند ( یعنی کم نور و کم فایده‌اند)؛ 3. مانند شب تار در برابر شوهرند. هر کس به زنی شایسته ظفر یابد، خوشبخت گردد و هر کس در دام ناشایسته‌ی آنان افتاد، گرفتار شود.
6- قال علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام):
نزل جبرئیل علی النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) فقال: یا محمد! ان ربک یقروک السلام ویقول: ان الابکار من النساء بمنزلة الثمرعلی الشجر فاذا اینع الثمر فلا دواء له الا اجتنائه و الا افسدته الشمس و غیرته الریح و ان الابکار اذا ادرکن ما تدرک النساء فلا دواء لهن الاالبعول و الا لم یومن علیهن الفتنه، فصعد رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) المنبر فجمع الناس ثم اعلمهم ما امرالله عزوجل به؛ جبرئیل به محضر مبارک رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) شرفیاب شد و عرض کرد ‌ای محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)، پروردگارت سلام می‌رساند و می‌فرماید:
دختران شما همانند میوه‌ی درخت هستند. هرگاه میوه‌ی درخت رسید، چاره‌ای جز چیدن آن نیست و اگر چیده نشود، تابش خورشید آن را فاسد و باد مزه آن را از بین می‌برد و همانا وقتی که دختران به آن حد رسیدند که زنان دیگر آن موقعیت را دریافته‌اند، چاره‌ای جز اختیار کردن شوهر ندارند و اگر شوهری برای آنها در نظر گرفته نشود، از فساد و تباهی در امان نیستند.
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به منبر تشریف بردند و ضمنِ خطبه‌ای، اعلامیه‌ی خداوند عزوجل را به حاضران ابلاغ کردند.
7- الامام الرضا (علیه‌السلام):
لولم تکن فی المناکحة و المصاهرة آیه محکمة و لا سنة متبعة، لکان فیما جعل الله فیها من بر القریب و تاء‌لف البعید، ما رغب فیه العاقل اللبیب وسارع الیه الموفق المصیب؛ امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند: اگر درباره‌ی ازدواج و دامادی دستوری از خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) هم صادر نشده بود، همان فواید اجتماعی که خدا در آن نهاده، از قبیل نیکی با خویشان و پیوند با بیگانگان کافی بود که خردمندِ صاحبدل را بدان ترغیب کند و عاقل درست‌اندیش به آن بشتابد.
8- الامام الرضا (علیه‌السلام):
ان امراءة ساءلت ابا جعفر (علیه‌السلام) فقالت: اصلحک الله انی متبتلة فقال لها: و ما التبتل عندک؟ قالت: لا ارید التزویج ابدا قال: و لم؟ قال: التمس فی ذلک الفضل. فقال انصرفی! فلوکان فی ذلک فضل لکانت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) احق به منک، انه لیس احد یسبقها الی الفضل؛ زنی از امام باقر (علیه‌السلام) سؤال کرد: من (متبتله) (یعنی وارسته و رهاشده از کامجویی‌های دنیا هستم) حضرت فرمود: مقصود از (تبتل) چیست؟ پاسخ داد: تصمیم دارم هرگز ازدواج نکنم، امام فرمود: برای چه؟ گفت: برای رسیدن به مقام عالی فضیلت و کمال. حضرت فرمود: از این تصمیم منصرف شو. اگر ترک ازدواج ارزش معنوی دربرمی‌داشت، حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) به درک این فضیلت از تو شایسته‌تر بود. چنین نیست که احدی در تحصیل ارزش‌ها بر وی پیشی بگیرد.
9- عن ابی جوید مولی الرضا (علیه‌السلام):
قال صعد رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) المنبر، فخطب الناس ثم اعلمهم ما امرهم الله عزوجل به فقالوا: ممن یار رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم)، فقال: من الاکفاء فقالوا: و من الاکفاء؟ فقال: المؤمنون بعضهم اکفاء بعض، ثم لم ینزل حتی زوج ضباعة بیت زیبربن عبدالمطلب المقدادین الاسود ثم قال: ایها الناس انی زوجت ابنة عمی المقداد لیتضع النکاح؛ ابوجوید گوید: رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) برفراز منبر رفتند و برای مردم خطبه خواندند و اوامر خداوند را به آنان رساندند. مردم از پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) پریسدند: دختران خود را به چه افرادی تزویج کنیم؟ فرمود: به کسانی که با آنها (کفو) هستند و سپس فرمود: مؤمنان با یکدیگر کُفو هستند. سپس در حالی که بالای منبر بود، صباغه، دخترعموی خود، را به مقداد تزویج فرمود.
10- اذا خطب الیک رجل رضیت دینه و خلقه فزوجه و لایمنعک فقره وفاقته، قال الله تعالی (و ان یتفرقا یغن الله کلا من سعته) و قال: ان یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله؛ امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند: هرگاه خواستگاری آمد که دین و اخلاقش را می‌پسندی، اجابت کن و از تنگدستی او نهراس، خداوند متعال فرموده: اگر (زن و شوهر) از هم جدا شوند، خدا هر کدام را از کرم خود بی نیاز می‌کند و نیز فرموده: اگر مردان مجرد ازدواج کنند و فقیر باشند، خدا از فضل خود بی نیازشان کند.
11- عن الحسین بن بشار الواسطی قال:
کتبت الی ابی الحسن الرضا (علیه‌السلام) ان لی قرابة قد خطب الی و فی خلقه سوء قال: لا تزوجه ان کان سیی الخلق؛ حسین بن بشار واسطی به حضرت رضا (علیه‌السلام) نامه‌‌ای نوشت که یکی از بستگانم درخواست وصلت با من دارد، ولی بداخلاق است. حضرت در جواب فرمود: اگر اخلاقش بد است، با او ازدواج نکن.
12- قال علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام):
ایاک ان تزوج شارب الخمر، فان زوجته فکانما قدت الی الزنا ولا تصدقه انا حدثک و لا تقبل شهادته و لا تأمنه علی شیء من مالک فان ائتمنته فلیس لک على الله ضمان و لا تؤاکله و لاتصاحبه و لا تضحک فی وجهه و لا تصافحه و لا تعاقه و ان مرض فلاتعده و ان مات فلا تشیع جنازته؛ از تزویج دختر خود به شارب الخمر اجتناب کن زیرا اگر چنین کنی، مثل این است که برای زنا واسطه شده‌ای؛ هرگاه سخن گوید، او را تصدیق نکن، شهادت و گواهی او را قبول ننما، او را به هر چیزی از مال خود امین قرار نده، اگر امین گردانی، از طرف خدا بر تو ضمانتی نیست، با او هم غذا و هم صحبت نباش، به روی او لبخند نزن، با او مصافحه، روبوسی و معانقه نکن، اگر مریض شد، به عیادتش نرو و اگر مُرد، جنازه‌ی او را تشییع نکن.
13- فرد شایسته برای مشورت در لسان امام هشتم بدین شرح توصیف می‌شود:
عن ابی الحسن الرضا (علیه‌السلام) عن ابائه عن علی (علیه‌السلام) قال: قال رسول الله (صلی الله علیه و آله و سلم) یا علی لا تشاورن جبانا فانه یضیق علیک المخرج و لا تشاورن بخیلا فانه یقصر بک عن غایتک و لا تشاورن حریصا فانه یزین لک شرها (شرهما) و اعلم ان الجبن و البخل و الحرص غریزة‌ یجمعها سوء الظن؛ امام هشتم از پدرانش و ایشان از حضرت علی (علیه‌السلام) روایت کرده‌اند که رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) خطاب به حضرت علی (علیه‌السلام) فرمودند: با فرد ترسو مشورت نکن، زیرا راه گشایش و آسانی امور را برایت تنگ می‌کند و بدین وسیله تو را از انجام کارهای مهم بازمی‌دارد؛ با فرد بخیل مشورت نکنی، زیرا تو را از ‌هدفت (که کمک به دیگران است) بازمی‌دارد؛ با فرد حریص مشورت نکن، زیرا او برای جمع‌آوری ثروت یا کسب مقام، ستمگری را در نظرت جلوه می‌دهد. بدان که ترس، بخل و حرص نهادهایی هستند که ریشه‌ی آنها بدبینی به خداوند است.
14- قال على بن موسى الرضا (علیه‌السلام): «ثمن طلب الامر من وجهه لم یزل، فان زل لم تخذله الحیلة.»
15- عن ابی الحسن الرضا (علیه‌السلام): «من سعادة الرجل ان یکشف الثوب عن امراءة بیضاء؛ امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند: از (نشانه‌های) خوشبختی مرد این است که همسری سفیدرخ داشته باشد و در مقام خلوت، لباس را از تن همسر سفید روی (مطلوب) درآورد.»
16- علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام):
و لاتجامع امراءة حتی تلاعبها و تکثر ملاعبتها و تغمز ثدییها، فانک اذا فعلت ذلک غلبت شهوتها، واجتمع مائها لان مائها یخرج من ثدییها و الشهوة تظهر من وجهها؛ هیچ مردی با همسرش مجامعت نکند، مگر اینکه قبلاً با وی بازی و مزاح داشته باشد و در این راه او را آماده کند، سینه‌اش را به دست گرفته و تحریک کند و چون چنین نماید، شهوات او تحریک شود و آمادگی پیدا می‌کند و آب حیاتش جمع می‌شود، زیرا آب شهوت از پستانش خارج گردیده و آثارش در چهره‌ی او نمایان می‌شود... .
17- گروهی به خدمت امام هشتم آمدند و پرسیدند مردی زن جوانی داشته است، به خاطر مصیبتی که به او وارد شده، مدت چند ماه، بلکه یک سال است همخوابگی با همسرش را ترک کرده است، البته این کار به خاطر اذیت و انتقام نبوده، بلکه به سبب مصیبت و غم و اندوه از این عمل خودداری کرده است. با این وصف، آیا چنین شخصی مرتکب گناهی شده است؟ امام در پاسخ فرمودند: «اذا ترکها اربعه‌ی اشهر، کان اثما بعد ذلک؛ (آری!) اگر بیش از چهار ماه چنین عملی را ترک کند، گناهکار است.»
18- مِصبَاحُ الشَّرِیعَة، قَالَ الصَّادِقُ (علیه‌السلام):
وَ لَیسَ شَیءٌ أضَرَّ لِقَلبِ المُؤمِنِ مِن کَثرَةِ الأکُلِ وَ هِىَ مُورِثَةٌ لِشَیّئَینِ قَسوَةِ القَلبِ وَ هَیَجَانِ الشَّهوَةِ وَ قَالَ عِیسَى ابنُ مَریَمَ مَا مَرِضَ قَلبٌ بِأشَدَّ مِنَ القَسوَةِ؛ وَ فِیهِ،؛ و [کَثرَةُ] النَّومِ یَتَوَلَّدُ مِن کَثرَةِ الشُّربِ وَ کَثرَةُ الشُّرب یَتَوَلَّدُ مِن کَثرَةِ الشَّبعِ وَ هُمَا یُثقِّلَانِ النَّفس عَنِ الطَّاعَةِ وَ یُقسِیَانِ القَلبَ عَنِ التَّفَکَّرِ وَ الخُشُوعِ.
19- قَالَ رَسِولُ الله (صلی الله علیه و آله و سلم): «مَن أرَادَ البَقَاءَ.... لیُقِلَّ مُجَامَعَةَ النِّسَاء.»
20- این مسئله را درباره‌ی خانواده‌ای که چند فرزند داشته آزمایش کرده و دیده‌اند با اینکه این فرزندان از یک پدر و مادر به وجود آمده، هم‌نواخت تغذیه می‌شوند و محیط خانواده‌ی آنان یکی بوده، ولی از لحاظ روحی آنها با هم فرق دارند. بعد از بررسی به این نتیجه رسیده‌اند که فقط عامل اختلاف روحی این فرزندان همان حالت‌های ‌روحی مرد و زن هنگام هم‌بستری است. بعد هم با آزمایش‌های مکرر به این نتیجه رسیده‌اند که وضع روحی زن و مرد هنگام نزدیکی و رابطه‌ی کامل با نظافت و پاکیزگی طرفین از جمله عواملی است که احساسات جنسی را خوب تحریک می‌کند.
21- سه چیز است که همه‌ی مردم به آن نیاز دارند: امنیت، عدالت و فراوانی ارزاق.
22- آن که با کار و کوشش در جستجوی مواهب زندگی برای تأمین خانواده‌ی خویش است، پاداشی بزرگ‌تر از مجاهدان راه خدا دارد.
23- «یَنبَغِى لِلّرُجل انَ یُوسَّع على عیالهِ لئلا یتّمنو موته.»
24- امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «تباه‌سازی اموال و درخواست از دیگران مغضوب خداوند است، پس سعی کنیم کاری انجام ندهیم که مغضوب خداوند مهربان قرار بگیریم.» در همین مورد شخصی به نام عباس به محضر امام رضا (علیه‌السلام) مشرف شد و درباره‌ی شیوه‌ی صحیح هزینه‌ی زندگی در خانه برای همسر و فرزند و سایر مسائل سؤال کرد:
...عن بَعضِ اَصحَابِهِ قَالَ سَمِعتُ العَبّاسِىَ وَ هُوَ یَقُولُ استَأذَنتُ الرَّضا (علیه‌السلام) فِی النَّفَقَةِ عَلی العِیَال فَقَالَ بَینَ المَکرُوهینَ قَالَ فَقُلتُ جُعِلتُ فِداکَ لَا وَاللهِ مَا اَعرِفُ المَکُرُوهَینِ قَالَ فَقَالَ لِی یَرحَمُکَ اللهَ أمَا تَعرِفُ أَنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ کَرِه َالاِسرافَ وَ کَرِهَ الاِقتَارَ فَقَالَ وَ الَّذِینَ اِذا أنفَقُوا لَم یُسرِفُوا وَ لَم یَقتَرُوا وَکانَ بَینَ ذَلِکَ قَواماً؛ حضرت امام رضا (علیه‌السلام) در پاسخ فرمودند باید مصرف تو به گونه‌ای باشد که بین دو کار ناپسند، یعنی اسراف و سخت‌گیری قرار گیرد، عباس پرسید منظورتان از این سخن چیست؟ ایشان فرمودند: آیا سخن خداوند در قرآن را نشنیده‌ای که اسراف و سخت‌گیری را ناپسند می‌شمارد و می‌فرماید بندگان خدای رحمان کسانی هستند که هرگاه انفاق کنند، نه اسراف کنند و نه سخت‌گیری، بلکه میان این دو حد اعتدال قرار می‌گیرند، بنابراین، درباره‌ی معاش و هزینه‌ی زندگی اعضای خانواده در خرید و مصرف میانه‌رو باش.
25- معیار شناخت اسراف از دیدگاه حضرت امام رضا (علیه‌السلام) در این روایت مشخص است که می‌فرمایند: «لَیسَ فِیمَا یَنفَعُ البَدَنَ اِسرافُ اِنَّمَا الاِسرافُ فِیمَا اَ

