فیلمبرداری با موبایل؛ دغدغه تازه بیماران در بیمارستان‌ها

جام جم سرا: دکتر احسان شمسی کوشگی ادامه داد: از همین حیث همه افرادی که درگیر جریان درمانی بیمار هستند و روند درمان را در جریان آن قرار دارند از جمله کارکنان بخش‌های مختلف بیمارستان‌ها، پزشکان عزیز، پرستارن محترم، منشی بخش‌ها و مطب‌ها و همه افرادی که به این اطلاعات دسترسی دارند باید مراقب باشند. البته خیلی وقت‌ها این اطلاعات توسط ملاقات کنندگان بیمار فیلمی تهیه می‌شود با موبایل‌های هوشمندی که دارند و خیلی آسان می‌باشد و متاسفانه جامعه نسبت به حساسیت این موضوع خیلی توجیه نیست.
بنابراین این مسئله مسئولیتی فرا‌تر از جامعه پزشکی دارد. همه کادر درمانی و حتی ملاقات کنندگان و مراجعان بیمار باید در این مورد دقت لازم را مبذول داشته باشند.
مدیر اداره اخلاق پزشکی سازمان نظام پزشکی بیان کرد: حساسیت در مراحل خاصی مانند مراحل پایانی حیات، مانند موارد خاصی از بدن که موضوعات خاصی از پزشکی است که در جامعه پخش آن باعث حرمت شکنی و نقض کرامت انسانی می‌شود. رازداری در پزشکی بسیار قوی و حتی مطلق می‌باشد به جز موارد محدودی که قانون اجازه می‌دهد کسی حق ندارد اطلاعات بیمار مانند فیلم او را بگیرد. در مورد فیلم و عکس حتماً باید با رضایت بیمار باشد. اگر فردی بیهوش یا صلاحیت تصمیم گیری نداشت با رضایت خانواده‌اش این کار قابل انجام می‌باشد. حتی در مواردی که خبرنگاران فیلم می‌گیرند باید به این نکته دقت کنند تمام کسانی که تصویر آن‌ها پخش می‌شود باید رضایت داده باشند.

کوشگی در ادامه افزود: در غیر اینصورت باید با ابزارهای تکنولوژیک چهره آن‌ها شطرنجی شود. ما معمولاً منتظریم اتفاق خاصی در کشور بیفتد و بعد راجع به آن صحبت کنیم. قطعاً در مواردی که اتفاق افتاده است نمی‌توانیم بگوییم که نیت بدی در کار بوده است. اما قطعاً این یک اتفاق بد می‌باشد و این اتفاقات را باید سرلوحه آینده کنیم و از تجربه آن استفاده کنیم.(شفاآنلاین)

خواص معجزه‌گر پیاز برای بیماران قلبی

جام جم سرا: سایت پزشکی «پَسیون سانته» در مقاله‌ای نوشت: پیاز یکی از سبزیجات معطر سرشار از آنتی اکسیدان‌هاست، کم کالری است و اثر زیاد و مفیدی در برابر انواع سرطان و بیماری‌های قلبی ـ عروقی دارد.

پیاز یک طعم دهنده بسیار عالی در غذاهاست؛ برخی به دلیل بدبو شدن دهان، پیاز خام نمی‌خورند اما بزرگ‌ترین اشتباه زندگی‌شان در همین است چون اگر با خواص پیاز آشنا شوند مطمئناً هیچوقت آن را به هیچ دلیل کنار نمی‌گذارند؛ بدبو شدن دهان را می‌توان با آدامس، دارچین، چای خشک، موز، جعفری و کیوی برطرف کرد اما با کنار گذاشتن پیاز از پیشرفت بیماری نمی‌توان جلوگیری کرد.

پیاز دارای ویتامین C، کورسیتین و فلاونوئید، منگنز، ویتامین B6، تریپتوفان، فیبر، فسفر، مس، پتاسیم و فولات است و باعث کاهش قند خون، کلسترول و تری گلیسیرید می‌شود.

پیاز، تری گلیسیریدهای چربی‌های انباشته شده در بافت بدن (در شکم، ران‌ها) را کاهش می‌دهد، به دلیل داشتن فیبر گرسنگی را کاهش می‌دهد و باعث لاغری می‌شود و این خود به سلامت قلب کمک می‌کند زیرا چاقی نیز یکی از دلایل مبتلا شدن به بیماری‌های قلبی است.

به گفته دانشمندان، پیاز را به هر شکلی (خام یا پخته) در رژیم غذایی خود استفاده کنید زیرا از لخته شدن خون جلوگیری می‌کند و بیماران مبتلا به بیماری‌های قلبی حتماً هر روز با غذا پیاز بخورند چرا که خوردن پیاز با غذای چرب از فعالیت مضر چربی در لخته شدن خون جلوگیری می‌کند. (فارس)

ویزیت فله‌ای بیماران

با این سرعتی که پزشک کار می‌کند ده دقیقه بیشتر طول نمی‌کشد تا شماره تعدادی دیگر از بیماران اعلام شود! خانمی که به اتفاق چند مرد همزمان وارد اتاق پزشک شده است، مشکل خود را به آرامی برای پزشک مطرح می‌کند و بعد از چند سوال و جواب در حالی که نسخه‌ای‌ در دست دارد از اتاق بیرون می‌آید.

مشخص است که ناراضی است. به خانم منشی می‌گوید: «من حتی نتوانستم مشکلم را به طور کامل برای دکتر توضیح بدهم، بیماران آقایی که با من داخل فرستادی آن قدر نزدیک نشسته بودند که‌امکان مطرح کردن مشکلم نبود. پزشک هم آن قدر سریع نسخه نوشت که اصلا نمی‌دانم این دارو‌ها به درد بیماری من می‌خورد یا نه.»
منشی که گویا این حرف‌ها را زیاد شنیده است با بی‌حوصلگی پاسخ می‌دهد: «خب اگر قرار باشد دکتر، برای هر بیمار نیم ساعت وقت بگذارد که شب‌ها باید همین جا باشد. بیمارستان دولتی همین است دیگر...»
این وضعیت در بخش چشم، اورولوژی، داخلی و عفونی هم تقریباً به همین شکل است.

در بخش کودکان یک بیمارستان دولتی دیگر نیز، پدری کودک ۴ ساله‌اش را که بی‌تابی می‌کند در آغوش گرفته و منتظر نوبت است. در این بخش هم چند کودک به طور همزمان وارد اتاق می‌شوند. معاینه این بیماران کوچک هم آن قدر‌ها زمان نمی‌برد. طولانی‌ترین معاینه ۵ دقیقه است. پدر از این وضعیت ناراحت است و البته نگران وضعیت کودکش. از اتاق که بیرون می‌آید می‌گوید پزشک فرزندم صبح‌ها در مطب نیست و ناچار شدم او را به این بیمارستان بیاورم ولی متاسفانه فرزندم حتی به درستی معاینه نشد. این وضعیت گله‌مندی تعداد زیادی از بیماران بخش‌های‌ مختلف بیمارستان‌های‌ دولتی است.

با اجرای طرح تحول نظام سلامت به نظر می‌رسید یکی از دغدغه‌های‌ بیماران که معاینه دقیق پزشکان است برطرف شود، اما هنوز هم مشکلات این بخش مانند گذشته باقی است. این در حالی است که به گفته مدیر کل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی، در سال ۹۳ که اولین سال اجرای طرح تحول نظام سلامت است مدت زمان ویزیت برای تمام پزشکان در لایه‌های‌ تخصص و فوق تخصص، حداقل ۸ بیمار در ساعت (۷/۵ دقیقه) و برای روانپزشکان ۶ بیمار در ساعت (۱۰ دقیقه) تعیین شده است و از آنجا که ممکن است یک بیمار به معاینه کمتر و یا بیمار دیگر به معاینه بیشتری نیاز داشته باشد مدت زمان «یک ساعت» به عنوان شاخص ویزیت بیماران در نظر گرفته شده است.

دکتر سید احمد تارا می‌گوید: در کشورهای اروپایی و آمریکا هم مدت زمان ویزیت به صورت عددی و با شاخص‌های‌ خاص و قانونمند مشخص شده است به عنوان مثال در آمریکا مدت زمان مشخص شده برای ویزیت پزشکان، بین ۸ تا ۲۴ دقیقه متناسب با رشته‌های‌ مختلف است.

تارا با تاکید بر اینکه با ورود به بحث مدیریت و نظارت بر طب سرپایی ابتدا مدیریت بخش دولتی و سپس رصد آمارهای مربوط به این بخش را در دستور کار داریم تاکید می‌کند: این موضوع امسال در بیمارستان‌های‌ دولتی و سال آینده در بخش خصوصی هدف گذاری خواهد شد.

