لزوم رعایت مسائل امنیتی و پرهیز از سفر انفرادی به کربلا از سوی بانوان

[ad_1]

مسئول کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد اربعین تاکید کرد:

خبرگزاری آریا-بانوان در اربعین مسائل امنیتی را رعایت کنند و از مسیرهای اصلی فاصله نگیرند.

مسئول کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد اربعین از راه‌اندازی اولین برنامه راویان واقعه کربلا از میان بانوان خبر داد و گفت: راویان واقعه کربلا هر سال از میان آقایان اعزام می شدند و امسال هم 60 گروه از میان مردان و تعدادی گروه از میان بانوان برای این موضوع اعزام خواهند شد.
به گزارش خبرگزاری آریا،حجت‌الاسلام حمید احمدی در نشست خبری شورای راهبردی فعالیت های بانوان ستاد اربعین با اشاره به آغاز فعالیت‌های بخش بانوان به طور مستقل در ستاد اربعین افزود: در سال های گذشته از این موضوع غفلت شده بود و کمتر از زنان در حوزه های فرهنگی و اربعین استفاده می شد، اما امسال قرار است بخش بانوان با توجه به اینکه درصد زیادی از زائران اربعین را بانوان تشکیل می دهند، فعالیت کند.
مسئول کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد اربعین تاکید کرد: امسال شاهد اقدامات مفیدی هستیم از جمله برگزاری مراسم ویژه برای بانوان، برنامه های قرآنی و مبلغان، برنامه‌های رسانه ای و آثار فرهنگی از سوی شورای بانوان به اجرا در خواهد آمد.
وی با اشاره به حضور 500 هزار نفر از بانوان زائر در اربعین سال گذشته گفت: با توجه به مخاطرات و چالش های پیش رو بانوان در پیاده روی اربعین حضور زنان در این مراسم را تبلیغ نمی کنیم و معتقد نیستیم که زنان به صورت گسترده در پیاده روی اربعین شرکت کنند زیرا علاوه بر مسائل فرهنگی، چالش هایی هم وجود دارد.
حجت‌الاسلام احمدی توصیه کرد: بانوان در این مراسم مسائل امنیتی را رعایت کنند و از مسیرهای اصلی فاصله نگیرند و حتی الامکان از ویزای فردی استفاده نکنند. همچنین ضروری است بانوان پیش از اتمام مراسم اربعین، خاک عراق را ترک کنند.
وی همچنین به بانوان توصیه کرد که از سفر مجردی به مراسم اربعین پرهیز کنند.
مسئول کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد اربعین از راه‌اندازی اولین برنامه راویان واقعه کربلا از میان بانوان خبر داد و گفت: راویان واقعه کربلا هر سال از میان آقایان اعزام می‌شدند و امسال هم 60 گروه از میان مردان و تعدادی گروه از میان بانوان برای این موضوع اعزام خواهند شد.
وی با اشاره به راه‌اندازی چندین موکب ویژه بانوان در طول مسیر و همچنین در کربلا و نجف خاطرنشان کرد: امسال علاوه بر وجود این موکب‌ها تعدادی موکب فرهنگی برای بانوان پیش‌بینی شده است که یکی از آنها در نجف و در شارع‌الرسول و دیگری در کربلا در مجاورت هتل جواهر پیش‌بینی شده است.
حجت‌الاسلام احمدی اضافه کرد: در اربعین امسال، توسعه گیت‌های مرزی را خواهیم داشت، اما طرف عراقی محدودیت‌هایی دارد و باید با هماهنگی دو طرف انجام شود. همچنین گیت‌های ویژه بانوان برای جلوگیری از اختلاف مرد و زن در مرز پیش‌بینی شده است.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

