از علائم تا درمان: همه چیز درباره انواع «افسردگی»

جام جم سرا: افسردگی یکی از رایجترین بیماریهای روانی است که باعث مراجعه به روانپزشکان، روانشناسان و سایر متخصصان بهداشت روان می‌گردد.

در هر لحظه از زمان حداقل ١٥ تا ٢٠ درصد افراد بزرگسال جامعه ممکن است عوارض و نشانه‌های افسردگی شدید را از خود نشان بدهند و میلیونها نفر در هر لحظه در جهان تحت درمان افسردگی قرار می‌گیرند.

افسردگی چیست ؟

در زبان روزمره برای توصیف افسردگی از احساسات غمگینی، ناکامی، ناامیدی و شاید هم رخوت و بی‌حالی استفاده می‌شود. معمولاً مردم تصور می‌کنند که افراد افسرده تن‌پرور ، خودخواه و یا اهل تمارضند و سعی می‌کنند آنها را با عباراتی همچون «سعی کن خودت را جمع‌وجور کنی» نصیحت نمایند.

در طول زندگی همه ما دوره‌های کوتاه و بلند احساس داشتن غم، عدم خوشحالی و یا نظایر آن خصوصاً در هنگام از دست دادن همسر و یا نزدیکان، هنگام کار و یا از دست دادن کار را تجربه می‌کنیم و همه ما قادر به مقابله با این حوادث هستیم.

احساس افسردگی معمولاً به عنوان «اندوه» و «سوگ» یا «داغدیدگی» شناخته می‌شوند. یعنی در موقعیتهایی که انتظار می‌رود شادی‌بخش باشد به احساس اندوه ختم می‌شود مثلاً در هوای بارانی، پس از تولد فرزند، پس از نقل‌مکان به یک منزل جدید، منازعه ای که در مصاحبت با دوست و یا همسر به‌وجود می‌آید. اما این احساس اندوه به‌سرعت با از بین رفتن موقعیت برطرف می‌گردد. همچنین پس از از دست دادن یکی از نزدیکان، پایان یافتن یک رابطه مهم، معمولاً افراد چیزی را تجربه می‌کنند که سوگ نامیده می‌شود.

افسردگی در واقع یک اختلال در مغز است. مدارهای عصبی که مسؤول تنظیم افکار، خُلق، فکر کردن، خوابیدن، اشتها و رفتار هستند از حالت طبیعی خارج شده و ارتباطات صحیح بین این مناطق مختل میشود

ویژگیها و نشانه‌های سوگ با افسردگی مشابه می‌باشد. این دو پدیده کاملاً طبیعی بوده و حتی فقدان آنها در هر فردی ممکن است در درازمدت برای فرد مضر باشد. در هر دو مورد پس از طی فرآیند مربوطه فرد به زندگی عادی خود بر می‌گردد. ولی در عده‌ای از ما این احساس داشتن غم برای زمان بیشتری ادامه پیدا کرده و احتیاج به مراقبتهای ویژه بهداشتی ضرورت می‌یابد.

افسردگی کلینیکی در صورت ادامه داشتن می‌تواند منجر به بروز فعالیتهای خطرناک اجتماعی مثل دست زدن به خودکشی و یا نظایر آن شود و این در واقع اقدامات فوری پزشکی و بهداشتی را طلب می‌کند.

اختلالات مربوط به افسردگی، میلیون‌ها نفر را در سال مبتلا می‌کند. این عده هزینه بسیار سنگینی را بر خود، خانواده، جامعه و سیستم بهداشتی کشورشان تحمیل می‌کنند.

شواهد به‌دست آمده از علم عصب‌شناسی و ژنتیک و تحقیقات کلینیکی نشان می‌دهد که افسردگی در واقع یک اختلال در مغز می‌باشد. تکنیکهای تصویربرداری مدرن از مغز روشن ساخته است که در افسردگی مدارهای عصبی که مسؤول تنظیم افکار، خُلق، فکر کردن، خوابیدن، اشتها و رفتار هستند از حالت طبیعی خارج شده و ارتباطات صحیحی بین این مناطق وجود ندارد. از همین شواهد بدست آمده در به‌دست آوردن داروهای مناسب استفاده شایانی می‌شود.

علائم و نشانه های افسردگی

دو ویژگی اختصاصی افسردگی که برای تشخیص افسردگی حتماً یکی از آنها باید وجود داشته باشد، یکی خلق ناشاد (غم، اندوه، ناراحتی یا نگرانی) و دیگری فقدان علاقه و لذت تقریباً در همه فعالیتهای عادی و سرگرمیهای فرد می‌باشد. هر دو این علائم باید در اکثر مواقع روز وجود داشته باشند.

سایر نشانه‌های افسردگی شامل از دست دادن توجه و سرخوشی در فعالیتهای روزانه، اختلال و تغییر عمده در اشتها و وزن بدن، اختلال در خواب به‌صورت کم‌خوابی یا پرخوابی، اختلال در تفکر و تمرکز فکر، وجود اضطراب و کندی حرکات، احساس بی ارزشی و یا احساس گناه، فقدان نیرو یا فقدان انرژی و خستگی، افکار تکرارشونده، مرگ و یا خودکشی می‌باشند.

دانشمندان ارتباط نزدیکی بین خودکشی و افسردگی ذکر می‌کنند به‌طوری که دوسوم بیماران افسرده به خودکشی فکر می‌کنند و ١٠ تا ١٥ درصد آنها به زندگی خود خاتمه می‌دهند.

اگر یک بیمار ۵ مورد از علائم بالا را به‌مدت ۲ هفته مداوم داشته باشد به اختلال افسردگی شدید (عمده) مبتلا می‌باشد. مطالعات اخیر در ایالات متحده آمریکا نشان می‌دهد که افسردگی سردسته علتهای ناتوانی در انسان به‌شمار می‌رود. چنین مطالعات آماری در بقیه کشورها نیز موجود می‌باشد.

افسردگی در گروههای مختلف

افسردگی در دانشجویان

دانشجویان از هوشمندترین و مستعدترین اقشار هر جامعه بوده و آینده سازان هر کشور هستند. از این رو توجه به سلامت روانی آنان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا دانشجو هنگامی می‌تواند آفرینشگر، فعال و سازنده باشد که شاداب، امیدوار و متعهد باشد.

افسردگی یکی از شایعترین اختلالات روانی است که با علائم کاهش انرژی و علاقه، احساس گناه، اشکال در تمرکز، بی اشتهایی و افکار مرگ و خودکشی در شخص همراه است. از علائم شاخص افسردگی کاهش انرژی، بی حوصلگی و عدم تمرکز می باشد، که در افرادی که دارای فعالیتهای فکری هستند بخصوص دانشجویان منجر به بروز اختلال در امور تحصیلی و شغلی، اشکال در تکمیل تکالیف، و کاهش انگیزه برای انجام طرحهای تازه می گردد.

میزان افسردگی دانشجویان می‌تواند به عنوان شاخص اساسی سلامت روانی آنان به شمار آید، بنابراین دانشجوی مبتلا به اختلال افسردگی ممکن است علاقه به امور درسی و آموزشی را از دست بدهد و احساس پوچی و بی ارزشی و بی اهمیتی به وی دست دهد. لذا در چنین شرایطی نمی توان تلاش ذهنی هدفمند و جهت‌دار و در عین حال خلاق را از آنها انتظار داشت. همچنین به معیارهای این گروه سنی یعنی توانمندی، سلامتی، هوش، جذابیت و ... بی علاقه شده و احساس ناتوانی می کنند.

از طرف دیگر در توانایی تحلیل که لازمه فعالیتهای آموزشی است دچار ضعف عمده می گردند، که منجر به نارضایتی از خود در جوان دانشجو گشته و باعث شدت بیماری می گردد.

کاهش اعتماد به نفس، بی‌تفاوتی، سطح پایین انرژی، گوشه‌گیری اجتماعی، آشفتگیهای خوردن و خوابیدن، دیدگاه بدبینانه آشکار در مورد آینده و اعتقاد و اقدام به خودکشی از دیگر علائم و نشانه‌های افسردگی در نوجوانان است

مطالعات زیادی در مورد شیوع افسردگی در دانشجویان صورت گرفته است. در اینجا به نتایج بعضی از مطالعات انجام شده در ایران اشاره می‌شود که بر اساس یافته های یکی از این مطالعات، حدود ٣/٢١ دانشجویان مورد مطالعه مبتلا به افسردگی خفیف تا متوسط بوده اند. این میزان در بین دانشجویان دختر ٢/٢٢ درصد و دانشجویان پسر ٤/١٧ درصد گزارش شده است (کوشان و واحدیان، ١٣٧٣). این مطالعه هم چنین نشان داده است که در بین دانشجویان مجرد (١/٢٢ درصد) افسردگی بیشتری نسبت به دانشجویان متاهل (٢/١٩ درصد) وجود داشته است.

همچنین احمدی (١٣٧١)، در مطالعه خود بر روی دانشجویان علوم پزشکی اهواز نتیجه گرفت که ٥٢ درصد دانشجویان زن و ٣٨ درصد دانشجویان مرد دچار افسردگی خفیف تا شدید هستند. در این مطالعه میانگین افسردگی دانشجویان مجرد ٤٢/١٠ درصد و دانشجویان متاهل ٩٧/٧ درصد گزارش شده است. یافته‌های این مطالعه همچنین نشان می‌دهد که ١١ درصد دانشجویان مرد و ٢٠ درصد دانشجویان زن نسبت به آینده ناامید بودند. علاوه بر آن ٨ درصد دانشجویان ‌مرد و ٧ درصد دانشجویان زن دارای افکار خودکشی بودند.

شایعترین مشکلاتی که در این مطالعه توسط خود دانشجویان نیز مطرح شده است به دلیل حجم زیاد دروس پزشکی، فعالیتهای زیاد در بخشهای بالینی، وجود دروس غیر ضروری، طولانی بودن دوره تحصیل پزشکی، کافی نبودن امکانات رفاهی، کم بودن مدت زمان استراحت، کشیکهای زیاد و انتظارات بیش از حد برخی از کادر پزشکی از دانشجویان است.