عبارات مرتبط با این موضوع
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزیردیف عنوان دانشجو دانشکده گروه تاریخ دفاع ردیف عنوان دانشجو دانشکده گروه تاریخ دفاع دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی ردیف عنوان دانشجو دانشکده گروه تاریخ دفاع ردیف عنوان دانشجو دانشکده گروه تاریخ دفاع

هشدار؛ کاهش ارتباطات کلامی میان اعضای خانواده

[ad_1]

خبرگزاری آریا - کاهش گفتگو در خانواده‌ها و کاهش ارتباطات کلامی میان اعضای خانواده به مرز هشدار رسیده است و سلامت خانواده‌ها را تهدید می‌کند. نتایج یک پژوهش که در گروه آسیب شناسی اجتماعی در بنیاد علوم رفتاری انجام شده نشان می‌دهد میزان همکلامی والدین شاغل با فرزندان در روز فقط 49 دقیقه است! آنها به علت گرفتاری‌های شغلی، مشکلات رفت و آمد، تماشای تلویزیون و... فقط حدود 49 دقیقه در روز را با فرزندان خود سپری می‌کنند و همکلام می‌شوند.

در بررسی بین 4 هزار و 250 پدر و مادر شاغل، مشخص شد که بهترین سرگرمی و اسباب بازی این‌گونه خانواده‌ها، بازی‌های الکترونیکی بوده و همین موضوع باعث شده فرزندان نیز علاقه کمتری به حضور در کنار والدین داشته باشند.به گفته این آسیب شناس اجتماعی، در شهرستان‌ها این زمان خیلی بیشتر بوده و به 4 ساعت نیز می‌رسد.

همچنین 68 درصد از والدین مشکلات مالی را مهم ترین مانع برای گذراندن وقت بیشتر در کنار خانواده تشخیص داده‌اند و 36 درصد از فرزندان این خانواده‌ها نیز کمبود حضور والدین را باعث ناراحتی روحی خود اعلام کرده اند.

در این تحقیق مشخص شد که 70 درصد از خانواده‌ها فقط روزهای تعطیل در کنار هم غذا می‌خورند و کمتر از 55 درصد از آن‌ها نیز به مهمانی یا گردش‌های دسته جمعی با یکدیگر می‌روند. در کودکان زیر 6 سال، قصه گویی هنگام خواب، بازی والدین با فرزندان و همراهی کودکان در گردش‌ها و بازی‌های خارج از خانه بزرگ ترین آرزوهای کودکانی است که دارای والدین شاغلند.
منبع:aftabir.com

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
وبلاگ روانشناسی شفای درون اختلالات روانپزشکی …اختلال دوقطبی اختلال دوقطبی به انگلیسی یا شیدایی‌ ـ افسردگی‌ نوعی مدیریت بازاریابیمعرفی وبلاگ تخصصی در زمینه توسعه اطلاعات مدیریت بازاریابی مشاوره بازاریابی وبلاگ روانشناسی شفای درون اختلالات روانپزشکی و توصیه های درمانی اختلال دوقطبی اختلال دوقطبی به انگلیسی یا شیدایی‌ ـ افسردگی‌ نوعی اختلال مدیریت بازاریابی تحلیل متقارن را در دقیقه بیاموزید منبع ’ و

نقش منفی خانواده معتادساز در درمان اعتیاد

[ad_1]

درمان اعتیاد مستلزم حمایت سالم و واکنش مناسب اعضای خانواده فرد معتاد به اعتیاد، روند درمان، مراقبت بعد از درمان و دوران بهبودی کامل می‌باشد.

نقش خانواده در درمان اعتیاد بسیار پررنگ است چرا که خانواده اولین و مهمترین منبع روابط اجتماعی است و تاثیر آن بر زندگی انسان انکارناپذیر می‌باشد. هم ریشه بسیاری از انحرافات اجتماعی در نظام کوچک خانواده قرار دارد و هم رهایی از این آسیب‌ها و انحرافات نیز مستلزم حمایت و واکنش صحیح خانواده و اعضای آن، با فردی از خانواده است که دچار آسیب اجتماعی چون اعتیاد شده است.

نقش خانواده در بروز و درمان اعتیاد

نتایج تحقیقات نشان داده است که اعضای خانواده، درگیری نزدیکی با جنبه‌های اعتیاد دارند. واکنش خانواده در مقابل اعتیاد و فرد معتاد نقش زیادی در معتاد ماندن، روند درمان، مراقبت بعد از درمان، بهبودی و یا بازگشت ناگهانی دارد.

اگر خانواده را اساس ساخت اجتماعی بدانیم بنابراین قبول خواهیم داشت که سلامت جامعه در گرو سلامت خانواده است. خانواده اولین کانونی است که فرد در آن اجتماعی شدن را می‌آموزد. اگر فردی نتواند نیازهای ارتباطی خود را از طریق خانواده تامین کند به طور حتم برای رفع نیاز به دنبال روش‌های دیگری می‌رود که در اکثر مواقع نامشروع و غیرقانونی می‌باشند و الگوی رفتاری نادرست در فرد ایجاد می‌کنند. اعتیاد نیز یکی از همین الگوهای رفتاری نادرست است که از یک ساختار شخصیتی مشکل‌دار که در راستای ارضای نیازهای خود با محرومیت مواجه بوده، ایجاد می‌شود.

حال اگر به هر دلیلی فردی از اعضای خانواده دچار اعتیاد به مواد مخدر شده باشد باز هم اعضای خانواده هستند که با حمایت‌های سالم خود می‌توانند درمان اعتیاد را تسهیل و تسریع کنند. به تجربه ثابت شده است، بسیاری از معتادانی که قادر به ترک مستمر شده‌اند اغلب از حمایت خانوادگی مناسب برخوردار بوده‌اند و در رابطه نزدیک با خانواده خود قرار داشته‌اند. در واقع وجود زمینه‌های مناسب در خانواده شرط مهمی در درمان اعتیاد می‌باشد و چنانچه محیط آماده نباشد، رفتار اعتیادی نیز ادامه پیدا خواهد کرد.

خانواده معتادساز مانع درمان اعتیاد می‌شود

خانواده معتادساز خانواده‌‌ای است که در آن رفتارهای ناسازگارانه و وسواسگونه به وسیله اعضای خانواده یک معتاد آموخته شده است تا بتوانند در خانواده‌ای مملو از رنج و استرس عاطفی زندگی کنند. برخی از ویژگی‌های این خانواده عبارتند از:

• اعضای این خانوده فکر می‌کنند که کمترین کنترل را روی توانمندسازی و درمان فرد معتاد خانواده دارند.
• در بین افراد خانواده، وابستگی فردی بیمارگونه باعث حمایت ناسالم یک نفر از فرد معتاد می‌شود. برای مثال مادر فرد معتاد رخت می‌شوید تا خرج اعتیاد پسر خود را بدهد تا مبادا او به خلاف دیگری کشیده شود.
• افراد این خانواده تمایل ندارند اعتیاد را به عنوان یک بیماری بپذیرند و آن را رفتاری اختیاری دانسته و می‌پندارند فرد معتاد، به مواد بیشتر از اعضای خانواده‌اش اهمیت می‌دهد.
• آنها احساس گناه یا افسردگی می‌کنند چون فرد معتاد سعی می‌کند عدم کنترل خود در مصرف مواد را انکار کرده و مسئولیت آن را به گردن سایر اعضا خانواده بیاندازد.
• ویژگی دیگر خانواده معتادساز انکار است. اعضای این خانواده همانند فرد مصرف کننده به گونه‌ای رفتار می‌کنند که گویی مواد برای آنان مشکل ایجاد کرده و نه اینکه مصرف مواد خود یک مشکل است.
• در اثر پدیده انکار، فرد وابسته به مواد و همین‌طور اعضای این خانواده تمایل به پذیرش مداخله خارجی برای درمان اعتیاد را ندارند و آن را یک نیاز نمی‌بینند.
• آنها شکست در حفظ آرامش خانواده را بیشتر به خودشان نسبت می‌دهند تا به بیماری فرد معتاد و به همین خاطر عصبانی و افسرده هستند.

