جام جم سرا: دکتر «پی گوهان» از بیمارستان «سری راماکریشنا» گفت: سرطان پستان همچنان شایعترین سرطان در میان زنان است اما اکنون این نگرانی وجود دارد که نرخ ابتلا به این سرطان در زنان زیر 40 سال نیز به طور دائمی رو به افزایش است و بررسیها نشان داده زنانی که در اواخر دهه 20 و 30 از عمرشان قرار دارند به دلیل ابتلا به سرطان پستان تحت درمان قرار میگیرند.
پزشکان معتقدند پیش از این به زنان بالای 40 سال توصیه میشد سالی یک بار تحت معاینه ماموگرافی قرار بگیرند اما اکنون لازم است زنان جوانتر نیز برای انجام ماموگرافی به پزشک مراجعه کنند.
به گزارش جام جم سرا، به نقل از روزنامه ایندین تایمز، تشخیص سرطان پستان در زنان جوانتر به دلیل تراکم بافتی بیشتر در این عضو در زنان کمسن مشکل است. زمانی که یک زن جوان متوجه وجود برآمدگی در سینهاش میشود اغلب سرطان به مرحله پیشرفته رسیده است. همچنین گاهی اوقات انجام ماموگرافی در تشخیص سرطان در زنان 30 ساله به دلیل تراکم بافتی در سینهها بینتیجه میماند. (ایسنا)
جام جم سرا: سرطانهای دستگاه گوارش مثل مری و معده هم در کشورمان کم شایع نیست که یکی از دلایل اصلی ابتلا به این بیماریها، داشتن الگوی تغذیه و شیوه زندگی نادرست در طولانیمدت اعلام میشود. حتی در افرادی که برخی مواد مغذی را دریافت نمیکنند و دچار کمبود آن هستند و عادتها و رفتارهای غذایی غلطی دارند، احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ بیشتر میشود.
در برنامه غذایی، بیشتر از هر چیز دریافت فیبر غذایی که مهمترین منبع آن میوهها و سبزیهای سالم و تازه است، اهمیت دارد. دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفتوگو با جامجم در این باره میگوید: در کسانی که میوه و سبزی کمی مصرف میکنند، احتمال بروز سرطان روده بزرگ (کلورکتوم) بسیار زیاد است. البته فیبر علاوه بر میوهها و سبزیها در غلات هم وجود دارد که از منابع غذایی خیلی از افراد جامعه محسوب میشود. این متخصص تغذیه ادامه میدهد: مصرف غذاهایی که از دانه کامل غله؛ مثلا گندم کامل که سبوس آن گرفته نشده، بیشتر از غذایی که با گندم پوستگرفته تهیه شده، فیبر دارد. در میان نانها هم نانهای سنگک، بربری و تافتون، سبوس و فیبر بیشتری نسبت به لواش، باگت و فرانسوی دارد. او با اشاره به اینکه مصرف زیاد خوراکیهای پرچرب با چربیهای اشباع، لبنیات پرچرب، بخصوص ماست و شیر پرچرب و گوشتهای پرچرب مخصوصا گوشت قرمز فرآوریشده هم برای سلامت روده مناسب نیست، ادامه میدهد: برای آخرین اطلاعات موجود، نه خود گوشت قرمز بلکه گوشت قرمز فرآوریشده مثل سوسیس، کالباس، همبرگر و فرآوریهای صنعتی که از گوشت قرمز تهیه شده است، بیشترین رابطه را با ابتلا به این سرطان گوارشی دارند. علاوه بر این، مصرف بیش از حد غذاهای شور که باعث از دست دادن آب دستگاه گوارش میشود، میتواند با ابتلا به سرطان روده بزرگ ارتباط داشتهباشد. او میگوید: مصرف خوراکیهای کنسروی، با افزودنیهای شیمیایی، مقادیر فراوان خوراکیهای تخمیری بخصوص تخمیری صنعتی هم با ابتلا به این سرطان ارتباط دارند. از طرفی، مطالعهها نشان میدهد بیشترین ارتباط را کمبود ویتامین D و کلسیم با ابتلا به سرطان روده بزرگ دارند. البته ژنتیک هم نقش کوچکی در شیوع این بیماری ممکن است داشته باشد.
یبوست، تغذیه و سرطان روده بزرگ
یکی از بیماریهایی هم که ساده است، اما اگر به آن توجه نشود باعث ابتلا به سرطان روده بزرگ خواهد شد، یبوست است. دکتر وفا با بیان این مطلب میافزاید: تمام افرادی که زیاد دچار یبوست و مشکلات مزاجی میشوند و در اجابت مزاج و دفع مشکل پیدا میکنند باید به پزشک مراجعه کنند و برای درمان بیماری چارهای اندیشیده شود. او عواملی را که در الگوی خوراکی باعث ابتلا به یبوست میشود، مصرف کم میوه و سبزی و مصرف زیاد غذاهای پرچرب، نمک و نوشیدن زیاد چای و قهوه برمیشمارد و توضیح میدهد: قهوه به دلیل داشتن کافئین و چای به علت داشتن تئوفیلین و تئوبرومین، بسیار ادرارآور است و نوشیدن بیش از حد آنها باعث میشود آب بدن از دست برود و حرکتهای دودی دستگاه گوارش کاهش یابد. وقتی حرکتهای دودی دستگاه گوارش کاهش پیدا کند، مدفوع خشک میشود و در روده باقی میماند و باعث ایجاد زخم در بافت نرم میشود. در زخم هم ابتدا خونریزیهای کوچکی اتفاق میافتد و بعد تکثیر سلولی در منطقه زخم، باعث ایجاد پولیپ کولون و رکتوم میشود. در مرحله بعد پولیپ زخم میشود و ادامه تکثیر غیرقابل کنترل هم سرطان کلورکتوم را به دنبال خواهد داشت. او توصیه میکند: با توجه به آنچه گفته شد، نوشیدن مقدار کافی آب به دفعات در روز بسیار اهمیت دارد و از کمآبی بدن جلوگیری میکند. به گفته این متخصص تغذیه، غذاهای شور، تند و پرادویه یکی دیگر از عوامل ابتلا به این سرطان شایع در ایران محسوب میشود.
سرطانهای گوارشی با تغذیه ارتباط دارد
در سرطان مری، بیشتر قسمت پایین مری که به معده وصل است، درگیر میشود و این اتفاق بیشتر برای کسانی میافتد که دچار ریفلاکس (برگشت اسید معده به مری و دهان) میشوند. دکتر وفا با بیان اینکه ریفلاکس در کسانی که چای و قهوه زیاد مینوشند، چاق هستند، غذا را تند و بااسترس میخورند، غذاهای پرچرب و پرپروتئین زیاد مصرف میکنند و شیرینی را زیاد و بخصوص با معده خالی میخورند اتفاق میافتد که به نوبه خود باعث سرطان مری میشود. به گفته این متخصص تغذیه، سرطان معده هم از یکسو به تغذیه ارتباط دارد و از سوی دیگر، علت آن دهیدراتاسیون یا همان کمآبی است. بر این اساس، برای مبتلا نشدن باید مصرف تمام غذاهایی که باعث کمآبی میشود مثل غذاهای صنعتی، دارای نگهدارنده و کمفیبر را کنار گذاشت چون به معده آسیب میرساند. او تاکید میکند: عادت به مصرف بیش از حد تمام خوراکیهای محرک ترشح اسید معده، بخصوص ترکیبهای کافئینی مثل چای و قهوه و شکلات زیاد را باید کنار گذاشت. علاوه بر اینها به گفته دکتر وفا، برای دچار نشدن به انواع سرطانهای گوارشی لازم است به این نکتهها توجه شود: مصرف غذای کمنمک، ترک سیگار، کنترل استرس، قرار نگرفتن در معرض آلودگی شیمیایی و محیطی، درست شستن میوهها برای اطمینان از باقی نماندن سموم و... .
بعد از ابتلا هم تغذیه درست لازم است، اما...
روش تغذیه پس از ابتلا هم در کنترل و درمان بیماریها و سرطانهای گوارشی نقش دارد. البته خیلی وقتها رژیم درمانی کسی که مبتلا شده با کسی که قصدش پیشگیری است، متفاوت است. دکتر وفا در اینباره میگوید: رژیم غذای کسی که دچار زخم دستگاه گوارش شده و مرحله بعدی بیماریاش میتواند سرطان باشد، باید کمفیبر باشد. برعکس، کسی که به قصد پیشگیری میخواهد رژیم غذایی سالمی داشته باشد، باید فیبر زیادی مصرف کند. کسی که دچار زخم اثنیعشر (دوازدهه) و... شده برای این که زخمش خونریزی نکند، لازم است حرکتهای دودی دستگاه گوارش به حداقل برسد، در حالی که فیبرها حرکت دستگاه گوارش را افزایش میدهد.
جامجمسرا: اسفناج منبع خوبی برای ویتامین B٣ بوده و به همین دلیل در برطرف کردن بیماری پلاگر که بر اثر کمبود این ویتامین در بدن پدید میآید موثر است.
اسفناج منبع خوبی برای تأمین آهن، فسفر، ید، منیزیم، لسیتین، کلروفیل، کاروتن، اسید اگزالیک و اسید ارسنیک مورد نیاز بدن است. همچنین منبع غنی ویتامینهای A، B٣، C و آهن و پتاسیم است. بدن را قلیایی میکند. برای پایین آوردن تب مفید است. برای ورم ریه مفید است، ملین است و یبوست را برطرف میکند برای لاغر شدن و وزن کم کردن مفید است.