18 ا کتبر 2016 ... خبرگزاري آريا-بانوان در اربعين مسائل امنيتي را رعايت کنند و از مسيرهاي اصلي فاصله نگيرند. مسئول کميته فرهنگي و آموزشي ستاد اربعين از ...18 ا کتبر 2016 ... بانوان در اربعین مسائل امنیتی را رعایت کنند و از مسیرهای اصلی فاصله نگیرند. - مسئول کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد .18 ا کتبر 2016 ... وی با اشاره به حضور ۵۰۰ هزار نفر از بانوان زائر در اربعین سال گذشته ... احمدی توصیه کرد: بانوان در این مراسم مسائل امنیتی را رعایت کنند و از ... به بانوان توصیه کرد که از سفر مجردی به مراسم اربعین پرهیز کنند. مسئول کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد اربعین از راهاندازی اولین برنامه راویان واقعه کربلا از میان بانوان ...لزوم رعايت مسائل امنيتي و پرهيز از سفر انفرادي به کربلا از سوي بانوان. توسط Tasnim / سه شنبه, ۲۷ مهر ۱۳۹۵ / منتشر شده در گروه2 ...لزوم رعايت مسائل امنيتي و پرهيز از سفر انفرادي به کربلا از سوي بانوان ... به تازگی شایعه شده والیبالیست زن قزاقستانی به ستاره جوان والیبال کشورمان […].امنیت در سفر زائران عتبات عالیات عراق (کربلا) ... حرم و اماکن عمومي ديگر بصورت انفرادي خودداري و از سوار شدن به خودروهاي متفرقه پرهيز نمايند. ... بعنوان نذري به دليل احتمال خطر و هدفمند بودن برخي از اقدامات از سوي افراد ناشناس جداً پرهيز نماييد. ... رعايت پوشش و شئونات اسلامي (و چادر مشکي براي بانوان) در تمامي طول سفر الزامي است؛.توصیه هایی گوناگون بویژه مسائل امنیتی به زائرین عتبات عالیات عراق: كربلا و نام مبارك سيد الشهدا عليه السلام را زنده نگه داريد كه با زنده نگه داشتن او، اسلام زنده ... کاروان در طول سفر را در نظر داشته از اقدامات خارج از گروه جداً پرهيز فرماييد.3- به .... رعايت نظم و لزوم مراعات همسفران بهويژه کودکان و افراد سالخورده، از آداب مهم سفر ميباشد؛2 آگوست 2016 ... خبرگزاری آریا- حمله به اماکن دیپلماتیک با هیچ بهانه ای قابل توجیه نیست. ... لزوم رعایت مسائل امنیتی و پرهیز از سفر انفرادی به کربلا از سوی ...از لحظه شروع تا پایان سفر کارت شناسایی زائر را به گردن آویزان نموده و ... طبق برنامه تنظیم شده از سوی مدیر راهنما داخل اتوبوس در صندلیهای خود مستقر شوید و ... در کربلا، نجف و کاظمین و بالعکس به عهده شرکتهای مجری حمل و نقل عراقی می باشد. .... در صورت تامین امنیت در شهر مقدس سامرا یا سایر اماکن زیارتی ، مراتب رسماً اعلام خواهد شد .17 ا کتبر 2016 ... لزوم رعايت مسائل امنيتي و پرهيز از سفر انفرادي به کربلا از سوي بانوان · دليل فرونشست هاي زمين در پايتخت لزوم جلوگيري از نشت حجم بالاي آب

کلماتی برای این موضوع
لزوم رعایت مسائل امنیتی و پرهیز از سفر انفرادی به کربلا از سوی بانوان

بازاریابی خاکستری و مسائل غیراخلاقی فروش

[ad_1]

ماهنامه بازاریاب بازارساز: در ادبیات بازار خاکستری دو تفاوت معنایی وجود دارد: اول بازاریابی فراهم شده برای افراد مسن (افرادی که با موهای خاکستری) و معنای دوم بازاریابی نقره ای یا فروش فعالیت هایی که مشکل قانونی یا اخلاقی دارند. همانند: واردات موازی، صادرات موازی.

