جام جم سرا: بخش زیادی از صابونها، خوشبوکنندهها، سفیدکنندهها، نرمکنندهها، ضدعفونیکنندهها، جرمگیرها و... به علت پاکیزگی و زدودن میکروب و معطر کردن هوا مورد استفاده قرار میگیرند، غافل از اینکه مواد شیمیایی و سمی موجود در ترکیبات اکثر این محصولات برای سلامت مضر هستند و باعث آسیبهای پوستی و تنفسی و حتی موارد حادتر و جدیتر مثل آسیب به ریه و تخریب مخاطها میشود.
مطالعات جدید حوزه سلامت نشان میدهد دو ماده اولیه تشکیلدهنده فعال که معمولا در مواد شوینده و ضدعفونی کنندههای خانگی استفاده میشود، باعث کاهش قدرت باروری در موشهای آزمایشگاهی شده است.
براساس مطالعهای جدید که در مجله فنآوری باروری منتشر شده، یافتههای این پژوهش باعث افزایش نگرانی در مورد اینکه چگونه این مواد میتواند تولید مثل در انسان را تحتتأثیر قرار دهد، شده است.
به نقل از سلامت نیوز، این اولینبار نیست که مطالعات پزشکی نشان میدهد مواد شیمیایی رایج در مصارف خانگی در قدرت باروری و تولید مثل انسان تأثیر میگذارد.
سال گذشته اخبار پزشکی مطالعهای منتشر کرد که توسط محققانی در بیمارستان زنان در بوستون انجام شده بود و نشان میداد بیسفنول آ (BPA) ماده شیمیایی مورد استفاده در پلاستیکها میتواند منجر به ناباروری در زنان شود.
وقتی موشها در معرض ترکیبات ADBAC و DDAC قرار گرفتند، زمانی بمراتب طولانیتر تا بارداری بعدی داشتند و هنگامی که باردار شدند نیز، تعداد نوزادانی که به دنیا آوردند از تعداد رایج و معمول کمتر بود |
در مطالعه اخیر که به سرپرستی دکتر تری هروبک از کالج دامپزشکی ایالت ویرجینیا مریلند انجام شده است، محققان دریافتند که دو ماده شیمیایی آلکیل دی متیل بنزالکونیوم کلرید (ADBAC) و دیدسیل دیمتیلامونیوم کلرید (DDAC) که مواد تشکیل دهنده محصولات شوینده محسوب میشوند، اثر مشابهی در باروری موشهای آزمایشگاهی داشته است.
این گروه از متخصصان آمریکایی در بررسیهای خود دریافتند دو ترکیب فعال در محصولات ضدعفونیکننده و شوینده به کاهش قابل توجه قدرت باروری در موشها منجر میشود. این ترکیبات شیمیایی در شویندههای خانگی و ضدعفونی کنندههای مورد استفاده در بیمارستانها، درمانگاهها یا مراکز تهیه و تولید مواد خوراکی وجود دارد.
به نقل از شهروند، دکتر «تری هروبک» میگوید: بهنظر میرسد این ترکیبات شیمیایی در خانهها نیز وجود دارند اما با این حال هنوز در مورد اینکه آیا این ترکیبها برای انسان مضر هستند یا نه، بهطور دقیق نمیتوان اظهارنظر کرد.
این ارتباط زمانی آشکار شد که کارکنان مرکز نگهداری حیوانات پیش از لمس کردن موشها، دستهای خود را با مواد ضدعفونیکننده شست و شو میدادند و متخصصان متوجه شدند که این مواد ضدعفونیکننده موجب کاهش قدرت باروری در موشها شده بود.
به گفته دکتر هروبک، این مواد شیمیایی از سالها قبل در اطراف ما وجود دارند و بهطورکلی اینطور به نظر میآمدند که برای سلامت ضرری ندارند و به همین دلیل است که مطالعات جدی برای تأیید این تأثیر منفی انجام نشده بود.
به گفته دکتر هروبک، ADBAC و DDAC دو مادهای هستند که در دهه ١٩٥٠ و ١٩٦٠ بهعنوان ترکیبات شیمیایی مورد بررسی قرار گرفتند، با وجود این، هرگز این ترکیبات از نظر ایمنی و سمی بودن مورد بررسی دقیق قرار نگرفتهاند. در دهه ١٩٨٠، محققان مسمومیت، تستهای آزمایشگاهی خوبی در مورد این دو ترکیب انجام دادهاند که در این مطالعه به ما کمک کرد. این دستورالعملها و قوانین و تمام تحقیقات روی این مواد شیمیایی که تا پیش از این اتفاق افتاده است تحقیقات ما را بهطوری قابل تعمیم و قابل اعتماد میکند.
به گزارش جام جم سرا، یک تجربه و مشاهده آزمایشگاهی، این تیم تحقیقاتی را برآن داشت که تستهای عمیقتری روی این ترکیبات انجام دهند. کاهش باروری در موشها همانطور که اشاره شد زمانی بهعنوان پدیده مشکوک مورد مطالعه قرار گرفت که کارکنان آزمایشگاه قبل از دست زدن به موشها، دست خود را با مواد ضد عفونیکننده که شامل ADBAC و DDAC بود، شستوشو دادند.
مشاهدات مشابه این تیم تحقیقاتی پیش از این توسط پاتریشیا هانت، از دانشگاه ایالتی واشنگتن هم تجربه شده بود. همین تجربه یکسان دکتر هروبک و هانت را بر آن داشت تا تصمیم به بررسی بیشتر این ارتباط بگیرند.
در دهههای اخیر شاهد هستیم پدیده ناباروری بشدت در جوامع رشد داشته و نیاز روز افزون به فنآوریهای باروری کمکی مثل لقاح آزمایشگاهی به میزان قابل توجهی دیده میشود |
آنها دریافتند وقتی موشها در معرض ترکیبات ADBAC و DDAC قرار گرفتند، زمانی بمراتب طولانیتر تا بارداری بعدی داشتند و وقتی موشها باردار شدند، تعداد نوزادانی که به دنیا آوردند از تعداد رایج و معمول کمتر بود. علاوه بر این، ٤٠درصد از موشهای ماده که در معرض این مواد شیمیایی قرار گرفته بودند در اواخر دوران بارداری یا هنگام زایمان مردند.
