آیا گرانتر بودن قیمت نسیه ای در فروشگاهها شرعی است؟

مطابق یکی از تقسیم بندی های بیع و معامله، چهار نوع بیع داریم. این تقسیم بندی بر اساس زمان و نحوه تحویل کالاست.
۱- کالی به کالی
۲- نقد
۳- نسیه
۴- سلم (سلف)
کالی به کالی معامله ای است که در آن هم ثمن و هم مثمن، دِین هستند. این معامله از نظر همه فقهاء حرام است.
نقد، درست نقطه مقابل آن است. یعنی در آن هم ثمن و هم مثمن بلافاصله بین طرفین رد و بدل می شود.
معامله نسیه یعنی کالا یا متاع در هنگام بیع حاضر باشد و تحویل مشتری داده شود ولی پول یا ثمن معامله پس از مدت زمان توافق شده پرداخت گردد.
نوع آخر نیز سلم یا سلف است که عکس نسیه است. یعنی قیمت یا ثمن معامله در حین عقد پرداخت می شود ولی کالا بعد از مدت توافق شده تحویل خریدار داده می شود.
سوال:
آیا از نظر شرعی ایرادی ندارد قیمت کالا در معامله نسیه گرانتر از نقد باشد؟ کاری که در بسیاری از فروشگاه ها انجام می شود. اگر ایرادی ندارد علت چیست؟
پاسخ:
چنین اضافه ای در بیع نسیه بلااشکال است. دلیل آن هم وجود یک قاعده ای در فقه است. مطابق آن قاعده «للاجل قسط من الثمن» مقداری از پولی که خریدار باید بپردازد در باربر مهلت و زمان تعیین شده در معامله است. یعنی مقداری بیشتر در برابر زمانی که دیرتر هزینه را می دهیم. لذا در بیع نسیه ممکن است مبلغ جنس کمی گرانتر باشد.
نکته دیگر اینکه از این قاعده بدست می آید که اگر قیمت اجناس در معامله سلم کمتر از قیمت آن در معامله نقدی باشد اشکالی ندارد. مانند پیش خرید خودرو که ممکن است کمی برای خریدار ارزان تر تمام شود و این اشکالی ندارد. (ادامه دارد)

مطالب مرتبط

1. نکاتی درباره معاملات نسیه /شرط پرداخت اضافه حرام است
2. حکم ریختن کشمش و مویز در غذا!
3. توصیه مهم پیامبر (ص) در مورد انتخاب همسر زیبا
4. چه کنیم نماز صبح قضا نشود + پاسخ آیت‌الله بهجت
5. کدام گناه روزی را کم می کند؟
6. خصلتی که عذاب الهی را از شهرها دفع می کند!
7. همه علم طب در این آیه قرآن است!
8. حد نهایی مشخص قرآن برای زینت و آراستگی
9. ایراد شرعی مهم هنگام معاملات پیش خرید + راه حل
10. چرا رزق و روزی کفار بیشتر از مسلمانان است!؟

نکاتی درباره معاملات نسیه شرط پرداخت اضافه حرام است

در یادداشت گذشته به تقسیم بندی معاملات به چهار نوع کالی به کالی، نقد، نسیه و سلم (سلف) اشاره نمودیم و توضیح مختصری برای هر یک بیان شد. همچنین در خصوص اینکه از نظر شرعی ایرادی ندارد قیمت کالا در معامله نسیه گرانتر از نقد باشد.

سوال: خرید و فروش کالا در تعاونی ها به صورت قسطی با قیمت بیشتر؛ چه حکمی دارد؟
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای:
خرید و فروش کالا به صورت نسیه به قیمتى بیشتر از قیمت نقد، اشکال ندارد.
دفتر حضرت آیت الله العظمی سیستانی:
خرید و فروش قسطی کالا به قیمتی بیش از قیمت نقدی آن جایز است ولی شرط پرداخت اضافه بر قیمت خریداری شده به إزای تأخیر حرام است.
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی:
با توجّه به اینکه معمولاً قیمت در معامله نسیه یا اقساط گرانتر است این کار اشکالى ندارد و ربا محسوب نمى شود، ولى لازم است از ابتدا نوع معامله مشخص باشد.
                                                ***
سه نکته:
* علت تفاوت قیمت نقد و نسیه
تفاوت قیمت نقد و نسیه برای چیست؟ دلیل آن قاعده «للاجل قسط من الثمن» است یعنی بخشی از ثمن معامله برای مدت است. این قاعده یک قاعده عرفی است و معنایش به این صورت است: به علت اینکه در بیع نسیه ای زمان دخیل است لذا مقداری از مبیع در برابر ثمن و مقداری از آن در برابر زمان است. البته شرط صحت این معامله تعیین مدت زمان است.

** قیمت در برابر زمان
پس نتیجه این می شود که در معامله نسیه ای زمانی که سرمایه فروشنده نزد خریدار باقی می ماند دارای ارزش است. پس باید بخشی از قیمت در قبال آن قرار بگیرد. یکی از حکمت های صحت چنین بیعی آن است که فروشنده ضرری در قبال کالای خود نکند. برای همین در برابر زمان قسمتی از قیمت (ثمن) قرار می گیرد.

*** شرط پرداخت اضافه حرام است
اینکه در فتاوا می فرمایند “شرط پرداخت اضافه به إزای تأخیر در پرداخت حرام است” یعنی هنگام فروش برای جنس نقد یا نسیه با هر مدت زمان پرداختی قیمت مشخصی باید تعیین و روی آن جنس نوشته شود. اما نباید بگویند این جنس نقدش فلان مبلغ و در ازای هر ماه تاخیر فلان مبلغ اضافی. (شاید به ظاهر بین دو صورت ذکر شده در این مساله فرقی به نظر نرسد ولی با کمی دقت تفاوت آنها مشخص خواهند شد.)

مطالب مرتبط

1. دستور قرآن به رعایت ایزو ۹۰۰۰!
2. پول در ازای رقص / شادباش در چه صورتی حلال است!؟
3. چرا برخی عالِم می شوند و بعضی جاهل و شرور!
4. آلوده ترین عضو بدن انسان کدام است!؟
5. همه علم طب در این آیه قرآن است!
6. حد نهایی مشخص قرآن برای زینت و آراستگی
7. دو عملی که سنگین ترینِ اعمال در ترازوی قیامتند
8. حضرت محمد (ص) کدام آیات را همیشه قبل از نماز می خواندند؟
9. دو توصیه ساده امام صادق(ع) برای برکت و دوری از بلا
10. ازدواج با شخص بی نماز چه حکمی دارد؟