برخی از رفتارهای موثر خانواده سالم در درمان اعتیاد

• تشوق فرد معتاد به درمان و آگاه کردن وی از عواقب رفتارش.
• حمایت و پشتیبانی از فرد معتاد در راه درمان و یادآوری اینکه توان ترک کردن را دارد و می‌تواند اقدام کند.
• همراهی بیمار جهت آمد و رفت به جلسات درمانی و روان درمانی.
• کمک به کاستن نشانه‌های برانگیزاننده مصرف مواد در محیط.
• صحبت کردن با آنها در زمان وسوسه (میل به مصرف) یا افکار مرتبط با آن.
• سپردن تکالیف سبک و کم استرس به بیمار، به طوری که تدریجا وظایف و مسئولیت‌ها مهمتر شود.

اعضای خانواده کارهای زیر را نباید انجام دهند :

• جرو بحث، دعوا و تهدید برای قانع کردن بیمار در زمینه تداوم پرهیز از مصرف مواد.
• بروز رفتارهای مبتنی بر احساس عصبانیت، گناه، خجالت و ناامیدی نسبت به بیمار.
• انکار مشکلات خانوادگی.
• تحقیر و سرزنش بیمار.
• جلوگیری از فعالیت‌های روزمره بیمار و نظارت پلیسی بر زندگی او به خاطر پیشگیری از بازگشت.
• اولویت دادن به کاهش ناراحتی‌های خانوادگی در مقایسه با اولویت بخشی به پیشرفت درمان معتاد.
• قطع درمان به این دلیل که با چند هفته پاکی، اعتیاد بیمار کاملا بهبود یافته است.

خانواده فرد معتاد باید بداند

• علاوه بر پزشک، روان شناس و مددکار، اعضای خانواده نیز از اعضای تیم درمان هستند.
• یاری گرفتن از افراد مجرب و کارآزموده از قبیل درمانگران و بهبودیافتگان، اقدام موثری در جهت درمان اعتیاد است و فردی که می‌خواهد به بیمار مبتلا به مواد کمک کند باید تبحر داشته باشد.
• خانواده‌هایی که با ماهیت این بیماری آشنایی دارند نه تنها در مقابل بیمارشان نمی‌ایستند بلکه همانند یک پرستار دلسوز، با صبر و شکیبایی فرایند درمان را پیگیری می‌کنند و قبول دارند که اعتیاد را نمی‌شود یک شبه ترک کرد.
• این خانواده باید بداند که فرد معتاد همراه با بازپروری جسم، باید روی شناخت‌ها، باورها، احساسات و جهان بینی خود کار کند. در غیر این صورت در مواجهه با اولین ناملایمات، مجددا به سراغ مواد می‌رود. در واقع درمان اعتیاد بیمارشان زمانی به پایان می‌رسد که او مهارت‌های سازشی را آموخته باشد، بیمار‌ی‌های روانی زیربنایی‌اش درمان شده باشد، اعتماد به نفس، کارآمدی و مسئولیت پذیری بالایی پیدا و سبک زندگی‌اش تغییر کرده باشد.

گردآوری: مجله اینترنتی ستاره

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
نقش منفی خانواده معتادساز در درمان اعتیادنقش خانواده در درمان اعتیاد بسیار پررنگ است چرا که خانواده اولین و مهمترین منبع روابط نقش منفی خانواده معتادساز در درمان اعتیاد درمان اعتیادنقش منفی خانواده معتادساز در نقش منفی خانواده معتادساز در درمان اعتیاد نقش منفی نقش خانواده ها در اعتیاد فرزندان اعتیاد و خانوادهنقش خانواده در درمان اعتیاد و صفات منفی از نقش خانواده در اعتیاد تاثیرات اعتیاد بر خانواده همسر معتاد ، والدین معتاد صفحاتتاثیراتاعتیادبرخانوادهتاثیرات اعتیاد بر خانواده نقش راه و روش درمان و اعتیاد در خانواده را از اعتیاد و هیجان اعتیاد و خانوادهنقش خانواده در درمان اعتیاد اگر تست اعتیاد همسرتان منفی است ؟ مطمئنید که اعتیاد اثر اعتیاد بر خانواده اثر اعتیاد بر خانواده منفی بر نسل پدر نیست جز خود، آن هم در حیطه اعتیاد، تنزل تاثیرات اعتیاد بر جامعه و خانواده – بانک مقالات فارسیاعضای خانواده معمولاً در برخورد با اعتیاد یکی مثل، نقش پدری در خانواده هایی اعتیاد و خانواده یک نقش تحمیلی و درمان اعتیاد باید درمان اعتیاد در قالب خانواده نقش مددکار اجتماعی در درمان اعتیاد درمان اعتیاد خانواده نقش او در کجای درمان قرار دارد؟چه اصول و وظایفی دارد؟خانواده درمانی تخصصی نقش گروه درمانی در درمان اعتیادنقش گروه درمانی در درمان اعتیاد نقش گروه درمانی در درمان جدید در خانواده نقش منفی خانواده معتادساز در درمان اعتیاد

نقش رزق حلال در استحکام نهاد خانواده در سیره و سخن امام رضا (ع)

[ad_1]

چکیده

در سخنان و سیره امام رضا (علیه‌السلام) از رزق حلال و عناوین مرتبط با آن سخن به میان آمده و مفهوم رزق حلال ترسیم شده است. از سویی خانواده با عناوین چندی مورد اشاره قرار گرفته و از استحکام آن سخن به میان آمده و به توسعه و رفاه آن تشویق شده است. در مقاله‌ی حاضر ضمن بیان مواردی که به رزق حلال اشاره دارند رابطه‌ی رزق حلال و استحکام بنیان خانواده تبیین شده است، زیرا نظر به اهمیت خانواده، اسلام راهکارهای زیادی برای استحکام آن بیان داشته همچنین از عوامل سست کننده‌ی آن نهی نموده است، لذا متونی که به استحکام نهاد خانواده تشویق می‌کنند، به مراتب بیشتر از متون، مشوق تشکیل خانواده هستند. در سخنان و سیره‌ی امام رضا (علیه‌السلام) برای استحکام بنیان خانواده، بر روزی حلال تأکید شده که از طرق عناوینی، همچون صله‌ی رحم، رعایت حقوق متقابل، محبت به دیگران و خوشحال نمودن ایشان، پرهیز از حسد، رضایتمندی، قناعت، ساده‌زیستی و پرهیز از تکلف و... در استحکام بنیان خانواده نقش بسزایی دارد.

