علیه سرطان دهانه رحم واکسینه شوید

جام جم سرا: این ویروس، شایع‌ترین عفونتی است که از طریق تماس جنسی منتقل می‌شود. البته از راه تماس مستقیم پوست به پوست نیز قابل سرایت است، ولی انتقال آن از راه جنسی شایع‌تر است.

گرچه این عفونت در زنانی که به آن مبتلا می‌شوند، معمولا طی چندسال پس از آلودگی و به طور خودبه‌خود برطرف می‌شود، اما به گفته دکتر آمنه لاهوتی، متخصص زنان و زایمان آلودگی به ویروس پاپیلومای انسانی از آن رو می‌تواند بسیار خطرناک باشد که شاید باعث ایجاد سرطان دهانه رحم در فرد مبتلا بشود.

این متخصص زنان در گفت‌و‌گو با جام‌جم می‌افزاید: این ویروس گونه‌های مختلفی دارد، اما همه انواع آن باعث ایجاد سرطان نمی‌شود. بعضی از این ویروس‌ها فقط زگیل تناسلی ایجاد می‌کند و برخی دیگر بدون هیچ علامتی تا دوسال پس از ورود به بدن از بین می‌رود. با وجود این، نکته قابل توجه در این باره آن است که در سال‌های اخیر پس از کشف ویروس عامل سرطان دهانه رحم، تلاش‌هایی برای تولید واکسن علیه آن صورت گرفت و در نهایت، مصرف دو نوع واکسن برای پیشگیری از ابتلا به این ویروس تائید شد.

واکسنی برای پیشگیری از ابتلا به سرطانی کشنده

گرچه سرطان دهانه رحم به اندازه سرطان‌ پستان و رحم در جامعه ما شایع نیست، اما برخلاف این نوع سرطان‌‌ها قابل درمان نیست و خطرناک و کشنده محسوب می‌شود. به همین علت در بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیا تزریق آن ضروری شمرده می‌شود و در فهرست برنامه واکسیناسیون عمومی قرار دارد.

با وجود این دکتر سیدمحسن زهرایی، رئیس اداره بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور با اشاره به این که هم‌اکنون سرطان دهانه رحم جزو سرطان‌های شایع در کشور نیست، اما مواردی از آن به طور مستمر در جامعه دیده می‌شود، در گفت‌و‌گو با جام‌جم در این باره توضیح می‌دهد: اگر قرار باشد واکسنی در برنامه واکسیناسیون عمومی کشور قرار بگیرد، باید ابتدا میزان شیوع بیماری ـ‌ که قرار است از طریق واکسن پیشگیری شود ـ مشخص شود. بعلاوه باید بدانیم گونه‌های ویروسی شایع در جامعه ما که در بروز یک بیماری ویروسی چون سرطان دهانه رحم موثر است، چه هستند.

این متخصص بیماری‌های عفونی می‌افزاید: مطالعاتی در وزارت بهداشت با کمک مراکز تحقیقاتی دانشگاهی آغاز شده که شیوع بیماری سرطان دهانه رحم در کشور و گونه ژنی ویروس عامل بیماری را ـ که در هر کشوری با دیگری متفاوت است ـ مشخص کند تا بر اساس آن بتوان برای ضرورت قرار دادن تزریق واکسن این بیماری در فهرست برنامه واکسیناسیون عمومی تصمیم‌گیری کرد.

تزریق واکسن قبل از ازدواج

هدف از تزریق واکسن HPV این است، قبل از این‌که خانمی فعالیت جنسی خود را شروع کند، علیه ویروس پاپیلومای انسانی مقاوم شود.

به همین دلیل دکتر لاهوتی تاکید می‌کند: بهترین زمان تزریق واکسن قبل از ازدواج و به عبارتی قبل از شروع رابطه جنسی است. البته در خانم‌هایی هم که به این ویروس مبتلا شده‌اند، می‌توان آزمایشی به اسم HPV typing یا تعیین گونه ویروس پاپیلوما انجام داد و در صورتی که گونه ایجاد‌کننده بیماری از انواعی نباشد که در واکسن وجود دارد، می‌توان واکسیناسیون را برای خانم آلوده به ویروس انجام داد.

واکسنی که در ایران موجود است

به گفته دکتر لاهوتی، دو نوع از واکسن‌های ساخته شده در برابر این ویروس از سوی اداره غذا و داروی آمریکا به نام‌های سرواریکس (cervarix) و گارداسیل(Gardasil) تائید شده است. سرواریکس شامل دو گونه ویروس شایع است که ایجاد سرطان دهانه رحم می‌کند و گارداسیل حاوی دو گونه فوق به انضمام دو گونه شایع ایجادکننده زگیل تناسلی است. در ایران فعلا واکسن گارداسیل برای مصرف موجود است و از طریق داروخانه‌های دولتی و دانشگاهی چون هلال‌احمر در تهران و شهرستان‌ها با ارائه نسخه پزشک قابل عرضه است.

گفتنی است تزریق هر یک نوبت واکسن هزینه‌ای برابر 290 هزار تومان خواهد داشت که البته امسال نسبت به سال گذشته ـ که این واکسن به قیمت 400 هزار تومان عرضه می‌شد ـ با کاهش قیمت قابل توجهی همراه بوده است.

البته دکتر زهرایی در پاسخ به این که آیا ممکن است با به نتیجه رسیدن بررسی‌های وزارت بهداشت مبنی بر ورود این واکسن به برنامه واکسیناسیون عمومی با کاهش قیمت عرضه آن مواجه شویم، می‌گوید: تا نهایی شدن بررسی‌های ما مبنی بر تعیین میزان شیوع سرطان دهانه رحم در جامعه، تعیین گونه ژنی مولد بیماری و انجام مطالعات هزینه اثربخشی روی این واکسن به یک تا دو سال زمان نیاز داریم و تا نهایی شدن این بررسی‌ها نمی‌توان در این باره نظری اعلام کرد.

ایمنی در برابر بیماری

دکتر لاهوتی درباره میزان ایمنی نسبت به سرطان دهانه رحم پس از تزریق واکسن می‌گوید: واکسن‌ها در برابر تمام انواع HPV مصونیت ایجاد نمی‌کند و در برابر ایجاد سرطان سرویکس یا زگیل‌های تناسلی نیز مصونیت صددرصدی به وجود نمی‌آورد. به همین دلیل زنانی که این واکسن را دریافت کرده‌اند، باید به صورت مرتب و طبق پروتکل‌های موجود تست غربالگری سرطان دهانه رحم (پاپ اسمیر) انجام دهند. البته داده‌های موجود حاکی است، با انجام واکسیناسیون، ایمنی در برابر ایجاد عفونت، در دست‌کم سه تا پنج سال و شاید برای مدت بسیار طولانی‌تر باقی می‌ماند.

این متخصص زنان تاکید می‌کند: واکسیناسیون HPV در پیشگیری از عفونت دائمی از سوی ویروس عامل ایجاد سرطان دهانه رحم بسیار موثر است. نکته‌ای که بسیار اهمیت دارد این است که بیماران درک کنند این واکسن برای پیشگیری از عفونت دائمی HPV استفاده می‌شود و برای برطرف کردن عفونتی که پیش از واکسیناسیون ایجاد شده، درمان موثری نیست.