دکتر هروبک اشاره میکند که اگر چه به نظر میرسد این مواد شیمیایی برای موشها سمی باشد، هنوز نمیتوان با اطمینان گفت که ترکیبات اثر مشابهی در انسان داشته باشد. اما با توجه به استفاده گسترده از این ترکیبات در محصولات شوینده و ضدعفونی کننده، تحقیقات بیشتر با تمرکز بر عواقب بالقوه آنها در تولید مثل انسان ضروری است.
دکتر هروبک اضافه میکند: اگر این مواد شیمیایی برای انسان سمی هستند، به همین شکل میتواند در کاهش قدرت باروری در انسان هم موثر باشد؛ همانطور که در دهههای اخیر شاهد هستیم پدیده ناباروری بشدت در جوامع رشد داشته و نیاز روز افزون به فنآوریهای باروری کمکی مثل لقاح آزمایشگاهی به میزان قابل توجهی دیده میشود.
این متخصص پیشنهاد میکند که یک مطالعه اپیدمیولوژیک میتواند به درک دقیقتر این موضوع کمک کند که آیا زنانی مانند کارکنان بهداشتی که به صورت گسترده در معرض ADBAC و DDAC قرار دارند، در باروری مشکلدارتر از افراد عادی هستند؟
اوایل امسال هم، یافتههای مطالعهای نشان داد که مواد شیمیایی موجود در خمیر دندان و کرمهای ضدآفتاب میتواند عملکرد اسپرم را تحتتأثیر قرار دهد.
استفاده از آنها هرچند به رعایت بهداشت و حفظ سلامت خانواده کمک میکند، وجود این نوع مواد شیمیایی در خانه خطراتی هم دارد. بااینهمه، مصرف اینگونه مواد برای تمیزی خانه ضروری است و بناچار باید راههای امدادرسانی به فردی را که احتمالا با این مواد دچار آسیب میشود، بدانیم. خوراندن بعضی مواد غذایی در هنگام بروز خطر ممکن است مشکل را حادتر کند. در مقابل ممکن است مصرف بعضی مواد غذایی یا نوشیدنیها تا پیش از رساندن فرد حادثهدیده به بیمارستان باعث جلوگیری از بروز بسیاری از مشکلات بعدی شود. برای آگاهی از فوریتهای تغذیهای و راههای امدادرسانی به فردی که به اشتباه این مواد را خورده یا آنها را استنشاق کرده است از دکتر جواد حسینزاده، متخصص تغذیه و دکتر هادی قرهباغی، متخصص طب اورژانس، کمک گرفتهایم.
دکتر هادی قرهباغی، متخصص طب اورژانس، صحبتهایش را با اشاره به خطرات این مواد برای یک گروه خاص و آسیبپذیر یعنی کودکان آغاز میکند و در این باره توضیح میدهد: «خوردن تصادفی مواد شوینده بویژه در کودکان، نیاز به امدادرسانی سریع و مراقبت ویژه دارد. به همین دلیل فرد امدادرسان درصورت روبهرو شدن با این وضع، باید بسرعت اقدام و شرایط کودک را از وضع اضطرار خارج کند. در غیر این صورت کودک با مشکلات وخیمی روبهرو خواهد شد. البته امدادرسانی به فردی که مواد را خورده با امدادرسانی به کسی که به دلیل استنشاق مواد دچار مشکل شده است، کاملا فرق دارد. برای همین به تفکیک هر دو آسیب را بررسی میکنیم.»
وقتی ماده شوینده خورده میشود
دکتر جواد حسینزاده و دکتر هادی قرهباغی هر دو معتقدند یکی از اشتباهترین اقدامهای امدادرسانی به فردی که تصادفا یا عمدا این مواد را خورده، این است که او را واداریم تا با وارد کردن فشار بر خود و اقداماتی نظیر انگشتانداختن به گلو، موادی که خورده بالا بیاورد. به عقیده این پزشکان، این شیوه سنتی که مردم بر آن باور دارند، بسیار اشتباه است. به دلیل اینکه مواد آسیبرسان که اغلب هم مواد سمی و اسیدی است یک بار زمان پایینرفتن از دستگاه گوارش و بار دیگر در زمان بازگرداندن آن به مجاری دستگاه گوارش آسیب وارد میکند.
دکتر قرهباغی توضیح میدهد: «مردم تصور میکنند باید از رسیدن این مواد به معده فرد آسیبدیده جلوگیری کنند و سریعا اقداماتی انجام میدهند تا فرد مواد را از معده بازگرداند. دلیل این باور و تاکید بر بازگرداندن این مواد آن است که تصور میکنند با ورود این مواد به معده و فعل و انفعالات ایجادشده پس از آن، آسیبی جدی به سلامت فرد وارد میشود. اما این موضوع را مد نظر قرار نمیدهند که اگر این مواد حتی در هنگام بلعیدن وارد ریه نشده باشد، هنگام برگرداندن ممکن است به ریه وارد شود و باعث بروز آسیبهای جدی و ماندگار در فرد شود. این آسیب حتی ممکن است به مرگ بیمار منجر شود.»
1. مصدوم چه بخورد؟
دکتر جواد حسینزاده درباره این مساله که باید در وضع اضطراری به فرد چه چیزی خورانده شود، میگوید: «باید برای کمک به فردی که مواد شوینده اسیدی خورده، آب و شیر خورانده شود. به غیر از این دو مایع، خوراندن هر چیز دیگری خطرناک است و باید از آن خودداری کرد. آب، شیر و ترجیحا آب خالی باعث میشود غلظت این مواد در بدن فرد آسیبدیده کم شود و در نتیجه آسیبی که به بدن فرد وارد میشود، تخفیف پیدا کند. به دنبال این نباشید که اگر فرد ماده اسیدی خورده به او ماده قلیایی بخورانید. خوراندن هر ماده اضافی به مصدوم باعث افزایش خطر استفراغ فرد میشود.»
