حضرت آیت الله خامنه‌ای مدظله، مقام معظم رهبری، در پی ارتحال آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، ضمن بیان دریغ و تأسف، به خاطر از دست دادن رفیقی دیرین، همدل و همکاری 59 ساله، فرمودند: «اکنون این مبارز کهنسال در محضر محاسبه الهی با پرونده‌ای مشحون از تلاش و فعالیت گوناگون قرار دارد، و این سرنوشت همه ما مسئولان جمهوری اسلامی است.»
حجت الاسلام معین شرافتی – بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
همه می‌دانیم که دنیا مزرعه آخرت است. مزرعه‌ای که هر چهار فصل عمر، کشت و کار در آن بر قرار است؛ کودکی، نوجوانی، جوانی و کهنسالی. عمر انسان نیز به ناگاه به پایان می‌رسد و در همان لحظه که هیچ کس فکر آن را نمی‌کند؛ آغوش مرگ انسان را بیخبر در آغوش می‌گیرد. آن هنگام است که فرد در اوج تنهایی اش انیس و مونسی جز اعمال و کردارش ندارد. آن هنگام، دیگر وقت کشت و کار نیست؛ بلکه هنگامه محاسبه است. حساب و کتابی که به قول قرآن کریم بسیار به ما نزدیک است و ما از آن غافلیم؛ «إِنَّهُمْ یَرَوْنَهُ بَعِیدًا وَنَرَاهُ قَرِیبًا(معارج، 6و7) که این مردم آن روز را بسیار دور می‌بینند و ما آن را نزدیک می‌بینیم!»
حسیب، نام خداوند
حسیب، یکی از نام‌های الهی است. نامی که همگی آن را بارها، در دعای پر فیض جوشن کبیر خوانده‌ایم. نامی که لازمه عدالت الهی است؛ محاسبه‌گر. در قرآن نیز خداوند به ما بیان داشته که حساب همه چیز را دارد: «إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ حَسِیبًا (نساء، 86) خدا به حساب هر چیزی کاملاً خواهد رسید.» اما چه بسا افرادی که به دقت محاسبات الهی آگاه نباشند و آن را از یاد ببرند. این افراد وقتی نامه اعمال خود را دریافت می‌کنند؛ از ریزسنجی الهی تعجب کرده و می‌گویند: «یَا وَیْلَتَنَا مَالِ هَذَا الْکِتَابِ لَا یُغَادِرُ صَغِیرَةً وَلَا کَبِیرَةً إِلَّا أَحْصَاهَا (کهف، 49) ای وای بر ما، این چگونه کتابی است که اعمال ریز و درشت ما را فرو نگذاشته و محاسبه کرده است.» به راستی که محاسبات الهی و بررسی نامه اعمال بندگان در نهایت دقت صورت می‌گیرد؛ تا هر فردی نتیجه اعمالش را دریافت کند. مسئله‌ای که در قرآن اینگونه مطرح شده است: «لِیَجْزِیَ اللَّهُ کُلَّ نَفْسٍ مَا کَسَبَتْ إِنَّ اللَّهَ سَرِیعُ الْحِسَابِ (ابراهیم؛ 51) تا خداوند هرکس را، هر آنچه انجام داده، جزا دهد؛ چرا که خدا سریع الحساب است.»
بله، نامه اعمال همگان بررسی میشود. هیچکس نیست که در آن سرا مورد محاسبه خداوند قرار نگیرد؛ از انبیاء و اولیاء الهی گرفته تا مردم کوچه و بازار؛ و این سرنوشتی همگانی است.
بله مسئولان جمهوری اسلامی، وظیفه‌ای سنگین بر عهده گرفته‌اند. وظیفه‌ای که به انجام رساندن آن، خواسته شهدا و حق میلیون‌ها انسان است. وظیفه‌ای که از آن مورد بازخواست قرار خواهند گرفت و در صورت انجام درست و کامل آن اجری بینظیر در پیشگاه الهی خواهند داشت
همچنانکه هر فردی مورد محاسبه است؛ هر عملی نیز سنجیده میشود. افکار و عقاید، نیت‌ها و خواسته‌ها، شادی‌ها و غم‌ها، دوستی‌ها و دشمنی‌ها، تندی‌ها و عصبانیت‌ها، همه و همه مورد بررسی قرار می‌گیرد. از این روست که خداوند به ما سفارش کرده: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنْظُرْ نَفْسٌ مَا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ (حشر، 18) ای اهل ایمان! از خدا پروا کنید؛ و هر کسی باید بنگرد که برای فردای خود چه چیزی پیش فرستاده، و از خدا پروا کنید؛ یقیناً خدا به آنچه انجام می‌دهید، آگاه است.» بنابراین هر فرد، لحظه به لحظه، اعمال و کردارش ثبت و ضبط میشود و در آینده‌ای بسیار زود مورد محاسبه قرار می‌گیرد و مسئولیت اعمالش را بر عهده دارد.
