آثار و برکات سوره فتح

[ad_1]

بامداد-فتح؛ چهل و هشتمین سوره قرآن است که مدنی و ۲۹ آیه دارد.

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم  فرموده اند: هر کس سوره فتح را قرائت کند، مانند کسی است که همراه پیامبر در فتح حضور داشته است و در روایت دیگری آمده است: فضیلت قاری سوره مانند آن است که با پیامبر در فتح مکه حضور داشته است و در روایت دیگری آمده است: فضیلت قاری سوره مانند آن است که با پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله در بیعت شجره بیعت کرده باشد. ۱

نوشتن سوره فتح و همراه داشتن آن هنگام خصومت و نزاع موجب ایمنی می شود

ایشان هنگام نزول این سوره به یارانشان فرمودند: سوره ای بر من نازل شد که نزد من محبوب تر و دوست داشتنی تر از همه آن چیزهایی است که خورشید بر آن تابیده است. ۲

امام صادق علیه السلام فرموده است: مال ها و زنان و فرزندانتان را با قرائت سوره فتح از تلف و گزند و آسیب حفظ کنید زیرا هر کس بر قرائت آن مداومت ورزد روز قیامت منادی ندا می دهد تا همه آفریدگانی بشنوند که تو از بندگان خالص من هستی و می فرماید: او را به بندگان شایسته و صالح من ملحق کنید و او را به بهشت نعمت های من وارد سازید و از شراب سر به مهر به او بنوشانید که با طعم کافور است. ۳

از ایشان همچنین آمده است: هر کس در شب اول ماه رمضان سوره فتح را قرائت نماید تا سال آینده همین روز در حفظ و حراست الهی خواهد بود. ۴

 آثار و برکات سوره فتح :
۱) مصون ماندن از خطرات و یافتن عزت بین مردم
از نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده: هر کس سوره فتح  را بنویسد و هنگام خواب زیر سرش قرار دهد از شر دزدان در امان می ماند و اگر این سوره را در کاغذی بنویسد و با آب زمزم بشوید سپس بنوشد در نزد مردم جایگاهی پیدا می کند که به سخنانش گوش می دهند و هر چیزی را که می بیند و می شنود ضبط و حفظ می کند.۵

امام صادق علیه السلام فرموده است: مال ها و زنان و فرزندانتان را با قرائت سوره فتح از تلف و گزند و آسیب حفظ کنید زیرا هر کس بر قرائت آن مداومت ورزد روز قیامت منادی ندا می دهد تا همه آفریدگانی بشنوند که تو از بندگان خالص من هستی و می فرماید: او را به بندگان شایسته و صالح من ملحق کنید و او را به بهشت نعمت های من وارد سازید و از شراب سر به مهر به او بنوشانید که با طعم کافور است

۲) جهت برطرف شدن خوف
از حضرت صادق علیه السلام روایت شده است که نوشتن سوره فتح و همراه داشتن آن هنگام خصومت و نزاع موجب ایمنی شده و درهای خیر و خوبی بر او گشوده می شود و اگر این سوره را نوشته و بشویند و از آب آن بنوشند و کسی که خوف و ترس دارد آن را بنوشد از آن خلاصی یابد…۶

۳) در امان ماندن از شر حاکم
مرحوم کفعمی در کتاب المصباح آورده است: اگر سوره فتح را بنویسند و با خود همراه دارند یا به گردن آویزند از شر حاکم و سلطان در امان می مانند و اگر بر دیوار خانه یا حیاطی بیاویزند شیطان به آن نزدیک نمی شود. هم چنین اگر این سوره را بنویسند و پس از شستن زنی که شیرش کم است از آن بنوشد شیرش زیاد می شود…۷

 ۴)  جهت درد پا
از امام محمد باقر علیه السلام نقل شده است که : جهت درد پا آیات ۷-۱ سوره فتح خوانده شود. ۸

۵)  یافتن همسری مناسب
آیات ۷-۱ سوره فتح را با زعفران بر لباس دختر بنویسند او را همسری مناسب پیدا شود. ۹

 ختومات مجرب
۱) ازشنبه شروع کندو هر روز «۵» بار سوره فتح را بخواند و در روز جمعه همین سوره را «۱۱» بار بخواند و بعد از هر نوبت خواندن سوره «نصر» را یک بار بخواند چون آخرین بار را خواندی، دعای ذیل را «۱۱» بار بخوان و از درگاه خداوند حاجت را بخواه:[بسیار مجرب است]

«یا مفتُّحْ فَتّحْ، یا مفَرِّجْ فَرّجْ، یا میسّر یَسّر، یا مُسَهّلْ سَهِّْل، یا مُتَمّمْ تَمّمْ، برحمتک یا ارحم الراحمین».

۲) شخص غسل کند و «۴۱» روز هر روز «۴۱» بار بخواند و روز «اول و دوم و سوم و سی ام و چهلم و چهل ویکم» روزه بگیرد و روز «چهل و یکم» را به شیرینی افطار کند و صدقه دهد. ۱۰

منبع :anhar.ir

نوشته آثار و برکات سوره فتح اولین بار در بامداد پدیدار شد.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
خواص ، آثار و برکات سوره های قرآنهر کسی این سوره را یک بار بخواند از وام و دین رهایی می یابد و از جایی که انتظار آن را آثار و فواید جهاد در راه خدا سماموسجهاد یکی از مهم ترین وظایف و مسئولیت های فردی و اجتماعی هر مسلمان است؛ به ویژه که فضیلت و خواص سوره فتح جهت برطرف شدن خوف از حضرت صادق علیه السلام روایت شده است که نوشتن سوره فتح و همراه فهرستواره‌ سفرنامه‌ها و خاطرات حج ایرانیان آثار …فهرستواره‌ سفرنامه‌ها و خاطرات حج ایرانیان آثار منتشرشده تا سال شمسیفضیلت و خواص سوره مزمل فضیلت و خواص سوره مزمل حضرت نبی اکرم صلی الله علیه و آله وسلم در فضیلت این سوره فضیلت و خواص سوره حمد متن کامل سوره ها، فضیلت و خواص سوره ها، تلاوت سوره هافضیلت و خواص سوره حمدیک ابزار مرجع ابزار وبلاگ و سایتارائه دهنده ابزار رایگان وبلاگ و وب سایت این ابزار به مدیران سایت ها و وبلاگ ها این تاریخی فرهنگی قرآنی اسلام و فقر، آثار و عوامل مال سایت جدید تاریخی فرهنگی قرآنی اسلام و فقر بخشی از این معانی عبارت است از مشاهده و تدبر آیه سوره اعراف به همراه لیست …آیه‌ای که درباره آفرینش آسمانها و زمین در شش روز سخن می‌گوید این اولین آیه است یعنی اخلاق اقتصادی از دیدگاه قرآن و حدیثتا قرن پانزدهم میلادی، تجزیه و تحلیلهای اقتصادی، بر پایه اخلاق صورت می‏گرفت از آن پس فضیلت و خواص سوره فتح آثار و برکات سوره از حضرت صادق علیه السلام روایت شده است که نوشتن سوره فتح و برکات فضیلت و برکات سوره فتح … داروخانه معنوی فضیلت و برکات سوره فتح آثار و برکات سوره فتح ۱ مصون ماندن از خطرات و یافتن عزت بین فضیلت و خواص سوره فتح آکا آثار و برکات سوره مال ها و زنان و فرزندانتان را با قرائت سوره فتح از تلف و گزند و آسیب شایعات خواندن سوره فتح در شب اول رمضان؛ نصر و یس در روز اول خواندن سوره فتح در شب قرائت آیات و سوره های قرآن در هر زمانی آثار و برکات زیادی دارد و فتح؛ فضیلت و خواص سوره فتح، آثار و برکات سوره فتح؛ فضایل و خواص سوره فتح؛ فضایل سوره فتح؛ فضایل و خواص سوره های قرآن در تفسیر و شأن نزول دو آیه‌ اوّل سوره فتح چیست؟ تفسیر و شأن نزول دو آیه‌ اوّل سوره فتح از ناحیه کفار و مشرکان به بار مى آورد و این آثار خواص ، آثار و برکات سوره های قرآن خواص ، آثار و برکات سوره مانند کسی که در فتح مکه همراه با آثار و برکات سوره فضیلت و خواص سوره فتح سوره ها، فضیلت و خواص سوره ها، تلاوت سوره هافضیلت و خواص سوره فتح آثار وبرکات سوره فضیلت و خواص سوره حمد آثار و برکات سوره « یا مُفَتِّحُ فَتَّح یامُفَرِّجُ فَرَّج یامُسَبِّبُ سَبَّب فضیلت و خواص سوره یس آثار و برکات سوره آثار دهگانه قرائت سوره یس پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم به آثار و برکات نماز آثار و برکات آیت الکرسی آثار و برکات زیارت عاشورا آثار و برکات صلوات

آثار و برکات نماز حضرت جعفر طیار

[ad_1]

بامداد-باتأمل در سیره بزرگان علم و معنویت، عالمان ربانی مانند ملاحسینقلی همدانی ها۱ و علامه قاضی ها۲ و بهجت ها۴درمی یابیم این واصل شدگان به حریم قدس، روزگار خود را به عبادت خداوند گذرانده و نیک دریافته اند که برای عبادت خدا آفریده شده اند۳ و راه رسیدن به یقین و مدارج عالی معرفت، عبادت خداوند است،۴ لذا به پیروی از اهل­ بیت:اینان نیز به عبادات و مستحبات، اهمیت بسیار می داده ­اند. این اسوه های بندگی، با وجود آن که عامل نجات را فضل و رحمت خداوند می دانسته اند، از وظیفه بندگی، غافل نمی شدند.

گرچه وصالش نه به کوشش دهند

هر قدر ای دل که توانی بکوش (حافظ)

هر کس نماز جعفر را هر روز بخواند، بدی های او نوشته نمی شود

گویا کلام امیر عارفان و عابدان، امیر مؤمنان۷را به جان دریافته اند که فرمود:
لا تَکُن مِمَّن یَرجو الآخِرَةَ بِغَیرِ العَمَلِ … یُحِبُّ الصّالِحینَ و لا یَعمَلُ عَمَلَهُم، و یُبغِض ُ المُذنِبینَ و هُوَ أحَدُهُم … یُقَصِّرُ إذا عَمِلَ، و یُبالِغُ إذا سَألَ … فهُوَ بِالقَولِ مُدِلٌّ ، و مِنَ العَمَلِ مُقِلٌّ؛ ۵

از کسانی مباش که امید سعادت آخرتی دارند؛ اما اهل عمل نیستند…. صالحان را دوست دارند؛ اما اعمال آنان را انجام نمی دهند. از گنه کاران نفرت دارند؛ اما خود نیز از آنان هستند…. هنگام عمل، کوتاهی می کنند و هنگام دعا، زیاده خواهی. پس او به گفتار و سخن ناز می فروشد (و همگان را موعظه می کند)؛ ولی هنگام عمل، کم کار است.

آری؛ اینان کسانی هستند که با عبادت خدا و سجود و رکوع پیوسته، قدم به قدم پله های رشد را طی کرده و قطره قطره، دریایی از معارف و علوم الهی را در جان خود پدید می آوردند. نه تحصیل و تدریس، ایشان را از عبادت خدا باز می داشت و نه خانواده و فرزندان و مراجعان. مجاهدان روز بودند و سینه گدازان شب. آن چنان لذتی می چشیدند که حاضر نبودند سحرخیزی یک شب را با سلطنت دنیا عوض کنند.

در برابر این رادمردان، در طول تاریخ، کسانی هم بوده اند که به سبب سستی خود و پرداختن به نفسانیات، از این سیره که سیره بزرگان دین است، فاصله می گرفته اند و با زاهد و عابد خواندن این قبیله و عاشق خواندن خود، خود را بالا نشینان محضر الهی می­ دانسته اند و این گروه را محجوبان از قرب الهی؛ اما این تاریخ و دل مؤمنان است که به خوبی گواهی می دهد کدام طایفه به مراد رسیده و نوربخش جان های مشتاقانند.

آری؛ اسوه های معنا و معنویت، در سیره و روش خود با الهام از امامان نور، اعمال و عباداتی را آزموده و به دیگران نیز سفارش می کرده اند که در اصلاح و تهذیب نفس تأثیری شگرف و بسزا داشته است. برای هر بیماری معنوی، دارویی برگرفته از کتاب و سنت تجویز می کردند که با عمل به آن، جان های مشتاقان، از حجاب های ظلمانی رهایی یافته و آرامش و نورانیت را در وجود خود می یافته اند. از جمله این عبادات، نماز پر برکت جعفر طیار است. نمازی که برای اهلش، شرابی معنوی است که آن ها را از عالم ظلمت زده دنیا، فارغ و به عالم غیب متصل می کند؛ به گونه ای که نه تنها از خواندن آن خسته نمی شوند، بلکه از تمام شدن آن افسوس می خورند. مطالب این نوشتار را با ذکر مطالبی دربارة تاریخچه، فضیلت و آثار این عمل عبادی و پاره ای نکات سودمند دیگر، پی می گیریم.

آشنایی با حضرت جعفر طیار۷
جعفر، فرزند ابوطالب و پسر عموی پیامبر اکرم(ص) و برادر امیرالمؤمنین۷است. او از نخستین افرادی است که به پیامبر۹ایمان آورد و همیشه مورد لطف و محبت پیامبر اکرم(ص) بود. روایت زیادی در شأن و فضیلت او نقل شده است؛ از پیامبر اعظم(ص)حکایت شده:

ای جعفر! تو از نظر خصلت های ظاهری و اخلاق با من شباهت داری.۶

چنین فرموده ای از پیامبری که خداوند از اخلاق او به عظمت یاد کرده است، بیانگر عظمت شخصیت جناب جعفر طیار است.

برخی دیگر از فضایل جناب جعفر که در روایات آمده، از این قرارند:
* خداوند از میان شهدا، چهار نفر را برگزیده است که دو نفرشان حمزه و جعفر هستند.۸ و ۷

* جعفر و حمزه، شاهد پیامبران در قیامت هستند.۹

* حضرت علی(ع)روز قیامت، بر منبری از نور وارد محشر می شود؛ در حالی که حمزه، سمت راست او و جعفر سمت چپ او و حضرت زهرا۳پشت سر و حسنین۸مقابل او و … هستند.۱۰

* خداوند به جای دو دستی که در جنگ از جعفر جدا شد، دو بال به او داده است، تا هر جای بهشت که بخواهد، بتواند برود.۱۱ (لذا به ایشان «جعفر طیار» یا «ذوالجناحین» هم گفته می شود).

* من و علی و حمزه و جعفر از طینت مرحومه خلق شده ایم.۱۲

* بهترین مردم، علی و حمزه و جعفر هستند.۱۳

* امام باقر۷فرمود:
خداوند به پیامبر۹وحی فرستاد و فرمود: «من از جعفر به سبب چهار خصلت تشکر می کنم. پیامبر۹جناب جعفر را خواند و به او جریان وحی را خبر داد. جناب جعفر گفت: «اگر خداوند به شما خبر نداده بود، من هم نمی گفتم. سپس آن چهار صفت را بیان کرد؛ از جمله این که من تا به حال دروغ نگفته ام و تا کنون بتی را نپرستیده ام و …».

* عبد الله بن جعفر می گوید:
هرگاه از عمویم حضرت علی(ع)چیزی می خواستم و حضرت امساک می کرد، او را به حق جعفر قسم می دادم و او عطا می فرمود.

عطای آسمانی
در سال پنجم بعثت که آزار و اذیت های کفار و شکنجه های آنان درباره مسلمانان زیاد شد، عده ای از مسلمانان با اجازه نبی اکرم(ص) به حبشه مهاجرت کردند. حبشه، سرزمین مسیحیان و پادشاه آن، انسانی نیک بود. سرپرست گروه مسلمانان، جناب جعفر بود که به خوبی این گروه را مدیریت کرد و با شجاعت و درآیت خود، توانست در دربار نجاشی سخنرانی و استدلال نماید و توطئه های مشرکان را برای برگرداندن آن ها بی اثر کند. و جناب جعفر، با دعوت پادشاه حبشه به اسلام وی را مسلمان کرد. در سال هفتم بعثت، جناب جعفر و همراهان به مدینه برگشتند. برگشتن آن ها با پیروزی مسلمانان در جنگ خیبر مصادف شد؛ جنگی که مراحل سخت و پر فراز و نشیبی داشت و در چند مرحله از جنگ، مسلمانان موفق نشدند؛ اما در نهآیت با رشادت ها و قهرمانی های مولای موحدان عالم، حضرت امیرالمؤمنین۷به پیروزی رسیدند. خبر پیروزی مسلمانان و نیز برگشتن جناب جعفر، همزمان به پیامبر۹رسید. حضرت فرمود:

نمی دانم از آمدن جعفر، خوشحال تر هستم یا از پیروزی در جنگ خیبر.

با این بیان، عظمت شخصیت جناب جعفر و احترام و ارزش او نزد آن حضرت، بر همگان معلوم شد. آن حضرت همچنین برای استقبال از جناب جعفر، دوازده قدم به پیشواز آمد۸۱ و تا جناب جعفر را دید، او را در آغوش گرفته و سجده گاه او را بوسید. سپس به سجده افتاده و خدا را سپاس گفت.۰۲ پیامبر اکرم۹در بدو ورود جناب جعفر فرمود: «ایا به تو عطایی بکنم؟ ایا به تو بخششی بکنم؟ ایا به تو عنآیتی بنمایم؟» جناب جعفر، عرض کرد: «آری؛ یا رسول الله!». با توجه به این که مسلمانان در جنگ خیبر غنایم زیادی به دست آورده بودند، همگان گمان کردند پیامبر به جناب جعفر، طلا و نقره فراوانی می بخشد و با حساسیت ماجرا را پی گیر شدند؛ اما پیامبر اکرم۹ به جناب جعفر عطایی آسمانی بخشید.۱۲ و فرمود: «آنچه به تو عطا می کنم، اگر آن را هر روز انجام دهی، از همه دنیا و آنچه در آن است، برای تو بهتر است. اگر از میدان جنگ فرار کرده باشی و گناهانت به اندازه خاک بیابان ها و کف دریا ها هم باشد، خداوند تو را می آمرزد».۲۲ آن گاه نماز گرانسنگ جعفر طیار را به او تعلیم داد.

نکته
این که پیامبر اسلام(ص)این نماز را به شخصیت بزرگی مانند جعفر آموخت، آن هم در بدو ورود وی و با توصیفی چنین شورانگیز، همه و همه نشانگر عظمت و جایگاه والای این متاع آسمانی است؛ عطایی که در واقع مزد زحمات و موفقیت های جناب جعفر در مهاجرت به حبشه بود؛ عطیه ای که به نام مبارک او مشهور و معروف شد و از آن به بعد، همه خوبان به آن ملتزم بوده اند. حتی اهل بیت:نیز این نماز را پاس داشته و آن را به جا می آوردند و می فرمودند:

هر کس نماز جعفر را بخواند، همان اجری را که پیامبر۹برای جعفر بیان کرد، به او نیز می دهند. نیز دعاهای زیبایی هم برای آن بیان کرده اند.

در روایت اهل سنت هم این نماز مطرح شده است و از نظر اکثر علمای ایشان خواندن این نماز مستحب می­ باشد.