واردات موازی، صادرات موازی زمانی رخ می دهد که یک شرکت کالاهای خود را از طریق کانال های غیرمجاز وارد یک بازار بین المللی می کند. صادرات موازی در بازار خاکستری بدین علت مورد ملاحظه قرار گرفت که کارخانجات عمدا یا سهوا قراردادشان را با توزیع کننده های مجاز فسخ می کردند.

این مقاله از معنی دوم بازار خاکستری استفاده می کند، این معنی را توسعه می دهد و به بررسی فعالیت های بازاریابی که مشکلات اخلاقی و قانونی را در بر می گیرد، می پردازد. فعالیت هایی که به دلایلی چند نمی توانند به وسیله قانون مهار شوند. بازار خاکستری در سطح بین المللی از نیمه دهه 1980 به بعد یک نگرانی برای تولیدکننده ها و خرده فروش ها بود. تخمین ها از اندازه بازارهای خاکستری بین المللی حدودا از 7 میلیارد تا 10 میلیون دلار است.

اصطلاح واردات موازی ساختگی نیست. اگرچه، استفاده از این اصطلاح به صورت مترادف با بازار خاکستری پیشنهاد می شود. ممکن است اطلاق لغت خاکستری بر یک بازار به معنایی نزدیک به سیاه اشاره داشته باشد. بازاریابی خاکستری دربرگیرنده فروش و معامله مارک های تجاری معروف از طریق کانال های توزیع و پخش بدون اجازه دارندگان این مارک ها و برندها است.

زمانی که بازاریابی خاکستری در میان بازارها و همچنین در محیط های بین المللی به وجود آمد، اصطلاح واردات موازی رایج شد. بازاریابی خاکستری با کنار گذاشتن صاحبان امتیاز برندهای معروف و کالاهایی با قیمت بالا، فرصت را برای شرکت ها و زنجیره های خرده فروشی بزرگ مهیا می کند و نظارت شان را بر تهیه کنند گان خارجی افزایش می دهد.

و این تنها در صورتی غیرقانونی است که بازار خاکستری کالاها، قانون های مربوط به محصولات را با قراردادهای رسمی برندهای تجاری استفاده شده در یک کشور خاص، یا در جایی که خاستگاه برند تجاری، در بین کشورهایی که واردات موازی صورت گرفته است نقض کنند.

یک توزیع کننده بدون مجوز نمی تواند برند تجاری را در شکل رسمی استفاده کند. دیگر اینکه از یک عکس برای برچسب روی محصول یا یک عکس از محصول یا لوگویی که آن محصول دارد نمی تواند استفاده می شود.

کار واردات موازی این است که عدم تعادل بین حمایت از حقوق معنوی دارایی هایی همچون برندهای تجاری و حق امتیازها و آزاد کردن تجارت در گسترش دادن کالاها و خدمات را نشان دهد. بحث های زیادی در مراکز آکادمیک بر روی این مسئله وجود دارد که آیا واردات موازی یک واکنش قانونی به استراتژی تبعیض آمیز قیمت گذاری است یا یک تبصره قانونی و مجاز برای این مسئله.

در اینجا دو وجه مطابق با قانون از معاملات بازار وجود دارد: قانونی بودن محصولات و قانونی بودن اقدامات. اصطلاح بازار سیاه به مبادله کالاهای غیرقانونی اشاره می کند. اقدامات بازاریابی غیرقانونی ممکن است به بازاریابی سیاه اشاره و از آن پیروی کند. از آنجا که کشیدن یک خط واضح بین بازارهای قانونی و غیرقانونی سخت است، مناطقی موسوم به مناطق خاکستری به وجود آمدند.

در اینجا دو نوع از مناطق خاکستری وجود دارد: مسئله اخلاقی محصولات یا خدمات زمانی است که محصول به وسیله ابزارهای (روش های) غیراخلاقی به فروش برسد اما در بیشتر حالات به استفاده از روش های غیراخلاقی برای فروش قانونی محصولات یا خدمات اشاره می کند.

