بی‌میلی جوانها به ازدواج و فرزندآوری از چیست

جام جم سرا:

از وقتی موضوع افزایش جمعیت و فرزند آوری در کشور مطرح شد، مسئله ازدواج هم بیشتر مورد توجه قرار گرفت. چه اینکه جوانان بسیاری پشت خط ازدواج مانده اند. از سوی دیگر سالهاست که عنوان می شود جوانان تمایلی برای ازدواج ندارند و سن ازدواج در کشور بالا رفته است. اما در بندهایی از سیاست های کلی جمعیت که چند روز پیش از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شد، به ازدواج جوانان اشاره شده است.

همانطور که می دانید یکی از بندهای سیاست ابلاغی مقام معظم رهبری برای افزایش جمعیت، رفع موانع ازدواج، تسهیل و ترویج تشکیل خانواده و افزایش فرزند آوری است. وزارت ورزش و جوانان چه برنامه ای برای رفع موانع ازدواج دارد؟

ازدواج یک سنت الهی است و وظیفه ما هم در این معاونت ساماندهی امور جوانان در امر ازدواج است. ما سعی کردیم که موانع ازدواج سالم را شناسایی کنیم و در بستر قوانین و اجتماع موانع را برطرف کنیم. البته موانع سالهاست که مشخص است اما باید راهکار درست برای حل آنها رائه داد و اجرایی کرد.

این موانع که معتقدید قبلا شناسایی شدند کدام هستند؟

وام ازدواج، فرهنگ عدم پذیرش ازدواج در سنین پایین،نبود الگوی درست برای ازدواج و آموزش درست برای ازدواج و ارتباط گیری سالم است.البته موانع بیش از اینهاست اما نیاز به مطالعه بیشتر و بررسی دارد.

برای رفع این موانع چه برنامه ای دارید؟

ترویج مفهوم ازدواج و روش درست ارتباط گیری دوجنس بسیار مهم است تا زمینه ساز تشکیل یک خانواده به عنوان یک آشیانه، پناهگاه و فضای امن باشد و زن و مرد احساس کنند که یک فضای امن برای برطرف شدن نیازهای روانی و اجتماعی است. در این زمینه ارتباط با رسانه ها،فیلم سازی نیاز است. از آنجایی که جوانان در دانشگاه ها حضور دارند باید در دانشگاه روابط درست دو جنس و ازدواج را ترویج دهیم و ازدواج دانشجویی را تسهیل کنیم البته نه به شیوه ای که الان وجود دارد. همچنین مراکز مشاوره ازدواج که تسهیل گر ازدواج برای انتخاب همسر و بعد از ازدواج هستند را داشته باشیم. چون معمولا تا دو سال اول ازدواج مشکلاتی وجود دارد که باید حل شود و این مراکز باید ساماندهی شوند و پاسخگو باشند. همچنین مشکل وام ازدواج را حل کنیم چون نه تنها مقدار آن کم است بلکه زمان انتظار برای دریافت آن هم طولانی است. البته در این زمینه سایر دستگاه ها و بانک مرکزی هم باید کمک کنند. در کل معتقدم که باید موانع ازدواج سالم را شناسایی و در بستر قوانین سعی کنیم تا آنها را برطرف کنیم.

اتفاقا بند 4 این سیاست ها به تحکیم بنیان و پایداری خانواده با تأکید بر آموزش‌ مهارت‌های زندگی و ارتباطی و ارائه خدمات مشاوره‌ای است.

از نظر ما مشاوره تنها در مرحله انتخاب همسر نیست، بعد از ازدواج و در سال های اول زندگی مشترک، همسران نیاز به مشاوره دارند. همانطور که گفتم باید مراکز مشاوره در این زمینه ساماندهی شوند. چون بیشتر طلاقها در 5 سال اول اتفاق می افتد در حالی که وقتی این طلاقها را بررسی می کنیم متوجه می شویم مشکل آنقدر هم حاد نیست و با مشاوره قابل حل بوده است.

از نظر شما مشکل دیر ازدواج کردن بیشتر فرهنگی هستند یا اقتصادی؟

تفاوتی نمی کند، هر دو می تواند موثر باشد. گاهی یک پسر 22 ساله شرایط مناسب اقتصادی برای ازدواج دارد اما خانواده او ازدواج را زود می دانند درحالیکه اگر کسی شرایط اقتصادی مناسبی دارد و می تواند استقلال مالی داشته باشد نباید این ازدواج را به تاخیر بیندازد. دخترها هم انتظاراتشان را تعدیل کنند، پس خانواده باید فرهنگ ازدواج را به فرزندانشان آموزش دهند. بنابراین اگر پسری شغل و درآمد مناسبی دارد نباید ازدواجش را به تاخیر بیندازد. بخش فرهنگی هم مربوط به پذیرش فرهنگ ازدواج است. باید این ذهنیت در جوانان ما شکل گیرد که ازدواج سبب آرامش فکری و روحی می شود.یعنی خانواده یک آشیانه،پناهنگاه و فضای امن برای نیازهای روانی و اجتماعی است. البته برای فرزندآوری و افزایش جمعیت تنها ازدواج مهم نیست، مهمتر ازدواج سالمتر است که ما باید در این زمینه کار کنیم.

