هفته نامه سلامت - ترجمه دکتر آذین محبی نژاد: سی و یکمین بازی های المپیک تابستانی و بازی های پارالمپیک قرار اســت به ترتیب در روزهای 5 تا 21 آگوست و 7 تا 18 سپتامبر سال جاری میلادی در ریودوژانیروی برزیل برگزار شود. علاوه بر ریودوژانیرو 5 شهر دیگر نیز میزبان رقابت های فوتبال المپیک خواهندبود که شامل بلو هوریزونته، برازیلیا، مانائوس، سالوادور و سائوپائولو هستند.
با توجه به شیوع ویروس زیکا و برخی بیماری های دیگر در برزیل، سازمان جهانی بهداشت به تازگی توصیه هایی برای مسافران به این کشور و همچنین مسوولان و کارکنان بهداشت و درمان منتشر کرده که به سالم ماندن مسافران بسیاری که به برزیل سفر خواهندکرد، کمک می کند.
مسافران باید درباره خطرات موجود در مناطقی که قرار اســت به آن سفر کنند، اطلاعات به دست آورند. همچنین باید توضیحات لازم برای نحوه دور ماندن از بیماری ها و سوانح در سفر به ایشان داده شود. مسافران باید به توصیه هایی که مقامات ملی سلامت در هر کشور منتشر می کنند توجه داشته باشند. مقامات بهداشت و درمان کشور برزیل برای مسافرانی که این کشور را به عنوان مقصد سفرشان انتخاب کرده اند، توصیه های بهداشتی را در وب سایت خود به زبان پرتغالی منتشر کرده اســت.
واکسیناسیون بیماری های شایع
قبل از سفر به برزیل هرچه زودتر با پزشک مشورت کنید. وقت ملاقات با پزشک را طوری تنظیم کنید که دستکم 4 تا 8 هفته قبل از سفرتان باشد که فرصت واکسیناسیون علیه بیماری های شایع را داشته باشید. شما باید واکسیناسیون ملی کشور ایران را به طور کامل انجام داده باشید. علاوه بر این، واکسن های دیگری را نیز دریافت کنید. شما باید حتما واکسن سرخک و سرخجه را دریافت کرده باشید تا از ورود احتمالی این بیماری ها به برزیل جلوگیری شود. سرخجه در سال 2009 در کشور برزیل ریشه کن شده اســت.
مسافرانی که جزو گروه های پرخطر ابتلا به عوارض بیماری آنفلوانزا هستند باید واکسن این بیماری را نیز دریافت کنند. سازمان جهانی بهداشت واکسیناسیون فصل علیه بیماری آنفلوانزا را به سالمندان، زنان باردار، افراد مبتلا به بیماری های خاص و مزمن، کودکان 6 تا 59 ماهه و کارکنان بهداشت و درمان توصیه می کند.
مسافرانی که در گروه پرخطر قرار دارند باید دستکم 2 هفته قبل از سفر به برزیل واکسن آنفلوانزا را دریافت کنند. بیماری آنفلوانزای فعلی شایع در برزیل از نوع A یا H1N1 اســت که واکسن های آنفلوانزای سال 2015 و 2016 نیمکره شمالی و واکسن های آنفلوانزای سال 2016 نیمکره جنوبی علیه آن مفید اســت.
با توجه به اینکه واکسنی برای ویروس زیکا وجود ندارد، سازمان جهانی بهداشت به زنان باردار توصیه می کند از مسافرت به برزیل خودداری کنند زیرا برزیل یکی از مناطق اصلی شیوع ویروس زیکاست.
براساس مقصدی که به آن سفر می کنید و نیز با مشورت پزشک باید واکسن بیماری های زیر را نیز دریافت کنید:
* هپاتیت A: این بیماری در برزیل شایع اســت و احتمال طغیان هپاتیت A در این کشور بالاست (البته این بیماری در ایران مشمول واکسیناسیون نمی شود و اکثر افراد بالغ ساکن ایران در برابر آن مصونیت حاصل کرده اند اما اگر شما در کشور دیگری زندگی می کنید یا فرزند نوزاد یا خردسال دارید بهتر اســت درباره واکسیناسیون علیه این بیماری با پزشک مشورت کنید.)
* هپاتیت B: احتمال ابتلا به هپاتیت B در سفر پایین اســت، مگر اینکه دست به رفتارهای پرخطری مانند تاتوی بدن بزنید.
* تب تیفویید:احتمال ابتلا به این بیماری در شمال و شمال شرق برزیل بیشتر اســت به ویژه در مانائوس که یکی از شهرهای میزبان رقابت های فوتبال اســت.