باید تصریح کرد که مشکل بازار خاکستری در محصولات نیست بلکه در روال و روند بازاریابی است. علاوه بر واردات موازی بازار خاکستری در جنبه های بزرگتری از بازاریابی اتفاق می افتد. بازار خاکستری می تواند در لوگو یا بسته بندی یک محصول رخ دهد. یک شرکت علامت تجاری و مخصوص شرکت دیگری را کپی می کند یا اقدام به استفاده از بسته های نهانی (تقلبی) می کند که این برای شرکت قانونی که عملیات خود را به صورت قانونی انجام می دهد دشوار است.

همچنین این موضوع می تواند در تبلیغات اتفاق بیفتد، و اولویت های مشتریان را تغییر دهد. تهیه خوراکی ها، سرگرمی ها، هدایا و پرداخت ها به عنوان وسایلی هستند که برای به دست آوردن یا ایجاد روابط سودمند در صنایع علمی مانند: داروسازی ها و ادوات پزشکی رایج است.

اگرچه دادن پاداش در چندین کشور غیرقانونی است اما این بازپرداخت ها عرفا به جای سیاه، خاکستری است. این سودها هم برای پرداخت کننده و هم برای دریافت کننده است و هیچ یک از اینها فعالیت های تبلیغاتی را نمی خواهند.

اگرچه نمایندگان فروش از آن استفاده می کنند و نمایندگان خرید پاداش های مربوطه را به علت جنبه های اخلاقی و رفتاری نه به علت ترس از تنبیه شدن استفاده از آنها نمی پذیرند.

این تحقیق روی بازار خاکستری پرفروش تمرکز می کند. ما بازار خاکستری را در فروش شخصی استفاده می کنیم. این مقاله از این نظر که نسبت به مطالعات قبلی روی اخلاق بازاریابی در سه مورد اصلی فرق قائل می شود، دارای تمایز است: ابتدا، مفهوم سازی و مشکلات اخلاقی گوناگون اقدامات فروش بررسی شد، از قبیل فروش به وسیله پیشنهاد خوراکی ها، سرگرمی ها، هدایا و بازپرداخت ها که تحت یک موضوع رایج بود اما این روش در رفتار سابق مردم رخ نمی داد.

ما به دنبال معنی اصلی از بازار خاکستری در واردات موازی و توسعه دادن این مفهوم برای پوشش همه فعالیت های بازاریابی که دارای مشکل اخلاقی شامل فعالیت های مورد استفاده در فروش شخصی هستند، می باشیم.

بنابراین ما روی بازار خاکستری در فروش شخصی تمرکز می کنیم؛ زیرا فروش شخصی، خصوصیات و ترکیب خاصی دارد (نکته دوم را در زیر ببینید) اگر چه فروش به وسیله پیشنهاد خوراکی ها، سرگرمی ها، هدایا و پرداخت ها در ادبیات گذشته روی اخلاق بازاریابی مطالعه شده است اما آنها مطالعاتی شخصی بودند.

دوم، ما موضوعی را با دید متفاوتاز دیگر موضوعات بازار خاکستری بررسی می کنیم. مشکلات اخلاقی در فروش شخصی دووجهی هستند. به عبارت دیگر برای خدمات بازار خاکستری باید دو قسمت وجود داشته باشد.

یک فروشنده و یک خریدار و هر دو باید در کار و عمل درگیر باشند. مطالعات گذشته از موضوع فقط یک دید کلی داشت و آن هم بیشتر از منظر شرکت های فروش بود. چون ایده اصلی بازاریابی، شامل بازار خاکستری است که مبادله و تبادل است، یک دید دوتایی لازم و مورد نیاز است.

مبادله ای که فعل و انفعال بین قسمت های فروش و خرید است که این یک جفت است. مطالعه ما یک کوشش پیشگامانه برای توضیح این مسئله از منظر هر دو طرف است و تحقیق درباره مسائل اخلاقی فروش و مسائل غیراخلاقی فروش را به عنوان پدیده ای فرهنگی مورد بررسی قرار می دهد.