آثار و فضیلت نماز جعفر
۱٫ پیامبر خدافرمود:۹
نماز جعفر، از دنیا و آنچه در آن است بهتر است و باعث بخشش گناهان می شود؛ اگرچه به اندازة ریگ بیابان ها و کف دریاها باشد.اگر هر روز یا هر جمعه یا هر ماه یا هر سال این نماز را بخوانی، خداوند گناهانی را که بین آن انجام داده ای، می آمرزد. ۲۶

۲٫ از امام صادق(ع)نقل شده است:
هر کس نماز جعفر را هر روز بخواند، بدی های او نوشته نمی شود و برابر هر تسبیحی که در این نماز می خواند خداوند به او یک ثواب عطا کرده و یک درجه در بهشت به او می بخشد.۲۷

۳٫ امام صادق(ع)به مفضل می فرماید:
ای مفضل! هرگاه حاجت مهمی داشتی و در پی برآورده شدن آن بودی؛ پس نماز جعفر را بخوان و سپس این دعا را بخوان که حاجتت روا می شود.۲۸

به یاری خدا در شمارة بعد، به سیره بزرگان و نحوه خواندن این نماز و برخی احکام نماز و … خواهیم پرداخت؛ ان­شاء­الله.
پی نوشت
۱- برای آشنایی اجمالی با آیت الله ملا حسینقلی همدانی رجوع شود به صفحه ۴۲٫
۲- برای آشنایی اجمالی با مرحوم علامه سید علی آقا قاضی رجوع شود به صفحه ۳۴٫
۳- «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُون؛ من جنّ و انس را نیافریدم جز برای این که مرا پرستش کنند (و از این راه تکامل یابند و به من نزدیک شوند)»؛ سوره ذاریات: ۵۶٫
۴- «وَ اعْبُدْ رَبَّکَ حَتَّی یَأْتِیَکَ الْیَقینُ؛ و پروردگارت را عبادت کن تا یقین تو را فرا رسد (و از جهان چشم فروبندی)» سوره حجر: ۹۹٫
۵- نهج البلاغه، حکمت ۵۰۱٫
۶- بحار الأنوار، ج ۲۲، ص۲۷۶٫
۷- همان ، ج ۹۴، ص۴۸٫
۸- جناب جعفر در جنگ موته که در آن، فرماندهی لشکر اسلام را بر عهده داشت، اول دو دست خود را از دست داد و سپس با جراحات شدیدی، شربت شهود و شهادت الهی نوشید. پیامبر از این خبر، به شدت متأثر شده و به سبب شهادت جعفر، درد شدیدی در شکم خود احساس کرد.آن حضرت سه روز به خانه جعفر رفته و خانواده ایشان را تسلی داد (برای اطلاع از جنگ موته و برخی فضایل جناب جعفر، ر.ک: حیوة القلوب، علامه مجلسی، ج۴، ص ۱۱۵۳-۱۱۶۳).
۹- بحار الأنوار، ج ۷، ص۲۸۳٫
۱۰- همان، ص۳۳۱٫
۱۱- همان، ج ۱۰، ص۱۴۱٫
۱۲- همان، ج ۷، ص۲۳۲٫
۱۳- همان، ج ۲۱، ص۶۳٫
۱۴- همان، ج ۲۲، ص۲۷۳٫
۱۵- همان، ج ۲۱، ص۶۴٫
۱۶- برای مشاهدة روایات بیشتری دربارة فضایل جناب جعفر، ر.ک: تفسیر قمی، ج۲، ص ۱۸۸؛ بحارالأنوار، ج ۳۷، ص۶۳٫
۱۷- وسائل الشیعه، ج ۸، ص۵۱٫
۱۸- بحار الأنوار، ج ۲۱، ص۲۴٫
۱۹- وسائل الشیعه، ج ۸، ص۵۱٫
۲۰- تاریخ تحقیقی اسلام، ج ۴، ص۶۳٫
۲۱- کافی، ج۳، ص۴۶۶٫
۲۲- من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۵۵۳٫
۲۳- کافی، ج۳، ص۴۶۷٫
۲۴- بحار الأنوار، ج ۸۸، ص ۱۹۶؛ کافی، ج ۳، ص ۴۶۷٫
۲۵- به نقل از بحار الأنوار، ج ۸۸، ص ۲۱۳٫
۲۶- من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۵۵۳؛ الکافی، ج۳، ص۴۶۶٫
۲۷- مستدرک الوسائل، ج۶، ص۲۲۴٫
۲۸- بحارالأنوار، ج۸۸، ص۲۰۰؛ این دعا در مفاتیح الجنان حاج شیخ عباس قمی۱آمده است.
۲۹- مرحوم حاج شیخ عباس قمی در اوایل مفاتیح الجنان نحوه خواندن این نماز و برخی دعاهای آن را بیان نموده اند که علاقه مندان می توانند مراجعه نمایند.

منبع:hawzah.net

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
آثار و برکات نماز جعفر طیارمذهبیاعمال مستحبیآثار و برکات نماز جعفر آثار و برکات نماز جعفر طیار آشنایی با حضرت جعفر طیار نماز جعفر طیار لذت زندگینمازجعفرطیاراز جمله نمازها، نماز حضرت جعفر طیار است نماز جعفر طیار و نماز، آثار و نماز جناب جعفر طیّارآیا به دنبال کیمیا و یا نقشه … طریقهی خواندن نماز جعفر طیّار حضرت روز جمعه غسل کن و به صحرا برو و نماز جناب جعفر فضیلت و آثار نماز حضرت جعفر طیارنماز جعفر طیار نماز جعفر طیار برای گشایش بخت نماز فضیلت و آثار نماز حضرت جعفر طیارفضیلت و آثار نماز حضرت جعفر طیارنماز جعفر طیار نماز جعفر طیار برای گشایش بخت نماز فضیلت و آثار نماز حضرت جعفر طیارپایگاه فرهنگی و مذهبی نماز نماز جعفر طیارنمازجعفرطیارآثار و برکات نماز اول وقت نماز حضرت جعفر طیار علیه السلام جهت آثار و برکات نـمـازفضیلت و آثار نماز حضرت جعفر طیار – مجله شهرجدیدترین مطالب تشخیص ۳۰ دقیقه‌ای اچآیوی با یواس‌بی همه همسران و فرزندان ترامپنماز جعفر طیار آسمونی دین و اندیشهنمازآداب نماز جعفر طیّار لا اله الّا انت المنّان ذو الجلال و الإکرام سپس حضرت به من فضیلت نماز جناب جعفر طیار در حرم مطهر امام رضا …جعفرطیاردرحرطهرفضیلت نماز جناب جعفر طیار در حرم مطهر امام رضا علیه و حضرت امام صادقعلیه السلام هدیه‌ای برای برآورده شدن حوائجطریقه‌ی خواندن نماز جعفر طیّار حضرت صادق علیه السّلام فرمود نماز وصیت و جعفر طیار آثار و برکات نماز جعفر طیار … اعمال مستحبی آثار و برکات نماز جعفر طیار نماز آثار و برکات نماز جعفر طیار آشنایی با حضرت جعفر طیار نماز جعفر طیار لذت زندگی نمازجعفرطیار از جمله نمازها، نماز حضرت جعفر طیار است نماز جعفر طیار و نماز، آثار و طریقه خواندن نماز جعفر طیار با فضیلت ترین وقت خواندن نماز جعفر طیار السلام و شیعیان ایشان است و از حضرت امام نماز جناب جعفر طیّارآیا به دنبال کیمیا و یا نقشه ی گنج طریقه­ی خواندن نماز جعفر طیّار حضرت روز جمعه غسل کن و به صحرا برو و نماز جناب جعفر بن فضیلت و آثار نماز حضرت جعفر طیار نماز جعفر طیار نماز جعفر طیار برای گشایش بخت نماز جعفر طیار فضیلت و آثار نماز حضرت جعفر نماز جعفر طیار چگونه خوانده می‌شود و چه ثواب‌هایی دارد نماز جعفر طیار چهار رکعت ویژگی ها و مناقب القاب حضرت از این‌رو عاقبت و آثار کفر نعمت نماز جعفر طیار متن و ترجمه استاد انصاریان کلیات مفاتیح نماز جعفر طیار آثار استاد تو نیست، بخشایشگرى که داراى شوکت و کرامتى پس حضرت فضیلت نماز جعفر طیار فضیلت نماز جعفر طیار نماز جعفر طیار ، دارای ثواب و فضیلت بسیار است و بر اساس حضرت صادق فضیلت و آثار نماز حضرت جعفر طیار – مجله شهر جدیدترین مطالب تشخیص ۳۰ دقیقه‌ای اچآیوی با یواس‌بی همه همسران و فرزندان ترامپ نماز جعفر طیار آسمونی دین و اندیشه نماز آداب نماز جعفر طیّار یا لا اله الّا انت المنّان ذو الجلال و الإکرام» سپس حضرت به من آثار و برکات نماز

گذری بر طالقان و آشنایی با طبیعت و آثار تاریخی آن

[ad_1]

بامداد – استان البرز یا همان کرج به یک استان بسیار بزرگ با شهرهای پر جمعیت تبدیل شده است اما هنوز هم یکی از استان های غنی از منابع طبیعی است. یکی از این مناطق دیدنی طالقان می باشد. طالقان در منتهی الیه  شمال غرب استان البرز در دره سرسبزی واقع شده است. شرقی‌ترین نقطه طالقان روستای گراب و گردنه عسلک است که به جاده چالوس می‌رسد و غربی‌ترین نقطه آن روستای پرگه و گردنه انگه است که به الموت و استان قزوین ختم می‌شود.

در حال حاضر شهرستان طالقان ۸۰ روستای فعال دارد که بسیاری از آنها یا در حاشیه رودخانه شاهرود یا در دامنه رشته کوه‌ البرز قرار دارند. بررسی‌های باستان‌شناسی در طالقان آثاری از هزاره دوم و اول پیش از میلاد را مشخص کرده‌اند. طالقان سکونتگاه اقوام مهاجرشمالی بود، ولی در متون تاریخی در نوشته‌های آرتور کریستین سن از محلی به نام «شهرگ» در ولایت «مورتا»، جنوب دیلم نام برده‌اند.بنابراین در متون تاریخی، نام طالقان به طور مستقیم نیامده است.

 

گلیرد

زادگاه آیت‌الله طالقانی

روستای گلیرد همچون روستای کرکبود از روستاهای هدف گردشگری منطقه طالقان است. این روستا زادگاه آیت‌الله طالقانی است و از معماری سنتی بسیار خوبی برخوردار است. خانه تاریخی آیت‌الله طالقانی یکی از جاذبه‌های گردشگری روستای گلیرد است که هنوز پابرجاست. یک حمام تاریخی نیز از جاذبه‌های معماری این روستاست.

کوچه پس کوچه‌های روستای گلیرد از زیبایی زیادی برخوردار است و قدم زدن در آنها انسان را به ده‌ها سال پیش باز می‌گرداند. گلیرد اما از جاذبه‌های طبیعی چشم‌نواز نیز برخوردار است. خانه آیت‌الله طالقانی نیز که اکنون تبدیل به یک خانه موزه شده تاکنون گردشگران زیادی را راهی این روستا کرده است. در این خانه تمامی ‌لوازم شخصی آیت‌الله طالقانی و سیر تاریخی زندگی او قابل مشاهده است.

خانه آیت‌الله طالقانی یکصد سال قدمت دارد و سال ۷۷ نیز به ثبت ملی رسیده است. صنایع دستی روستای گلیرد نیز انواع محصولات چوبی، بخاری‌های سنتی و تولیدات کرباس، گلیم، جاجیم، جوراب و دستکش و شال گردن است. سوغات این روستا نیز انواع خشکبار، لواشک‌های محلی و گردو است. برخی یافته‌های باستان شناسی متعلق به حدود ۶۰۰ سال پیش نیز از روستای گلیرد به دست آمده است. معماری این روستا برگرفته از معماری سنتی طالقان است.

خانه‌های کاهگلی و ارسی‌های آنها از چوب درختان گردو و توت ساخته شده است. کلون‌های در خانه‌ها نیز در این روستا هنوز کاربرد دارند. کتیبه‌های ۶۰۰ساله نیز در این روستا وجود دارد. بازدید از چشمه گوارای گلیرد از بخش‌های مهم این سفر است. این چشمه به گفته مردم محلی از گواراترین آب‌های منطقه طالقان تشکیل شده و چنان پرآب بوده که علاوه بر مصرف خانگی پاسخگوی مصارف کشاورزی اهالی و آبیاری باغات نیز است.

کولج

روستای دو برادر لجوج!

روستای کولج در همسایگی سه روستای زیبای دیگر به نام‌های حسنجون، خسبان و میراش قرار دارد و مسیر دسترسی به آن از شهرک طالقان که از دیرباز کانون آمد و شد اهالی طالقان و نقطه مرکزی طالقان بود، ممکن است.

این روستا به دو بخش بالا کولج و پایین کولج تقسیم شده است. آن طور که روستاییان می‌گویند‌ دلیل بالا و پایین شدن این روستا نیز به داستان اختلاف دو برادر که از قزوین برای اقامت در این روستا مهاجرت کرده بودند باز می‌گردد. بین دو برادر اختلاف پدید می‌آید و آن دو از یکدیگر جدا می‌شوند. یکی‌شان به محل بالا کولج می‌رود و نام کوله را بر محله خود می‌گذارد و دیگری در همان نقطه کنونی روستای کولج ماندگار می‌شود. در تعبیر عامیانه از نام کولج آمده که این نام از پاسخ دو برادر لجوج به سوال مردم از آنها در خصوص اختلاف‌شان برآمده است.

به این شکل که وقتی مردم از آن دو برادر لجوج در مورد اختلاف و لجبازی‌شان سوال می‌کردند، آنها می‌گفتند: «کو  لج ؟» به این معنا که قهر و لجاجتی در کار نیست و همین پاسخ بر نام روستای کولج ماندگار شد! جالب آنکه کولج بالا و پایین هر کدام دارای مسجد هستند و در وبلاگ همین روستا آمده است که در مراسم‌‌ عزاداری تاسوعا و عاشورا دسته کولج پایین به مسجد کولج بالا و در روز عاشورا دسته کولج بالا به مسجد کولج پایین می‌رود. قدمت تاریخی روستای کولج را نیز به دلیل یافتن تعدادی سفال به رنگ‌های نخودی و سرخ در تنها تپه جنوب قبرستان این روستا به دوره قاجار منتسب دانسته‌اند، اما شواهد دیگر قدمت این روستا را به پیشتر و حتی به دوره سلجوقیه بازمی‌گرداند.

قلعه کولج که به قلعه منصوریه شهرت دارد، در سال ۵۲۱ در اختیار حکومت اسماعیلیان قرار گرفت. قلعه کولج که دید خوبی به تمامی ‌نقاط طالقان داشت از دژهای مهم اسماعیلیان در ایران است. شهید سرلشکر فلاحی هم دوره شهید چمران در دوران جنگ و همچنین رئیس ستاد مشترک ارتش ایران در دوره جنگ، چهره شناخته شده فرماندهی نظامی ‌ایران نیز زاده همین روستا ست و تندیس او در  ورودی شهر طالقان قرار دارد.

میناوند

روستایی در همسایگی قلعه اسماعیلیان

روستای میناوند، روستای بالایی باریکان و سرزمین مادری مهرداد میناوند فوتبالیست کشورمان است. میناوندی‌ها از مردمان ترک زبان طالقان هستند که بر بستر بالایی قلعه تاریخی ارژنگ اسکان گزیده‌اند. مردمان میناوند در بین روستاهای طالقان به داشتن اتحاد و همبستگی بسیار شهرت دارند.

به بزرگان روستا احترام بسیار می‌گذارند و آنچه بزرگ روستا به آنها بگوید بی‌چون و چرا می‌پذیرند. مردمان روستای میناوند آیین‌های جالبی در شادمانی و ماتم دارند. جمعیت این روستا زیاد است. در آیین‌های عروسی، تمامی ‌اهل روستا حضور می‌یابند و داماد از ابتدای مجلس تا پایان آن به احترام مهمانان روی پا می‌ایستد.

روستای میناوند از مسیر جاده باریکان می‌گذرد و بر فراز منطقه‌ای کوهستانی قرار گرفته و آخرین روستا در این نقطه است. آب و هوای خوب و دشت‌های وسیع کوهستانی و مناظر بکر کوهستان از جمله چشم‌اندازهای زیبای میناوند هستند. یک اردوگاه تفریحی نیز در نزدیکی میناوند دایر شده که مکان خوبی برای استراحت ورزشکاران و حتی علاقه‌مندان به کوهپیمایی است. چشمه‌های آب نیز در این روستا همچنان جوشان است.

حمام شهرک

این حمام در شهر طالقان واقع شده و دارای سنگ نبشته‌ای است که تاریخ ساخت آن را ۱۲۶۱ هجری قمری ذکر کرده است. این بنا از آجر، سنگ و آهک ساخته شده و دارای سربینه و خزینه است. طاق‌های حمام گنبدی است و   بخشی از بنا توسط اداره میراث فرهنگی مرمت و بازسازی شده
است.

حمام تاریخی میر

در پایین طالقان روستایی وجود دارد که به روستای میر معروف است و حمام تاریخی آن متعلق به دوره صفوی است. این حمام دارای تون‌خانه و خزینه سرد و گرم است و از لحاظ معماری بسیار زیبا و دارای طاق‌ها و گنبدهای موزون است.

بقعه امامزاده میرسعید در حسنجون

این بقعه که متعلق به قاضی میرسعید بن سید علاالدین الحسینی از نوادگان امام محمد باقر (ع) است، در یکی از زیباترین مناطق کوهستانی طالقان در ضلع غربی روستای حسنجون و سیدآباد واقع شده است. این بنا فاقد گلدسته، دارای گنبد و همچنین سنگ قبر است و تاریخ اولیه بنای آن به قرن نهم و دهم هجری بازمی‌گردد. براساس کتیبه سنگ قبر، امامزاده قاضی میرسعید در سال ۹۲۶ هجری قمری می‌زیست.

بقعه امامزادگان موسی و سلیم در آسفاران

این امامزادگان یکی موسی از اعقاب امام محمد تقی (ع) و دیگری سلیم از نوادگان امام جعفر صادق (ع) است که بقعه آنها در روستای آسفاران واقع شده است. بنای اولیه این بقعه متعلق به قرن هفتم یا هشتم هجری است. حرم امامزادگان نیز دارای ضریح چوبی است که گنبد آن اخیرا مورد مرمت قرار گرفته است. پیرامون بقعه را نیز قبرستان عمومی با انبوه درختان تنومند و بلند در برگرفته است.

باریکان

برجای مانده از مادها

قدمت  روستای باریکان که نام آن به معنای مکان حاصلخیز است، براساس یافته‌های باستان شناسی و آثار به دست آمده از این روستا به حکومت مادها بازمی‌گردد. باستان شناس‌ها معتقدند که قدمت این روستا به شاهک نشین باریکانو در سرزمین ماد یا مادستان باز می‌گردد.

براساس پژوهش‌های باستان شناسی که گزارش آن توسط دکتر مهرداد ملک‌زاده از باستان شناس‌های مطرح ایران منتشر شده قبیله پریکانی‌ها در دره طالقان استقرار یافتند و روستای آنها با نام باریکانو که به باریکان تغییر نام یافته است در همین دیار قرار داشت. حتی باستان‌شناسان‌در وصف این روستا گمان برده‌اند که شاید باریکان یا همان باریکانو دیار پریکانیان مادی، همان روستایی است که کوروش پدر بزرگ مادی خود را بسیار دورتر از مهد فرمانروایی‌اش برای دور ماندن از توطئه به آنجا تبعید کرد.

با وجود پیشینه تاریخی این روستا اما برپایی شکل کنونی روستای باریکان را به دوره نادرشاه افشار حدود ۲۷۰ سال قبل می‌رسانند و گفته می‌شود، شاه مراد از فرمانده‌هان نادرشاه افشار که در جنگ هرات کشته شد روستای باریکان را بنا کرد. در حمله هلاکوخان مغول به طالقان و تصرف و تخریب قلعه‌های اسماعیلیه در این منطقه روستای قدیم باریکان نیز که در نزدیکی قلعه تاریخی ارژنگ قرار داشت تخریب شد.

قلعه ارژنگ در روستای باریکان که برای بازدید از آن باید چند ساعت در مناطق کوهستانی این روستا کوهپیمایی کرد توسط کیامحمد بن بزرگ امیر احداث شد. جدای از این اثر تاریخی باریکان دارای دو غار اصلی است که یکی از آنها تا مدت‌ها محل تامین آب شرب روستاییان بود و دیگری که بر دامنه یکی از تپه‌های این روستا به نام خوزه کول قرار دارد، همچنان مسدود مانده است.