اسفناج دارای اسپیناسین بوده و به همین دلیل به هضم غذا کمک میکند و در درمان سوءهاضمه و اختلال دستگاه گوارشی مفید است. اسفناج موجب زیادشدن ترشحات معده میشود. کلروفیل موجود در اسفناج موجب تحریک عضلات روده میشود و تخلیه مدفوع را آسان میکند و درمان خوبی برای یبوست است. درواقع مانند جارو روده بزرگ را تمیز میکند.
طبق آموزههای طب سنتی، اسفناج طبع خنک دارد و در رفع تشنگی موثر است. برای از بین بردن ورم و درد گلو و برای رفع سرفههای خشک مفید است. برای رفع سرفههای خشک برگ اسفناج را با جو پوست کنده و روغن بادام بپزید و بخورید.
به گزارش جام جم سرا، اسفناج دارای آنتیاکسیدانهایی است که میتوانند در کاهش کلسترول خون نقش داشته باشند. اسفناج تعداد گلبولهای قرمز خون را افزایش میدهد و منبع خوبی برای تأمین الیاف مورد نیاز بدن است به علت دارا بودن همین خواص افزودن اسفناج در رژیم غذایی بیماران قلبی و دیابتی توصیه شده است.
مصرف اسفناج برای تقویت اعصاب مفید است. مصرف اسفناج پخته به بیماران آسمی و مبتلایان به گرفتگی صدا توصیه میشود. اسفناج رماتیسم و نقرس را درمان میکند. مصرف اسفناج در رژیم غذایی مادران شیرده موجب زیاد کردن شیر آنان میشود.
اسفناج در درمان کمخونی مفید و موثر است. زیرا یکی از سبزیهای سرشار از آهن است. اما آهن موجود در اسفناج به سختی جذب بدن میشود بنابراین توصیه میشود بعد از پختن اسفناج به آن کمی آبلیمو اضافه کنید تا امکان جذب آهن و آنتیاکسیدانهای موجود در آن را توسط بدن افزایش دهید.
اسفناج منبع خوبی برای تأمین اسید فولیک مورد نیاز بدن است. براساس تحقیقات انجام شده نتیجه گرفته شده است که مصرف اسید فولیک خطر بیمایهای قلبی را تا ١٦ درصد، خطر سکته مغزی را ٢٤درصد و خطر ترومبوز وریدهای عمقی (DVT ) را تا ٢٥درصد کاهش میدهد.
مصرف اسید فولیک در طول دوران بارداری مفید و در آغاز دوره بارداری بسیار مهم است. براساس تحقیقات جدید به نظر میرسد که اسید فولیک خطر ایجاد شکاف کام و لب را در جنین کاهش میدهد. مصرف اسید فولیک در دوران بارداری برای مادران بهخصوص برای کسانی که سابقه خانوادگی اختلالات شکاف کام را دارند توصیه میشود. بنابر این مصرف اسفناج در دوران بارداری مفید است و احتمال نقص مادرزادی شکاف کام را کاهش میدهد.
اسفناج ضدسرطان است و گلبولهای قرمز خون را افزایش میدهد. همچنین به علت داشتن ویتامینهای A، B١، B٢، C و مواد معدنی مانند کلسیم، فسفر، پروتئین، چربی، قند، آهن و ید برای بیماری گواتر مفید است. اسفناج پخته برای آسم مفید است و سرفههای خشک و گرفتگی صدا را درمان میکند. برای رفع خارش پوست آب اسفناج را روی پوست بمالید خارش را از بین برده و التهاب را فرو مینشاند.
بر طبق طب سنتی ضماد خام اسفناج برای درمان نیش زدگی زنبور مفید است و مصرف اسفناج به کسانی که از بیماریهای پوستی رنج میبرند توصیه میشود. عصاره اسفناج خام نیز ضد عفونیکننده معده و روده است. اسفناج به علت داشتن هورمون سکرتین آنزیمهایی را در لوزالمعده ترشح میکند که موجب هضم و جذب سریع مواد غذایی میشود.
تحقیقات دانشمندان نشان داده است که اسفناج در پیشگیری از سرطان روده بزرگ، معده، پروستات، حنجره و رحم موثر است. (شفا)
جام جم سرا: در این مطلب به سبزیجات مفیدی اشاره میکنیم که آب آنها سدی در برابر ابتلا به سرطان خواهد ساخت.
منبع ویتامینها و آنتیاکسیدانها
آب سبزیجات حاوی میزان قابلتوجهی از انواع ویتامینها و آنتیاکسیدانها میباشند. این ویتامینها بیشتر از خانواده پولیفنولها و کاروتنوئیدها هستند و برخلاف مکملها که سنتزی میباشند طبیعی بوده و میشود با خیال راحت از آنها بهرهمند شد.
زمانی که گفته میشود ویتامین C طبیعی فعالتر از نوع سنتزی (قرصهای ویتامین C) میباشد منظور این نیست که مولکول آن متفاوت است. بلکه منظور این است که این ویتامین C طبیعی همیشه به پولیفنولها وصل است. در حالت کلی تمام ویتامینهای طبیعی موجود در سبزیجات برخلاف انواع سنتزی آن، طبیعی و در حد تعادل بوده و سلامتی را ارتقا میدهد. در نتیجه توصیه میکنیم همیشه نوشیدن یک لیوان آب سبزیجات یا میوهها را به مصرف قرصهای ویتامین موجود در بازار ترجیح دهید.
کدام علیه سرطان؟
هر آنچه فکرش را میکنید. البته به شرطی که سبزیجات از انواع ارگانیک و باکیفیت باشد؛ اما با این حال هر نوع سبزی که به فکرتان میرسد خواص و ویژگیهای خاص خودش را دارد. در این مطلب به چند نمونه از بهترینها اشاره میکنیم و البته خودتان هم میتوانید با جستجو در کتابها و سایتهای اینترنتی نمونههای بیشتری پیدا کنید.
هویج
اگر هویج ارگانیک باشد حتی نیازی نیست که پوست آن را بکنید. هویج حاوی میزان زیادی کاروتنوئید است که علاوه بر پیشگیری از ابتلا به سرطان برای شبکیه چشم و پوست نیز مفید است. آب هویج به خودی خود خوشطعم است و میتوان از آن برای طعمدهی به آب سبزیجات دیگر نیز استفاده کرد.
خوشبختانه آب هویج یکی از نوشیدنیهای پرطرفدار در بین ما ایرانیهاست پس تا میتوانید از خواص بینظیر آن استفاده کنید.
چغندر
طعم چغندر خاص است اما اگر به نوشیدن آب آن عادت کنید بدون شک از طعم آن لذت خواهید برد. یک لیوان آب چغندر سرشار از کاروتنوئید است که میزان آن حتی بیشتر از هویج میباشد. بهتر است بدانید که چغندر سرشار از مواد معدنی است که برای سلامتیتان فوقالعاده است. اگر آب چغندر باب میلتان نباشد میتوانید مقداری به آن آب هویج اضافه کنید. برای نوشیدن آب این سبزیجات لازم است با استفاده مداوم ذائقهتان را به طعم آنها عادت دهید.
ترکیب آب سبزیجات
میتوانید آب هویج را با آب اسفناج مخلوط کنید تا بتاکاروتن، پتاسیم و کلسیم را یکجا دریافت کنید. همچنین میتوانید 240 میلیلیتر آب هویج، 90 میلیلیتر آب چغندر و 150 میلیلیتر آب کرفس را مخلوط کرده و نوش جان کنید.
نحوه تهیه آب سبزیجات
در برخی از کشورها آب سبزیجات به صورت آماده در بطریها به فروش میرسد. بدون شک شما نیز در هر آبمیوهفروشی میتوانید آب هویج یا آب کرفس را پیدا و نوش جان کنید؛ اما هیچ راهی بهتر از تهیه آب سبزیجات خانگی و صد درصد طبیعی و تازه نیست. حتی اگر امکاناتش را داشته باشید و خودتان این سبزیجات را عمل بیاورید که فوقالعاده است چون از شر انواع سموم و آفتکشها نیز در امان خواهید بود.
همچنین شما به یک آبمیوهگیری خوب نیز نیازمند هستید. بعضی از این آبمیوهگیریهای جدید فیبرها و عصاره کامل آب سبزیجات را میگیرند و حتی قادرند که سبزیجات بسیار سفت را نیز آبگیری کنند.
در مورد میزان مصرف آب این سبزیجات نیز باید گفت که در جهت پیشگیری از ابتلا به سرطان، روزانه به میزان یک لیوان کافی است؛ اما اگر رژیم لاغری گرفتهاید و یا اینکه خودتان را در معرض خطر بیشتری میبینید میتوانید روزانه نیملیتر از این آب سبزیجات را نیز بنوشید. توصیه اکید داریم که آب سبزیجات را تازه بنوشید.
آب سیبزمینی
بله درست خواندهاید. آب سیبزمینی خام برای سلامتی فوقالعاده است. یکی از بهترین درمانهای طبیعی برای معده همین سیبزمینی است. آب آن شاید چندان باب میلتان نباشد اما اگر بلافاصله بعد از آبگیری میل کنید طعم بهتری خواهد داشت.
میتوانید آب سیبزمینی را نیز با آب سبزیجات دیگر مخلوط کنید. باید بدانید که سیبزمینی سرشار از ویتامین C است که با پخت و پز زیاد بخشی از آن از بین خواهد رفت. به همین دلیل مصرف آب آن برای بهرهمندی از تمام خواص آن فوقالعاده است. موقع انتخاب سیبزمینی حواستان باشد که سبز یا جوانهزده نباشد.