نتایج مطالعه کوشان و واحدیان نشان داده است که در دانشجویانی که از رشته تحصیلی خود رضایت نداشته و بی علاقه بودند (٥/٤٥ درصد)، و کسانیکه حداقل از یک واحد درسی نمره قبولی نیاورده اند، افرادی که بحرانهای عمده ای در زندگی داشتند، دانشجویانی که مایلند اوقات فراغت خود را به تنهائی بگذرانند، و مشکل خانوادگی، جسمانی و یا روانی دارند و یا سابقه بیماری اعصاب در خانواده آنها وجود دارد، میزان افسردگی بیشتری نسبت به سایر دانشجویان وجود دارد. اما دانشجویانی که علاقمند به فعالیتهای ورزشی و گروهی بودند میزان افسردگی در آنها کمتر گزارش شده است.

مطالعات دیگر نیز به نتایج مشابهی اشاره نمودند از جمله: یزدی و همکاران (١٣٧٤) در مطالعه خود بر روی دانشجویان تازه وارد دانشگاه تهران، میزان افسردگی را ٣٠ درصد گزارش نمودند. در مطالعه مشابه ناصری (١٣٧٤)، بر روی دانشجویان دانشگاه آزاد واحد رودهن، این میزان ٥٨ درصد ذکر گردید. در سال ١٣٧٤ باز هم ترکان در مطالعه خود بر روی دانشجویان رشته پزشکی دانشگاه زاهدان، افـــسردگـــی بیشتری را در دانشجویان زن (٦٥ درصد) نسبت به دانـــشــــجـــویان مرد (٤١ درصد) گزارش نموده است.

شایعترین علائمی که خود دانشجویان در مطالعات مختلف گزارش نمودند شامل موارد زیر میشود: بی حوصلگی، کاهش قدرت تمرکز و یادآوری، احساس از دست دادن علاقه، احساس غمگینی، کاهش توانائیهای جسمانی، نا امیدی نسبت به آینده، سخت بیدار شدن در صبح، احساس خستگی دائم، خسته کننده بودن کارهای روزمره.

در نتیجه با توجه به اثرات ناخوشایند و مخرب بیمار افسردگی در روند زندگی و عملکرد قشر جوان و دانشجو توصیه می شود که با مشاهده علائم اولیه که در این سایت ارائه شده است برای فعالیتهای درمانی و جلوگیری از شدت علائم اقدام نمایند.

افسردگی در کودکان و نوجوانان

مطالعات و بررسیهای انجام شده نشان داده است که افسردگی در کودکان و نوجوانان نیز وجود دارد که با افسردگی در بزرگسالان شباهت دارد.

تفاوت عمده افسردگی در کودکان و نوجوانان با بزرگسالان در دو مورد است: به جای خلق افسرده ممکن است در کودکان و نوجوانان خلق تحریک‌پذیر باشد، و نرسیدن به وزن مورد انتظار (کاهش و یا افزایش وزن) در آنها دیده شود.

کاهش اعتماد به نفس، بی‌تفاوتی، سطح پایین انرژی، گوشه‌گیری اجتماعی، آشفتگیهای خوردن و خوابیدن، دیدگاه بدبینانه آشکار در مورد آینده و اعتقاد و اقدام به خودکشی از دیگر علائم و نشانه‌های افسردگی در این گروه سنی می‌باشد. در نوجوانان رفتارهای ضداجتماعی و منفی‌کارانه، مصرف الکل و دارو و مواد مخدر ممکن است مشاهده گردد.

افسردگی در کودکان و نوجوانان بیشتر از بقیه سنین با خودکشی همراه می‌باشد. فقط در سال ١٩٩٦ خودکشی به‌عنوان سومین عامل مرگ و میر در افراد ٢٤-١٥ ساله و چهارمین علت مرگ و میر در افراد ١٤-١٠ سال بوده است. علاوه بر عوامل ژنتیک و فیزیولوژیک چندین عامل استرس‌زای اجتماعی می‌تواند بر خلق کودک تاثیر بگذارد، از قبیل ناهماهنگ بودن و آشفتگی در خانواده، طلاق، مورد آزار و بی‌توجهی واقع شدن، شکست تحصیلی، وضعیت اجتماعی و اقتصادی ضعیف و داغدیدگی.

اختلال افسردگی در کودکانی که قبل از سن مدرسه هستند بسیار نادر می‌باشد. اما در ۲ درصد بچه‌های دبستانی اختلال افسردگی شدید (عمده) شیوع دارد و این میزان برای نوجوانان حدود ۵ درصد در جامعه می‌باشد.

مطالعات معدودی وجود دارد که دلالت بر مفید بودن داروهای ضدافسردگی در کودکان و نوجوانان داشته باشد. مصرف داروهای ضدافسردگی در این گروه سنی بر پایه استانداردهای درمانی بالینی استوار است.

یک تحقیق به‌طرز روشنی گفته است که فلوکستین (Fluxetin) داروی بسیار مؤثری در درمان افسردگی در کودکان و نوجوانان می باشد.

افرادی که دارای افکار منفی در مورد خود، زندگی و آینده هستند، دچار افسردگی می‌گردند. این افراد به جنبه منفی هر چیزی فکر می‌کنند و به نقایص خود خیلی توجه نموده و بطور مداوم خودشان را با دیگران مقایسه می‌کنند

به‌نظر می‌رسد که درمان دارویی همراه با روشهای مخصوص روان درمانی در کودکان و نوجوانان ارزش بسیاری داشته و پیشگیری مؤثرتری در خودکشی آنان در سنین بعدی می باشد، بخصوص روان‌درمانی خانواده برای آموزش به خانواده در مورد اختلالات افسردگی مهم و ضروری است.

افسردگی در افراد مسن

در سالهای اخیر حدود ۲ درصد افراد بالای ٦٥ سال، به غیر از افرادی که در آسایشگاه نگهداری می‌شوند، از افسردگی رنج می‌برند. تحقیقات ثابت کرده است که درمان و تشخیص این افراد از اهمیت زیادی برخوردار است.

خودکشی در میان افراد مسن‌تر بیشتر از بقیه سنین شایع بوده و از این نظر قابل توجه می‌باشد. مطالعات نشان می‌دهد که سطح اقتصادی ـ اجتماعی پایین، از دست دادن همسر، بیماری جسمی همزمان، کناره‌گیری اجتماعی و بازنشستگی با افسردگی سالمندان رابطه دارد.

علائم عمده افسردگی در سالمندان شامل کاهش نیرو و تمرکز، اختلال خواب، کاهش اشتها و وزن، شکایات جسمی، احساس بی‌ارزشی، بدبینی، اختلال حافظه و خودکشی می‌باشد.

خانمها و افسردگی

افسردگی نزد بانوان چیزی حدود ۲ برابر بیشتر از آقایان دیده می‌شود. در طول زندگی حداقل ٢٠ درصد بانوان حداقل یک بار تجربه افسردگی کوتاه مدت را داشته‌اند. اگرچه به نظر می‌رسد که افسردگی ارتباط تنگاتنگی با سن یائسگی دارد.

ولی در حقیقت این سنین باروری و سنین قبل از یائسگی هستند که بیشترین میزان آمار افسردگی در بانوان را تشکیل می‌دهند. از طرفی آنالیزهای آماری افسردگی در بانوان نشان می‌دهد که استرسهای متفاوت، زایمان، تفاوتهای هورمونی، نقشهای اجتماعی و رفتارهای مورد انتظار از زنان بیشتر از مردان روان آنها را به سمت بیماری افسردگی سوق می‌دهد.

افسردگی پس از زایمان همچنین بیماری شایعی در میان بانوان بوده و جستجوها و مطالعات در پی علت دقیق آن می‌باشند.

انواع افسردگی

از افسردگی تقسیم‌بندی متعددی شده است که چند نوع مهم آن عبارتند از:

افسردگی شدید یا عمده (Major Depression)

نوعی از افسردگی که بیش از هفته‌ها و یا ماهها طول می‌کشد و شامل نشانه‌ها و رفتارهای عمیقی است که عملکرد شغلی، روابط بین فردی و رفتارهای اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده و شخص را به‌طور کلی از محیط خود دور می‌سازد.

اختلال افسرده خویی (Dysthymia)

این اختلال خفیف‌تر از افسردگی شدید (عمده) می‌باشد و با خلق افسرده (تحریک‌پذیر در کودکان و نوجوانان) همراه است که در بخش عمده روز دوام دارد و اکثر روزها وجود دارد.

معمولاً مردم این افراد را به‌عنوان افرادی بداخلاق، ترشرو و ملال‌آور تلقی می‌کنند. این گروه قادر به برقراری ارتباط بین فردی مناسب با دیگران نیستند و افرادی جدی، کج‌خلق و درونگرا هستند.

اختلال افسردگی جزئی (Minor Depression)

در این اختلال علائم افسردگی با شدتی کمتر از دو مورد فوق و با دوره‌های محدودتر همراه است. این نوع افسردگی در همه گروههای سنی دیده می‌شود و تأثیر کمتری درزندگی فرد می‌گذارد.

اختلال افسردگی پیش از قاعدگی

این نوع افسردگی در زنان و پیش از دوره قاعدگی رخ می‌دهد و با بی‌ثباتی خلق، اضطراب، افزایش خستگی‌پذیری، عدم تمرکز، تغییرات اشتها و خواب، سردرد و موارد دیگر همراه است. همه این علائم در دوره قاعدگی از بین می‌روند.

افسردگی فصلی

به نوعی از افسردگی گفته می‌شود که در طول یک دوره خاص از سال (عموماً زمستان) اتفاق می‌افتد و قابل پیشگیری است ولی می‌تواند بسیار خطرناک و جدی باشد.

سستی مفرط، روحیه پایین و خواب‌آلودگی زیاد از علائم عمده آن می‌باشد. کمبود نور علت عمده این اختلال محسوب شده و برای درمان آن از نوردرمانی استفاده می‌کنند.

علل افسردگی

علل افسردگی ترکیبی از عوامل ژنتیکی، بیولوژیکی و محیطی (روانی ـ اجتماعی) می‌باشد.

در بسیاری از مردم نیز، علت افسردگی ناشناخته باقی می‌ماند. به‌طور کلی مشخص شده است که افسردگی در نتیجه یکسری از فعل و انفعالات شیمیایی در مغز اتفاق می‌افتد.

این فعل و انفعالات که نورو ترانسمیتر نامیده می‌شود در تمامی اعمال و رفتارهای بدن به‌طور بیولوژیکی وجود دارد.