اما قدیمی‌های این روستا که یک بار از دهانه غار خوزه کول ورود کرده‌اند می‌گویند در داخل این غار که به نظر می‌رسد یک دستکند باستانی باشد، آثاری از معماری دستکند یافته‌اند. به نظر می‌رسد این دستکند که در میان روستاییان به غار شناخته می‌شود نیز در دوره‌های تاریخی حمله مغول‌ها به این منطقه برای پنهان ماندن از کشتار و جنگ و حتی در امان نگه داشتن دام‌ها و اسب‌ها کاربرد داشته است.

باریکان تا نزدیک به ۲۰سال پیش  از کشاورزی بسیار خوبی برخوردار بود و زمین‌های این روستا سراسر زیر کشت گندم و جو بود. روستاییان به گله‌داری و باغداری مشغول بودند و اینک تنها باغ‌های میوه‌ این روستا سالم مانده‌است. روستای باریکان درست روبروی مسیر اصلی دسترسی به سد طالقان و کمپینگ محدود سد طالقان واقع شده است. در سال‌های گذشته با افزایش گردشگران داخلی علاقه‌مند به مناظر طبیعی و زیبای طالقان این روستا نیز از برخی تخریب‌ها همچون روستاهای دیگر طالقان در امان نمانده است.

زمین‌های کشاورزی ورودی به روستا به دلیل تردد خودرو گردشگران آسیب دیده و کشاورزان ناچار باید برای کشت محصولات کشاورزی خود اقدام به زیرو رو کردن چندین باره خاک حاصلخیزی کنند. باریکان یک رودخانه اصلی نیز دارد که حالا دیگر تنها در فصول پرآب سال خروشان است و در تابستان می‌خشکد. غار و چشمه پنجعلی نیز از دیگر مناطق زیبای این روستا است که در بخش بالایی روستا قرار گرفته است.

فشندک

از درخت هزار ساله تا باغ‌های میوه

فشندک از روستاهای هدف گردشگری در طالقان است. این روستا دارای جمعیت زیادی است و شخصیت‌های هنری و فرهنگی بسیاری را در خود جای داده است. شناخته شده‌ترین شخصیت‌های روستای فشندک برادران امیدوار و شادروان استاد پرویز کلانتری هستند. روستای فشندک دارای یک درخت کهنسال سرزنده است که قدمت آن را هزار سال خوانده‌اند. دو منطقه گردشگری نیز در این روستا وجود دارد.

در بخش محمودکلایه این روستا که مملو از باغ‌های میوه است و در ابتدای روستای فشندک قرار دارد رودهای پر آبی جریان دارند که گردشگران می‌توانند در آلاچیق‌های دایر شده در همین باغ‌ها شب مانی کنند و از هوای خوب این منطقه با منظره سد طالقان لذت ببرند. باغ‌های محمود کلایه فشندک نیز مملو از درختان سیب، گیلاس، آلبالو، آلو و گردو است. یک مرداب زیبا نیز در این نقطه قرار دارد که آب آن به باغ‌های محمودکلایه جاری می‌شود.

جالب آنکه این مرداب که پیش‌تر بدون حصار بود به دلیل تخریب‌هایی که در چند سال اخیر توسط برخی گردشگران انجام شده است، فنس کشی شده تا باغ‌ها و درختان این منطقه از شکستن در امان بمانند. منطقه گردشگری دیگر در روستای فشندک که از آن به منطقه شهرک غرب نیز یاد کرده‌اند دارای ساختمان‌های ویلایی بسیار زیبا و چشم‌انداز بی‌نظیر است. ضمن آنکه پرنده هما و حتی مرغ حق نیز در مسیر روستای فشندک مشاهده شده و از این منظر این منطقه مکانی خوب برای پرنده‌نگری است. روستای فشندک همچنین دارای یک حمام تاریخی است که در دوره صفویه بنا شده و دارای سربینه و گرمخانه، خزینه و تون است.

ایستا

دیار مردمان گوشه‌نشین

در وصف رمز و رازهای این روستا هیچ اطلاع دقیقی در طالقان وجود ندارد. برخی پژوهشگران ساکنان این روستا را منتظران یا اهل توقف خوانده‌اند و از روستای‌شان با نام ایستا، فانوس‌‌آباد و ترک‌آباد هم نام برده‌اند. می‌گویند آنها پیروان میرزا صادق‌مجتهد تبریزی از عالمان عصر مشروطه هستند. این روستا که ورود به آن ممنوع است و ساکنان آن تنها پذیرای معدودی علما هستند و روابط‌شان حتی با سایر بخش‌های طالقان نیز قطع یا محدود است، هیچ گونه نشانی از نمودهای تمدن امروزی ندارد.

اهالی روستا در حاشیه شاهرود اقدام به ایجاد مزارع منظم برای کشت محصولات کشاورزی مورد نیاز خود کرده‌اند.آنها خانه‌های‌شان را کاهگلی و با نظم عجیب استوار کرده‌اند. از آب لوله‌کشی و برق استفاده نمی‌کنند. حتی روی آسفالت هم راه نمی‌روند تا مبادا اعتقادات‌شان خدشه‌دار شود. اهالی ایستا زندگی آرام خودشان را دارند. با هیچ‌کس کار ندارند و حتی از مراودات با بیرون از روستا نیز پرهیز می‌کنند. آموزش‌های‌شان مکتبخانه‌ای و صرفا به آموزش قرآن، متون دینی و خوشنویسی محدود می‌شود.

مهم‌ترین نوشته در وصف روستای ایستا را شاید بتوان متعلق به حسین عسکری دانست که پژوهشی درباره اهل توقف در طالقان است. آن طور که حسین عسکری نوشته است؛ از اواخر دهه ۶۰ شمسی، یک مجموعه مسکونی عجیب در شرق شهر طالقان شکل گرفت که مربوط است به پیروان تجددگریز میرزا صادق مجتهد تبریزی (متوفی ۱۳۱۱ خورشیدی) که از امکانات مدرن و جدید استفاده نمی‌‌کنند. آنها همچنان بر تقلید از میرزا صادق تبریزی باقی مانده‌‌اند و به سبک زندگی یک‌قرن پیش ایرانیان زندگی می‌‌کنند.

این محل به ترک آباد و فانوس آباد هم مشهور است. تا چند سال پیش اهالی شهرک طالقان آنها را اسماعیلی مذهب می‌‌پنداشتند و گمان می‌کردند پیروان حسن صباح و اسماعیلیان هستند. آن‌ها با الهام از آرای فقهی میرزا صادق مجتهد تبریزی، روستای سنتی خود را در طالقان ایجاد کردند و شیعه اثنی عشری هستند. اهالی روستای ایستا شناسنامه ندارند، از امکانات رفاهی جدید مانند آب لوله‌کشی، گاز، برق، تلفن، مطبوعات، رادیو ، تلویزیون، بهداشت و درمان، آموزش و پرورش، رایانه و… استفاده نمی‌کنند. از کالسکه تک اسب برای رفتن به مزارع‌شان استفاده می‌کنند و زندگی مختص به خودشان را دارند.

گفته می‌شود جوانان‌شان که قصد ازدواج در خارج از روستا را داشته باشند باید برای همیشه از روستا بروند. در قاموس اهالی ایستا آن طور که برخی نوشته‌ها تاکید کرده‌اند، عروسی و عزا وجود ندارد و تنها سیروسلوک و انتظار برای ظهور امام‌زمان (عج) در زندگی آنها معنا دارد. میرزاصادق مجتهد تبریزی از فقیهان عصر مشروطه بود که به شدت با مشروطه مخالفت کرد و بر طرد مطلق مدرنیته و تجدد اصرار داشت. روستای ایستا ظاهرا با مهاجرت هواداران میرزا صادق از تبریز به طالقان شکل گرفت.

بنابراین ورود به روستای ایستا ممکن نیست و اگر بخواهید به این روستا سفر کنید باید اجازه اهالی برای ورود به روستای‌شان را داشته باشید. در غیر این صورت می‌توانید منظره زیبای ایستا را از بالا تماشا کنید و از نظم مهندسی موجود در این روستا و حتی چیدمان زمین‌های کشاورزی در فاصله‌ای اندک با خانه‌ها لذت ببرید.

منبع:مجله نظاره

نوشته گذری بر طالقان و آشنایی با طبیعت و آثار تاریخی آن اولین بار در بامداد پدیدار شد.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان


عبارات مرتبط با این موضوع
تور،تور مسافرتی،تور گردشگری،قیمت تور،تورهای …هرماشینی که دوست داشتید قسطی بخرید رونق کسب و کار شما از طریق طراحی وبسایت مشهد هر مکانهای دیدنی ،جاذبه های گردشگری ایران ،مکانهای …بهترین راه برای پولدار شدن حتما ببینید عشق و شهوت نیاز جنسی مشهد هر شب هزار تومان مناطق دیدنی ایران عکس مادر با ما چه رفتاری دارد و ما با اون چه رفتاری داریم حتما بخونید دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزیردیف عنوان دانشجو دانشکده گروه تاریخ دفاع ردیف عنوان دانشجو دانشکده گروه تاریخ دفاعخواندنی هایی در مورد خوانندگان ایران آرشیو سوسن توسط جمیله به کافه های مجلل تر پایش باز شد زنده یاد سوسن زنی با شخصیت بود و هیچ گذری بر روستاها و آثار تاریخی برجسته طالقان بامداد استان گذری بر روستاها و آثار سنگ شناسی و ارتباط با طبیعت بر روستاها و آثار تاریخی باریکان طالقان گذری بر طالقان و آشنایی با طبیعت و آثار تاریخی آن میر معروف است و حمام تاریخی آن متعلق شهرستان طالقان ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد شهرستانطالقان آثار تاریخی طالقان آشنایی با فرهنگ و نگاهی به جغرافیای طالقان با تاکید بر معرفی روستاها و آثار تاریخی برجسته طالقان نظاره معرفیروستاهاوآثار معرفی روستاها و آثار تاریخی در طالقان است آن طور شدت با مشروطه مخالفت کرد و بر ماجراجویان آشنایی با جاذبه های گردشگری طالقان جهت یابی به وسیله ساعت و عقربه های آن آثار دیدنی و طالقان با از آثار دیدنی و تاریخی و فرهنـــــــگـــستان طـــــــالـــــقــان آثار تاریخی و آثار تاریخی و فرهنگی که تمایل به آشنایی با فرهنگ و طالقان از طبیعت آشنایی با جاذبه‌های گردشگری استان البرز طبیعی و تاریخی از این ناحیه و توسط تیم طبیعت و بختیاری آشنایی با جاهای دیدنی طالقان خوشبختی یعنی جاهایدیدنیطالقان سر چشمه و با طولی ویژگی طبیعت طــالقان آثار تاریخی طالقان باریکان طالقان گذری بر طالقان و آشنایی با طبیعت و آثار تاریخی آن میر معروف است و حمام تاریخی آن متعلق آشنایی با جاذبه های طبیعی و گردشگری کلاردشت تصاویر جاذبههایکلاردشت کلاردشت در استان مازندران، با طبیعت بی نظیر و ها و آثار تاریخی بخش آشنایی با

آثار نامطلوب آنتی بیوتیک ها بر دستگاه گوارشی کودکان

[ad_1]

بامداد – یک تحقیق تازه نشان می‌دهد که قرار گرفتن در معرض آنتی‌بیوتیک‌ها، همانند نوع زایمان (سزارین یا طبیعی) و همینطور رژیم غذایی(شیر مادر یا شیر خشک)، می‌تواند باعث اختلال در رشد و نمو میکروارگانیسم‌های مفید دستگاه گوارش در سه سال اول زندگی کودکان شود.

به گزارش نیچر ورلد نیوز نتایج این تحقیق که در مجله علمی ساینس ترانسنشنال مدیسن منتشر شده نشان می‌دهد که استفاده مکرر از آنتی‌بیوتیک‌ها در بچه‌ها در سال‌های اولیه زندگی‌ در میزان تنوع میکرواگارنیسم‌های شکم و روده تاثیر می‌گذارد و این می‌تواند منجر به تولید ژن‌های مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک در طول زمان شود. دکتر رامنیک ژاویر، مدیر بیمارستان عمومی ایالت ماساچوست در آمریکا، در این باره می‌گوید که تنوع زیستی میکروارگانیسم‌ها در سال‌های اول زندگی کودکان بسیار حیاتی است چرا که بر حساسیت‌ها و همینطور بیماری‌های مرتبط با دستگاه ایمنی بدن اثر مستقیم دارند.

پیش از این ثابت شده بود که اخلال در تنوع میکروارگانیسم‌های موجود در شکم و روده می‌تواند در چاقی مفرط، آسم و حساسیت‌های گوناگون تاثیر بگذارد چرا که این میکرواروگانیسم‌ها نقش مهمی در دستگاه گوارش و همینطور دستگاه ایمنی بدن ایفا می‌کنند. در این تحقیق که بر روی ۳۹ کودک انجام شد، دانشمندان دریافته‌اند که در بخشی از آنان که به طور مرتب میزان کمی از آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت‌هایشان دریافت کرده بودند، میزان تنوع کمتری در جمعیت میکروارگانیسم‌های روده وجود دارد.

همینطور تعداد باکتری‌ها کمتر و پیوند آنها ضعیف‌تر بود. محققان در عین حال متوجه شدند کودکانی که در معرض آنتی‌بیوتیک بودند میزان کمتری از میکروبیوم (یا ریزاندامگان همزیست) را دارا هستند. اینها میکروارگارنیسم‌هایی هستند که با سلول‌های بدن همزیستی دارند و وجود آنها برای ادامه حیات ضروری است. از نکات دیگری که محققان دریافتند وجود ژن‌های مقاوم در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها در این کودکان بود. میزان این ژن‌ها در هنگام استفاده از آنتی‌بیوتیک به سرعت زیاد شده بود، هر چند که بعد از اتمام دوره بیماری و مصرف دارو، میزان آنها کاهش یافته بود.

منبع:سایت علمی بیگ بنگ

نوشته آثار نامطلوب آنتی بیوتیک ها بر دستگاه گوارشی کودکان اولین بار در بامداد پدیدار شد.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان


عبارات مرتبط با این موضوع
اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکان ……اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکان اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکان…علوم پزشکیپزشکی معرض آنتی‌بیوتیک‌ها و کودکان اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکاناثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکان ها بر دستگاه گوارشی معرض آنتی‌بیوتیک‌ها آنتی‌بیوتیک‌ها در این کودکان اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکان … دهد که قرار گرفتن در معرض آنتی‌بیوتیک‌ها های مفید دستگاه آخرین برنامه ها آینا گروه اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکاناثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه بر دستگاه گوارشی کودکان آنتی‌بیوتیک‌ها برچسب ها آنتی بیوتیکآنتی بیوتیککرد آنتی بیوتیک ها در دستگاه گوارشی تمام باکتری ها چه بر سر استخوان‌های کریم بیشتر در مورد پاریس بدانیمبامدادگردشگریبرای قرن ها پاریس دارای خیابان آثار نامطلوب آنتی بیوتیک ها بر دستگاه گوارشی کودکانانجمن میکروبیولوژی ایران عفونت‏های دستگاه گوارشآنتی بیوتیک ها از جراحی بر روی دستگاه گوارش گوارشی در کودکان و داروهای موثر در زخم های گوارشی رژیم درمانی نوینداروهایموثردرزخم کاهش مقدار اسید در دستگاه گوارشی آنتی بیوتیک ها آنتی اسیدها علاوه بر آنتی بیوتیک‌های طبیعی آنتیبیوتیکسبزیجاتمیوهها آنتی‌‌‌بیوتیک‌ها دستگاه ادراری قرن‌‌ها ها تأثیر نامطلوبی بر اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکان ‌ اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکان گرفتن در معرض آنتی‌بیوتیک‌ها اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکان اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکان آنتی‌بیوتیک ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد آنتی بیوتیک‌ها به دو بدون اینکه آثار جانبی سمی بیش از حد آنتی بیوتیک‌ها بر می اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکان … علوم پزشکی پزشکی در معرض آنتی‌بیوتیک‌ها و کودکان اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکان علائم و درمان عفونت معده و روده اسهال و استفراغ علائمودرمانعفونت و مصرف آنتی بیوتیک نامطلوب و مصرف کردن آنتی بیوتیک آنتی بیوتیک‌ها میکروب معده و راه درمان آن اما تنها ۲۰ درصد کودکان کم سن ترکیبی آنتی بیوتیک بر این مشکل اثربخشی آنتی بیوتیک ها اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکان اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی بر دستگاه گوارشی کودکان آنتی‌بیوتیک‌ها اثر مخرب آنتی‌بیوتیک‌ها بر دستگاه گوارشی کودکان دهد که قرار گرفتن در معرض آنتی‌بیوتیک‌ها های مفید دستگاه جدول برنامه ها مصرف آنتی بیوتیک در کودکان التهاب شدید روده را به همراه دارد مصرف بی رویه آنتی بیوتیک در کودکان آنتی بیوتیک ها دستگاه گوارش در کودکان را اسهال و درمان آن ماست برای درمان اسهال کودکان مفید است متخصصان در هنگام مصرف آنتی بیوتیک ها گوارشی در

ارتباط آثار مخرب «امواج» و ابتلا به سرطان

[ad_1]

استفاده روز افزون از تلفن همراه و هشدار نسبت به آثار مخرب امواج آنتن های مخابراتی بر سلامت افراد، همچنان محل اختلاف نظر محققان این حوزه است.

به گزارش مشرق، موضوع امواج آنتن های مخابراتی و تلفن های همراه، از چند سال قبل به سوژه ای برای رسانه ها تبدیل شده است. اما، آنچه مسلم است اینکه ، موج سواری برخی رسانه ها بر این موضوع باعث شده تا مسائل این حوزه همواره دست خوش حواشی شود.

 
یحیی سفید بخت استادیار دانشگاه شهید بهشتی که در زمینه امواج و سرطان ها، مطالعات زیادی انجام داده است، می گوید: اطلاعات مربوط به خطر بروز سرطان در نتیجه قرار گرفتن در معرض امواج رادیو فرکانس، از بررسی های اپیدمیولوژیک به دست آمده است.
 
وی معتقد است که بسیاری از بررسی ها در مورد اثرات امواج بر روی تومور مغزی و برخی دیگر بر سرطان غدد بزاقی، ملانوم داخل چشم و بافت لنفاوی، متمرکز شده اند.
 
سفید بخت می گوید: تعدادی از این تحقیقات ارتباط مستقیم بین استفاده از تلفن همراه و خطر سرطان را نشان داده اند. این خطر با بیشتر شدت مدت استفاده افزایش می یابد. بطور کلی پذیرفته شده که آسیب به DNA لزوملا برای پیشرفت سرطان ضروری است. با این حال، امواج رادیویی بر خلاف پرتوهای یونی باعث آسیب DNA در سلول ها نمی شوند.
 
این استادیار دانشگاه می افزاید: در بررسی های انجام شده روی حیوانات بیشتر به طور غالب دیده نشده که اثر این امواج منجر به سرطان شده یا باعث افزایش مواد شیمیایی سرطان زا شده باشد. هر چند بررسی های زیادی لازم است تا نشان دهد اثر امواج با اثرات دیگر عوامل سرطان زا جمع پذیر نیست.
 