منظور شما از ازدواج سالم، همان مفهومی است که خانواده را به عنوان یک آشیانه و فضای امن بدانند؟

بله. چون گاهی زن و مرد ازدواج می کنند اما وقتی شرایط را از لحاظ اقتصادی یا روانی مناسب نمی دانند تمایلی به داشتن فرزند ندارد. برای همین سه تا چهار سال صبر می کنند یا اینکه تنها به داشتن یک فرزند اکتفا می کنند.بنابراین ازدواج سالم اولویت اصلی ماست. ازدواجی که در آن زن و مرد احساس آرامش داشته باشند و فرزند خوب تربیت شود.این هدف اصلی ماست.

شما تنها در زمینه فرهنگی کار می کنید یا در زمینه اقتصادی هم برنامه ای دارید؟

تا آنجا که من اطلاع دارم سال قبل برنامه هایی برای حل مشکل وام ازدواج اجرا شد.الان هم قرار است کمک هایی توسط خیرین برای کمک به نیازمندان برنامه ریزی شود تا درزمینه مادی کمک کنند. ما در هر دو زمینه کار می کنیم اما نهادهای دیگر هم باید همکاری کنند. کلا ما معتقدیم که باید ازدواج بهنگام و سالم را تشویق کنیم، چون برخی جوانان منتظر بعدا هستند اما نیازهایی دارند که باید طور دیگر تامین شود که خطرناک است یا اینکه آنها را مخفی می کنند و باز مشکلات خود را دارد. یعنی باید نگرشها را اصلاح کرد.

شما به موضوع نگرش اشاره کردید.به نظر شما چرا انگیزه ازدواج در میان جوانان ما وجود ندارد؟

این بیشتر فرهنگی است، چون الگوی خوبی ندارند و خانواده آنها هم در این زمینه کمک نمی کند.افراد باید مسئولیت پذیر باشند اما برخی جوانان ما از مسئولیت می ترسند برای همین حاضر به ازدواج نیستند، چون تصور می کنند دچار دردسر می شوند. این موضوع در بین دختر و پسر هم تفاوتی نمی کند گاهی هر دو از مسئولیت می ترسند. البته برخی دختران شرایط ازدواج را دارند اما چون زمینه برای آنها فراهم نمی شوند ناچارند که تجرد را بپذیرند. در کل باید بگویم حل مشکل ازدواج بهنگام نیاز به زمان و برنامه ریزی دارد و باید علاوه بر وام ازدواج و اشتغال، ذهنیت و نگرش جوانان را برای پذیرش ازدواج اصلاح کنیم. (زهرا تالانی/خبرآنلاین)

فرزندآوری مشمول معافیت مالیاتی شد

جام جم سرا: در جلسه روز گذشته کمیسیون اقتصادی مجلس، در راستای تأکید رهبر معظم انقلاب مبنی بر افزایش جمعیت و تشویق خانواده‌ها به فرزند دارشدن، بندی به لایحه اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم الحاق شد که بر اساس آن صاحبان درآمد به ازای تولد هر فرزند یک میلیون تومان به سقف معافیت مالیاتی‌اش اضافه می‌شود.(نسیم)

چرا مردم رغبتی به فرزندآوری ندارند؟

جام جم سرا: این سوال مطرح می‌شود که با توجه به مشکلات اقتصادی موجود در جامعه، مردم چگونه می‌توانند از تامین آینده فرزندانشان مطمئن باشند زیرا اگر این‌گونه سیاست‌ها سطحی، شتاب‌زده و بدون زیرساخت‎های لازم اجرا شود نه تنها مثبت خواهد بود بلکه مشکلات زیادی را به کشور تحمیل می‌کند.

دولت تصمیم فرزندآوری را به خانواده‌ها دیکته نکند

به نقل از ایسنا، دکتر غلامرضا حسنی درمیان، جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص سیاست افزایش جمعیت می‌گوید: تصمیم‌گیری در خصوص تولد فرزند فقط توسط زوجین انجام می‌شود و دولت نباید آن را به خانواده‌ها دیکته کنند بلکه باید با ایجاد شرایط مناسب سبب تشویق زوجین شود.

حسنی، مهم‌ترین عامل در سیاست افزایش جمعیت را ایجاد بسترهای مناسب، آسان‌سازی ازدواج و فرزندآوری می‌داند و معتقد است، بدون فراهم شدن این بسترها افزایش جمعیت نمی‌تواند مثبت ارزیابی شود.

وی اظهار می‌کند: اگر بستر مناسب برای ازدواج زنان کشور فراهم شود، مشکل جمعیتی کشور حل می‌شود و نیازی به اجرای سیاست‌های افزایش جمعیت نخواهد بود، این امر نشان‌دهنده اهمیت زیاد آسان‌سازی قوانین و بستر مناسب برای تشکیل خانواده است.

این استاد جامعه‎شناسی عنوان می‌کند: در روستاها، حاشیه شهر و شهر با یک تفاهم سراسری در زمینه میزان تولد فرزند مواجه هستیم که دلیل این امر فشارهای اقتصادی و نبود بسترهای مناسب در کشور است، بنابراین برای افزایش جمعیت باید بسترهایی به لحاظ اجتماعی ایجاد کرد تا زوجین به پذیرش تولد فرزند تمایل پیدا کنند.