عوامل ژنتیکی

ثابت شده است که در بعضی از اقوام و خانواده‌ها افسردگی شایعتر بوده ولی وجود یک فرد افسرده در یک خانواده لزوماً دلیل بر وقوع این امر در بقیه اعضاء خانواده نمی‌باشد.اما هرچه درجه خویشاوندی نزدیکتر باشد، به همان نسبتآسیب‌پذیری برای افسردگی بیشتر می‌شود.

عوامل بیولوژیکی

تغییرات زیستی متعددی در مغز افراد روی می‌دهد. این تغییرات شامل تغییر در ارتباطات عصبی سیستم غدد درون‌ریز و هورمونها، تغییر در سیستم انتقال‌دهنده‌های شیمیایی و تغییر در فعالیتهای الکتریکی مغز است.

عوامل محیطی (روانی – اجتماعی)

فاکتورهای استرس‌زای اجتماعی و روانی به‌عنوان ریسک فاکتورهای بروز افسردگی شناخته می‌شوند.

استرس در فرم فقدان یکی از اقوام نزدیک مثل پدر و مادر و دوستان به‌عنوان ماشه‌ای برای بروز افسردگی در افراد آسیب‌پذیر، به‌شمار می‌رود. به‌طور کلی تحقیقات ژنتیک ثابت کرده است که عوامل استرس‌زای محیطی فرصت بروز آسیب‌پذیری یک ژن بخصوص را افزایش داده و آنها را به سوی یک بیماری پیشرفته افسردگی هدایت می‌کند.

با این حال در برخی از افراد این افسردگی بدون عوامل استرس‌زای محیطی به‌وجود می‌آید. تحقیقات دیگری در این زمینه مشخص کرده است که عوامل استرس‌زا در قالب ایزوله بودن در اجتماع و یا محرومیت دوران کودکی منجر به تغییرات پایدار در فعالیت مغز شده و باعث افزایش حساسیت نسبت به بروز علائم افسردگی می‌شود.

رویدادهای زندگی و استرسهای محیطی

استرسها و موقعیتهای زندگی می‌توانند نقش اولیه را در ایجاد افسردگی داشته باشند، هر چند که در این مورد اختلاف‌نظر بین دانشمندان وجود دارد.

عده‌ای معتقدند که سوگ و از دست دادن عزیزی می‌تواند منجر به افسردگی گردد. مطالعات نشان داده است که مرگ همسر بیشترین نقش را به عهده دارد. همچنین به دنیا آوردن فرزند، بازنشستگی، یائسگی و استرسهای عمده دیگر می‌توانند در ایجاد افسردگی نقش عمده داشته باشند.

عوامل شخصیتی

همه افراد با تیپها و خصوصیتهای شخصیتی مختلف ممکن است دچار افسردگی گردند، اما افرادی با انواع شخصیتی وسواس، و شخصیت نمایشی بیشتر ممکن است دچار افسردگی گردند.

عوامل یاد گرفته شده

بر اساس این عامل ارتباطات اجتماعی ناخوشایند که منجر به ارزیابی منفی فرد از خود می‌شود باعث ایجاد افسردگی است. زیرا این افراد با توجه به خصوصیات خاص خود نمی‌توانند محبت، همدردی و ارتباط عاطفی لازم را از دیگران به دست آورند.

تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد که افسردگی اغلب با اختلالات اضطرابی مثل (ترس، وسواس، ترس از اجتماع یا ...) همراه است

بنابراین این افراد هم در مورد خودشان ارزیابی منفی داشته و هم دیگران را صادق نمی‌دانند و به‌تدریج آزرده و ناکام شده و افسردگی در آنان پدید می‌آید.

تفکر منفی

افرادی که دارای افکار منفی در مورد خود، زندگی و آینده هستند، دچار افسردگی می‌گردند. این افراد به جنبه منفی هر چیزی فکر می‌کنند و به نقایص خود خیلی توجه نموده و بطور مداوم خودشان را با دیگران مقایسه می‌کنند. نکته مهم اینکه این افراد هر نوع اطلاعات را سوء تعبیر می‌کنند.

مصرف داروها

٭ بعضی از داروها مثل داروهایی که در تنظیم فشار خون بالا مصرف می‌شوند و داروهای خواب آور باعث به‌وجود آمدن افسردگی می‌شوند.

٭ کمبود مواد غذایی مثل کمبود اسید فولیک و بعضی ویتامینها مثل ب١٢ باعث کاهش اثرات داروهای ضداضطراب شده و درمان را با مشکل روبرو می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر، می‌توانید مقاله « آیا مصرف ویتامین به در مان افسردگی کمک می‌کند؟» در بخش مقالات تخصصی سایت را بخوانید.

٭ اعتیاد به بعضی از داروها، مواد مخدر و یا الکل باعث به‌وجود آمدن افسردگی می‌شود.

ارتباط افسردگی با بیماریهای دیگر

افسردگی اغلب به‌طور همزمان با بسیاری از بیماریها مثل بیماری قلبی، سکته مغزی، سرطان و دیابت می‌تواند بروز پیدا کند.

افسردگی موجود همراه این بیماریها اغلب فراموش شده و درمان نمی‌شود. مطالعات اخیر تأکید بر این نکته دارد که برای حصول نتیجه خوب از بیماریهای ناتوان‌کننده بالا باید افسردگی و زمینه آن را به‌درستی تشخیص و درمان کرد.

افسردگی و بیماریهای قلبی

شواهد قوی وجود دارد که وجود افسردگی ریسک بیماری قلبی را در افراد افزایش می‌دهد. آنالیزهای آماری ثابت کردند که وجود افسردگی شدید (عمده) در افراد ۴ برابر آنها را در مقابل انفارکتوس قلبی در یک دوره ١٣-١٢ ساله آسیب‌پذیرتر می‌کند.

حتی در افرادی که افسردگی خفیف دارند، احتمال ابتلا به بیماری قلبی دو برابر بیشتر است. اکنون سؤال اینجاست که آیا درمان افسردگی احتمال ابتلا به بیماری قلبی را کاهش می دهد یا خیر؟ سؤالی که تحقیقات آینده جواب آنراخواهد یافت.

افسردگی و دیابت

افسردگی در طول زندگی هر شخص را می‌تواند هدف قرار دهد. ولی وقتی شخص دچار دیابت است مشکل بسیار حادتر است.

این اتفاق در میان ١٦ میلیون آمریکایی روی داده است. درمان بیماری افسردگی در بیماران دیابتیک به‌طور قابل توجهی به بهبود کیفیت زندگی و همچنین کنترل دیابت کمک می‌کند. از طرفی مطالعات زیادی در کالیفرنیا و واشنگتن نشان داده است که وجود دیابت احتمال افسردگی در شخص را دو برابر می‌کند.

علت زمینه‌ای که بین دیابت و افسردگی وجود دارد هنوز ناشناخته است. افرادی که دچار دیابت هستند و همزمان اختلالات افسردگی را از خود بروز می‌دهند، به‌طور قابل توجهی عوارض دیابت در آنها بیشتر است.

افسردگی و اضطراب

تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد که افسردگی اغلب با اختلالات اضطرابی مثل (ترس، وسواس، ترس از اجتماع یا ...) همراه است. اما هنوز مشخص نیست که آیا افرادی که علائم این دو اختلال را دارند به دو بیماری مجزا مبتلا هستند و یا اینکه یک بیماری واحد است که علائم هر دو اختلال را با هم دارا می‌باشد. مطالعات نشان داده است که ٢٠ تا ٩٠ درصد مبتلایان به هراس، دوره‌های اختلال افسردگی عمده دارند.

از علائم این اختلال توأم می‌توان موارد زیر را نام برد:

لرزش، طپش قلب، خشکی دهان، ناراحتی معده ـ روده و موارد دیگر. برای درمان آنها از
داروهای ضداضطراب و افسردگی استفاده می‌شود و روان‌درمانی بسیار مؤثر می‌باشد.

افسردگی و چاقی

به‌طور کلی تحقیقات نشان داده است که در بعضی از افراد افسرده افزایش وزن مشاهده می‌شود.

در این افراد کاهش وزن به‌طور قابل ملاحظه‌ای به اعتماد به نفس آنان و همچنین کیفیت بهتر زندگی و بهبودی آنان از افسردگی کمک می‌کند.

افسردگی و تیرویید

افسردگی در طیف وسیعی از بیماریها می‌تواند اولین نشان بیماری باشد مثل کم‌کاری غده تیرویید. بنابراین پزشک باید در ابتدای درمان علاوه بر معاینه کامل جسمی و عصبی و آزمایشات معمول عملیات تشخیص مربوط به کارکرد تیرویید و همچنین غده فوق کلیوی را انجام دهد.

درمان افسردگی

درمان دارویی

اکثر مطالعات پزشکان حاکی از آن است که ترکیب روان درمانی و دارو درمانی موثرترین درمان برای اختلالات افسردگی است. آنچه که انقلابی در درمان بیماریهای افسردگی بیان کرده و تأثیری نمایان بر سیر آنان نهاده و هزینه اجتماعی این بیماریها را کاسته، رهیافتهای دارو درمانی بوده است.

از چهل سال بیش درمانهایی موثر و مشخص مثل داروهای سه حلقه‌ای برای اختلالات افسردگی فراهم شده است مثل:

ایمی پیرامین (Imipiramine)

آمی‌تریپ تیلین (Amitriptyline)

نورتریپ تیلین (Nortriptyline)

نخستین علائمی که پس از مصرف این داروها بهبود می‌یابد خواب و اشتها است که پس از حدود ۲ هفته شروع می‌شود. پس از حدود ۳ تا ۶ هفته علائم عمده بهبودی افسردگی بروز می‌نماید.

دسته دیگر داروها که انقلابی جدید و عمده برای درمان بر پا کرده است مهارکننده اختصاصی باز جذب سروتونینها (SSRT) از قبیل فلوکستین ( Fluxetine) و سیتا لوپرام (Citalopram) است.

به جرأت می‌توان گفت که هنوز در غرب، فلوکستین یکی از پر مصرفترین داروهای رایج است. از عوارض جانبی این داروها سرآسیمگی، ناراحتی گوارش و تهوع می‌باشد.

در عین حال داروهای اخیرSSRTمثل فلوکستین و سیتالوپرام از کمترین میزان عوارض جانبی در میان داروهای فوق برخوردار است.