مجمعی از محققان ۱۳ کشور در مورد ارتباط بین استفاده از تلفن همراه و تومورهای سر و گردن مطالعاتی انجام دادند، این بررسی ها هیچ رابطه آماری معنی داری را بین سرطان سیستم عصبی مرکزی یا مغز و استفاده مضاعف از تلفن همراه نشان نداده است. اما در بررسی دیگری، افزایش خطر ابتلا به سرطان گلیوم در میان بخش کوچکی از شرکت کنندگان که بیشترین میزان مکالمه تلفنی را داشته اند، نشان داده شده است.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

2 جولای 2016 ... استفاده روز افزون از تلفن همراه و هشدار نسبت به آثار مخرب امواج آنتن های مخابراتی بر سلامت افراد، همچنان محل اختلاف نظر محققان این حوزه است.2 جولای 2016 ... تومور مغزی، سرطان، تلفن همراه، مخابراتی، امواج ارتباط بین سرطان و تلفن همراه پیدا شداستفاده روز افزون اَز تلفن همراه وَ هشدار نسبت بِه آثار مخرب امواج ...2 جولای 2016 ... ارتباط آثار مخرب امواج و ابتلا به سرطان به گزارش مشرق، موضوع امواج آنتن های مخابراتی و تلفن های همراه، از چند سال قبل به سوژه ای برای رسانه ها ...2 جولای 2016 ... به گزارش خبرنگار مهر، موضوع امواج آنتن های مخابراتی و تلفن های همراه، از چند سال قبل به سوژه ای برای رسانه ها تبدیل شده است. اما، آنچه مسلم است ...2 جولای 2016 ... استفاده روز افزون از تلفن همراه و هشدار نسبت به آثار مخرب امواج آنتن های مخابراتی بر سلامت افراد، همچنان محل اختلاف نظر محققان این حوزه است.2 جولای 2016 ... استفاده روز افزون از تلفن همراه و هشدار نسبت به آثار مخرب امواج آنتن هاي مخابراتي بر سلامت افراد، همچنان محل اختلاف نظر محققان اين حوزه است.استفاده روز افزون از تلفن همراه و هشدار نسبت به آثار مخرب امواج آنتن های مخابراتی بر سلامت افراد، همچنان محل اختلاف نظر محققان این حوزه است. به گزارش مشرق، موضوع ...2 جولای 2016 ... به گزارش ستاره ها؛ موضوع امواج آنتن های مخابراتی و تلفن های همراه، از چند سال قبل به سوژه ای برای رسانه ها تبدیل شده است. اما، آنچه مسلم است اینکه ...2 جولای 2016 ... استفاده روز افزون از تلفن همراه و هشدار نسبت به آثار مخرب امواج آنتن های مخابراتی بر سلامت افراد، همچنان محل اختلاف نظر محققان این حوزه است.2 جولای 2016 ... سلامت نیوز :استفاده روز افزون از تلفن همراه و هشدار نسبت به آثار مخرب امواج آنتن های مخابراتی بر سلامت افراد، همچنان محل اختلاف نظر محققان این حوزه ...

کلماتی برای این موضوع
خطرامواج مغناطیسی تشعشعات موبایل ،امواج وایرلس ومی گویند ما در دنیایی از امواج و انرژی ها زندگی می کنیم، امواجی که از منابعی مختلف و مضرات موبایل برای سلامتیاگر به فکر سلامت خود و فرزندتان هستید حتما با ما همراه باشید ، مقابله با مضرات امواج طالع بینی ، فال و تاثیر سنگهاسنگ درمانی که از دیرباز در زمره درمانهای طبیعی بوده، امروزه تحت نام به عنوان کاروفناوری کَلالهپرسش نامه و تحقیق میدانی درس کاروفناوری با سلام و عرض ادب لطفا به نظرسنجی زیر با پزشکی بالینی تأثیر امواج موبایل بر بخش های …نوشته شده توسط دکتر علی بهشتی شنبه بیست و نهم مهر ۱۳۹۱ لینک ثابت مرکز جامع سرطان مقالاتمراقبت از بیمار مبتلا به سرطان مراقبت از بیمار مبتلا به سرطان در منزل راهنمای بیماران و خانواده‌‌‌ها پیشرفت مضرات استفاده از موبایل برای دانش آموزان،آسیب …تاثیرات سوء تلفن همراه بر دانش آموزان ، خطرات استفاده از موبایل ، زیبا وب توده های خوش خیم و تومورها وعلل پیدایش آنها در بدن انسان حدود سلول وجود دارد این سلولها به طور سرطان، مهندسان سرطان ایران، تلاشی جدی برای درمان قطعی سرطانروش های جراحی سرطان معده جراحی سرطان معده در مورد بسیاری از کسانی که سرطان معده دارو های ترک اعتیاد مخدر شیشه متامفتامین …متد های ترک و درمان اعتیاد به ماده مخدر متامفتامین شیشه روش آناندا دارو های ترک

کلیسای جامع زوارتنوتس از آثار باستانی ارمنستان (+تصاویر)

[ad_1]

کلیسای جامع زوارتنوتس

آشنایی با کلیسای جامع زوارتنوتس
کلیسای جامع زوارتنوتس (به ارمنی: Զվարթնոց) که در زبان ارمنی به معنی نیروهای نگهبان یا فرشته‌های آسمانی است، نام یکی از آثار باستانی ارمنستان است که در نیمه سدهٔ ۷ میلادی در نزدیکی شهر واغارشاپات ساخته شده‌است. کلیسای جامع زوارتنوتس، نیایشگاه جرج مقدس هم نامیده می‌شود. کلیسای زوارتنوتس در فهرست میراث فرهنگی جهان یونسکو قرار دارد.

کلیسای جامع زوارتنوتس یکی از آثار تاریخی ارمنستان

کلیسای جامع زوارتنوتس، نیایشگاه جرج مقدس هم نامیده می‌شود

تاریخچه کلیسای جامع زوارتنوتس
کلیسای جامع زوارتنوتس زمانی که ارمنستان تحت کنترل یا نفوذ امپراتوری روم شرقی و اوایل حمله اعراب به ارمنستان بنا گردیده است. ساخت کلیسای جامع زوارتنوتس در سال ۶۴۳ تحت نظارت جاثلیق نرسس سوم آغاز گردید. آن در مکانی که گریگور روشنگر و تیرداد سوم ارمنستان با همدیگر واقع شده است. ساخت و ساز ساختمان کلیسای جامع زوارتنوتس ۶۵۲ به پایان رسید. بنای کلیسای جامع زوارتنوتس به سبک معماری ارمنی طراحی شده‌است.

ساختمان کلیسای جامع زوارتنوتس  سال ۶۵۲ به پایان رسید

 آثار برجای مانده از کلیسای جامع زوارتنوتس

بنا به گفته مؤسس کاغانکاتواتسی مورخ ارمنی قرون وسطی کلیسای جامع زوارتنوتس در سال ۶۵۲ وقف شده است. کلیسای زوارتنتوتس تا پایان سده دهم میلادی پابرجا بود اما در منابع تاریخی به علت ویرانی آن اشاره نشده است.

 آثار برجای مانده از کلیسای جامع زوارتنوتس

کشف ویرانه‌های کلیسای جامع زوارتنوتس
ویرانه‌های کلیسای جامع زوارتنوتس تا زمانی که در ابتدای سده بیستم میلادی کشف شد در زیر خاک باقی مانده بود. بین سال‌های ۱۹۰۱ و ۱۹۰۷ تحت راهنمایی وارداپت خاچیک دادیان حفاری شد و پایه‌های کلیسای جامع  زوارتنوتس و بعلاوه خرابه‌های ارگ جاثلیق و کارخانه شراب سازی کشف شد.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط



کلماتی برای این موضوع
کلیسای جامع زوارتنوتس از آثار باستانی ارمنستان تصاویرکلیسای جامع زوارتنوتس،کلیسای جامع زوارتنوتس در ارمنستانعکس های کلیسای جامع آشنایی با کلیسای جامع زوارتنوتس در ارمنستان تصاویرسرگرمیگردشگری تصاویر کلیسای جامع یکی از آثار باستانی ارمنستان از کلیسای جامع زوارتنوتسکلیسای جامع زوارتنوتس از آثار باستانی ارمنستان تصاویر…کلیسای جامع زوارتنوتس، نیایشگاه جرج مقدس هم نامیده می شود تاریخچه کلیسای جامع آثار باستانی ،مکانهای تاریخی جهانکلیسای جامع زوارتنوتس از آثار صومعه گغارد در ارمنستان تصاویر آثار باستانیکلیسای فرشته‌های آسمانی در ارمنستانتصاویر یکی از آثار باستانی ارمنستان از کلیسای جامع زوارتنوتس تصاویر کلیسای عصر ساختمان کلیسای جامع زوارتنوتس از آثار باستانی ارمنستان کلیسای جامع زوارتنوتس است، نام یکی از آثار باستانی ارمنستان است که تصاویر کلیسای جامع زوارتنوتس بنایی باستانی در ارمنستانتاریخ از کلیسای جامع زوارتنوتس می گوید زمانی که ارمنستان زیر نظر امپراطوری روم شرق کلیسای فرشته‌های آسمانی در ارمنستانتصاویر …… از آثار باستانی ارمنستان از آثار تاریخی ارمنستان از کلیسای جامع زوارتنوتس کلیسای نیروهای نگهبان یا فرشته‌های آسمانی تصاویرکلیسای جامع زوارتنوتس یکی از آثار باستانی ارمنستان تصاویر کلیسای جامع برچسب ها آثار باستانیآثار باستانیآثار باستانی ارمنستان کلیسای جامع زوارتنوتس از کلیسای جامع زوارتنوتس قلعه تنهایی در عربستان تصاویر – پورتال جامع ……مکانهای تاریخی جهان سعودی، آرامگاه باستانی نیمه جامع زوارتنوتس از آثار باستانی ارمنستان تصاویرعصر ساختمان کلیسای جامع زوارتنوتس از آثار باستانی ارمنستانکلیسای جامع زوارتنوتس از نام یکی از آثار باستانی ارمنستان است تصاویر روزنامه کلیسای باستانی زوارتنوتس در ارمنستان بامداد کلیسای جامعبامداد کلیسای جامع زوارتنوتس تصاویر قدیمی از یکی از آثار باستانی ارمنستان معرفی کلیسای زوار تئوس کهن ترین اثر باستانی ارمنستانکلیسایزوارتئوس تصاویر کلیسای زوارتنوتس از آثار باستانی ارمنستان از کلیسای جامع زوارتنوتس کلیسای جامع کلیسایجامع تصاویرکلیسای جامع کلیسای جامع زوارتنوتس یکی از آثار باستانی ارمنستان عکس کلیسا کلیسای جامع زوارتنوتس از آثار باستانی ارمنستان تصاویر تصاویر کلیسای جامع کشف آثار باستانی هزار‌ساله تصاویر مسئول …به گزارش دبلیوخبر و به نقل از هزار‌ساله تصاویر آثار باستانی هزار خط – ایران و جهان در دستان شما باستانی به جامانده از کلیسای جامع زوارتنوتس از آثار باستانی ارمنستان تصاویرآثار باستانی ایران در موزه لوور پاریسعکس …آثار باستانی ایران کلیسای جامع زوارتنوتس نام یکی از آثار باستانی ارمنستان است که برچسب ها خرابهخرابهکلیسای جامع زوارتنوتس از آثار باستانی ارمنستان تصاویر یک مرد جوان با زن تصاویر

نقش و آثار مدیریت فرهنگی امام رضا (ع) بر جامعه‌ی شیعه

[ad_1]

چکیده

مدیریت فرهنگی اسلامی به معنای تربیت انسان‌ها بر اساس آرمان‌های قرآن و اهل بیت (علیهم‌السلام) است. در بینش شیعه، ضرورت و اهمیت مدیریت را باید در اصل استوار امامت جستجو کرد. در عصر امام رضا (علیه‌السلام) - به ویژه با توجه به جریان ولایتعهدی - فرصتی فراهم آمد تا ایشان با مدیریت فرهنگی، جان تازه‌ای به کالبد نیمه جان شیعه بخشیده و اسلام ناب محمدی را احیا کنند.
بر این اساس، نوشته‌ی حاضر با روش توصیفی - تحلیلی با رویکرد روایی - تاریخی به بررسی نقش و تأثیر مدیریت فرهنگی امام رضا (علیه‌السلام) بر جامعه‌ی شیعه پرداخته و نتایج را در قالب موارد ذیل بیان می‌دارد: نقش تعالی‌بخشی به جایگاه قرآن و اهل بیت (علیهم‌السلام) در جامعه، احیاکنندگی سنت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه اطهار (علیهم‌السلام)، تبیین و تثبیت به ویژه در اصل مهم امامت، بالندگی و توسعه‌بخشی، نخبه‌پروری، ساماندهی، حفاظت و هدایت، روشنگری، بصیرت‌افزایی و...

مقدمه

انبیاء و اولیای الهی مبعوث شده‌اند تا با «مدیریت فرهنگی» جامعه را به کمال برسانند. خداوند می‌فرماید:
لَقَدْ مَنَّ اللّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولاً مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُوا عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمَهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِن کَانُوا مِن قَبْلُ لَفِی ضَلاَلٍ مُبِینٍ؛ خدا بر اهل ایمان منت گذاشت که رسولی از خودشان در میان آنان برانگیخت که بر آنها آیات خداوند را تلاوت کند و نفوسشان را از هر نقص و آلایشی پاک گرداند و به آنها احکام شریعت و حقایق حکمت را بیاموزد، هر چند پیش از آن در گمراهی آشکار بودند (آل عمران / 164).
اهمیت مدیریت چنان است که خداوند در قرآن به تدبیرکنندگان امور قسم یاد می‌کند «فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْراً» (نازعات / 5).
امام رضا (علیه‌السلام) - وارث انبیاء و اولیای الهی - با مدیریت فرهنگی و تلاش چشمگیر، نقش بسزایی در اعتلا و حفظ فرهنگ شیعه داشتند. ایشان با اصرار مأمون مجبور به پذیرش ولایتعهدی شدند، مقارن همین ایام - به دنبال نهضت ترجمه - برای پیروان دیگر مذاهب فرصتی پیش آمد تا به نشر افکارشان بپردازند و شبهه‌های زیادی را وارد دین اسلام کنند. پذیرش ولایتعهدی و قبول زحمت سفر گرچه با اکراه صورت گرفت، اما یکی از ابعاد مدیریت فرهنگی امام رضا (علیه‌السلام) است، چون اگر این سفر مخفیانه و بدون اعلام عمومی حکومت بود و از بُعد اطلاع‌رسانی تقویت نمی‌شد، شاید تعداد کمی از شیعیان نزدیک، از حضور امام (علیه‌السلام) در شهرها باخبر می‌شدند، اما این سفر و هجرت به خراسان در حالی صورت گرفت که حکومت آن را برنامه‌ریزی کرده بود و چون قصد بهره‌برداری سیاسی از هجرت و واگذاری ولایتعهدی داشت، در بُعد اطلاع‌رسانی آن نیز سرمایه‌گذاری کرد. امام (علیه‌السلام) با حضور فعال در مناظره‌ها و بحث‌های علمی، به نشر معارف اسلامی پرداختند و با صبر و حوصله در برخورد با شبهه‌ها، نقش مهمی در ابطال نظر نادرست و جلب‌نظر دانشمندان سایر مکاتب داشتند و در عمل با «مدیریت فکری و فرهنگی» باعث نشر عقاید شیعه شدند.
مدیریت مدبرانه‌ی هشتمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت باعث تعالی جایگاه قرآن و عترت در جامعه شد، ایشان با احیای اسلام ناب محمدی، به تبیین اصل امامت پرداخته، باعث رشد علمی و فرهنگی و توسعه‌ی شیعه شدند. امام رضا (علیه‌السلام) ضمن سازمان‌دهی عقاید و باورهای شیعه، مبانی کلامی تشیع را به کمال رسانده، در عین حال شیعه را از طوفان‌های آسیب و انحراف، محفوظ داشتند که نوشته حاضر به آنها می‌پردازد.

مفهوم‌شناسی

1. مدیریت

مدیریت در مفهوم خاص به معنای گرداندن یک سازمان در جهت هدف خاص خود است (نیلی‌پور، 1390، ج 1: 153) و به تعبیر دیگر مدیریت، فرآیند کار کردن با دیگران و استفاده‌ی کارآمد از منابع محدود برای تحقق‌بخشی اهداف سازمانی است (احمدی، 1382: 16). اما در معنای عام شامل هدایت و رهبری جامعه بوده که در اینجا این مفهوم مورد نظر است. از واژگان مدیریت در منابع اسلامی می‌توان به «امامت» و «ولایت» اشاره کرد که برجسته‌ترین و بنیادی‌ترین معنای به کارگیری آن در مفهوم مدیریت و رهبری است (نیلی‌پور، 1390، ج 1: 153). پس مدیریت در پرتو اصل امامت به معنی رهبری جامعه براساس قرآن و سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و هدایت جامعه به سوی کمال است (الوانی، 1374: 36).

2. فرهنگ

در زبان فارسی، «فرهنگ» واژه‌ای بسیط و رساننده‌ی مفهوم ادب، تربیت، حکمت یا هنر و... است (نائینی، 1389: 27) و در مفهوم رایج آن، به شیوه‌های زندگی که افراد یک جامعه می‌آموزند، در آن مشارکت دارند و از نسلی به نسل دیگر انتقال می‌یابد، اطلاق می‌شود (کوئن، 1388: 72). استواری و ماندگاری جامعه به حفظ، تثبیت، پالایش، انتقال و ترویج فرهنگ بستگی دارد (حاجی ده‌آبادی، 1385: 19).

3. مدیریت فرهنگی

مدیریت فرهنگی اسلامی به معنای تربیت انسان‌ها براساس آرمان‌های قرآن و اهل بیت (علیهم‌السلام) است (نیلی‌پور، 1390، ج 1: 29). اسلام برای رهبری و مدیریت، جایگاه مهم و شامخی قائل است و آن را به عنوان اساسی‌ترین محور جامعه و یکی از اصول مهم اسلام می‌داند. در بینش شیعه، ضرورت مدیریت را باید در اصل استوار امامت جستجو کرد. مشروعیت مدیریت در جامعه‌ی اسلامی به این دلیل است که با امامت پیوند دارد و هرگاه این ارتباط قطع شود تمام حرکت‌ها خاصیت خود را از دست می‌دهند (تقوی دامغانی، 1368: 51). در این مورد امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «بالامام تمام الصلاة و الزکاة و الصیام و الحج و الجهاد و توفیر الفیء و الصدقات و امضاء الحدود و الاحکام و منع الثغور و الاطراف؛ به وسیله‌ی امام نماز و زکات و روزه و حج و جهاد تمام و خراج و صدقات افزون و حدود و احکام اجرا و مرزها و مناطق حفظ می‌شوند» (ابن بابویه، 1376: 676؛ ابن شعبه حرانی، 1382: 438).
در عصر امام رضا (علیه‌السلام) - با توجه به جریان ولایتعهدی - فرصتی فراهم آمد تا ایشان با مدیریت فرهنگی اسلام، به ویژه جامعه‌ی شیعه، نقش مهمی در بازشناسی اسلام ناب محمدی و شیعه به مردم داشته باشند. در ادامه به گوشه‌هایی از این نقش و تأثیر اشاره می‌شود.

نقش تعالی‌بخشی

رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بارها در حدیث ثقلین بیان فرمودند که راه نجات امت، تمسک به ثقلین یعنی قرآن و عترت است؛ اما پس از ارتحال قطب عالم هستی (صلی الله علیه و آله و سلم)، عترت عملاً توسط حکام کنار گذاشته شد و قرآن هم نقش حاشیه‌ای به خود گرفت، از کارهای مهم امام رضا (علیه‌السلام) تعالی بخشیدن به جایگاه این دو ثقل بود.

1. تعالی جایگاه قرآن

در مکتب معارف رضوی، قرآن به عنوان کلام وحی، اصیل‌ترین منبع شناخت حقایق دین و مضامین هدایتی، تربیتی و معرفتی است. امام علی بن موسی (علیه‌السلام) به گونه‌های مختلفی، ارجمندی قرآن را به امت اسلامی یادآوری کرده‌اند.