نکته بسیار مهم دیگر که نباید در این مقوله از نظر دور بماند، آن است که ضرورت تزریق واکسن پاپیلومای انسانی صرفا جنبه پیشگیری از بروز خطر احتمالی سرطان دهانه رحم را دارد و نباید موجب ایجاد وحشت بی‌مورد در خانواده‌ها شود. به بیان دیگر اگر خانواده‌ای دختری در آستانه ورود به خانه بخت در منزل دارد، می‌تواند به تزریق این واکسن صرفا برای پیشگیری و مشورت پزشک بیندیشد.

پونه شیرازی ‌/ ‌گروه سلامت

کمین سرطان پشت برنزه کردن پوست

جام جم سرا:مهندس علی گورانی با تاکید بر لزوم حفاظت از پوست در برابر تابش مستقیم نور خورشید، گفت: بهتر است افراد در ساعت‌هایی که تابش نور خورشید شدید است ( از حدود ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر) تا حد امکان در معرض مستقیم نور خورشید قرار نگیرند.

وی در گفتگو با ایسنا افزود: بیش از ۸۰ درصد آسیب‌هایی که از تشعشات به بدن انسان وارد می‌شود از منابع طبیعی ناشی می‌شود. با پیشرفت تکنولوژی نیز طبیعتا دریافت پرتوهای مصنوعی در حال افزایش است.

گورانی نور خورشید را اصلی‌ترین منبع طبیعی تشعشعات عنوان کرد و ادامه داد: از میان تشعشعات خورشید، پرتو ماوراءبنفش یکی از اصلی‌ترین تشعشات است. در طیف ماوراءبنفش نیز یکی از اصلی‌ترین طیف‌ها که بسیار آسیب رسان بوده و از لایه ازن به طور کامل عبور می‌کند، ماوراءبفنش طیف A است که طول موج بلندی داشته و نفوذ آن در پوست زیاد است.

پیرپوستی زودرس، آب مروارید و سرطان پوست زیر سایه ماوراء بنفش

گورانی، سرطان پوست را اولین سرطان مردان و دومین سرطان در زنان ایرانی دانست و افزود: موقعیت جغرافیایی ایران طوری است که پرتوگیری در چهار نقطه کشور و در طی چهار فصل زیاد است. بر همین اساس میزان بروز سرطان پوست در کشور بالاست. همچنین پیرپوستی در ایرانی‌ها زودرس است. کاتاراکت (آب مروارید) نیز در کشور زیاد است و اصطلاحا گفته می‌شود ایران بر روی مدار کاتاراکت دنیا قرار دارد که بی‌تردید یکی از دلایل اصلی این موضوع، مواجهه با پرتوهای ماوراءبنفش است.

وی ادامه داد: بر این اساس لازم است که آسیب‌های ناشی از پرتوها در قالب برنامه‌ای ملی هدایت و کنترل شود. از طرف دیگر لازم است که اطلاعات مردم نیز در زمینه چگونگی حفاظت در مقابل پرتوها افزایش یابد و آموزش‌های مربوطه را دریافت کنند.

کارشناس بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت تاکید کرد که هنگام قرار گرفتن در فضای آزاد از پوشش لازم برای حفاظت بدن در مقابل پرتوها استفاده شود و گفت: بهتر است افراد در ساعت‌هایی که تابش نور خورشید شدید است تا حد امکان در معرض مستقیم نور خورشید قرار نگیرند. در صورتی که افراد مجبور به فعالیت در فضای باز طی ساعات 10 تا 16 هستند باید تدابیر لازم اندیشیده شود تا نور خورشید به صورت مستقیم به فرد تابیده نشود.

استقرار دستگاه‌های سنجش پرتوی ماوراءبنفش

وی افزود: لازم است که افراد از میزان شدت نور در ساعت‌های مختلف و در نقاط مختلف کشور اطلاع داشته باشند تا بر اساس شاخص‌های مربوطه، تدابیر حفاظتی در برابر نور خورشید را در نظر بگیرند. بر همین اساس جهت استقرار دستگاه‌های سنجش پرتوی فرابنفش توافق‌نامه‌ای با سازمان انرژی اتمی به امضا رسیده است. به دنبال توافقات انجام شده، اخیرا 10 دستگاه سنجش پرتوی فرابنفش در 10 نقطه از کشور مستقر شده است. در مجموع امیدواریم بتوانیم به دنبال همکاری مشترک وزارت بهداشت و سازمان انرژی اتمی، تا پایان امسال 36 نقطه از کشور را به این دستگاه‌ها مجهز کنیم.

گورانی در این باره افزود: به این ترتیب با استقرار این دستگاه‌ها، روزانه عددی به عنوان شاخص فرابنفش خورشید (UVI) در مناطق مربوطه، بوسیله سایت‌های اینترنتی در دسترس مردم قرار خواهد گرفت و مردم می‌توانند با استفاده از این اعداد، هنگام خروج از منزل اقدامات حفاظتی مناسب نظیر استفاده از عینک، کلاه، ضد آفتاب و ... را انجام دهند.

استفاده از دستگاه‌های سولاریوم غیرقانونی است

کارشناس بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت نسبت به پرتوگیری بدن از منابع تابش مصنوعی نیز هشدار داد و گفت: از آنجا که پرتوگیری بدن از منابع طبیعی قابل توجه است، منطقی به نظر نمی‌رسد که با استفاده از منابع مصنوعی، پرتوگیری بیشتری انجام شود. متاسفانه سولاریوم (دستگاه sun bed ) یکی از منابع تابش مصنوعی به شدت خطرناک است که استفاده از آن توجیه عقلانی ندارد. در مجموع برنزه کردن پوست حال به روش طبیعی یا مصنوعی، اقدام پرخطری است.

وی به تاریخچه استفاده از دستگاه sun bed در اروپا اشاره کرد و گفت: زمانی که این دستگاه به کشورهایی مانند ایران وارد شد، متاسفانه به دید مد به آن نگریسته شد؛ این درحالیست که قرار دادن بدن در معرض تشعشات مستقیم در فضای مصنوعی آسیب‌های پوستی شدید را به دنبال داشته و ضریب ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد. به همین دلیل استفاده از این دستگاه به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

گورانی افزود: به دلیل شدت خطرات استفاده از دستگاه sun bed، وزارت بهداشت استفاده از این دستگاه را غیرقانونی اعلام کرد. اما متاسفانه استقبال از این دستگاه زیاد است. در مجموع مردم می‌توانند مراتب مربوطه را به معاونت‌های بهداشتی دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور اعلام کنند تا برخوردهای قانونی لازم با مراکز استفاده کننده از این دستگاه صورت گیرد.

وی ادامه داد: برنزه کردن پوست برای گروهی از افراد اکیدا ممنوع است. به این ترتیب برنزه کردن برای کودکان و افراد مستعد بیماری‌های ژنتیکی پوستی به ویژه سرطان پوست، ممنوع است. همچنین افراد دارای پوست‌های کک و مک، در برنزه کردن مستعد آسیب‌های جدی‌تری هستند.

وی آفتاب سوختگی و آسیب جزیی پوست، زخم‌های پوستی و در نهایت سرطان بدخیم پوست را از عوارض برنزه کردن پوست به روش طبیعی و مصنوعی خواند و گفت: از آنجا که گردش خون در چشم و گنادها پایین است، هنگام برنزه کردن پوست، گرما در این نقاط تجمع می‌یابد و در نتیجه آسیب‌پذیری این قسمت‌های بدن نیز بسیار جدی است.