درمان غیردارویی

١ـ نور درمانی
این نوع درمان برای معالجه افسردگی فصلی به‌کار برده می‌شود. اما اگر افسردگی فصلی شدید باشد نور درمانی باید با دارو درمانی همراه گردد.

۲ـ شوک درمانی (ECT)
این شیوه در موارد زیر برای درمان بیماران افسرده به‌کار می‌رود:

٭ افسردگی بیمار با درمان دارویی از بین نرفته باشد.
٭ بیمار قادر به تحمل داروهای ضدافسردگی نباشد.
٭ بیماری چنان شدید باشد که به بهبود سریع نیاز باشد مثلاً بیمار افکار خودکشی خیلی شدید داشته باشد.

در این روش جریان الکتریکی را به سر شخص وارد می‌کنند و یک حمله تشنجی ایجاد می‌شود.ECTبی‌خطر و بدون درد بوده و میزان عارضه آن کم و در حافظه کوتاه‌مدت می‌باشد.

۳ـ روان درمانی
این نوع درمان شامل درمانهایی است که از دارو استفاده نمی‌شود. موارد زیر از جمله موفقترین شیوه‌های روان درمانی در درمان افسردگی است:
شناخت درمانی، روان درمانی بین فردی، رفتار درمانی، روانکاوی و روان درمانی خانواده.

درمانهای گیاهی و غذایی

در کشورهایی مثل هند و سریلانکا، برگ گیاه برگاموت را به صورت اسانس در چای وارد کرده و در درمان افسردگی به‌کار برده‌اند.

از آنجا که بعضی از مواد غذایی به‌طور مستقیم در ساختمان سروتونینها (یک واسطه شیمیایی که در ایجاد افسردگی نقش بسیار قابل ملاحظه‌ای دارد) به‌کار می‌رود، می‌توان این گونه نتیجه گرفت که مصرف این مواد غذایی از جمله ماهی و روغن ماهی نقش بازدارنده‌ای در ایجاد افسردگی دارند. بعضی از دانشمندان با مصرف زیاد روغن ماهی (روغن امگا۳) در افراد داوطلب و مقایسه آن با افرادی که آن را مصرف نکرده‌اند، به این نتیجه رسیده‌اند که هر چقدر مصرف امگا۳ (روغن ماهی) در جوامع بیشتر باشد افسردگی به حداقل آن خواهد رسید.

یکی از راه‌های خلاصی از افسردگی نوشتن است؛ حتی اگر چرندیات بنویسید! یک تکه کاغذ بردارید و شروع به نوشتن احساساتتان کنید. هر چه را واقعاً حس می‌کنید بنویسید. زیاد در قید و بند معنی‌دار بودن نوشته‌هایتان هم نباشید

همچنین نشان داده شده است که مصرف روغن ماهی در ایجاد بقیه بیماریهای روانی نقش بازدارنده‌ای نیز دارد. قبلاً نیز نقش بازدارنده روغن ماهی درایجاد بیماریهای قلبی و عروق ثابت شده بود.

اختلالات هورمونی در افسردگی

محور هورمونی مطرح در افسردگی، محور هیپوتالاموس در مغز می‌باشد. افزایش بیش از حدکارکرد در این محور می‌تواند زمینه ساز افسردگی باشد.

مدیریت افسردگی

با به کار گیری ۵ دستور ساده میتوان افسردگی را تا حد زیادی مدیریت کرد.
بررسیها نشان می‌دهد که ظرف سالهای گذشته، افسردگی در میان افراد جوامع مختلف با ضریب رشد بالایی روبرو بوده است. زمانی بود که افسردگی به عنوان یک «بیماری روانی» در نظر گرفته می‌شد و همراه با ناامیدی، شرمندگی و سرافکندگی بود.

در این که افسردگی، یک نوع بیماری است شکی وجود ندارد، درست همانند مرض قند یا بیماری قلبی. ولی اینها نشانه نقص یا عیب شخصی نیستند و نباید موجب شرمساری فرد قرار بگیرند. افسردگی قابل درمان است و هر چه زودتر تشخیص داده شود، راه درمان آن آسانتر است.

حالت افسردگی، کاملاً طبیعی است و اغلب مردم آن را تجربه کرده‌اند. امّا آنچه اهمیت دارد این است که بتوان حمله‌های آن را کنترل کرد وگرنه می‌تواند برای جسم و روان فرد بسیار آسیب رساننده باشد.

حمله افسردگی، پدیده شایعی است. حتی افراد بسیار شاد و سرحال نیز گاهی دچار افسردگی می‌شوند. اصولاً حالت ایستا و بدون تغییر هر چیز، حتی بهترین چیزها، نیز زندگی را بسیار ملال‌آور می‌کند. اگر شبی در کار نباشد شما چگونه از روشنایی روز لذت می‌برید؟ اگر غمی نباشد چگونه می‌توان از شادی‌ها لذت برد؟ بنابراین، امید و افسردگی نیز مثل این چیزها به هم ارتباط دارند. افسردگی هنگامی به عنوان یک مشکل بروز می‌کند که دوره آن طولانی شود به نحوی که به جسم و روان ما آسیب رساند. بدین جهت، فراگیری نحوه مدیریت موفقیت‌آمیز افسردگی اهمیت بسیار دارد.

اگر فرد بیگناهی را برای مدتی طولانی در زندان نگاه دارند ممکن است از نظر روحی خرد شود ولی اگر همین فرد یاد بگیرد که با شرایط زندان چگونه کنار آید، ممکن است حتی بعد از 10 یا 20 سال، باز هم سالم و سرحال از زندان بیرون آید. نمونه‌های زیادی در این مورد وجود دارد که از آن میان ما فقط به نلسون‌ماندلا اشاره می‌کنیم. به طریق مشابه، افسردگی نیز هرگز نمی‌تواند شما را خرد کند، اگر یاد بگیرید چگونه آن را مدیریت کنید.

در زیر ۵ دستورالعمل ساده برای مدیریت افسردگی ارائه می‌گردد:

1- فعالیت بدنی شدید
هرگاه احساس افسردگی کردید باید از نظر جسمی خود را فعّال نگه دارید تا انرژی‌های زیادی ذهن‌تان را مصرف کنید. احساس افسردگی، انرژی منفی در ذهن شما آزاد می‌کند که باعث تضعیف اشتیاق و امید شما نسبت به زندگی و کار می‌گردد. همچنین، سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف می‌کند و زمینه را برای ابتلاء به بسیاری از بیماری‌ها فراهم می‌سازد. این انرژی منفی با فعالیت بدنی شدید به بهترین نحو مصرف می‌شود. هر فعالیتی که دوست دارید را انجام دهید، فرقی نمی‌کند.

2- گشت زدن بی‌هدف
یکی دیگر از راههای مصرف انرژی منفی و منحرف کردن ذهن‌تان، گشت زدن یا رفتن بی‌هدف به هر کجاست. سوار اتوبوس یا مترو شوید و به یک طرف حرکت کنید. در بازارها و مراکز خرید بگردید. در یک رستوران بنشینید و هر چه دوست دارید بخورید یا بیاشامید. تا وقتی کاملاً خسته نشده‌اید به خانه برنگردید.

3- صحبت کردن با یک دوست نزدیک
مشکل خود را با یک دوست نزدیک در میان بگذارید. سعی کنید هر چه در دل دارید را بیرون بریزید. به اشتراک گذاشتن مشکل با یک دوست نزدیک، از شدّت نیروی‌های منفی می‌کاهد. دوستان خوب، قادرند شما را از افسردگی درآورند. آنها خصوصیات شما را خوب می‌شناسند و می‌توانند ایده‌های خوبی برای مواجه شدن با افسردگی به روشی مثبت در اختیار شما قرار دهند.

4- بنویسید، حتی چرندیات!
یک تکه کاغذ بردارید، یا کامپیوترتان را روشن کنید و یک فایل ایجاد کنید، و شروع به نوشتن احساساتتان کنید. هیچ چیز را مخفی نگه ندارید. هر چه واقعاً حس می‌کنید را بنویسید. زیاد در قید و بند معنی‌دار بودن نوشته‌هایتان نباشید.

آدم ممکن است حتی با نزدیک‌ترین دوستانش نیز نتواند بعضی حرف‌ها را مطرح کند ولی با خودش که می‌تواند. بنابراین هر آنچه در دل دارید را روی کاغذ یا توی کامپیوتر بریزید و هیچوقت خسته یا عصبانی نشوید. پس از آن که توانستید احساسات سرکوب شده خود را بیرون بریزید، به مقدار قابل ملاحظه‌ای احساس راحتی خواهید کرد.

۵- شروع کردن یک ایده جدید
هیچگاه تصوّر نکنید که تمام امواج افسردگی، ناراحت کننده هستند. بعضی مواقع آغاز یک ایده یا نوآوری بزرگ و جالب هستند. ذهن شما سرگرم یافتن یا ابداع یک چیز جدید است. هنگامی که این دوره طی شد، افسردگی آغاز می‌گردد. در این هنگام ذهن شما دوباره شروع به تولید چیزهای جدیدی می‌کند که امید و شوق تازه‌ای به دنبال می‌آورد. بنابراین، مطمئن باشید که پس از گذشتن موج افسردگی، چیزهای خیلی بهتری برایتان پیش خواهد آمد.

هشدارهای افسردگی

٭ افسردگی یک بیماری پزشکی است که در ارتباط با تغییرات بیوشیمیایی مغز اتفاق می افتد

٭ افسردگی فکر را تحت تأثیر قرار می دهد گرچه به این معنی نیست که همه آن در «سرِ ما» وجود دارد.

٭ افسردگی ضعف شخصیت نیست.

٭ درمان افسردگی مثل درمان بقیه بیماریها مثل درمان سرماخوردگی و زخم معده براحتی امکان‌پذیر است.

٭ در بعضی مواقع درمان افسردگی با جلسات سایکوتراپی براحتی درمان‌پذیر است.

٭ تحقیقات بسیاری با موفقیت در درمان دارویی افسردگی به تازگی انجام شده است. (روانیار)

سوزش و گزگز: علائم نوروپاتی محیطی در مبتلایان به دیابت

جام جم سرا: دکتر مریم آذری‌نسب افزود: در نوروپاتی به طور معمول عصب آسیب می‌بیند که می‌تواند بر اثر عفونت، ضربه، عوارض بیماری متابولیک و حتی مواد سمی باشد. دیابت یکی از بیماری‌های بسیار مهمی است که باعث نوروپاتی محیطی می‌شود.