اعمال و دامنه‌های متفاوت
همه ما مسئول اعمال خود هستیم. اعمالی که بخش بزرگی از آن را در زندگی اجتماعی رخ می‌دهد؛ اعمالی برخاسته از نقش‌ها و مسئولیت‌های اجتماعی. یک فرد، آن هنگام که ازدواج می‌کند؛ مسئولیت همسری و زندگی مشترک را می‌پذیرد، وقتی سرِ کار می‌رود؛ با مسئولیت دیگری روبرو میشود. هر اندازه که این نقش‌ها و مسئولیت‌ها گسترده شود؛ وظیفه‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند.
یک معلم ابتدایی، مسئول یک کلاس و یک مدیر، مسئول یک مدرسه است. اگر یک پدر مسئول تربیت فرزندانش است؛ معلم و مدیر مدارس، با صدها فرزند روبرو هستند و این مسئولیت سنگین به خاطر پذیرش آن نقش مهم، برعهده آنها گذاشته شده است. حال این مسئولیت‌ها میتواند کلان‌تر هم شود؛ مانند مدیر کل، وزیر، رئیس جمهور و حتی رهبری. مسئولیت‌هایی که هرچند ریز و درشت هستند؛ اما آن هم، سرنوشتی همگانی به شمار می‌رود.
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در حدیثی به این مسئولیت‌های ریز و درشت اشاره کرده و همگان را مسئول دانسته و فرمودند: «بدانید همه شما مسئولید و همه شما نسبت به زیردستانش بازخواست می‌شوید. فرمانرواى مردم، مسئول مردم است و نسبت به زیردستانش بازخواست میشود. مرد، سرپرست خانواده است و نسبت به آنان، بازخواست میشود .زن، مسئول خانه شوهر و فرزندان است و در برابر آنان، بازخواست میشود.» و در انتها، حضرت بیان داشتند: «ألا فَکُلُّکُم راعٍ و کُلُّکُم مَسؤولٌ عَن رَعِیَّتِهِ؛ پس بدانید که همه شما مسئولید و همه‌تان در برابر زیردستان خود، بازخواست می‌شوید.» (ارشاد القلوب دیلمی، ج1، ص184)
حسیب، یکی از نام‌های الهی است. نامی که همگی آن را بارها، در دعای پر فیض جوشن کبیر خوانده‌ایم. نامی که لازمه عدالت الهی است؛ محاسبه‌گر. در قرآن نیز خداوند به ما بیان داشته که حساب همه چیز را دارد: «إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ حَسِیبًا (نساء، 86) خدا به حساب هر چیزی کاملاً خواهد رسید
یک موقعیت ویژه
مسئولیت‌های بزرگ و کلان یک موقعیت ویژه است. موقعیتی که میتواند میدانی برای انجام خدمات بزرگ هم باشد. خدماتی که به حل مشکلات و نیازهای مردم و کشور بیانجامد. کاری که در پیشگاه خدا بسیار ارزشمند است. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در بیان این پاداش بینظیر فرمودند: «مَنْ سَعَى فِی حَاجَةِ أَخِیهِ الْمُؤْمِنِ فَکَأَنَّمَا عَبَدَ اللَّهَ تِسْعَةَ آلَافِ سَنَةٍ صَائِماً نَهَارَهُ قَائِماً لَیْلَه؛ کسی در راه حاجت مؤمن تلاش کند، گویا نُه‌هزارسال خدا را عبادت کرده، در حالی که روزها را روزه و شبها را در حال نماز بوده است.» (بحار الانوار، ج71، ص315)
مسئولین که وظیفه‌ای جز رفع نیازها و مشکلات کشور را ندارند؛ باید با در نظر گرفتن این حدیث نورانی، با موقعیت ویژه خود آگاه شوند و البته می‌دانند که اگر حق مسئولیت را به جا نیاورند؛ حقوق میلیون‌ها انسان را ضایع کرده‌اند و حق الناسی بسیار سنگین، بر عهده دارند.
از این روست که حضرت آیت الله خامنه‌ای مدظله، در پی ارتحال آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، ضمن بیان دریغ و تأسف، به خاطر از دست دادن رفیقی دیرین، همدل و همکاری 59 ساله، فرمودند: «اکنون این مبارز کهنسال در محضر محاسبه الهی با پرونده‌ای مشحون از تلاش و فعالیت گوناگون قرار دارد، و این سرنوشت همه ما مسئولان جمهوری اسلامی است.»
بله مسئولان جمهوری اسلامی، وظیفه‌ای سنگین بر عهده گرفته‌اند. وظیفه‌ای که به انجام رساندن آن، خواسته شهدا و حق میلیون‌ها انسان است. وظیفه‌ای که از آن مورد بازخواست قرار خواهند گرفت و در صورت انجام درست و کامل آن اجری بینظیر در پیشگاه الهی خواهند داشت.
کلام آخر
همه مسئول هستیم و در برابر آن مسئولیت‌ها، باید پاسخگو باشیم. برای انجام وظیفه و برای پیروزی در این میدان بزرگ، فقط کافیست توجه داشته باشیم که سرنوشت همگانی ما پاسخگویی در پیشگاه خداست.