آب سبزیجات معطر
نظرتان در مورد یک فنجان آب جعفری یا نعناع چیست؟ معلوم است که این نوشیدنیها به اندازه نوشیدن مثلاً یک لیوان شیرموز یا انواع آب میوهها دلپذیر نخواهد بود اما باید بدانید که بمبی از ویتامینها را وارد بدن خود خواهید کرد. سبزیجات معطری مانند جعفری، نعناع و غیره جزو بهترین گزینهها هستند.
البته میتوانید جوانه گندم و کلاً انواع جوانهها را نیز حساب کنید. میتوانید به آب سبزیهایتان آب خیار، اسفناج، کرفس، رازیانه، شلغم و غیره نیز افزوده و طعم آن را بابمیلتر کنید.
انواع کلمها
کلمها را جزو شاهکارهای طبیعت بدانید. برای آبگیری میتوانید از تمام انواع کلمها استفاده کنید اما بهترین گزینهها کلم سبز و بروکلی است. این کلمها نه تنها سرشار از آنتیاکسیدانها هستند بلکه به تعادل هورمونی کمک کرده و از بروز سرطانهای مربوط به عوامل هورمونی نیز پیشگیری میکنند.
ضد سرطانی هایی که باید همیشه بخورید
محققان موسسه سرطان آمریکا فهرست مواد غذایی را که خواص ضد سرطانی دارند، اعلام کردند. به گزارش رویترز، برخی از افراد متاسفانه از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به سرطان هستند ولی شیوه صحیح زندگی و تغذیه نقش مهمی در جلوگیری از بروز این عارضه دارد.
به گزارش سازمان بهداشت جهانی، سرطان یکی از مهمترین علل مرگ و میر در سراسر جهان محسوب می شود؛ به گونه ای که طبق آمارگیری این سازمان بین المللی، 6/7 میلیون مرگ و میر به دلیل سرطان در سال 2008 گزارش شده است که 13 درصد از کل آمار مرگ و میر در آن سال است.
مهمترین عوامل افزایش سرطان و مرگ و میر ناشی از آن در دنیا، شیوه زندگی غلط، چاقی و سیگار است. علاوه بر آن عدم فعالیت بدنی، استرس و عدم مصرف میوه و سبزیجات نیز افزایش این بیماری کشنده را دامن می زند.
در این میان، سرطان ریه بیشترین آمار را به خود اختصاص داده است؛ از بین 14 میلیون سرطان گزارش شده، 8/1 مورد مربوط به ریه است که حدود 13 درصد از کل برآورد می شود. آمار بعدی به ترتیب مربوط به سرطان های معده، کبد، روده بزرگ و سینه است.
آمار سرطان سینه و مرگ و میر ناشی از آن نیز تکان دهنده است. میزان این بیماری از سال 2008 تاکنون افزایش چشمگیری داشته است و شایعترین سرطان در 140 کشور جهان محسوب می شود. طبق پیش بینی سازمان جهانی بهداشت، شمار مبتلایان به سرطان در سال 2025، به بیش از 19 میلیون نفر خواهد رسید.
صرف نظر از اینکه سرطان به دلایل ژنتیکی یا شیوه نادرست زندگی رخ دهد، یک راه ساده برای پیشگیری از آن وجود دارد و آن چیزی جز مصرف مواد غذایی مفید نیست. محققان فهرستی از مواد غذایی موثر در پیشگیری از انواع سرطان ارایه کرده اند.
مواد غذایی ضد سرطان عبارتند از: انواع توت، سبزیجاتی که برگ سبز تیره دارند، سیر، انگور، آب انگور، چای سبز، گوجه فرنگی، انواع حبوبات (شامل لوبیا، نخود فرنگی، عدس)، سیب، زغال اخته، کلم بروکلی، گیلاس، قهوه، سویا، گردو، غلات، کدو حلوایی، هویج، فلفل تند، مرکبات، قارچ، آجیل، پیاز، انار، اسفناج، سیب زمینی، هندوانه و خربزه، گریپ فروت و کدو. مصرف این مواد غذایی نیاز بدن به انواع مواد معدنی و ویتامینها را رفع میکنند.(آرمان)
جام جم سرا: متاسفانه بسیاری از افراد وقتی میشنوند علائم ابتلا به سرطانهای خاص در آنها وجود دارد بشدت جا میخورند اما بعدها متوجه میشوند که این علایم مدتهاست در آنها نمایان شده است.
از آنجا که تشخیص اولیه سرطان در درمان آن نقش حیاتی ایفا میکند لذا بهتر است همه با علایم هشداردهنده اولیه سرطان آشنا باشند که در این گزارش به نقل از «نچرال نیوز» به آنها اشاره شده است:
خستگی مفرط
اگرچه برخی خستگیها به دلیل داشتن مشغلههای روزمره زندگی طبیعی به نظر میرسند اما اگر ناگهان احساس کردید برای انجام وظایف عادی و روزمره خود نیاز به خواب طولانی دارید، کمکم باید نسبت به این مسئله نگران شوید. بنابر اعلام یکی از انجمنهای سرطان در آمریکا این خستگی زیاد از حد معمول میتواند نشانه برخی سرطانها نظیر سرطان خون (لوسمی)، روده یا معده باشد. سایر سرطانهایی که سبب از دست دادن خون زیاد میشوند نیز میتوانند در این خستگی نقش داشته باشند.
تب خفیف اما ماندگار
تب خفیف که به دمای حدود 37.6 الی 38.2 درجه سانتیگرادی بدن اطلاق میشود نیز میتواند یکی از علائم ابتلا به برخی عفونتها باشد. این تب همچنین میتواند از علائم برخی سرطانها نظیر بیماری لنفوم هوچکین (بزرگ شدن بیش از حد غدد لنفاوی و کبد)، سرطان خون، لنفوم غیرهوچکین باشد. از آنجا که تب خفیف از علائم اصلی ابتلا به این سرطانها است پس باید در صورت تکرار، آن را جدی گرفت.
مشکل در بلع
علاوه بر مشکل در بلع غذا، سایر اختلالات نظیر زخم شدن لبها که در مدت زمان طبیعی التیام نمییابد، گلودردهای مکرر یا مداوم، سرماخوردگیهای مزمن یا مکرر، خونریزی غیرطبیعی یا دردهای بدون دلیل مشخص در دهان را نیز نباید نادیده انگاشت. بنابر اعلام انستیتو ملی سلامت آمریکا، علائم بالا میتوانند از نشانههای سرطانهای دهانی نظیر سرطانهای حنجره، مری و زبان باشند. علاوه بر این سایر دلایل غیرسرطانی نیز میتوانند منجر به بروز این علائم شوند.
کاهش وزن غیرطبیعی و بیدلیل
در حالی که این روزها شاهد همهگیر شدن چاقی مفرط در سراسر جهان هستیم لذا اگر فردی ناگهان دچار کاهش وزن غیرطبیعی و بدون دلیل شد، نگرانکننده است. اگرچه کاهش وزن به صورت طبیعی نشانه خوبی است اما اگر فردی مشاهده کرد بدون رژیم گرفتن، ورزش یا تغییر در سایر شیوههای زندگی دچار کاهش وزن میشود، این کاهش وزن میتواند نشانه سرطان باشد. بنابر اعلام انجمن سرطان آمریکا، این کاهش وزن ناگهانی میتواند از علائم سرطان معده، ریه، مری و پانکراس باشد. همچنین کاهش وزن ناگهانی و جدی میتواند ناشی از برخی مشکلات جدی در سلامتی باشد. اگر فردی یکی از علائم فوق را مشاهده کرد بهتر است هرچه سریعتر به پزشک متخصص مراجعه کند. در واقع هر گونه تغییر محسوس و غیرعادی را باید جدی گرفت و هرچه سریعتر برای معاینات ضروری به پزشک مراجعه کرد.(ایسنا)
جام جم سرا: این میوه اگرچه طعم خوبی دارد اما باید بدانید که یکی از پرکالریترین به عبارتی چاقکنندهترین میوهها به شمار میرود. جالب است بدانید که وقتی مصرف شود، قند خون به یکباره افزایش پیدا میکند و موجب ترشح هورمون انسولین میشود. با ترشح این هورمون، قند به داخل سلولها وارد شده و دوباره افت پیدا میکند. به همین دلیل فرد دوباره احساس گرسنگی خواهد کرد و همین موضوع موجب زود به زود گرسنه شدن فرد و پرخوری او میشود.
میتوانید منافذ پوست صورت را که باعث بروز آکنه میشود با انبه پاک سازی کنید. برای این کار فقط کافی است برشهای نازک این میوه را به مدت ۱۵دقیقه روی پوستتان بگذارید و سپس پوستتان را با آب ولرم بشویید.
انبه همچنین میتواند به افراد مبتلا به دیابت در مقابله با این بیماری کمک کند. البته در این زمینه مصرف برگهای این میوه نیز به افراد توصیه میشود. اگر شما یا یکی از بستگانتان به این عارضه دچار هستید توصیه میکنم قبل از خواب ۱۰تا۱۵ برگ درخت انبه را در آب دم کنید و روز بعد ناشتا یک لیوان از آن بنوشید. البته این کار را باید به صورت منظم و روزانه انجام دهید.