2. اقدامهای مهم امدادی
دکتر قرهباغی در این باره توضیح میدهد: «برای امدادرسانی به مصدومی که این مواد را خورده باید ابتدا از امنیت صحنه حادثه مطمئن شویم. به این معنا که فرد امدادرسان باید مطمئن شود در صورت نزدیکشدن به مصدوم ماده شیمیایی به خود او نیز آسیب نمیزند. در صورت وجود این خطر تنها اقدامی که باید انجام دهد، تماس سریع با نیروهای امدادرسان است. اما اگر از امنیت صحنه مطمئن باشد تا قبل از رسیدن نیروهای امدادی میتواند اقدامهای اولیه برای نجات جان مصدوم را آغاز کند. اولین کار این است که به مصدوم آب و شیر بخوراند. خوراندن بلافاصله آب ممکن است تا حدودی به بیمار کمک کند. اما اگر مدتی از بروز حادثه گذشته باشد و امدادرسان بعد از گذشت مثلا 20 دقیقه به خاطر بیاورد که به مصدوم آب نداده است، دیگر بعید به نظر میرسد خوراندن آب در آن زمان به مصدوم کمکی کند. این کار حتی ممکن است خطر بازگرداندن محتویات معده را افزایش دهد. بعد از آن مصدوم را به پهلو بخوابانید تا خطر استفراغ کردن کاهش یابد. اگر بتوانید مصدوم را به فضای باز منتقل کنید تا اکسیژن کافی به او برسد، بهتر است. هنگام رسیدن نیروهای امدادی اورژانس حتما ظرف ماده شویندهای که فرد آن را خورده به آنها تحویل دهید. زیرا دانستن ترکیبات و فرمول شیمیایی مواد خوردهشده توسط فرد برای اقدامات درمانی پزشک بسیار موثر است.» (فاطمه شیخعلیزاده / سیب، ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)
538
چند سالی است از این ریزدانهها برای ایجاد زبری و سایش با هدف زدودن جرم، چرک یا لایههای مرده سطح پوست در محصولات آرایشی و بهداشتی همچون خمیردندان و شامپوهای مایع استفاده میشود.
نرمکنندگی، شفافیت و جرمزدایی به عنوان خواص استفاده از محصولات حاوی این ریزدانهها تبلیغ میشود، اما بررسی منتقدان نشان میدهد، هیچ یک از این اهداف محقق نمیشود چراکه این ریزدانهها نرمتر از آن هستند که باعث جداسازی سلولهای مرده سطح پوست شوند. این ریزدانهها برای این که پاره شوند به فشاری احتیاج دارند که معمولا هنگام استفاده به آنها وارد نمیشود.
گزارش بیبیسی، یادآور این نکته بود که مصرف شویندههای حاوی ریزدانههای پلاستیکی در میان مردم ما بسیار شایع بوده و لازم است برای پیشگیری از آسیبهای احتمالی به پوست به نوع شویندههای مصرفی خود توجه بیشتری داشته باشند.
دکتر امیرهوشنگ احسانی، متخصص پوست و مو در گفتوگو با جامجم با تأکید بر این که استفاده از شویندههای قوی میتواند به جای تاثیرگذاری مثبت نتیجه عکس داشته باشد، میگوید: مصرف شویندهها باید براساس نوع پوست اعم از چرب، معمولی، خشک یا مختلط انجام گیرد.
وی تأکید میکند: تعداد دفعات شستوشو در روز را میزان چربی یا خشکی پوست تعیین میکند. کسانی که پوست چرب دارند، هر روز باید پوست خود را بشویند.
شویندههای ملتهبکننده
التهاب پوست مشکلی شایع است، اما مسری و تهدیدکننده نیست و به شکل قرمزی و خارش پوست بروز میکند. دکتر احسانی، استفاده نادرست از شویندهها را در التهاب پوست موثر میداند و میگوید: بدون توجه به تبلیغات وسیعی که در رابطه با شویندههای ترکیبی و مختلط با خواصی همچون روشنکننده پوست، لایهبردار و... میشود، افراد باید شویندههای ساده و متناسب با پوستشان تهیه کنند.
این متخصص پوست خاطرنشان میکند: علاوه بر شستوشوی زیاد مخصوصا با شویندههای غیرمرتبط با پوست، کمبود مصرف آب و افزایش سن در خشکی پوست تاثیر دارد.
پنها، مناسبترین شوینده برای پوستهای حساس
صابون در علم شیمی، نمک یک اسید چرب است که از گذشته تا امروز برای شستوشوی پوست از آن استفاده میشده است. نتایج تحقیقات سالهای اخیر نشان میدهد، استفاده از صابون بیشتر برای شستن پوستهای چرب و مستعد جوش مناسب است، اما نظافت پوستهای خشک و حساس راهکار دیگری دارد. دکتر سیدمسعود داوودی، متخصص پوست و مو در این باره به جامجم میگوید: تولید شویندههای مایع و غیرصابونی همچون پنها مناسبترین و سازگارترین شوینده برای پوستهای خشک و حساس هستند.
وی ادامه میدهد: افراد دارای پوست حساس و خشک نیاز نیست هر روز پوستشان را بشویند مگر آن که از مواد غیرصابونی و پنهای ملایم استفاده کنند. پاککنندههایی که PH آنها 5/4 تا 5 باشد، مناسب پوستهای حساس و خشک است و بالاتر از این میزان برای پوستهای چرب مناسب است.
این متخصص پوست درباره مصرف اسکرابها میگوید: با توجه به خاصیت لایهبرداری این محصول، استفاده هفتهای یک تا دو بار مناسب است. البته پوستهای چرب میتوانند بیشتر از آن استفاده کنند.
مضرات استفاده مکرر از دستمال مرطوب
دستمال مرطوب نیز نوعی شوینده محسوب میشود که هر روز بر تعداد مصرفکنندگان آن به واسطه اقتصادی بودن، کاهش مصرف آب و رایحه خوب و لطافت پوست آن افزوده میشود.