مقدمه

رزق به معنای عطا و بخششِ مستمری است که به منظور ادامه‌ی حیات با نیاز فرد مطابقت دارد. از آنجا که روزیِ خداوند، عطای مستمر به آفریدگان است، از آن به رزق تعبیر شده است (مصطفوی، 1360، ج4: 115). مطابق با نیاز فرد بودن یا بهره‌مند شدن فرد از آن، قیودی هستند که موجب نزدیک شدن مفاهیم رزق و کالا به یکدیگر هستند (قریشی، 1371، ج3: 2؛ طباطبایی، 1417، ج3: 137؛ مکارم شیرازی، 1374، ج9: 18).
توجه به قیود مذکور همچنین نشان دهنده‌ی تفاوت مفاهیم رزق و درآمد است؛ از همین رو با استناد به سخن پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم): «انما لَکَ مِن مَالِکَ مَا أکَلتَ فَأفنَیتَ أو لَبِستَ فَأبلَیتَ أو اعطیت فامضیت و سائره لموالیک؛ از مال تو آن مقدار برای توست که بخوری و تمام کنی یا بپوشی یا صدقه دهی یا از آن درگذری» (مجلسی، 1403، ج70: 138) ابن خلدون گفته است:
اگر منافع درآمد و ثروت انسان به خودش برگردد و در راه تأمین مصالح و‌ی صرف شود، روزی نامیده می‌شود... و چنانچه از مالی و دارایی خود به هیچ‌وجه در مصالح و نیازهایش فایده‌ای نبرد به آن روزی نمی‌گویند، در این صورت آنچه با کوشش و توان خود به دست آورده درآمد نامیده می‌شود. این مانند میراث است نسبت به متوفی که درآمد شمرده می‌شود، اما روزی نامیده نمی‌شود و نسبت به وارثان هر وقت از آن منتفع شوند رزق نامیده می‌شود (خضیری، 1991: 381).
در قرآن مجید واژه‌ی رزق به شکل‌های ‌گوناگون به کار رفته است؛ در برخی موارد همچون: «وَ فِی السَّمَاءِ رِزْقُکُمْ» (ذاریات/22) در امور مادی است، زیرا در آیه‌ی مزبور رزق به معنای باران است (ابن عجیبه، 1419، ج5: 472). رزق در برخی موارد همچون آیه‌ی « وَالَّذِینَ هَاجَرُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ ثُمَّ قُتِلُوا أَوْ مَاتُوا لَیرْزُقَنَّهُمُ اللَّهُ رِزْقًا حَسَنًا وَإِنَّ اللَّهَ لَهُوَ خَیرُ الرَّازِقِینَ» (حج /58) در امور معنوی و اخروی و در برخی موارد همچون آیه‌ی «إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِینُ‌» (ذاریات/58) در معنای عام از امور معنوی و مادی به کار رفته است.
در تأیید تفاوت رزق و درآمد، بر مال حرام رزق اطلاق نشده است، چنان که طبرسی ضمن تفسیر آیه‌ی « وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ ینْفِقُونَ؛ از آنچه روزی ایشان کرده‌ایم، انفاق می‌کنند» (بقره/4) گفته است:
رورزیِ واقعی آن است که شخص بتواند از آن بهره‌مند شود و کسی حق نداشته باشد او را از این بهره‌مندی باز دارد. بنابراین، آیه مذکور دلیل بر آن است که مال حرام رزق و روزی نیست، زیرا خدای متعال مردمان را به انفاق کردن از آنچه روزی ایشان مقرر داشته می‌ستاید و انفاق‌کننده از مال حرام- به انفاق همگان- شایسته‌ی ستودن نیست، پس حرام رزق محسوب نمی‌شود (1372، ج1: 123).
عبارت مذکور از طبرسی، دیدگاه شیعه و معتزله در خصوص مفهوم رزق را بیان می‌کند، اما دیدگاه اشاعره چنین نیست. برای توضیح بیشتر باید بگوییم در اینکه آیا لفظ رزق شامل حرام می‌شود یا نه اختلاف است، به عبارتی، چنانچه انسان از طریق حرام و غیرمشروع تأمین هزینه و مایحتاج کند، آیا شرعاً و از نظر قرآن رزق نامیده می‌شود یا آنکه در اصطلاح شرع، رزق منحصر به چیزهای حلال است؟ امامیه و معتزله بر این باورند که آنچه از راه حلال به دست می‌آید رزق نامیده می‌شود و آنچه از راه حرام به دست می‌آید رزق محسوب نمی‌شود. در مقابل، اشاعره بر این باورند که هرچه انسان به دست آورد؛ خواه از راه حرام و خواه حلال، رزق نامیده می‌شود (فخر رازی، 1420، ج2: 275).
در تأیید تفاوت رزق و دارایی، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) خوردن مال حرام را پس از روشن شدن حرام بودنش از گناهان کبیره دانسته (ابن شعبه حرانی، 1404: 422) و معصومان از جمله امام رضا (علیه‌السلام) مال حلال را توصیه کرده و فرموده‌اند: «أفضَلَ المَالِ مَا وُقِیَ بِهِ العِرض؛ بهترین مال آن است که به وسیله‌ی آن حفظ آبرو شود» (عطاردی، 1406، ج1: 304).
امام رضا (علیه‌السلام) همچنین داشتن همسری خوب که در غیاب شوهر حافظ جان و مال شوهرش باشد بهترین سود مؤمن دانسته و فرموده‌اند:
مَا أفَادَ عَبدٌ فَائِدَةً خَیرًا مِن زَوجَةٍِ صَالِحَةٍ إِذَا رَآهَا سَرَّتهُ وَ إِذَا غَابَ عَنهَا حَفِظَنهُ فِی نَفسِهَا وَ مَالِه؛ برای بنده‌ی خدا چیزی سودمندتر از زن پارسا و شایسته نیست. هرگاه به زوجه‌اش نظر کند خوشحال شود و هرگاه شوهر به مسافرت رود، زن ناموس و مال او را حفظ کند (همان، ج2: 256)
و نیز فرموده‌اند:
مَنْ رَضىَ بِالیَسِیرِ مِنَ الحَلَالِ خَفَّت مَئُونَتُهُ وَ تَتَعَّمَ أهلُهُ وَ بَصَّرَهُ اللهُ دَاءَ الدُّنیَا وَ دَوَاءَهَا وَ أخرَجَهُ‌ مِنهَا سَالِماً إِلَی دَارِالسَّلَام؛ هر کس به مال اندک حلال راضی باشد، هزینه ‌زندگی وی کاهش می‌یابد، خانواده‌اش نعمت یابند، خداوند او را به درد و درمان دنیا بینا سازد و او را سالم از دنیا به بهشت ببرد (همان، ج1: 272).
از همین رو، کار بیشتر برای رفاه خانواده را توصیه کرده و فرموده‌اند: «إِنَّ الَّذِی یَطلُبُ مِن فَضلٍ یَکُفُّ بِهِ عِیَالَهُ‌ أعظَمُ أجراً مِنَ المُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ الله» آن کسی که کار بیشتری می‌کند تا درآمدش برای خود و کسانش بسنده باشد، در نزد خدا پاداشی بزرگ‌تر از پاداش مجاهد فی سبیل الله دارد (کلینی، 1362، ج5: 88).
برداشت کار بیشتر برای رفاه خانواده و مطلوب بودن آن از حدیث مذکور منطقی است، از همین‌رو راغب اصفهانی در آیه‌ی « فَإِذَا قُضِیتِ الصَّلَاةُ فَانْتَشِرُوا فِی الْأَرْضِ وَابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَاذْکُرُوا اللَّهَ کَثِیرًا لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ» (جمعه/10) فضل را به معنای بیش از حد کفاف گرفته است (راغب اصفهانی، 1412: 395). چنان که در علم اصول بیان شده، امر در «فانتشروا» پس از نهی واقع شده و مفید اباحه و جواز است و ارشاد به آن است که پس از اتمام نماز جمعه جایز است مکلف به دنبال امور دیگر و تأمین نیازهای خصوصی برود. آیه‌ی مذکور و سخن امام رضا (علیه‌السلام) که به آن اشاره کردیم، نشان دهنده‌ی آن است که تشویق به کار و کوشش و کسب روزی به کوشش انسان درباره‌ی تحصیل نیازهای اوّلیه و ضروری محدود نمی‌شود.
کلمه‌ی «معاش» که رابطه‌ی نزدیکی با رزق دارد نیز در سخن امام رضا (علیه‌السلام) مورد توجه قرار گرفته، چنان که فرموده‌اند: «لَیسَ لِلنَّاسِ بُدٌّ مِن مَعَایِشِهِم، فَلَا تَدَعِ الطَّلَب؛ مردمان ناگزیر باید برای طلب معاش خود بکوشند، پس طلب معاش را ترک مکن» (ابن شعبه حرانی، 1404: 140) و نیز در جای دیگر گفته شده:
قَالَ عَلِیُّ بنُ شُعَیب: دَخَلتُ عَلَى أبِى الحَسَنِ الرَّضَا (علیه‌السلام) فَقَالَ لِى- یَا عَلِىُّ مَن أحسَنُ النَّاسِ مَعَاشاً- قُلتُ یَا سَیِّدِی أنتَ أعلَمُ بِهِ مِنِی- فَقَالَ یَا عَلِیُّ مَن ‌حَسَّنَ مَعَاشَ غَیرِهِ فِی مَعَاشِه؛ علی بن شعیب می‌گوید بر ابوالحسن الرضا (علیه‌السلام) وارد شدم، او به من فرمود: یا علی! زندگی چه کسی از همه نیکوتر است؟ گفتم: شما- ای آقای من- در این باره از من داناتری. فرمود: یا علی! زندگی کسی که زندگی دیگری را تأمین کند (همان: 448).
امام رضا (علیه‌السلام) قناعت کردن را که رابطه‌ی نزدیکی با مال و رزق حلال دارد تشویق کرده و فرموده‌اند:
قناعت، نفس آدمی را از خطا و لغزش نگه می‌دارد و موجب می‌شود که انسان به جمع ثروت، مال و اندوختن منال نپردازد و خود را در نزد اهل دنیا خاضع و خاشع نکند. راه قناعت را فقط دو نفر اتخاذ می‌کنند؛ کسی که دنیال آخرت را گرفته و به مال اندک جهان اکتفا می‌کند یا شخص کریمی که نمی‌تواند و نمی‌خواهد خود را به کثافات دنیا آلوده کند (مجلسی، 1403، ج75: 353؛ عطاردی، 1406، ج1: 272).
امام رضا (علیه‌السلام) همچنین برای مال و دارایی یا مالکیت خصوصی آن چنان اهمیتی قائل‌اند که انسان در دفاع از آن می‌تواند تا مرز شهادت پیش برود، چنانچه فرموده‌اند: «هر کسی برای حفظ مال خود کشته شود، شهید است» (عطاردی، 1406، ج2: 499). همچنین، تعرض به مال دیگران را موجب دخول در آتش دوزخ دانسته و فرموده‌اند: «گناهی که کیفر آن دوزخ است سوگند به زیانِ مال یا حقِ مسلمان است از روی ظلم و این سوگند دروغ است و پاداش آن دوزخ است و کفاره (راه جبرانی) در دنیا ندارد» (صدوق، بی‌تا: 273).
تقدیر معیشت به معنای اندازه داشتن در هزینه و حساب کردن امور زندگی و برقراری هماهنگی بین نیازها و چگونگی برآورد آنهاست. به عبارت دیگر، رعایت اصل حیاتی نظم و انضباط اقتصادی نیز با مسئله‌ی درآمد و رزق رابطه‌ی نزدیکی دارد که امام رضا (علیه‌السلام) به رعایت آن توصیه نموده و فرموده‌اند:
لَا یَستَکمِلُ عَبدٌ حَقِیقَةَ الإِیمَانِ حَتَّی یَکُونَ فِیهِ خِصَالٌ ثَلَاتٌ التَفَقُهُ فِی الدِّینِ وَ حُسنُ التَّقدِیرِ فِى المَعِیشَةِ وَ الصَّبرُ عَلَى الرَّزَایَا؛ هیچ بنده‌ای در ایمان به کمال نمی‌رسد، مگر اینکه در او سه خصلت باشد: فهمیدن و درک کردن مسائل شرعی، تنظیم برنامه‌های ‌زندگی با بهترین روش و شکیبایی در گرفتاری‌ها (مجلسی 1403، ج1: 213).
از همین رو، امام سجاد (علیه‌السلام) از خداوند خواسته‌اند که حُسن تقدیر را به ایشان بیاموزد «عَلِّمنِی حُسنَ التَّقدِیر» (صحیفه‌ی سجادیه/ 138). امام علی (علیه‌السلام) حُسن تقدیر را مایه‌ی پایداری و قوام زندگی دانسته و فرموده‌اند: «قوام العیش حسن التّقدیر و ملاکه حسن التّدبیر» (خوانساری، 1366، ج7: 289).
مقاله‌ی حاضر در پی آن است که از یک سو اهمیت رزق، خانواده و تحکیم آن را در سیره‌ی امام رضا (علیه‌السلام) تبیین کند و از سوی دیگر، چگونگی ارتباط روزی حلال با تحکیم نهاد خانواده و نقش آن را در این باره در سیره‌ی امام رضا (علیه‌السلام) بیان نماید.
در خصوص پیشینه‌ی تحقیق باید گفت که در متون اسلامی از جمله سخنان و سیره‌ی امام رضا (علیه‌السلام) مطالبی درباره‌ی مطلوب بودن استحکام خانواده و لزوم جلوگیری از سست شدن پایه ‌آن به چشم می‌خورد. همچنین، مواردی درباره‌ی رزق و عناوین اخلاقی مرتبط با آن از جمله: رضایتمندی، قناعت، پرهیز از حسد و... حایز اهمیت هستند و به نوعی از اهمیت بهداشت روانی و لزوم پیوند افراد جامعه با هم سخن می‌گویند. در کتاب‌های اخلاقی، تفاسیر فقهی و... نیز مواردی به چشم می‌خورد که اهمیت خانواده و استحکام پایه‌های ‌آن را بیان می‌کند.
با وجود این، تحقیق مستقلی درباره‌ی رابطه‌ی رزق حلال با استحکام بنیان خانواده وجود ندارد. از این رو، در نوشتار حاضر ضمن بیان مفهوم رزق حلال، خانواده و اهمیت آنها، به بررسی نقش روزیِ حلال در استحکام نهاد خانواده در سخن و سیره‌ی امام رضا (علیه‌السلام) پرداخته می‌شود.

