بخشی از مشکلاتی که برای سلامت خود و فرزندانمان به وجود می‌آید، ناشی از بی‌توجهی و هیجان ما هنگام انتخاب نوع تغذیه، خواب، تفریح و در مجموع سبک زندگی است. بدون شک نوع تغذیه کودکان و نوجوانان هر خانواده و کشوری با فرهنگ و میزان سواد تغذیه‌ای اعضای یک جامعه ارتباط دارد.
چند روز پیش، سازمان غذا و دارو بار دیگر نسبت به مصرف بالای پفک هشدار داد و اعلام کرد، این فرآورده به دلیل برخورداری از 15 تا 20 درصد چربی، 5 تا 6 درصد پروتئین و 1.5 درصد نمک و مقدار قابل توجهی کربوهیدرات و نشاسته جزء کالاهای آسیب‌رسان به سلامت به حساب می‌آید.
با توجه به فرارسیدن ایام تعطیلات کودکان و نوجوانان و افزایش تمایل آنها به مصرف تنقلات، درباره آسیب مصرف تنقلات مضر با دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت‌وگو کرده‌ایم.
دکتر وفا مصرف مغزدانه‌هایی مانند بادام، پسته، فندق، گردو، میوه‌های خشک و میوه‌های سالم و تازه را بهترین میان وعده برای کودکان و نوجوانان عنوان می‌کند و می‌گوید: در دانش تغذیه، منع کامل مصرف تنقلات و فرآورده‌های صنعتی وجود ندارد. مصرف متعادل و کنترل شده تنقلات آسیب‌رسان، مهمترین نکته‌ای است که باید به آن توجه شود. وجود ترکیبات مصنوعی و طعم‌دهنده‌هایی همچون نمک، چربی و شیرینی زیاد، مهمترین دلیل توصیه‌های هشداردهنده است.
مصرف پفک و چیپس پس از غذا
خوش‌خوراکی تنقلات و در دسترس بودن آنها، بسیاری مواقع میتواند اولین انتخاب باشد، مگر آن‌که پایبند تغذیه سالم باشید.
دکتر وفا درباره بهترین زمان مصرف تنقلاتی همچون چیپس و پفک می‌گوید: برخلاف بسیاری از متخصصان نمی‌گویم خوردن این قبیل تنقلات صددرصد باید ممنوع شود، اما معتقد به کنترل در مصرف هستم. این فرآورده‌ها باید بعد از غذای اصلی مصرف شوند.
این متخصص تغذیه تأکید می‌کند: اگر کودک یا نوجوانی چند ساعت غذا نخورده باشد، نباید مصرف تنقلاتی همچون پفک و چیپس را انتخاب کند، چرا که منجر به بی‌اشتهایی و کم شدن مصرف غذای اصلی میشود. کالری بالای آنها باعث میشود فرد احساس گرسنگی نکند.
کمبود ویتامین و املاح، اثر مصرف بی‌رویه تنقلات
ویتامین‌ها ترکیبات آلی هستند که برای متابولیسم مواد غذایی و اعمال حیاتی بدن و رشد و نمو و تندرستی ضرورت دارند. تغذیه ناقص، سبب کمبود یا فقدان یک یا چند ویتامین میشود. فقر ویتامین‌ها و املاح، باعث گرسنگی پنهان در فرد میشود و این نوع گرسنگی علاوه‌بر فقرا در میان اغنیا نیز به میزان بالایی وجود دارد که یکی از دلایل مهم آن، مصرف زیاد تنقلات مضر است.
دکتر وفا درباره حد تعادل مصرف فرآورده‌های صنعتی می‌گوید: میزان مصرف تنقلات به شرایط و سن افراد بستگی دارد. تعادل در مصرف باید نسبت به کالری دریافتی افراد در نظر گرفته شود.
وی تأکید می‌کند: حد استاندارد مصرف برای کودکان و نوجوانان ماهی یک تا دو بار به مقدار کم، آن هم به عنوان میان‌وعده است. والدین باید توجه داشته باشند، این تنقلات جایگزین وعده‌های اصلی غذا نشوند.این محصولات کالری بالایی به بدن تزریق می‌کنند، اما ویتامین‌ها و املاح معدنی بدن را تامین نمی‌کنند و این مساله باعث بروز مشکلات متعدد برای سلامت فرد میشود.
با پفک، فرزندتان را کوتاه قد نکنید
خرید پفک، بیسکویت، بستنی و حتی نوشابه، اولین انتخاب برخی والدین است، غافل از آن که با این کار، راه خود را برای حضور در راهروی بیمارستان‌ها هموار می‌کنند. نتایج یک تحقیق در این زمینه نشان می‌دهد، بیشترین مصرف پفک مربوط به کودکان 12 تا 23 ماه است.
دکتر وفا درباره دلایل ممنوعیت مصرف پفک و سایر تنقلات مضر برای کودکان زیر دو سال می‌گوید: این کار باعث ابتلای کودک به انواع سوءتغذیه میشود و مهمترین تبعات آن، بی‌اشتهایی به غذاهای اصلی، چاقی و کوتاهی قد کودک است.
وی مصرف مجاز تنقلات برای کودکان دو تا شش ساله را 20 گرم هرچند ماه یکبار عنوان کرد.
ریسک‌پذیری خود را با نوشابه امتحان کنید
مشکل در هضم غذا، افزایش خطرسکته، پوکی استخوان، پوسیدگی دندان، افزایش ریسک ابتلا به سرطان لوزالمعده و ایجاد سنگ کلیه، بیماری‌هایی هستند که به گفته متخصصان تغذیه، نوشابه در بروز آنها نقش قابل توجهی دارد. سوال ما از شما این است که آیا می‌توانید با جانتان ریسک کنید؟
دکتر وفا که معتقد است، مصرف فرآورده‌های غذایی را از تغذیه افراد نمی‌توان به طور کامل حذف کرد، مصرف نوشابه‌های گازدار را اکیدا ممنوع عنوان می‌کند و می‌گوید: مصرف نوشابه به قدری مضر و خطرناک است که درباره آن، ساعت‌ها می‌توان صحبت کرد. به همین دلیل توصیه می‌کنیم استفاده آن به صفر برسد.
وی تأکید می‌کند: مصرف مداوم شربت و آبمیوه نیز میتواند باعث بروز مشکل در سیستم دهان و دندان کودک شود بنابراین استفاده از آبمیوه تنها در زمان بیماری کودک مجاز است و در سایر مواقع، کودک باید میوه را کامل و تازه مصرف کند.
سهیلا فلاحی - دانش و سلامت