اما آیا وزارت بهداشت تاکنون نسبت به وضعیت موجود و رعایت مدت زمان ویزیت توسط پزشکان در بخش دولتی ارزیابی لازم را داشته است؟

مدیر کل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی در پاسخ به این سوال می‌گوید: ما اکنون در حال تدوین سامانه‌ای‌ هستیم که این موضوع را به صورت متمرکز ارزیابی کنیم، اما بر اساس گزارش‌هایی که دانشگاه‌های‌ علوم پزشکی به صورت جداگانه و بر مبنای ساعت ورود و خروج پزشکان و تعداد بیمارانی که ویزیت کرده‌اند به ما ارائه داده‌اند و البته رصد این اعداد در ماه‌های‌ مختلف می‌توان گفت تعداد پزشکانی که این مدت زمان را برای معاینه رعایت نکرده‌اند زیر ۵ درصد است که بررسی‌های‌ ما درباره این تعداد هم نشان داده‌امکان رعایت مدت زمان تعیین شده، در بیشتر مواقع نبوده است؛ به عنوان مثال در یک استان فقط یک پزشک فوق تخصص خون و سرطان مشغول به کار است و عملا این فرد مجبور به معاینه سریع بیماران است.

وی همچنین با بیان اینکه تاکنون این ارزیابی‌ها در استان‌های‌ یزد، فارس، اصفهان و کاشان انجام شده است، می‌افزاید: متوسط ویزیت بیماران در این چهار استان حدود ۱۰ دقیقه بوده است. وی خاطرنشان می‌کند: طی یک ماه اخیر به استان یزد و کاشان سرکشی کردیم و نظر مردم را درباره مدت زمان ویزیت در بیمارستان‌های‌ دولتی جویا شدیم ضمن آنکه مردم نیز می‌توانند از طریق سامانه ۱۶۹۰ شکایت‌های خود را درباره موضوع مدت زمان ویزیت پزشکان اعلام کنند.

از مدیر کل دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی درباره ویزیت همزمان چندین بیمار که در برخی بیمارستان‌های‌ دولتی انجام می‌گیرد نیز سوال می‌کنیم که پاسخ می‌دهد: در دستورالعمل تدوین شده به صورت کاملا مشخص ویزیت متعدد ممنوع شده است.

با وجود این ممنوعیت وی این نکته را هم مورد تاکید قرار می‌دهد که امسال و با اجرای طرح تحول نظام سلامت، رعایت این موضوع را برای همه پزشکان الزام آور ندانسته‌ایم بلکه به هر پزشکی که این دستورالعمل را رعایت کند پول اضافه‌تری می‌دهیم، اما برخی پزشکان که ظاهراً علاقه‌ای‌ به بهبود استاندارد‌هایشان ندارند اعلام کرده‌اند که به ویزیت‌های‌ فله‌ای‌ خود ادامه می‌دهند و از ما پولی مطالبه نمی‌کنند که البته آن‌ها هم دلایل زیادی برای این موضوع دارند از جمله اینکه به دلیل مراجعه بیش از اندازه بیماران، پزشک عملا قادر به رعایت مدت زمان تعیین شده نیست.
وی تاکید می‌کند: این طرح تازه آغاز شده است و برای اجرای کامل آن ابتدا باید زیرساخت‌ها آماده شود و فضای کلینیک‌ها افزایش پیدا کند که‌امیدواریم تا پایان سال جاری و در ‌‌نهایت اردیبهشت سال آینده این زیرساخت‌ها آماده شود.

اگر چه بیشترین گله‌مندی مردم از معاینه ناکافی پزشکان در بیمارستان‌های‌ دولتی است، اما گاهی با وجود دریافت تعرفه خصوصی پزشکان در مطب‌ها برخی از آن‌ها هم وقت کافی برای معاینه بیماران نمی‌گذارند. به نحوی که بررسی‌های‌ گزارشگر ما نشان داد حتی در بخش خصوصی و تخصص‌های‌ مختلف هم اغلب پزشک زمان لازم را به بیمار اختصاص نمی‌دهد.

چنین وضعیتی این سوال را به ذهن متبادر می‌کند که شاید دستورالعمل مربوط به پزشکان در بخش خصوصی متفاوت است؛ اما معاون نظارت و برنامه ریزی سازمان نظام پزشکی درباره این موضوع تصریح می‌کند که این معیار‌ها در بخش دولتی و خصوصی برای ویزیت بیماران و ارائه خدمت به آن‌ها یکسان است.

دکتر محمد جهانگیری با بیان اینکه استاندارد ویزیت ۸ بیمار در هر ساعت به صورت میانگین مشخص شده است، خاطرنشان می‌کند: نظارت بر بخش خصوصی و دولتی به صورت همگام توسط وزارت بهداشت و سازمان نظام پزشکی جلو می‌رود تا این استاندارد رعایت شود.

وی تصریح می‌کند: بررسی‌های‌ ما نشان می‌دهد زمان ویزیت بیماران از این میزان بیشتر نیست و فقط اندکی از پزشکان این دستورالعمل را رعایت نمی‌کنند که با توجه به پوشش بیمه همگانی درباره آن‌ها باید تدابیری اندیشیده شود تا استاندارد‌ها رعایت شود. (خراسان)

تغذیه در بیماران مبتلا به تیروئید

این وضع به همین شکل ادامه پیدا می‌کند تا بالاخره علائم و نشانه‌های بیماری خودش را نشان دهد و فرد را مجبور کند به فکر درمان مشکل باشد.

البته نباید این موضوع را هم نادیده بگیریم که اختلالات غده تیروئید یکی از مشکلات و بیماری‌های شایعی است که افراد زیادی را درگیر می‌کند و براحتی هم قابل درمان و کنترل است.

تیروئید غده‌ای پروانه‌ای شکل است که جلوی گردن قرار گرفته و با این‌که حجم و وزن زیادی ندارد، نقش بسیار مهمی در بدن ایفا می‌کند. دکتر مسعود رحمانیان با بیان این مطلب به جام‌جم می‌گوید: می‌توان گفت غده تیروئید تنظیم کننده متابولیسم و سوخت و ساز بدن است و یکی از مهم‌ترین هورمون‌هایی که این غده در بدن ترشح می‌کند، تیروکسین است که سرعت سوخت و ساز سلول‌های بدن و واکنش‌هایی را که در بدن اتفاق می‌افتد، تنظیم می‌کند و برهمین اساس نباید نقش غده تیروئید را نادیده گرفت.

اما ممکن است اختلالات و مشکلاتی برای این قسمت از بدن پیش بیاید. آن طور که این پزشک فوق‌تخصص غدد درون‌ریز و متابولیسم می‌گوید: ممکن است این غده کم‌کار یا پرکار شده یا اختلالات و بیماری‌های آناتومیک برایش ایجاد شود؛ به این معنی که بزرگ شده یا در آن ندول به وجود بیاید.

برای بسیاری از افراد هم این سوال مطرح می‌شود که ندول تیروئید چیست و چرا ایجاد می‌شود که به گفته دکتر رحمانیان، ندول‌های تیروئید قسمتی از بافت تیروئید است که تغییر ماهیت داده و بافتی را به وجود آورده که ممکن است کاملا با بافتی که داخل تیروئید است، تفاوت داشته باشد.

البته وی تاکید می‌کند ندول‌های تیروئید که پیدایش آنها زمینه ژنتیک دارد، در اکثر موارد و بیش از 95درصد خوش‌خیم است و جای نگرانی ندارد.

بیماری‌های مختلف؛ علائم متفاوت

هر یک از بیماری‌ها و اختلالاتی که غده تیروئید را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نشانه‌های متفاوتی را هم ایجاد خواهد کرد. به این معنی که علائم کم‌کاری و پرکاری تیروئید متفاوت است و نباید آنها را یکسان در نظر گرفت. دکتر رحمانیان با اشاره به این موضوع یادآور می‌شود: در بیماری پرکاری تیروئید، متابولیسم بدن بالا می‌رود و همین موضوع باعث لاغر شدن فرد می‌شود. بنابراین لاغری، تپش قلب، تعریق، احساس بی‌قراری و افزایش اشتها از جمله نشانه‌هایی است که طی این بیماری اتفاق می‌افتد.

وی ادامه می‌دهد: کسانی که دچار کم‌کاری تیروئید هستند، با نشانه‌هایی متفاوت با پرکاری تیروئید روبه‌رو می‌شوند و افزایش وزن، خشکی پوست، احساس سرما، کند شدن پاسخ‌ها و حرکات، ضعف و بی‌حالی و کند شدن ضربان قلب از جمله این نشانه‌هاست.

در مورد ندول تیروئید نیز به غیر از این‌که ممکن است در معاینه و لمس تیروئید، وجود چنین ندولی حس شود، معمولا نشانه خاص دیگری وجود نخواهد داشت. مگر این‌که ندول خیلی بزرگ شده و از روی پوست قابل مشاهده باشد یا این‌که اثرات فشاری روی بافت‌های اطراف وارد کند.