مفهوم روزی حلال در سخن امام رضا (علیه‌السلام)

امام رضا (علیه‌السلام) علاوه بر تشویق به روزی حلال به شکل‌های ‌گوناگون و نهی از خوردن مال حرام و بیان برخی از مصادیق آن همچون: ربا، رشوه و... تفسیری از مفهوم رزق و روزی حلال را ارائه فرموده‌اند؛ چنان که محمدبن ابی نصر به امام رضا (علیه‌السلام) عرض کرد: «جعلت فداک ادْعُو اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ أن یَرزُقَنِیَ اَلحَلَال فَقَالَ أتَدرِی مَا الحَلَالُ؟ قُلتُ الَّذِى عِندَنَا الکَسبُ الطَّیِّبُ؛ قربانت شوم، من دعا می‌کنم که خداوند از روزی حلال خود به من عطا فرماید. حضرت فرمودند: می‌دانی روزی حلال چیست؟» عرض کردم: قربانت تا آنجا که می‌دانم کاسبی بی غل و غش را روزی حلال می‌شمارند. حضرت فرمودند علی بن حسین (علیه‌السلام) می‌فرمودند: «الحَلَالُ هُوَ قُوتُ المُصطَفَینَ ثُمَّ قَالَ قُل أسألُکَ مِن رِزقِکَ الوَاسِع؛ روزی حلال قوت برگزیدگان الهی است، در دعای خود بگو بار خدایا، از روزی واسعت به من عطا کن» (کلینی، 1362، ج5: 59).
از متن پرسش و پاسخ برمی‌آید که روزیِ حلال آن است که از راه‌های ‌مجاز در شرع- که کتاب‌های ‌فقهی عهده‌دار بیان آن هستند- به دست آید؛ چنان که سخنان دیگر امام رضا (علیه‌السلام) در بیان برخی از مصادیق مال حرام همچون ربا و رشوه این مدعا را ثابت و تأیید می‌کند. در روایتی دیگر معمر بن خلاد از حضرت رضا (علیه‌السلام) روایت کرده که فرمودند حضرت باقر (علیه‌السلام) مردی را دیدند که می‌گفت: «اللَّهُمَ إِنِّی أسأَلُکَ مِن رِزقِکَ الحَلَال» امام فرمودند تو از خداوند روزی پیامبران را درخواست می‌کنی، بگو: «قُلِ اللَّهُمَّ إِنِّی أسأَلُکَ رِزقاً حَلَالًا وَاسِعاً طَیِّباً مِن رِزقِک» (همان، ج2: 552) و نیز حسن بن جهم گوید از حضرت رضا (علیه‌السلام) شنیدم که می‌فرمود: «مردم هرگاه غذای یک سال خود را در خانه داشته باشند بار زندگی آنها آسان می‌گردد و از نگرانی‌ها ‌آسوده می‌شوند. امام باقر و صادق (علیهما‌السلام) مزرعه‌ای خریداری نمی‌کردند، مگر اینکه دو سال هزینه‌ی زندگی آنها از آن مزرعه تأمین می‌شد» (همان، ج5: 89).
منظور از روزی پیامبران در روایت‌های ‌مذکور، رزقی است که در واقع و نفس‌الامر حلال باشد، چنین رزقی رزق پیامبران و اوصیای ایشان است، اما رزق مؤمنان، رزقی است که در ظاهر شریعت حلال باشد، یعنی مکلف، از طریق تقلید یا اجتهاد، به حلال بودن آن، علم پیدا کند، چه بسا رزق‌هایی که بر اساس ظاهر شریعت به حلال بودن آنها حکم شده، مشتبه و شبهه‌ناک باشد.
در روایت دیگری معمر بن خلاد از حضرت رضا (علیه‌السلام) پرسیده آیا می‌شود غذای یک سال را ذخیره کرد؟ حضرت فرمودند: من این کار را می‌کنم، یعنی مواد یک سال را ذخیره می‌کنم (عطاردی، 1406، ج2: 299). همچنین، حضرت رضا (علیه‌السلام) به نقل از پدرانش فرموده که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «سه خصلت را از کلاغ یاد بگیرید که عبارتند از: انجام عمل لقاحِ مخفیانه، بیرون شدن در طلب روزی هنگام صبح و ترس و احتیاط از دشمن» (صدوق، 1378، ج1: 257؛ فتال نیشابوری، 1423، ج2: 432).
امام رضا (علیه‌السلام) همچنین از مفهوم حلال، تفسیری ارائه کرده و هر چیزی را که برای بدن مقوی و مفید باشد حلال دانسته و فرموده‌اند:
خدای متعال هیچ خوردنی و آشامیدنی را مباح قرار نداده، مگر اینکه منفعت و صلاحی در آن باشد و هیچ چیز را حرام نفرموده، مگر اینکه در آن زبان، تلف و فسادی باشد؛ پس هر چیز سودمندی که به تن قوّت دهد و بر نیروی بدن بیفزاید حلال است (نوری، 1408، ج16: 165).
در اهمیت روزی حلال، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده‌اند: «کسی که 40 روز حلال بخورد، خداوند متعال قلبش را نورانی می‌گرداند.» و درباره‌ی مال حرام فرموده‌اند: «خداوند متعال فرشته‌ای دارد که هر شب بر بیت المقدس این ندا را می‌دهد: کسی که حرامی بخورد، نه عمل مستحبی از او قبول می‌شود و نه عمل واجبی» (ابن فهد حلی، 1407: 153). همچنین امام رضا (علیه‌السلام) فرموده‌اند: «عَلَیکَ بِالصَّبرِ وَ طَلَبِ الحَلَالِ وَ صِلَةِ الرَّحِم؛ برتو باد به صبر کردن و طلب روزی حلال و پیوند با خویشاوند» (کلینی، 1362، ج2: 488).
از جمله دلایل اهمیت روزی حلال از منظر امام رضا (علیه‌السلام) آن است که در خصوص قصر یا اتمام نماز در سفر، حضرت بین سفر حلال و سفر برای معصیت تفاوت قائل شده‌اند. از این رو، ابوسعید خراسانی می‌گوید دو مرد در خراسان بر حضرت امام ابوالحسن علی بن موسی الرّضا (علیه‌السلام) وارد شدند و از حکم نماز مسافر پرسیدند. امام به یکی از آنان فرمود: «بر تو واجب است که نماز را قصر بخوانی، چون به قصد دیدار من آمدی» و به دیگری گفت: «بر تو واجب است نماز را تمام بخوانی، چون آهنگ دیدار سلطان داشته‌ای» (عطاردی، 1406، ج2: 175).
گرچه در روایت یادشده به وضوح سخنی از مال حلال و حرام به میان نیامده، اما از باب تنقیح مناط می‌توان چنین استفاده‌ای کرد. از همین رو شیخ انصاری گفته: «هرگاه شخصی، سفرش سفر معصیت باشد؛ مثل: صید کردن لهو، ظلم کردن، قطع طریق کردن، اعانت ظالم یا اطاعت از ظالم و غیره نماز وی تمام خواهد بود» (163:1415). همچنین، حضرت امام (رحمه‌الله) در شرایط قصر نماز فرموده‌اند:
سفر از نظر شرعی برای او جایز باشد، بنابراین اگر سفر معصیت و حرام باشد، اعم از اینکه خودِ سفر حرام باشد مثل: فرار از جنگ یا هدف از سفرکار حرامی باشد مثل سفر برای راهزنی، حکم سنضر را ندارد و نماز تمام است (خمینی (امام)، 1424، ج1: 734).
با توجه به اهمیت رفاه خانواده، امام رضا (علیه‌السلام) بیچارگی، بیچاره‌نمایی، فقر و تنگدستی را نکوهش کرده و فرموده‌اند:
ان الله یحب الجمال والتجمل و یبغض البؤس و التباؤس فان الله إذا أنعم على عبده بنعمة أحب أن یرى علیه أثرها، قیل کیف ذلک؟ و همانا خداوند متعال زیبایی و آراستگی را دوست دارد و بدحالی و بدبخت‌نمایی را (و خود را بدبخت، ندار، بیچاره و ضعیف نشان دادن) زشت می‌دارد، زیرا هنگامی که خداوند به بنده‌ای نعمتی داد، دوست دارد اثرآن نعمت را در زندگی او ببیند (صدوق، بی‌تا: 354).
بدیهی است که آراستگی و بدحال نبودن در بسیاری از موارد به امکانات اقتصادی و مادی افراد بستگی دارد.
امام رضا (علیه‌السلام) همچنین فقر و تنگدستی را کلید مسائل اجتماعی، بدبختی و بیچارگی دانسته و فرموده‌اند: «المَسکَنَةُ مِفتَاحُ البُؤس؛ نداری کلید بدبختی است» (مجلسی، 1403، ج75: 354؛ عطاردی، 1406، ج1: 303). همچنین از فساد و تباهی اموال و تکدی‌گری نکوهش نموده و فرموده‌اند: «إِنَّ اللهَ تَعَالَی یُبغِضُ القِیلَ وَ القَالَ- وَ إِیضَاعَ المَالِ وَکَثرَةَ السُّؤَال؛ خدا از قیل و قال، تباه کردن مال و افزونی سؤال (زیاد درخواست و تقاضا کردن ) نفرت دارد» (همان: 336؛ همان: 285).
با وجود مطلوب بودن رفاه و توسعه‌ی زندگی خانواده، امام رضا (علیه‌السلام) تصرف اِسراف‌آمیز در اموال و نیز سخت‌گیری را نکوهش کرده، به اعتدال و میانه‌روی توصیه نموده و در پاسخ عباسی که از ایشان درباره‌ی تأمین مخارج خانواده‌ی خویش جویا شده بود فرمودند:
بَینَ المَکرُوهَینِ قَالَ فَقُلتُ جُعِلتُ فِدَاکَ لَا وَ اللَّهِ مَا أعرِفُ المَکرُوهَینِ قَالَ فَقَالَ لِی یَرحَمُکَ الهُ أ مَا تَعرِفُ أنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ کَرِهَ الإِسرَافَ وَ کَرِهَ الإِقتَارَ فَقَالَ: وَ الَّذِینَ إِذا أنفَقُوا لَم یُسرِفُوا وَ لَم یَقتُرُوا وَ کانَ بَینَ ذلِکَ قَواماً؛ از حضرت رضا (علیه‌السلام) اذن گرفتم اجازه دهند به خاندان خود انفاق کنم. فرمودند: مواظب باش که مرتکب دو مکروه نشوی! عرض کردم. من این موضوع را درک نمی‌کنم. فرمودند: اسراف و زیاده‌روی در انفاق نزد خداوند کراهت دارد؛ همان‌طور که خودداری و انفاق نکردن را نیز مکروه شمرده است (فرقان/67).
و در قرآن مجید فرموده: « وَالَّذِینَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ یسْرِفُوا وَلَمْ یقْتُرُوا وَکَانَ بَینَ ذَلِکَ قَوَامًا» (همان، ج68: 347؛ همان: 363).
در سخن مذکور منظور از کلمه‌ی «مکروه» امر ناگوار و ناخوشایند است و مکروه از احکام خمسه‌ی تکلیفی مورد نظر نیست. با توجه به آنچه گذشت، برای تحقق روزی حلال دو شرط لازم است: حُسن شرعی و حُسن طبیعی، زیرا رعایت موازین شرعی در کسب روزی و لزوم دوری از راه‌های ‌غیرمشروعِ به دست آوردن مال، مانند ربا و... به حُسن شرعی اشاره دارد و از سویی، شرط مفید و مقوی بودن روزی که امام رضا (علیه‌السلام) به آن اشاره کرده‌اند، حُسن طبیعی را دربرمی‌گیرد.
از دیگر نکته‌های ‌سخنان امام رضا (علیه‌السلام) این است که با وجود نکوهش فقر و تنگدستی از دیدگاه آن حضرت و تشویق ایشان به توسعه‌ی رفاه خانواده، در این باره بر اعتدال، میانه‌روی، پرهیز از اسراف (افراط) و نیز تفریط (خودداری از انفاق) تأکید کرده‌اند، زیرا با استناد به آیه‌ی 67 سوره‌ی فرقان از افراط و تفریط با نام «مکروه» تعبیر فرموده‌اند.

