دکتر حمیدرضا اصلانی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به این که شکستگی شانه میتواند در همه افراد جامعه در همه سنین اتفاق بیفتد، به جام‌جم می‌گوید: این آسیب‌ها میتواند شامل شکستگی‌های استخوان ترقوه، در رفتگی مفصل شانه و شکستگی قسمت‌های فوقانی استخوان بازو باشد. ولی شکستگی شانه در افرادی که دچار ضعف استخوان ناشی از پوکی استخوان یا کمبود ویتامین D یا کلسیم بدن هستند شایع‌تر است. رئیس مرکز آموزش و تحقیقات زانو و طب ورزش می‌افزاید: معمولا شکستگی در اثر ضربه به شانه ایجاد میشود که این ضربه میتواند به صورت خفیف در افراد دچار ضعف استخوان تا شدید در افراد عادی باشد.
درد شانه را جدی بگیرید
به گفته دکتر اصلانی، درد، مهمترین نشانه این بیماری در محل شکستگی و گاهی خونریزی‌های ناشی از شکستگی در محل است. هر زمانی که ضربه به شانه فرد وارد شده و فرد را دچار درد شانه کند، مراجعه به ارتوپد ضروری تلقی میشود.
دکتر پرهام پارسانژاد، فیزیوتراپیست نیز با اشاره به این که احتمال بروز شکستگی شانه در افرادی که مبتلا به پوکی استخوان هستند بیشتر است، می‌گوید: تغییر شکل در ناحیه بازو و شانه، درد شدید و حساسیت زیاد به لمس و عدم توانایی در حرکت اندام از نشانه‌های اولیه شکستگی شانه است. البته تورم دست و انگشتان نیز از نشانه‌های بعدی شکستگی این ناحیه هستند. به دنبال وارد شدن ضربه به شانه و بازو یا زمین خوردن روی کف دست باید بسرعت از بیمار کلیشه رادیولوژی یا اسکن سه‌بعدی تهیه کرد تا از عدم شکستگی اطمینان حاصل شود.
عضو انجمن علمی فیزیوتراپی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: گاهی اوقات در شکستگی‌های بدون جابه‌جایی و با وسعت کم، علائم زیادی دیده نمی‌شود. اسکن سه‌بعدی میتواند به پزشک در رسیدن به تشخیص قطعی کمک کند. فوتبالیست‌ها، بسکتبالیست‌ها، اسکی بازان و ورزش‌های رزمی به علت درگیری و تماس‌های سخت بسیار در معرض خطر چنین صدماتی هستند.
درمان شانه شکسته، بدون گچ
درمان شکستگی‌های شانه بسته به نوع شکستگی متفاوت است. در شکستگی‌های بدون جابه‌جایی و محدود از «اسلینگ ولپو» استفاده می‌کنیم. اسلینگ ولپو در مفصل شانه حکم گچ را دارد.
دکتر پارسانژاد در این باره توضیح می‌دهد: در این بی‌حرکتی، اندام را به وسیله این اسلینگ به گردن آویزان کرده و با یک ساپورت که دور تا دور تنه بسته میشود، بازو در کنار تنه ثابت نگه داشته میشود و بیمار سه تا شش هفته در این وضع بی‌حرکت باقی خواهد ماند. این فیزیوتراپیست تاکید می‌کند: اگر شکستگی با دررفتگی شانه همراه باشد، ابتدا در اتاق عمل و تحت بی‌هوشی با مانورهای خاص یا ایجاد کشش و آویزان کردن اندام، جااندازی صورت می‌گیرد و سپس اندام بی‌حرکت میشود. در صورتی که شکستگی بیش از دو قطعه و همراه با جابه‌جایی باشد، شانه بیمار توسط جراح ارتوپد در اتاق عمل با استفاده از پیچ و پلیت (پلاتین) یا وایر فیکس میشود و سپس تا سه هفته بی‌حرکت شده و بعد از آن فیزیوتراپی آغاز میشود. وی یادآور میشود: اگر به دنبال شکستگی، بی‌حرکتی مناسب صورت نگیرد یا به دلیل بیماری‌های متابولیک جوش خوردگی مناسب اتفاق نیفتد یا این که شکستگی، به آسیب و از بین رفتن بخشی از استخوان بینجامد، جراح حین عمل از پیوند استخوان که معمولا از لبه استخوان لگن برداشته میشود سود خواهد جست.
فیزیوتراپی و ورزش درمانی ضروری است
از آنجا که شانه، مفصلی است که ثبات و عملکرد آن به دلیل سطوح مفصلی کم، بیشتر توسط بافت نرم فراهم میشود، فیزیوتراپی و تمرین درمانی، جزو غیرقابل انکار هر یک از روشهای درمانی فوق بعد از پایان دوره بی‌حرکتی است.
دکتر پارسانژاد با بیان این مطالب اظهار می‌کند: هر کدام از روشهای درمانی شکستگی‌های شانه بدون فیزیوتراپی میتواند به ایجاد چسبندگی و محدودیت‌های حرکتی شدید مفصل منجر شود و در حقیقت به جرأت می‌توان گفت در مفصل شانه، فیزیوتراپیست کامل‌کننده درمان متخصص جراحی ارتوپدی است.
اگر می‌خواهید شانه شکسته جوش بخورد
به گفته دکتر اصلانی، هنگام ترمیم و جوش خوردگی شکستگی شانه، شروع حرکت بموقع در مفصل شانه برای جلوگیری از خشکی مفاصل و در عین حال جابه‌جا نشدن شکستگی لازم است.
دکتر پارسانژاد نیز با تاکید بر این که معمولا در هشت هفته اول پس از درمان شکستگی شانه، حمل اجسام سنگین یا بالا بردن این اجسام بالای سر میتواند به روند بهبودی آسیب برساند، تاکید می‌کند: آویزان کردن اندام و حرکت پاندولی از مهمترین تمرینات بعد از بی‌حرکتی به حساب می‌آید. در روزهای اول بعد از شکستگی بیمار به علت درد شدید نمی‌تواند به صورت طاقباز بخوابد و به همین دلیل باید شب‌ها به صورت نیمه نشسته بخوابد.
پونه شیرازی
دانش و سلامت