استدلال به قرآن

یکی از روش‌های امام (علیه‌السلام) در نشان دادن جایگاه قرآن،‌ استدلال متعدد به آیات قرآن - چه در مناظره‌ها و چه در سایر بحث‌های علمی - است و سخن قرآن را تردیدناپذیر می‌دانستند. البته استناد به آیات قرآن در مناظره‌ها، هنگامی است که مخاطب، مسلمان بوده و حقانیت قرآن را قبول داشته، در مواردی که مخاطب به ادیان دیگری ایمان داشت یا اصولاً به هیچ دینی پایبند نبوده است، امام (علیه‌السلام) به منابع مورد قبول آنان یا به دلایل عقلی استناد می‌جستند، چنان که آن حضرت در مناظره با جاثلیق مسیحی، به مطالب انجیل (ابن بابویه، 1398 ق: 427 - 420؛ طبرسی، 1403 ق، ج 2: 421-416) و در مناظره با متکلمی چون عمران صابئی (ابن بابویه، 1398 ق: 441 - 430؛ طبرسی، 1403 ق، ج 2: 425 - 424؛ ابن شعبه حرانی، 1382: 680-677) که اصولاً معتقد به پروردگار هستی نبود، به دلایل عقلی تکیه کرده‌اند. حال آنکه وقتی در مناظره با مدعیان مسلمان به اثبات عصمت انبیاء می‌پردازند (ابن بابویه، 1376: 93-90 و 1372، ج 1: 396-389) یا در گفتگو با سلیمان مروزی (همان، 1398 ق: 454-442؛ طبرسی، 1403 ق، ج 2: 403-401) برخی صفات و افعال الهی را بیان می‌کنند، سخنان خود را به آیات قرآن مستند می‌سازند.

اهتمام به قرائت، تأمل و تدبر در قرآن

علاوه بر این شیوه، حضرت علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام) با اهتمام به قرائت قرآن و تأمل و تدبر در آن، جایگاه و اهمیت آن را به شیعیان متذکر می‌شدند. از امام رضا (علیه‌السلام) سؤال شد: «ای فرزند رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نظر شما درباره‌ی قرآن چیست؟ امام (علیه‌السلام) فرمودند: قرآن کلام خداست از آن پا فراتر ننهید، از رهنمودهایش تجاوز نکنید و هدایت را از غیر آن مجویید، زیرا اگر از کتاب و منبع دیگری جز قرآن طلب هدایت کنید گمراه می‌شوید» (ابن بابویه، 1376: 546 و 1398 ق: 224). امام (علیه‌السلام) تمام مطالب خود را به آیات قرآن مستند می‌کردند. ایشان در هر سه شبانه‌روز، یک مرتبه قرآن را ختم می‌کردند و می‌فرمودند: «اگر بخواهم، سریع‌تر از این نیز می‌توانم قرآن را ختم کنم، اما از هیچ آیه‌ای نمی‌گذرم مگر اینکه در آن تأمل کنم» (طبرسی، 1390: 438؛ اربلی، 1382، ج 3: 56).

2. تعالی‌بخشی و بازشناسی جایگاه عترت

امام رضا (علیه‌السلام) از هر فرصتی استفاده می‌کردند تا جایگاه رفیع عترت را برای مردم بازشناسانند. ایشان می‌فرمایند: «الائمه خلفاء الله عزوجل فی ارضه: امامان، خلفای خدای عزوجل در زمین هستند» (کلینی، 1369، ج 1: 275). امام (علیه‌السلام) در این بیان، مسئله‌ی امامت اهل بیت (علیهم‌السلام) را امری متصل و جداناپذیر دانسته و بر مقام خلیفةاللهی آنها تأکید می‌کنند. ایشان، امام را وسیله‌ی احیای نماز، زکات، روزه و حج دانسته که باعث اجرای حدود الهی شده و از حد و مرزها نگاهبانی می‌شود (رک: ابن بابویه، 1376: 676؛ ابن شعبه حرانی، 1382: 438). امام رضا (علیه‌السلام) در حدیث دیگری، مقصود از میزان در آیه‌ی «وَالسَّماءَ رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِیزَانَ» (رحمان / 2) را امام علی (علیه‌السلام) می‌دانند (ابن بابویه، 1403 ق، ج 2: 409؛ اربلی، 1382، ج 2: 528) و ده‌ها حدیث دیگر که مجال پرداختن به آنها نیست.

نقش احیاکنندگی

امام رضا (علیه‌السلام) از هر فرصتی برای احیای سنت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و ائمه اطهار (علیهم‌السلام) استفاده می‌کردند تا انحراف‌هایی را که حکام در جامعه به وجود آورده بودند، اصلاح کنند. از جمله وقتی مأمون دستور داد تا آن حضرت نماز عید را با مردم بخوانند، امام رضا (علیه‌السلام) ابتدا نپذیرفتند، ولی چون مأمون اصرار کرد، ایشان فرمودند به شرطی نماز می‌خوانند که اجازه دهند همان‌گونه که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و علی (علیه‌السلام) نماز می‌خواندند، بخوانند. مأمون پذیرفت و آن حضرت با پای پیاده و برهنه همراه با شیعیان خود به راه افتادند، صدای تکبیر در شهر پیچید و جمعیت زیادی با آن حضرت همراه شدند. فضل بن سهل احساس خطر کرد و از مأمون خواست تا دستور بازگشت امام رضا (علیه‌السلام) را صادر کند (مسعودی، 1362: 397-396؛ قتال نیشابوری، 1366: 374-373؛ مفید، بی‌تا، ج 2: 257-256).
از این مسئله، به تلاش و کوشش امام رضا (علیه‌السلام) برای احیای اسلام اصیل و میزان توجه و تمرکز مردم به ایشان پی می‌بریم.

نقش تبیینی و تثبیتی: (تبیین اصل امامت)

امامت، بی‌تردید محوری‌ترین جایگاه و نقش را در منظومه‌ی اندیشه‌ی کلامی شیعه‌ی امامیه داراست. اعتقاد به «نص» و «عصمت» از یک‌سو و نقشی که امامیه برای جایگاه معنوی امام، یعنی مرجعیت انحصاری بین امامان قائل بودند نشانگر اهمیت این جایگاه است (محمدزاده، 1388: 453). پافشاری بر عصمت امام، مبین کوشش برای انطباق صلاحیت‌های رهبری بر ویژگی‌های پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بوده و اعتقاد به نص، مبین اصرار بر حفظ موقعیت اقتدار الهی رهبران جامعه است.
از صدر اسلام و پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، درباره‌ی جانشینی و امامت، در بین مسلمانان اختلاف به وجود آمده است. قدرت‌های حاکم و نیز طمع‌کاران منصب امامت و رهبری، به این اختلاف‌ها دامن زده، در نتیجه امت اسلام پراکنده و به مذاهب گوناگون و متضاد تقسیم شده است. مهم‌ترین این مذاهب که اصل به شمار می‌آیند و مذاهب دیگر از آنها منشعب شده‌اند دو مذهب است. یکی تسنن که پیروان آن اعتقاد دارند پس از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم)، خلافت از آن ابوبکر و سه خلیفه‌ی پس از اوست. دیگری تشیع یا امامیه که پس از رحلت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)، امامت را خاص علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) و پس از آن 11 فرزندش می‌دانند. هر یک از این مذاهب درباره‌ی حقانیت و درستی اعتقاد خود و رد دیگر مذاهب، دلایل و براهینی دارند. اما دلایل اهل بیت (علیهم‌السلام) در احق و اولی بودن خود به خلافت و امامت، مستند به نصوص صریح و روشن از پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بوده و صلاحیت و شایستگی‌های پیشوایان تشیع، آنان را شایسته‌ی احراز مقام امامت کرده است.
با توجه به حضور و فعالیت جریان‌های فکری مختلف در عصر امام رضا (علیه‌السلام)، اختلاف اصلی شیعه با دیگر فرق و مذاهب اسلامی و یکی از عقاید مهمی که در معرض آسیب قرار داشت، مسئله‌ی امامت شیعی بود. امام رضا (علیه‌السلام) با درک این واقعیت به معرفی و تبلیغ امامت شیعی پرداختند و منزلت ائمه (علیهم‌السلام) را با تفصیلی تمام، روشن ساختند. در نتیجه‌ی تلاش‌ها و فعالیت‌های فرهنگی آن حضرت، جایگاه امامت در اندیشه‌ی شیعه نهادینه شد. از این رو این مسئله یکی از ثمره‌های مهم مدیریت فرهنگی امام رضا (علیه‌السلام) به شمار می‌آید.
امام رضا (علیه‌السلام) نه تنها به عنوان رهبر دینی و اخلاقی گروهی خاص، بلکه به عنوان ارائه کننده‌ی نظریه‌ی امامت و ولایت به بررسی تمام ابعاد و زوایای مسئله‌ی رهبری در اندیشه‌ی شیعی پرداختند. ایشان با استفاده از هر فرصتی، سؤال‌ها و شبهه‌های پیرامون امامت و ولایت ائمه (علیهم‌السلام) را پاسخگو بودند، به گونه‌ای که مردم در مراجعه به ایشان، محوریت سخن و پاسخگویی در ناحیه‌ی اعتقادها و احکام را حضرت علی بن موسی (علیه‌السلام) می‌دانستند، تا آنجا که نظر سایر فرق را به لحاظ صحت و سقم به امام (علیه‌السلام) ارائه می‌دادند و در پاک‌سازی اندیشه‌ای سایر فرق از ایشان استمداد و استدلال می‌جستند.
باید اذعان داشت امام رضا (علیه‌السلام) مانند دیگر امامان شیعه، بخش برجسته‌ی دعوتشان را موضوع امامت تشکیل داده است. گویای این امر هم روایت‌های فراوانی است که ادعای امامت را از زبان امام رضا (علیه‌السلام) با صراحت نقل می‌کنند که در اینجا به نمونه‌هایی از آن اشاره می‌شود:
- محمد بن فضیل می‌گوید: «از حضرت رضا (علیه‌السلام) پرسیدم: آیا ممکن است زمین بدون امام باشد؟ امام (علیه‌السلام) فرمودند: «لا إذاً لساخت بأهلها؛ هرگز، در آن وقت زمین اهل خود را فرو خواهد برد» (ابن بابویه، 1385، ج 1: 198).
بنابر احادیث متعددی که از ائمه (علیهم‌السلام) رسیده، وجود امام عادل و عالم در زمین ضروری است تا حجت خدا بر انسان‌ها و راهنمای آنان به تعالیم دین باشد و کسی را جای اعتراض بر خدا نباشد.
- امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند:
رَحِمَ الله عبداً أحیا أمرنا. فقلت له: و کیف یحیی امرکم؟ قال یتعلم علومنا و یعلمها الناس، فإن الناس لو علموا محاسن کلامنا، لاتبعونا؛ خدا رحمت کند کسی را که امر ما را زنده کند. گفتم: زنده نمودن امر شما به چیست؟ امام (علیه‌السلام) فرمودند: علوم و معارف ما را فراگیرد و به مردم تعلیم دهد، زیرا اگر مردم زیبایی‌های سخن ما را بدانند، از ما پیروی می‌کنند (همان، 1403 ق: 180 و 1372، ج 1: 620).
امام (علیه‌السلام) در هنگام اشاعه و تبلیغ این مطلب در مرحله‌ای از مبارزه قرار داشتند که می‌بایست به طور مستقیم و صریح، حکام زمان را نفی و خویشتن را به عنوان صاحب واقعی ولایت و امامت به مردم معرفی کنند. امام (علیه‌السلام) در مواردی به اثبات امامت برای خویشتن بسنده نمی‌کنند، بلکه همراه نام خود نام امامان به حق و اسلاف پیشین خود را نیز یاد می‌کنند. در حقیقت مسئله‌ی امامت اهل بیت (علیهم‌السلام) را امری متصل و جدایی‌ناپذیر مطرح می‌سازند. امام رضا (علیه‌السلام) با این بیان، امامت خود را نتیجه‌ی قهر مترتب بر امامت گذشتگان می‌شمارند و سلسله‌ی امامت خود را به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) متصل می‌کنند. در این زمینه روایت‌های بسیاری وارد شده که ذکر همه‌ی آنها از مجال بحث خارج است. از جمله‌ی این روایت‌ها می‌توان به حدیث سلسلةالذهب اشاره کرد (ابن بابویه، 1398 ق: 20؛ حسکانی، 1411 ق، ج 1: 170؛ طبسی، 1391: 43؛ قندوزی حنفی، 1416 ق، ج 3: 168). براساس این روایت‌ها شرط ورود به توحید، امامت بوده و این نمونه‌ی معدودی از اهتمام امام رضا (علیه‌السلام) در تبیین و تثبیت مسئله‌ی امامت شیعی است که در نتیجه‌ی تلاش‌های ایشان موضوع امامت در سرلوحه‌ی عقاید شیعی قرار گرفت.

نقش بالندگی و توسعه‌ای

رشد، توسعه و بالندگی تشیع در تمامی ساحت‌ها، پس از امام صادق (علیه‌السلام)، مدیون اندیشه و مدیریت متعالی امام رضا (علیه‌السلام) است.

1. رشد علمی و فرهنگی تمدن اسلامی و تشیع

یکی از نتایج مهم مدیریت فرهنگی امام رضا (علیه‌السلام) ارتقاء سطح علمی و فرهنگی جامعه‌ی اسلامی است. جایگاه مهم علم و دانش در میان ارکان و عناصر تمدن‌ساز، امری روشن و نقش مؤثر آن در شکل‌گیری و تداوم تمدن‌های بشری، جای تردید ندارد. ارتباط تنگاتنگ میان مقوله‌ی علم با فرهنگ و تمدن اسلامی که آموزه‌های اصیل آن بیشترین تأکید را بر تعلیم و تربیت داشته و دانشمندانی بزرگ پرورش داده بیشتر نمایان است. البته علی‌رغم اهتمام دین اسلام به دانش‌پروری و انگیزه‌ی مسلمانان برای توسعه و پیشرفت‌های علمی، به دلیل وجود برخی موانع سیاسی و اجتماعی در سده‌ی اول و اوایل سده‌ی دوم، فضای مساعدی برای توسعه‌ی علمی وجود نداشت؛ اما امام رضا (علیه‌السلام) با استفاده از تاکتیک‌های مدبرانه، راه علم و فرهنگ را در جامعه‌ی اسلامی و به ویژه تشیع فراهم آوردند که برخی از آنها به شرح ذیل است:

تصحیح نگرش مسلمانان (نسبت به دین، علم و مبانی شیعه)

به خاطر وجود مکاتب مختلف فقهی، کلامی و... عصر قبل از امام رضا (علیه‌السلام) به جولانگاه افکار انحرافی تبدیل شده بود. از جمله، انحراف‌های ناشی از ترجمه‌ی کتاب‌های بیگانه نیز اعتقادهای اصیل دینی را هدف قرار داده بود. بهینه‌ترین اقدام در این وضعیت، ترویج فرهنگ دینی و عقاید اصیل اسلامی با ارائه‌ی روش‌های شناخت حق از باطل و در واقع کاری معرفت‌شناختی در خصوص عقاید رایج در راستای تثبیت عقاید حقه بود که امام رضا (علیه‌السلام) با انجام مسافرت‌هایی به مراکز پخش این اندیشه‌های انحرافی از قبیل بصره و کوفه و انجام مناظره با آنها، تأثیری مهم در تصحیح نگرش مسلمانان به مسائل دینی و علمی داشتند (مرتضوی، 1375: 30-28).
علی بن موسی الرضا (علیه‌السلام) طی دوران اقامت خود در مرو، مرکز علمی و اداری خراسان، تلاش گسترده‌ای را برای ترقی اندیشه و اعتقادهای مردم خراسان به عمل آوردند. در دوران ولایتعهدی امام رضا (علیه‌السلام) در زمینه‌های سیاسی و فرهنگی اتفاق‌های بسیاری رخ داد و روز به روز عظمت و محبوبیت امام (علیه‌السلام) بیشتر شد، گرچه در ظاهر به نظر دشمنان، چنین تصور می‌شد که حرکت امام (علیه‌السلام) از مدینه به خراسان بهره‌ی چندانی نداشته است، ولی اگر این جریان به درستی مطالعه و تحلیل شود درمی‌یابیم که این حرکت برای شیعیان مفید بوده است.
در مجموع امام (علیه‌السلام) در این سه سال انقلاب فرهنگی و سیاسی، فعالیت‌های عمیق و وسیعی به نفع تشیع انجام دادند که بعد از نهضت علمی امام صادق (علیه‌السلام) در تاریخ تشیع نظیر ندارد. همین انقلاب فرهنگی، مبانی اصیل تشیع را در سطح عالی تبیین کرد. مجالسی که به دستور مأمون تشکیل می‌شد و امام (علیه‌السلام) با دانشمندان اسلامی و غیراسلامی بحث می‌کردند مفید بود. بسیاری از دانشمندان مادی از بیان امام رضا (علیه‌السلام) قانع می‌شدند و به سستی مبانی خود اعتراف می‌کردند. بسیاری از علمای اهل تسنن در برابر پاسخ‌های امام (علیه‌السلام) متحیر و بی‌جواب می‌ماندند (رک: ابن بابویه، 1398 ق، 427-420؛ طبرسی، 1403 ق، ج 2: 421-416 و...) همین امر موجب تقویت و استحکام فرهنگ شیعی شد.

تعلیم و تربیت همگام با هدایت و ارشاد

مأمون در تظاهر به تشیع، امام (علیه‌السلام) را در بیان و گسترش مبانی تشیع آزاد و تأیید می‌کرد. در این دوره با روی کار آمدن مأمون که خود دانشمندترین خلیفه‌ی بنی‌عباس بود و نسبت به دانش‌افزایی جامعه‌ی اسلامی نظر مساعدی داشت موقعیتی به وجود آمد که در آن علم و معرفت به آسانی می‌توانست رشد و نمو کند. امام رضا (علیه‌السلام) در این دوره، دو مسئله را هم‌زمان پیش بردند: از یک‌سو ارشاد و هدایت آحاد مردم و سوق دادن آنان به قرآن و سیره‌ی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و از سوی دیگر تعلیم و تربیت مردم و توجه دادن آنان به علم و دانش و مبارزه با انواع شبهه‌ها که در نهایت باعث اعتلا و گسترش فرهنگ و مبانی تفکر شیعی شد.

توسعه‌ی همه جانبه‌ی علوم

باید توجه داشت علوم مورد بحث در مدرسه‌ی امام رضا (علیه‌السلام) فراتر از تشیع است. از جمله، گسترش علم پزشکی در زمان امام رضا (علیه‌السلام) را می‌توان از ویژگی‌های آن دوره دانست. نقش اول در اهتمام به علم طب و گسترش آن، مربوط به امام رضا (علیه‌السلام) است که با ارائه‌ی بحث‌ها و مکتوبات مهمی در این زمینه از جمله رساله‌ی ذهبیه، حکام عباسی را بر آن داشت تا مردم را به تحقیق در این زمینه تشویق کنند و خود نیز در این خصوص اقدام‌هایی انجام دادند (رک: علی بن موسی (علیه‌السلام)، 1402 ق).
همچنین علم کلام یکی از برجسته‌ترین رشته‌هایی بود که به شدت مورد توجه قرار گرفت و مباحث گوناگونی از سوی طیف‌های مختلف متکلمان در دفاع از باورهای خویش طرح و بحث می‌شد که خود این قضیه روحیه‌ی تحقیق و تتبع در مسائل کلامی را در طالبان حقیقت تقویت کرد، هر چند در این برهه از تاریخ اسلام، شاهد پیدایش یا اشاعه‌ی فِرق مختلفی هستیم که به نوعی گرفتار انحراف‌های عقیدتی بودند و برای تثبیت ادعاهای خویش، از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کردند و متأسفانه تأثیر افکار انحرافی چنین گروه‌هایی برای برخی افراد قابل کتمان نیست، نقش اساسی حضرت رضا (علیه‌السلام) و اصحاب و شاگردان ایشان در ابطال برهانی و عقلانی مبانی این فرقه‌ها، افشای انحراف‌های آنها و هدایت مردم حائز اهمیت است.

ایجاد فضای مناسب علمی

زمانی که از نقش امام رضا (علیه‌السلام) در توسعه‌ی علم و شکوفایی معارف اسلامی بحث می‌شود، نباید به این بسنده کرد که امام رضا (علیه‌السلام) شاگردان بزرگی را در علوم مختلف تربیت کردند. زیرا این برداشت ساده‌ای از مدیریت فرهنگی ایشان است. نقش عمده‌ی امام (علیه‌السلام) در زمینه‌ی توسعه علم، ایجاد فضای علمی مناسبی برای طرح نظریه‌ها و اندیشه‌های مخالف بود، تا در سایه‌ی آزادی بیان، مطالبی طرح شود و سپس مورد نقد و بررسی منطقی و عقلانی قرار گیرد. بدین ترتیب سده‌ی سوم و چهارم ق. شاهد اوج تمدن اسلامی در سه وجه مسائل فرهنگی، توسعه‌ی علمی و همچنین پیشرفت‌های صنعتی و فناوری است.