درمان و کنترل بیماری‌های تیروئید

دکتر رحمانیان درباره روش‌های درمانی اختلالات تیروئید توضیح می‌دهد: در مورد کم‌کاری تیروئید که درمان فقط دارویی است و فرد باید قرصی را تحت نظر پزشک مصرف کند و با آزمایش‌هایی که به صورت دوره‌ای می‌دهد، وضع هورمون‌ها مشخص خواهد شد. در پرکاری تیروئید اما هم درمان دارویی داریم و هم جراحی و هم ید رادیواکتیو.

وی می‌افزاید: در اکثر موارد پرکاری‌های تیروئید نیز با استفاده از درمان دارویی موفق به درمان بیماری می‌شویم، اما اگر بیمار به درمان دارویی مقاومت نشان دهد، ناچاریم از سایر روش‌ها برای درمان و کنترل هورمون‌ها کمک بگیریم.

ندول‌ تیروئید نیز همان‌طور که گفته شد در بیش از 95 درصد موارد خوش‌خیم است و به همین دلیل به جراحی نیاز ندارد؛ مگر این‌که ندول خیلی بزرگ یا بدخیم شده باشد. گواتر هم در اکثر مواقع به جراحی نیاز ندارد مگر این‌که خیلی بزرگ شده باشد.

تغذیه صحیح در اختلالات تیروئید

تمام کسانی که دچار اختلالات تیروئید هستند، به این فکر می‌افتند که از مواد غذایی مفید استفاده کنند تا مشکل‌شان هرچه بهتر کنترل و درمان شود، اما چه غذاهایی برای این مشکل مفید به حساب می‌آید و از مصرف چه مواد غذایی‌ای باید پرهیز کرد؟

دکتر رحمانیان در پاسخ به این پرسش توضیح می‌دهد: کسانی که با مشکل کم‌کاری تیروئید روبه‌رو هستند باید سعی کنند ید مورد نیاز بدن‌شان تامین شود.

وی ادامه می‌دهد: ید در ماهی و غذاهای دریایی یافت می‌شود و علاوه بر آن، بیشتر نمک‌ها هم ید‌دار بوده و برای این کار مناسب است، اما نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که نمک نباید در معرض نور خورشید یا حرارت قرار بگیرد. بر همین اساس هم توصیه می‌شود، نمک را در ظروفی نگهداری کنید که نور خورشید به آن نتابد و بعد از پخت غذا نمک را اضافه کنید تا حرارت، جذب ید را مختل نکند.

این فوق‌تخصص غدد درون‌ریز با اشاره به موادی که مانع جذب ید موجود در سایر مواد غذایی می‌شود، گفت: در صورتی که مواد غذایی‌ مانند انواع کلم، کاهو یا شلغم به مقدار خیلی زیاد استفاده شود، می‌تواند جذب ید را مختل کند، اما نباید تصور کرد مصرف کاهو و کلم برای این بیماران به کلی باید کنار گذاشته شود، بلکه فقط زمانی که به مقدار خیلی زیاد از آنها استفاده کنیم، می‌تواند چنین مشکلی را ایجاد کند.

وی در ادامه به تغذیه بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید اشاره می‌کند و می‌گوید: متابولیسم بدن این بیماران بالاست و به همین دلیل باید از خوردن غذاهایی که متابولیسم بدن را بالاتر می‌برد، پرهیز کنند. بنابراین باید از مصرف غذاهایی مانند فلفل، ادویه تند و تیز، چای خیلی پررنگ و قهوه تلخ اجتناب کنند. همچنین توصیه می‌شود این افراد سیگار را نیز ترک کنند.

آن‌طور که دکتر رحمانیان می‌گوید، بیماران مبتلا به ندول تیروئید یا گواتر نیز باید ید مورد نیاز بدن‌شان را تامین کنند.

دارو خوردن هم شرایطی دارد

بیمارانی که برای کنترل اختلالات تیروئید از دارو استفاده می‌کنند، باید شیوه صحیح مصرف داروها را هم بدانند و از آن بدرستی استفاده کنند تا نتیجه خوبی بگیرند. دکتر رحمانیان در این‌باره می‌گوید: داروهای مربوط به کم‌کاری تیروئید باید یک ساعت پیش از غذا یا سه ساعت پس از آن مصرف شود. بنابراین به بیماران توصیه می‌شود این قرص‌ها را صبح و هنگامی که ناشتا هستند مصرف کرده و پس از یک ساعت، صبحانه‌شان را بخورند.

وی در ادامه یادآور می‌شود: مصرف مواد غذایی حاوی کافئین مانند چای و قهوه در فاصله زمانی کمتر از یک ساعت باعث می‌شود این قرص بخوبی جذب نشده و درست عمل نکند.

با وجود این خیلی از بیماران و بخصوص خانم‌های باردار از این موضوع شکایت دارند و می‌گویند براحتی نمی‌توانند هنگامی که ناشتا هستند، این قرص‌ها را بخورند. کسانی هم هستند که زمان کافی برای این کار ندارند، اما به این افراد هم توصیه می‌شود تا حد امکان صبح‌ها داروی کم‌کاری تیروئید را بخورند و یک‌ساعت بعد صبحانه‌شان را مصرف کنند ولی اگر چنین کاری ممکن نیست، می‌توانند قرص را آخر شب و سه ساعت پس از شام بخورند.

وی می‌افزاید: جذب قرص‌های کم‌کاری تیروئید ممکن است تحت‌ تاثیر داروهای دیگری مانند قرص آهن، کلسیم و قرص امپرازول قرار گرفته و جذب آن مختل شود. بنابراین اگر همزمان از این داروها نیز استفاده می‌کنید، توصیه می‌شود این قرص‌ها را با فاصله حداقل یکی دو ساعت از قرص‌های تیروئید مصرف کنید.

این فوق‌تخصص غدد درون‌ریز در پایان یادآور می‌شود: با توجه به این‌که علائم بیماری‌های تیروئید آهسته شروع می‌شود، ممکن است افراد متوجه این مشکل نشوند. بنابراین توصیه می‌شود کسانی که سابقه خانوادگی بیماری تیروئید دارند و بخصوص خانم‌هایی که در سنین باروری هستند و تصمیم به بارداری دارند، از این نظر آزمایش‌های لازم را انجام داده و بررسی شوند.

نیلوفر اسعدی‌بیگی‌ /‌ گروه سلامت

همه آنچه بیماران سرطانی باید از رژیم غذایی خود بدانند

باید باور داشت که تغذیه و رژیم غذایی مناسب می‌تواند به کاهش عوارض شیمی درمانی کمک کند. بسیاری از پزشکان و آنکولوژیست‌ها معمولا بیمارانشان را به متخصص تغذیه ارجاع نمی‌دهند، در حالی که در ابتدای شیمی درمانی این موضوع بسیار مهم است.

اولین سوالی که یک بیمار مبتلا به سرطان و به خصوص سرطان سینه از ما می‌پرسد این است که چه غذ ایی در طول شیمی درمانی نباید بخوریم، چرا نباید بخوریم و چه غذایی را اگر بخوریم برایم مفید است. بیماران وقتی وارد روند شیمی درمانی می‌شوند سایدیفکت های شیمی درمانی بالطبع برای آنها پیش می‌آید و می‌تواند باعث سوالات بیشتر بیماران در این زمینه شود. کسی که شیمی درمانی را آغاز می‌کند اولین نکته‌ای که درباره آن وجود دارد این است که گلبول‌های سفید تغییراتی می‌کند. یکی از سوالاتی که خیلی از بیماران از ما می پرسند این است که آیا رژیم غذایی‌ای وجود دارد که بتواند گلبول سفید را با آن کنترل کند. آیا ماده غذایی‌ وجود دارد که بتواند مثلا پلاکت‌های خون او را تحت تاثیر قرار دهد.

تحقیقاتی که در این باره انجام شده نشان می‌دهد با تغییر رژیم غذایی چندان نمی‌توان تاثیری در فعالیت گلبول‌ها در این افراد داشت اما درباره پروتئین‌ها می‌توان کارهایی انجام داد که تا حدودی می‌تواند در بحث سلول سازی تغییراتی ایجاد کند. یکی از مسائل مهمی که در اولین جلسات شیمی درمانی باید به بیماران آموزش دهیم این است که بهداشت مواد غذایی دریافتی را باید بسیار رعایت کنند.

گوشت چرخ کرده توصیه نمی‌شود

بسیاری از بیماران از ما می‌پرسند آیا می‌توانم از سبزی استفاده کنم. آیا می‌توانم شیر فله‌ای و یا تخم‌مرغ بخورم. توصیه بر این است که حتی الامکان محصولاتی مانند سبزیجات که خام است کاملا شست‌و‌شو و گندزدایی کنند تا مشکلی از لحاظ بهداشت نداشته باشد. به طور کلی مواد غذایی مانند گوشت‌هایی که حالت چرخ کرده دارد و در رستوران‌ها سرو می‌شود برای این افراد توصیه نمی‌شود .

