همان نیرویی که آنها را برای سفر کردن سر ذوق و شوق می‌آورد. گردشگرهای حرفه‌ای آدم‌های با ذوقی هستند که ترجیح می‌دهند به جای تماشای دنیا از دریچه دوربین و تلویزیون و دیدن فیلم و عکس و شنیدن نقل قول‌ها، خودشان دست به کار شوند و زیبایی‌های دنیا را از نزدیک ببینند. آنها یک اصل مهم در زندگی‌شان دارند، اینکه هر جایی به یک بار دیدن می‌ارزد.
امروز پنجم مهر روز جهانی گردشگری و جهانگردی است. روزی که در تقویم‌های بین‌المللی قدمتی پنجاه ساله دارد. اولین بار سال 1964 روز بیست و هفتم سپتامبر برابر با پنجم مهر از سوی سازمان جهانی جهانگردی سازمان ملل بعنوان روز جهانی جهانگردی نامیده شد و از آن سال تاکنون هر ساله این روز بین‌المللی بعنوان روز جهانی جهانگردی گرامی داشته میشود.
«شاید هر حرکت از مکانی به مکان دیگر را به نوعی سفر به حساب آورد، اما نه هر سفری را می‌توان گردشگری دانست و نه هر کسی را گردشگر یا جهانگرد.»
این گفته دکتر ناصر رضایی، عضو پژوهشکده گردشگری است که با استناد به تعریفی که سازمان جهانی گردشگری درباره گردشگر و جهانگرد واقعی ارائه داده می‌گوید: فرآیندی که شخص یا گروهی با هدف تفریح، بازدید از نقاط دیدنی، معالجه، مطالعه، تجارت، ورزش یا سیاحت و زیارت به کشوری غیر از کشوری که در آن اقامت دارند، سفر می‌کنند ـ مشروط بر اینکه حداقل مدت اقامت آنها از 24 ساعت کمتر و از یک سال بیشتر نباشد ـ جهانگردی می‌گویند.
از ناصرخسرو تا مارکوپولو
تاریخ را که خوب زیر و رو کنید، در میان آن می‌توان ردی از جهانگردها پیدا کرد. از ابن‌بطوطه و ناصرخسرو گرفته تا مارکوپولو و کریستف کلمب.
می‌گویند در گذشته‌های دور مردان جسوری که سیاح نامیده می‌شدند برای ارضای حس کنجکاوی‌شان از آنچه در دنیای آن روزگار می‌گذشته و آشنایی با فرهنگ، رسوم و سبک زندگی مردمان مختلف جهان بار سفر می‌بستند و شهر به شهر و کشور به کشور را زیر پا می‌گذاشتند و البته برخی‌هایشان هم ره‌آورد این گردشگری طولانی مدت را در قالب سفرنامه‌هایی به قلم خود می‌نگاشتند.
اصطلاح جهانگرد از قرن نوزدهم میلادی بتدریج جا افتاد. وقتی اشراف‌زادگان فرانسه برای تکمیل تحصیلات خود راهی سفر می‌شدند که به آنها توریست گفته می‌شد. درواقع عنوان توریست که هم‌اکنون در سراسر دنیا مرسوم است به مسافرانی گفته میشود که هدف آنها استراحت، گردش، سرگرمی و آشنایی با مردم است، نه کسب درآمد و اشتغال به کار. از آن زمان تا به امروز عوامل بسیاری دست به دست هم دادند تا صنعت گردشگری در دنیا رونق بگیرد و هر ساله مسافرت‌های فراوانی با هدف گردشگری از کشوری به کشور یا کشورهای دیگری انجام شود.
یک صنعت درآمدزا
حالا دیگر همه دولت‌ها و کشورها پی برده‌اند که جهانگردی یکی از راه‌های عمده کسب درآمد است. در کشورهای در حال توسعه منبع درآمد مهم حتی پس از درآمدهای نفتی است و به همین دلیل است که جهانگردی از دو راه میتواند به توسعه اقتصادی کشورها بویژه کشورهای کم‌درآمد کمک کند.