دکتر داوودی درباره نحوه و میزان مصرف این پاککننده میگوید: الکل و حلالهای شیمیایی، مواد اصلی این محصول را تشکیل میدهند که توانایی ضدعفونی، چربیزدایی و رفع آلودگی را دارند، اما استفاده از آنها باید به صورت مقطعی و گذرا باشد.
وی تأکید میکند: استفاده مکرر این پاککنندهها میتواند باعث خشکی و حساسیت پوست شود. این موضوع، نکته مهمی است که مادران نیز هنگام استفاده برای نظافت پوست بچهها باید به آن توجه کنند.
به گفته دکتر داوودی افرادی که پوست چرب دارند، تا زمانی، دچار مشکل نشوند، میتوانند از این پاککنندهها بیش از سایرین استفاده کنند. دستمال مرطوب نیز متناسب با نوع پوست تولید میشود و بهتر است موقع خرید، مصرفکنندگان به این موضوع توجه داشته باشند.
ریسک ابتلا به سیاه زخم با سفیدآب
سفیدآب یا روشور، نوعی لایهبردار و سفیدکننده پوست بدن است که به طور سنتی در ایران به شکل توپهای کوچک سفیدرنگ تولید میشود که از آن برای لایهبرداری پوستهای مرده استفاده میشود.
دکتر داوودی، زیادهروی در مصرف وسایل کمکی شستوشو مانند لیف، کیسه و سفیدآب را باعث خراش پوست و آسیب آن میداند و میگوید: حضور 30تا40 ثانیهای شوینده روی پوست کافی است و دیگر نیازی به استفاده از کیسه یا سفید آب نخواهد بود.
این متخصص پوست و مو استفاده از سفیدآب را توصیه نمیکند و میگوید: با توجه به این که این محصول با استفاده از نخاع برخی حیوانات و نوعی خاک تهیه میشود و امکان بیمار بودن نخاع حیوان وجود دارد، بهتر است مصرف نشود. حتی گزارش ابتلا به سیاه زخم از طریق مصرف سفیدآب دریافت کردهایم.
تفاوتی بین شوینده ایرانی و خارجی نیست
چند سالی است افرادی به عنوان مشاور پوست در داروخانهها مستقر هستند که الزاما متخصص پوست نیستند. تعدادی از آنها بعد از گذراندن یک دوره کوتاه، محصولات تجاری شرکتهای داخلی و خارجی را به مصرفکنندگان معرفی میکنند.
دکتر داوودی در پاسخ این پرسش که شوینده پیشنهادی این مشاوران تا چه اندازه قابل اعتماد است، میگوید: اغلب این مشاورهها اطمینان بخش است، اما از آنجا که یکی از اهداف آنها فروش محصولی است که نمایندگی فروش آن رادارند، گاهی در معرفی تاثیرات محصول مخصوصا فرآوردههای خارجی افراط میکنند، چراکه فروش محصولات خارجی سود بیشتری دارد. تنوع و نوع بستهبندی خارجیها باعث جذب بیشتر مصرفکننده میشود.
وی تأکید میکند: هیچ تفاوتی بین فرمولاسیون شویندههای داخلی و خارجی وجود ندارد، به گونهای که من خودم از شامپوی ایرانی استفاده میکنم.
سهیلا فلاحی - دانش و سلامت
اگر به دقت روی برچسبهای حک شده روی بطری موادشوینده را نگاه کنید، مشاهده میکنید هشداری روی آن نوشته شده با این مضمون که «دور از دسترس کودکان نگهداری شود». برخی تصور میکنند تنها خوردن این مواد میتواند خطرناک باشد اما تماس این مواد با پوست و تنفس آن از طریق دستگاه تنفسی نیز میتواند مضر باشد. در این میان، کودکان به ویژه کودکان کم سن و سال که چهار دست و پا راه میروند و مدام دست و انگشتان دستشان را داخل دهانشان میبرند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند به طوری که خیلی راحت میتوانند به بطریها و ظرفهای محتوی این مواد دسترسی پیدا کنند؛ بنابراین کودکان به دلیل سیستم ایمنی ضعیفتری که دارند بیشتر در معرض خطر قرار دارند اما افراد بالغ نیز از این امر مستثنی نیستند. چون مواجهه با این مواد میتواند خطر ابتلا به سرطان سینه، آسم و حساسیتهای تنفسی را افزایش دهد. در مشاغلی که با مواد شوینده و شیمیایی در ارتباطند، ابتلا به سرطان مثانه بیشتر دیده میشود.
خطراتی که در مواد شوینده نهفته است
موادشیمیایی که به عنوان موادشوینده و پاککننده در منازل مورد استفاده قرار میگیرد حاوی مواد خطرناکی است:
مواد سرطانزا: این قبیل مواد خطر ابتلا به انواع سرطانها و نیز رشد تومورهای سرطانی را افزایش میدهد.
مختلکنندههای غدد درونریز: این مختلکنندهها مانند هورمونهای انسانی عمل میکنند و بدن را با سیگنالهای غلط به اشتباه میاندازند. قرار گرفتن در معرض مواد مختلکننده ممکن است به مشکلاتی چون بیماریهای سیستم تناسلی، مشکلات رشدی و حتی رفتاری منجر شود. مختلکنندههای غدد درونریز با کاهش احتمال باروری، بلوغ زودرس، سقط جنین، مشکلات قاعدگی، مشکل در سیستم ایمنی بدن، اندازه غیرطبیعی پروستات، اختلال تمرکزی و بیشفعالی و بروز برخی سرطانها رابطه مستقیم دارند.
نوروتوکسینها: نوروتوکسینها، نورونها یا رشتههای عصبی را تغییر میدهند و روی فعالیت مغز اثر میگذارند و مشکلاتی را از سردرد تا کاهش حافظه دربرمیگیرد.