خوردن سبزیجات خام ممنوع

در شیمی درمانی‌هایی که گلبول سفید بیمار زیر 500 است خوردن سبزیجات خام ممنوع است. مهم‌ترین نکته این است که سبزی‌ها به طور کامل شسته شود. البته باید گلبول سفید بیمار را بررسی کرد اگر میزان آن زیر 500 باشد مصرف میوه‌های خام را هم محدود می‌کنیم زیرا هورمون‌ها و آفت‌کش‌هایی که در برخی میوه‌ها استفاده می‌شود می‌تواند باعث تشدید اختلال در گلبول سفید بیمار شود.

تا می‌توانید محصولات پروبیوتیک بخورید

میزان پروبیوتیک در بیماران سرطانی جزو مباحث بسیار مهم است. پروبیوتیک در زبان یونانی به معنای «مفید برای حیات» است. بیماری که در حال شیمی درمانی است بالطبع وقتی سلول های سالم بدنش را از دست می‌دهد جمعیت باکتری‌های روده‌اش دستخوش تغییراتی می‌شود و آن باکتری‌هایی که ما به آنها پروبیوتیک می‌گوییم را از دست می‌دهد.

از دست دادن پروبیوتیک می‌تواند زمینه ساز «التهاب» و «ترشحات التهابی» در بدن باشد و در عوارضی مانند تهوع و بسیاری از عوارض گوارشی دیگر در بیمار موثر واقع شود. توصیه‌های که ما به بیمار در طول شیمی درمانی می‌کنیم این است که ترجیحا از محصولات پروبیوتیکی در رژیم غذایی خود استفاده کنند. حتی نتایج برخی مطالعات نشان داده است که مکمل های پروبیوتیک در این افراد می‌تواند استفاده شود. متاسفانه محصولات پروبیوتیک در ایران چندان تنوع ندارد فقط لبنیات پروبیوتیک در بازار غذایی ایران وجود دارد. ضمن اینکه جمعیت باکتری این غذاها هم در مقایسه با استاندارد جهانی بسیار کم است. اما باز هم مصرف آن بهتر از مصرف نکردنش است.

مواد غذایی قرمز، بنفش و نارنجی مفیدند

توصیه بسیار زیاد می‌شود که در طول شیمی درمانی تغدیه از ابتدا نقش بسیار مهمی دارد. در بیماران سرطان سینه ترکیباتی که در میوه‌ها و سبزی‌ها وجود دارد در بهبود و عدم تشدید بیماری می‌تواند موثر واقع شود. ترکیباتی که در زردچوبه وجود دارد می‌تواند به این افراد بسیار کمک کند، چرا که نقش آنتی اکسیدانی دارد .

هر آنچه که خداوند به رنگ‌های قرمز بنفش و نارنجی آفریده است باید در رژیم غذایی این بیماران استفاده شود. مثلا بیماران می‌توانند از انگور استفاده کند و اگر این میوه در دسترس نبور می‌تواند کشمش را جایگزین کند.

کافئین نه، اما چای سبز کمرنگ خوب است

توصیه‌ای که ما به بیماران مبتلا به سرطان سینه می‌کنیم این است که تا حدامکان از ترکیبات کافئینه استفاده نکنند. اما اگر تمایل به مصرف چای را دارند حتما از چای سبز استفاده کنند. به لحاظ اینکه ترکیبات آنتی اکسیدان در آن وجود دارد. یا اگر چای میل می‌کنید کم رنگ باشد. این موضوع ثابت شده که کافئین می‌تواند زمینه‌ای برای رشد سلول‌های سرطانی در بیماران سرطانی باشد. البته برخی مطالعات چنین موضوعی را رد کرده‌اند، اما به طور کلی خیالمان آسوده‌تر است که این موضوع را به بیمارمان آموزش دهیم که تا حد امکان از ترکیبات کافئینه در رژیم غذایی خود استفاده نکنند.

ممنوعیت مصرف گریپ فروت برای آنها که شیمی درمانی می‌کنند

مساله مهمی که برخی از بیماران از ما می‌پرسند این است که مثلا شنیده‌ایم گریپ فروت می‌تواند اثر دوز داروهای ما را بیشتر کند در حالی که ما مصرف این میوه را در بیمارانی که شیمی درمانی می‌کنند کلا حذف می کنیم. این میوه می‌تواند بر آنزیم‌ها اثر بگذارد و باعث تغییرات ژنتیک در داروها شود.

در طول شیمی درمانی ممکن است افراد دچار افزایش وزن شود. به خصوص بیمارانی که به دلیل تهوع وعده های غذایی شان را زیاد می کنند و درعین حال در هر وعده میزان کمی غذا می خورند و می گویند حال بهتری دارند ممکن است دچار این حالت شوند . مصرف غذاهای چرب و نشاسته ای و غذاهایی که نمکشان زیاداست باید محدود شود . زیرا این بیماران در حال استفاده از «دگزامتازون» و «کورتون» در طول درمان هستند.

سوالی که بسیاری از بیماران می‌پرسند این است که آیا «استروژن» و «پروژسترون» در آنها مثبت شده است یا خیر؟ باید در نظر داشت در بیمارانی که جواب پاتولوژی هورمونشان مثبت شده است، یکسری از مواد غذایی باید منع شود. زیرا در برخی مواد غذایی فیتواستروژن وجود دارد. درست است که فیتواستروژن‌ها یک هزارم استروژن جنسی قدرت دارند اما همان مقدار هم در این بیمارن مهم است. در راس تمام فیتواستروژن‌هایی که می شناسیم محصولات سویا قرار دارند. تمامی محصولات سویا اعم از سس سویا، کنجاله سویا و لوبیا سویا حذف می‌شوند. نتایج مطالعه‌ای نشان می‌دهد برخی از بیماران به لحاظ نفخی که دارند از مکمل های شیرین بیان استفاده می‌کنند، مکمل‌هایی که در داروخانه ها هم به طور آزاد فروخته می‌شود. شیرین بیان منبع بسیار غنی از استروژن است که باید از رژیم غذایی این افراد حذف شود و اجازه نداریم آن را به این افراد توصیه کنیم.

این بیماران باید برخی مواد غذایی را در رژیم غذایی خود کم و یا حذف کنند. کنجد از جمله محصولاتی است که فیتواستروژن دارد. شنبلیبه، تا حدودی عدس و به طور کلی سبوس گندم و نعناع باید محدود شود. برخی از ترکیبات مواد غذایی است فیتواستروژن ندارد که در راس آنها انگور و مرکبات قرار دارد. و می‌توانیم در فصل‌های میوه‌ها انجیر و طالبی را به بیماران توصیه کنیم.

برای بیماران سرطانی میوه بهتر از آبمیوه است

مساله مهمی که وجود دارد این است که در شیمی درمانی‌ها باید به قند بیمار توجه کنیم. اکثر بیمارانی که شیمی درمانی می کنند به لحاظ استرسی که به آنها وارد می‌شود گلیکوژن کبدشان افزایش پیدا می‌کند. ضمن اینکه دارو هایی برای کاهش تهوع بیمار استفاده می‌شود باعث افزایش گلوکز بیمار می شود. بنابراین توصیه می‌شود در رژیم غذایی بیمار مصرف مواد غذایی مانند بیسکویت‌ها شکر، تافی، سوهان و گز و حتی مصرف آبمیوه هم باید کمتر باشد. اغلب موارد می گوییم میوه را مصرف کنند بهتر از آب میوه است. حتما باید در رژیم غذایی بیماران از فلفل دلمه‌ای، چای سبز و خانواده کلم و به ویژه بروکلی و زردچوبه استفاده شود.

بیمارانی که داروی «تاموکسی فن» می گیرند دچار از دست رفتن پروتئین‌های بدنشان می شوند که این مساله بسیار مهمی است. در رژیم‌های غذایی این افراد از پروتئین‌ها باید استفاده کرد. البته پروتئین‌های حیوانی به لحاظ ساختار اسید آمینه‌ای که دارند خون را اسیدی می‌کنند و استخوان برای اینکه خون را تنظیم کند کلسیم خارج می‌کند و در خون می‌فرستد. بنابراین در رژیم‌های غذایی بیمارانی که «تاموکسی فن» استفاده می کنند و ما به طور کلی نگران استخوان‌هایشان هستیم بهتر است از پروتئین‌های گیاهی به چای پروتئین‌های حیوانی استفاده شود.

چگونگی مصرف نوشابه و فست‌فود در بیماران سرطانی

گاهی برخی بیماران در طول شیمی درمانی می‌پرسند ما هوس کرده‌ایم نوشابه و یا فست فود بخوریم. آیا اتفاقی می افتد. باید به این بیماران گفت هیچ اتفاقی نمی‌افتد عملا بیماری که شش یا هفت ماه است شیمی درمانی می‌کند، دلش می خواهد از زندگی‌اش لذتی هم ببرد. آنچه که مهم است این است که مصرف یک یا دوبار در طول درمان ایرادی ندارد. اما به طور کلی به این بیماران باید آموزش داد که این مواد غذایی به لحاظ دارا بودن نمک که تشدید «ادم» می‌کند و چربی‌ها و کالری بالایی که دارد بهتر است محدود شود.

