جام جم سرا: شاید برای بزرگ‌ترها عجیب باشد، برای آنها که خودشان تابستان را در کوچه و حیاط می‌گذراندند و غیر از بازی و دویدن کار دیگری نداشتند، اما حالا وضع تغییر کرده است. این روزها تابستان که از راه می‌رسد، بچه‌ها می‌نشینند جلوی تلویزیون یا کامپیوتر و دیگر هیچ کاری ندارند غیر از تفریحات و بازی‌های نشسته، تماشای تلویزیون و البته خوردن تنقلات جورواجور. برای همین تعطیلات تابستان نه‌تنها فرصتی برای افزایش فعالیت جسمی‌شان نیست که حتی میتواند آنها را کم‌تحرک‌تر از قبل هم بکند. نتیجه مشخص است، افزایش وزن و چاقی که البته گاهی به اشتباه به حساب رشد و نمو کودک گذاشته میشود در حالی که متخصصان تغذیه می‌گویند این افزایش وزن اتقاق مثبتی نیست و باید از بروز آن پیشگیری شود.
تابستان، فصل چاقی یا لاغری
هوای گرم و داغ تابستان، دیگر میل و اشتهایی برای خوردن غذاهای گرم باقی نمی‌گذارد. تعریق و خستگی ناشی از گرما را هم که به این بی‌اشتهایی اضافه کنیم، به نظر می‌رسد در پایان این فصل باید وزنمان کاهش یابد. پس چه اتفاقی می‌افتد که خیلی‌ها و بخصوص بچه‌ها در این ماه‌های گرم سال، دچار چاقی می‌شوند و اضافه وزن پیدا می‌کنند؟
برلیانت بزرگمهر، مشاور تغذیه و رژیم‌درمانی هم با این نظر موافق است و می‌گوید: به نظر می‌رسد در تابستان انسان‌ها باید لاغرتر شوند، چون گرمای هوا باعث تعریق و دفع عرق از بدن میشود. این پدیده هم با دفع کالری همراه است و میتواند کمی وزن را کاهش دهد.با این حال، گاهی می‌بینیم بعضی افراد و بخصوص کودکان در این فصل چاق‌تر می‌شوند و این سوال برای پدر و مادرها پیش می‌آید که چه عاملی باعث افزایش وزن آنها شده است. دبیر انجمن تغذیه ایران با اشاره به این موضوع به جام‌جم می‌گوید: کودکان، نوجوانان و جوانان در طول سال تحصیلی مشغول درس خواندن هستند و به مدرسه و دانشگاه می‌روند. برای همین ساعات زیادی از روز را بیرون خانه می‌گذرانند. همین بیرون رفتن از خانه هم باعث میشود تحرکشان بیشتر شود و در نتیجه، مقدار کالری مصرفی‌شان افزایش می‌یابد، اما تابستان که از راه می‌رسد، زمان بیشتری در خانه می‌مانند و فعالیت‌شان کمتر از قبل خواهد شد.بنابراین نباید فراموش کنیم فعالیت و تحرک بدنی، عامل موثری در کاهش وزن است و زمانی که این بچه‌ها فصل تابستان در خانه می‌مانند، با کم شدن میزان فعالیت‌شان، دچار چاقی و اضافه وزن خواهند شد. از طرفی، گرمای هوا در این ماه‌ها باعث میشود کودکان و نوجوانان تمایل بیشتری برای ماندن در خانه داشته باشند و به همین دلیل تاجایی که امکان دارد، از خانه خارج نمی‌شوند که این وضع هم میتواند به کاهش تحرک و در نتیجه چاقی آنها کمک کند.