چگونگی شکل گیری بازارهای خاکستری

بازار خاکستری (واردات موازی) وقتی شکل می گیرد که یک شرکت، محصولی را علاوه بر شرکت مادر در چند کشور دیگر نیز تولید کند. در این حالت محصولات تولیدی از سوی شعبه های فرعی شرکت در خارج از کشور برای فروش در بازارهای خارجی ممکن است به وسیله توزیع کنندگان خارجی در بازارهای خاکستری فروخته شوند.

این توزیع کنندگان، محصول را به بازار کشور تولید کننده محصول، عرضه می کنند. با اینکه محصولات بازار خاکستری دارای نشان تجاری مشابه محصولات داخلی همان شرکت هستند اما اغلب کیفیت اجزای تشکیل دهنده آنها ممکن است متفاوت باشند.

بازار خاکستری در سطح بین المللی زمانی ایجاد می شود که تفاوت های زیادی در قیمت های رایج محصولی یکسان بین دو بازار وجود داشته باشد. هر چه تفاوت های قیمتی بیشتر باشد، دلالان بازار خاکستری انتظار بازده بیشتری خواهند داشت و این امر آنها را بر این می دارد که به ناهماهنگی های عرضه و تقاضا بین دو بازار پاسخ دهند. به طور کلی می توان گفت عوامل زیر باعث ایجاد بازارهای خاکستری می شوند:

1. اختلافات قیمتی

2. معروف بودن محصول در چندین بازار

3. پایین بودن تعرفه ها و هزینه حمل و نقل

4. شبکه جهانی اینترنت

شبکه جهانی اینترنت به طور فزاینده ای باعث ایجاد بازار خاکستری برای محصولات داخلی و خراجی شده است. به نظر برمن (2004) افزایش محبوبیت روز افزون وب به عنوان فناوری و یک مکانیزم انتقالی، باعث تسهیل مبادلات بازار خاکستری (واردات موازی) شده است. وب به عنوان یک رسانه اطلاعاتی باعث آگاهی بیشتر مشتریان می شود و از این طریق مشتریان از قیمت پایین کالاها باخبر می شوند و اقدام به خرید کالاهای موجود در این بازار می کنند.

شبکه جهانی وب همچنین این توانایی را به بازاریابان خاکستری می دهد که فقط بر اساس نام و علامت تجاری محصول تبلیغ کنند و کالا را به فروش برسانند و با توجه به اینکه کالا را به طور مستقیم به مشتری می فروشند، از پرداخت مالیات و تعرفه می گریزند، قدرت رقابتی قیمت خود را افزایش می دهند و محصول را با قیمت پایین تری به فروش می رسانند.

5. نوسانات نرخ ارز

6. مناطق آزاد تجاری

تحقیقات نشان داده است که مناطق آزاد تجاری نقش موثری را در شکل گیری بازارهای خاکستری ایفا کرده اند.

7. مازاد عرضه

عرضه و تقاضا می تواند با شرایط بازار تغییر کند. بنابراین فروشنده یا دلال در یک کشور با داشتن مازاد عرضه پیش بینی نشده ممکن است مایل باشد که مازاد عرضه را با حاشیه سود کمتر به فروش برساند و این کار در نهایت باعث پیدایش بازار خاکستری می شود.

ماهیت بازار خاکستری

در این مقاله ما بازار خاکستری را که به عنوان اقدام فروش غیراخلاقی به وسیله نمایندگان (عاملان فروش) مورد استفاده قرار می گیرد، تعریف می کنیم. این اقدامات خاکستری اند زیرا سودها برای عاملان خرید مهیا و آماده اند. اگرچه راه های گوناگونی وجود دارد، برای جایگزین پول تهیه این سودها از طریق استراتژی خوراکی و ... معمول تر است.