توصیه می‌کنم بیماران از چغندر، لبو و هویج در رژیم غذایی‌شان استفاده کنند ولی نوشیدنی‌هایی که شکر و قندهای مصنوعی دارند باید محدود شوند و آموزش دهیم برخی نوشیدنی‌های صنعتی را از رژیم غذایی‌شان حذف کنند و از میوه و آبمیوه طبیعی استفاده شود.

افرادی که شیمی درمانی می‌کنند عوارض مختلفی مانند تهوع، استفراغ و یبوست و حتی اسهال و مشکلات خواب و پوستی که رایج است دارند که برای هریک از این‌ها می‌توان توصیه‌هایی داشت.

ماکارونی بهترین غذایی که باید شب قبل از شیمی درمانی استفاده شود

با توجه به اینکه برخی بیماران می‌پرسند قبل از شیمی درمانی چه چیزی را بخورند توصیه‌ای که به این بیماران داریم این است که از نشاسته‌هایی که دیر هضم‌تر است استفاده کنند. همان طور که فوتبالیست‌ها قبل از هر بازی‌ای ماکارونی می‌خورند، زیرا دیر هضم است.
بیماری که شیمی درمانی می‌کند بعد از تزریق حال و اوضاع خوبی برای غذا خوردن ندارد. بنابرین بهتر است شب قبل و یا وعده قبلش از نشاسته‌های دیر هضم استفاده کنند. ماکارونی بهترین وعده غذایی است که شب قبل از شیمی درمانی به بیمار توصیه می‌کنیم از آن استفاده کند. ساختار وعده غذایی‌ای که قبل از شیمی درمانی استفاده می‌کند باید شبیه یک صبحانه کامل باشد. کربوهیدرات پیچیده داشته باشد. نان لواش و تافتون باید از رژیم غذایی حذف شوند. زیرا آنها به شدت قند و انسولین را بالا می‌برند و یکباره قند پایین می‌آید و باعث به هم ریختگی اوضاع بیمار می‌شود.

نان‌های سفید باید از رژیم غذایی حذف شوند. از تخم مرغ می توانیم در رژیم غذایی استفاده کرد. اگر در رژیم غذایی از تخم مرغ استفاده می‌شود باید حتما به طور کامل پخته باشد. ما از تخم مرغ عسلی و یا نیم پز نباید در رژیم غذایی این بیماران استفاده کنیم. زیرا آلودگی هایی دارد که ممکن است باعث اسهال در این بیماران شود. به طور کلی این وعده غذایی نباید حالت چرب و سرخ کردنی داشته باشد زیرا باعث سنگین شدن معده‌اش می‌شود.

غذاهایی که بیماران پس از تزریق به آن بی‌میل می‌شوند

یک سری از مواد غذایی وجود دارد که در 72 ساعت بعد از تزریق بیمار به آنها بی میل است. تنفر از گوشت قرمز بسیار در این بیماران رایج است. اصرار نکنید که پروتئین بدنشان از گوشت قرمز باشد. مواد غذایی چرب و سرخ کردنی حذف شود. در سه روز اول مواد غذایی ای که ادویه دارند حالشان را بدتر می کند. مواد غذایی که بوهای تند مانند سیر و پیاز داغ دارند به ویژه در سه روز اول باید حذف شود چون می‌تواند تهوع و استفراغ را حذف کنند. ماست، حبوبات و غلات می تواند مفید باشد. این افراد تمایل زیادی به خوردن پوره جات می‌توانند داشته باشند. در سه روز اول اصرار نداریم بیمار غذای جامد بخورد زیرا نمی‌تواند از آنها استفاده کند.

آب هر چه خنک‌تر باشد برای بیماران سرطانی بهتر است

هر چقدر بیمار توانست آب بخورد بهتر است. البته درجه حرارت داغ و یا گرم تهوع را تشدید می‌کند. آب هر چقدر خنک‌تر و به شکل یخ در بهشت باشد برای بیمار بهتر و قابل تحمل‌تر است و تهوع را کم می‌کند. با در نظر گرفتن اقتصاد بیمار، می توانیم به او آب هویج، شیر عسل، شیر انبه میلک شیک‌ها را توصیه کنیم. زیرا بی‌اشتهایی آنها را رفع می‌کند. مصرف ژله به لحاظ پروتئین هایی که دارد به ویژه اگر میوه به آن اضافه کنیم می‌تواند به دریافت پروتئین‌ها کمک کند.

یکی از راه‌های افزایش پروتئین استفاده از شیر خشک در رژیم غذایی بیماران است. ر طول روز می‌توان سه تا چهار قاشق شیرخشک در رژیم غذایی بیمار در نظر گرفت.

روزانه یک تا دو عدد سفیده تخم مرغ برای بیماران سرطانی مفید است

مصرف سفیده تخم مرغ بالطبع می‌تواند در این بیماران مفید واقع شود. حتما روزانه یک تا دو عدد سفیده تخم مرغ را در رژیم غذایی این بیماران لحاظ می‌کنیم. بهتر است به جای گوشت قرمز از گوشت سفید در رژیم غذایی این بیماران استفاده شود. زیرا اسیدهای اشباع چربی که در گوشت قرمز وجود دارد عامل کارسینوژن به خصوص در سرطان پستان محسوب می‌شود. بسیاری از پزشکان می‌گویند گوشت قرمز زیاد مصرف کنند در حالی که باید گفت گوشت قرمز حداکثر 60 تا 90 گرم در روز یعنی به اندازه سه تکه گوشت خورشتی استفاده شود، بقیه نیاز بدن باید از طریق گوشت مرغ تامین شود. اگر بیمار توانست تحمل کند از رژیم غذایی ماهی هم در رژیم غذایی‌اش استفاده می‌کنیم. توصیه می‌کنیم بیمار حتما یه پیاله عدسی یا لوبیا در کنار غذایی که می‌خورد استفاده کند.

نمی‌گوییم هر روز عدس بخورد بلکه این مواد را در وعده‌های غذایی خود توزیع کند. ضمن اینکه نباید غافل شد که لبنیات پر از پروتئین هستند. حتما سه واحد ماست و یا شیر را باید در رژیم غذایی لحاظ کنیم. در سه روز اول نباید به بیمار تاکید کرد که زیاد گوشت بخورد. هر چه دلش خواست بخورد چون اگر بیمار در سه روز اول پروتئین زیاده بخورد حتما دچار حالت استفراغ می‌شود. باید پروتئین را تقسیم بندی کرد.

در ایران کمبود لاکتوز حدود 10 برابر کشورهای اروپایی است

در ایران کمبود لاکتوز حدود 10 برابر کشورهای اروپایی است. بنابراین نمی‌توان به بیماران چندان شیر توصیه کرد اما بقیه لبنایات اشکالی ندارد . ما در سیستم تغذیه در نظر می گیریم که اگر بیماری در برنامه غذایی خود شیر نداشته است ما به او توصیه هایی داریم. مثلا می گوییم امروز که به خانه رفتی یک قاشق غذاخوری شیر بخور، روز بعد آن را دو قاشق و روزهای بعد نصف استکان شیر بخور. روزهای بعد دو سوم استکان شیر بخور و آرام آرام لاکتوز معده اش را بالا می‌بریم. نمی توان بیمار را از خوردن شیر منع کرد. مصرف لبنیات در فنلاند 9 تا 10 واحد روزانه هاست، اما در کشور ما شاید کمتر از یک واحد روزانه شیر استفاده می شود. البته بیشتر از 5 واحد در روز نمی‌توان لبنیات استفاده کرد. زیرا آهن بدنش کم می‌شود.

در مورد تهوع توصیه تغذیه ای به بیماران این است که مواد غذایی ای که استفاده می‌شود چرب و سرخ کردنی نباشد. استفاده از پوره سیب زمینی و نان‌های سبوس دار در این بیماران بسیار مفید است. بهتر از قبل از خواب میان وعده مختصری که حاوی نان سوخاری و یا نشاسته است استفاده کنند که برایشان بسیار مفید است. به جای سه وعده غذای پر حجم شش وعده غذای کم حجم استفاده کند. عملا غذایی که می خورند خنک باشد مثلا پلو خورشت که داغ است، حالشان را بدتر می کند. نوشیدنی‌های داغ هم حالشان را بدتر می‌کند. اگر زمانی که آب پرتغال می‌خورد در زمانی که حالت تهوع دارد با یک لیوان آب آن را رقیق کند. هر چه نوشیدنی شیرین تر باشد عملا می تواند تهوع را تشدید کند.

بوییدن لیموترش موجب بهبود تهوع می‌‌شود

مثلا مهم بوییدن پوست لیمو ترش مرکز تهوع را آرام می‌کند. از آبنبات هایی با طعم نعناع و یا ترش می توانند استفاده کنند زیرا تهوعشان را کم می‌کند. مکیدن یخ جز مواردی است که ما به آنها توصیه می کنیم انجام دهند.