خطر در کمین است
مواد مختلف شیمیایی معمولا عوارضی را بهدنبال دارد. بهعنوان مثال، مواجهه با آمونیاک باعث تحریکپذیری، سوختگی و حتی آسیب جدی به پوست و چشمها میشود. آمونیاک مجاری تنفسی را اذیت میکند و باعث سرفه، خسخس سینه و کوتاه شدن تنفسها میشود. تماس بیش از حد با این ماده شیمیایی باعث التهاب ریوی میشود که میتواند جان فرد را به خطر بیندازد.
البته آمونیاکی که در منازل استفاده میشود بهتنهایی ماده خطرناکی نیست بلکه اسپریها و موادی که برای پاک کردن اجاق گاز به کار میرود و حاوی هیدروکسید سدیم هستند نیز خطرناک است. پاککنندههای سرویس بهداشتی و توالت اغلب حاوی اسید هیدروکلریک هستند که اغلب خورنده بوده و به بافتهایی که در تماس با آن قرار میگیرند، آسیب وارد میکند که غالبا آثار غیرقابل برگشتی بهجا میگذارد. محققان توصیه میکنند هرگز محصولات حاوی اسید هیدروکلریک را با ماده سفیدکننده ترکیب نکنید، زیرا تولید گاز سمی میکند که ممکن است مسمومیتزا باشد.
بیشتر شویندههای مخصوص ماشین ظرفشویی حاوی کلر است. بستهبندی آنها اغلب رنگی بوده و کودکان ممکن است آنها را با نوشیدنی و خوردنی اشتباه بگیرند بنابراین باید از دسترس کودکان دور نگه دارید. در ترکیباتی که برای شستوشوی فرش و مبلمان مورد استفاده قرار میگیرد، غالبا موادی سمی چون هیدروکسید آمونیاک وجود دارد. همچنین این ماده برای چشمها، پوست و مجاری تنفسی ایجاد حساسیت میکند، مواد دیگری هم در این ترکیبات بهکار رفته که سرطانزاست و کبد و کلیهها را هدف قرار میدهد. بیشتر این مواد ترکیبات فرار ارگانیکی مانند بنزن، استون و فرمالدئید هستند که در هوای اتاق تبخیر شده و از طریق مجاری تنفسی استنشاق میشود. این ترکیبات باعث تحریکپذیری تنفسی و چشمی، حالت تهوع و استفراغ و سردرد میشود. تماس طولانی مدت با این مواد آسیب کبدی، کلیوی، سیستم عصبی و حتی ابتلا به سرطان را به همراه دارد.
چگونه مصون بمانیم
راههای مختلفی برای دورماندن از مواد شوینده شیمیایی وجود دارد. سعی کنید تا حد امکان پاککنندههای طبیعی را جایگزین انواع شیمیایی و سمی کنید. بهعنوان مثال، برای شستوشوی سینک ظرفشویی و لولهها به جای استفاده از لولهبازکنهای شیمیایی یا مواد شوینده صنعتی از جوششیرین یا ترکیب محلول آب و سرکه استفاده کنید. همچنین به جای استفاده از اسپریهای خوشبوکننده، از خوشبوکنندههای طبیعی مانند گلهای طبیعی یا گیاهان خانگی استفاده کنید. برای شست وشوی لباسها از جایگزینهای ارگانیک به جای مواد شوینده بستهبندی شده استفاده کنید. بهطور کلی با کاربرد مواد طبیعی در زندگی روزمره میتوان خطر قرار گرفتن در معرض انواع مواد شوینده صنعتی و سمی را به حداقل رساند.
به گزارش جام جم آنلاین به نقل از ایسنا، بدترین شکل استفاده از مواد پاک کننده و شوینده آن است که با آب گرم مخلوط شوند یا از آنها در محیط های بستهای که بخار آب وجود دارد، استفاده کنند همین منظور پیشنهاد میشود از مواد شوینده و پاک کنندهای استفاده شود که آسیب کمتری میرساند. برای مثال استفاده از پودرهای شوینده که آنزیم هم دارند، بسیار ایمنتر از استفاده از مواد سفید کنندهای است که بخار دارد.
بر اساس این گزارش ضرورت دارد هنگام خانه تکانی از پاک کننده استاندارد استفاده کنید. از مصرف مواد شوینده و پاک کنندهها در فضاهای بسته خودداری کنید. بخار متصاعد شده از ترکیب جوهر نمک و وایتکس برای چشم، پوست و ریه بسیار خطرناک است و خانمها باید از ترکیب این دو ماده بپرهیزند. همچنین هنگام شستشوی حمام و دستشویی از ماسکهای محافظ استفاده کنید، پنجرهها را باز و تهویه را روشن کنید تا جریان هوا برقرار شود.
عبور مواد شوینده از ماسک ها
توجه کنید بسیاری از مواد ضدعفونی کننده به راحتی از ماسکهای کاغذی عبور میکنند و میتوانند موجب آسیب دیدن ریه شوند. بنابراین تهویه مناسب محل، روشن کردن هواکش و بازکردن پنجرهها، استفاده نکردن از محلولهای غلیظ و بستن دستمال ضخیم مرطوب روی دهان و بینی، میتواند تا حد زیادی از بروز آلرژیها و پیشگیری از این مشکلات کمک کند. پوشیدن دستکش و ماسک نیز هنگام استفاده از محصولات سوزاننده ضروری است.
بر پایه این گزارش استفاده از مواد شوینده شیمیایی ممکن است باعث تشدید بیماریهای قلبی-عروقی و ریوی شود. مواد شوینده شیمیایی به زنان باردار، افراد مسن و کودکان بیشتر آسیب میرساند.
به این نکات به صورت ویژه توجه کنید: مطمئن شوید که استفاده، نگهداری و دفع مواد شیمیایی، مطابق با دستورالعمل سازنده است. مواد خطرناک باید در مکانی دور از دسترس بچهها نگهداری شوند درِ محصولات شیمیایی و پاک کنندهها را محکم ببندیدد .ر صورت جابجا کردن مواد، بقیه ماده را در ظرف اصلی بازگردانید. فرآوردههای حاوی مواد شیمیایی پرخطر را در ظروف ویژه نگهداری کنید. هرگز برچسب روی ظروف مواد شیمیایی را برندارید و اگر برچسب روی ظروف دچار پوسیدگی شده است، مجدداً روی آن برچسب بزنید.