حسنی می‌گوید: تمایل فرزندآوری در جوانان کشور بیشتر است اما متاسفانه نبود شرایط مطلوب مانع این امر در خانواده‌ها و زوجین می‌شود.

عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با اشاره به اینکه خانواده مهم‌ترین رکن اجتماعی است، خاطرنشان می‌کند: اگر خانواده دچار آسیب باشد جامعه‌ آسیب‌زا خواهیم داشت بنابراین ایجاد شرایطی برای نگهداری و تربیت فرزندان و مراقبت‌های بهداشتی در زمینه سیاست افزایش جمعیت دارای اهمیت است.

وی تاکید می‌کند: سیاست افزایش جمعیت بدون ایجاد بسترهای مناسب موثر نیست. باید برای هر استان به‌صورت اختصاصی برنامه‌ریزی شود و این امر نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و بدون شتاب‌زدگی است.

حسنی با اشاره به اینکه مساله جمعیت در هر کشوری دارای اهمیت است، می‌گوید: وجود رشته مستقل جمعیت‌شناسی و هشدار آن به کشور که در 25 سال آینده با مشکل جمعیت مواجهه خواهد شد نشان‌دهنده اهمیت و ارزش این رشته است.

این کارشناس مسائل اجتماعی تصریح می‌کند: بر اساس برخی تحقیقات انجام شده توسط جمعیت‌شناسان در سال 85 برای 21 استان کشور شاخص جایگزنی به 1.8 رسید، که پایین‌تر از حد 2.1 بود که کاهش باروری را نشان می‌داد که این امر به عنوان یک نگرانی در سطح ملی مطرح شد.

وی می‌گوید: نگاه کمی و کیفی به افزایش جمعیت و تربیت نیروی انسانی باکیفیت و دارای استعداد می‌تواند یک منفعت ملی محسوب شود.

حسنی با تاکید بر اینکه چگونگی اعمال سیاست افزایش جمعیت در کشور دارای اهمیت است، بیان می‌کند: با توجه به سخنان مقام معظم رهبری باید در این سیاست متعادل بودن جنبه‌های توام برفرزندآوری، فرزندپروری و وضعیت کیفی جمعیت را نیز مورد تاکید قرار داد. سیاست افزایش جمعیت نباید با شتاب زدگی انجام شود.

اعمال فشار پیامد خوبی نخواهد داشت

به نقل از جماران، جعفر خیرخواهان، پژوهشگر امور اقتصادی ضمن موافقت با سیاست افزایش جمعیت، اظهار می‌کند: چگونکی اجرای سیاست افزایش جمعیت دارای اهمیت بسیاری بوده و شتاب‌زدگی و اعمال فشار در این سیاست پیامدهای خوبی نخواهد داشت.

وی با بین اینکه متاسفانه اجرای سیاست‌های نامطلوب در هشت سال گذشته باعث رشد منفی بیکاری و فشار اقتصادی شد که نتیجه آن کاهش جمعیت بود، می‌گوید: وجود شرایطی چون فشار اقتصادی شدید، رکود، بیکاری و پیش‌بینی آینده نامطلوب برای نسل جدید از جمله عواملی است که زوجین را از فرزندآوری منصرف می‌کند و در نتیجه موجب کاهش رشد جمعیت می‌شود.

این پژوهشگر امور اقتصادی تصریح می‌کند: علاوه بر فشارهای اقتصادی تغییر سبک زندگی خانواده برای داشتن فرزند بیشتر به سمت فرزندان کمتر اما با سرمایه‌گذاری بیشتر سبب شده تا در صورت رشد رفاه اجتماعی، افزایش جمعیت نداشته باشیم. با توجه به جمعیت جوان کشور، ما دارای پنجره فرصت هستیم تا از استعداد و توانایی جوانان برای پیشرفت استفاده کنیم. جوانان کشور تمایلی به داشتن فرزند بیشتر نداشته و این امر خطر وجود نرخ‌باروری را به زیر 0.2 می‌رساند و کشور را با خطر کاهش جمعیت روبه‌رو می‌کند.

خیرخواهان با اشاره به اینکه نباید شرایط اقتصادی کنونی کشور را مد نظر داشت، ابراز امیدواری می‌کند: دولت با بهبود شرایط اقتصادی، ارتباط با کشورهای همسایه و استفاده از قابلیت‌های جوانان، بازار و اشتغال را رونق دهد. با توجه به اینکه قدرت هر کشوری برای چانه‌زنی در صحنه بین‌الملل، جمعیت با استعداد و تحصیل‌کرده آن است، زمانی که ایران به هدف سند چشم‌انداز یعنی قدرت اول منطقه برسد ما به این جمعیت نیازمندیم.

این پژوهشگر امور اقتصادی تاکید می‌کند: متاسفانه تصویب قوانین زیاد بدون ضمانت اجرایی یک بیماری است که در کشور ما وجود دارد؛ به‌کارگیری مشوق‌ها، تسهیل قوانین ازدواج و جلوگیری از شتاب‌زدگی از پیشنهادهای من به دولت به منظور اجرای این سیاست است.

بدون شک کاهش جمعیت خطری است که چنانچه درست مدیریت نشود در آینده نه چندان دور مشکلاتی را برای کشور به وجود خواهد آورد اما مهم‌تر از کاهش جمعیت چگونگی مدیریت این بحران است. زمانی که شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مهیا باشد جمعیت به طور طبیعی رشد خواهد کرد، اما تحقق این مساله پیچیده‌تر از آن است که با تصویب چند قانون ضرب‌الاجلی عملیاتی شود.