به آنهایی که دچار زخم‌های دهانی می‌شوند توصیه می‌کنیم از مصرف ترشیجات شامل رب گوجه فرنگی، انواع مرکبات نوشیدنی های گازدار باید صرف نظر کنند. این موضوع به شدت زخم‌های دهانی شان را تشدید می کند. با نی آب بخوردند. خوردن آب در مقادیر بالا می تواند زخم های دهانی شان را تشدید کند. بستنی و چیزهای یخ حتما در رژیم غذایی شان لحاظ کنید. هر چقدر فضای دهان خنک تر شود روند بهبود بهتر می‌شود. از مواد غذایی ای که مانند نان های سوخاری و یا ادویه جات، حالت خشک و شکننده دارند در رژیم غذایی شان استفاده نشود.

پیاز و لیموترش به درک شوری و ترشی غذا در بیماران سرطانی کمک می‌کند

مساله دیگر این است که تغییرات چشایی در دهان آنها اتفاق می افتد و طعم شوری و ترشی را خوب احساس نمی‌کنند. به آنها توصیه می‌کنیم که در مواد غذایی‌شان از پیاز و یا لیمو ترش استفاده کنند. غذایی که استفاده می‌کنند سرد یا هم دمای محیط باشد، اگر زخم های دهانی ندارند از مرکبات استفاده کنند. از سس‌های کچاپ، خردل و انواع خردل‌ها در رژیم غذایی‌شان استفاده کنیم. خیلی به آنها کمک می کند. این مواد طعم غذاهایشان را می‌تواند بهتر کند. بیماران باید به جای مصرف شکر از خرما، کشمش و میوه های خشک در رژیم غذایی شان استفاده کنند. مصرف نمک باید کم شود. کنسروها و به ویژه تن ماهی به دلیل آلوده بودن به جیوه باید ار رژیم غذایی این بیماران حذف شود .

این بیماران اگر خشکی دهان دارند باید همیشه بطری آب همراهشان باشد و مرتب آب بخورند. حتما از آدامس های حاوی قند گزیرتور استفاده کنند. از هویج، کرفس، لیمو و سایر مرکبات استفاده کنند. که بسیار به آنها کمک می‌کند.

در مورد بیماری یبوست هم اولین مساله این است همین طور که نشسته با انگشت شست، شکمش را به سمت پایین ماساژ دهد. مواد غذایی ای که فیبر بالا دارند را در رژیم غذایی شان استفاده کنند. حتما به آنها بگوییم روزی سه عدد آلو خیس شده در رژیم غذایی خود قرار دهند. روزی 5 تا 6 عدد زیتون بخوردند و حتما روغن زیتون را در رژیم غذاییش بگنجانند که می تواند مفید باشد. از عناب استفاده کنند که در درمان یبوست می تواند مفید باشد. خوردن نعناع و شوید در ماست مفید است. آب فراوان استفاده کنند. باید در نظر داشت اگر بیمار میوه و سبزی خورد اما آب نخورد باعث یبوست می شود. ضمن اینکه اگر بیماردچار اسهال شد نباید به او مواد فیبردار و یا غذای چرب و سرخ کردنی داد. از غذاهایی استفاده کند که پتاسیم بالایی دارد. مانند موز، سیب زمینی قارچ و مرکبات که مشکلی برایشان ایجاد نشود (دکتر میترا زراتی استاد دانشگاه و متخصص تغدیه/خبرگزاری آنا)

1487

پرداخت فرانشیز بیماران خاص و صعب‌العلاج حذف شد

دکتر علیرضا اولیایی‌منش گفت: در پنجاه و هفتمین جلسه شورای عالی بیمه خدمات درمانی که با حضور وزرای بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و تعاون، کار و رفاه اجتماعی، روسای سازمان‌های بیمه گر و پایه و دبیرخانه شورای عالی بیمه تشکیل شد، دستورالعمل بسته خدمتی بیماران خاص، صعب‌العلاج و سرطانی تهیه و مصوب شد.

وی گفت: برطبق این مصوبه به منظور کاهش پرداخت از جیب و همچنین جبران بخشی از هزینه‌های درمانی در بیماران خاص فرانشیز بیماران از جمله هموفیلی، تالاسمی، پیوند کلیه،‌ ام اس، دیالیزی و همچنین بیماران صعب العلاج و سرطانی در بیمارستان‌های دولتی حذف شد.

مدیر کل دفتر ارزیابی، فناوری، تدوین استاندارد و تعرفه سلامت وزارت بهداشت با بیان اینکه، بیماران خاص و صعب العلاج در صورت مراجعه به بیمارستان‌های دولتی بابت خدمات هیچ گونه هزینه‌ای پرداخت نمی‌کنند و فرانشیز آن‌ها رایگان شده است، افزود: این بیماران در صورتی که به بیمارستان‌های خصوصی مراجعه کنند سازمان‌های بیمه گر کل هزینه‌های این بیماران را با تعرفه دولتی به بیمارستان‌های خصوصی پرداخت می‌کنند و مابه التفاوت هزینه‌ها بر عهده بیماران است.

اولیایی منش همچنین در تشریح مصوبه شورای عالی بیمه برای بیماران خاص گفت: براساس این مصوبه هزینه‌های داروهای تخصصی و لوازم و تجهیزات مصرفی برای بیماران خاص، هزینه‌های شیمی درمانی و رادیو تراپی، تزریق دسفرال در منزل و بیمارستان، آزمایش‌های مورد نیاز این بیماران و هزینه‌های همو دیالیز نیز رایگان شده است.

وی، هزینه‌های تزریق خون در بیماران تالاسمی، هزینه‌های تزریق فاکتور و خون در بیماران هموفیلی، شالدون گذاری و هزینه‌های دیالیز صفاقی، هزینه‌های آموزش و مدیریت بیمار دیالیز صفاقی و همچنین هزینه‌های عمل جراحی اسپلنکتومی (جراحی برداشت طحال) در تالاسمی را نیز از دیگر موارد تحت مشمول این مصوبه عنوان کرد. (مهر)

359

درمان بی‌اشتهایی در بیماران سرطانی

این روندی هشدار‌آمیز است که با ادامه آن، درمان بیمار مبتلا به سرطان با پیچیدگی‌های خاصی مواجه می‌شود. پیگیری درمان سرطان با روش‌های کنونی مثل رادیوتراپی، جراحی یا شیمی درمانی از مهم ترین عوامل بروز سوء هاضمه، بی‌اشتهایی و افسردگی در بیمار مبتلا به سرطان محسوب می‌شود و تغذیه درست و مناسب بیماران سرطانی یکی از شروط مهم درمان این بیماران است.
درست خوردن و استفاده از مواد سالم به بیمار کمک می‌کند تا با شرایط مناسب‌تری مراحل درمان را طی کند. در صورتی که بیمار در دوره درمان از رژیم غذایی مطلوبی پیروی کند تا حد بسیار زیادی از عوارض جانبی بیماری سرطان مانند زخم دهان، بی‌اشتهایی، اسهال، استفراغ، خشکی دهان و نقص در سیستم ایمنی بدن، مصون می‌ماند یا توان مقابله‌اش با عوارضی که نام برده شد، افزایش می‌یابد.

بی‌اشتهایی در بیماران مبتلا به سرطان به این معنی است که بیمار تمایلی به غذا خوردن ندارد یا نمی‌تواند مقدار زیادی غذا مصرف کند. عارضه‌ای شایع که اغلب بیماران سرطانی آن را تجربه می‌کنند.
گاهی اوقات برخی سرطان‌های دستگاه گوارش روند جذب پروتئین‌ها، کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها را در بدن بیمار مختل می‌کنند به‌گونه‌ای که بدن بیمار قادر به جذب ریز مغذی‌های مواد خوراکی نیست. درچنین مواقعی استفاده از رژیم‌های غنی حاوی پروتئین و کالری به بیمار توصیه می‌شود.
یکی از اصلی‌ترین اهداف پزشکان در معالجه بیمارانی که با سرطان دست و پنجه نرم می‌کنند رفع مشکلات تغذیه‌ای بیمار از راه دهان است. حتی اگر تغذیه بیمار از راه دهان میسر نبود، تغذیه باید با روش‌های دیگری مثل تغذیه با لوله یا تغذیه‌وریدی ادامه یابد. استفاده از این مکمل‌ها نیز می‌تواند در رفع سوءتغذیه بیمار مؤثر واقع شود.
عوامل بی‌اشتهایی بیماران سرطانی به چند دسته تقسیم می‌شود: ترشحات سلول‌های سرطانی، خستگی و کوفتگی از پیگیری درمان و بالاخره استرس و افسردگی همه و همه در بی‌اشتهایی این بیماران مؤثرند.
وقتی بیمار تمایلی به خوردن غذا ندارد یا پس از مصرف آن دچار عوارضی مثل تهوع و استفراغ می‌شود، بهتر است با به‌کار بردن راهکارهایی مثل صرف کامل صبحانه (به‌دلیل اینکه بیماران سرطانی غالباً صبح‌ها کمتر از بی‌اشتهایی شکایت دارند) از خوراکی‌های غنی شده با کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها استفاده کند یا وعده‌های خوراکی را از سه وعده به چند وعده افزایش دهد تا به نحوی کمبود ریز مغذی‌ها و ویتامین‌ها جبران شود.
شناخت علل بی‌اشتهایی، مطمئن‌ترین راه برای درمان این عارضه است. اگر راهکار‌های پیشنهادی دردرمان بی‌اشتهایی بیمار مؤثر واقع نشد، بیماران باید موارد را با پزشک متخصص در میان بگذارند تا راهکار مناسبی به آنان پیشنهاد شود. (دکتر حسین داودی - متخصص تغذیه)

201

وایبر و واتس‌آپ با اطلاعات بیماران چه می‌کند؟

یکی از این دردسرها، افشای اطلاعات شخصی است که آگاهانه یا ناآگاهانه از سوی منتشرکنندگان انجام می‌شود.