کارشناس بهداشت پرتوهای وزارت بهداشت در پایان گفت: بر اساس شاخص اعلام شده از سوی سازمان جهانی بهداشت افرادی که پنج بار در طول عمرشان آفتاب سوختگی پوست را تجربه کرده‌اند، در معرض خطر سرطان بدخیم پوست یا ملانوما قرار دارند. در مجموع سرطان پوست جزو کشنده‌ترین سرطان‌هاست، اما از آنجا که در معرض دید است، زودتر شناسایی شده و درمان می‌شود و به این ترتیب میزان کشندگی آن کم است.

درست و غلط هفت باور عمومی درباره سرطان

جام جم سرا: «فیلیپ لاردون»، استاد دانشکده پزشکی و بهداشت دانشگاه بلژیک و رئیس آزمایشگاه تحقیقاتی سرطان این دانشگاه است که تحقیقات جدیدی را درباره سرطان و همینطور درمان تومورهای بدخیم آغاز کرده است. اما وی معتقد است قبل از درمان سلول‌های سرطانی باید به باور مردم پرداخت زیرا تا زمانی که شخصی امید به زندگی نداشته باشد حتی اگر درمان‌ها مسیر درستی را نیز طی کنند، پاسخ لازم گرفته نمی‌شود. پس در ابتدا باید باورهای مردم درباره سرطان اصلاح شود تا بتوان بیمار را از بیماری نجات داد.

باورهای غلط بسیاری درباره سرطان وجود دارد و در این مطلب تنها به ۷ باور در این رابطه پرداخته می‌شود که رایج‌تر از بقیه هستند:

* سرطان می‌تواند به سراغ هر کسی برود

بله، این جمله صحیح است. زیرا تمامی انسان‌ها می‌توانند مبتلا به سرطان شوند و این تهدید با افزایش سن در ارتباط است. بسیار دیده شده است که کودکان چهار یا پنج ساله یا حتی کوچک‌تر نیز به سرطان مبتلا شده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در برخی از کشور‌ها از هر سه نفر یک نفر به سرطان مبتلا می‌شود. ارائه این آمار برای نگرانی نیست بلکه ارائه آمار برای تغییر شیوه و سبک زندگی و همینطور عدم گسترش عوامل خطر ساز عنوان می‌شود.

* سرطان می‌تواند در هر نقطه از بدن ظهور کند

بله، این جمله صحیح است. سرطان می‌تواند در هر نقطه از بدن ظاهر شود و ساختار سلولی آن قسمت از بدن را برهم بزند. اما برخی از بافت‌ها و اندام‌ها حساستر از بقیه هستند که باید توجه بیشتری به آن‌ها شود. برای مثال، در زنان سرطان سینه، روده، ریه، رحم و پوست شایع‌تر از آقایان است و در آقایان نیز سرطان‌هایی مانند پروستات، مثانه و روده بزرگ رایج‌تر است.

* ابتلا به سرطان در هر دو جنسیت زن و مرد یکسان است

خیر. این جمله صحیح نیست. زیرا آمار‌ها نشان می‌دهد که مردان بیش از زنان به سرطان مبتلا می‌شوند و این آمار در بین آقایان ۳۰ تا ۳۵ درصد است در صورتی که زنان حدود ۲۰تا ۲۵ درصد این رقم را نشان می‌دهند. برای مثال آقایان به دلیل استعمال دخانیات یا مصرف مشروبات الکلی بیش از زنان به سرطان‌های ریه، مری، مثانه و روده بزرگ مبتلا می‌شوند در صورتی که سرطان‌های شایع در زنان به دلیل عملکرد نامناسب هورمون‌ها صورت می‌گیرد.

* سرطان، بیماری عصر امروز است

خیر، این جمله صحیح نیست. در قرن‌ها و سال‌های دور نیز سرطان وجود داشته و بسیاری از انسان‌ها به دلیل ابتلا به این بیماری جان خود را از دست می‌دادند در صورتی که در آن زمان علم پیشرفت امروزی را نداشته و مردم باورهای نادرستی در رابطه با علت مرگ داشتند. مسلما آمار ابتلا به سرطان در عصر امروز افزایش پیدا کرده که نشان از شیوه ناصحیح زندگی امروزی مانند مصرف دخانیات، آلودگی‌های صوتی، آلودگی هوا، چاقی، عدم تحرک و... است.

*تشخیص ابتلا به سرطان امکان ندارد

خیر، این جمله صحیح نیست. نشانه‌های مختلفی در سرطان‌های مختلف وجود دارد که شخص با بررسی آن‌ها و مراجعه به پزشک نه تنها از ابتلا به سرطان آگاه می‌شود بلکه می‌توان مانع از پیشرفت این بیماری نیز شد. نشانه‌هایی مانند خش در صدا، سرفه‌های مداوم، اختلال در بلع، کاهش وزن، خستگی، تب، خونریزی‌های متناوب و غیر طبیعی، تغییر در خال‌های بدن و... می‌تواند تنها بخشی از علائم هشدار دهنده سرطان باشد که توجه و دقت بیشتر به این علائم را می‌طلبد.

* سرطان اجتناب ناپذیر است

خیر، این جمله صحیح نیست. محققان و پزشکان معقدند که اکثر سرطان‌ها با شیوه زندگی اشخاص در ارتباط هستند. اگر شیوه زندگی سالمی را دنبال کنید، می‌توان ابتلا به سرطان را کاهش داد. (مانند عدم استعمال دخانیات، وزن مناسب، ورزش، مصرف سبزیجات، میوه‌ها و اجتناب از رفتارهای پر خطر در زندگی)

*درمان سرطان امکان پذیر نیست

خیر، این جمله صحیح نیست. گرچه امکان درمان کامل و دائمی تمامی سرطان‌ها می‌سر نشده اما با استفاده از روش‌های مختلف بسیاری از سرطان‌ها در حال بهبودی هستند و شخص سرطانی با وجود رشد تومورهای سرطانی قادر به زندگی است و گاهی اوقات دیده شده که شخص سرطانی بیش از چندین دهه با وجود ابتلا به سرطان به زندگی خود ادامه می‌دهد. در ‌‌نهایت، افراد سرطانی باید تحت درمان و مداواهای طولانی مدت قرار بگیرند تا رشد تومور کنترل شود و از گسترش آن نیز جلوگیری به عمل آید. (مهر)

درمان ‌همیشگی‌ سرطان توسط یک پزشک ایرانی

جام جم سرا:وی که چند سالی در دانشگاه نیوکاسل به‌عنوان مسئول دپارتمان بیولوژی سلول‌های بنیادی فعالیت داشته در حال حاضر مدیریت انستیتو پزشکی سلولی فرد‌محور در کمبریج و انستیتو پزشکی ملکولی و سلول درمانی در دوسلدورف آلمان را عهده‌دار است.

وی می​گوید: زمینه تحقیقاتی تازه‌ای که از اکتبر سال گذشته بر آن متمرکز شده‌ایم، پزشکی شخصی‌سازی شده است که اساس آن بر تفاوت و منحصر به فرد بودن شرایط سلولی ملکولی بیماری‌ها بخصوص سرطان در بیماران مختلف است، بنابراین برای درمان هر یک از مبتلایان ‌ این بیماری، روش درمانی متفاوتی پیشنهاد می‌کند. در این زمینه تستی با عنوان Onco assay ارائه شده که روشی پیشرفته برای بررسی سرطان در سطح ملکولی است.