انبه را باید جزو غذاهای عالی قرار داد. جالب است بدانید که محققان این میوه را در محیط آزمایشگاه روی سلولهای سرطانی روده بزرگ، سینه، ریه، خون و پروستات آزمایش کردند و دریافتند که انبه تاثیراتی روی سرطانهای ریه، خون و پروستات دارد، اما بر انواع این عارضه که مربوط به سینه و روده بزرگ میشود و شایعترین سرطانها به شمار میرود، بیشترین تاثیر را دارد. علاوه بر این زمانی که سلولهای سالم روده بزرگ در کنار سلولهای سرطانی روده بزرگ مورد آزمایش قرار گرفت، مشاهده شد که پلی فنولهای انبه به سلولهای طبیعی آسیب نمیرساند.
توضیح بیشتر اینکه مصرف انبه از بروز سرطان رحم پیش گیری میکند. این میوه به دلیل داشتن ویتامین C و بتاکاروتن، یک سیستم ایمنی بسیار قوی ایجاد میکند. به همین دلیل مصرف مرتب انبه در برنامه غذایی از بروز عفونتهای ویروسی و رشد تومورهای بدخیم در بدن جلوگیری میکند.
دریافت مقادیر بالای بتاکاروتن موجب فعالیت هرچه بیشتر سلولهای سیستم ایمنی میشود. به این دلیل متخصصان تغذیه، مصرف انبه را به گروههای سنی با سیستم ایمنی ضعیفتر مانند سالمندان، بچهها و زنان باردار توصیه میکنند.
انبه یکی از منابع غنی در تامین ویتامین A مورد نیاز بدن به شمار میرود، همچنین دارای مقادیر کافی ویتامین C، ویتامین B، پتاسیم، کلسیم و آهن است. درباره ویتامین A موجود در این میوه نیز باید گفت این ویتامین در تقویت بینایی چشم نقش مهمی دارد. بنابراین افرادی که استفاده از انبه را در سبد غذایی خود لحاظ میکنند میتوانند مطمئن باشند که توانستهاند بخش زیادی از نیاز بدن خود به این ماده را برطرف کنند. علاوه براین ویتامینA در حفظ سلامتی دندانها، پوست، استخوان، غشاهای مخاطی و بافتهای نرم بدن هم تاثیرگذار است.
به گزارش جام جم سرا، این میوه علاوه بر همه محسناتی که برای آن ذکر شد منبع غنی برای تامین پتاسیم مورد نیاز بدن است، تا به آنجا که مصرف آن به افراد مبتلا به فشار خون بالا هم توصیه میشود.
علاوه براین افرادی که دچار عارضه کم خونی هستند و نیاز دارند تا مواد غذایی حاوی آهن دریافت کنند هم میتوانند از این میوه کمک بگیرند زیرا در هر ۱۰۰ گرم از این میوه، ۳۷ میلی گرم ویتامین C و ۲۰۰۰ میکروگرم بتاکاروتن وجود دارد که مطالعات نشان دادهاند دریافت هم زمان این مواد مغذی با آهن، جذب رودهای این ماده معدنی را افزایش میدهد. به عبارتی انبه جزو میوههایی است که میتوان آن را به همراه منابع گیاهی آهن دار مورد استفاده قرار داد. بنابراین پیشنهاد میشود افرادی که از کم خونی رنج میبرند، انبه را همراه با شام مصرف کنند.
برای آن که بتوانید مدت بیشتری انبه را نگهداری کنید توجه داشته باشید که اگر لکههای سبز تیره روی این میوه باشد، یعنی این میوه هنوز بخوبی نرسیده است و میتوان آن را در دمای اتاق قرار داد تا با گذشت چند روز بخوبی برسد |
به نقل از حمایت، اگر معتقدید حافظهتان در مواردی آنگونه که باید و شاید یاریتان نمیکند باید بدانید که انبه میوهای حــــاوی اسید گلوتامین است که نقش مهمی در تقویت حافظه و فعال نگه داشتن سلولهای مغز دارد. شاید به همین دلیل است که مصرف آن به دانش آموزان توصیه میشود.
راهنمای خرید
اگر با خواندن این موارد تشویق شدهاید تا سهم بیشتری را به مصرف این میوه در سبد غذایی خود اختصاص دهید بد نیست که اطلاعات خود درباره خرید آن را نیز کمی افزایش دهید. اینکه در هنگام مراجعه به بازار خرید آن توجه داشته باشید که این بیضیهای خوش طعم باید پوست یکنواختی داشته باشند، البته ممکن است قسمتهایی روی این میوه به رنگ سبز تیره، زرد و قرمز در آمده باشد.
به علاوه، هنگامی که آن را فشار میدهید، باید پوست این میوه نرم باشد.
برای آن که بتوانید مدت بیشتری انبه را نگهداری کنید توجه داشته باشید که اگر لکههای سبز تیره روی این میوه باشد، یعنی این میوه هنوز بخوبی نرسیده است و میتوان آن را در دمای اتاق قرار داد تا با گذشت چند روز بخوبی برسد و به محض آنکه به طور کامل رسید، آن را به مدت دو هفته در یخچال نگهداری کرد.
برای تسریع در رسیدن این میوه میتوانید آن را داخل پاکت کاغذی و در دمای اتاق قرار دهید. با این کار سرعت فرایند رسیدن این میوه افزایش پیدا میکند. (الهام صادقی)
جام جم سرا:12 درصد مرگ و میرهای دنیا دلیل ابتلا به سرطان اتفاق میافتد و در کشور ما نیز سالانه 30 هزار نفر به دلیل ابتلا به انواع سرطانها جان خود را از دست میدهند.
پزشکان و متخصصان این حوزه معتقدند در صورتی که این بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود میتوان بسیاری از مبتلایان را از مرگ حتمی نجات داد.
کشف جدیدی که بتازگی در دنیای پزشکی روی داده است، تحول مهمی در مقابله با بیماری پیچیده سرطان خواهد بود. ماجرا از این قرار است که پژوهشگران دانشگاه بردفورد انگلیس آزمایش خون سادهای را برای تشخیص انواع مختلف سرطان ابداع کردهاند که آزمایشهای اولیه در تعیین سه نوع سرطان پوست، روده بزرگ و ریه رضایتبخش بوده است.
این روش شامل قرار دادن گلبولهای سفید خون در معرض نور فرابنفش است تا چگونگی تخریب دی.ان.ای آنها بررسی شود، چراکه تحقیقات سرطانشناسی نشان داده که دی.ان.ای خون افراد مبتلا به سرطان پوست، روده بزرگ و ریه بسیار راحتتر از دی.ان.ای افراد سالم تخریب میشود.
محققان بر این باورند که نتایج این آزمایش تحت تاثیر بیماریهایی مانند سرماخوردگی یا آنفلوآنزا که ممکن است روی سیستم ایمنی تاثیر بگذارند، قرار نمیگیرد و نتیجه نادرست نشان نمیدهند.
آنها امیدوارند زمانی فرا برسد که با انجام این آزمایش بتوان از انجام فرآیندهای گران و تهاجمی همچون کولونوسکوپی و بیوپسی (نمونهبرداری از بافت زنده) اجتناب کرد.
محققان معتقدند اگر یافتههای تکمیلی این پژوهش به نتایج موفقیتآمیزی برسد، تشخیص بموقع سرطان در افراد مبتلا به این بیماری امکانپذیر خواهد شد.
شانس غافلگیر کردن سرطان
«خیلی دیر شده، مرض ریشه دوانده و کار از کار گذشته.» این عبارت دردآور و البته تکراری برای بسیاری افرادی است که به بیماری سرطان مبتلا شدهاند. باوجود تمام پیشرفتهای علم پزشکی سرطان هنوز هم کلمه وحشتناکی است، اما با این همه متخصصان بر این باورند که در صورت تشخیص زودهنگام این بیماری، سرطان قابل درمان است و حالا با کشف جدید محققان میتوان امیدوار بود که گام بلندی برای تشخیص بموقع سرطان در مبتلایان برداشته شود.
دکتر علی مطلق، مدیر برنامه ملی کنترل سرطان در گفتوگو با جامجم درباره ابداع جدیدی که اخیر در دنیای پزشکی برای تشخیص بیماری سرطان رخ داده است، توضیح میدهد: برای اینکه یک آزمایش یا روش بالینی بهعنوان روش غربالگری برای تشخیص زودهنگام استفاده شود، باید دارای چند خصوصیت باشد که سادگی، ارزان بودن، داشتن مقبولیت عمومی، دارا بودن حساسیت بالا، داشتن درمان مناسب در علم پزشکی و نتیجه موفق و ثابت شده آن در افزایش طول عمر یا دستکم بهبود زندگی افراد مبتلا مهمترین این مشخصههاست.
وی تاکید میکند: به همین دلیل است که روشهای غربالگری فقط برای سرطانهای پستان، روده بزرگ و دهانه رحم از سوی سازمان جهانی بهداشت پیشنهاد شده، اما اینکه در چه گروههایی از نظر میزان خطر ابتلا و از چه سنی شروع شوند، هنوز هم با تردیدهای زیادی مواجه است.
دکتر مطلق تصریح میکند: بنابراین اینکه یک روش آزمایشگاهی بتواند سلولهای بدخیم را خیلی پیش از اینکه دچار تومور واضحی شود، تشخیص دهد البته که نویدبخش است، اما هنوز در ابتدای راه قرار دارد.
مطلق این نکته را نیز یادآوری میکند که این آزمایش، روی افرادی که در مرحله پیش بدخیم بودهاند، انجام شده و از این لحاظ اتفاق امیدوارکنندهای است، اما در بین سه سرطان ذکر شده، سرطان پوست به دلیل در معرض دید بودن ضایعات، نیاز به آزمایش خون برای شناسایی زودرس ندارد، در حالی که برای تشخیص زودهنگام سرطان روده بزرگ و ریه میتواند نقش مهمی ایفا کند.