اطلاعات بیماران در فضاهای مجازی به شکل گسترده‌ای از سوی افراد مختلف اعم از پزشک و غیرپزشک در حال انتشار است.

این اطلاعات در دو گروه کلی تبلیغات درمان‌کننده و تبادل تجربه یا مشاوره‌های آموزشی همکاران پزشک در حال انتشار است.

بسیاری از درمان‌کننده‌ها برای تبلیغ مهارت خود در درمان‌های انجام شده مبادرت به انتشار عکس‌های قبل و بعد از درمان بیماران در فضاهای مجازی می‌کنند. انتشار این تصاویر حداقل دو اشکال عمده ممکن است بروز دهد.

مهم‌ترین مساله در انتشار این تصاویر به خطر افتادن حق بیمار درباره حفظ اسرار وی است که با دست به دست شدن تصاویر او ولو با پوشاندن چشم بیمار در گروه‌های اجتماعی انجام می‌شود.

مساله دیگر آن است که اصولا در درمان‌های پزشکی و دندانپزشکی درمان بیماران حتی با خصوصیات مشابه ممکن است، نتایج درمانی متفاوتی را در پی داشته باشد که این مساله بخصوص در درمان‌های با ماهیت زیبایی که وابسته به نظرات شخصی است، اهمیت بسیار زیادتری پیدا می‌کند.

تصمیم‌گیری درباره درمان‌های زیبایی با توجه به نمونه‌های مشابه فقط به عنوان یک راهنمای کلی قابل استفاده است.

در گروه دوم همکاران درمان‌کننده بسیار زیادی برای تبادل اطلاعات اقدام به راه‌اندازی گروه‌های وایبری، تله‌گرام و... کرده‌اند که در آن مبادرت به انتشار مدارک درمانی بیماران برای کسب مشاوره یا امور آموزشی می‌کنند.

هر چند ماهیت تبادل اطلاعات و مشاوره اقدام مثبت و قابل بررسی است، ولی قرار دادن اطلاعات بیماران در فضاهای مجازی روش مناسبی برای این کار به نظر نمی‌رسد، بخصوص این‌که در اغلب موارد احتیاط‌های لازم درباره انتشار مدارک درمانی صورت نگرفته و چه‌بسا بسیاری از بیماران از انتشار مدارک درمانی خود در فضای مجازی ناخشنود باشند که از جنبه‌های اخلاقی ناپسند بوده و مغایر با سوگندی است که پزشکان در انتهای تحصیلات خود یاد کرده‌اند.

به نظر می‌رسد تبادل اطلاعات اینچنینی در فضا‌های غیرمجازی و رودررو جایگزین بهتری برای فضاهای مبتنی بر اینترنت باشد.

چه باید کرد؟

نهادهای نظارتی باید تا قبل از پیچیده‌تر شدن شرایط نسبت به تهیه قوانین، ابلاغ آن و نظارت بر حسن انجام آن اهتمام ورزیده و با مشارکت در آگاهسازی مردم و گروه‌های درمانی از خطرات آن پیشگیری کنند.

بیماران هم نباید از مطالبه حق قانونی خود مبنی بر افشا نکردن اطلاعات خود ابایی داشته باشند و موارد مشکوک را باید به مراکز درمانی و نهاد‌های نظارتی تذکر داده و پیگیر باشند.

استفاده از فضاهای اینترنتی برای ذخیره اطلاعات همواره خطر منتشر شدن آن در فضاهای مجازی را به همراه دارد. این کار می‌تواند به‌طور سهوی یا عمدی از سوی هکرها انجام شود.

در این موارد ذخیره اطلاعات روی شبکه‌های داخلی با دسترسی‌های محدودتر می‌تواند خطر به سرقت رفتن این اطلاعات را کاهش دهد. (دکتر محمدامین نریمانی - متخصص ارتودنسی/جام جم)

179

رمضان در راه است؛ توصیه‌های پزشکی به بیماران مصرف‌کننده دارو

* اثر احتمالی روزه داری بر روند بیماری

چنانچه با صلاحدید پزشک، با ارائه توصیه­ های مورد نیاز، امکان روزه داری برای آن بیمار فراهم باشد، چیدمان جدید دارویی به ویژه در مورد بیمارانی که روزانه بیش از یک قلم دارو مصرف می کنند، ضروری است.

* تداخل میان دارو و غذا

در زمینه تداخل دارو با غذا باید عرض شود که جذب برخی داروها همزمان با مصرف غذا تغییر نکرده و یا در برخی موارد حتی افزایش نیز پیدا می کند. اما بسیاری از داروها نیز در صورت مصرف همزمان با غذا دچار کاهش جذب می شود.
در مورد داروهایی که جذب آنها به میزان قابل توجهی تحت تاثیر غذا قرار می گیرد، دارو باید یک ساعت قبل از غذا یا ۲ تا ۳ ساعت پس از مصرف غذا، استفاده شود (بهتر است در خانم ها به دلیل احتمال کاهش سرعت تخلیه معده، دارو ۳ ساعت بعد از غذا مصرف شود. همچنین از مصرف غذاهای دیر هضم در وعده افطار پرهیز شود. برای نمونه از میان استاتین ها بهتر است برخی را همچون لووستاتین همراه وعده غذایی شب استفاده کرد و برخی همچون سیموستاتین را بهتر است، به دلیل کاهش جذب دارو با غذا، با معده خالی مصرف کرد.
بسیاری از آنتی بیوتیک ها، نه همه آنها، از جمله کپسول آزیترومایسین، با مصرف غذا دچار کاهش جذب می شود، همچنین مهارکننده های پمپ پروتون همانند امپرازول، بیس فسفونات­ها مانند آلندرونات و غیره به دلیل کاهش آشکار در میزان جذب و اثربخشی، و یا ایجاد عارضه گوارشی در صورت مصرف همزمان با غذا (بیس فسفوناتها- ریفلاکس) باید حتماً با معده خالی (مثلاً پیش از صرف وعده غذایی) مورد استفاده قرار گیرد.
تداخل داروها با غذا تنها محدود به تداخل در جذب نیست، بلکه داروهای متعددی وجود دارد که در صورت مصرف روزانه گریب فروت دچار کاهش متابوسیم با واسطه ایزوآنزایم CYP۴۵۰۳A۴ موجود در دیواره دستگاه گوارش شده و نیاز به تعدیل دوز یا پایش علائم (عوارض) ناشی از تداخل احتمالی است.

* تغییر دادن زمان مصرف دارو

تغییر زمان مصرف برخی داروها از روز به شب نیز می تواند عارضه هایی را به بیمار تحمیل کند. از جمله این داروها می توان به برخی مهارکننده های انتخابی باز جذب سروتونین مانند فلوکستین اشاره کرد که مصرف شبانه آن در برخی از بیماران می تواند عارضه بی خوابی ایجاد کند.
چنانچه بیمار بیش از یک دوز از این دارو استفاده کند بهتر است از این نظر بررسی شود و بهترین رژیم مصرف برای وی در نظر گرفته شود.
دیورتیک ها از جمله دیگر داروهایی هستند که مصرف شب هنگام آنها توصیه نمی شود، اما مشکل دیگری که این داروها دارد، احتمال وقوع دهیدراتاسیون در صورت مصرف آنها هنگام سحر است، بنابراین در صورت لزوم، بهترین زمان مصرف هنگام افطار است.