* تب زرد: به تمام مسافرانی که به برزیل سفر می کنند و بیشتر از 9 ماه دارند، توصیه می شود یک دوز واکسن تب زرد دریافت کنند. همین یک دوز فرد را برای تمام عمر از ابتلا به بیماری تب زرد در امان نگه می دارد.
واکسیناسیون تب زرد باید دستکم 10 روز قبل از سفر انجام بگیرد. البته اگر فقط در شهرهای ریودوژانیرو، سائوپائولو و سالوادور اقامت خواهید داشت و به هیچ یک از شهرهای دیگر برزیل سفر نمی کنید، می توانید از واکسن تب زرد چشم پوشی کنید. البته این توصیه ها فعلا اعتبار دارند و چنانچه شیوع بیماری تب زرد در آنگولا به برزیل هم برسد، سازمان جهانی بهداشت توصیه های جدیدتری درباره واکسیناسیون علیه تب زرد منتشر خواهدکرد.
بیماری هایی که ناقلش پشه اســت
با وجود اینکه احتمال ابتلا به بیماری های منتقل از راه پشه در زمستان کمتر اســت (زمان برگزاری بازی های المپیک و پارالمپیک در نیمکره جنوبی فصل زمستان خواهدبود.) همچنان به مسافران توصیه می شود مراقبت های خاص برای دور ماندن از این بیماری ها را در نظر داشته باشند:
در طول روز حتی الامکان لباس های رنگ روشن بپوشید و بیشترین پوشش را برای بدن خود ایجاد کنید تا از نیش پشه ها در امان باشید. از محصولات دافع حشرات که حاوی DEET (دی اتیل تولوآمید) یا 3535IR باشند، استفاده و آنها را روی پوست بدون لباس یا حتی روی لباس اسپری کنید یا بزنید. دقیقا طبق راهنمای درج شده روی محصول عمل کنید.
به مدت زمان محافظت و زمان تجدید محصول دقت کنید. اگر از پمادهای دافع حشرات و ضدآفتاب همزمان استفاده می کنید، اول باید کرم ضدآفتاب را بزنید و سپس اسپری دافع حشرات را. از شهرهای بدون آب لوله کشی و با سطح بهداشت پایین که محیط مناسبی برای رشد و تکثیر پشه ها هستند، دوری کنید.
علاوه بر تب زرد، ویروس های چیکونگونیا، دنگ و زیکا نیز به وسیله پشه های آئدس منتقل می شوند. ویروس چیکونگونیا هیچ واکسنی ندارد و واکسیناسیون علیه دنگ نیز به مسافران توصیه نمی شود. بهترین راه این اســت که خود را از نیش پشه در امان نگه دارید. استفاده از پشه بند و توری پنجره ها نیز راه خوبی برای ممانعت از نیش پشه هاست.
عفونت با ویروس زیکا معمولا بیمار خفیفی ایجاد می کند و در بسیاری موارد حتی بیماری بدون علامت خواهدبود. با این وجود، دنبال طغیان عفونت ویروسی زیکا در برزیل در سال 2015 و گسترش این ویروس در آمریکای جنوبی و آمریکای شمالی، بیماری های عصبی فرزندان زنان باردار آلوده به این ویروس افزایش بی سابقه ای پیدا کرد که شامل میکروسفالی (کوچکی بیش از حد جمجمه و مغز و عقب ماندگی ذهنی) و نقایص عصبی مادرزادی دیگر بود.
همچنین در بزرگسالان نیز مواردی از نشانگان گیلن باره دیده شد؛ بیماری نادر ولی جدی ای که منجر به ضعف و فلج عضلانی می شود. براساس شمار زیادی از پژوهش ها، ویروس زیکا یکی از علل میکروسفالی و نشانگان گلین باره اســت. ویروس زیکا اساس توسط پشه منتقل می شود و موارد زیادی از انتقال آن از طریق رابطه جنسی نیز به اثبات رسیده اســت.
برپایه دانش فعلی درباره ویروس زیکا و عوارض آن، سازمان جهانی بهداشت توصیه می کند زنان باردار یا زنانی که قصد باردار شدن دارند، از سفر به برزیل خودداری کنند. همچنین این سازمان توصیه می کند اشخاصی که از برزیل باز می گردند در صورت تصمیم به اهدای خون دستکم تا 4 هفته بعد از بازگشت از برزیل این کار را به تعویق بیندازند.