آذری نسب علائم نوروپاتی محیطی را به صورت‌های مختلف دانست و گفت: علائم به صورت بی‌حسی در دست و پا و انتشار به قسمت‌های بالای پا و بازوها، درد سوزشی، دردهای برق آسا، حساسیت بیش از حد به لمس، فقدان یکنواختی، ضعف عضلات و فلج موتور حرکتی و مشکلات مثانه یا گوارشی بروز می‌کند.

این متخصص اعصاب و روان یادآور شد: تروما یا فشار روی عصب مانند تصادفات، سقوط و آسیب‌های ورزشی با فشار روی عصب باعث تغییر فرم فیزیکی می‌شود. از جمله وضعیت غیرطبیعی مانند بار سنگین بلند کردن یا دست‌ها را زیر گردن قرار دادن.

وی خاطرنشان کرد: نیمی از مردمی که دیابت دارند دچار نوروپاتی می‌شوند. کمبود ویتامین‌ها بویژه ویتامین‌های B و E نیز از جمله علل شایع بروز این عارضه است. الکلیسم نیز باعث نوروپاتی محیطی می‌شود، زیرا به طور معمول این افراد تغذیه‌ درستی ندارند و دچار کمبود ویتامین‌ها از جمله کمبود ویتامین B می‌شوند.

این متخصص اعصاب و روان با تاکید بر لزوم اصلاح شیوه زندگی جهت بهبود علایم این بیماری، گفت: در صورتی که بیمار دیابت داشته باشد، مراقبت از پاها توصیه می‌شود. باید از پوشیدن کفش‌های تنگ خودداری شود. پاهای خود را مرتب شست و شو داده و از جوراب بافت نرم استفاده کند. به طور منظم نیز ورزش کند، چراکه ورزش کاهش درد نوروپاتی و کنترل قند خون را سبب می‌شود.

آذری نسب تصریح کرد: این بیماران باید سیگار کشیدن را متوقف کنند، زیرا سیگار باعث افزایش مشکلات پا و خطر قطع پا می‌شود. غذاهای سالم بخورند. با ماساژ دست و پاها نیز درد به طور موقت کاهش می‌یابد. از فشارهای طولانی بر دست و پا نیز پرهیز کنند.

این متخصص اعصاب و روان در پایان خاطر نشان کرد: باید مواظب قند خون خود باشید و از الکل پرهیز کنید. سبک زندگی‌تان را سالم کنید؛ از جمله آنکه مصرف سبزیجات و میوه‌جات، غلات، پروتئین‌های سبک، ویتامین‌هایی مانند B12، ماهی، تخم‌مرغ، غذاهای کم چربی، حرکات ورزشی سبک، پرهیز از حرکات پی در پی، اجتناب از مواد شیمیایی، سیگار، قلیان و الکل را جدی بگیرید. (ایسنا)

برای شما هم اتفاق افتاده: «کدری مغز»؛ علل و علائم

جام جم سرا: فعالیت مغز به عوامل متعددی ارتباط دارد. احتمال دارد کدری مغز بر اثر تضعیف عملکرد مغز، نبود توازن در تولید هورمون‌های مغز، ضعیف شدن تولید انرژی در داخل مغز و کاهش انتقال اکسیژن و گلوکز به سلول‌های مغز، باشد.

علائم

*فراموش کردن موقتی اسم‌ها، آدرس، وقت قرار، صحبت‌های دیروز
* یاری نکردن حافظه برای به یاد آوردن خاطرات گذشته
* هنگام حرف زدن، فراموش کردن آنچه می‌خواستید بگویید
* مشکل تمرکز هنگام خواندن
* مشکل در یادگیری موضوعات جدید
* گم شدن در محیط‌هایی که با آن آشنا هستید
* به سختی یاد آوردن آنچه سر زبانتان بوده است
* کندی در تصمیم گیری و یادگیری
* قاطی کردن یا فراموش کردن کلمات
* احساس خستگی مفرط با کوچک‌ترین فعالیت ذهنی
* مشکل در تمرکز کردن و کم شدن توجه

این علایم کدری مغز همانند اختلال در یادگیری، عقب ماندگی ذهنی یا بیماری ذهنی دیگر نیست.

علل:

* کمبود خواب:

خواب برای سلامت فیزیکی، ذهنی و عاطفی مهم است. کمبود خواب باعث ایجاد مشکلات متعددی می‌شود. خواب کافی برای شارژ شدن مجدد لازم است و کمبود آن بر عملکرد ذهن تاثیر می‌گذارد.
* مصرف مواد مخدر:

این دارو‌ها تاثیرهای متفاوتی روی مغز دارد. بعضی از آن‌ها میزان فعالیت سیستم عصب را کاهش می‌دهد در حالی که برخی ازدارو‌ها به طور موقت و بیش از حد تحریک می‌کند. کدری مغز می‌تواند روز‌ها، هفته‌ها و حتی ماه‌ها بعد از مصرف این مواد ادامه پیدا کند.

داروها:

دارو‌ها نیز می‌تواند بر عملکرد مغز تاثیر بگذارد. در اغلب موارد تاثیرگذاری آن مانند موادمخدر شدید و غیرقابل کنترل نیست. مسکن‌ها، داروهای آرام بخش، ضداضطراب، ضد افسردگی و ضد روانپریشی تاثیر زیادی بر فعالیت مغز می‌گذارد. اما برخی دارو‌ها که برای درمان مشکلات سیستم عصبی تجویز شده است، می‌تواند عوارض جانبی نیز ایجاد کند.

فعالیت شدید ذهنی:

هر نوع فعالیت ذهنی شدید و طولانی که همراه با خستگی مفرط فیزیکی باشد می‌تواند به کدری مغز منجر شود. با خواب خوب شبانه و روش‌های آرام بخشی این مشکل قابل رفع است.

استرس‌های عاطفی:

استرس‌های عاطفی می‌تواند تاثیرات متفاوتی بر فعالیت ذهنی بگذارد. این نوع استرس می‌تواند بر اثر مشکلات زناشویی یا مرگ ناگهانی عزیزی و... به وجود بیاید.

پایین بودن قند و اکسیژن مغز:

برای عملکرد بهتر مغز، نیاز به اکسیژن رسانی کافی و دریافت گلوکز است. حتی افت لحظه‌ای اکسیژن رسانی و افت قند می‌تواند بر عملکرد مغز تاثیر بگذارد. بنابراین، هر ناراحتی که قند و اکسیژن خون را کاهش می‌دهد، می‌تواند بر فعالیت طبیعی مغز تاثیر بگذارد و به کدری مغز منجر شود. کدری مغز را می‌توان در بیماری تنفسی، قلبی- عروقی و مشکل غدد درون ریز مشاهده کرد. کیفیت پایین هوای تنفسی، رژیم‌های سخت، گرسنگی به مدت طولانی و کمبود ماده مغذی می‌تواند باعث تضعیف ذهن شود.

علل دیگر:

* کم خونی شدید
* بیماری مغزی مانند آلزایمر، پارکینسون
* افسردگی *
آسیب یا ضربه مغزی
* دیابت
* مسمومیت با فلزات سنگین
*سکته قلبی
*پرکاری تیروئید
*بیماری کبدی
* مننژیت
* آپنه خواب
* سکته
* کمبود ویتامین B۱۲
* لوپوس
* میگرن
* یائسگی
* اضطراب
*‌ام اس
* بی‌خوابی
*حساسیت (خراسان)

سردردهای چشمی: علائم و علل ابتلا به بیماری «آب‌سیاه»

جام جم سرا: کیومرث نوروزپور دیلمی درباره بیماری گلوکوم یا آب‌سیاه، اظهار داشت: این بیماری چشمی شامل انواع مادرزادی، زاویه بسته و زاویه باز است. اگر در ابتدای تولد نوزادان و یا مدت کوتاهی پس از تولد آنها، متوجه علائمی از جمله اشک زیاد چشم، دست‌مالی روی چشم، بزرگ شدن چشم و کدورت قرنیه شدید، نشان‌‌دهنده بیماری گلوکوم مادرزادی است.

وی با تاکید بر اینکه در صورت بروز هر یک از این علائم حتما باید به چشم پزشک مراجعه شود، گفت: تشخیص بموقع، به درمان و بهبود دید بیمار کمک می‌کند.

نوروزپور با بیان اینکه بیماری آب‌سیاه زاویه بسته به دو شکل حاد و مزمن خود را نشان می‌دهد، افزود: نوع حاد بیماری با درد شدید چشم، تاری دید، ریزش اشک، قرمزی چشم، حالت تهوع و استفراغ و سردرد همراه با فشار شدید داخل چشم همراه است. با توجه به اینکه بیماری آب‌سیاه با افزایش فشار چشم همراه است، در صورتی‌که دیر به پزشک مراجعه شود، فرد دچار نابینایی می‌شود. بیماری آب‌سیاه مزمن با سردردهای مزمن و تاری دید خفیف همراه است و بسیاری از سردردها نیز به دلیل ابتلا به همین بیماری است.

متخصص چشم و فلوشیب قرنیه خاطرنشان کرد: در بیماری آب‌سیاه زاویه باز، افزایش شدید فشار چشم به تدریج اتفاق می‌افتد و معمولا فرد هیچ‌گونه دردی احساس نمی‌کند؛ اما این بیماری با مراجعه نکردن فرد بیمار به چشم پزشک، به مرور زمان شدیدتر می‌شود. بیماری چشمی گلوکوم زاویه باز در افرادی که والدین آنها ازدواج فامیلی دارند بیشتر مشاهده می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران افزود: درمان برخی بیماری‌ها به شدت بیماری و سن بیمار بستگی دارد، بنابراین در صورت هرگونه بیماری از جمله بیماری‌ها و ناراحتی‌های چشمی باید هر چه سریع‌تر به چشم‌پزشک مراجعه شود. والدین در صورت مشاهده مواردی از جمله درشتی چشم، اشک‌ریزش و ترشحات چشمی در نوزادان خود، به چشم پزشک مراجعه کنند. (فارس)

علائم هشداردهنده در ابتلا به سرطان پوست

جام جم سرا: سرطان پوست، نوعی سرطان است که با توجه به نوع سلول پوستی رخ می‌دهد و یکی از مهم‌ترین دلایلی که افراد به سرطان پوست مبتلا می‌شوند، قرار گرفتن در معرض پرتو فرابنفش خورشید است. علت اصلی سرطان‌های پوست تماس طولانی با نور خورشید است به ویژه اگر نورخورشید موجب آفتاب سوختگی و تاول شود.