نیرنیا با بیان این که بیماری‌هایی مثل سرطان پستان حتی از سال‌ها قبل از بروز نشانه‌های بالینی با معاینه،‌ تست‌های معمول و تاثیرات ملکولی خاص به کمک تکنیک‌های پیشرفته ملکولی قابل تشخیص است، اظهار کرد: با استفاده از تکنیک‌های سلولی ملکولی می‌توان با بررسی ژن‌های موثر در بروز سرطان، علاوه بر تشخیص زودهنگام بیماری در مراحل فوق العاده ابتدایی و درمان موثر آن، خطر ابتلا به بیماری را نیز در افراد مختلف مشخص کرد و همچنین روند درمان بیماری و اثربخشی هر‌یک از داروها و روش‌هایی مثل شیمی‌درمانی یا هورمون درمانی را در افراد پیش‌بینی و پایش کرد. حتی این روش‌ها تخمین خطر و زمان بازگشت بیماری در افراد بهبودیافته را نیز میسر می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد: بررسی‌ای که بتازگی در بیش از 2000 زن مبتلا به سرطان پستان در اروپا انجام‌ شده نشان داده، سرطان پستان که به طور معمول یک بیماری تلقی می‌شود در افراد مختلف بسیار متفاوت است و همچنین منشأ بسیاری از سرطان‌ها به سلول‌های بنیادی سرطان برمی‌گردد؛ لذا اگر بتوانیم در روند درمان، سلول‌های بنیادی سرطان را هدف بگیریم می‌توانیم سرطان را به شکلی ریشه‌ای و موثر درمان کنیم. ‌نیرنیا خاطرنشان کرد: در سلول درمانی سرطان به سیستم ایمنی بدن توجه خاص شده بدین صورت که تلاش می‌شود با تکنیک‌های مختلف، سلول‌های سرطانی را برای سیستم دفاعی بدن قابل مشاهده کرد. در واقع سلول‌های سرطانی با استفاده از مکانیسمی خاص، خود را از سیستم ایمنی بدن که نسبت به هر پروتئین تازه واکنش نشان می‌دهد مخفی می‌کند که با شناخت سازوکار این پدیده می‌توان سلول‌های سیستم ایمنی را به نحوی آموزش داد که سلول‌های سرطانی بخصوص سلول‌های بنیادی سرطان را شناسایی کنند. این روش که در آن از سلول‌های خود بیمار برای درمان‌ استفاده می‌شود از رویکردهای سلول درمانی شخصی‌سازی شده است.‌نیرنیا با بیان این که امروز بحث سلول‌های بنیادی به نحوی فزاینده در حوزه تشخیص و درمان سرطان مورد توجه قرار دارد، تصریح کرد: در روش‌های موجود درمان سرطان صرفا توده سلول‌های سرطانی برداشته می‌شود و به هیچ وجه تضمینی نیست که سلول‌های بنیادی سرطان کاملا حذف شده باشند. این مساله باعث شده براساس آمارها بیش از 50 درصد کل بیماران سرطانی و 70 درصد زنان مبتلا به سرطان پستان در اروپا و آمریکا به روش‌های معمول درمان، بخصوص شیمی‌درمانی جواب ندهند.

روش ما، میزان بیان سلول‌های بنیادی سرطان و این که در دوران معالجه از بین رفته‌اند یا نه را مشخص می‌کند، بنابراین تکنیکی کارآمد برای مانیتورینگ روند درمان بیماری و تصمیم‌گیری درباره ادامه آن یا جایگزینی روش‌های موثرتر درمان است.

وی خاطرنشان کرد: با تست‌های ابداعی امکان تشخیص سریع 12 نوع سرطان مختلف از‌قبیل سرطان کولون، ریه، پستان، پروستات و‌ خون ‌در مراحل اولیه وجود دارد که امکان شناسایی سرطان تخمدان با این تکنیک‌ها هم بزودی فراهم می‌شود.

وی درباره منشأ سلول‌های بنیادی سرطان گفت: چند فرضیه درباره منشأ سلول‌های بنیادی سرطان مطرح است. یک فرضیه این است که هر بافتی، سلول‌های بنیادی خاص خود را دارد که موظف به نگهداری و ترمیم آن بافت هستند و دائما سلول‌های جدید را جایگزین سلول‌های از دست رفته می‌کنند. این سلول‌ها ممکن است در جریان تکثیر جهش‌های ژنتیکی را به ارث برده یا بگیرند و بر اثر عوامل محیطی به سلول‌های بنیادی سرطان تبدیل شوند و چون قادر به تکثیرند به سرطان منجر می‌شوند.

براساس فرضیه دیگر، سلول‌های هر بافت قبل از تبدیل به سلول‌ سرطانی به سلول‌های اپی‌تریال و سپس سلول‌های بنیادی سرطان تبدیل می‌شوند.

نیرنیا خاطرنشان کرد: یک فرضیه هم خودم دارم که منشأ سلول‌های سرطانی را سلول‌های جنسی می‌دانم، چون در بسیاری سرطان‌ها از جمله سرطان پستان، دقیقا ژن‌هایی بیان می‌شوند که در سلول‌های جنسی مردان بیان می‌شود. این پدیده بسیار جالب، تقریبا در تمام سرطان‌ها دیده می‌شود. براساس این فرضیه از آنجا که سلول‌های بنیادی اسپرم فعالیت تکثیری زیادی دارند ممکن است سلول‌های سرطانی هم ابتدا خود را به سلول‌های جنسی تبدیل کنند.

وی خاطرنشان کرد: طی تحقیقات خود دریافتیم بیش از 50 ژن مختلف که در اسپرم مردان بیان شده و در سلول‌های سالم پستان بیان نمی‌شوند در سلول‌های سرطانی پستان فعال هستند. این پدیده که سلول‌ها از حالت اپی‌تریال به جنسی و بعد سرطانی تبدیل می‌شوند برای اولین بار شناسایی شده و یک روش سلول درمانی سرطان ارائه می‌کند که امیدوارم طی یک سال آینده به مرحله بالینی برسد و در این صورت برای اولین بار در مرکز ژنوسل بیمارستان گاندی تهران به بیماران ارائه خواهد شد.

دکتر نیرنیا با تاکید بر ضرورت توجه به پزشکی سلولی ملکولی به عنوان محور پیشرفت‌های پزشکی کشور اظهار کرد: در حال حاضر بیش از 80 درصد بودجه سلامت کشور صرف درمان و نگهداشت بیمارانی می‌شود که در مراحل بالای بیماری بوده و از درد و عارضه‌ای جدی رنج می‌برند، در حالی که اگر این بودجه به سمت پیشگیری می‌رفت، ضمن صرفه‌جویی کلان در بودجه سلامت کشور از درد و رنج بیماران و اثرات اجتماعی و خانوادگی نامطلوب آن نیز کاسته می‌شد.