اقدام ضروری در مسمومیتهای ریوی
اولین و بهترین اقدام برای مسمومان ریوی، خروج سریع فرد از محل سرپوشیده و استفاده از هوای آزاد و قرار گرفتن در معرض جریان هواست، چرا که استنشاق هوای تازه، تنفس را تسهیل میکند و باعث ایجاد آرامش میشود. استفاده از بخور، به خصوص بخور سرد بسیار کارآمد است. خودداری از صحبت کردن نیز مفید است. در عین حال ارجاع هرچه سریع تر به پزشک یا تماس با اورژانس ضروری است .
آسیب ناشی از مواد شوینده بر چشم
بنابر گزارش روابط عمومی معاونت بهداشت وزارت بهداشت، انواع مواد شیمیایی میتوانند به چشم آسیب برسانند، مواد شوینده و رنگبر نیز از جمله خطرناکترین مواد برای چشم به شمار میروند و در صورت تماس با چشم به سرعت قرنیه را زخم کرده و حتی در موارد شدیدتر میتوانند به سوراخ شدن کره چشم منجر شوند. مواد شوینده همچنین میتوانند موجب ایجاد زخمهای شدید در پلک شده و چسبندگیهای کره چشم و پلک را به همراه داشته باشند. آسیب ناشی از این مواد ممکن است آن قدر جدی باشد که بینایی به طور کامل از بین برود. استفاده ازعینک حفاظتی جهت کاهش آسیب چشمها توصیه می شود .
خطر مسمومیت کودکان با مواد شوینده
کودکان به علت کنجکاوی ممکن است در تماس با این مواد قرار گیرند. بیدقتی و سهل انگاری در استفاده، نگهداری یا جابجا کردن مواد پاک کننده و سفید کننده کودکان را درمعرض خطر قرار میدهد. مصرف اتفاقی این مواد منجر به التهاب و سوختگی دستگاه گوارش میشود و عمل بلع را با مشکل مواجه میکند.
محصولات شیمیایی و شوینده را همیشه در ظرف اصلی آن نگهداری کنید. هیچگاه این مواد را در ظروف مواد خوراکی (مانند بطری نوشابه) نگهداری نکنید. این عمل سبب خورده شدن اشتباهی این مواد توسط کودکان میشود .والدین در صورت مسمومیت خوراکی فرزندان، آنها را وادار به استفراغ نکنند، زیرا این کار موجب آسیب دیدگی و سوختگی بیشتر دستگاه گوارش میشود. بلافاصله دهان کودک را شستشو دهید. همچنین کودک نباید آب بخورد؛ چرا که وقتی ماده شوینده با آب ترکیب میشود، جذب آن سریعتر و وضعیت بدتر میشود. بهتر است تا رساندن مصدوم به بیمارستان یا مراکز درمانی با خوراندن شیر عمل رقیقسازی انجام شود.
چند سالی اسـت از این ریزدانهها برای ایجاد زبری و سایش با هدف زدودن جرم، چرک یا لایههای مرده سطح پوست در محصولات آرایشی و بهداشتی همچون خمیردندان و شامپوهای مایع استفاده میشود.
نرمکنندگی، شفافیت و جرمزدایی به عنوان خواص استفاده از محصولات حاوی این ریزدانهها تبلیغ میشود، اما بررسی منتقدان نشان میدهد، هیچ یک از این اهداف محقق نمیشود چراکه این ریزدانهها نرمتر از آن هستند که باعث جداسازی سلولهای مرده سطح پوست شوند. این ریزدانهها برای این که پاره شوند به فشاری احتیاج دارند که معمولا هنگام استفاده به آنها وارد نمیشود.
گزارش بیبیسی، یادآور این نکته بود که مصرف شویندههای حاوی ریزدانههای پلاستیکی در میان مردم ما بسیار شایع بوده و لازم اسـت برای پیشگیری از آسیبهای احتمالی به پوست به نوع شویندههای مصرفی خود توجه بیشتری داشته باشند.
دکتر امیرهوشنگ احسانی، متخصص پوست و مو در گفتوگو با جامجم با تأکید بر این که استفاده از شویندههای قوی میتواند به جای تاثیرگذاری مثبت نتیجه عکس داشته باشد، میگوید: مصرف شویندهها باید براساس نوع پوست اعم از چرب، معمولی، خشک یا مختلط انجام گیرد.
وی تأکید میکند: تعداد دفعات شستوشو در روز را میزان چربی یا خشکی پوست تعیین میکند. کسانی که پوست چرب دارند، هر روز باید پوست خود را بشویند.
شویندههای ملتهبکننده
التهاب پوست مشکلی شایع اسـت، اما مسری و تهدیدکننده نیست و به شکل قرمزی و خارش پوست بروز میکند. دکتر احسانی، استفاده نادرست از شویندهها را در التهاب پوست موثر میداند و میگوید: بدون توجه به تبلیغات وسیعی که در رابطه با شویندههای ترکیبی و مختلط با خواصی همچون روشنکننده پوست، لایهبردار و... میشود، افراد باید شویندههای ساده و متناسب با پوستشان تهیه کنند.
این متخصص پوست خاطرنشان میکند: علاوه بر شستوشوی زیاد مخصوصا با شویندههای غیرمرتبط با پوست، کمبود مصرف آب و افزایش سن در خشکی پوست تاثیر دارد.
پنها، مناسبترین شوینده برای پوستهای حساس
صابون در علم شیمی، نمک یک اسید چرب اسـت که از گذشته تا امروز برای شستوشوی پوست از آن استفاده میشده اسـت. نتایج تحقیقات سالهای اخیر نشان میدهد، استفاده از صابون بیشتر برای شستن پوستهای چرب و مستعد جوش مناسب اسـت، اما نظافت پوستهای خشک و حساس راهکار دیگری دارد. دکتر سیدمسعود داوودی، متخصص پوست و مو در این باره به جامجم میگوید: تولید شویندههای مایع و غیرصابونی همچون پنها مناسبترین و سازگارترین شوینده برای پوستهای خشک و حساس هستند.