افزایش جمعیت امری است که در بلندمدت اتفاق می‎افتد و بر منحنی جمعیتی تاثیر می‌گذارد بنابراین نباید انتظار داشت مشکلات جمعیتی با شتاب‌زدگی و تنها تصویب چند قانون دور از ذهن حل شود.

رشد ملایم فرزندآوری در کشور

جام جم سرا: در این میان تنها علتی که سبب وقوع این خبر امیدوارکننده شده، چیزی نیست جز تکاپوی برخی رسانه‌ها برای ارائه هشدارهای لازم درباره عوارض تک‌ فرزندی یا نداشتن فرزند، زیرا به گفته مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال کشور تاکنون فقط این عامل را می‌توان علت رشد آمار موالید در کشور دانست.

نکته اینجاست که چنانچه مسئولان با عملی کردن برنامه‌های حمایتی و تشویقی زوج‌های جوان را دلگرم نکنند خیلی زود آمار امیدوارکننده جای خود را به نا امیدی می‌دهد.

در هفت ماهه اول سال 890 هزار و 31 مورد ولادت در کشور ثبت شده است. با مقایسه این آمار با مدت مشابه سال گذشته که در آن 853 هزار و 567 مورد ولادت در کشور به ثبت رسید، می‌توان نتیجه گرفت که آمار ولادت در این مدت نسبت به سال گذشته 4.3 درصد رشد داشته است.

علی‌اکبر محزون درباره دلایل رشد این آمار در گفت‌وگو با ایسنا می‌افزاید: رشد موالید در کشور ناشی از اطلاع‌رسانی رسانه‌هاست، زیرا با ارائه آمار تک‌فرزندی و تحلیل آنها از سوی جامعه‌شناسان و روان‌شناسان، مردم روی موضوع سرنوشت خود و آینده فرزندانشان حساس شده و این اطلاع‌رسانی‌ها باعث شده است که خانواده‌ها هوشیارانه تصمیم بگیرند و در تعداد فرزندانشان تجدیدنظر کنند.

در هفت ماهه اول سال 457 هزار و 787 مورد ولادت پسر و 432 هزار و 244 مورد ولادت دختر در کشور ثبت شده، افزون بر این 685 هزار و 862 مورد از ولادت‌ها در شهرها و 204 هزار و 169 ولادت نیز در روستاهای کشور به ثبت رسیده است.

براساس اطلاعات سازمان ثبت احوال کشور می‌توان گفت به طور متوسط در هر شبانه‌روز 4121 و در هر ساعت 172 واقعه ولادت در کشور اتفاق افتاده است.

درباره رشد نرخ موالید درچند سال گذشته نیز می‌توان یادآور شد این آمار در سال 89 نسبت به سال 88، 1.1 درصد رشد داشت یا نرخ رشد موالید در سال 90 نسبت به سال 89 به 1.4 درصد رسید، اما از سال 91 تاکنون این آمار جهش امیدوارکننده‌ای داشته، به این شکل در آن سال به 2.9 درصد رسید.

سال گذشته نیز شاخص این آمار روی عدد 3.5 درصد ایستاد و در هفت ماهه اول سال 93 نیز نسبت به مدت مشابه سال گذشته به 4.3 درصد رسیده است.باید تاکید کرد که تداوم رشد این آمار نیاز به حمایت‌های جدی و عملی دولت دارد، زیرا بیان وعده و شعار در این حوزه به طور حتم نتیجه معکوس خواهد داشت.

مشوق‌های کاغذی

درباره سیاست‌های تشویقی افزایش جمعیت می‌توان به مشوق‌هایی که مهرماه سال 91 از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و ابلاغ شد اشاره کرد،هرچند این مصوبه مشوق‌های اقتصادی و رفاهی زیادی برای زوج‌هایی که اقدام به فرزندآوری کرده‌اند در نظر گرفته، اما از آنجا که تاکنون عملی نشده نتوانسته نتیجه‌بخش باشد.

برای نمونه می‌توان از افزایش مرخصی زایمان از شش به 9 ماه نوشت یا خاطرنشان کرد که قرار بود از سوی دولت به والدینی که کمتر از 25 سال دارند و صاحب فرزند اول خود شده‌اند نیم سکه، برای فرزند دوم تمام سکه و برای فرزند سوم نیز 1.5 سکه پرداخت شود.

افزون بر این، پیش‌بینی شده بود که حمایت‌های دیگری نیز قبل از تولد صورت بگیرد ، برای نمونه قرار بود از ابتدای دوران بارداری تا پایان دوسالگی مادر و کودک به شکل رایگان تحت پوشش بیمه قرار گیرند یا سبد تغذیه رایگانی به ارزش حدود 200 هزار تومان به صورت ماهانه در اختیارشان قرار گیرد یا برای رفع دغدغه‌های آینده کودکان از اعطای وام خرید مسکن و واگذاری زمین سخن به میان آمده بود.