گرمای هوا و نوشیدنی‌های چاق‌کننده
هوا گرم است و نوشیدن یک لیوان نوشابه خنک حسابی می‌چسبد. بچه‌ها هم انگار منتظر همین بهانه هستند و با فرارسیدن فصل تابستان تا جایی که می‌توانند، نوشابه و شربت می‌نوشند که خنک شوند در حالی که همین نوشیدنی‌ها میتواند عاملی باشد برای چاق شدن و اضافه وزنشان. بزرگمهر با بیان این مطلب توضیح می‌دهد: مصرف نوشابه‌های گازدار در طول تابستان نسبت به فصل‌های دیگر سال افزایش چشمگیری پیدا می‌کند و بچه‌ها ترجیح می‌دهند برای رفع تشنگی و خنک شدن، از این نوشابه‌های شیرین استفاده کنند.این مشاور تغذیه و رژیم درمانی اما توصیه می‌کند کودکان و نوجوانان برای رفع تشنگی، آب خنک بنوشند که هم میتواند به خنک شدن بدنشان کمک کند و هم برای حفظ سلامتشان مفید است.
البته فقط نوشابه‌‌ها نیستند که در گروه مایعات مضر قرار می‌گیرند به گفته بزرگمهر، شربت‌ها و آبمیوه‌های آماده و صنعتی هم همین وضع را دارد. این نوشیدنی‌ها حاوی مقدار زیادی شکر است و به همین دلیل میتواند عامل موثری در افزایش وزن و چاقی کودکان باشد.از طرف دیگر، بچه‌ها هم طعم شیرین این نوشیدنی‌ها را دوست دارند و با یک‌بار مصرف آنها، طرفدار‌شان می‌شوند در صورتی که همین شیرینی و شکر موجود در این مواد زمینه‌ساز چاقی آنها خواهد شد.
گرما، ناهار را حذف می‌کند
هوا به اندازه کافی گرم است و خوردن یک وعده غذای گرم در طول روز دیگر حس و حال خوبی ندارد. کسانی که این روزها ناهار نمی‌خورند همین دلیل را می‌آورند، اما بزرگمهر می‌گوید: ناهار نخوردن باعث میشود افراد، بعدازظهر و هنگام غروب از تنقلات بیشتری استفاده کنند و شام سنگین‌تری بخورند و در نتیجه بیشتر در معرض خطر چاقی قرار خواهند گرفت.البته گروهی هم هستند که خوراکی‌هایی مانند چیپس، پفک، کیک و شیرینی را جایگزین ناهار می‌کنند که به گفته این مشاور تغذیه، مصرف چنین تنقلاتی با چربی، شیرینی و نمک زیادی که دارد باعث افزایش وزنشان میشود و سلامتشان را به خطر می‌اندازد در صورتی که اگر ناهار بخورند، نیازهای تغذیه‌ای‌شان به نحو مطلوب تامین خواهد شد و پس از آن هم کالری زیادی مصرف نخواهند کرد.
شب‌بیداری و ریزه‌خواری
این مشاور تغذیه به ریزه‌خواری‌هایی که در این مدت اتفاق می‌افتد، اشاره می‌کند و می‌گوید: بچه‌ها در این روزها کار خاصی ندارند و ساعت‌های زیادی در خانه هستند. همین بیکاری و ماندن در خانه هم باعث میشود ریزه‌خواری کنند که متاسفانه ریزه‌خواری هم از میان مواد کم‌کالری و مفید مانند میوه‌ها و سبزیجات نیست و بیشتر از مواد پرکالری و مضر استفاده میشود.از طرف دیگر، بچه‌ها فکر می‌کنند تابستان فصلی است برای شب‌بیداری. پس شب‌ها تا هر ساعتی دوست داشته باشند، بیدار می‌مانند و صبح، دیروقت از خواب بیدار می‌شوند، اما همین شب‌نشینی‌ها باعث افزایش مصرف تنقلات پرکالری و چاقی کودکان خواهد شد.
علاوه بر این، بستنی هم یکی از تنقلات محبوب در این فصل است و با طعم شیرین و خنکی که دارد خیلی‌ها را به این فکر می‌اندازد که در طول روز بستنی بخورند در حالی که بزرگمهر تاکید می‌کند افراط در خوردن بستنی، به دلیل چربی و شیرینی زیادی که دارد میتواند موجب چاقی کودکان شود و به همین دلیل نباید بیش از حد از آن استفاده کرد.
نیلوفر اسعدی‌بیگی / گروه سلامت