با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته ابداعی سرطان در مراحل اولیه یعنی در حد یک تکثیر سلولی ساده قابل تشخیص بوده و با توجه به اثربخشی داروها در سطح ملکولی با انتخاب دقیق دارو براساس ژنوم منحصر به فرد بیمار از طریق شیمی‌درمانی قابل درمان است، ولی درمان بیماری که پس از پنج شش سال براساس علائم ظاهری متوجه بیماری خود شده با شیمی‌درمانی و روش‌های مشابه بسیار دشوار است؛ لذا اگر به جای تغییر فیزیولوژی و بافت، تغییرات ملکولی سلولی ناشی از بیماری‌ها که معمولا دو سه سال قبل بروز می‌کنند را شناسایی کنیم روند درمان بسیاری از بیماری‌ها به نحو چشمگیری تسریع خواهد شد.

وی گفت: این که تنها به ظاهر و شرایط کلینیکی بیماران توجه کرده و مثلا برای صد بیمار مبتلا به نوعی سرطان درمان یکسانی تجویزکنیم به هیچ وجه پذیرفته نیست، چرا که وقتی دو یا سه مارکر مبنای تصمیم‌گیری می‌شود قطعا دقت تصمیم با زمانی که سی چهل هزار مرکز مختلف دخیل در بیماری بررسی شوند، قابل مقایسه نیست.

نیرنیا تصریح کرد: در 50 سال آینده قطعا تعریف بیمار هم دگرگون خواهد شد به طوری که بیمار به فردی می‌گویند که تعادل ملکولی منحصر به فردش به هم خورده باشد. اختلالات ملکولی ناشی از بیماری بسیار زودتر از علائم ظاهری و کلینیکی بروز می‌کند و تلاش پزشکی ملکولی این است که یک سلول سرطانی را در بین میلیاردها میلیارد سلول سالم شناسایی‌کند و چند ماه قبل از شروع متاستاز سرطان را تشخیص دهد.

وی با اشاره به توجه جدی کشورهای پیشرفته به انجام تست‌های ژنتیکی و تشخیص زودهنگام بیماری‌ها از بی‌توجهی سیستم سلامت کشور به این مقوله انتقاد کرد و گفت: در آمریکا تا زمانی که تست ژنتیکی در مورد بسیاری از بیماری‌ها انجام نشده باشد بیمه از پرداخت هزینه درمان خودداری می‌کند، چون انجام این قبیل تست‌ها می‌تواند اثربخش بودن یا نبودن روش‌هایی مثل شیمی‌درمانی را در بیمار مشخص کرده و از تحمیل هزینه‌ها و مشکلات استفاده از روش‌های بی‌ثمر به بیماران و بیمه‌ها جلوگیری کند.

نیرنیا با اشاره به نرخ بالای ابتلا به سرطان پستان که حدود یک هفتم زنان کشور را درگیر می‌کند، اظهار کرد: سالانه چند صد میلیارد تومان صرف درمان مبتلایان به این بیماری در کشور می‌شود که متاسفانه در بسیاری موارد نیز به دلیل پیشرفت بیماری بی‌فایده است، در حالی که اگر فقط ده تا 20 میلیارد تومان صرف تهیه تجهیزات تشخیص ژنتیکی بموقع این بیماری شود می‌توان از مرگ بسیاری از بیماران و تبعات فاجعه‌بار آن جلوگیری کرد و صرفه جویی بسیار قابل توجهی نیز در هزینه‌های درمانی کشور صورت داد.

وی خاطر نشان کرد: در حالی که در آلمان 200 تا 300 دستگاه‌ از تجهیزات تشخیصی PET اسکن وجود دارد تعداد این دستگاه‌ها در ایران انگشت‌شمار است. البته این دستگاه‌ها سرطان را در مرحله بافتی تشخیص می‌دهند و متاسفانه تجهیزاتی که می‌توانند سرطان را در مرحله سلولی تشخیص دهند در کشور وجود ندارد.(علی شمس/جام جم )

یک آزمایش خون برای تشخیص انواع سرطان

جام جم سرا: محققان انگلیسی آزمایش خون ساده‌ای را برای تشخیص همه انواع سرطان‌ها ابداع کرده‌اند. دانشمندان دانشگاه بردفورد تا به حال از روش خود برای تعیین سه نوع سرطان بهره گرفته‌اند که نتایج آن امیدبخش بوده است.

امید می رود زمانی فرا برسد که با انجام این آزمایش بتوان از انجام فرایند‌های گران و تهاجمی همچون کولونوسکوپی و بایوپسی (نمونه‌برداری از بافت زنده) اجتناب کرد. اما محققان می‌گویند این آزمایش دوران نوزادی خود را سپری می‌کند و هنوز باید کارهای بیشتری روی آن انجام شود.

قبلا برای تشخیص انواع مختلف سرطان، از آزمایش‌های خون متفاوتی استفاده می‌شد، اما محققان دانشگاه بردفورد امیدوارند که این آزمایش عمومی را برای تشخیص همه انواع سرطان‌ها به‌کار بگیرند. این روش شامل قرار دادن گلبول‌های سفید خون در معرض نور فرابنفش است تا چگونگی تخریب دی‌.ان‌.ای آنها بررسی شود.

تحقیقات سرطان‌شناسی نشان داده که دی‌.ان‌.ای خون افراد مبتلا به سرطان پوست، روده بزرگ و ریه بسیار راحت‌تر از دی.‌ان.‌ای افراد سالم تخریب می‌شود. این بیماران که همگی در مرحله پیش‌سرطانی قرار داشتند، سطح متوسطی از تخریب را در دی.‌ان.‌ای نشان دادند.

محققان بر این باورند که نتایج این آزمایش تحت تاثیر بیماری‌هایی مانند سرما خوردگی یا آنفلوانزا که ممکن است روی سیستم ایمنی تاثیر بگذارند، قرار نمی‌گیرند و نتیجه نادرست نشان نمی‌دهند. نتیجه این تحقیق در ژورنال FASEB منتشر شده است.

سلول‌های تحت فشار
دایانا اندرسون، استاد دانشکده علوم زیستی دانشگاه بردفورد که سرپرست این تحقیق نیز هست، می‌گوید: «گلبول‌های سفید خون بخشی از سیستم دفاعی بدن هستند. ما می‌دانیم که این سلول‌ها وقتی با سرطان یا دیگر بیماری‌ها مبارزه می‌کنند تحت فشار هستند، بنابراین می‌خواهیم بدانیم که آیا در صورت قرار دادن آنها تحت فشار بیشتر با نور فرابنفش، هیچ چیز قابل اندازه‌‌گیری را می‌توان مشاهد کرد یا خیر.

آن چه ما دریافتیم این است که دی.ان.ای گلبول‌های سفید افراد مبتلا به سرطان راحت‌تر از دی‌.ان‌.ای افراد دیگر توسط نور فرابنفش تخریب می‌شود، بنابراین این آزمایش حساسیت بیشتر ژنوم سلول‌ها را در افراد مبتلا به سرطان نشان می‌دهد. این‌ها نتایج اولیه آزمایش هستند که روی سه نوع متفاوت از سرطان تکمیل شده‌اند، و ما هم قبول داریم که باید کارهای بیشتری انجام شود؛ اما تا همین جای کار هم نتایج قابل توجهی هستند».

به گزارش جام جم سرا، این دیدگاه از پشتیبانی موسسه پژوهش‌های سرطان بریتانیا نیز برخوردار است، و آنها هم تاکید کرده‌اند که این تحقیق در مراحل اولیه خود به سر می‌برد.