سرطان پوست چند نوع است بطورمثال ضایعات پیش سرطانی، ضایعات پوستی‌ای هستند که سرطانی نیستند ولی باگذشت زمان سرطانی می‌شوند.

علت ایجاد سرطان پوست چیست

علاوه بر تماس طولانی با نور خورشید، تماس شغلی با برخی مواد شیمیایی مانند ذغال سنگ و آرسنیک نیز موجب سرطان پوست می‌شود. همچنین سرطان پوست ممکن است زمینه ارثی نیز داشته باشد.

نشانه‌های سرطان پوست

بنا به اطلاعات کمیته آموزش پرستاری و پزشکی بیمارستان فوق تخصصی پوست رازی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، سرطان پوست بیشتر شبیه لکه‌های معمولی پوستی است به همین دلیل هر ضایعه مزمن و غیرعادی باید موردتوجه قرار گیرد به ویژه هر تغییری در اندازه، رنگ، شکل یا ضخامت خال‌ها را باید تحت نظر داشت.

آفتاب سوختگی و نور آفتاب

آفتاب سوختگی و اشعه فرابنفش به سادگی می‌تواند به پوست صدمه بزند و این صدمه می‌تواند موجب سرطان پوست شود. به خاطر داشته باشید که سرطان پوست خیلی به کندی رخ می‌دهد؛ آفتاب سوختگی که در این هفته در شما ایجاد می‌شود ممکن است در ۲۰ سال بعد یا بیشتر، موجب ایجاد سرطان پوست شود.

وراثت

درصورتی که سابقه سرطان پوست در خانواده شما وجود دارد، شما احتمالا در معرض خطر بیشتری هستید.

محیط

محیط نیز یکی از عوامل زمینه ساز سرطان پوست است به آن معنا که هر چه در منطقه‌ای، ضخامت لایه ازون کمتر شود، میزان رسیدن پرتو فرابنفش به زمین و احتمال ابتلا به سرطان پوست بیشتر می‌شود.

عوامل مستعد کننده سرطان پوست

افراد زیر در معرض احتمال بیشتر ابتلا به سرطان پوست قرار دارند:
- افرادی که پوست سفید دارند یا رنگ چشم آن‌ها روشن است.
- افرادی که تعداد زیادی خال‌های بزرگ با اشکال نامنظم دارند.
- افرادی که در خانواده آن‌ها فرد یا افرادی سابقه سرطان پوست داشته‌اند.
- افرادی که سابقه مواجهه طولانی با نور شدید آفتاب یا سابقه آفتاب سوختگی شدید دارند.
- افرادی که در مکان‌هایی با ارتفاع زیاد زندگی می‌کنند و بیشتر سال تابش آفتاب دارند.
- افرادی که به هر علتی، پرتودرمانی شده‌اند.

کاهش خطرات سرطان پوست

آفتاب سوختگی شدید می‌تواند خطر سرطان پوست را به میزان ۵۰ درصد افزایش دهد بنابراین باید کمتر در معرض تابش نور خورشید قرار گرفت به ویژه در اواسط روز و بین ساعات ۱۰ صبح و ۳ بعدازظهر، تابش پرتوهای خورشید شدید‌تر است. متخصصان توصیه می‌کنند برای مواجهه کمتر با نور خورشید از کرم‌های ضد آفتاب حداقل با فاکتور محافظتی ۱۵ یا بیشتر -در مناطقی از بدن که در معرض نور خورشید است-، استفاده شود. استفاده از عینک آفتابی مناسب و لباس‌های مناسب که بیشتر سطح بدن را محافظت کنند نیز می‌توانند بدن را از نور ماوراء بنفش حفظ کند.

برای حفاظت در برابر اشعه خورشید، لباس‌هایی که رنگ روشن دارند مناسب‌تر هستند؛ کلاه‌های لبه دار که هم بر صورت و هم بر پشت گردن شما سایه می‌اندازند، پوشش‌های خوبی هستند. درصورتی که تغییری در پوست ایجاد یا خال‌ها دچار تغییراتی شدند یا زخمی ایجاد شد که بهبودی و ترمیم خوبی نداشت حتما در اولین فرصت باید به پزشک مراجعه کرد.
افراد باید هنگام شنا مراقب پوست بدن خود باشند زیرا حتی در زیرآب نیز می‌توان دچار آفتاب سوختگی شد.
متخصصان به مردم توصیه می‌کنند برای پیشگیری از ابتلا به سرطان پوست، از سبزی و میوه‌ها به مقدار زیاد استفاده کرده؛ مصرف سیگار و مواد مخدر را کنار گذاشته؛ مواد غذایی تازه مصرف کرده و از مصرف اشکال دودی، شور و ترشی مواد غذایی خودداری کنند. (ایرنا)

علائم و نشانه‌های «یائسگی در مردان»

تستوسترون (هورمون جنسی مردانه) نقش مهمی در حفظ سلامت و کیفیت زندگی مردان ایفا می‌کند و آندروپوز یا یائسگی مردانه یک سندرم بالینی و بیوشیمیایی در مردان پا به سن گذاشته است که با کاهش تستوسترون، بیماری‌ها و ناتوانی‌های مرتبط با سن و تضعیف سلامت عمومی همراه است. این رخداد ممکن است به کاهش قابل ملاحظه کیفیت زندگی انجامیده و روی عملکرد ارگان‌های متعدد بدن عوارض و اثراتی را ایجاد کند.

شیوع این بیماری در مردان بالای ۴۰ سال براساس سمپتوم‌های کلاسیک بیماری و سطح سرمی تستوسترون قابل ملاحظه بوده و حدود ۵ درصد بیان می‌گردد. اگرچه بنظر می‌رسد که میزان شیوع آن در جمعیت عام بیش از این باشد ولی تعداد زیادی از مبتلایان تشخیص داده نشده و درمان نشده باقی می‌مانند.

پاتوفیزیولوژی این بیماری مختلط است. کاهش مرتبط با سن در سطوح سرمی تستوسترون ناشی از نقص در عملکرد بیضه‌ها و همچنین محور هیپوتالاموس - هیپوفیز است. البته گوناگونی قابل ملاحظه‌ای بین افراد، در سن آغاز و سرعت و شدت این کاهش وجود دارد. در حال حاضر تشخیص آندروپوز نیازمند وجود علائم و نشانه‌های بالینی موید کمبود تستوسترون است.

علائم و نشانه‌ها

کاهش انرژی، بی‌انگیزگی و عدم اعتماد به نفس، احساس غم و اندوه، کاهش تمرکز و اختلال حافظه، اختلالات خواب، آنمی (کم خونی) خفیف و کاهش توانایی انجام کار‌ها از جمله نشانه‌های یائسگی در مردان است.
فاکتورهای خطر برای رویداد آندروپوز در مردان مسن شامل بیماری‌های مزمن، دیابت قندی نوع ۲، اختلال عملکرد تیروئید، هیپرپرولاکتینمی، COPD، آرتریت روماتوئید، چاقی، سندرم متابولیک، استرس و هموکروماتوزیس هستند، کمبود ویتامین Dنیز ممکن است نقشی اساسی در پاتوژنز این بیماری ایجاد کند. اگرچه غربالگری برای این بیماری در جمعیت عمومی توصیه نمی‌شود، اما بیماریابی در مردان با اختلالات بالینی کاهش لیبیدو، اختلال عملکرد جنسی، کاهش خلق و خستگی و ضعف، اختلال‌شناختی، مقاومت به انسولین، چاقی، سندرم متابولیک، دیابت نوع ۲، کاهش توده و قدرت عضلانی بدن، کاهش دانسیته استخوانی و اوستئوپروز، کاهش سر زندگی، کمبود ویتامین D و موارد مصرف گلوکوکورتیکوئید‌ها و اوپیوئید‌ها توصیه می‌شود.

پذیرفته شده‌ترین پارامتر برای اثبات وجود آندروپوز اندازه‌گیری سطح تستوسترون تام سرم است.

درمان

هدف از درمان عبارت است از بهبود نشانه‌های بیماری و حصول سطوح فیزیولوژیک تستوسترون. تستوسترون‌تراپی برای مردان دارای نشانه‌های بیماری که مستعد درمانند و علائم و نشانه‌های کلاسیک کمبود تستوسترون را دارند توصیه می‌شود.
ترکیبات مختلف تستوسترون باید برای درمان جایگزینی تستوسترون بکار روند. در حال حاضر اشکال داخل عضلانی، زیر جلدی، روی جلدی، خوراکی و بوکال وجود دارند که بی‌خطر و موثرند. به دلیل احتمال ایجاد عوارض ناخواسته در حین درمان بویژه افزایش هماتوکریت که نیازمند قطع سریع درمان جایگزینی تستوسترون است، ترکیبات تستوسترونی کوتاه اثر بر انواع طولانی اثر در شروع درمان بیماران مبتلا ارجحند.

بهبود در تظاهرات بیماری را به دنبال درمان باید رصد نمود. عدم رویداد بهبودی در یک دوره زمانی معقول منجر به قطع درمان و جستجو برای سایر علل نشانه‌های بیمار می‌شود. ارزیابی بیمار ۳، ۶ و ۱۲ ماه بعد از آغاز درمان و سپس سالیانه توصیه می‌شود تا مشخص شود که آیا نشانه‌های بیماری به درمان پاسخ داده‌اند و آیا بیمار دچار عارضه درمان نشده و مایل به ادامه درمان می‌باشد یا خیر.

بهبودی در علائم و نشانه‌های آندروپوز یا هیپوگنادیزم برای ارگان‌های مختلف در زمان‌های مختلفی روی می‌دهد، مثلا بهبودی در لیبیدو ظرف سه هفته از شروع درمان جایگزینی با تستوسترون آغاز می‌شود، اما تا ۶ هفته از شروع درمان برای بروز بهبودی قابل ملاحظه در عملکرد جنسی، زمان لازم است. بهبودی در وضعیت استخوانی نیز بعد از ۶ ماه از شروع درمان آغاز می‌شود و در ۱۴ تا ۳۶ ماه به حداکثر می‌رسد.