عضو پژوهشکده گردشگری، افزایش درآمد و ایجاد اشتغال را مهمترین خاصیت صنعت گردشگری در دنیای امروز می‌داند و می‌گوید: وقتی جهانگردان به کشوری وارد می‌شوند لازم است هزینه‌هایی را در آن کشور بپردازند، این هزینه‌ها را جهانگردان با ارزی که همراه آورده‌اند، می‌پردازند و در واقع مثل این است که خدمات و کالاهای داخل کشور به کشور جهانگرد صادر شده باشد به این جریان اقتصادی که از طریق جهانگردی حاصل میشود «صادرات نامرئی» می‌گویند.
در سال 2014 براساس گزارش سازمان جهانی گردشگری 9 درصد از تولید ناخالص داخلی در جهان روی پاشنه صنعت گردشگری چرخیده است.
ناصر رضایی، عضو پژوهشکده گردشگری، با استناد به جدیدترین گزارش سازمان جهانی گردشگری از وضعیت صنعت جهانگردی در دنیا می‌گوید: در سال 2014 درآمد دنیا در صنعت گردشگری 4/1 تریلیون دلار بوده است و این یعنی کشورهای دنیا با تکیه بر اهمیت و نقش صنعت گردشگری در درآمدهای ملی هر کشور تمام تلاش خود را برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری و جذب توریسم به کار برده‌اند تا هر کدام از این کشورها به فراخور توان و امکانات خود بتوانند از شرایطی که کشورشان را در زمینه گردشگری منحصر به فرد می‌کند، برای جذب گردشگر بهره ببرند.
وقتی جهانگردی هدف میشود
گاهی وقت‌ها گشت و گذار بهصورت انفرادی یا گروهی با هدف تفریح، استراحت و سپری کردن تعطیلات از سرزمینی به سرزمین دیگر انجام میشود، این شرایط از دید کارشناسان گردشگری به نوعی گردشگری تفریحی نامیده میشود، اما بعضی وقت‌ها فرد برای تغییر آب و هوا، استفاده از منابع درمانی طبیعی مانند آب‌ها و چشمه‌های معدنی و بهره‌مندی از امکانات و خدمات پزشکی یک کشور راهی سفر میشود که این کار عنوان گردشگری درمانی به خود می‌گیرد.
هر گاه برخی سفرهای گردشگری با هدف آشنایی با فرهنگ و هنر و تنوع آداب و رسوم ملل مختلف و آثار تاریخی و باستانی کشور مقصد انجام شود گردشگری فرهنگی و وقتی با هدف بازدید از اماکن مقدس و مذهبی و شرکت در مراسم خاص مذهبی کشورها انجام شود عنوان گردشگری مذهبی به خود می‌گیرد.
هر نوع مسافرتی که با هدف فعالیت‌های ورزشی انجام میشود را نیز می‌توان گردشگری ورزشی محسوب کرد مانند افرادی که برای شرکت در مسابقات ورزشی بین‌المللی یا تماشای آن راهی کشورهای مختلف می‌شوند.
گاهی وقت‌ها نیز افراد با هدف برقراری روابط تجاری یا شرکت در نمایشگاه‌های اقتصادی بین‌المللی عازم کشوری می‌شوند که به این کار عنوان جهانگردی تجاری داده میشود. آخرین نوع جهانگردی چیزی است که در دنیای امروز و بین سیاستمداران معمول است مانند رفت و آمدهایی که هم اکنون سران کشورها در سطح بین‌المللی برای برقراری مناسبات سیاسی انجام می‌دهند که به آن جهانگردی سیاسی می‌گویند.