مدیر برنامه ملی کنترل سرطان تاکید میکند: اینکه با آزمایش خون بتوان سرطان را زودتر تشخیص داد، خوب است اما بلافاصله این سوال مطرح میشود که از چه سنی و به چه فواصلی و برای چه سرطانی؟ حساسیت و ویژگی این روش چه اندازه است؟ چه درصدی از آنهایی که تستشان مثبت میشود واقعا بیمارند و چند درصد از آنهایی که تستشان منفی میشود، واقعا بیمار نیستند؟
مطلق تاکید میکند: بهطور خلاصه تا یک روش آزمایشگاهی با روشهای استاندارد مقایسه نشود و مورد تائید قرار نگیرد و حتی پس از تائید شدن، نشان ندهد که میتواند واقعا طول عمر و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد هنوز زود است که به نتایج آن امیدوار باشیم و باید کمی در اینباره صبر کنیم.
پیشگیری از مرگ زودرس و صرفهجویی در هزینه
سرطان سالی 30 هزار نفر را در کشور به کام مرگ میفرستد و دردناکتر اینکه سالانه 85 هزار مبتلای جدید نیز به تعداد بیماران مبتلا به سرطان کشور اضافه میشود و این در حالی است که اگر این بیماری در همان مراحل اولیه تشخیص داده شود، میتوان امیدوار بود که بیماران مبتلا این شانس را داشته باشند که بیشتر عمر کنند و در طول دوران بیماریشان کیفیت زندگیشان نیز در شرایط نسبتا مطلوبی قرار داشته باشد.
دکتر عبدالله فضلعلیزاده، نایب رئیس انجمن سرطان ایران نیز در گفتوگو با جامجم، توضیح میدهد: تشخیص سرطان سالهاست که مورد توجه و جزو برنامههای تحقیقاتی مراکز علمی بوده است و از سالها پیش نیز در مواقعی که یک نوع سرطان به صورت ارثی در خانوادهای دیده میشد، با کمک اندازهگیری برخی نشانههای بیولوژیکی پیشگویی و تشخیص سرطان درباره افراد درجه یک آن خانواده امکانپذیر بود.
وی تاکید میکند: البته امروز با کمک آنزیمهایی به نام تومورمارکرها (علائم هشداردهندهای که نوسان و افزایش آنها در بدن حکایت از کنترل یا عود یک بیماری در بدن دارد) یک گام در کنترل بیماری سرطان برداشته شده است و حالا در چنین شرایطی اینکه بتوان با کمک آزمایشهایی روی خون بیماری سرطان را تشخیص داد، اتفاقی دور از انتظار در دنیای پزشکی نیست که خوشبختانه محققان بتازگی به این موفقیت دست پیدا کردهاند.
فضلعلیزاده، مراجعه دیرهنگام بیماران را علت اصلی کاهش طول عمر و کشندگی بیشتر سرطان در ایران نسبت به کشورهای توسعهیافته میداند و میگوید: هرچه بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، ضمن اینکه احتمال بهبودی بیماران بیشتر میشود و او میتواند به زندگی عادی خود در جامعه ادامه دهد، از بسیاری درمانهای غیرضروری نیز جلوگیری میکند و در نتیجه در هزینههای درمان نیز صرفهجویی خواهد شد و درمانهای انجام شده نیز نتیجهبخشتر خواهد بود، به همین دلیل است که در سالهای اخیر بیشترین سیاستها و برنامههای وزارت بهداشت در بحث بیماری سرطان روی پیشگیری و تشخیص بموقع متمرکز شده است.
نایبرئیس انجمن سرطان ایران درباره اینکه آیا یافته اخیر دانشمندان مبنی بر امکان تشخیص سرطان با انجام آزمایشهای ساده خون میتواند روی انواع سرطانها کارایی داشته باشد، تصریح میکند: این کار فعلا امکانپذیر نیست، اما وقتی شناسایی چند نوع سرطان با این روش امکانپذیر شد، مسلما این موضوع بتدریج توسعه خواهد یافت و با مطالعات تکمیلیتر در آیندهای نهچندان دور میتوان امیدوار بود که با انجام آزمایش تشخیص تعداد بیشتری از انواع سرطانها امکانپذیر باشد.
پوران محمدی / گروه جامعه
جام جم سرا: البته بعضیها حتی از شنیدن اسم سرطان میترسند و برای همین به فکر تشخیص بموقع نیستند یا شاید به اشتباه تصور میکنند سرطان در هر صورت کشنده است؛ چه آن را زود تشخیص دهیم و چه کاری به کارش نداشته باشیم.
امروزه متخصصان نظر دیگری دارند و میگویند سرطان سینه در صورت تشخیص بموقع، براحتی قابل درمان است. بر همین اساس به خانمها توصیه میکنند معاینات دورهای را انجام دهند و در صورت روبهرو شدن با هر گونه تغییری به پزشک مراجعه کنند.
گاهی هنگام معاینات دورهای یا طی سونوگرافی و ماموگرافی، تودههایی در سینه خانمها تشخیص داده میشود که ممکن است آنها را نگران و ناراحت کند، اما دکتر رویا تقیپور میگوید این تودهها میتواند خوشخیم یا بدخیم باشد و به محض تشخیص وجود توده نباید به بدخیم بودن آن فکر کرد، چون همه تودههایی که در سینه ایجاد میشود، بدخیم نخواهد بود.
این جراح و متخصص زنان و زایمان در گفتوگو با جامجم توضیح میدهد: خانمها ممکن است در سالها و دورههای مختلف زندگیشان با چنین تودههای خوشخیمی روبهرو شوند که بیشتر به تغییرات هورمونی دوران عادت ماهانهشان بستگی پیدا میکند.
افرادی که یکی از بستگان درجه اولشان در سنین قبل از یائسگی دچار سرطان پستان شده، بررسی دقیقتر را باید پنج سال زودتر از زمانی شروع کنند که توده تشخیص داده شده |
وی میافزاید: گاهی به علل مختلف، مجاریای که ترشح دارد، بسته خواهد شد و در نتیجه ترشحات جمع میشود و به شکل کیست خود را نشان میدهد. بسیاری از این کیستها هیچ درد و نشانهای ندارد و ممکن است هنگام معاینه لمس شود. برخی دیگر از انواع آنها هم میتواند با درد همراه باشد یا ممکن است طی معاینه و براساس میزان ترشحاتی که در کیست جمع شده، فرد احساس کند کیست نسبت به ماه قبل بزرگتر شده که همه این موارد هم موجب نگرانی میشود، اما با اقدامات موثر و مناسب میتوان احتمال بروز هرگونه مشکلی را در این زمینه کاهش داد.
چه باید کرد
بعضی وقتها احساس ترس و نگرانی باعث میشود خانمها معاینات دورهای را کنار بگذارند تا به خیال خودشان با آرامش بیشتری زندگی کنند، اما این کار نه تنها باعث آرامتر شدن فرد نمیشود بلکه حتی ممکن است خطرات جدیتری به دنبال داشته باشد.
بر همین اساس دکتر تقیپور به خانمها توصیه میکند هر ماه خودشان، سینهها را به طور دقیق معاینه کنند و البته میگوید بهترین زمان انجام این معاینه، در دوره عادت ماهانه است.
این متخصص زنان و زایمان تاکید میکند: در صورتی که طی معاینات، تودهای غیرعادی لمس شود، باید برای بررسی بیشتر به پزشک مراجعه کنید ولی اگر هیچ مورد غیرطبیعیای وجود نداشت، کافی است سالی یکبار توسط پزشک نیز این معاینات را انجام دهید.
وی با تاکید بر این که حتی اگر هیچ مشکلی وجود نداشته باشد باز هم خانمها باید سالی یک بار از سوی پزشک معاینه شوند، ادامه میدهد: چنین معاینهای درباره کسانی است که مشکلی میان بستگان درجه اولشان وجود نداشته باشد، اما افرادی که یکی از بستگان درجه اولشان در سنین قبل از یائسگی دچار سرطان پستان شده، باید پنج سال زودتر از زمانی که آن توده تشخیص داده شده، بررسی دقیقتر را شروع کنند. به عبارت دیگر، در این افراد بررسی باید زودتر انجام شود.
افزایش اندازه تودهها
گاهی اندازه تودههایی که در سینه وجود دارد، افزایش مییابد و با این که تودهای خوشخیم است، با افزایش اندازه موجب نگرانی فرد میشود. بعضی وقتها هم باعث میشود این سوال برای فرد پیش بیاید که این توده واقعا خوشخیم است یا نه؟
دکتر تقیپور در این باره توضیح میدهد: در صورتی که خانمها تودهای در سینهشان پیدا کنند، حتما باید به پزشک مراجعه کرده، براساس نظر او اقدامات تشخیصی و پیگیریهای لازم را انجام دهند. در این شرایط براساس سن و سال فرد درباره تشخیص توده، تصمیمگیری میشود به طوری که برای خانمهایی که سنشان بالاتر از 40 سال است، توصیه میشود سونوگرافی و ماموگرافی با هم انجام شود و در سنین کمتر از 40 سال، فقط سونوگرافی توصیه میشود.