در حال حاضر هیچ شاهد قطعی مبنی بر اینکه درمان جایگزینی تستوسترون باعث افزایش ریسک ایجاد بزرگی خوشخیم پروستات یا بد‌تر شدن علائم ادراری گردد، وجود ندارد، با این حال شواهدی وجود دارد که درمان جایگزینی با تستوسترون باعث بهبودی علائم ادراری در مردان هیپوگنادال مبتلا به BPHخفیف می‌شود. در عین حال شواهدی وجود ندارد که درمان جایگزینی با تستوسترون سبب تبدیل ضایعات ساب کلینیکال پروستات به سرطان پروستات آشکار بالینی شود. لذا شواهدی وجود دارد که تستوسترون می‌تواند سبب تحریک رشد و تشدید سمپتوم‌ها در مردان مبتلا به سرطان پروستات پیشرفته و متاستاتیک شود.
پس، قبل از شروع درمان جایگزینی با تستوسترون، باید ریسک سرطان پروستات در بیمار را با استفاده از معاینه پروستات و اندازه‌گیری PSA سرم ارزیابی کرد. پس از شروع درمان جایگزینی تستوسترون، باید بیمار را در ماه‌های ۳، ۶، ۱۲ و پس از آن حداقل سالیانه بررسی کرد و اگر به هر دلیل ریسک سرطان پروستات در بیمار بالا باشد، بیوپسی پروستات تحت هدایت سونوگرافی توصیه می‌شود.

پیشگیری از چاقی و سندرم متابولیک و حفظ شیوه زندگی سالم، شامل فعالیت فیزیکی و مغزی کافی و مصرف غذای سالم ممکن است رویداد بیماری را به تاخیر انداخته یا از بروز آن پیشگیری کند. (دکتر علی حمیدی مدنی، دانشیار و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان)

علائم و راهکارهای درمانی: زبان هم از سرطان در امان نیست

سرطان زبان بیشتر کدام قسمت‌های آن را درگیر می‌کند؟

در یک تقسیم‌بندی ساده می‌توان زبان را به بخش متحرک جلویی و قسمت انتهایی یا قاعده زبان تقسیم کرد. در 85 درصد موارد، بخش متحرک زبان دچار سرطان می‌شود که قابل‌مشاهده است و ساده‌تر تشخیص داده می‌شود. این نوع سرطان بیشتر در بین آقایان رواج دارد.

چه عواملی باعث ابتلا به این نوع سرطان می‌شود؟

عوامل متعددی در ابتلا به سرطان زبان دخالت دارد؛ از جمله مصرف دخانیات و الکل، ‌ ‌رعایت‌نکردن بهداشت دهان و دندان یا عوامل تحریک‌کننده مانند دندان مصنوعی‌های نامناسب. مصرف همزمان الکل و سیگار خطر ابتلا به سرطان زبان را 80 تا 90 درصد افزایش می‌دهد. بااین‌همه، در بین غیرسیگاری‌ها عوامل دیگری مانند عفونت ناشی از یک دسته از ویروس‌ها به نام پاپیــــلوما - ویروسی که انواعی از آنها عامل ایجاد زگیل‌های پوستی و تناسلی هستند- ممکن است باعث ابتلا به این سرطان، بخصوص سرطان انتهای زبان، شود.

آیا ممکن است زخم‌های پدیدآمده در زبان، نشان‌دهنده سرطان زبان باشند؟

البته هر زخمی در ناحیه زبان را نمی‌توان دلیل سرطان دانست. اما یکی از علائم اصلی نشان‌دهنده سرطان زبان پیدایش زخم در زبان است. این نوع زخم‌ها میلی به بهبود ندارند و مدت‌ها روی زبان باقی می‌مانند. زخم‌های پیداشده در زبان ابتدا درد اندکی دارند و معمولا با آفت‌های طولانی‌شده اشتباه گرفته می‌شوند. زخم‌های زبانی همچنین ممکن است به صورت برجستگی‌های کوچک و سفت خود را نشان دهند که نسبت به هر نوع تماسی حساسند و دچار خونریزی می‌شوند. کنار زبان بیشتر در معرض این زخم‌ها قرار می‌گیرد، اما امکان دارد زخم در قسمت بالا و در زیر زبان نیز شکل بگیرد؛ گاهی نیز بندرت در نوک زبان دیده می‌شوند. هر نوع زخم یا درد در زبان در همه افراد، بخصوص سیگاری‌ها، اگر به مدت بیش از سه هفته طول بکشد، حتما باید توسط پزشک متخصص بررسی شود.

لطفا علائم دیگر این نوع سرطان را توضیح بدهید.

ـ احساس درد هنگام جویدن غذا

علاوه بر زخم‌های روی زبان، احساس درد در زمان جویدن غذا یا در حین ادای برخی از کلمات ممکن است از علائم دیگر سرطان زبان باشد. این درد ناشی از وجود توموری است که در حال رشد و برهم‌زدن عملکرد زبان است. اگر درد زبان طولانی شود و بخصوص در زمان مصرف برخی نوشیدنی‌ها یا غذاهای تند بروز کند، حتما باید توسط پزشک متخصص بررسی شود.

ـ احساس سوزش ناشی از مصرف مواد غذایی ترش و تند

همان‌طور که گفته شد افراد مبتلا به سرطان زبان در حین مصرف مواد غذایی تند یا ترش و الکل در زبان خود احساس سوزش یا درد می‌کنند؛ چون زخمی در زبان آنها وجود دارد. بنابراین هر ماده غذایی تحریک‌کننده در ابتدا سوزش و سپس دردهای بتدریج شدید ایجاد می‌کند. اگر احساس هر نوع سوزش و دردی در ناحیه زبان بیش از سه هفته به طول بینجامد، لازم است توسط پزشک متخصص بررسی شود.

ـ درد در ناحیه گوش

یکی دیگر از علائم سرطان زبان درد در ناحیه گوش است که در ابتدا به‌صورت متناوب بروز می‌کند و بتدریج شدید و مداوم می‌شود. در واقع تومور، عصب تامین‌کننده حس زبان را احاطه و ایجاد درد می‌کند. این درد که اصطلاحا درد ارجاعی نامیده می‌شود، در ناحیه گوش در طرفی که تومور قرار دارد بروز می‌کند و نشان‌دهنده این است که تومور بزرگ شده و پیشرفت کرده است. در این صورت نیز فرد باید حتما به پزشک متخصص مراجعه کند تا علت اصلی درد مشخص شود.

ـ بزرگ‌شدن غده‌های لنفاوی در ناحیه گردن

غده‌های لنفاوی تحت فکی در ناحیه چانه یا غده‌های لنفاوی گردنی در سمتی که تومور رشد کرده است، بزرگ می‌شوند. این بزرگی پیش‌رونده است و ممکن است غده‌های لنفاوی سفت و دردناک شوند. یک حالت دیگر بزرگی واکنشی غده‌های لنفاوی گردن است، زیرا ممکن است به دنبال سوارشدن عفونت روی زخم‌های ناشی از تومور این غده‌ها بزرگ شوند. البته بزرگی این غده‌های لنفاوی در هر حال ممکن است نشان‌دهنده این مساله باشند که تومور شروع به انتشار در بدن کرده. اگر هر نوع بزرگی غده‌های لنفاوی در ناحیه گردن بعد از سه هفته از بین نرود، لازم است که به پزشک متخصص مراجعه کنید.

آیا ممکن است بوی بد دهان نشانه‌ای از سرطان زبان باشد؟

وقتی بیماری در مرحله پیشرفته قرار داشته باشد، علاوه بر علائم اشاره‌شده مانند زخم دهانی، درد در ناحیه گوش، بزرگی غده‌های لنفاوی گردن و ... ممکن است باعث شود که روزبه‌روز بوی بد دهان شدیدتر شود؛ در واقع وجود تومور در زبان باعث ایجاد بوی بد در نفس بیمار می‌شود. این بوی بد ناشی از اضافه‌شدن عفونت‌های باکتریایی است. باکتری‌ها، بافت‌های نابودشده توسط تومور را احاطه می‌کنند و به همین دلیل بوی بدی از دهان ساطع می‌شود.این مشکل نشان می‌دهد که تومور وارد مرحله پیشرفته شده است و حتما باید به پزشک متخصص مراجعه شود.

فاطمه مهدی‌پور / سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)

285

علائم و نشانه‌های اختلال کوررنگی در بینایی

طبق اعلام انجمن اپتومتریک آمریکا، کوررنگی ناتوانی در تمیز دادن طیفی از رنگ‌ها به دلیل نوعی اختلال در بینایی است که می‌تواند به صورت کوررنگی قرمز - سبز، آبی - زرد و کوررنگی تمامی رنگ‌ها بروز کند. کوررنگی قرمز - سبز شایع‌ترین نوع این اختلال است. برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که ۷۵ درصد از افرادی که به کوررنگی قرمز - سبز مبتلا هستند و به طور کلی در تشخیص رنگ سبز مشکل دارند در حالی که برای دیدن رنگ قرمز ۲۴ درصد با مشکل روبرو هستند.

از سوی دیگر موارد ابتلا به اختلال کوررنگی از نوع زرد - آبی یا تمامی رنگ‌ها بسیار نادر است. به گفته دکتر «کرستن آلبرچت» از اپتومتریست‌های کارولینای شمالی کوررنگی از طریق کروموزوم X به ارث می‌رسد و این امر توجیه می‌کند که چرا از هر ۱۰ مرد یک نفر این عارضه را تجربه می‌کند در حالی که این رقم در زنان ۰. ۵ درصد است.

همچنین آلبرچت افزود: این اختلال می‌تواند در نتیجه بیماری‌هایی همچون دیابت، آلزایمر و آب مروارید بوجود آید. برخلاف اختلالات بینایی ارثی، مشکلات و تغییرات بینایی اکتسابی اغلب قابل درمان هستند و با رفع عامل بوجودآورنده آن‌ها، قدرت بینایی دوباره به چشم‌های فرد بازمی‌گردد. به طور مثال در صورتی که عارضه آب مروارید برطرف شود قدرت بینایی و تشخیص درست رنگ‌ها باز می‌گردد.