ماهیت خانواده در سخن امام رضا (علیه‌السلام)

خانواده از نظر عرف عبارت است از: زن، فرزندان و خویشاوندان مرد و زن و در اصطلاح شرعی، خانواده جماعت و گروهی هستند که زیربنای جامعه را تشکیل می‌دهند، بنای آن بر روابط همسری بین زن و مرد استوار است و پیامد آن فرزندانی است که به وجود می‌آیند.
کلمه‌ی «الاسره» در لغت (ابن منظور، 1414، ج4: 20) خانواده و خویشان مرد است. از سوی دیگر، این کلمه به معنای زره سخت و محکم نیز به کار رفته است. از این رو، خانواده و خویشانِ نزدیک همچون زرهی هستند که خود را با آنان نگه داشته و به پشتیبانی آنان خود را حفظ می‌کنند. این کلمه در قرآن به کار نرفته، اما کلمه‌ی «اهل» که گاهی مفهوم خانواده و همسر را می‌دهد در قرآن به کار رفته؛ مثلاً در آیه‌ی «قَالَ لِأَهْلِهِ امْکُثُوا إِنِّی آنَسْتُ نَارًا» (قصص/29) کلمه‌ی اهل به معنای همسر است، اما در آیه‌ی «فَأَنْجَینَاهُ وَأَهْلَهُ إِلَّا امْرَأَتَهُ قَدَّرْنَاهَا مِنَ الْغَابِرِینَ» (نمل/57) به معنای خانواده به کار رفته است.
خانواده دارای سه نوع کوچک (خاص یا محدود)، متوسط و بزرگ (عام یا گسترده) است. خانواده‌ی کوچک، محدود یا خاص، به زن و شوهر و فرزندان محدود می‌شود. اسلام برای تحکیم و استواری پایه‌های ‌این نوع خانواده بیشترین توجه و اهتمام را دارد و منظور از خانواده در مقاله‌ی حاضر همین معناست. خانواده در مفهوم متوسط آن شامل اقوام و خویشان است مانند: پدر، مادر، پدربزرگ، مادربزرگ، برادر، خواهر، عمو، عمه، دایی، خاله و... اینها کسانی هستند که در بحث صله‌ی رحم مدنظر هستند و رعایت و محبت به آنان موجب برکت عمر و روزی و آبادانی سرزمین‌ها دانسته شده است. خانواده‌ی بزرگ شامل همسایگان، دوستان و دیگران می‌شود که خداوند اساس ارتباطشان را بر «اخوت» گذاشته و همه را به محبت و ارتباط متقابل و تفاهم فراخوانده و فرموده: «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَینَ أَخَوَیکُمْ» (حجرات/10).
کلمه‌ی «اهل» و جمع آن و نیز «عیال» در معنای خانواده در سخن امام رضا (علیه‌السلام) به کار رفته و در خصوص تلاش برای رفع نیاز و رفاه آنها توصیه شده است؛ از جمله سخن آن حضرت که در آن آمده است: «الَّذِی یَطلُبُ مِن فَضلٍ یَکُفُّ بِهِ عِیَالَهُ أعظَمُ أجراً مِنَ المُجَاهِدِ فِی سَبِیلِ الله؛ آن کس که کار بیشتری می‌کند تا درآمدش برای خود و کسانش بسنده باشد، در نزد خدا پاداشی بزرگ‌تر از پاداش مجاهد فی سبیل الله دارد» (مجلسی، 1403، ج75: 339). همچنین، در جای دیگر فرموده‌اند: «صَاحِبُ النِّعمَةٍ یَجِبَ أن یُوَسِّعَ عَلَى عِیَالِه؛ کسی که از امکانات برخوردار است، واجب است به زندگی خانواده‌اش وسعت بخشد» (عطاردی، 1406، ج1: 285).
امام رضا (علیه‌السلام) در جای دیگر با استفاده از کلمه‌ی عیال به معنای خانواده فرموده‌اند: «یَنبَغِی لِلرَّجُلِ أن یُوَسِّعَ عَلَی عِیَالِهِ کَیلَا یَتَمَنَّوا مَوتَهُ» لازم است که مرد مسلمان با زحمت‌های ‌شبانه‌روزی خود رفاه خانواده‌اش را توسعه دهد تا ایشان (بر اثر محرومیت و مسائل زندگی) مرگ وی را آرزو نکنند (کلینی، 1362، ج4: 11).
کلمه‌ی اهل در سخن امام رضا (علیه‌السلام) نیز در معنای خانواده به کار رفته، چنانکه فرموده‌اند:
مَن رَضِىَ بِالیَسِیرِ مِنَ الحَلَالِ خَفَّت مَئُونَتُهُ وَ نُعِّمَ أهلُهُ وَ بَصَّرَهُ اللهُ دَاءَ الدُّنیَا وَ دَوَاءَهَا وَ أخرَجَهُ مِنهَا سَالِماَ إِلَی دَارِالسَّلَام؛ هر کس به مال اندکِ حلال راضی باشد، هزینه‌های زندگی وی کاهش می‌یابد و خانواده‌اش نعمت یابند و خداوند او را به درد و درمان دنیا بینا کند و او را سالم از دنیا به بهشت برد (عطاردی، 1406، ج1: 271).
و نیز فرموده‌اند: رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده‌اند نیکوترین مردم در ایمان، نیکوترین ایشان است در خُلق و مهربان‌ترین ایشان است با اهل خود و من مهربان‌ترین شما هستم با اهل خود.
همچنین، به نقل از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده‌اند: «کسانی از شما که نزدیک‌تر باشند از من در نشستن در روز قیامت نیکوترین شماست در خُلق و نیکوکننده‌ترین شماست با خانواده‌ی خود» (صدوق، 1378، ج2: 38). به نقل از امام سجاد (علیه‌السلام) فرموده‌اند مردی، امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) را به خانه‌ی خود دعوت کرد. امام علی (علیه‌السلام) فرمود با سه شرط دعوت تو را می‌پذیرم. آن مرد گفت: آن سه شرط کدام است؟ امام علی (علیه‌السلام) فرمود: نخست آنکه برای من چیزی از خارج به خانه نیاوری. دیگر آنکه بدون تعارف هر چه در خانه داری همان را برای من حاضر کنی و سوم آنکه خانواده‌ات را به زحمت نیندازی، عرض کرد آنچه شما فرمان دهید اطاعت می‌کنم. سپس علی (علیه‌السلام) دعوت او را پذیرفت (حجازی، بی‌تا، ترجمه‌ی سجادیه:85) و نیز فرموده‌اند: «کسی که نعمت و تمکن دارد، باید به اهل و عیالش به خوبی رسیدگی کند» (همان: 465).
کلمه‌ی «اهالی» جمع «اهل» به معنای خانواده‌ها ‌نیز در سخن امام رضا (علیه‌السلام) به کار رفته و درباره‌ی نیکی کردن به آنها توصیه شده آنجا که فرموده‌اند: «یَرُّوا أهَالِیَکُم وَ أولَادَکُم جُمُعَةٌ إِلَی جُمُعَة؛ در روزهای جمعه به همسر و فرزندان خویش نیکی کنید» (صدوق، بی‌تا: 407).
گرچه در روایت مذکور «اهالیکم» همسرانتان معنی شده، تفسیر آن به صورت «خانواده‌هایتان» منعی ندارد، در این صورت با توجه به آنکه «اولادکم» (فرزندانتان) از اعضای خانواده هستند و زیر مجموعه‌ی «اهالیکم» قرار دارند، اما به دلیل اهمیت از باب ذکر خاص بعد از عام دوباره مورد توجه قرار گرفته‌اند.
از جمله نکته‌هایی که از حدیث اشاره شده می‌توان به دست آورد، این است که مدیر خانواده باید روزی چون روز جمعه- که از اعیاد مهم اسلامی است- را برای توجه عاطفی و مادی ویژه خانواده قرار دهد و موجب نشاط و شادمانی آنها شود و از سوی دیگر، برای توجه به ارزش‌های دینی به جمعه توجه خاص کند، زیرا این امر در ایجاد صمیمیت و گرم شدن کانون خانواده اهمیت دارد. از همین رو، امام رضا (علیه‌السلام) در روایت دیگری توصیه کرده‌اند که در روز عاشورا کار و کوشش برای امور دنیوی ترک شود و فرموده‌اند: «مَن تَرَکَ السَّعیَ فِی حَوَائِجِهِ یَومَ عَاشُورَاءَ قَضَى اللهُ لَهُ حَوَائِجَ الدُّنیَا وَ الآخِرَة؛ هر کس در روز عاشورا کار و کسبش را فروگذارد، خداوند حاجت‌های دنیا و آخرت او را برآورده کند» (عطاردی، 1406، ج2: 26).
همچنین، درباره‌ی زن که بی‌تردید از اعضای خانواده است، داشتن همسری خوب را که در غیاب شوهر حافظ جان و مال شوهرش باشد بهترین سود مؤمن دانسته و فرموده‌اند:
ما أفاد عبد فائدة خیرا من زوجة صالحة إذا رآها سرّته و إذا غاب عنها حفظته فی نفسها و ماله...؛ و برای بنده‌ی خدا چیزی سودمندتر از زن پارسا و شایسته نیست. هرگاه به زوجه‌اش نظر کند خوشحال شود و هرگاه شوهر به مسافرت رود، زن، ناموس و مال او را حفظ کند (همان: 256).
در روایت دیگری امام رضا (علیه‌السلام) به زن که از اعضای خانواده است توجه ویژه کرده و فرموده‌اند: «رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده‌اند خداوند متعال به زنان، مهربان‌تر از مردان است، هر مردی که به زنی از ارحامش محبت کند و موجبات خوشحالی او را فراهم کند، خداوند روز قیامت او را خوشحال می‌کند» (کلینی، 1362، ج6: 6).