سازمان جهانی بهداشت به مسوولان و کارکنان بهداشت و درمان همه کشورها توصیه می کند در صورت مشاهده علائم مشکوک در مسافرانی که از برزیل بر می گردند بیشتر به فکر آلودگی با ویروس زیکا باشند و آنها را سریعا به مراکز ویژه تشخیصی درمانی هدایت کنند.
مالاریا
احتمال ابتلا به مالاریا در سفر به برزیل بسیار ناچیز و حتی قابل چشم پوشی اســت، مگر در شهر مانائوس که برخی رقابت های فوتبال در آنجا برگزار خواهدشد. در صورتی که قصد سفر به مانائوس دارید، علاوه بر محافظت از خودتان در برابر نیش پشه ها بهتر اســت با پزشک درباره مصرف داروهای ضدمالاریا به صورت پیشگیرانه مشورت کنید.
در صورتی که پزشک برای شما داروهای ضدمالاریا تجویز کرد، حتما قبل از سفر داروها را تهیه کنید زیرا این داروها در برزیل به آسانی یافت نمی شوند. چنانچه در طول سفر خود به برزیل دچار بیماری تب دار شدید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. بعد از بازگشت از برزیل، اگر تا 1 سال دچار بیماری تب دار شدید، حتما سابقه سفر به برزیل را به یاد داشته باشید و آن را به پزشک خود اطلاع دهید. هیچ واکسنی علیه بیماری مالاریا وجود ندارد.
بیماری های منتقله از آب و غذا در برزیل شایع هستند. به همین دلیل سعی کنید حتما از آب و غذای مطمئن و بهداشتی استفاده کنید. دست های خود را مرتب بشویید. قبل از غذاخوردن یا آماده کردن غذا نیز دست هایتان را بشویید. از پخت کامل غذا و داغ بودن آن قبل از مصرف مطمئن شوید. از آب های مطمئن مانند آب معدنی استفاده کنید و اگر در سلامت آب شک داشتید، آن را مدت زیادی بجوشانید.
از خوردن غذاهای خام اکیدا خودداری کنید، مگر اینکه میوه ها یا سبزیجاتی باشند که بتوان آنها را پوست کند. از مصرف غذا در رستوران ها و اغذیه فروشی های خیابانی و اماکن مشکوک خودداری کنید. قبل از مصرف غذا مطمئن شوید در رستوران یا اغذیه فروشی به صورت داغ یا در یخچال یا روی یخ نگهداری شده باشد.
متاسفانه به دلیل آلودگی با فاضلاب، کیفیت آب در سواحلی که قرار اســت بازی های آبی المپیک و پارالمپیک برگزار شوند، مطلوب نیست. در صورت حضور در این مکان ها حتما به توصیه های بهداشتی ارائه شده از سوی مقامات محلی توجه کنید.
بیماری های عفونی دیگر
احتمال ابتلا به بیماری های منتقله از راه هوا مانند مننژیت و سل در مسافران برزیل کم اســت، مگر اینکه در محیط های مسقف بیش از حد شلوغ و پرجمعیت حضور پیدا کنند. در صورتی که به منطقه بلو هوریزونته سفر می کینأ، بهتر اســت از خطر ابتلا به بیماری تب منقوط برزیلی که توسط کنه منتقل می شود، آگاهی داشته باشید.
البته این بیماری در صورت تماس با جوندگان به انسان منتقل می شود مسافران منطقه سالوادور در خطر ابتلا به لپتوسپیروز قرار دارند که برای پیشگیری از آن بهتر اســت از شنا در آب های آلوده و راه رفتن با پای برهنه در خاک خودداری کنند زیرا تماس با آب و خاکی که با ادرار حیوانات آلوده شده باشد می تواند این بیماری را به انسان انتقال دهد.
ایمنی، امنیت و سایر خطرهای سلامت
متاسفانه جرایمی مانند دزدی و جرایم وحشیانه در برزیل اتفاق می افتد. باید جانب احتیاط را نگه دارید و برای رسیدن به مقصدتان فقط از تاکسی ها یا اتوبوس های مجاز فرودگاه استفاده کنید. شب ها تنها بیرون نروید. از مناطق مشکوک دوری کنید و همیشه کسی را همراه داشته باشید.
حوادث و جراحات رانندگی که اغلب توسط وسایل نقلیه موتوری اتفاق می افتند، دلیل اصلی مرگ مسافران زیر 55 سال هستند.
مسافران برزیل باید از وجود جانوران سمی مانند عقرب و مار در این کشور آگاهی داشته باشند و از تماس با این حیوانات دوری کنند.
سازمان جهانی بهداشت WHO از ارائه دستورالعمل جدید برای کنترل پشهها در بحبوحه تدوام گسترش ویروس زیکا خبر داد.