علاوه بر این، باید تاکید کرد مصوبه‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی برای پوشش کامل بیمه‌های درمان ناباروری نیز راه به جایی نبرد و در این مدت که حدود دو سال از عمر این مصوبه می‌گذرد فقط تعدادی از داروهای درمان ناباروری تحت پوشش بیمه قرار گرفت.

این در حالی است که باید تاکید کرد هرچند رسانه‌ای شدن این مشوق‌ها برای مدتی کوتاه سبب کاهش دغدغه برخی زوج‌ها نسبت به موانع فرزندآوری شد، اما باید هشدار داد اجرایی نشدن این مصوبات از سوی مسئولان سبب شده زوج‌های جوان نسبت به وعده‌های مسئولان بی‌اعتماد شده بیشتر از گذشته امید خود را برای برخوردار شدن از حمایت‌های دولت از دست بدهند.

لزوم توجه ازدواج بموقع و پیشگیری از طلاق

هرچند که در این چند سالی که کارشناسان درباره عواقب سالمندی در کشور هشدار داده‌اند اقدام مثبتی برای مهار آن صورت نگرفته، اما دست کم مسئولان می‌توانند با آماده کردن بستر برای ازدواج بموقع و پیشگیری از طلاق تا حد زیادی به رشد جمعیت در کشور کمک کنند.

مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی سازمان ثبت احوال کشور در این باره ادامه می‌دهد: ما در حال رصد شرایط ولادت در کشور هستیم تا مشخص شود که چقدر به پایداری این شاخص نزدیک‌ شده‌ایم. البته رشد ولادت در هفت ماهه سال 93 پایدار بوده است و در صورت انجام ازدواج‌های بموقع و پیشگیری از طلاق بیش از پیش رشد پیدا می‌کند.

به گفته وی، از این طریق می‌توان به حفظ تعادل پویای جمعیت دست یافت، این در حالی است که اکنون جمعیت ایران رو به کاهش است، اما پویایی جمعیت در شاخص‌های رشد و ترکیب جمعیت بسیار مهم است.

محزون با بیان این‌که آمار ازدواج در هفت ماهه اول سال در مقایسه با آمار مدت مشابه سال گذشته نشان‌دهنده رشد منفی 4.5 درصدی است، عنوان می‌کند: در هفت ماهه اول سال 430 هزار و 160 واقعه ازدواج در کشور به ثبت رسیده که ازدواج در مناطق شهری 363 هزار و 140 مورد و ازدواج در مناطق روستایی 67 هزار و 20 مورد بوده است.

بر این اساس می‌توان گفت در هر شبانه‌روز به طور متوسط 1191 و در هر ساعت 83 واقعه ازدواج ثبت شده است.

محزون درباره آمار طلاق عنوان ‌کرد: در این مدت 89 هزار و 802 واقعه طلاق به ثبت رسیده که این آمار در شهرها 82 هزار و 349 مورد و در روستاها7453 مورد بوده است. به طور متوسط در هر ساعت 17 واقعه طلاق و در هر شبانه‌روز 416 واقعه ثبت شده و آمار طلاق نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد کرده است.

هر سال ۴۴۰ هزار فرصت فرزندآوری از بین می‌رود

جام جم سرا: علی اکبر محزون با اشاره به اینکه در بحث جمعیتی از مرحله ثبات خارج شده و به مرحله گذار رسیده‌ایم، گفت: آمار‌ها نشان می‌دهد که بحث‌های تحولات جمعیتی به خصوص ازدواج، طلاق، فرزند آوری و... با مسائل فرهنگی، نگرش افراد به خانواده و بحث سبک‌های زندگی امروزی گره خورده است.

وی افزود: در بحث‌های جمعیتی یک گذار داریم یعنی از یک مرحله با ثبات خارج و به مرحله گذار می‌رسیم و بعد باید منتظر باشیم تحولات که تمام شد دوباره به مرحله ثبات بعدی برگردیم و یک گذار نیز در خانواده وجود داردبطوریکه آمار‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر از حالت ثبات خارج شده‌ایم.

به گفته مدیر کل دفتر اطلاعات، آمار و مهاجرت سازمان ثبت احوال، جامعه‌شناسان عنوان می‌کنند که نه تنها دنیا وارد مرحله گذار خانواده شده بلکه ایران نیز متاسفانه از سال ۸۹ وارد این مرحله شده است. هدف ما این است که به ثبات در خانواده و تعادل برسیم.

وی با اشاره به اینکه با وجود بحث گذار خانواده فرصت‌هایی وجود دارد که نتیجه آن مثبت خواهد بود، تاکید کرد: با آگاهی بخشی خانواده‌ها بالا می‌رود در زمینه فرزند آوری و آسیبهای تک فرزندی نیز وقتی اطلاعات داده می‌شود در تصمیم خود تجدید نطر می‌کنند و در ‌‌نهایت منجر به افزاش فرزندان می‌شود و فرصتهایی نیز هستند که چنانچه به موقع رسیدگی نشود به فرصت سوزی تبدیل می‌شوند مانند فرصت‌ها و طرحهایی که هم اکنون وجود دارد و چنانچه دیر اجرایی شود باعث بروز مشکلاتی خواهد شد.