دکتر انتیا مارتین، مدیر اطلاعات علمی موسسه پژوهش‌های سرطان بریتانیا، می‌گوید: «تشخیص سرطان در مراحل اولیه برای افزایش شانس زندگی اهمیت کلیدی دارد، اما هر روش جدید تشخیصی باید از همه جهات آزمایش شود تا از دقت و قابلیت اعتماد آن اطمینان حاصل کرد. هرچند این تحقیق کوچک جالب است، اما هنوز سوالات بسیاری درباره این ازمایش وجود دارد که بدون پاسخ مانده و تحقیقات گسترده‌تری مورد نیاز است تا اثبات کند آیا این روش برای تشخیص سرطان در مقیاس وسیع مفید است یا نه».

با این وجود، شرلی هادگسون، پژوهشگر ژنتیک سرطان و استاد دانشگاه سنت جورج لندن،شک و تردید بیشتری نسبت به پژوهش دانشگاه بردفورد دارد. او می‌گوید: «در مجموع، این تحقیقی کوچک با محدودیت‌های بسیار چشمگیر است. ما نمی‌توانیم از این پژوهش محدود، این مفهوم را استنباط کنیم که این آزمایش پژوهشی می‌تواند سرطان را شناسایی کند، و به طور یقین همه سرطان‌ها را نخواهد توانست پیش‌بینی کند. قبل از اینکه بتوانیم مشخص کنیم که این آزمایش چقدر در تشخیص سرطان مفید است، به آزمایش بسیار بزرگ‌تری نیاز داریم، گروه‌های بهتر کنترل شده بیماران هم از ملزومات آن است».(نسیبه خانلرزاده/خبرآنلاین)

نتایج یک تحقیق: اشک‌آور معروف، ضد سرطان روده است

جام جم سرا: محققان در دانشکده پزشکی «سان دیگو» دانشگاه کالیفرنیا، دریافتند که قسمت تند فلفل قرمز یا کپسایسین (Capsaicin) دارای فواید بی‌شماری برای سلامتی است.

این ماده، دیواره بافت روده که خطر ابتلا به تومورهای کولورکتال را دارد، تحریک می‌کند و در آن منجر به یک واکنش می‌شود. با خوردن فلفل قرمز، گیرنده‌های موجود در پوشش روده که به «تی‌.آر.پی‌.وی۱» موسوم است، تحریک می‌شوند. تحریک این گیرنده‌ها منجر به تحریک سلول‌های دیگر با عنوان «ای.جی.اف.آر» می‌شود و در ‌‌نهایت سلول‌های جدیدی در روده تولید می‌شوند که از رشد سلول‌های غیر طبیعی ممانعت به عمل می‌آید.

به گفته محققان، مصرف زیاد ترکیبات «تی‌.آر.پی‌.وی۱» مانند کپسایسین احتمالا از کاهش سوخت و ساز جلوگیری می کند و منجر به افزایش طول عمر انسان میشود.

به گزارش جام جم سرا، در تحقیقات قبلی، ‌ محققان دریافتند که فلفل تند به طور قابل توجهی در افزایش سلامت قلب، ‌ کاهش فشار خون بالا و کلسترول نیز تأثیر دارد. همچنین بر اساس مطالعات قبلی از مزایای دیگر کپسایسین، به می‌توان به اثر ضد درد آن اشاره کرد.(افکار)

شیر مادر؛ محافظی در برابر سرطان

جام جم سرا: سید‌حسین داوودی گفت: مادران بهتر است تا 6 ماهگی به طور انحصاری نوزادشان را با شیر خود تغذیه کنند و بدون افزودن سایر مایعات حتی آب و بعد از 6 ماهگی با اولویت خوردن شیر مادر، غذای کمکی را آغاز کنند.

وی ادامه داد: از یک سالگی تا دو سالگی می‌توانند غذایی که خودشان می‌خورند را به نوزاد بدهند و شیر مادر هم به عنوان کمک کننده همچنان داده شود.

به گفته وی طبق تحقیقات انجام شده تغذیه با شیر مادر می‌تواند مادران را در مقابل سرطان و کودکان را در مقابل اضافه وزن حفظ کند.

این کارشناس تغذیه در امور سرطان ادامه داد: طبق همین تحقیقات، تغذیه با شیر مادر، مادران را در مقابل سرطان پستان حفظ می‌کند که این موضوع از طریق کاهش برخی هورمون‌های مرتبط با سرطان در بدن مادران باعث کاهش بروز سرطان می‌شود.

داوودی افزود: اگر چه هر میزان شیردهی سودمند است اما شیردهی به مدت 2 سال برای هر فرزند تا حداکثر 3 فرزند بیشترین اثر محافظتی را در مقابله با سرطان پستان برای مادر دارد.

وی گفت: کودکانی که دارای اضافه وزن و چاقی هستند و در بزرگسالی می‌توانند همچنان چاق بمانند در بررسی‌ها نشان می‌دهد که تغذیه با شیر مادر کودک را در مقابل اضافه‌وزن و چاقی حفظ می‌کند.

این متخصص تغذیه در امور سرطان گفت: بر اساس این مطالعات کودکانی که با شیر مادر تغذیه شده‌اند مقدار کمتری کالری و مقدار بسیار بیشتری پروتئین نسبت به کودکان شیرخشک خوار به دست آورده‌اند که احتمال کمتری را برای اضافه وزن و چاقی در این کودکان به دست می‌دهند.(فارس)

درد پستان همیشه نشانه سرطان نیست

جام جم سرا: یکی از عوارض یا بهتر بگوییم مشکلات شایعی که در سنین باروری در زنان دیده می‌شود «ماستالژی» یا درد پستان‌هاست که با ترس و نگرانی‌های زیادی برای خانم‌ها از نظر مرتبط بودن این مشکل با بدخیمی‌های پستان همراه است.

به گفته دکتر آمنه لاهوتی، متخصص زنان و زایمان، چنین برداشت نگران‌کننده در اکثر موارد، اشتباه از آب درمی‌آید. البته با وجود این که معمولا درد پستان نشانه اولیه سرطان نیست، ولی این موضوع نباید مانع مراجعه شخص به پزشک شود، زیرا ممکن است بیماری مهم دیگری عامل درد سینه‌ها باشد که فقط با معاینه پزشک وبررسی قابل تشخیص است.

دکتر لاهوتی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: باید دانست درد پستان معمولا خانم‌ها را در سنین تولیدمثل درگیر می‌کند و رده سنی بیماران معمولا بین دهه سوم، چهارم و گاهی پنجم زندگی است. این دردها ممکن است یکطرفه یا دوطرفه، دوره‌ای یا غیردوره‌ای باشد ونیز از نظرزمانی با دوره قاعدگی بیمار مرتبط باشد. در چنین شرایطی معمولا بیمار ازچند روز قبل از شروع خونریزی قاعدگی در پستان‌ها احساس درد می‌کند که گاهی خیلی شدید است و حتی مزاحم خواب شخص می‌شود. گاهی سینه‌ها در لمس بسیار حساس می‌شود و با کوچک‌ترین تماس دچار درد می‌شود. حتی ممکن است این نوع دردها در تمام طول ماه تداوم یابد و آنقدر شدید باشد که کار و استراحت بیمار را تحت تاثیر قرار دهد.