این پزشک متخصص میافزاید: براساس نتایج سونوگرافی اگر توده کیستیک باشد، فرد باید سه ماه بعد هم سونوگرافی را تکرار کند و در صورتی که مشخص شود توده پایدار بوده و اندازهاش در حال افزایش است، حتما باید آسپیره شود که این روش هم تشخیصی است و هم درمانی؛ به این معنی که مایع کیست با بیحسی موضعی و تحت راهنمایی سونوگرافی با سوزن خارج میشود.
در صورتی که وجود تودههای سینه بموقع تشخیص داده و اقدامات لازم انجام شود، میزان مرگومیر ناشی از سرطان و جراحیهای وسیع و درمانهای سخت و دشوار به حداقل میرسد |
کدام تودهها به جراحی نیاز دارد
قرار نیست هر تودهای که در سینه لمس میشود، به جراحی نیاز پیدا کند. بعضی انواع تودههای پستانی را باید با جراحی خارج کرد و برخی دیگر چنین شرایطی ندارد. دکتر تقیپور درباره تودههایی که به جراحی نیاز پیدا میکند و باید از بدن فرد خارج شود، چنین میگوید: اگر مایع کیستی را بکشیم ولی کیست دوباره عود کند و مجدد تشکیل شود، توصیه میکنیم فرد جراحی شود و کیست و جداره کیست به طور کامل از بدن او خارج شود. در صورتی که حین «آسپیراسیون» و زمانی که میخواهیم با سوزن مایع کیست را خارج کنیم، هیچ مایعی خارج نشود و توده جامد باشد هم به گفته این متخصص زنان و زایمان باید آن را برداریم.
کیستها زمینهساز سرطان میشود یا نه؟
به محض اینکه وجود توده یا کیستی در سینه تائید شود، این سوال پیش میآید که آیا کیستها و تودههای پستان میتواند عاملی برای بروز سرطان باشد؟ این یکی از مهمترین سوالاتی است که معمولا در ذهن خانمها میچرخد و دکتر تقیپور در پاسخ آن میگوید: احتمال این که چنین کیستهایی زمینهساز سرطان پستان شود، بسیار کم است و به همین دلیل توصیه میشود در صورت روبهرو شدن با چنین مواردی پیگیریهای لازم را انجام دهید.
این متخصص زنان و زایمان میافزاید: وجود چنین تودهها و کیستهایی میان خانمها شایع است و با توجه به این که اغلب بر اثر هورمونها ایجاد میشود، در خانمهایی که در سنین باروری هستند، تخمدانهایشان فعال است و این هورمونها را دارند، احتمال ایجادشان زیاد خواهد بود.
وی با تاکید بر اهمیت معاینات دورهای و تشخیص به تودههای سینه، یادآور میشود: در صورتی که وجود تودههای سینه بموقع تشخیص داده و اقدامات لازم انجام شود، میزان مرگومیر ناشی از سرطان و جراحیهای وسیع و درمانهای سخت و دشوار به حداقل میرسد. به همین دلیل توصیه میشود خانمها معاینات دورهای، انجام سونوگرافی و ماموگرافی و مراجعه به پزشک برای کنترل دقیقتر را در نظر داشته باشند.
نیلوفر اسعدیبیگی / گروه سلامت
جام جم سرا: پورعرب با بیان مراتب سپاس خود از مردم برای دعاهایشان که با تلاش پزشکان در درمان و بازگشت سلامتی به او همراه بود افزود: بیماری سرطانم خوش خیم بود.
بازیگر فیلمهای نرگس و عروس که با چهرهای متفاوت از سالهای جوانی و آنچه پیشتر از وی دیده بودیم در تلویزیون حاضر شده بود، با اشاره به اینکه چندی است به دنیای سینما بازگشته، گفت با دنیای بازیگری خداحافظی کرده و قصد فیلمسازی دارد.
وی اظهار کرد: برای من جالب است کسانی که مرا میشناختند هرگز در این دوره ۴ ساله بیماری به من زنگ نزدند و البته چه بسیار کسانی که با من کاری نداشتهاند اما همواره جویای حالم بودند.
به گزارش جامجمسرا، او با اشاره به انتشار شایعه درگذشت خود در برخی رسانهها، با عذرخواهی از پسرش گفت: با پسرم تماس گرفته بودند و گفته بودند پدرت فوت کرده. ما هم مثل دیگران خانوادهای داریم، فرزند و مادر و اقوام و دوستانی داریم، این شایعات آنها را نگران میکند.
پورعرب در پایان سخنانش در حالی که با مردم صحبت میکرد گفت: رمز مانایی بازیگر، مردمی بودن اوست. این مردم هستند که بازیگری را ماندگار یا گذرا میکنند. من از همه میخواهم با هم کمی مهربانتر باشیم.
این نکته به آن معنا نیست که نباید وظایفی را در زمینه کنترل سرطان به دوش دولتمردان و سیاستگذاران بیندازیم، چراکه مسئولان نیز وظیفه بزرگی در کمک به تشخیص و درمان سریع و موثر بیماران مبتلا به سرطان و کنترل عوامل خطر آن بر عهده دارند، اما نکته مهم اینجاست که نباید وظایف خودمان را فراموش کنیم، بلکه باید بپذیریم که همه ما در زمینه کنترل، پیشگیری، تشخیص زودهنگام و درمان سرطان مسئولیم.
دکتر علی قنبری مطلق، آنکولوژیست و مدیر برنامه ملی کنترل سرطان وزارت بهداشت از تلاشهای انجام شده برای کنترل و کاهش آمار سرطان در کشور میگوید.
سرطان این روزها دغدغه خیلی از مردم ما شده است، چرا که ما در شرایط پر آسیبی زندگی میکنیم. از آلودگی هوا و دیگر آسیبهای محیطی گرفته تا شیوه نادرست زندگی و استرسهای زندگی شهرنشینی، همه و همه به آن منجر شده که طی یکی دو دهه اخیر آمار ابتلا به سرطان در کشور ما بالا برود. این عوامل همچنین منجر به آن شده که مردم ما این روزها با دیدن کوچکترین عارضه غیرمعمول نسبت به ابتلا به سرطان نگران شوند، اما آیا خود شما هم از این بیماری میترسید و نسبت به ابتلای به آن نگرانید؟
بله. من هم مثل همه افراد جامعه فکر میکنم که ممکن است مبتلا به یک بیماری مزمن از جمله سرطان شوم. ابتلا به بیماریهای غیرواگیر واز جمله سرطان دغدغه خیلیهاست، چرا که 60 در صد افراد در سراسر دنیا در اثربیماریهای قلبی عروقی و بیماریهای مزمن تنفسی و سرطان فوت میکنند.
اگر در چند دهه گذشته این بیماریهای واگیر بود که باعث مرگومیر میشد، الان در دنیا بیماریهای غیرواگیر جای آن را گرفته است و در ایران هم 72 درصد یا دوسوم علت مرگ و میرها مربوط به بیماریهای غیرواگیر میشود وحتی بیماریهای غیرواگیر در ایران نسبت به کشورهای منطقه، سهم بیشتری در مرگومیر افراد دارد.
برای غلبه بر این ترس چه میکنید؟
ضمن این که فکر میکنم احتمال دارد من هم دچار یک بیماری غیرواگیر شوم تلاش میکنم تا از نقطه نظر رفتارهای فردی احتمال ابتلا به این بیماریها را در خودم کم کنم و به لحاظ اجتماعی هم به عنوان یک شهروند در کنار مسئولیتی که دارم تا آنجا که ممکن است برای کاهش عوامل خطر مختلف از جمله عوامل بیماریهای غیرواگیر بکوشم.
چرا با وجود افزایش آمار سرطان طی سالهای اخیر به نظر میرسد که بحث پیشگیری و کنترل عوامل خطر آن از سوی وزارت بهداشت، متناسب با اهمیت موضوع، مورد توجه قرار نگرفته است؟
این درست است که 40 درصد سرطانها و 80 درصد بیماریهای قلبی - عروقی قابل پیشگیری است، اما نکته مهم در مورد پیشگیری از بیماریهای غیرواگیری چون سرطان آن است که بدانیم مسئولیت این امر فقط به عهده مسئولان و حتی در توان آنها نیست، بلکه هر کدام از ما هم به خودی خود مسئولیم تا در مسیر پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر حرکت کنیم و با هدف فرهنگسازی در این راه به عنوان یک شهروند و حتی در قالب خیریه یا سازمانهای مردم نهاد جلب حمایت کنیم تا این نیاز را در مردم و این خواسته را در مسئولان افزایش دهیم که عوامل خطر بیماریهای واگیر را کنترل کنند.
یعنی چون این حمایتها تاکنون آنچنان که باید در مردم و مسئولان ما شکل نگرفته است ما همچنان شاهد افزایش آمار ابتلا به این بیماری هستیم ؟
در ایران بر اساس برنامه ثبت سرطان که بیش از یک دهه اخیر در کشور ایران انجام میشود، از هر صد هزار نفر 134 مرد و 128زن به سرطان مبتلا میشوند. یعنی میزان بروز سالانه سرطان در ایران کمتر از بروز جهانی است. البته آمارها تائید میکند که میزان بروز با رشد آهستهای در حال افزایش است، اما توجه داشته باشید که بروز سرطان به عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بستگی دارد، یعنی فقط سیاستگذاران توانایی و مسئولیت کاهش آمار مبتلایان به این بیماری را ندارند.
اما این گفتهها پاسخی برای اینکه چرا آمار سرطان همچنان در کشور در حال افزایش است، نیست.