محزون به آخرین سرشماری مرکز آماز ایران اشاره کرد و گفت: تحلیل‌های انجام شده نشان می‌دهد که در میان زنان ۱۵ تا ۴۹ سال که پتانسیل بالقوه برای باروری دارند ۶ میلیون و ۶۶۰ هزار نفر هرگز ازدواج نکرده‌اند و فرصت فرزند آوری ۴۱۰ هزار نوزاد که می‌توانست از این زنان متولد شود از دست رفته است. این آمار‌ها با محاسبه الگوی فعلی نرخ باروری که ۱/۷ تا ۱/۸ بوده و در حال حاضر زیر سطح جانشینی قرار داریم محاسبه شده است.

وی گفت: ازدواج زنان هرگز ازدواج نکرده در سن باروری، فرصتی است که می‌تواند با برنامه ریزی‌های لازم و ارائه تسهیلات و رفع موانع و همچنین مواردی که سیاستهای کلی جمعیت در نظر گرفته شده در زمینه فرزند آوری به بالفعل تبدیل کرد.

مدیر کل دفتر اطلاعات، آمار و مهاجرت سازمان ثبت احوال با اشاره به اینکه سالانه ۱۵۵ هزار طلاق در کشور ثبت می‌شود که پیشگیری از آن می‌تواند باعث شود خانواده‌ها به فرزندآوری روی آورند، تاکید کرد: بر این اساس سالیانه ۱۰ هزار فرصت فرزندآوری به واسطه طلاق‌هایی که انجام می‌شود از دست می‌رود.

وی به بخش دیگری که منجر به عدم فرزند آوری می‌شود اشاره کرد و گفت: بخشی از ازدواج‌های دفعات دوم به بعد که بعد از فوت همسر و طلاق انجام می‌شود هم باعث فرصت سوزی در فرزند آوری می‌شود.

محزون با تاکید بر اینکه ۳/۴ درصد ازدواج سالانه مردان و ۲/۵ درصد ازدواج سالانه زنان بعد از فوت همسر یا طلاق انجام می‌شود، اظهار داشت: همچنین مشخص شد که ۳۷۰ هزار زن در سن باروری با فوت همسرخود، ۱۰ هزار فرصت فرزند آوری را از دست داده‌اند.

وی تاکید کرد: همچنین ۳۴۹ هزار زن در سن ۱۵ تا ۴۹ سالگی که بر سر طلاق همسر خود را از دست داده‌اند فرصت‌های فرزندآوری در میان آن‌ها از بین رفته به طوری که براساس آمار‌ها ۲۰ هزار فرصت سالانه تولد در می‌ام این زنان از بین رفته است.

به گفته مدیرکل مطالعات آمار ثبت احوال، در مجموع ۴۴۰ هزار فرصت فرزند آوری و ظرفیت بالقوه‌ای در اثر زنان هرگز ازدواج نکرده فوت همسر و طلاق وجود دارد که سالانه از بین می‌رود. (مهر)

میزان فرزندآوری فارغ التحصیلان

علی اکبر محزون افزود: یکی از موضوعاتی که در سازمان ثبت احوال مورد بررسی قرار گرفته میزان فرزندآوری در سطوح مختلف تحصیلی بوده و این تحلیل بر اساس آخرین سرشماری انجام شده در کشور صورت گرفته است.

وی گفت: تحصیلات یک استاندارد بین المللی دارد و در ۶ سطح سنجیده می‌شود به طوریکه مرحله اول دوره ابتدایی، دوم راهنمایی، سوم مرحله متوسطه، سطح چهارم در ایران وجود ندارد، سطح پنجم دوره کاردانی و کار‌شناسی و مرحله ششم نیز دوره کار‌شناسی ارشد و دکتری است.

مدیرکل دفتر اطلاعات، آمار و جمعیت سازمان ثبت احوال به آمار بی‌فرزندی و تک فرزندی اشاره و تاکید کرد: بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که ۸ درصد افراد دارای تحصیلات ابتدایی بدون فرزند و ۱۳/۵ درصد آنان یک فرزند دارند. همچنین ۱۳/۴ درصد افراد دارای تحصیلات راهنمایی نیز بدون فرزند و ۲۳/۱ درصد آنان یک فرزند دارند.

به گفته وی، حدود ۲۱ درصد افراد در سطح متوسطه بدون فرزند و ۳۱/۵ درصد آنان تک فرزند، در سطح تحصیلکرده‌های کاردانی و کار‌شناسی ۳۴/۱ درصد بدون فرزند و ۳۱/۱ درصد تک فرزند هستند و در آخرین سطح کار‌شناسی ارشد و دکتری نیز ۲۴ درصد بدون فرزند و حدود ۲۸ درصد نیز یک فرزند دارند.

محزون به آمار دو فرزندی نیز اشاره کرد و اظهار داشت: ۴۲ درصد با تحصیلات ابتدایی، ۶۵/۶ درصد با تحصیلات راهنمایی، ۸۱. ۵ درصد با تحصیلات متوسطه، حدود ۹۰ درصد با تحصیلات کاردانی و کار‌شناسی و ۸۰/۷ درصد با تحصیلات ارشد و دکترا دارای حداکثر دو فرزند (صفر تا دو فرزند) بوده‌اند.

وی گفت: از این آمار‌ها نیز فقط دو فرزندی در سطوح یک تا ۶ به ترتیب ۲۱/۵ درصد، ۲۹/۱ درصد، ۲۹/۱ درصد، ۲۴ درصد و ۲۸/۷ درصد را به خود اختصاص داده‌اند.