دردهایی که به قاعدگی ربطی ندارد

به گفته دکتر لاهوتی، مشکلات ساختاری پستان‌ها هم ممکن است باعث درد شود. مثلا سابقه ضربه به پستان، جراحی یا وجود کیست‌های پستان نیز باعث ماستالژی می‌شود و این دردها چون علت هورمونی ندارد، معمولا دوره‌ای هم نیست و به سیکل قاعدگی ارتباطی ندارد.

این متخصص زنان با تاکید بر این که گاهی محل اصلی درد پستان نیست، ولی درد در محل پستان احساس می‌شود، می‌افزاید: باید توجه داشت زمانی که درد در ماهیچه‌های اطراف پستان یا در مفاصل وماهیچه‌های قفسه سینه احساس شود، ممکن است نوعی درد قلبی باشد. این دردها نیز معمولا دوره‌ای نیست و به قاعدگی بیمار نیز ارتباطی ندارد.

قرص‌های ضدبارداری، سینه‌ها را دردناک می‌کند

گاهی خانم‌ها داروهایی مصرف می‌کنند که منشا هورمونی دارد و باعث تحریک یا تغییر میزان هورمون‌های جنسی در وی می‌شود و این مساله به نوبه خود درد پستان ایجاد می‌کند. مثلا خانم‌هایی که قرص ضدبارداری مصرف می‌کنند یا کسانی که تحت درمان ناباروری هستند، ممکن است به علت تغییرات هورمونی دچار دردهای پستان شوند.

دکتر لاهوتی با اشاره به این مساله می‌افزاید: همچنین خانم‌هایی که سینه‌های بزرگی دارند ممکن است دردهایی را به صورت غیردوره‌ای تجربه کنند. این دردها ممکن است همراه با دردهای عضلات پشت و گردن نیز باشد.

درد سینه‌ها معمولا بی‌خطر است

آنچه بیماران به عنوان درد مطرح می‌کنند معمولا درد یا سوزشی واضح یا احساس سنگینی در پستان‌هاست وگاهی نیز شامل درد مبهم یا احساس ناراحتی در پستان می‌شود.

دکتر لاهوتی با اشاره به این که وجود این علائم در پستان‌ها، بخصوص اگر با علامت دیگری همراه نباشد معمولا نشانه بیماری خطرناکی نیست، می‌گوید: با وجود این، بروز چنین علائمی نباید مانع از مراجعه به پزشک شود چون در تعداد کمی از بیماران، درد پستان نشانه بیماری‌های مهم‌تری است که فقط از سوی پزشک قابل، تشخیص است. همچنین باید توجه داشت بیماری‌های مهم‌تر معمولا با علائم دیگری مثل توده پستان، ترشح نوک پستان بخصوص ترشح خونی، تورفتگی نوک پستان، نبود تقارن واضح بین دوپستان، بزرگ شدن غدد لنفاوی زیر بغل یا علائم دیگری نیز همراه است.

جستجوی ردپای کیست‌های پستان

دکتر لاهوتی با تاکید بر خطرناک‌نبودن کیست‌های پستان می‌گوید: معمولا پزشک برای تشخیص کیست‌های پستان ابتدا یک معاینه دقیق از پستان‌ها و غدد لنفاوی زیر بغل انجام می‌دهد. همچنین اگر درد پستان‌ها دوره‌ای نبوده و منشا درد از جایی غیر از پستان باشد، نواحی احتمالی دیگر درد نیز از سوی پزشک مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای تشخیص کیست‌ها و توده‌های احتمالی پستان نیز بسته به سن و شرایط بیمار، ماموگرافی یا سونوگرافی انجام می‌شود.

درمان با ویتامینE

یکی از اصلی‌ترین پرسش‌هایی که در رابطه با دردهای پستان مطرح می‌شود این که درمان و رفع آن چگونه ممکن است.

دکتر لاهوتی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: معمولا پس از اطمینان از این که درد پستان علت مهمی ندارد یا هورمونی است در قدم اول، ویتامین E و در صورتی که درد شدید باشد یا با ویتامین E کنترل نشود مسکن‌هایی مثل بروفن و مفنامیک اسید تجویز می‌شود. البته گاهی ممکن است از داروهای دیگر هورمونی یا غیرهورمونی هم استفاده شود. در کنار درمان دارویی پرهیز از مصرف زیاد چای و قهوه پررنگ، شکلات، ادویه‌جات و نوشابه‌های گازدار نیز می‌تواند موثر باشد. معمولا انجام این اقدامات به کاهش درد و ناراحتی کمک می‌کند.گرچه با گذشت زمان و افزایش سن نیز دردها کاهش یافته یا از بین می‌رود.

پونه شیرازی / گروه سلامت

سرکوب سرطان با تغذیه مناسب

جام جم سرا: بعضی شیوه‌های آماده‌سازی و نگهداری غذا نیز ممکن است به تولید مواد سرطان‌زای موجود در رژیم غذایی منجر شوند. بنابراین رژیم‌های غذایی حاوی مهارکننده‌ها و القاکننده‌های سرطان‌زایی هستند. مهارکننده‌های مواد سرطان‌زای موجود در رژیم غذایی شامل آنتی‌اکسیدان‌ها (مثل ویتامین C، A، E، کارتنوئیدها، سلنیوم و روی) و فیتوکمیکال‌هاست.

القاکننده سرطان‌زایی موجود در رژیم غذایی ممکن است چربی موجود در گوشت قرمز یا هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای ناشی از کباب‌کردن گوشت در حرارت بالا باشد. مصرف الکل نیز به دلیل افزایش خطر سرطان‌های دهان، حلق، حنجره، مری، ریه، کولون، مقعد، کبد و پستان (قبل و بعد یائسگی)، القاکننده سرطان‌زایی محسوب می‌شود. در این مقاله بیشتر درباره ترکیبات سرطان‌زا و عوامل خنثی‌کننده آنها بحث می‌کنیم.

میزان وزن بدن

دریافت انرژی پایین و داشتن وزن کم از مهارکننده‌های سرطان‌زایی در انسان هستند که هر دو از اهمیت زیادی برخوردارند.نتیجه مطالعات انجام شده روی حیوانات نشان داده که محدودیت مزمن غذا، رشد بیشتر سرطان‌هایی که به صورت تجربی القا شده بودند یا سرطان‌های خودبه‌خودی را مهار می‌کند.

این مطالعات نشان داده است که محدود کردن کالری در حدی که سوءتغذیه ایجاد نشود، تاثیر مثبتی در پیشگیری از سرطان دارد. این‌که آیا این تاثیر در انسان نیز وجود دارد یا نه، هنوز به‌طور قطع معلوم نیست. احتمال می‌رود فیبرها نیز در پیشگیری از سرطان پستان در زنان یائسه به‌وسیله مسیرهای غیراستروژنی نقش داشته باشند، اما تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است.

پروتئین‌ها

مصرف بالای پروتئین دو تا سه برابر میزان مورد نیاز بدن، روند رشد و پیشرفت تومورها را افزایش می‌دهد.

چربی‌ها

نتایج تحقیقات نشان می‌دهد بین بعضی از سرطان‌ها و مقدار چربی مصرفی در رژیم غذایی ارتباط وجود دارد. رژیم‌های غذایی با چربی بالا دارای کالری بالا نیز هستند. تشخیص بین تاثیر چربی‌های رژیم غذایی، پروتئین، کالری‌تام و فیبر مشکل است. میزان بالای مصرف اسیدهای چرب اشباع موجود در گوشت قرمز ممکن است با افزایش خطر سرطان‌های کولون، مقعد، رحم و احتمالا لنفوئید و هماتولوژیک همراه شود. اما مصرف بیشتر اسیدهای چرب امگا 3 (غذاهایی مانند ماهی‌های چرب، گردو و بعضی جلبک‌ها) نسبت به امگا 6 (چربی‌های غیراشباع مثل روغن ذرت و آفتابگردان) ممکن است از خطر ابتلا به سرطان‌های کولون و پروستات بکاهد.