وی ادامه میدهد: افراد دارای پوست حساس و خشک نیاز نیست هر روز پوستشان را بشویند مگر آن که از مواد غیرصابونی و پنهای ملایم استفاده کنند. پاککنندههایی که PH آنها 5/4 تا 5 باشد، مناسب پوستهای حساس و خشک اسـت و بالاتر از این میزان برای پوستهای چرب مناسب اسـت.
این متخصص پوست درباره مصرف اسکرابها میگوید: با توجه به خاصیت لایهبرداری این محصول، استفاده هفتهای یک تا دو بار مناسب اسـت. البته پوستهای چرب میتوانند بیشتر از آن استفاده کنند.
مضرات استفاده مکرر از دستمال مرطوب
دستمال مرطوب نیز نوعی شوینده محسوب میشود که هر روز بر تعداد مصرفکنندگان آن به واسطه اقتصادی بودن، کاهش مصرف آب و رایحه خوب و لطافت پوست آن افزوده میشود.
دکتر داوودی درباره نحوه و میزان مصرف این پاککننده میگوید: الکل و حلالهای شیمیایی، مواد اصلی این محصول را تشکیل میدهند که توانایی ضدعفونی، چربیزدایی و رفع آلودگی را دارند، اما استفاده از آنها باید به صورت مقطعی و گذرا باشد.
وی تأکید میکند: استفاده مکرر این پاککنندهها میتواند باعث خشکی و حساسیت پوست شود. این موضوع، نکته مهمی اسـت که مادران نیز هنگام استفاده برای نظافت پوست بچهها باید به آن توجه کنند.
به گفته دکتر داوودی افرادی که پوست چرب دارند، تا زمانی، دچار مشکل نشوند، میتوانند از این پاککنندهها بیش از سایرین استفاده کنند. دستمال مرطوب نیز متناسب با نوع پوست تولید میشود و بهتر اسـت موقع خرید، مصرفکنندگان به این موضوع توجه داشته باشند.
ریسک ابتلا به سیاه زخم با سفیدآب
سفیدآب یا روشور، نوعی لایهبردار و سفیدکننده پوست بدن اسـت که به طور سنتی در ایران به شکل توپهای کوچک سفیدرنگ تولید میشود که از آن برای لایهبرداری پوستهای مرده استفاده میشود.
دکتر داوودی، زیادهروی در مصرف وسایل کمکی شستوشو مانند لیف، کیسه و سفیدآب را باعث خراش پوست و آسیب آن میداند و میگوید: حضور 30تا40 ثانیهای شوینده روی پوست کافی اسـت و دیگر نیازی به استفاده از کیسه یا سفید آب نخواهد بود.
این متخصص پوست و مو استفاده از سفیدآب را توصیه نمیکند و میگوید: با توجه به این که این محصول با استفاده از نخاع برخی حیوانات و نوعی خاک تهیه میشود و امکان بیمار بودن نخاع حیوان وجود دارد، بهتر اسـت مصرف نشود. حتی گزارش ابتلا به سیاه زخم از طریق مصرف سفیدآب دریافت کردهایم.
تفاوتی بین شوینده ایرانی و خارجی نیست
چند سالی اسـت افرادی به عنوان مشاور پوست در داروخانهها مستقر هستند که الزاما متخصص پوست نیستند. تعدادی از آنها بعد از گذراندن یک دوره کوتاه، محصولات تجاری شرکتهای داخلی و خارجی را به مصرفکنندگان معرفی میکنند.
دکتر داوودی در پاسخ این پرسش که شوینده پیشنهادی این مشاوران تا چه اندازه قابل اعتماد اسـت، میگوید: اغلب این مشاورهها اطمینان بخش اسـت، اما از آنجا که یکی از اهداف آنها فروش محصولی اسـت که نمایندگی فروش آن رادارند، گاهی در معرفی تاثیرات محصول مخصوصا فرآوردههای خارجی افراط میکنند، چراکه فروش محصولات خارجی سود بیشتری دارد. تنوع و نوع بستهبندی خارجیها باعث جذب بیشتر مصرفکننده میشود.
وی تأکید میکند: هیچ تفاوتی بین فرمولاسیون شویندههای داخلی و خارجی وجود ندارد، به گونهای که من خودم از شامپوی ایرانی استفاده میکنم.
سهیلا فلاحی - دانش و سلامت
چند سالی اسـت از این ریزدانهها برای ایجاد زبری و سایش با هدف زدودن جرم، چرک یا لایههای مرده سطح پوست در محصولات آرایشی و بهداشتی همچون خمیردندان و شامپوهای مایع استفاده میشود.
نرمکنندگی، شفافیت و جرمزدایی به عنوان خواص استفاده از محصولات حاوی این ریزدانهها تبلیغ میشود، اما بررسی منتقدان نشان میدهد، هیچ یک از این اهداف محقق نمیشود چراکه این ریزدانهها نرمتر از آن هستند که باعث جداسازی سلولهای مرده سطح پوست شوند. این ریزدانهها برای این که پاره شوند به فشاری احتیاج دارند که معمولا هنگام استفاده به آنها وارد نمیشود.
گزارش بیبیسی، یادآور این نکته بود که مصرف شویندههای حاوی ریزدانههای پلاستیکی در میان مردم ما بسیار شایع بوده و لازم اسـت برای پیشگیری از آسیبهای احتمالی به پوست به نوع شویندههای مصرفی خود توجه بیشتری داشته باشند.
دکتر امیرهوشنگ احسانی، متخصص پوست و مو در گفتوگو با جامجم با تأکید بر این که استفاده از شویندههای قوی میتواند به جای تاثیرگذاری مثبت نتیجه عکس داشته باشد، میگوید: مصرف شویندهها باید براساس نوع پوست اعم از چرب، معمولی، خشک یا مختلط انجام گیرد.