محزون در مورد دو سه فرزندی نیز گفت: ۱۹/۱ درصد افراد دارای تحصیلات ابتدایی، ۱۷/۱۷ درصد تحصیلات راهنمایی، ۱۱/۷ درصد تحصیلات دوره دبیرستان، ۷/۶ درصد دوره کاردانی و کار‌شناسی و ۸/۹ درصد افراد دارای تحصیلات کار‌شناسی ارشد و دکتری، سه فرزند دارند.

به گفته وی، آمار ۴ فرزندی نیز در ۱۴/۶ درصد سطح یک، ۸/۹ درصد سطح دو، ۴/۲ درصد سطح سه، ۲ درصد سطح پنج و ۴/۶ درصد سطح ۶ دیده می‌شود.(مهر)

عروس و دامادهای جوان، فرزندآوری را پرهزینه می‌دانند

مدیر گروه روان‌پزشکی دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی در این باره گفت: هدف از تشکیل خانواده در چند دهه اخیر نسبت به گذشته دچار تغییر شده زیرا در خانواده‌های سنتی با دید تداوم وضعیت اجتماعی هدف اصلی ازدواج ضمن بر آوردن نیازهای زن و شوهری، پرورش فرزندان سالم بود اما درحال حاضر هدف اصلی هریک از زوجین ارتقای وضعیت خود در عرصه‌های مختلف تحصیلی، اجتماعی، اقتصادی و... است و در این بین آنان حضور فرزند را مخل رسیدن به اهداف شخصی خود می‌دانند.
فربد فدائی ادامه داد: در ازدواج‌های سنتی مرد همواره در نقش نان آورخانه و زن نقش کدبانو و مادر را به عهده داشت؛ در چنین شرایطی زنان نقش مادری خود را به عنوان یک وظیفه اصلی و اساسی پذیرفته بودند، در حالی که اکنون به علت اشتغال و افزایش سطح سواد گروه عمده‌ای از زنان در جامعه، این باورها از بین رفته و امکان آنکه زن بتواند بخش عمده‌ای از وقت خود را به فرزندپروری اختصاص دهد نیز وجود ندارد.

این روانپزشک افزود: درگذشته هدف‌های اصلی و اساسی ازدواج، زن و مرد را مکلف می‌کرد تا هدف‌های فردی خود را به نفع آنان تغییر دهند، اما درحال حاضر با وجود مسائلی چون افزایش امکان تحصیل برای دختران وسپس اشتغال و استقلال آنان شاهد افزایش سن باوروی و و کاهش تمایل به آن هستیم. همچنین زنان و مردانی که در سنین بالا ازدواج می‌کنند بعلت تعهدات شغلی و تحصیلی خود ترجیح می‌دهند فرزندان کمتری داشته باشند در حالی که در کنار این عوامل نمی‌توان نقش تبلیغاتی که طی دهه‌های گذشته خانواده را تشویق به داشتن فرزند کمتر می‌کرد، نادیده گرفت.
مدیر گروه روان پزشکی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تصریح کرد: تمامی تصمیم‌گیری‌های کلان جامعه باید با نهایت آگاهی و با برنامه‌ریزی‌های دقیق صورت گیرد اما متاسفانه این دید جامع در زمان اجرای سیاست کاهش فرزند آوری در سال‌های گذشته وجود نداشت به نحوی که در آن زمان به صورت شتابزده تبلیغات وسیعی برای اجرای آن سیاست انجام شد.
وی ادامه داد: برای نهادینه شدن تحولات اجتماعی در مردم یک جامعه زمان زیادی لازم است و در حال حاضر نیز تغییر دیدگاه درخصوص فرزندآوری نیز به علت نهادینه شدن سیاست کاهش فرزندآوری در مردم، چندین دهه به طول خواهد انجامید و در این بین تبلیغات نیز تأثیر زیادی نخواهند داشت.
این روان پزشک با تاکید بر آنکه در حال حاضر کاهش تمایل به باروری و فرزندآوری در تمامی اقشار جامعه وجود داشته و مختص گروهی خاص نیست، عنوان کرد: یکی دیگر از علل عمده این امر نیز نگرانی‌های والدین درخصوص نحوه تربیت و پرورش کودکشان است. واقعیت این است که در جامعه سنتی، فرزندان نیروی کار قلمداد می‌شدند و داشتن فرزندان بیشتر به معنای دسترسی بیشتر به نیروی کار بدون مزد بود درحالی که در جامعه امروزی کودکان تنها مصرف‌کننده‌اند.