بازپرداخت ها می توانند از دید هر دو (خریداران، فروشندگان) بررسی شوند. از منظر فروشندگان، تفاوتی میان بازپرداخت ها و تخفیف ها نیست. هر دو فروش، ترفیع فروش از طریق کاهش قیمت هستند.

بنابراین، از منظر خریداران دو تفاوت وجود دارد. اولا خریدار سود و منفعت می برد چون خریدار دریافت کننده است. بازپرداخت با تخفیف فروش برابر است. ممکن است اصطلاحات متفاوت باشد اما نتایج یکسان است.

دوم عامل (نماینده) خرید سود دریافت می کند. در این وضعیت یک بازپرداخت با تخفیف فروش منفعت که به خریداران می رسد، در حالی که بازپرداخت منفعت و سود عاملان (نمایندگان) خرید است. به علاوه وقتی یک نماینده(عامل) خرید یک بار پرداخت را می پذیرد، سود و ارزش آن مستقیما روی تصمیم خریدش و رفتارش اثرگذار است.

مفهوم اصلی بازاریابی، مبادله است. یک پیش شرط از مبادله این این است که هر دو قسمت در روابط سود می کنند. در این راه، بازار خاکستری تفاوتی با بازاریابی عمودی ندارد. اختلاف بین این دو نوع بازاریابی خاکستری در قسمتی است که در بازاریابی خاکستری سود مبادله به عاملان خرید می رسد.

بنابراین چگونگی عملکرد بازار خاکستری چه عملی باشد یا نباشد به تمایلات رفتاری عاملان هر دو گروه در مبادله بستگی دارد. بازار خاکستری نمی تواند اتفاق بیفتد مگر اینکه نمایندگان هر دو طرف در پذیرش مبادله مشارکت کنند.

از منظر خریدار خواه هر اندازه یک نماینده بازار خاکستری را می پذیرد یا نه، بستگی به عاملان سازمانی شرکت و عاملان شخصی نماینده دارد. عاملان سازمانی شامل سیستم های خرید شرکت شامل: شیوه های رویه خرید، کارها (عملیات)، (موسسات) و سیستم های بازرسی، بیشترین استاندارد رویه خرید یک شرکت، علمی ترین اقدامات خرید، سیستم های بازرسی بیشتر دوست دارند نمایندگان خرید سود بازار خاکستری را بپذیرند و از آن استفاده نکنند.

* سیستم تنبیه و پاداش شرکت های خریدار – آیا یک شرکت یک سیستم منظم راجع به پذیرفتن سودهای خاکستری نمایندگان (عاملان) خرید دارد؟ آیا این محدودیتی در پذیرفتن بازپرداخت ها روی فروش ها و هدایا دارد؟ آیا درست است بازپرداخت ها در فروش و هدایا به وسیله نمایندگان فروش؟ اگر اینجا یک تخطی از نظم صورت می گیرد چگونه مشارکت کنندگان مجازات و تنبیه می شوند؟

* سیاست های اجرایی و کنترلی خرید – بیشترین تاثیر مکانیزم کنترل یک شرکت، سختگیری و اعمال سیاست باعث پایین آمدن تمایل نمایندگان به استفاده از بازار خاکستری خواهد شد.

* خرید موقعیت اجتماعی شرکت، موقعیت و شهرت یک شرکت در جامعه به صورت معکوس با پذیرفتن منافع بازار خاکستری از سوی نمایندگان خرید مرتبط است. برای شرکت های در موقعیت مشابه، در بالاترین موقعیت و شهرت یک شرکت کمتر خواهان این هستند که نمایندگان (عاملان) خرید از بازار خاکستری استفاده کنند.

* عوامل شخصی عاملان خرید شامل استانداردهای اخلاقی نمایندگان خرید و نگرانی در مورد شهرت شان علتی است تا نمایندگان خرید بالاترین استانداردهای اخلاقی را داشته باشند. بیشتر آنها از شهرت شخصیت شان مراقبت می کنند و کمتر به استفاده از بازار خاکستری مایل اند.