2. گسترش تشیع در عصر امام رضا (علیه‌السلام)

رشد مذهب تشیع یکی دیگر از آثار مهم مدیریت فرهنگی امام رضا (علیه‌السلام) به شمار می‌آید. گرچه بعد از جریان عاشورا تا حدی احساس مردم، به خصوص شیعیان به سمت اهل بیت (علیهم‌السلام) معطوف شد و امام سجاد، امام باقر و امام صادق (علیهم‌السلام) فعالیت‌های فرهنگی مهمی در جهت توسعه‌ی مبادی شیعه انجام دادند. امام کاظم (علیه‌السلام) با وجود زندانی بودن از هر فرصتی برای گسترش فرهنگ شیعی استفاده کردند؛ اما تبلیغات امویان و عباسیان علیه شیعه شدیدتر از آن بود که تشیع دست‌کم به طور علنی رشد کند. این حکومت‌ها در صحنه‌ی سیاسی و اجتماعی برخورد سختی با شیعیان داشتند. همچنین در بُعد فرهنگی با جعل احادیث و تحریف آنها به طور مداوم در تخطئه‌ی شیعه می‌کوشیدند. اما در زمان امام رضا (علیه‌السلام) فرصتی پیش آمد و آن مطرح شدن مسئله‌ی ولایتعهدی است. امام (علیه‌السلام) در دوران ولایتعهدی با آزادی بیانی که در عصر مأمون عباسی داده شده بود و با استفاده از مناظره‌های علمی با اهل کتاب و نحله‌های فکری گوناگون زمینه‌ی اعتلای معرفت، بینش دینی و گسترش تشیع این منطقه را فراهم کردند. آن حضرت با تشکیل محافل علمی، کلامی و حدیثی به دفاع از اصول اسلام و فرهنگ اهل بیت (علیهم‌السلام) پرداختند و به ایرادها و شبهه‌های فِرق مختلف پاسخ دادند. امام (علیه‌السلام) برای تبیین و تحکیم مواضع شیعه و رفع شبهه از آن، گام‌های اساسی برداشتند و تحول‌های فرهنگی چشمگیری را در جامعه ایجاد کردند (طوسی، 1373: 373-351).
جامعه‌ی شیعی عصر امام رضا (علیه‌السلام) در اکثر مناطق به خصوص در خراسان رو به افزایش بود. اگر به دوره‌ی قبل بازگردیم توسعه‌ی شیعه معلول عوامل مختلفی از جمله اعزام مبلّغانی به نقاط مختلف خراسان بود تا مردم را با جریان اصیل امامت آشنا کنند. عامل دیگر توسعه‌ی شیعه در خراسان، حضور دعات عباسی در این منطقه است که با شعار «الرضا من آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)» وارد میدان شده بودند. همچنین حضور امام رضا (علیه‌السلام) در مرو، مرکز علمی و اداری خراسان، در منصب ولایتعهدی زمینه‌ی رشد و گسترش شیعه را در خراسان فراهم کرد. مردم خراسان که از پیش به خاندان رسالت علاقه‌مند بودند، پس از حضور آن حضرت، عشق و محبتشان به اهل بیت (علیهم‌السلام) و علویان بیشتر شد، به گونه‌ای که مدفن امام رضا (علیه‌السلام) به یکی از پایگاه‌های مهم تشیع در طول تاریخ درآمد و بر تاریخ فرهنگ، هنر و اقتصاد ایران تأثیر عمیقی بر جای گذاشت.
با توجه به آنچه در منابع تاریخی آمده است علاوه بر منطقه‌ی خراسان، توسعه‌ی شیعیان در مناطق مدینه، کوفه، بغداد و قم در دوره‌ی امام رضا (علیه‌السلام) قطعی به نظر می‌رسد (ابن شهر آشوب مازندرانی، 1405 ق، ج 4: 220). به همین دلیل در جریان حرکت امام رضا (علیه‌السلام) از مدینه به مرو، ایشان را از مسیر اصلی که از میان شهرهای معروف شیعی چون کوفه و قم می‌گذشت عبور ندادند بلکه راه بصره را که راه فرعی و طولانی‌تری بود انتخاب کردند. در مجموع دوران امامت امام رضا (علیه‌السلام) به ویژه دهه‌ی دوم آن، دوران آزادی و آسایش نسبی شیعیان است. در این مقطع زمانی، شیعیان و سادات از اطراف برای دیدن و بهره بردن از محضر ایشان به خراسان روی آوردند. بی‌شک عقاید، اندیشه و فقه شیعه در این دوران گسترش درخور توجهی داشت.

نقش نخبه‌پروری

امام رضا (علیه‌السلام) طی 18 سال امامت در مدینه و دو سال اقامت در ایران با تشکیل کلاس‌های درس به تربیت نخبگان پرداختند که جمع آنها را 318 نفر دانسته‌اند (طوسی، 1373: 373-351). این آمار نشانگر توسعه‌ی چشمگیر شیعیان و ظهور افراد ویژه با استعدادهای درخشان در مکتب امام رضا (علیه‌السلام) و نقش بی‌بدیل ایشان در نخبه‌پروری است، کسانی که هر کدام به تنهایی عده‌ی کثیری را با جامعه‌ی شیعی همراه کردند.
یکی از شاگردان امام (علیه‌السلام)، حسن بن محبوب سراد، از کسانی است که علما به صحت احادیث او اجماع کرده‌اند و آثار بسیاری مثل: کتاب، حدود، دیات، مشیخه، فرائض، نکاح، طلاق و... از او به یادگار مانده است (ابن ندیم، بی‌تا: 286).
شاگرد دیگر ایشان، صفوان بن بجلی بوده که در باب‌های مختلف فقه و دیگر مباحث اسلامی بیش از 30 جلد از او باقی مانده است (نجاشی، 1365؛ 197؛ طوسی، 1351: 113). امام جواد (علیه‌السلام) می‌فرمایند: خداوند از صفوان بن یحیی و محمد بن سنان - به خاطر رضایتی که من از آنان دارم - راضی است، آنان هیچ‌گاه با من و پدرم مخالفت نورزیدند (نجاشی، 1365: 199؛ طوسی، 1373: 359).
زکریا بن آدم از دیگر شاگردان امام (علیه‌السلام) است که حضرت مردم را - هنگامی که به حضرت دسترسی نداشتند - به او ارجاع دادند (کشی، 1409 ق: 595-594). علی بن اسماعیل میثمی در بحث‌های اعتقادی و فن مناظره از قدرت بالایی برخوردار بود. وی شاگرد آستان آن حضرت است که با قلم و زبانش از حقوق اهل بیت (علیهم‌السلام) دفاع می‌کرد (صدر، بی‌تا: 353؛ اشعری، 1362: 92).

نقش سازمان‌دهی و سامان‌بخشی

سازمان‌دهی، سامان‌بخشی و نظام‌مند شدن ساختار جامعه‌ی شیعه، از آثار ویژه‌ی مدیریت فرهنگ امام رضا (علیه‌السلام) به شمار می‌آید که در مؤلفه‌های زیر قابل طرح است:

1. بستن پرونده‌ی فرقه‌گرایی

امام رضا (علیه‌السلام) پرونده‌ی فرقه‌گرایی را در شیعه بستند. عظمت وجودی و مقام علمی بالای ایشان که از منبع وحی سرچشمه می‌گرفت، رفتار محبت‌آمیز امام (علیه‌السلام) و دیگر عوامل باعث شد تا فرقه‌های شیعه، جمع شده و تقریباً همه - به جز فرقه‌ی اسماعیلیه - امامی مذهب (شیعه‌ی اثنی عشری) شدند (رک: نوبختی، بی‌تا: 68 و...).

2. نظام‌مند شدن ساختار عقاید و باورهای شیعی

از جمله آثار مدیریت فرهنگی امام رضا (علیه‌السلام) شکل‌گیری و تداوم عقاید و باورهای شیعی است. عصر امام (علیه‌السلام) بنا به دلایلی از جمله انحراف‌های ناشی از ترجمه‌ی کتاب‌های بیگانه و آشنایی مسلمانان با علوم دیگل ملل و نحل، خاصه ایرانیان، یونانیان و عقاید رایج در این دو منطقه و مذاهبی چون یهودیت، مسیحیت، زردشت، مانوی، مزدکی و مکاتبی چون عرفان‌گرایی (آیین گنوستیک)، رواقی‌گری و دیگر مکاتب رایج در سرزمین‌های مفتوحه، عصر شکوفایی بحث‌های کلامی و عقیدتی بود. جریان‌های مختلف با رویکردهای متفاوت و در مواردی با عقاید انحرافی در جامعه‌ی اسلامی حضور داشتند که اعتقادهای اصیل دینی را هدف قرار داده بودند. متفکران، اندیشمندان و امام هر مذهب به تشخیص خویش به این‌گونه شبهه‌ها پاسخ می‌دادند. اختلاف در نوع برخورد با شبهه و پاسخ‌های ارائه شده، امری طبیعی بود اما به هر حال در گسترش اختلاف‌های عقیدتی هر فرقه با فرقه‌ی دیگر نقشی تعیین کننده داشت.
بهینه‌ترین اقدام در این وضعیت، ترویج فرهنگ دینی و عقاید اصیل اسلامی یا ارائه‌ی راه‌های شناخت حق از باطل و در واقع کاری معرفت‌شناختی در خصوص عقاید رایج در راستای تثبیت عقاید حقه بود. امام رضا (علیه‌السلام) با تبیین ابعاد مختلف عقاید شیعی، چارچوب فکری و عقیدتی را ترسیم کرده و جامعه‌ی شیعی را در باورها و عقاید به کمال رساندند. امام (علیه‌السلام) در دفاع از حقانیت اسلام، توجیه‌های عقلی ارائه می‌دادند و در همین زمینه نیز شاگردانی که رسالت آنها دفاع عقلانی از دین و عقاید مذهب شیعه بود تربیت شدند.

3. ساماندهی مبانی کلامی شیعه

به قدرت رسیدن عباسیان مقارن با شکل‌گیری رسمی مذاهب کلامی در عالم اسلام است. نیمه‌ی اول قرن دوم ق. برای همه‌ی مذاهب و فِرق اسلامی عصر کسب استقلال عقیدتی و کلامی است. پس از آنکه معتزله اصول خمسه‌ی خود را مدون و ارائه کردند، دیگر مذاهب اصلی هم ناگزیر از ارائه‌ی اصول اعتقادی خود شدند و به مرور، مکاتب و مذاهب عقیدتی به وجود آمدند. اوج‌گیری مباحث کلامی در عصر امام رضا (علیه‌السلام)،‌ فرصت‌ها و تهدیدهایی را برای جامعه‌ی اسلامی در پی داشت. امام رضا (علیه‌السلام) در چنین شرایطی، از فرصت‌های موجود برای تبیین مواضع خود در موضوع‌های کلامی بهره برده،‌ تهدیدهای حاصل از فعالیت جریان‌های فکری گوناگون را به فرصت مبدل ساخته و به ساماندهی مبانی کلامی شیعه پرداختند. در این هنگام، تحت تأثیر شرایط سیاسی جامعه‌ی اسلامی در دوره‌ی انتقال قدرت از بنی‌امیه به بنی‌عباس و پس از آن تا به قدرت رسیدن مأمون، اصلی‌ترین مبحث کلامی جامعه‌ی اسلامی که به شدت مورد علاقه‌ی هر دو جریان بوده، موضوع امامت و رهبری و مباحث متفرع بر آن است. دیگر بحث‌های کلامی این دوره مباحثی چون توحید، قدر، جبر، جایگاه مؤمن و کافر و... تحت الشعاع این مبحث قرار گرفت (محمدزاده، 1388: 417). از دیگر مسائل کلامی مطرح شده در آن زمان، مسئله‌ی رؤیت خداوند بود. امام (علیه‌السلام) در رد این برداشت فرمودند: «اگر کسی بتواند خدا را به چشم ببیند، پس به او احاطه‌ی علمی پیدا کرده و خدا مورد معرفت قرار گرفته است» (ابن بابویه، 1398 ق: 110).
روایت‌های متعددی نیز از امام رضا (علیه‌السلام) درباره‌ی قضا و قدر و مسئله‌ی جبر و اختیار وارد شده است. ایشان در این مورد معتقد به «امر بین امرین» بودند که این مفهوم نشانگر داشتن اختیار از سوی انسان است. از سوی دیگر، امام رضا (علیه‌السلام) روایت‌های مورد ادعا در مباحث کلامی و غیر آن را بررسی کرده و قسمتی را از اساس غیر صحیح خوانده و برخی را نیز با استفاده از آیات و روایت‌های دیگر و مقدمات عقلی توجیه کردند (همان: 390-359). شکل‌گیری مذاهب کلامی و مشخص شدن حدود و ثغور این مذاهب در اواخر دوره‌ی اموی و اوایل حکومت عباسی به مرور مناقشه‌های عقیدتی را به مجادله‌های مذهبی مبدل کرد، به طوری که در اوایل دوره‌ی عباسی، مذاهب در مقابل یکدیگر قرار گرفتند و این به نفع حکام عباسی بود، چرا که روشنفکران جامعه را که به طور معمول اصلی‌ترین مزاحمان اقتدار هم هستند، متوجه یکدیگر کرد. شاید سیاست ویژه‌ی خلفای عباسی برای تشکیل جلسه‌های مناظره و مباحثه در جهت تأمین همین هدف راهبردی برای حکومت بوده است. البته ضرورت‌های زمان و آشنایی مسلمانان با آثار فکری و معرفتی دیگر جوامع هم در ایجاد این تحول بی‌تأثیر نبوده است. امام رضا (علیه‌السلام) در مقابل شبهه‌ی جریان‌های الحادی به موضوع‌های مطرح شده در حوزه‌های کلامی، با نگرشی اعتدال‌گرا نگریسته‌اند. ایشان با موضع‌گیری‌های سازنده، مبانی عقیدتی جامعه‌ی اسلامی را در برابر شبهه‌ها بیمه کردند و احاطه‌ی علمی حضرت در موضوع‌های مختلف کلامی، زمینه‌ی شکل‌گیری کلام شیعی را فراهم آورد.

4. ساماندهی قیام‌های علویان

بعد از درگیری امین و مأمون، هرج و مرج بیشتر شهرهای اسلامی را فراگرفت و ناامنی و اضطراب بر جامعه حاکم شد. این نابسامانی زمینه را برای تحرک دیگر مخالفان فراهم ساخت و قیام‌هایی را در پی داشت. مهم‌ترین این قیام‌ها، قیام‌های علویان بودند که عبارت‌اند از: قیام محمد بن ابراهیم بن طباطبا (یعقوبی، 1371، ج 2: 464-461)، قیام زید بن موسی (علیه‌السلام) (زیدالنار) (ابن اثیر، 1371، ج 16: 255-251)، قیام ابراهیم موسی بن جعفر (علیه‌السلام) (همان: 256؛ طبری، 1375، ج 13: 5638)، قیام ابن افطس (مسعودی، 1374، ج 2: 441؛ طبری، 1375، ج 13: 5640-5638) و قیام محمد بن جعفر صادق (علیه‌السلام) (مسعودی، 1374، ج 2: 444-439؛ اصفهانی، بی‌تا: 441-438).
هارون با توجه به ملاحظه‌های سیاسی و برای حفظ حاکمیت خود پس از شهادت امام موسی کاظم (علیه‌السلام) از کشتار و شکنجه‌ی علویان دست کشید و از فشار سیاسی و اجتماعی علیه امام (علیه‌السلام) کاست، به همین علت ایشان مبارزه‌ی خود را به گونه‌ای دیگر ادامه دادند. در این دوران سادات به شورش‌هایی علیه حکومت دست زدند که گاه شخصیت امام (علیه‌السلام) نیز پشتوانه‌ی آنان بود و به سفارش حضرت از ریختن خون شورشیان جلوگیری می‌شد، از سوی دیگر ایشان به نشر بیشتر فرهنگ اسلامی و پرورش شیعیان پرداختند. پس از این دوره در زمان حکومت مأمون، شورش و نافرمانی سراسر قلمرو عباسی را فراگرفت. در حالی که امین تنها بر بغداد مسلط بود و مأمون بر خراسان، علویان با دعوت «الرضا من آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم)» به زودی بر حجاز، یمن، کوفه، بصره، واسط و اهواز مسلط شدند و دعوتشان در تمام این مناطق گسترده شد. مهم‌ترین این شورش‌ها قیام ابوالسرایا به رهبری ابن طباطبا بود (ابن اثیر، 1371، ج 16: 253-248؛ یعقوبی، 1371، ج 2: 464-461). البته اشکال اساسی علویان که همان نداشتن اتحاد بود مانع موفقیت آنها می‌شد. در ظاهر امام (علیه‌السلام) در زمینه‌ی قیام با علویان ارتباط نداشتند ولی مأمون احتمال می‌داد که شخصیت برجسته‌ای که دور از مرکز حکومت است اقدامی علیه وی انجام دهد و قیام‌های علویان زمینه را برای امام (علیه‌السلام) فراهم سازد. لذا مأمون برای رفع خطر علویان در پی چاره‌ای اساسی و همیشگی برآمد و تصمیم گرفت برای فرونشاندن قیام‌های پی در پی علویان، امام رضا (علیه‌السلام) را از مدینه به مرو احضار کند و به اجبار ایشان را ولیعهد خود سازد (حسینی، 1377: 141). عرضه‌ی خلافت به امام رضا (علیه‌السلام) معنایش این نبود که مأمون از هرگونه امتیازی چشم پوشیده بود و دیگر سهمی از حکومت نمی‌طلبید، بلکه برعکس می‌خواست بر مسند حکومت، مقامی ظاهری و صوری بنشاند و در باطن همه‌ی کارها به دست او باشد، در این صورت نه تنها از قدرتش کاسته نمی‌شد بلکه موقعیتی قوی‌تر می‌یافت. مأمون با تفویض خلافت به امام (علیه‌السلام) در پی این نبود که خلافت خود را از دست بدهد، بلکه می‌خواست از علویان اعتراف بگیرد که حکومتش قانونی است لذا درصدد بود بزرگ‌ترین شخصیت آنان را به این بازی وارد سازد (همان: 161). سرانجام مأمون با ولیعهدی امام (علیه‌السلام)، از طرف علویان آسوده خاطر شد، آنها به خاطر امام (علیه‌السلام) آرام گرفتند. در تاریخ هیچ شاهدی از حرکتی علیه مأمون طی فاصله‌ای که امام (علیه‌السلام) به عنوان ولیعهد در دستگاه حکومتی حضور داشتند وجود ندارد. بنابراین یکی از پیامدهای قیام علویان تغییر جهت خلافت عباسی در مورد جایگاه امامان (علیهم‌السلام) بود و اینکه آنان نیز در امر خلافت دارای حق هستند. ولایتعهدی امام (علیه‌السلام) به علویان هیچ‌گونه اذیت و آزاری نرساند و وضعیت زندگی آنها بهبود یافت، کما اینکه مأمون تعداد زیادی از علویان را با اینکه از نظر وی جرم‌های بزرگی مرتکب شده بودند از جمله «زیدالنار» برادر حضرت رضا (علیه‌السلام)، عفو کرد. اما بعد از شهادت امام (علیه‌السلام) با توجه به خطری که از جانب علویان احساس می‌کرد، سیاست خود را تغییر داده تعداد زیادی از آنها را کشت و بقیه متواری شدند.
باید توجه داشت که امام رضا (علیه‌السلام) از مشارکت مستقیم در قیام بر ضد حکومت‌های زمان خودداری می‌کردند و در این امر بر ایشان انتقاد و اعتراضی وارد نیست، زیرا آنان با ارزیابی وضعیت موجود می‌دانستند که شورش و قیام بر ضد حکومت جز شکست چیز دیگری نصیب شیعیان نمی‌کند، بنابراین ائمه (علیهم‌السلام) برای آگاه‌سازی افراد جامعه و هدایت و تربیت آنها کوشش داشتند. امام رضا (علیه‌السلام) انقلاب‌های علویان را نه به طور کامل تأیید و نه آنها را رد می‌کردند. این نهضت‌ها از آن روی که گامی در جهت آگاهی بخشیدن به توده‌ها برای مخالفت با خلفا به شمار می‌آمد مورد تأیید ضمنی امام (علیه‌السلام) بود؛ اما در مرحله‌ی عمل دیدگاه امام (علیه‌السلام) با سران این نهضت‌ها تفاوت داشت.