از امنیت تا توسعه زیرساخت‌ها
احساس امنیت برای یک گردشگر یعنی همه چیز. این یک اصل جا افتاده در گردشگری است که وقتی در کشوری برقرار باشد می‌توان امیدوار بود گردشگران بخواهند حتی برای یکبار هم که شده از جاذبه‌های گردشگری آن کشور دیدن کنند. عضو پژوهشکده گردشگری، امنیت روانی و به دنبال آن امنیت واقعی را شاه کلید توسعه و رونق گردشگری در هر کشوری می‌داند و تاکید می‌کند: وقتی یک گردشگر احساس کند در سفر به مقصد گردشگری خود از تامین جانی و مالی برخوردار است بنابراین سفر خود را با کمترین خطری به کشور مقصد انجام می‌دهد و به همین دلیل کشورهایی که در دنیا به عنوان مهمترین مقاصد گردشگری شناخته شده‌اند، همواره می‌کوشند ضمن اینکه وجه مطلوبی از بابت امنیت کشور در اذهان عمومی به نمایش بگذارند در معنای واقعی کلمه نیز روی تامین امنیت همه‌جانبه گردشگرانی که این کشورها را به عنوان مقصد گردشگری انتخاب می‌کنند، سرمایه‌گذاری کنند. علاوه بر این بهبود زیرساخت‌های توسعه گردشگری در هر کشوری از فراهم کردن بهترین راه‌های زمینی، هوایی و دریایی گرفته تا تسهیلات و امکانات حمل و نقل عمومی، مراکز اسکان شامل هتل‌ها و مهمانپذیرها، رستوران‌های ملل با امکان پاسخگویی به تنوع غذایی مردم مختلف دنیا و دیگر امکانات رفاهی، بهداشتی و درمانی از مهمترین مواردی است که این روزها کشورهای مختلف دنیا می‌کوشند با کمک آنها، گردشگری کشورشان را رونق بخشیده و از این راه درآمد قابل توجهی را نصیب اقتصاد کشورشان کنند.
10 مقصد گردشگری دنیا در سال 2013
سازمان جهانی گردشگری در گزارشی 10 کشوری را که بهعنوان مهمترین و اصلی‌ترین مقاصد گردشگری مردم دنیا در سال 2013 انتخاب شده‌اند، اعلام کرده است. آنچه ملاک سازمان جهانی گردشگری در این رتبه‌بندی بوده است شامل موارد فراوانی می‌شده که مهمترین آنها امنیت، توسعه همه جانبه زیرساخت‌ها شامل امکانات رفاهی، تفریحی، خدماتی، حمل و نقل و.... میشود، اما در فهرستی که سازمان جهانی گردشگری از 10 مقصد گردشگری دنیا در سال 2013 اعلام کرده است دو معیار از دیگر معیارها شاخص‌تر بوده که مبنای این انتخاب قرار گرفته است.
اولین مورد درآمد این کشورها از راه گردشگری و دوم تعداد گردشگران ورودی به هر کدام از این کشورها در سال 2013 بوده است.
براین اساس به ترتیب کشورهای فرانسه با 56 میلیارد دلار، ایالات متحده آمریکا با 139 میلیارد دلار، اسپانیا با 60 میلیارد دلار، ماکائو در چین با 52 میلیارد دلار، ایتالیا با 44 میلیارد دلار، ترکیه با 42 میلیارد دلار، آلمان با 41 میلیارد دلار، انگلیس با 41 میلیارد دلار، روسیه و تایلند هر کدام 42 میلیارد دلار جزو 10 کشوری بوده‌اند که در سال 2013 بیشترین درآمد را از راه گردشگری و همچنین بیشترین ورودی گردشگر را به خود اختصاص داده‌اند.
فهرستی که در بالا به آن اشاره شد با در نظر گرفتن این معیار که ورود گردشگر اولویت دارد یا درآمد، کمی متغیر خواهد بود به طوری که اگر معیار ورود گردشگر مطرح باشد ایالات متحده آمریکا در رتبه‌بندی پس از کشور فرانسه قرار می‌گیرد، اما اگر این رتبه‌بندی از نظر وضعیت درآمد گردشگری مد نظر قرارگیرد به این ترتیب ایالات متحده آمریکا صدرنشین خواهد بود و پس از آن هر کدام از کشورها به ترتیب میزان درآمدی که در سال 2013 از لحاظ گردشگری کسب کرده‌اند، در جایگاه‌های بعدی قرار می‌گیرند.