فدایی ادامه داد: همچنین در دهه‌های گذشته تحصیلات و بهداشت به طور نسبی رایگان بود و بویژه از نظر امکانات تحصیلی و آموزشی خانواده هیچ هزینه‌ای را متحمل نمی‌شد درحالیکه امروزه خانواده‌ها به دلیل افزایش نگرانی‌های خود در بسیاری از مواقع مایل به ثبت نام کودکشان در مدارس غیرانتفاعی بوده و درمقابل آن نیز هزینه‌های زیادی را پرداخت می‌کنند؛ مجموع این عوامل باعث می‌شود که امروزه فرزندآوری به امری پر هزینه برای زوجین تبدیل شود.
مدیرگروه روان پزشکی دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی ضمن بیان آنکه در گذشته گزینش همسر اغلب از سوی خانواده‌ها صورت گرفته و در صورت بروز مشکل نیز زوجین با حمایت خانواده‌ها روبرو بوده و شرایط با ثباتی را پشت سر می‌گذاشتند افزود: درحال حاضر تعداد قابل توجهی از ازدواج‌ها بر مبنای آشنایی‌های خیابانی و یا از طریق محل تحصیل و کار صورت می‌گیرد و علاقه فردی در آن نسبت به هماهنگی‌های فردی و خانوادگی اولویت دارد. درچنین شرایطی زوجین در برابر مشکلات ضعیف بوده و از حمایت‌های خانوادگی کامل نیز بهره‌مند نیستند و ضمن آنکه اگر آنان از طریق دوستی‌های خیابانی بایکدیگر آشنا شده و ازدواج کرده باشند اعتماد زیادی به همدیگر نداشته و همواره این تفکر که ممکن بود هر کس دیگری جایگزین من شود در آن‌ها وجود دارد، به همین دلیل در چنین شرایطی زوجین به دلیل عدم اعتماد و اطمینان کافی به یکدیگر داشتن فرزند را نوعی تهدید و نگرانی عمده تلقی می‌کنند.
فدایی رواج دیدگاه‌های سرمایه داری، تولید و پخش محصولات ضد فرهنگی غربی در جامعه و... را نیز از دیگر عوامل تأثیر گذار در کاهش تمایل زوجین به فرزندآوری دانست و اظهار کرد: در بسیاری از فیلم‌های تلویزیونی و سینمایی غربی که در حال حاضر با استقبال عمومی مردم کشور مواجه شده‌اند روابط آزاد بین زن و مرد ترویج شده و بسیاری از تابوها و ارزش‌های اجتماعی حاکم بر روابط زناشویی را تحت تأثیر خود قرارداده که در نتیجه آن شاهد کاهش ازدواج، کاهش تمایل و یا عدم تمایل به فرزندآوری در زوج‌های جوان خواهیم بود. (ایسنا)

بی‌علاقگی دهه هفتادی‌ها به ازدواج و دهه شصتی‌ها به فرزندآوری

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از خبر آنلاین، جدیدترین آمار های سازمان ثبت احوال نشان می دهد، نرخ رشد موالید در کشور طی چهارماه نخست سال ۱۳۹۵ به زیر صفر رسیده است و به عبارت دیگر منفی شده است. اتفاقی که نشان می دهد، رشد موالید که از سال های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ روند رو به رشدی به خود گرفته بود، حالا در سراشیبی کاهش قرار گرفته است.

براساس آمارهای رسمی سازمان ثبت احوال نرخ رشد موالید در چهار ماه نخست سال ۹۵ به زیر صفر رسیده است و گرچه این آمار موقتی است اما کلیت کاهش موالید در کشور را نشان می دهد. جمعیت شناسان دلیل این اتفاق را بیش از پیش در سن ازدواج و فرزند آوری جوانان پرشمار دهه ۶۰ می دانند و تغییر نگرش متولدان این دهه در مورد چند فرزندی.

در همین رابطه محمدرضا محمودی رییس کمیسیون مطالعات و پایش سیاست‌‌های جمعیتی شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به نرخ رشد موالید در سال‌های اخیر بیان کرد: در سال 91 نسبت به 90 حدود 2.9 درصد افزایش نرخ رشد موالید، 92 نسبت به 91 حدود 3.5 درصد افزایش نرخ رشد موالید، 93 نسبت به 92 حدود 4.25 درصد افزایش نرخ رشد موالید وجود داشت و در سال 94 این نرخ به 2.3 درصد رسیده؛ یعنی به شدت شیب آن کاهش یافته است. البته ما انتظار این آمارها را داشتیم.

او می افزاید:پیش‌بینی می‌کردیم توان درونی جمعیت در سال‌های 97 یا 98 تمام شود؛ یعنی موج جوانانی که از سال 80 به بعد شروع به ازدواج کردند، تا دو سه سال دیگر تمام می‌شود. حال اگر این نرخ در سال‌های آینده افزایش داشته باشد، می‌توانیم آن را به تأثیر سیاست‌ها ارتباط دهیم.

نکته دیگر نیز این است که جوانان دهه ۶۰ که موج ازدواج آنها از ۱۵ سال پیش آغاز شده است و حالا تقریبا به پایان رسیده است، علاوه بر اینکه خروج آنها از سن ازدواج به دلیل جمعیت بالای آنها بر کاهش نرخ موالید در کشور تاثیر می‌گذارد، یک تاثیر دیگری نیز دارد و آن رواج تفکر تک فرزندی است.

حالا در کنار این موارد، عامل دیگری که می تواند در سال های آینده هم آمارهای ازدواج و هم آمارهای موالید را تحت شعاع خود قرار دهد، رسیدن دهه هفتادی ها به سن ازدواج است که ظواهر امر نشان می دهد، هم به لحاظ تعداد و هم به لحاظ گرایش به مقوله ازدواج، می تواند منجر به کاهش قطعی تعداد ازدواج و موالید باشد.

علاوه بر این افزایش میزان طلاق های رخ داده در کنار آمار ازدواج نکته ای است که می تواند در نرخ موالید در کشور تاثیر گذار باشد.