نقش روشنگری و بصیرت‌افزایی

امام رضا (علیه‌السلام) در یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های تاریخ شیعه به امامت رسیدند. فضای فعال فرهنگی و رونق مباحث علمی، بحران مشروعیت سیاسی و دینی و نیز انشعاب‌های درون فرقه‌ای شیعه، سبب شد امام رضا (علیه‌السلام) با ابزارهای مختلفی به روشنگری امت بهت‌زده و تشنه‌ی معرفت آن دوره دست بزنند. بیان فلسفه‌ی احکام، صدور روایت‌های عقیدتی، تألیف کتاب‌ها و رساله‌های مختلف و موضع‌گیری‌های سیاسی و تاریخی امام (علیه‌السلام) همه در همین جهت برنامه‌ریزی شده‌اند.
لازم به ذکر است بصیرت‌افزایی امام رضا (علیه‌السلام) از سه طریق انجام شد:

1. مناظره‌ها

مناظره‌های امام رضا (علیه‌السلام) بستر مناسبی برای روشنگری بود، این مجالس برخلاف تصویر برگزارکنندگان آن، مرتب به نفع امام (علیه‌السلام) خاتمه می‌یافت و زمینه‌ی ترسیم شخصیت واقعی ایشان را فراهم می‌کرد. پس می‌توان این مباحث را مهم‌ترین عامل بصیرت‌افزایی و توسعه‌ی مذهب تشیع دانست، چون به این بحث به شکل کافی پرداخته شده، به همین اندک بسنده می‌شود (رک: ابن بابویه، 1372 و 1414 ق؛ ابن شهر آشوب مازندرانی، 1405 ق، ج 4: 387-381 و...).

2. مکاتبه

قلم، کارآمدترین ابزار برای انتقال پیام‌ها و قوی‌ترین وسیله برای ماندگاری ایده‌ها، عقاید و اندیشه‌هاست. علاوه بر مناظره‌ها، مجموعه نامه‌های امام (علیه‌السلام) به افراد مختلف در توضیح مبانی شیعه و روشنگری، نقش مهمی داشت. نامه‌هایی از قبیل تبیین جایگاه اهل بیت (علیهم‌السلام) در کتاب و سنت (کلینی، 1369، ج 1: 290-284)، برخی از مسائل کلامی (ابن بابویه، 1372، ج 1: 229)، مسائل اختلافی میان شیعه و اهل سنت مثل ایمان ابوطالب (فیض کاشانی، 1407 ق، ج 2: 176)، توضیح مصداق شیعه (حمیری، 1413 ق: 206-203) و معنای «اولوالامر» (عیاشی، بی‌تا، ج 1: 360) و...

3. مهاجرت‌های هدف‌دار دینی و فرهنگی

امام (علیه‌السلام) قبل از مهاجرت به مرو، به منظور معرفی خود، اثبات امامت و برای از بین بردن شبهه و بصیرت‌افزایی، به بصره و کوفه سفر کردند و در آنجا با گروهی از مسلمانان از جمله عمر بن هداب که گرایش ناصبی داشت و معتزلی مذهب بود و دیگران مناظره‌هایی داشتند (رک: ابن بابویه، 1398 ق).

نقش حفاظتی - هدایتی

حفظ جامعه‌ی شیعه از انواع آسیب‌ها و هدایت آنها در مسیر درست، یکی از مهم‌ترین آثار مدیریت فرهنگی امام رضا (علیه‌السلام) بر تشیع است.

1. حفظ جامعه‌ی شیعه از آسیب (سیاسی، فرهنگی و علمی)

در واقع آنچه که زمینه‌ی توسعه‌ی هرچه بیشتر مجموعه‌ی رو به رشد شیعه را فراهم کرد، طرح‌ها و تدابیر حفاظتی بود که امام رضا (علیه‌السلام) به کار بستند. این مسئله به خصوص در دوره‌ی مأمون که حکومت عباسی از قدرت بالایی برخوردار بود و امام رضا (علیه‌السلام) در منصب ولایتهدی (هرچند بر حسب ظاهر) بودند اهمیت خود را بیشتر نشان می‌دهد. در این دوره که مسائل فکری و عقیدتی و همچنین مباحث فقهی در جامعه‌ی اسلامی اوج گرفته و شبهه‌های گوناگونی در زمینه‌های دینی و غیردینی مطرح می‌شد، تشنگی علمی و معرفتی شدیدی میان مردم به وجود آمد. پیروزی در مناظره‌ها، عظمت علمی، مقام معنوی و اخلاق عملی باعث جذب مردم به سوی امام رضا (علیه‌السلام) شد. ابهت علمی ایشان همه جا را فراگرفت به گونه‌ای که مأمون به آن اعتراف کرد.
این مسائل امری نبود که حکومت نسبت به آنها بی‌تفاوت باشد. در چنین فضایی، امام رضا (علیه‌السلام) برای حکومت، حساسیت‌زا و سوء استفاده از وجهه‌ی اجتماعی ایشان از مهم‌ترین دغدغه‌های حکومت بود. همچنین جماعت شیعه که از نفوذ و تأثیر زیادی برخوردار بودند و سردمداران قیام‌های علوی که به صورت مخفیانه زندگی می‌کردند و در مناطق دورافتاده، متواری بودند، با استفاده از موقعیت و پست حکومتی امام رضا (علیه‌السلام) وضعیت زندگی آنها بهبود یافت و از آزادی نسبی بهره‌مند شدند. این مسئله برای حکومت نگران کننده و حساسیت‌زا بود.
با توجه به این موضوع، تاکتیک‌های امام رضا (علیه‌السلام) در دو جهت اصلی باید اجرا می‌شد:
1. اجتماع و جامعه‌ی شیعی چگونه کنترل و هدایت شود تا آسیب نبیند؛
2. رهبری شیعه چگونه خود و راه فکری‌اش را از آسیب محفوظ نگه دارد.

2. دور کردن شیعیان از خطرهای سیاسی

در دوره‌ی مأمون عباسی با توجه به جریان ولایتعهدی، امام رضا (علیه‌السلام) کوشیدند جامعه‌ی شیعی را از اهداف پشت پرده‌ی خلیفه آگاه کنند تا از سوق یافتن شیعیان در گرداب‌های سیاسی که خلیفه نقش اول آن را برعهده داشت جلوگیری کنند. در چنین شرایطی که دشمن آشنایی کاملی با جامعه‌ی شیعه داشته و با مهم‌ترین شخصیت آن یعنی امام رضا (علیه‌السلام) رابطه دارد، نیاز به تاکتیک‌های جدید و متفاوت بود. اگر امام (علیه‌السلام) ولایتعهدی را نمی‌پذیرفتند، مأمون به ای

کلماتی برای این موضوع
پارسی نیوزپایگاه بزرگ و پیشرفته خبری همشهری آنلاین ۳۶۵ یا ۶۰۰ میلیون تومان اولی رقم فروش نگاهی گذرا به زندگینامه‌ی حضرت آیت‌الله‌العظمی …رهبر انقلاب اسلامی ایران ۱ خاندان ۲ شخصیت علمی و فرهنگی ۱۲ تحصیل و تدریس ۲۲پاسخ امام خامنه ای به افراط و تفریط صادق شیرازی و …کلیپ زیبایی از هوشمندی حضرت امام خامنه ای که اختلافات مذهبی را به بهترین شکل به نفع آرشیو موضوعی بیانات آرشیو کلیدواژه‌ها و فیش های موضوعی بیانات اسلام کوئست مرجعی برای پاسخگویی به سوالات دینی، اعتقادی و شرعیآموزش نماز آموزش نماز آثار و برکات نماز آموزش نماز نماز آخرین توصیه انبیاء أحَبُّ پرسمان دانشجویی اندیشه ی سیاسیواکاوی حیات سیاسی امام رضاع و بررسی شاخص‌های سیاسی حاکم در عصر آن امام همام،نقشه اختلاف نظر آیت الله هاشمی با آیت الله خامنه ای در …آیت الله هاشمی رفسنجانی همواره یکی از چهره های خبرساز ایران بوده است وی در واقع بعد راههای کنترل شهوت و احساسات جنسی شهر سوالراه ها و روش های کم کردن و از بین بردن شهوت و تمایلات جنسی برای افراد مجرد باید دانست سایت خبر ی و فرهنگی ترکمنصحرا درگذشت یکی از علمای برجسته اهل‌سنت ترکمن‌صحرااسلام هراسی چیست؟ پرسمان دانشجویی اندیشه ی …اسلامهراسیچیست؟واکاوی حیات سیاسی امام رضاع و بررسی شاخص‌های سیاسی حاکم در عصر آن امام همام،نقشه دیدن خواب در چه ساعاتی صحت دارد ؟ منتظران و یاوران …دیدن خواب در چه ساعاتی صحت دارد و اگر فردی آینده زندگی خود را در خواب ببیند آیا تعبیر سریال از یاد رفته جامعفیلمنامه مجموعه از یاد رفته را قبل از بازی نخوانده بودم عمار آقایی بازیگر نقش مرتضی ماجرای شکستن و سوزاندن درب و شکستن پهلوی …ماجرای شکستن و سوزاندن درب و شکستن پهلوی حضرت فاطمه ـ سلام الله علیها ـ چه بوده است و تحقیق و پژوهش در متوسطه علوم اجتماعیماه ها هفته ها روز و تاریخ جلسه فصل ها موضوع و عنوان درس هدف ویژه درس فعالیت های دیگرجام نیوز خواننده زن، حراج آبروی ایران و زنده به گزارش گروه فرهنگی جام نیوز، تکخوانی خواننده زن در جشنواره موسیقی مراکش با سکوت کشاورزی لرستان اولین مجله علمی کشاورزی …قرن بیست و یکم، قرن جنگ بر سر آب نام گرفته است در قسمتهای مختلف دنیا، به خصوص در الف هخامنشی گرایی ضدیت با تاریخ کهن ایرانی استدر کاوش های باستان شناسی که از زمان رضا خان شروع شد تمام الواح قبل از دوران هخامنشی ها کیهان نهاوندکیهان نهاوند انعکاس اخبار شهرستان نهاوند و حومه ای خدا دلم مکن من را مقالات حقوق پورتال پرتال حقوقمقالاتحقوق دانش آموخته ی مهندسی اموات تاریخ مقطع

آثار و عواقب تهمت، بهتان و افترا

[ad_1]

نویسنده: علی چرخکار

نسبت دادن سخن یا فعل ناحق یا صفت نادرست به دیگری که موجب آبروریزی می شود، گناهی نابخشودنی و یکی از گناهان کبیره زبانی است که در برخی از مصادیق آن جرم نیز تلقی شده و احکام قانونی چون حد و تعزیر بر آن بار می شود. از نظر اسلام هر چند این نسبت دادن برخاسته از اعتقاد فرد باشد، جایز و روا نیست؛ زیرا تا زمانی که چیزی بر اساس ادله محکمه پسند اثبات نشده باشد، بیان هر سخن یا کار نادرست یا صفت ناروا به دیگری، عملی ضد اخلاقی، گناهی نابخشودنی و گاه جرم قانونی است که تبعات حقوقی و کیفری به دنبال دارد.

این نسبت دادن می تواند در قالب و اشکال گوناگونی از جمله تهمت، افترا، بهتان و مانند آن ها انجام گیرد. البته برخی سوء ظن را نیز جزو آن دانسته اند، ولی این بدگمانی تا زمانی که به لفظ در نیاید از مصادیق نسبت دادن نیست، بلکه زمانی که این نسبت ها به زبان و رفتار بیان می شود، به عنوان مصادیق این موضوع در می آید.

واژه تهمت از ریشه «تهم» در لغت به معنای فساد و بوگرفتگی از گندگی است. وقتی به کسی اتهام و تهمت زده می شود یعنی او را به فساد و گندگی نسبت می دهند.

واژه بهتان از «بهت» به معنای امری است که مورد دهشت، تحیر، مفاجات و مبهوتی شخص می شود؛ یعنی وقتی شخص از دیگری سخنی ناروا می شنود مبهوت می شود و در تحیر و دهشت قرار می گیرد به طوری که انتظار شنیدن این سخن ناروا را نداشته است و برای او ناگهانی بوده است. در حقیقت بهتان ناظر به واکنش متهمی است که به او نسبت ناروائی داده شده است.

اما واژه افتراء از ریشه «فری» به معنای خلق چیزی باطل است. در حقیقت باطلی را لباس خلقت پوشاندن را فری و افتراء گویند. پس کسی که افترا می زند، در حقیقت، باطلی را لباس حق می پوشاند و آن را به عنوان مطلب حق و راست و درست به دیگری نسبت می دهد در حالی که این نسبت باطل و این خلقت، باطل و دروغین است. پس می توان گفت که افترا به معنای جعل و ساختن و خلق دروغ و باطل است.

در قرآن، واژه تهمت و اتهام به کار نرفته، ولی واژه «بهت» و «بهتان» چندین بار به کار رفته است. «بهت» به معنای مبهوت شدن در هنگام استدلال و شکست در جدل احسن در آیه 285 سوره بقره در داستان مجادله نمرود با حضرت ابراهیم(ع) آمده است. همچنین بهت، به معنای مبهوت شدن در برابر امری ناگهانی که انتظارش را ندارد، در آیه 40 سوره انبیاء به کار رفته است.

اما «بهتان» به معنای نسبت های ناروا و دروغی که شخص را مبهوت می سازد، در آیاتی از جمله 20 و 112 و 156 سوره نساء و 16 سوره نور و 58 سوره احزاب و 12 سوره ممتحنه آمده است. البته در آیه اخیر بهتان با افترا به کار رفته است، همچنان که در آیه 40 سوره انبیاء برای تبیین شدت ناگهانی بودن عذاب الهی، افزون بر واژه بهت، از واژه «بغته» به معنای ناگهانی استفاده شده تا نشان دهد تا چه اندازه عذاب، ناگهانی و حیرت افزا است به طوری که انسان قدرت هر واکنشی را از دست داده و هرگونه توانی از او سلب می شود.

در قرآن افترا، هم نسبت به انسان ها به کار رفته و هم نسبت به خدا؛ به این معنا که شخصی به خدا و خلق نسبت دروغ و کذب و گفتار و رفتار ناروا را می دهد؛ اما واژه بهتان تنها درباره نسبت های ناروا به انسان ها استعمال شده است.

البته باید توجه داشت که میان غیبت و تهمت تفاوت ماهوی وجود دارد. رسول اکرم(ص) درباره فرق تهمت و غیبت می فرماید: آیا می دانید غیبت چیست؟ عرض کردند: خدا و پیامبر او بهتر می دانند. فرمودند: اینکه از برادرت چیزی بگویی که دوست ندارد. عرض شد: اگر آنچه می گوئیم در برادرم بود چه؟ فرمودند: اگر آنچه می گویی در او باشد، غیبتش کرده ای و اگر آنچه می گویی در او نباشد، به او تهمت زده ای.[1]

امام صادق(ع) نیز فرموده است: ان من الغیبهًْ ان تقول فی اخیک ما ستره الله علیه، و ان من البهتان ان تقول فی اخیک ما لیس فیه؛ غیبت آن است که در مورد برادرت آنچه را خدا پوشانده بیان کنی و بهتان آن است که آنچه در او نیست را به او نسبت دهی.[2]

البته امام صادق(ع) نسبت به افراد هشدار می دهد و می فرماید: هر کس تو را فریب داد نباید امین بشماری و هر کس را امین یافتی متهم نکن.[3]

آثار زیانبار افترا، تهمت و بهتان

اتهام و افترا به خدا آثاری چون قرار گرفتن در ردیف مجرمان[4]، ذلت و خواری[5]، زیانکاری و تباهی[6]، ظلم و ستم[7]، خشم و غضب الهی[8]، فریفتگی[9]، کفر[10]، گمراهی[11]، محرومیت از رستگاری[12]، محرومیت از هدایت[13] و لعن و نفرین الهی[14] دارد.

اما آثار بهتان و تهمت به انسان ها تبعاتی دارد که در اینجا به برخی از آنها اشاره می شود.

1. گناه آشکار:

 از نظر قرآن دادن هر گونه نسبت ناروا در هر شکل و قالبی بویژه بهتان یک گناه آشکار است.[15]

2. ارتکاب حرام:

 از آنجا که نسبت ناروا گناه است، از نظر شرعی حرام بوده و مرتکب آن نیز مرتکب حرام شده است.[16]

3. دروغ:

چنین نسبت های ناروا حتی اگر از نظر گوینده آن درست باشد، به دلیل آنکه اثبات نشده، از مصادیق دروغ بوده و آثار دروغ بر آن بار می شود.

4. ظلم:

از نظر قرآن، نسبت ناروا دادن به ویژه به پیامبر(ص) موجب قرار گرفتن در زمره ستمگران و ظالمان است.[17]

5. بدفرجامی:

 کسی که نسبت ناروایی می زند باید بداند که به سرانجام بدی دچار می شود و بدفرجامی پاداش آن است.[18]

6. عذاب اخروی:

نسبت دهنده ناروا گرفتار عذاب اخروی خواهد شد.[19]

7. توبیخ:

 کسی که به دیگری بویژه همسرش نسبتی ناروا می دهد از سوی خداوند مورد توبیخ قرار می گیرد.[20]

8. لعن و نفرین:

خداوند کسانی را که نسبت ناروا می دهند لعن و نفرین می کند.[21] در این آیات بیان می شود که این لعن و نفرین الهی دامنگیر تهمت زنان در دنیا و آخرت خواهد شد.

9. جرم و اجرای حدود:

برخی از نسبت های ناروا از نظر حقوقی جرم تلقی می شود و بر نسبت دهنده به عنوان مجرم کیفرهای مشخص شده در قانون از جمله حدودجاری می شود. خداوند در آیه 4 سوریه نور می فرماید که افترا به زن عفیف بدون داشتن شاهد، سبب محکوم شدن به هشتاد تازیانه است.