استحکام نهاد خانواده در سخن و سیره‌ی امام رضا (علیه‌السلام)

با توجه به اهمیت خانواده از دیدگاه اسلام، برای استحکام بنیان خانواده و جلوگیری از پاشیدگی آن تلاش‌هایی صورت گرفته و دستورالعمل‌هایی به چشم می‌خورد. از جمله راهکارهای محکم کردن روابط خانواده، دعای خوب اعضای خانواده در حق یکدیگر است؛ این دعاها به نوعی در ایجاد محبت و مهربانی بین افراد خانواده و تقویت ارزش ‌انسانی و ایمانی در بین آنها نقش بسزایی دارد؛ زیرا دعاکننده به نوعی به کسانی که ایشان را دعا می‌کند ابراز علاقه و محبت می‌کند. از همین رو، به گسترش مهربانی و محبت تأکید شده، چنان که در حدیث قدسی آمده:
انا الله أنَا الرَّحمَنُ خَلَقتُ الرَّحِمَ وَ شَقَقتُ لَهَا اسماً مِن أسمَائِی فَمَن وَصَلَهَا وَصلتُهُ وَ مَن قَطَعَهَا قَطَع؛ من خداوندم، من مهربانم، خود مهربانی را آفریده‌ام و از آن اسمی را برای خود برگزیده‌ام، هر کس آن را مراعات کند از او مراقبت و حمایت می‌کنم و هر کس آن را قطع کند با او قطع رابطه خواهم کرد (حاکم نیشابوری، 1406، ج4، 158؛ نوری، 1408، ج5: 243).
از جمله دلایل اهمیت خانواده و توجه اسلام به تحکیم آن، این است که معصومان گذشته از آنکه خود به خانواده توجه داشتند، به اهتمام و توجه به خانواده توصیه و سفارش می‌کردند؛ چنان که امام سجاد (علیه‌السلام) فرموده‌اند: «همانا نزدیک‌ترین شما به خدا کسی است که اخلاقش نیکو و گشاده‌رو باشد و پسندیده‌ترین شما نزد خدا کسی است که به شایسته‌ترین نحوی به خانواده‌اش رسیدگی کند، همانا ارجمندترین شما نزد خدا با تقواترین شماست نزد او» (کلینی، 1362، ج8: 69).
با توجه به آنچه گذشت، توصیه‌ها ‌و سفارش ‌گوناگون امام رضا (علیه‌السلام) در رسیدگی به خانواده و توسعه‌ی سطح زندگی و رفاه ایشان، نشانگر اهتمام آن حضرت به محکم کردن بنیان خانواده است؛ چنان که فرموده‌اند: «لازم است که مرد مسلمان با زحمت‌های ‌شبانه‌روزیِ خود رفاه خانواده‌اش را توسعه دهد تا ایشان (بر اثر محرومیت و مسائل زندگی) مرگ وی را آرزو نکنند» (عطاردی، 1406، ج2: 208).
در اهمیت استحکام بنیان خانواده همین بس که احادیث وارد شده در خصوص ادامه و نگهداری حیات خانوادگی دو برابر احادیثی است که به تشکیل خانواده تشویق کرده‌اند. این امر به آن دلیل است که ادامه و نگهداری حیات خانوادگی به مراتب دشوارتر از تشکیل خانواده است.
از جمله روش‌هایی که معصومان از جمله امام رضا (علیه‌السلام) برای استحکام نهاد خانواده بر آن تأکید کرده‌اند، تشویق به روزی حلال و توصیه به پرهیز از خوردن مال حرام به اشکال و مصادیق گوناگونِ تقدیر معیشت و... است.

ارتباط روزیِ حلال با استحکام خانواده

نظر به اهمیت خانواده و استحکام آن، اسلام از روش‌های متنوع و گوناگونی برای این منظور بهره جسته، از جمله روش‌ها ‌و راهکارهای محکم کردن خانواده، بهره گرفتن از روزی و مال حلال و پرهیز از خوردن مال حرام است. دلایل اهمیت نقش روزی حلال در استحکام بنیان خانواده در سخنان و سیره‌ی امام رضا (علیه‌السلام) به قرار زیر است:

روزی حلال و صله‌ی رحم

صله‌ی رحم و پیوند با خویشاوندان به شکل‌های ‌گوناگون در متون اسلامی از جمله سخنان و سیره‌ی امام رضا (علیه‌السلام) مورد تأکید و توجه قرار گرفته است. صله‌ی رحم به بازدید از خویشاوندان محدود نمی‌شود، بلکه با سلام کردن، دادن لیوان آب به دست خویشاوند، کمک‌های ‌مالی به خویشاوند و... نیز انجام می‌شود، چنان که محمد بن عبیدالله گوید حضرت رضا (علیه‌السلام) فرمود: «اگر مردی از عمرش سه سال مانده باشد و صله‌ی رحم انجام دهد، خداوند عمر سه ساله‌ی او را به 30 سال تبدیل می‌کند و مشیت خود را به کار می‌بندد.»
همچنین، ابونصر بزنطی از حضرت رضا (علیه‌السلام) روایت کرده که حضرت صادق (علیه‌السلام) فرمودند: «با ارحام خود محبت و مهربانی کنید، ولو به شربت آبی باشد و بهترین نوع صله‌ی ارحام رفع آزار و اذیت درباره‌ی آنان است.» صله‌ی رحم، مرگ را به تأخیر می‌اندازد و محبت را در میان خانواده افزایش می‌دهد. همچنین، حسن بن علی‌وشا از حضرت رضا (علیه‌السلام) روایت کرده که امام جعفر صادق (علیه‌السلام) فرمودند ما نمی‌دانیم چیزی مانند صله‌ی ارحام باعث طول عمر می‌شود تا آنگاه که اگر مردی سه سال از عمرش باقی مانده باشد و صله‌ی ارحام کند، عمرش 30 سال به طول انجامد و اگر کسی 33 سال از عمرش باقی باشد و او قطع رحم کند، عمرش به سه سال می‌رسد. همچنین، محمد بن فضیل صیرفی گوید حضرت رضا (علیه‌السلام) فرمودند رحم آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) به عرش پروردگار بستگی دارد و می‌گوید: بار خدایا، هر کس با من ارتباط برقرار کند، تو با او ارتباط برقرار کن و هر کس با من قطع رابطه کند، تو با او قطع رابطه کن. همین روش در ارحام مؤمنین نیز برقرار است. سپس این آیه‌ی شریفه را قرائت کردند «وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ» (نسا/1).
طایی نیز از حضرت رضا (علیه‌السلام) روایت کرده که حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند هر کس انجام یک عمل را برای من تضمین کند، من انجام چهار عمل را برای او ضمانت می‌کنم؛ با ارحام خود رفت و آمد کند تا خداوند او را دوست بدارد، روزی‌اش را زیاد کند، عمرش را طولانی گرداند و او را داخل بهشت نماید. حضرت رضا (علیه‌السلام) از پدرانش از امام حسین (علیه‌السلام) روایت کرده که فرموده‌اند هر کسی دوست دارد مرگش به تأخیر افتد و روزی‌اش زیاد شود، باید صله‌ی رحم به جای آورد.
همچنین، حسن بن علی وشا از حضرت رضا (علیه‌السلام) از پدرانش از علی (علیه‌السلام) روایت کرده که حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده‌اند هنگامی که در شب معراج به آسمان‌ها رسیدم مشاهده کردم چند خویشاوندی به عرش پروردگار آویزان شده و از خویشاوندان خود شکایت می‌کنند. از آنها پرسیدم بین شما و آنها چند پدر فاصله است؟ گفتند: ما در پدر چهلم به هم می‌رسیم. بزنطی نیز گفته حضرت رضا (علیه‌السلام) فرمود امام جعفر صادق (علیه‌السلام) فرمودند صله‌ی ارحام مرگ را به تأخیر می‌اندازد و موجب زیاد شدن مال و محببت خویشاوندان است (عطاردی، 1406، ج1: 265-267).
با توجه به آنکه یکی از راه‌های ‌صله‌ی رحم کمک مالی به خویشان است، بدیهی است که مال و روزی حلال در ایجاد محبت بین خانواده و استحکام آن نقش بسزایی دارد. از همین رو، امام رضا (علیه‌السلام) درباره‌ی نقش صله‌ی رحم در ایجاد محبت بین خانواده فرموده‌اند: «مَثرَاةٌ فِی المَالِ مَحَبَّةٌ فِی الأهل؛ صله‌ی رحم موجب افزایش مال و محبت بین خویشان است» (مجلسی، 1403، ج71: 88).
چنانچه کار، گروهی نباشد، یعنی رئیس خانواده در مقام مسئول معاش و رفاه خانواده، از طریق کار، درآمد و روزی حلال، معاش و رفاه خانواده را عهده‌دار شود، انفاق به خانواده و اداره‌ی معیشت ایشان به نوعی صله‌ی رحم بوده و موجب دوستی و محبت می‌شود و در نتیجه به استحکام خانواده می‌انجامد. از طرفی، چنانچه گذشت، همسر می‌تواند با ایجاد محیط آرام و خوب خانواده، خوش‌رویی و حفاظت از دارایی شوهر که به نوعی مربوط به خانواده است، به استحکام خانواده کمک کند.
در تأیید این سخن، امام رضا (علیه‌السلام) به مدح و ستایشِ چنین همسری اقدام کرده و فرموده‌اند: «برای بنده‌ی خدا چیزی سودمندتر از زن پارسا و شایسته نیست. هرگاه به زوجه‌اش نظر کند خوشحال شود و هرگاه شوهر به مسافرت رود، زن، ناموس و مال او را حفظ کند» (همان، ج2: 256).
از جمله دلایلی که تأیید می‌کند از نظر امام رضا (علیه‌السلام) کمک مالی نوعی صله‌ی رحم است و در استحکام خانواده نقش دارد، اینکه آن حضرت نیکی به بستگان و رسیدگی به همسایگان را توصیه کرده و در پاسخ ابان بن ولید که از ایشان پرسید آیا انسان به جز زکات چیز دیگری هم از مال خویش باید بدهد؟ فرمودند: «نعم اینَ ما قالَ اللهُ وَ الَّذِینَ یَصِلُونَ ما أمَرَ اللهُ بِهِ أن یُوصَلَ وَ یَخشَونَ رَبَّهُم» (رعد/21؛ همان، ج71: 127).
با توجه به توصیه‌ی قرآن، معصومان و از جمله امام رضا (علیه‌السلام)، رئیس خانواده نباید در خصوص اداره‌ی معاش و رفاه خانواده بر آنها منت گذارد، چنانکه علی (علیه‌السلام) فرموده‌اند: «ملاک المعروف ترک المنّ به؛ ملاک و معیار کار خوب، ترک منت‌گذاری به واسطه‌ی آن است» (هرچه بی منت‌تر، بهتر) (خوانساری، 1366، ج1: 118) و نیز فرموده‌اند: «أفضَلُ العَطَاءِ تَرکُ المَنِّ؛ برترین بخشش و احسان، ترک منت است» (همان، ج2: 405). در تأیید این سخن در ذیل تفسیر آیه‌ی «وَمَنْ لَسْتُمْ لَهُ بِرَازِقِینَ» (حجر/20) طبرسی گفته: «ما در زمین برای شما اسباب روزی قرار دادیم و کسانی را هم که شما روزی دهنده‌ی آنها نیستید برای شما آفریدیم.» منظور از این کسان، خانواده یا غلامان و کنیزان است که انسان خیال می‌کند خودش آنان را روزی می‌دهد و حال آنکه خدا او و آنها را روزی می‌دهد (طبرسی، 1372، ج2: 263).
از سوی دیگر، بر اساس توصیه‌ی امام رضا (علیه‌السلام) هر فردی که مورد احسان قرار می‌گیرد باید از احسان کننده تشکر کند، بنابراین اعضای خانواده باید از رئیس خانواده تشکر کنند. بدیهی است که تشکرِ مزبور به نوعی در استحکام نهاد خانواده و ایجاد محبت، مؤثر است چنان که فرموده‌اند: «مَن لَم یَشکُرِ المُنعِمَ مِنَ المَخلُوقِینَ لَم یَشکُرِ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ» (مجلسی، 1403، ج68: 44) خوب است که فرد دریافت کننده‌ی احسان به نوعی از احسان کننده تشکر و قدردانی کند.
چنانچه تحصیل مالِ حلال از راه کار گروهی باشد، رزق حلال نیز به نوعی در استحکام خانواده و ایجاد محبت بین ایشان مؤثر است، زیرا با توجه به گستردگی اشکال و مصادیق صله‌ی رحم می‌توان افراد فاقد شغل خانواده را به کار گرفت.