شیرین‌کننده‌های مصنوعی

پنج شیرین‌کننده غیرمغذی به نام‌های آسه سولفام K، آسپارتام، نئوتام، ساخارین و سوکرالوز را افزودنی‌های مجاز و تائیدشده در عرضه غذا می‌دانند. به نظر می‌رسد این ترکیبات در صورت استفاده به مقدار متوسط بی‌ضرر باشد. استویا شیرین‌کننده‌ای غیرمغذی است و در مقام مکمل رژیمی دارای تائیدیه است، اما قندهای الکلی شیرین‌کننده، غیرمغذی دانسته نمی‌شوند، حتی اگر به شیوه مشابه استفاده شوند.

گوشت‌های فرآوری‌شده

نیترات‌ها را به عنوان نگه‌دارنده به گوشت‌های فرآوری‌شده از جمله سوسیس و کالباس اضافه می‌کنند. نیترات‌های سدیم و پتاسیم در انواعی از غذاها وجود دارند و عامل رنگ صورتی بعضی گوشت‌ها هستند. اما منبع عمده غذایی آن سبزیجات و آب آشامیدنی است. مطالعاتی هم که روی تاثیرات مضر غذاهای دودی انجام شده، ارتباط روشنی بین آنها و بروز سرطان معده نشان نداده است.

شیوه پخت

سوختن گوشت یا پختن گوشت در درجه حرارت بالا روی شعله مستقیم ممکن است به تشکیل هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای منجر شود. این ترکیبات تاثیر القاکنندگی واضحی بر سرطان‌زایی دارند. برشته‌کردن و سرخ‌کردن معمولی غذا در مقایسه با پختن روی شعله مقادیر کمتری هیدروکربن‌های آروماتیک تولید می‌کند. پروتئین‌های حیوانی که دارای ریزش بیشتر چربی روی شعله باز هستند، به تولید بیشتر این ترکیبات نیز منجر می‌شوند؛ برای مثال گوشت کبابی در مقایسه با مرغ کبابی مقادیر بیشتری هیدروکربن‌های آروماتیک تولید می‌کند. منبع آتش نیز ممکن است تولید این ترکیبات را تحت تاثیر قرار دهد.

کباب‌کردن با زغال بیشترین تولیدکننده این ترکیبات است. شعله گاز و کباب اجاقی در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. برای پیشگیری از سرطان، مصرف زیاد غذاهای سرشار از آنتی‌اکسیدان و رژیم غذایی سرشار از مواد مغذی (نه مکمل) توصیه می‌شود.

ترکیبات شیمیایی موجود در بطری‌های پلاستیکی

از جدیدترین سرطان‌زاهای مرتبط با تغذیه، می‌توان به بیسفنول A اشاره کرد. بیسفنول A یک ترکیب شیمیایی است که از سال 1960 در تهیه بسیاری از بطری‌های پلاستیکی سخت و قوطی‌های فلزی غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. بیسفنول A در رنگ و چسب نیز کاربرد دارد. مطالعات قدیمی‌تر نشان می‌دهد استفاده از این ترکیب شیمیایی برای ساخت قوطی‌ها و بطری‌های غذاها و آشامیدنی‌ها بی‌خطر است. ولی مطالعات اخیر با به‌کارگیری شیوه‌های جدید، نگرانی‌هایی را درباره بی‌خطر بودن آن، بخصوص در جنین، نوزادان و کودکان ایجاد کرده و نشان می‌دهد که بیسفنول A ممکن است خطر سرطان را افزایش دهد. هم‌اکنون هدف دست‌اندرکاران سلامت کاهش حداکثری قرار گرفتن در معرض بیسفنول A با شیوه‌های زیر است: تشویق به تولید بطری‌های مخصوص کودکان بدون استفاده از بیسفنول A، یافتن جایگزین‌هایی برای چسب مورد استفاده در قوطی‌ها و بطری‌های غذایی و افزایش نظارت بر استفاده از این ترکیب شیمیایی در مراحل تولید و آزمایش است. مراکز بهداشتی و سلامت از حذف بیسفنول A از محصولات مرتبط با غذای نوزادان حمایت می‌کنند. قبلا تصور می‌شد بیسفنول A فقط در صورت مواجهه با حرارت از پلاستیک نشت می‌کند، اما اکنون عقیده بر این است که این ترکیب حتی در دمای سرد نیز نشت می‌کند. متاسفانه مواجهه با این ترکیب شیمیایی به حدی است که برآورد می‌شود 90 درصد افراد مقادیر جزئی از آن را در ادرار خود داشته باشند.

توصیه آخر

این روزها بین عامه مردم مواردی به عنوان افزایش‌دهنده یا کاهنده خطر سرطان مطرح می‌شوند که درباره بعضی از آنها شواهد علمی کافی وجود ندارد. از موارد تغذیه‌ای ثابت‌شده‌ای که خطر سرطان را افزایش می‌دهند، می‌توان به پختن گوشت در درجه حرارت بالا و بیسفنول A موجود در بطری‌های پلاستیکی سخت و لایه اپوکسی قوطی‌های فلزی غذاها و نوشیدنی‌ها اشاره کرد.

برای کاهش خطر سرطان مهم‌ترین اقدام‌ها کم غذا خوردن، مصرف بالای میوه و سبزیجات، بخصوص سبزیجات رنگی و نگهداری صحیح مواد غذایی است تا از تولید مواد سرطان‌زای ناشی از رشد کپک‌ها جلوگیری شود. (ضمیمه سیب)

دکتر محمد علیزاده ‌/‌ متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه

۱۰ سرطان شایع، در انتظار افراد چاق

جام جم سرا: محققان انگلیسی برآورد کرده‌اند که بیش از ۱۲ هزار مورد از مبتلایان به ۱۰ نوع سرطان به دلیل اضافه وزن یا چاقی با این بیماری درگیر می‌شوند.

به گزارش جام جم سرا، در تحقیقی که روی حدود پنج میلیون نفر در انگلیس انجام گرفت، محققان احتمال ابتلا به ۲۲ نوع سرطان را در این افراد بررسی کردند و متوجه شدند بالا بودن سطح شاخص توده بدنی با خطر ابتلا به برخی انواع سرطان‌ها ارتباط دارد. به گفته آن‌ها، افزایش پنج کیلوگرمی در شاخص توده بدنی با خطر ابتلا به سرطان‌هایی از قبیل رحم، کلیه، کیسه صفرا، پستان و روده بزرگ مرتبط است.

به نقل از خبرگزاری شینهوا، دکتر «کریشنان باسکاران» محقق ارشد این مطالعه گفت: در حال حاضر فرآیند ابتلای افراد به اضافه وزن و چاقی در انگلیس و سرتاسر جهان به سرعت رو به افزایش است و در صورت تداوم این روند با تعداد بیشتری از مبتلایان به انواع سرطان روبرو خواهیم بود. (ایسنا)