وی تأکید میکند: تعداد دفعات شستوشو در روز را میزان چربی یا خشکی پوست تعیین میکند. کسانی که پوست چرب دارند، هر روز باید پوست خود را بشویند.
شویندههای ملتهبکننده
التهاب پوست مشکلی شایع اسـت، اما مسری و تهدیدکننده نیست و به شکل قرمزی و خارش پوست بروز میکند. دکتر احسانی، استفاده نادرست از شویندهها را در التهاب پوست موثر میداند و میگوید: بدون توجه به تبلیغات وسیعی که در رابطه با شویندههای ترکیبی و مختلط با خواصی همچون روشنکننده پوست، لایهبردار و... میشود، افراد باید شویندههای ساده و متناسب با پوستشان تهیه کنند.
این متخصص پوست خاطرنشان میکند: علاوه بر شستوشوی زیاد مخصوصا با شویندههای غیرمرتبط با پوست، کمبود مصرف آب و افزایش سن در خشکی پوست تاثیر دارد.
پنها، مناسبترین شوینده برای پوستهای حساس
صابون در علم شیمی، نمک یک اسید چرب اسـت که از گذشته تا امروز برای شستوشوی پوست از آن استفاده میشده اسـت. نتایج تحقیقات سالهای اخیر نشان میدهد، استفاده از صابون بیشتر برای شستن پوستهای چرب و مستعد جوش مناسب اسـت، اما نظافت پوستهای خشک و حساس راهکار دیگری دارد. دکتر سیدمسعود داوودی، متخصص پوست و مو در این باره به جامجم میگوید: تولید شویندههای مایع و غیرصابونی همچون پنها مناسبترین و سازگارترین شوینده برای پوستهای خشک و حساس هستند.
وی ادامه میدهد: افراد دارای پوست حساس و خشک نیاز نیست هر روز پوستشان را بشویند مگر آن که از مواد غیرصابونی و پنهای ملایم استفاده کنند. پاککنندههایی که PH آنها 5/4 تا 5 باشد، مناسب پوستهای حساس و خشک اسـت و بالاتر از این میزان برای پوستهای چرب مناسب اسـت.
این متخصص پوست درباره مصرف اسکرابها میگوید: با توجه به خاصیت لایهبرداری این محصول، استفاده هفتهای یک تا دو بار مناسب اسـت. البته پوستهای چرب میتوانند بیشتر از آن استفاده کنند.
مضرات استفاده مکرر از دستمال مرطوب
دستمال مرطوب نیز نوعی شوینده محسوب میشود که هر روز بر تعداد مصرفکنندگان آن به واسطه اقتصادی بودن، کاهش مصرف آب و رایحه خوب و لطافت پوست آن افزوده میشود.
دکتر داوودی درباره نحوه و میزان مصرف این پاککننده میگوید: الکل و حلالهای شیمیایی، مواد اصلی این محصول را تشکیل میدهند که توانایی ضدعفونی، چربیزدایی و رفع آلودگی را دارند، اما استفاده از آنها باید به صورت مقطعی و گذرا باشد.
وی تأکید میکند: استفاده مکرر این پاککنندهها میتواند باعث خشکی و حساسیت پوست شود. این موضوع، نکته مهمی اسـت که مادران نیز هنگام استفاده برای نظافت پوست بچهها باید به آن توجه کنند.
به گفته دکتر داوودی افرادی که پوست چرب دارند، تا زمانی، دچار مشکل نشوند، میتوانند از این پاککنندهها بیش از سایرین استفاده کنند. دستمال مرطوب نیز متناسب با نوع پوست تولید میشود و بهتر اسـت موقع خرید، مصرفکنندگان به این موضوع توجه داشته باشند.
ریسک ابتلا به سیاه زخم با سفیدآب
سفیدآب یا روشور، نوعی لایهبردار و سفیدکننده پوست بدن اسـت که به طور سنتی در ایران به شکل توپهای کوچک سفیدرنگ تولید میشود که از آن برای لایهبرداری پوستهای مرده استفاده میشود.
دکتر داوودی، زیادهروی در مصرف وسایل کمکی شستوشو مانند لیف، کیسه و سفیدآب را باعث خراش پوست و آسیب آن میداند و میگوید: حضور 30تا40 ثانیهای شوینده روی پوست کافی اسـت و دیگر نیازی به استفاده از کیسه یا سفید آب نخواهد بود.
این متخصص پوست و مو استفاده از سفیدآب را توصیه نمیکند و میگوید: با توجه به این که این محصول با استفاده از نخاع برخی حیوانات و نوعی خاک تهیه میشود و امکان بیمار بودن نخاع حیوان وجود دارد، بهتر اسـت مصرف نشود. حتی گزارش ابتلا به سیاه زخم از طریق مصرف سفیدآب دریافت کردهایم.
تفاوتی بین شوینده ایرانی و خارجی نیست
چند سالی اسـت افرادی به عنوان مشاور پوست در داروخانهها مستقر هستند که الزاما متخصص پوست نیستند. تعدادی از آنها بعد از گذراندن یک دوره کوتاه، محصولات تجاری شرکتهای داخلی و خارجی را به مصرفکنندگان معرفی میکنند.
دکتر داوودی در پاسخ این پرسش که شوینده پیشنهادی این مشاوران تا چه اندازه قابل اعتماد اسـت، میگوید: اغلب این مشاورهها اطمینان بخش اسـت، اما از آنجا که یکی از اهداف آنها فروش محصولی اسـت که نمایندگی فروش آن رادارند، گاهی در معرفی تاثیرات محصول مخصوصا فرآوردههای خارجی افراط میکنند، چراکه فروش محصولات خارجی سود بیشتری دارد. تنوع و نوع بستهبندی خارجیها باعث جذب بیشتر مصرفکننده میشود.
وی تأکید میکند: هیچ تفاوتی بین فرمولاسیون شویندههای داخلی و خارجی وجود ندارد، به گونهای که من خودم از شامپوی ایرانی استفاده میکنم.
سهیلا فلاحی - دانش و سلامت