روزی حلال و رعایت حقوق متقابل

در فرض گروهی بودن کار، با توجه به آنکه تعرض به حقوق و دارایی دیگران حتی اعضای خانواده مجاز نیست؛ اعضای خانواده موظف هستند به حقوق یکدیگر احترام بگذارند، از فریب یکدیگر و دیگر راه‌هایی که موجب حرام شدن درآمد می‌شود خودداری ورزند، آنچه برای خود می‌پسندند برای دیگر اعضای خانواده نیز بپسندند و آنچه برای خود نمی‌پسندند برای دیگر اعضای خانواده نیز نپسندند. بدیهی است که رعایت متقابل این اصول و حقوق به استحکام خانواده کمک می‌دهد. از همین رو، امام رضا (علیه‌السلام) رباخواری، مال حرام، کم‌فروشی در کیل و وزن و... را از گناهان کبیره دانسته و از آن نهی کرده‌اند (عطاردی، 1406، ج2: 501).
امام رضا (علیه‌السلام) در فرضی که برخی از اعضای خانواده یتیم باشند، سخت‌گیری شدیدی نموده، از خوردن مال وی پرهیز داده و آن را از گناهان کبیره دانسته‌اند (همان) و فرموده‌اند:
إِیَّاکُم وَ أموَالَ ألیَتامَى- لَا تَعَرَّضُوا لَهَا وَ لَا تَلَبَسُوا بِهَا- فَمَن تَعَرَّضَ لِمَالِ الیَتِیمِ فَأکَلَ مِنهُ‌ شَیئاً- کَأَنَّمَا أکَلَ جَذوَةً مِنَ النَّار؛ از اموال یتیمان بپرهیزید، متعرض آنان نشوید و از آن برای خود پوشاک برنگزینید. پس کسی که متعرض مال یتیم شود و مقداری از آن را بخورد، مانند آن است که پاره‌ای از آتش خورده است (مجلسی، 1403، ج72: 5).
همچنین فرموده‌اند: «إِنَّ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَعَدَ فِی أکلِ مَالِ الیَتِیمِ عُقُوبَتَینِ عُقُوبُةٌ فِی الدُّنیَا وَ عُقُوبُةً‌ فِی الآخِرَة؛ همانا خداوند عزوجل در خوردن مال یتیم دو عقوبت و جزای بد وعده فرموده است: یکی در دنیا و دیگری در آخرت» (همان: 8).
همچنین فرموده‌اند:
خوردن مال یتیم به ستم، به علت‌های بسیاری که مستلزم فسادهای گوناگون است، حرام شده؛ نخستین آنها: چون مال یتیم را به ستم بخورد، به کشته شدن او کمک کرده... پس چون مال او را بخورد، بدان می‌ماند که به حتم او را کشته و به فقر و فاقه گرفتارش کرده است (صدوق، 1378، ج2: 92).

روزی حلال و محبت به دیگران و خوشحال کردن ایشان

خوشحال کردن دیگران و محبت به آنها به خصوص اعضای خانواده از سوی معصومان از جمله امام رضا (علیه‌السلام) تشویق و توصیه شده است. بدیهی است که خوشحال کردن دیگران از جمله اعضای خانواده و محبت به ایشان از راه‌های ‌گوناگون از جمله توجه مالی از طریق روزی حلال امکان‌پذیر است. امام رضا (علیه‌السلام) فرموده‌اند: «مَن فَرَّجَ عَن مُؤمِنٍ فَرَّحَ اللهُ قَلبَهُ یَومَ القِیَامَه؛ هر کس گرفتاری مؤمنی را برطرف کند، خداوند دل او را در روز قیامت شاد کند» (محدث عاملی، 1409، ج16: 372) و نیز به نقل از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرموده‌اند: «رَأسُ العَقلِ بَعدَ الدِّینَ التَّوَدُّهُ إِلَى النََّاسِ- وَ اصطِنَاعُ الخَیرِ إِلَى کُلِّ أحَدٍ بَرٍّ وَ فَاجِر؛ سر عقل، پس از ایمان به خدا، جلب دوستی مردم است و نیکی کردن به هر آدمی؛ خوب یا بد» (مجلسی، 1403، ج71: 392: عطاردی، 1406، ج1: 4).

روزی حلال و پرهیز از حسد

حسد از جمله کارهای حرام است که خود از جمله انگیزه ‌غیبت است. شخص حسود به دلیل حسادتی که دارد همواره درصدد عیب‌جویی و تحقیر محسود است و از این راه حس خودخواهی خویش را اشباع می‌کند. راغب اصفهانی در تعریف غیبت گفته: «حسد آرزوی زوال نعمت از کسی است که سزاوار داشتن آن نعمت است و شخص حسود علاوه بر آرزوی قلبی، چه بسا کوشش در زوال آن نعمت می‌کند» (1412: 234).
بدیهی است که وجود حسد در اعضای خانواده از جمله عوامل تهدیدکننده‌ی استحکام بنیان خانواده است و دوستی و محبت را از بین می‌برد و باعث کینه می‌شود، زیرا چنان که گذشت، حسد از جمله انگیزه‌های ‌غیبت بین افراد است. در مقابل، ترک حسد که در اخلاق از آن با نام «نصیحت» یا خیرخواهی تعبیر می‌شود، باعث ایجاد محبت بین افراد جامعه از جمله اعضای خانواده می‌شود. از این رو، اعضای خانواده از اینکه عضو دیگری از روزیِ حلال و امکانات مالی برخوردار است، ناراحت نمی‌شوند، بلکه خوشحال می‌شوند. از همین رو، امام رضا (علیه‌السلام) از حسادت پرهیز داده، نصیحت و خیرخواهی را تشویق کرده و فرموده‌اند: «لَیسَ لِبَخِیلٍ رَاحَةٌ وَ لَا لِحَسُودٍ لَذَة؛ هیچ خسیسی آرامش ندارد و هیچ حسودی در زندگی لذت نمی‌برد» (عطاردی، 1406، ج1: 286).
از روایت مذکور برمی‌آید که حسد، آرامش حسود را از بین می‌برد و موجب بی قراری وی می‌شود. بدیهی است که آرام نبودن برخی از اعضای خانواده به دیگر اعضا نیز لطمه می‌زند و موجب سستی بنیان خانواده می‌شود.

روزی حلال و رضایتمندی

رضا به قضایِ الهی برترین مقام دین و شریف‌ترین مراتب مقربان و عظیم‌ترین درهای رحمت خداست و هر که از آن در، داخل شود، به بهشت درآید. خداوند می‌فرماید: «رَضِیَ الله‌ُ عَنهُم وَ رَضُوا عَنهُ؛ خدا از ایشان خشنود است و ایشان از خدا خشنودند» (مائده/12؛ توبه /101؛ مجادله/22؛ بیّنه/ 8).
داشتن فضیلت رضا موجب آرامش و تحمل سختی‌ها، نارسایی‌ها ‌و شکست‌ها می‌شود. ممکن است افراد جامعه یا اعضای خانواده در زندگی خود با سختی‌ها، نارسایی‌ها، فشارهای مادی و شکست‌هایی روبرو شوند، تحمل نکردن این موارد ممکن است به استحکام بنیان خانواده لطمه بزند و پایه ‌خانواده را متزلزل کند. برعکس، رضایتمندی و خشنودی از وضع موجود و تحمل شداید، فشارهای مادی و... موجب استحکام بنیان خانواده و بهداشت روانی می‌شود.
امام رضا (علیه‌السلام) نیز در خصوص اهمیت و نقش رضایتمندی فرموده‌اند: «هر کس به مال اندک حلال راضی باشد، هزینه ‌زندگی وی کاهش می‌یابد، خانواده‌اش نعمت یابند، خداوند او را به درد و درمانِ دنیا بینا کند و او را سالم از دنیا به بهشت ببرد» (عطاردی، 1406، ج1: 272) و نیز فرموده‌اند: «هر کسی به رزق کم راضی و خشنود باشد، خداوند از عمل اندک او راضی خواهد شد» (همان: 219).

روزی حلال و قن

عبارات مرتبط با این موضوع
مصرف و مصرف‌گرایی از منظر اسلام و جامعه‌شناسی …مصرف و مصرف‌گرایی از منظر اسلام و جامعه‌شناسی اقتصادی چکیده مصرف و مصرف‌گرایی سیره علویبوستان نهج البلاغه قراندر این که، سرآغاز نزول قرآن، کدام سوره و آیه و در چه زمانی بوده است با توجه به پیوند آذر طب اسلامی وسنتی عقیلی خراسانیدکتر احمد صادقیان مدرس حوزه و دانشگاه چکیده یکی از مباحث مطرح در بحث علم و دین چرا خدا بعضی از انسان ها را بدبخت آفریده؟ شهر سوالجواب این سوال در تعریف بدبختی و بیچارگی است واقعا بدبختی چیست؟ کسی که معاد را باور مدیریت حوزه علمیه استان قم اخبار موضوعاتی را که …با توجه به اینکه تاکنون بیش از موضوع اخذ شده در اداره مدارک علمی حوزه علمیه استان آذر راه زندگینقش ترس در شکست انسانها و اقسام آن ترس مثبت و منفی هراس، تیره بختی است، اما شهامت را بهشت و نعمت های بهشتی کشکول راز بهشتونعمتهایبهشتیبهشت نقطه مقابل جهنم است؛ همان گونه که هیچ زبان و قلم و بیانی توانایی ندارد جهنم و مصرف و مصرف‌گرایی از منظر اسلام و جامعه‌شناسی اقتصادی مصرف از دید جامعه‌شناسان اقتصادی در اقتصاد درباره مصرف، مسأله کمیابی مفروض در نظر گرفته می سیره علویبوستان نهج البلاغه قران در این که، سرآغاز نزول قرآن، کدام سوره و آیه و در چه زمانی بوده است با توجه به پیوند وثیق این آذر طب اسلامی وسنتی عقیلی خراسانی دکتر احمد صادقیان مدرس حوزه و دانشگاه چکیده یکی از مباحث مطرح در بحث علم و دین، استخدام آذر راه زندگی نقش ترس در شکست انسانها و اقسام آن ترس مثبت و منفی هراس، تیره بختی است، اما شهامت را نمی چرا خدا بعضی از انسان ها را بدبخت آفریده؟ شهر سوال جواب این سوال در تعریف بدبختی و بیچارگی است واقعا بدبختی چیست؟ کسی که معاد را باور کرده و مدیریت حوزه علمیه استان قم اخبار موضوعاتی را که شما نمی با توجه به اینکه تاکنون بیش از موضوع اخذ شده در اداره مدارک علمی حوزه علمیه استان قم به بهشت و نعمت های بهشتی کشکول راز بهشتونعمت بهشت نقطه مقابل جهنم است؛ همان گونه که هیچ زبان و قلم و بیانی توانایی ندارد جهنم و عذابهای