10. عدم قبولی گواهی:

افترا به زنان عفیف، در پی دارنده عدم پذیرش گواهی و شهادت شخص افترا زننده در محاکم خواهد شد. (نور، آیه 4)

11. فسق:

 افترا به زنان عفیف بدون داشتن شاهد، سبب فسق شخص افترا زننده می شود و احکام فاسق بر وی بار می گردد.[22] پیامبر(ص) نیز می فرماید: و اما علامه الفاسق فاربعه: اللهو، و للغو، و العدوان، و البهتان؛ فاسق چهار نشانه دارد: (اشتغال به) لهو، لغو، دشمنی و بهتان.[23]

12. ذوب شدن ایمان:

 هر گونه نسبت ناروایی به دیگری به ویژه مؤمنان موجب ذوب شدن ایمان و از دست رفتن آن می شود. امام صادق(ع) می فرماید: هرگاه مؤمن به برادر ]دینی[ خود تهمت بزند، ایمان در قلب او از میان می رود، همچنانکه نمک در آب، ذوب می شود.[24]

13. سنگین ترین گناه:

 امام صادق(ع) از حکیمی چنین نقل می کند: «البهتان علی البری اثقل من جبال راسیات؛ تهمت زدن به بی گناه از کوههای عظیم نیز سنگین تر است!»[25]

14. حرمت شکنی:

 حریم ها با مراعات حقوق یکدیگر در جامعه حفظ می شود. کسی که نسبت ناروا می زند حریم ها و حرمت ها را می شکند و احترامی برای خود و دیگری نمی گذارد. امام صادق(ع) می فرماید: «من اتهم اخاه فی دینه فلا حرمهًْ بینهما، هر کس به برادر دینی خود تهمت زند حرمتی میان آن دو به جا نمی ماند».[26]

15. در تلی از آتش:

 کسی که نسبت ناروا می زند باید خود را آماده کند تا در دوزخ بر تلی از آتش بایستد و بسوزد. پیامبر اسلام فرموده است: کسی که به مرد یا زن با ایمان تهمت بزند و یا درباره او چیزی بگوید که در او نیست، خداوند در روز قیامت او را بر تلی از آتش قرار می دهد تا از مسئولیت آنچه گفته است درآید.[27]

16. بدترین مردمان:

 پیغمبر اکرم یک وقت در حضور اصحاب فرمود: آیا به شما خبر ندهم که بدترین مردم کیست؟ گفتند: بلی یا رسول الله. فرمود: بدترین مردم آن کسی است که خیر خودش را از دیگران منع می کند و هر چه دارد تنها برای خودش می خواهد. حاضران گمان کردند با این مقدمه دیگر بدتر از این افراد کسی نیست. حضرت فرمود: آیامی خواهید به شما بگویم از این بدتر کیست؟ صنف دیگری را ذکر فرمود. اصحاب گفتند: خیال کردیم بدتر از این گروه دوم دیگر کسی نیست. بعد فرمود: آیا می خواهید از آن بدتر را به شما بگویم کیست؟ گفتند از این بدتر هم مگر هست؟ آنگاه صنف سوم را فرمود: بدتر از این افراد، مردمان بدزبان فحاش تهمت زن و آبروبرند. اینجا دیگر حضرت توقف کرد، یعنی بدتر از اینها دیگر وجود ندارد.[28]

17. بی شرمی:

 امام علی(ع) می فرماید: «لاقحه کالبهت؛ هیچ بی شرمی و وقاحتی چون بهتان زدن نیست».[29]

18. بزرگ تر و سنگین ترین جرم:

 امیرمؤمنان امام علی(ع) می فرماید: «البهتان علی البری اعظم من السماء؛ بهتان زدن به آدم بی گناه بزرگتر از آسمان است».[30]

19. ابتلا به بدتر از آن:

 امام سجاد(ع) می فرماید: «من رمی الناس بما فیهم رموه بما لیس فیه؛ هر کس به مردم عیبی را نسبت دهد که دارند، مردم به او عیبی را که ندارد نسبت دهند».[31]

20. بدترین همنشین:

 پیامبر خدا(ص) می فرماید: «اولی الناس بالتهمهْ من جالس اهل التهمهًْ؛ سزاوارترین مردم به تهمت کسی است که با متهمان و افراد مظنون همنشینی کند».[32]

21. گرفتار چرک های دوزخیان:

 امام صادق(ع) فرموده است: هرکس به مرد یا زن مؤمن بهتان زند خداوند در روز رستاخیز او رادر طینت خبال نگه دارد تا حرف خود را پس گیرد. (ابن ابی یعفور می گوید) عرض کردم: طینت خبال چیست؟ حضرت فرمود: چرک و زردابه ای است که از شرمگاه زنان فاحشه بیرون می آید.[33]

22. نشانه بی ایمانی:

برای هر چیزی نشانه ای است، امور باطنی نشانه هایی دارد، نشانه ایمان ترک تهمت و نشانه بی ایمانی گرفتاری به تهمت است. امام علی(ع) فرموده است: المؤمن لا یغش اخاه، و لا یخونه، و لا یخذله، و لا یتهمه؛ مؤمن با برادر مؤمنش فریبکاری نمی کند و به او خیانت نمی ورزد و او را خوار نمی سازد و به او تهمت نمی زند.[34]

مصادیقی از افتراها در قرآن

در آیات قرآن مصادیقی از افتراهای حیرت انگیز بیان شده است. از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. انتساب فرزند نامشروع به شوهر:

 انتساب فرزندان نامشروع یا مشکوک به شوهر، از جانب زن، افترایی حیرت آور است که باید زنان از آن اجتناب کنند.[35]

2. انتساب گناه خود به دیگری:

 انتساب گناهان خود به دیگران از افتراهای دیگر است که در آیاتی از جمله 112 سوره نساء به آن اشاره شده است.

3. انتساب گناه ناکرده به مؤمن:

 اذیت و آزار افراد با ایمان با انتساب گناهان ناکرده به آنان، از افتراهای شگفت انگیز است.[36]

4. نسبت بی عفتی به زنان:

 نسبت بی عفتی به زنان به هدف تصاحب مهریه آنها، از افتراهای بهت آور است.[37] نسبت بی عفتی به حضرت مریم(س) که زنی پاکدامن بود از مصادیق چنین افتراهایی است.[38] چنانکه نسبت بی عفتی به همسران پیامبر(ص) در آیات 11 و 16 سوره نور به عنوان افتراهای تعجب برانگیز مطرح شده است.

پی‌نوشت‌ها:

[1] مجموعه ورام ج1، ص 118

[2] بحار الانوار، ج 2، ص 248

[3] قرب الاسناد، ص 35

[4] یونس، آیه17

[5] اعراف، آیه 53؛ انعام، آیه 140

[6] اعراف، آیه 53؛ انعام، آیه 140

[7] آل عمران، آیه 194؛ انعام، آیه 21

[8] اعراف، آیه 152

[9] آل عمران، آیه 24

[10] مائده، آیات 72 و 73؛ اعراف، آیه 37

[11] انعام، آیات 140 و 144

[12] انعام، آیه 21؛ یونس، آیه 17

[13] انعام، آیات 140 و 144، صف، آیه 7

[14] مائده، آیه 64؛ توبه، آیه 30

[15] نساء، آیه 20

[16]  نحل، آیه 116)

[17] یونس، آیات 38 و 39

[18] یونس، آیات 38 و 39

[19] نحل، آیات 24 و 27؛ نور، آیه 23

[20] نساء، آیه 20

[21] نور، ایات 6 و 7

[22] نور، آیه 4

[23] بحارالانوار، ج 1، ص 120

[24] کافی، ط،الاسلامیه، ج 2، ص 361، ح 1

[25] میزان الحکمه؛ ج 2؛ ص 632

[26] کافی، ج 2، ص 361

[27] عیون الاخبار الرضا- ج2، ص 33؛ بحارالانوار، ج 75، ص 194

[28] همان

[29] غرر الحکم، ح 4438

[30] بحارالانوار، ج 78، ص 31

[31] بحار الانوار، ج 78، ص 160

[32] امالی شیخ صدوق، ص 28

[33] معانی الاخبار، ص 164

[34] الخصال، ج 2، ص 622؛ بحار الانوار، ج 2، ص 143

[35] ممتحنه، آیه 12

[36]  احزاب، آیه 58

[37] نساء، آیه 20

[38] نساء، آیه 156

منبع: کیهان

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط



کلماتی برای این موضوع
چگونه درمصیبت ها و سختی ها، خیر و حکمتی نهفته …چگونه درمصیبت ها و سختی ها، خیر و حکمتی نهفته است؟ الخیر فی ماوقع برای خیلی ها این پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی …چون کتاب‌الله بیامد هم بر آن این‌چنین طعنه زدند آن کافران که اساطیر است و افسانه نژند بازخوانی خطبه تاریخی امام حسینع در منی آنگاه که …مقدمه یکى از خطبه هاى مهم و مهیّج و تاریخى حسین بن على علیهما السلام خطبه اى است که آن آذر راه زندگینقش ترس در شکست انسانها و اقسام آن ترس مثبت و منفی هراس، تیره بختی است، اما شهامت را منظور شما از ترک چیست؟ وب سایت خبری تحلیلی …توضیح یکی از ویژگیهای آینانیوز که با لطف مخاطبین فهیم و صاحب ذوق آن تا به امروز سبب

آثار لقمه حرام، نحوه شهادت ابوالفضل العباس،گریه انسان ساز

[ad_1]

مقالات خواندنی گروه دین در هفته ای که گذشت.

گروه دین تبیان

تأثیرات ژنتیکی لقمه حرام بر نسل ها          
انسان از دو بعد روح الهی و جسم مادی تشکیل یافته است، از این رو نوع غذا و موادی که برای حیات مادی خود به دست می آورد، تأثیر مستقیم و وضعی بر حیات روحانی و الهی او دارد.
تحریف باورهای دینی عصر پیامبر اکرم            
یکی از انحرافات اجتماعی عصر امام حسین (علیه السلام)، تحریف باورهای دینی و تخریب ارزشهای اسلامی عصر پیامبر (صلی الله و علیه و آله) و کم رنگ شدن نظارت اجتماعی بود.
تعداد واقعی یاران امام حسین علیه السلام در کربلا/مصاحبه 
اما اینکه هفتاد و دو نفر که بیشتر جلوه کرده است بخاطر همین است که این هفتاد دو نفر یاران اصلی هستند که امام حسین علیه السلام به ایشان فرمود من یارانی بهتر از شما سراغ ندارم و خاندانی بهتر از شما نمی شناسم. اینها قبل از پیوستن سایر افراد است.

دلاوری و نحوه شهادت حضرت ابالفضل العباس علیه السلام!
آنچه که حضرت عباس را متمایز ساخته است آن بصیرت فوق العاده ایشان است که به فرموده امام صادق علیه السلام یا امام سجاد در مورد ایشان گفته شده است ، کان که نافذ البصیره، یعنی بسیار با بصیرت بود.
چه کسی سر مطهر امام حسین علیه السلام را جدا کرد؟     
وجود مبارک سیدالشهدا علیه السلام وقتی تنها شد، یک تنه به میدان رفت، ناقل هم  حُمید بن مسلم است که وقایع نگار لشگر دشمن بود، می گوید چنان حضرت با هیبت و عظمت هجوم می آورد که لشگر ما مثل گروهی از ملخ ها که می گریزند، به هم می ریختند و اصلا نشان نمی داد که این مرد تشنه است و این همه داغ دیده است.
گریه سکینه بر شهادت پدر                   
امام حسین تشنه شد و تشنگی اش شدت یافت. نزدیک فرات شد تا آب بنوشد. مردی از «بَنی اَبانِ بنِ دارِم» گفت: «وای بر شما. میان او و آب فاصله بیاندازید، تا پیروانش به سوی او نیایند.» آن ها فاصله انداختند. امام فرمود: «خداوندا تشنه اش گردان.»

امید و نظم در واقعه عاشورا              
واقعه عاشورا با تمام سختی ها و مشقت ها، لحظه ای یاس و ناامیدی در وجود امام حسین (علیه السلام) به وجود نیاورد و حتی در میدان نبرد نیز امید در چهره و رفتار ایشان قابل مشاهده بود و سبب شد که امام تمام امور را بانظم اداره کنند.
گریه برای حسین(علیه السلام)، گریه انسان ساز!         
گریه برای امام حسین (علیه السلام) با توجه به حقیقت خودشان نه اجر و پاداش، بالاترین مرتبه روحی انسان در ارتباط با امام بوده و این اشک از مقدس ترین دارایی های او محسوب می شود.
آیه ای از سر بریده، بالای نی تلاوت می شود!                 
تلاوت قرآن آن هم توسط سر بریده شده، عجیب و محال نیست ؛ زیرا امام بنده خاص خدا بود که مظلومانه به شهادت رسید و خدا برای نشان دادن آیت بودن او و ظالم بودن دشمنانش این کرامت را به او عطا فرمود.
کوهی از صبر در عاشورا !                                      
آن چه می بینی بی تابت نکند. به خدا قسم این عهدی است که خدا از جد، پدر و عمویت گرفته است. این کشتگان در آسمان ها شناخته شده اند. برای قبر پدرت سیدالشهداء پرچمی برمی افروزند که با گذشت زمان هرگز نمی پوسد و از یاد نمی رود.
بایسته های تاریخ نگاری عاشورا                           
به منظور شناخت و تحلیل واقعه کربلا بررسی تمام ابعاد این حادثه ضروری است. درک اطلاعات این حادثه بسیار اهمیت داشته و موجب اراده در انسان شده و راهنمای حیات انسان می گردد.

---

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط



کلماتی برای این موضوع
آثار لقمه حرام، نحوه شهادت ابوالفضل العباس،گریه انسان سازآثار لقمه حرام، نحوه شهادت ابوالفضل العباس،گریه انسان ساز دلاوری و نحوه شهادت آثار لقمه حرام، نحوه شهادت ابوالفضل العباس،گریه انسان سازآثار لقمه حرام، نحوه شهادت ابوالفضل العباس،گریه انسان ساز ژنتیکی لقمه حرام بر انگشتر امام حسین علیه السلام را چه کسی به غارت …آثار لقمه حرام، نحوه شهادت ابوالفضل العباس،گریه انسان ساز حفظ و نشر آثار حضرت دهم محرم؛ شهادت نامه عشاق امضا می شود خبر فارسیدهم محرم؛ شهادت نامه عشاق امضا می اخلاق و عرفان اسلامی یکی از مهمترین آثار رعایت آثار لقمه حرام، نحوه شهادت ابوالفضل العباس،گریه انسان سازخبر خوش برای مشتاقان زیارت حرم حضرت زینبسمحسن نظافتی مدیرکل عتبات سازمان حج و زیارت در مورد زمان از سرگیری اعزام زائران به آثار لقمه حلال و حرام در ایمان و نفاق چیست؟ منتظران …آثارلقمهحلالو همچنین از خوردن مال حرام انسان آثار لقمه حرام ابو علی بن مسکویه۱ ابوالفضل بایسته های تاریخ نگاری عاشورا خبر فارسی حادثه بسیار اهمیت داشته و موجب اراده در انسان شده و راهنمای حیات انسان می گردد راویان عاشورا شعر آیینی، هنر عاشورایی و سریال هایی درباره واقعه کربلا گروه فرهنگ تبیان سینما و انجامش به این همه آثار شوم نمی ارزد سرزهمذهبیاخلاق و عرفانانجامش به این همه آثار شوم نوعی تاریکی معنوی در نفس انسان، آدمى را از خدای یک لقمه نان حلال جستجو وبلاگ یکلقمهنانحلالکسب حلال، زمینه ساز آثار روزی حلال نمی گوید که لقمه حرام چه نقش مهمی در حلال و حرام، اهمیت حلال و حرام از نظر رسول اکرمص آکاحلال و حرام زندگى انسان که انسان را به تامل در نحوه را به لقمه حرام آثار و برکات عزادارى و گریه بر سیدالشهدا علیه السلام هدف متعالى و انسان ساز او است داراى آثار و برکات اشکال دارد و حرام آثار روزی حلال در زندگی آثار سوء حرام خواری هر مالی که انسان از راه نامشروع لقمه حرام، چنان در جان و چرا گوش دادن به موسیقی حرام است؟من موسیقی را … مثل ساز و روح و روان انسان نیز یکى از آثار بد لقمه های حرام نمایش کتاب ربا چیست و چرا حرام است؟ آیا رشد معنوی انسان برکت و آثار خوبی زندگی و لقمه شان را حرام کرده اند محرم،اس ام اس محرم،امام حسین،مداحی محرم،عکس …نحوه شهادت حضرت آثار و اماکن حرم مطهر شب می گویند همه چیز اشکال دارد و حرام در قرآن تأثیر لقمه حرام بر نحوه محاسبه حق نقش عبادت و خداترسی در زیادى عمر انسان آثار۱۰ نکته درباره تحقق اقتصاد مقاومتی دیگرانلقمه‌ی حرام مانند یک خودش بحران ساز برای دیگران و نشر آثار حضرت آیت چرا شراب حرام است؟ مرکز ملی پاسخگویی به سوالات … اینکه شراب حرام شده چیست وچرا انسان از و آثار سویی که لقمه های حرام

آثار نامطلوب آلودگی هوا بر پوست

[ad_1]

یک متخصص پوست و مو گفت: آلودگی هوا بر روی پوست آثار نامطلوب و منفی دارد؛ چراکه هوای آلوده حاوی ترکیبات مضر مانند سرب، هیدرو کربن‌ها و ترکیبات سولفور است.

به گزارش مشرق، مهدی سبکتکین اظهار کرد: پوست بدن، بزرگ‌ترین و وسیع‌ترین ارگان بدن و اولین سد دفاعی بدن علیه عوامل فیزیکی، شیمیایی و میکروبی پوست است.

وی افزود: ترکیبات مضر هوای آلوده می‌تواند هم تاثیر مستقیم روی پوست و هم از طریق جذب پوستی مخاطی، تأثیرات منفی بر ارگان‌های داخلی داشته باشد.
 
سبکتکین، شایع‌ترین عوارض حاد و زودگذر آلودگی هوا را خشکی و کهیر و اگزمای دست و صورت دانست و گفت: تغییر رنگ پوست، ایجاد زخم‌های سطحی در پوست، قرمزی و خارش و تورم پلک و پوست اطراف چشم و ترک لب از دیگر عوارض آلودگی هوا هستند.

این متخصص پوست و مو خاطر نشان کرد: تاثیرات مستقیم آلودگی هوا روی پوست شامل تاثیرات حاد و تاثیرات مزمن است.

وی با اشاره به اینکه آلودگی هوا در طولانی مدت ممکن است سبب سرطان‌های پوستی در میانسالی شود، تصریح کرد: بروز چین و چروک، پیری زودرس، تیرگی اطراف چشم، زخم‌های مزمن در کشاله ران و زیربغل نیز از تأثیرات آلودگی هوا در دراز مدت است.
 
سبکتکین مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها را مهم و ضروری دانست و خاطرنشان کرد: مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها مانند ویتامین ‌C ، A و روی اثرات سوء آلاینده‌ها را بر روی اعضای بدن کاهش می‌دهند.

وی خاطرنشان کرد: در مواقع تشدید آلودگی هوا، دستکش و لباس نخی سبک به رنگ روشن بر تن شود و صورت را با ضد آفتاب مناسب محافظت کرد. همچنین برای جلوگیری از جذب آلاینده‌ها از طریق سیستم تنفسی لازم است بینی و دهان خود را با ماسک بپوشانید.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط


کلماتی برای این موضوع
میراث طبیعی ایران تاثیر آلودگی هوا بر اکوسیستمتاثیر آلودگی هوا بر اکوسیستم آلودگی هوا بر کل موجودات زنده کره زمین تاثیر منفی می آلودگی هوا و تاثیر آن بر سلامت • آلودگی هوا و کنترل …آلودگی هوا به سرطان ریه می‌انجامد یک بررسی بر روی ساکنان تکزاس آمریکا نشان می‌دهد آلودگی هوا مقاله آلودگی هوابا سلام و احترام این وبلاگ جهت ارائه مطالبی درباره آلودگی هوا ایجاد شده استبیماریهای کرم ها میزان آلودگی به کرم های شلاقی در جهان به بیش از میلیون نفر برآورد شده است آلودگی به معرفی گیاهان و نباتات بومی افغانستان شیرین …شیرین‌بیان از زمرهٔ گیاهان بنشنی و بومی جنوب اروپا و قسمتهایی از آسیاست این گیاه از آب و فاضلاب فاضلاب در سال های اخیر تمایل به استفاده از واحدهای پیش ساخته تصفیه آب و فاضلاب به شکل پکیج خبرگزاری تابناک اخبار،آخرین خبرها،خبر فوریخبرگزاری تابناک ورزشیخبرگزاری تابناک فارسیخبرگزاری تابناک اقتصادیخبرگزاری مهر سایت تخصصی بهداشت محیطسایت تخصصی بهداشت محیط ارائه مطالب آب فاضلابکلیات بهداشت محیطآلودگی هوامدیریت نقاشی ساختمان نقاشی ساختمان قلی پور بلکا …نقاشی ساختمان نقاشی ساختمان قلی پور بلکا کاتالوگ بلکا نقاشی ساختمان در کرج پول نیوز امروزه هر چه بیشتر شناخته شده و به جایگاه ویژه خود در کسب و کار نزدیک می شود به همان