این که آمار ابتلا به سرطان در حال افزایش است به 3 عامل برمیگردد. اول، افزایش امید به زندگی و افزایش تعداد سالمندان جامعه. چرا که سرطان در اصل، بیماری دوران سالمندی است. دوم، شیوه زندگی ناسالم و سوم آلودگیهای محیطی.
در مورد امید به زندگی در ایران در سال 1979 متوسط عمر 58.3 بوده و در 2012 به 73.8 سال رسیده است که به خاطر سیاست موفق بهداشتی درجهت کنترل بیماریهای واگیر بوده است. از سوی دیگر بیش از 10 درصد جامعه به طور متوسط از سیگار استفاده میکند. میزان مصرف سیگار در حال افزایش و سن شروع آن هم در حال کاهش است. حدود 11 درصد جمعیت ما روزانه پنج وعده میوه و سبزیجات که برای داشتن الگوی سالم زندگی ضروری است، مصرف میکند. 35 تا 40 درصد جامعه هم فعالیت بدنیشان خیلی کم است و حتی حدود نیمی از جمعیت ما افزایش وزن دارند. همچنین 16 درصد جمعیت ما فشار خون بالا دارند. اینها عوامل خطر بیماریهای غیرواگیر و از جمله سرطان است و جالب است بدانید که در جمعیت 45 تا 65 سال کشورمان، نیمی از افراد، سه عامل خطر ابتلا به بیماریهای شایع غیرواگیر را دارند. حدود 8 درصد مردم جامعه قند خون دارند. بیش از نیمی از جمعیت جامعه کلسترول خون بالا دارند. اینها هر کدام به نوبه خودشان بیماری و در عین حال،عامل خطر بیماریهای دیگری مثل سرطان هستند.
متاسفانه شیوه زندگی اکثر مردم ما مناسب نیست و از سوی دیگر از نظر جنبههای روانی و معنوی اجتماعی نیز ما به دلیل مواجهه با استرسهای زندگی شهری، خود را در معرض آسیبهایی قرار میدهیم که برای ابتلا به سرطان مستعدمان میکند. هر چه قدر استرس افزایش پیدا میکند ایمنی بدن ضعیف میشود و ما مستعد سرطان میشویم.
پس با این تفاسیر چه راهکار عملی برای پیشگیری از سرطان وجود دارد؟
اگر بخواهیم به لحاظ فردی، اقدام موثری انجام دهیم باید ابتدا سیگار را کنار بگذاریم. از میوه و سبزی بیشتر استفاده کنیم و فعالیت بدنی داشته باشیم. اگر هم نمیتوانیم فعالیت بدنی به معنای ورزش منظم داشته باشیم روزی پنج تا 10 دقیقه، حتی در محیط کار، یک ورزش ملایم یا نرمش مختصرانجام دهیم . زیرا همه چیز در اختیار دولت نیست. بی شک حتی اگر از امکانات ایجاد شده از سوی دولت مثل پارکها و مراکز ورزشی استفاده نکنیم باز هم در معرض سرطان خواهیم بود.
اما اگر فردی موفق به اصلاح الگوی زندگی خود بشود، باز به دلیل وجود آلودگیهای محیطی در کشور، کاهش وکنترل آمار سرطان چندان موفق نخواهد بود.
این درست نیست که فکر کنیم مقوله کنترل آلودگیهای محیطی کاملا از کنترل افراد جامعه خارج است. آن هم در جایی که تعداد خودروها در ایران به ازای هر هزار نفر 113 و در جهان 120 خودروست. بعلاوه میزان مصرف انرژی در کشورمان نیز فاجعه بار است یعنی 2812 کیلوگرم بر متر مکعب نفت و ترکیبات معادل به ازای هر نفر در ایران مصرف میشود، در حالی که این رقم در دنیا 1890 کیلوگرم بر متر مکعب است. بیشک مصرف بیش از اندازه از سوختهای فسیلی چه در کارخانجات چه در خودروها یا در جاهای دیگر تبعاتی دارد.
میخواهید بگویید که مردم ما درایجاد آلودگیهای محیطی سهم زیادی دارند؟
دقیقا همین طور است. باید بپذیریم که بر خلاف باورهای دینی و عرفی مان بسیار اسرافگر هستیم. سرانه تولید گاز منواکسیدکربن در ایران هفت تن و در جهان 4.6 است. میزان ذرات معلق (کمتر از 10 میکرون) در هر متر مکعب هوای شهرهای بالای صد هزار نفر جمعیت 115 میکروگرم و در جهان 61 میکروگرم است. به لحاظ شاخصهای توسعهیافتگی و صنعتی سعی کردیم کشورمان را ارتقا دهیم، ولی به همان نسبت شاخصهای زیست محیطی و فرهنگسازی را در ارتباط با مصرف انرژی فراموش کردهایم. بیشک بخشی از این مسائل، حاکمیتی و سیاستگذاری است، اما در مورد عوامل محیطی و بویژه میزان مصرف سوخت بخشی از قضیه به خود مردم نیز برمیگردد. صرف نظر از این که چه قدر حاکمیت به فکر ماست باید ببینیم که چه اندازه خودمان به فکر خودمان هستیم. ما تا خودمان را اصلاح نکنیم رفتارهای آسیب زایمان را کنترل نکنیم نهتنها بیماری سرطان کاهش پیدا نمیکند، بلکه زندگی راحتی را از نقطه نظر سلامت نخواهیم داشت. اگر مردم بدانند که وضع چگونه است، خودشان را مدیریت خواهند کرد و این مسئولیتی است که باید به دوش مردم گذاشته شود.
پس وظیفه و نقش وزارت بهداشت در کمک به کنترل عوامل خطر سرطان چه میشود؟
ما امیدواریم هم وزارت بهداشت و هم دیگر وزارتخانهها به برنامههای سند کنترل بیماریهای غیرواگیر توجه و خود را به رعایت آن ملزم کنند. چون در بحث پیشگیری و تشخیص زود هنگام بیماریهای غیرواگیر حتی در خود وزارت بهداشت هم نیاز داریم که توجه بیشتری به این مقوله صورت بگیرد.
آنچه امروز نیاز داریم آن است که با کمک رسانهها توجه مردم را به این سمت جلب کنیم که در مورد بیماریهای غیرواگیر و از جمله سرطان هیچ راهی جز پیشگیری و تشخیص زود هنگام نداریم وگرنه از نظر اثرات جسمی و اجتماعی ناشی از این بیماریها قطعا وضع ما در آینده بدتر از آنچه امروز هست، خواهد شد.
قرار است در قالب سند کنترل بیماریهای غیرواگیر چه اقداماتی برای کنترل و پیشگیری از سرطان صورت بگیرد؟
کاری که در وزارت بهداشت در حال انجام آن هستیم این است که بحث آموزش و خود مراقبتی و بحث پیشگیری و تشخیص زودهنگام بیماریهای غیرواگیر را در دل شبکه جامع سلامت یا مراکز بهداشتی درمانیمان نهادینه کنیم. زیرا مراکز بهداشتی درمانی اکنون آمادگی پاسخگویی برای تغییر در وضع همهگیرشناسی بیماریها را ندارند، یعنی همچنان خانههای بهداشتی روستایی و مراکز بهداشتی درمانی شهریمان آمادگی خدمت به بیماریهای واگیر را دارند و هنوز این تغییر در این مراکز صورت نگرفته است.
یعنی هدف وزارت بهداشت آن است که روند کنونی ارائه خدمت از سوی مراکز بهداشتی درمانی کشور را به سمت مراقبت از بیماریهای غیرواگیر سوق دهد؟
بله و آن هم نه مراقبت از افرادی که مبتلا میشوند، بلکه از افرادی که در معرض بیماریهای غیرواگیر هستند. یعنی کاری که بزودی به صورت آزمایشی با طراحی مرکز مدیریت بیماریهای واگیر شروع میشود، این است که افراد به مراکز بهداشتی درمانی در سطح شهرها فراخوان میشوند. در واقع هر مرکز بهداشتی درمانی باید حداقل جمعیت 12 هزار و 500 نفری را در اطراف خودش تحت پوشش داشته باشد و از طریق رابطهای بهداشتی آن جمعیت را سرشماری کند و از تکتک افراد بخواهند که به مرکز بهداشتی درمانی مراجعه کنند تا از نظر شاخصهای بیماریهای غیرواگیر ارزیابی شوند و سپس کارت عوامل خطر سلامت در اختیارشان قرار بگیرد تا از نظر عوامل خطر ابتلا به بیماریهای غیرواگیر مثل قند، چربی، سرطان، بیماریهای مزمن تنفسی، بیماریهای اسکلتی عضلانی، بیماریهای روانی و مشکلات تغذیهای ارزیابی شوند و اگر در معرض هر کدام از این بیماریها باشند به سطح بالاتر ارجاع شوند تا خدمات تشخیصی و درمانی بیشتری برایشان انجام شود. همچنین این خدمترسانی شامل ارائه خدمات تغذیهای، روانی و همچنین توصیههای خود مراقبتی نیز میشود. البته انجام این کار بسیار سخت است، اما به اعتقاد من این نیاز امروز مردم در حوزه بیماریهای غیرواگیر است.
اولین بار است که طرحی در این قالب از سوی وزارت بهداشت در زمینه تشخیص و کنترل بیماریهای غیرواگیر انجام میشود؟
شاید بحث پزشک خانواده هم با همین دیدگاه شروع شد، اما به نوعی ما باز هم پزشکان و سیستم بهداشتی درمانیمان را بردیم به سمت ارائه خدمات روزمره به مردم، ولی به تشخیص زودهنگام بیماریهای غیرواگیر توجه نداشتیم و ناخودآگاه به سمت درمان رفتیم.