برای تشخیص کوررنگی تست‌های مختلفی وجود دارد که شناخته شده‌ترین آن تست «ایشی‌هارا» است. در این آزمایش از صفحات نقش‌دار حاوی نقطه‌ها، اعداد و خطوط رنگی استفاده می‌شود که به عنوان شیوه سریع و دقیق تشخیص نارسایی بینایی به حساب می‌آید.

به نقل از مدیکال دیلی، از آنجایی که درمانی برای کوررنگی ارثی وجود ندارد افراد مبتلا روی استراتژی‌ها و راهکارهای مقابله با آن تمرکز می‌کنند. افراد مبتلا به این اختلال یاد می‌گیرند چگونه از فیلترهای رنگی استفاده کنند و اینکه کدام رنگ‌ها برای طیف نور بالا، میانی و انتهایی تعیین شده‌اند و بنابراین قادر خواهند بود بین آن‌ها تمایز قائل شوند. همچنین بیماران می‌توانند از لنزهای چشمی هم استفاده کنند. (خبرگزاری ایسنا)

270

مهم‌ترین علائم آلرژی فصلی یا تب یونجه

دکتر محمدرضا بلوساز درباره بیماری تب یونجه یا آلرژی فصلی در کودکان گفت: این بیماری غالبا در فصل بهار و تابستان شیوع بیشتری پیدا می‌کند و با علائمی نظیر عطسه، آبریزش بینی، خارش حلق، چشم، گوش و بینی، گرفتگی بینی، بی‌خوابی و ترشح دائمی بینی همراه است.

وی با بیان اینکه این بیماری بسیار برای فرد مبتلا آزار دهنده است افزود: این بیماری غالبا در افرادی که ژن ابتلا به آلرژی را دارند دیده می‌شود. در فصل بهار که گرده افشانی گل‌ها آغاز می‌شود موجب تحریک علائم در فرد می‌شود که در نتیجه یک حلقه سیاه زیر پلک‌های فرد دیده می‌شود.

رئیس انجمن عفونی کودکان ایران در ادامه تصریح کرد: افرادی در سنین مختلف می‌توانند به این بیماری مبتلا شوند اما در کودکان 5 الی 6 و نوجوانان بیشتر دیده می‌شود زیرا این افراد سیستم دفاعی ضعیفی دارند. مخاط بینی افراد مبتلا به این بیماری پس از مدتی رشد می‌کند و موجب بروز پولیپ و یا گوشت اضافه در بینی می‌شود که برای فرد بسیار آزاردهنده است زیرا پولیپ راه تنفسی بیمار را مسدود می‌کند و فرد ناچار به تنفس از دهان خواهد شد که این مساله نیز موجب خشک شدن گلو حلق می‌شود.

این فوق تخصص عفونی کودکان در بخش دیگری از سخنانش یادآور شد: به افراد مبتلا به این بیماری توصیه می‌شود در روزهای افزایش آلودگی هوا در سطح شهر تردد نداشته باشند، از سرم‌های نمکی برای شست‌و‌شوی راه تنفسی بینی استفاده کنند، با تجویز پزشک از داروهای ضد حساسیت استفاده کنند و در صورت نیاز و تجویز پزشک به طور موقت کورتن‌های موضعی را مورد استفاده قرار دهند.

به گفته بلوساز، در صورت ایجاد اختلال شدید در تنفس به این بیماران توصیه می‌شود به یک متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنند.

رئیس انجمن عفونی کودکان ایران در پایان خاطرنشان کرد: به افرادی که زمینه ابتلا به آلرژی را دارند توصیه می‌شود قبل از آغاز فصل تابستان و بهار به مراکز آسم و آلرژی مراجعه کنند تا مشخص شود به چه ماده‌ای حساسیت دارند سپس تا حد امکان از آن دوری کنند و جهت کنترل علائم بیماری به پزشک متخصص جهت دریافت واکسن مراجعه کنند و قبل از آغاز فصول آلرژی‌زا خود را در برابر آلرژن‌ها ایمن بسازند. (آنا)

1119

علائم هشدار در حساسیت‌های دارویی

حساسیت دارویی در اثر واکنش‌های دارویی ایجاد شده و به مقدار دارویی که بیمار مصرف کرده است بستگی دارد که ٨٠‌ درصد مسمومیت‌های دارویی بر اثر مصرف دارو اتفاق می‌افتد. بقیه مسمومیت‌های دارویی ناشی از اثرات جانبی، اثرات ثانویه مانند اسهال مربوط به آنتی‌بیوتیک‌ها و تداخلات دارویی، واکنش‌های ایمنی یا بدون مکانیسم شناخته شده است.

مهم‌ترین راه‌های ایجاد حساسیت‌های دارویی

به‌گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، تزریق عضلانی، وریدی و استفاده موضعی دارو، مهم‌ترین راه‌های ایجاد حساسیت است.
مصرف خوراکی دارو کمتر ایجاد حساسیت دارویی می‌کند؛ شایع‌ترین شاخص پوستی واکنش‌های دارویی دانه‌های قرمزرنگ موسوم به «راش» است. راش‌ها یک تا ٣ هفته بعد از مصرف دارو ایجاد می‌شود؛ واکنش‌های حساسیت پوستی شدید به علت این‌که با مرگ و زندگی ارتباط دارد باید سریع تشخیص داده شود.
هنگامی که برای نخستین‌بار دارو مصرف می‌شود، واکنش‌ها غالبا بروز نمی‌کند و بیمار تحمل نشان می‌دهد.

آنتی‌بیوتیک‌ها از مقصران اصلی در واکنش‌های حساسیتی

واکنش‌های حساسیت‌زا نسبت به داروها شایع است و آنتی‌بیوتیک‌ها یکی از مقصران اصلی برانگیختن واکنش‌های حساسیتی به شمار می‌روند.
اگر فردی به یک آنتی‌بیوتیک حساسیت داشته باشد، احتمال زیادی وجود دارد که نسبت به ماده شیمیایی مشابه یا آنتی‌بیوتیک دیگری از همان خانواده نیز حساس باشد.
شناخت حساسیت‌های فردی بسیار مهم است چراکه فرد باید بتواند در مواقع لزوم آنتی‌بیوتیک دریافت کند. موضوع دیگر که اغلب اشتباه گرفته می‌شود، افتراق بین عوارض جانبی از حساسیت واقعی است.دل بهم خوردگی به دنبال مصرف دارو یک واکنش حساسیتی نیست اما جوش‌زدن یک واکنش حساسیتی است.

نکاتی که هنگام مصرف دارو باید رعایت کرد

١. هنگام مصرف دارو و بروز حساسیت در مراجعه به پزشک تاریخچه مصرف دارو را به‌طور دقیق بیان کنید، گاهی بسیاری از داروهای گیاهی یا مسکن‌ها عامل حساسیت‌زا هستند.
٢. برای واکنش‌های حساسیت داروی هیچ تست پوستی باارزشی وجود ندارد.
٣. تست‌های خونی فقط برای برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها وجود دارد.
٤. بیشتر متخصصان اولین قدم برای مبارزه با حساسیت را دوری از ماده حساسیت‌زا عنوان می‌کنند. اگر بتوان عامل حساسیت‌زا را پیداکرده و به همین ترتیب از آن دوری کرد دیگر نیازی به دارو نخواهیم داشت.
٥. مصرف داروهای ضدحساسیت مشکلی را حل نخواهد کرد، فقط درمان تسکینی است.
٦. در برخی مواقع پزشک دارویی که قبلا موجب بروز عوارض جانبی برای فرد شده را برای او تجویز می‌کند، اما به ندرت دارویی را تجویز می‌کند که فرد در گذشته نسبت به آن حساسیت نشان داده است. بنابراین هنگام ویزیت پزشکان به آنها سابقه حساسیت دارویی خود را اطلاع دهید.
٧. آلرژی‌های غذایی برای آنهایی که دچار واکنش‌های شدید حساسیتی می‌شوند، مهم است.
٨. گرده گیاهان و سایر اجزای گیاهی حساسیت‌زا از علل شایع حساسیت‌های فصلی هستند، این احتمال وجود دارد که عامل حساسیت‌زا در خانه وجود داشته باشد و در خانه ماندن موجب تشدید حساسیت فرد شود بنابراین باید تلاش شود تا خانه از تهویه مناسب برخوردار باشد.
٩. درصورتی که فرد سابقه حساسیت دارویی دارد با شروع علایم باید به پزشک مراجعه کند.
١٠. برای بهبود علایم طبق دستور پزشک می‌توان از داروهای آنتی‌هیستامین استفاده کرد.
١١. از ترکیبات گیاهی ناشناخته (موضعی یا خوراکی) به هیچ عنوان نباید استفاده شود.
١٢. از خاراندن ضایعات باید خودداری شود، خارش ضایعات باعث زخمی و عفونی شدن پوست می‌شود.

علایم هشدار حساسیت‌های دارویی

در صورت بروز علایم هشدار حساسیت‌های دارویی باید سریعا به پزشک مراجعه شود.
عدم بهبودی پس از ٢٤ ساعت، تشدید ضایعه و گسترش یا دردناکی شدید آن، خارش بسیار شدید باوجود مصرف دارو، بروزتاول یا زخمی شدن ضایعات، تشدید قرمزی و گرمی ضایعه، بروز کهیر یا ضایعات پوستی در سراسر بدن، احساس خارش در سراسر بدن، تنگی نفس و سختی تنفس یا تنفس صدادار ازجمله علایم هشدار حساسیت‌های دارویی هستند که با بروز آنها باید فورا به پزشک مراجعه کرد.
سرفه یا گرفتگی گلو، اختلال و سختی بلع، بیرون ریختن بزاق از دهان، تورم زبان، حلق، گلو و لب‌ها، تورم اطراف چشم، صورت یا دست و پاها، هرگونه خونریزی، تب و لرز، سردرد و سرگیجه، رنگ پریدگی و تعریق شدید، درد یا سنگینی قفسه سینه یا تپش قلب، اسهال، تهوع و استفراغ یا درد شکم، درد، سفتی یا تورم مفاصل و ضعف و بی‌حالی یا خواب آلودگی شدید از دیگر علایم هشدار حساسیت‌های دارویی به شمار می‌رود. (شهروند)