* مدت روزه داری و فاصله زمانی بین مصرف دوزهای مختلف یک دارو

با توجه به طولانی بودن روزه داری (حدود ۱۵ ساعت)، کم کردن فاصله بین دوزهای مختلف یک دارو می تواند مشکل ساز شود. به عنوان مثال می توان به داروهایی اشاره کرد که روزانه ۳ تا ۴ بار مصرف می شود (همچون آنتی بیوتیک ها) و بهم زدن نظم مصرف، روند درمان را با مشکل مواجه می کند. در این موارد در صورت امکان، می توان از داروهای هم خانواده با طول اثر افزون تر استفاده کرد. به عنوان مثال می توان به جایگزینی اریترومایسین (روزی ۳ تا ۴ بار) با کلاریترومایسین (روزی ۲ بار) به دلیل تشابه فارماکولوژیک بسیار زیادی که با هم دارد تنها در برخی موارد خاص قابل جایگزینی نیست اشاره کرد.
بیمارانی که چندین داروی مختلف استفاده می کنند، به دلیل طولانی بودن زمان روزه داری ممکن است دو یا چند دارو را با هم مصرف کنند. مصرف همزمان یا با فاصله کم برخی داروها می تواند مشکل ساز یا حتی مخاطره آمیز شود، به عنوان مثال می توان به مصرف همزمان یا با فاصله کمتر از ۴ ساعت آلفا بلوکرهایی مثل ترازوسین با سیلدنافیل یا تادالافیل اشاره کرد. همچنین می توان به کاهش جذب برخی داروها همچون سیپروفلوکساسین، لووتیروکسین، مایکوفنولات موفتیل و غیره با ترکیبات حاوی فروس توجه کرد.
باید توجه کرد که اثر بخشی برخی داروها ممکن است به دلیل تغییرات فیزیولوژیک بدن در ماه رمضان، دچار تغییر شود. به عنوان مثال سولفونیل اوره هایی مثل گلی بنکلامید - که یکی از عوارض جانبی اصلی آنها هایپوگلایسی است - ممکن است برخی بیماران دیابتی را با خطر بیشتری از احتمال وقوع افت قندخون مواجه کند. در چنین مواردی چنانچه بیمار از دوز یک بار در روز این دارو استفاده می کند، بهتر است قبل از افطار (تنظیم دوز بر اساس سطوح قندخون روزانه و ریسک بروز هایپوگلایسمی انجام می شود) استفاده شود.
چنانچه بیمار به صورت دو بار در روز از این دارو استفاده می کند، دوز صبح، نصف شده و هنگام سحر استفاده شود و دوز عصر نیز بدون تغییر هنگام افطار مصرف شود. در این موارد خصوصاً در افراد سالمند تغییر دارو به گلی کلازید می تواند خطر هایپوگلایسمی را کاهش دهد.
در هر صورت آگاه ساختن بیمار از علائم هایپوگلایسمی و میزان قندخون هشدار دهنده که بیمار باید روزه خود را بشکند، ضروری است. (دکتر فرخ رامش - داروساز/ مهر)

رمضان در راه است؛ توصیه‌های پزشکی به بیماران مصرف‌کننده دارو

* اثر احتمالی روزه داری بر روند بیماری

چنانچه با صلاحدید پزشک، با ارائه توصیه­ های مورد نیاز، امکان روزه داری برای آن بیمار فراهم باشد، چیدمان جدید دارویی به ویژه در مورد بیمارانی که روزانه بیش از یک قلم دارو مصرف می کنند، ضروری است.

* تداخل میان دارو و غذا

در زمینه تداخل دارو با غذا باید عرض شود که جذب برخی داروها همزمان با مصرف غذا تغییر نکرده و یا در برخی موارد حتی افزایش نیز پیدا می کند. اما بسیاری از داروها نیز در صورت مصرف همزمان با غذا دچار کاهش جذب می شود.
در مورد داروهایی که جذب آنها به میزان قابل توجهی تحت تاثیر غذا قرار می گیرد، دارو باید یک ساعت قبل از غذا یا ۲ تا ۳ ساعت پس از مصرف غذا، استفاده شود (بهتر است در خانم ها به دلیل احتمال کاهش سرعت تخلیه معده، دارو ۳ ساعت بعد از غذا مصرف شود. همچنین از مصرف غذاهای دیر هضم در وعده افطار پرهیز شود. برای نمونه از میان استاتین ها بهتر است برخی را همچون لووستاتین همراه وعده غذایی شب استفاده کرد و برخی همچون سیموستاتین را بهتر است، به دلیل کاهش جذب دارو با غذا، با معده خالی مصرف کرد.
بسیاری از آنتی بیوتیک ها، نه همه آنها، از جمله کپسول آزیترومایسین، با مصرف غذا دچار کاهش جذب می شود، همچنین مهارکننده های پمپ پروتون همانند امپرازول، بیس فسفونات­ها مانند آلندرونات و غیره به دلیل کاهش آشکار در میزان جذب و اثربخشی، و یا ایجاد عارضه گوارشی در صورت مصرف همزمان با غذا (بیس فسفوناتها- ریفلاکس) باید حتماً با معده خالی (مثلاً پیش از صرف وعده غذایی) مورد استفاده قرار گیرد.
تداخل داروها با غذا تنها محدود به تداخل در جذب نیست، بلکه داروهای متعددی وجود دارد که در صورت مصرف روزانه گریب فروت دچار کاهش متابوسیم با واسطه ایزوآنزایم CYP۴۵۰۳A۴ موجود در دیواره دستگاه گوارش شده و نیاز به تعدیل دوز یا پایش علائم (عوارض) ناشی از تداخل احتمالی است.

* تغییر دادن زمان مصرف دارو

تغییر زمان مصرف برخی داروها از روز به شب نیز می تواند عارضه هایی را به بیمار تحمیل کند. از جمله این داروها می توان به برخی مهارکننده های انتخابی باز جذب سروتونین مانند فلوکستین اشاره کرد که مصرف شبانه آن در برخی از بیماران می تواند عارضه بی خوابی ایجاد کند.
چنانچه بیمار بیش از یک دوز از این دارو استفاده کند بهتر است از این نظر بررسی شود و بهترین رژیم مصرف برای وی در نظر گرفته شود.
دیورتیک ها از جمله دیگر داروهایی هستند که مصرف شب هنگام آنها توصیه نمی شود، اما مشکل دیگری که این داروها دارد، احتمال وقوع دهیدراتاسیون در صورت مصرف آنها هنگام سحر است، بنابراین در صورت لزوم، بهترین زمان مصرف هنگام افطار است.

* مدت روزه داری و فاصله زمانی بین مصرف دوزهای مختلف یک دارو

با توجه به طولانی بودن روزه داری (حدود ۱۵ ساعت)، کم کردن فاصله بین دوزهای مختلف یک دارو می تواند مشکل ساز شود. به عنوان مثال می توان به داروهایی اشاره کرد که روزانه ۳ تا ۴ بار مصرف می شود (همچون آنتی بیوتیک ها) و بهم زدن نظم مصرف، روند درمان را با مشکل مواجه می کند. در این موارد در صورت امکان، می توان از داروهای هم خانواده با طول اثر افزون تر استفاده کرد. به عنوان مثال می توان به جایگزینی اریترومایسین (روزی ۳ تا ۴ بار) با کلاریترومایسین (روزی ۲ بار) به دلیل تشابه فارماکولوژیک بسیار زیادی که با هم دارد تنها در برخی موارد خاص قابل جایگزینی نیست اشاره کرد.
بیمارانی که چندین داروی مختلف استفاده می کنند، به دلیل طولانی بودن زمان روزه داری ممکن است دو یا چند دارو را با هم مصرف کنند. مصرف همزمان یا با فاصله کم برخی داروها می تواند مشکل ساز یا حتی مخاطره آمیز شود، به عنوان مثال می توان به مصرف همزمان یا با فاصله کمتر از ۴ ساعت آلفا بلوکرهایی مثل ترازوسین با سیلدنافیل یا تادالافیل اشاره کرد. همچنین می توان به کاهش جذب برخی داروها همچون سیپروفلوکساسین، لووتیروکسین، مایکوفنولات موفتیل و غیره با ترکیبات حاوی فروس توجه کرد.
باید توجه کرد که اثر بخشی برخی داروها ممکن است به دلیل تغییرات فیزیولوژیک بدن در ماه رمضان، دچار تغییر شود. به عنوان مثال سولفونیل اوره هایی مثل گلی بنکلامید - که یکی از عوارض جانبی اصلی آنها هایپوگلایسی است - ممکن است برخی بیماران دیابتی را با خطر بیشتری از احتمال وقوع افت قندخون مواجه کند. در چنین مواردی چنانچه بیمار از دوز یک بار در روز این دارو استفاده می کند، بهتر است قبل از افطار (تنظیم دوز بر اساس سطوح قندخون روزانه و ریسک بروز هایپوگلایسمی انجام می شود) استفاده شود.
چنانچه بیمار به صورت دو بار در روز از این دارو استفاده می کند، دوز صبح، نصف شده و هنگام سحر استفاده شود و دوز عصر نیز بدون تغییر هنگام افطار مصرف شود. در این موارد خصوصاً در افراد سالمند تغییر دارو به گلی کلازید می تواند خطر هایپوگلایسمی را کاهش دهد.
در هر صورت آگاه ساختن بیمار از علائم هایپوگلایسمی و میزان قندخون هشدار دهنده که بیمار باید روزه خود را بشکند، ضروری است. (دکتر فرخ رامش - داروساز/ مهر)