وزارت بهداشت چه راهکاری را برای موفقیت و تداوم این طرح در نظر گرفته است؟
این خدمات باید در مراکز بهداشتی درمانی ارائه شود. یعنی باید مراکزی را به صورت ثابت در نظر بگیریم بهعنوان مرکزی که ارائهدهنده این خدمات به مردم باشند. الان مراکز بهداشتی درمانی بیشتر خدماتشان معطوف به بیماریهای واگیر است، ولی متناسب با تغییری که در وضع شیوع بیماریهای غیرواگیر اتفاق افتاده ما باید خودمان را با این وضع هماهنگ کنیم که پایه اصلی ارائه این خدمات باید در مراکز بهداشتی درمانیمان اتفاق بیفتد.
آیا قرار است این طرح در مورد سرطانهای خاصی اجرا شود؟
بله. در مورد سه سرطان شایع یعنی سرطان پستان، روده بزرگ و دهانه رحم که راهکارهایی برای تشخیص زودهنگام آنها وجود دارد، اجرا میشود. در واقع در قالب این طرح ابتدا افراد باید علائم هشداردهنده این بیماریها را بشناسند.
پس جایگاه غربالگری در تشخیص زودهنگام و پیشگیری از این بیماریها کجاست؟ بر اساس آنچه ما تاکنون از زبان متخصصان شنیدهایم، این بوده که از سنی به بعد، یکسری غربالگریها بویژه در مورد سرطانهای شایعی مثل پستان یا سرطان دهانه رحم صورت بگیرد، اما آنچه شما میگویید به نوعی این ضرورت را نفی میکند؟
ما واژهای به اسم تشخیص زودهنگام و واژهای به اسم غربالگری داریم. تشخیص زود هنگام یعنی این که افرادی که علائم هشداردهنده سرطان را دارند به سرعت تشخیص دهیم، اما الان سیستم بهداشتی درمانی ما آمادگی این مساله را ندارد. ولی باید برنامهای بچینیم برای اقشار یا شهرهایی که امکان دسترسی به خدمات تخصصی را ندارند تا امکان شناسایی زود هنگام بیماری برای آنها نیز فراهم شود.
اما غربالگری یعنی فردی را که هیچ علائم ظاهری بیماری ندارد، به دلایلی بررسی کنیم. در مورد سرطان، چندین مطالعه از جمله یک مطالعه جدید در کانادا نشان داده است که غربالگری ماموگرافی نه تنها باعث افزایش طول عمر افراد نمیشود بلکه موثر هم نیست و به لحاظ پزشکی روش مقرون بهصرفهای نیز نیست.
در واقع غربالگری کشوری روش مقرون بهصرفهای دستکم در ایران نیست، اما میتوانیم در مورد سرطان پستان و رودهبزرگ در گروهی اقدام به غربالگری کنیم که در معرض خطر بالای ابتلا هستند، یعنی یک یا دو نفر از بستگان درجه یکشان در سنین زیر 50 سال مبتلا به این بیماریها شدهاند.
تامین هزینههای درمان، بویژه برای اقشار کم درآمد چالش بزرگی است. چه برنامهای برای حمایتهای هزینهای از بیماران سرطانی در نظر دارید؟ بهویژه در طرح تحول سلامت چه تمهیداتی برای کاهش هزینههای درمان سرطان اندیشیده شده است؟
در حوزه تشخیص و درمان، وزارت بهداشت هماکنون فعالیتهای بیشتری را در دست انجام دارد. در این زمینه یکی از بستههای حمایتیاش هم در مورد بیماریهای صعبالعلاج است که هنوز به صورت اجرایی و عملیاتی در نیامده است. اما ایدهآل ما این است که تشخیص و درمان سرطان در مراکز جامع سرطان انجام شود.
منظور از مراکز جامع سرطان چه مکانهایی است؟
مراکزی که در آنها انواع روشهای درمانی به یک بیمار ارائه شود. دستکم میخواهیم در برخی قطبهای درمانی، چنین طرحی را شروع کنیم. همچنین به جنبههایی از مراقبت غیر از مراقبتهای جسمی شامل مراقبتهای روانی، معنوی و اجتماعی هم در قالب خدمات این مراکز توجه میشود.
در این زمینه قرار است خدمت تشخیصی و درمانی در کلینیکهای چند تخصصی در دل بیمارستانهای تخصصی یا مراکز جامع سرطان ارائه شود. یعنی وقتی بیماری مشکوک به سرطان است بتواند به این کلینیکها مراجعه کند که در آنجا رادیولوژیست، متخصص آسیبشناسی، جراح و آنکولوژیست حضور داشته باشند.
البته گروههای تخصصی برای ایجاد این کلینیکها شروع به کار کردهاند، بویژه در دانشگاههای بزرگ، اما هنوز نظام مند نیست و وزارت بهداشت باید روند اجرایی و اعتبار بخشی این پروژهها را تسهیل کند.
وقتی مراکز تشخیصی درمانی را با این مساله هماهنگ کنیم و مراکز جامع درمانی نیز داشته باشیم امکان راهاندازی این کلینیکها نیز وجود خواهد داشت. همه این اقدامات باعث میشود بیمارها زودتر تشخیص داده شوند، کیفیت زندگی بهتری داشته باشند و بهترین خدمات به آنها داده شود.
پس اکنون حمایت دولتی در مراحل درمانی از بیماران مبتلا به سرطان صورت نمیگیرد؟
اکنون بیمهها تا حد زیادی هزینه داروها را تحت پوشش قرار دادهاند، تا جایی که هزینه داروهای بیماران مبتلا به سرطان بیش از 80 درصد تحت پوشش قرار میگیرد؛ چرا که قسمت زیادی از هزینه بیماران مبتلا به سرطان مربوط به داروهای شیمی درمانی است. اما بسته کامل حمایتی از این بیماران که شامل خدمات رادیوتراپی و ... میشود، فقط در بیمارستان دولتی تا 90 درصد تحت پوشش بیمه قرار میگیرد که البته با حمایت وزارت بهداشت سطح پاسخگویی و پذیرش بیماران در بیمارستانهای دولتی باید افزایش پیدا کند.
همچنین قرار است داروهای شیمی درمانی در مراکز تشخیصی درمانی دولتی در اختیار بیماران قرار بگیرد و بیمار در جستجوی دارو نباشد. این قضیه نهتنها بخشی از بار روانی و مالی بیماران را کم میکند بلکه مصرف دارو را نیز کاهش میدهد.
مراقبتهای روانی مقوله بسیار مهمی در مورد بیماران مبتلا به سرطان و خانواده آنهاست که متاسفانه در کشور ما به آن کمتر توجه میشود. در این زمینه وزارت بهداشت در بسته حمایتیاش چه جایگاهی در نظر گرفته است؟
اگر منظور شما مراقبتهای حمایتی و تسکینی است که در قالب آن به بیمار و خانوادهاش کمک میشود که کیفیت و کمیت زندگی بهتر و سازگاری بهتری نیز با این بیماری داشته باشند، حدود دو سال پیش در خواستی از معاونت بهداشت و درمان وزارتخانه ارائه شد که بسته مراقبتهای حمایتی تسکینی را تدوین کنیم که در بخشی از مراکز تشخیصی درمانی به صورت اجرایی درخواهد آمد که ابتدا ارائه خدمات در بیمارستان و بعد از آن در منزل صورت میگیرد. این خدمات قرار است با هدف کاهش عوارض روانی و اجتماعی بیماران مبتلا به سرطان صورت بگیرد که مراحل عملیاتی شدن آن در حال آماده شدن است.
چه برنامهای برای کمک به کاهش آلودگیهای محیطی و صنعتی دارید؟
درست است که اجرای برنامه ملی کنترل سرطان، بر عهده وزارت بهداشت است، ولی بخصوص در زمینه کنترل عوامل خطر وزارت بهداشت به تنهایی قادر به انجام آن نیست، بلکه لازم است همکاریهای درون بخشی و بین بخشی تقویت شود و سازمانها و نهادهای دولتی و غیر دولتی که در ایجاد و کنترل عوامل خطر سرطان نقش دارند در این زمینه مشارکت داشته باشند. بدون مشارکت وزارت صنایع، بازرگانی، جهاد کشاورزی، سازمان محیطزیست و ارگانهایی از این دست به هیچ وجه کنترل عوامل خطر بیماریهای غیرواگیر امکانپذیر نخواهد بود.
چشمانداز این طرحها و برنامهها فعلا روی کاغذ مثبت است. چقدر میتوان به مشاهده اثرات عینی آن امیدوار بود؟
یکی از مواردی که تلاشهای درون وزارت بهداشت در زمینه کنترل سرطان را با نهادها و سازمانهای بیرون وزارت بهداشت نظاممند میکند، تشکیل کمیته ملی سرطان است که گامهای اولیه مهمی برای تشکیل آن برداشته شده و امیدواریم مبنای اقدامات آینده باشد ولی ما برای رسیدن به این هدف نیاز به حمایت از درون و خارج وزارت بهداشت به منظور پیشگیری، تشخیص زودهنگام، تشخیص و درمان و مراقبتهای حمایتی و تسکینی خواهیم داشت تا در نهایت به کاهش بروز مرگ و میر سرطان و بهبود کیفیت زندگی بیماران در سایه ملاحظات هزینه اثربخشی و دسترسی عادلانه به خدمات منجر شود.
پونه شیرازی / گروه جامعه