عوامل شخصی عاملان خرید

* ریسک ناشی از تمایل به پاداش عاملان خرید: ریسک ناشی از تمایل به پاداش عاملان خرید به استفاده از بازار خاکستری و استفاده از آن برای حوزه کوچک تر ایجاد نمی کند.

* درجه رضایت از کار عاملان خرید: این شامل حقوق، موقعیتی که در شرکت دارند، میزان احترام در شرکت و حاشیه سود می شود. بیشترین رضایتمندی شغل را نمایندگان خرید دارند و آنها کمتر به استفاده از بازار خاکستری متمایل می شوند.

* شانس نمایندگان (عاملان) خرید برای گرفتن یک کار جدید: در کمترین شانس، نمایندگان خرید یک شغل جدید می گیرند. آنها کمتر دوست دارند بازار خاکستری را بپذیرند.

از دید فروشنده، تنها تفاوت میان بازار خاکستری و بازار معمولی در نام آن است. اگرچه شرکت های مختلف ممکن است استانداردهای اخلاقی متفاوتی داشته باشند اما از دید فروشنده آنچه توسعه می دهد یکسری استفاده هایی از بازاریابی خاکستری است که به عاملان فروش سازمانی و فردی شرکت بستگی دارد. فروش عاملان سازمانی شرکت شامل:

* استانداردهای اخلاقی فروشنده: خواه شرکت رفتار غیراخلاقی نمایندگان فروش را محدود کند یا نه. خواه ترتیب رسمی با توجه به بازپرداخت ها، خرید خوراکی ها، دادن هدایا، و ... داشته باشد یا نه. شرکت هایی که مراقب رعایت اخلاقیات تجارت شان هستند و اخلاق رسمی رفتاری منظمی دارند، نمایندگان را از استفاده از بازار خاکستری دلسرد می کنند و نمایندگان شان استفاده بازار خاکستری را کمتر می پسندند.

* رویه تحویل و سفارش دهی فروشنده: وقتی سیستم های حسابداری و عامل استانداردهای مدیریت وجود داشته باشد و به شدت رعایت شود، نمایندگان فروش مشکلات استفاده از بازار خاکستری را درک می کنند و در استفاده از آن دلسرد می شوند.

* موقعیت رقابتی فروشنده: شرکت ها با رقابت سودمندی بالا مایل نخواهند شد که به بازار خاکستری وابسته شوند، برعکس شرکت هایی که رقابت سودمندی ضعیفی دارند مایلند تا به آن وابسته باشند.

* هدف تجارت فروشنده: هدف یک شرکت ایجاد سود و یا کسب بیشترین سهم بازار است. اگر یک شرکت مهم ترین هدفش سهم بازار است، این شرکت برای استفاده از بازار خاکستری تمایل خواهد داشت. اگر یک شرکت مهمترین هدفش ایجاد یک منفعت و داشتن یک شهرت خوب است، این شرکت به استفاده از بازار خاکستری کمتر تمایل دارد.

* کنترل فروشنده از ط ریق نمایندگان: آیا شرکت از طریق نتایج یا پروژه ها کنترل می شود؟

زیان های بازاریابی خاکستری/ واردات موازی بر روی برند تجاری

مصرف کنندگان ممکن است که کالاهای مارک دار واردات موازی را بدون آگاهی از تفاوت بین این کالاها و کالاهایی که از طریق کانال های رسمی توزیع شده خریداری کنند. اگر مشکلاتی به وجود آمد و مصرف کنندگان دریافتند که آنها خدمات پس از فروش و گارانتی مورد انتظار خود را به دست نیاورده اند، این ممکن است به شهرت توزیع کننده یا دارنده نشان تجاری آسیب بزند.

تصویر برندهای ارتباطی ممکن است که روی کیفیت تمرکز کنند در صورتی که بازاریابی ارتباطی یک وارد کننده موازی ممکن است روی کاهش قیمت ها متمرکز شوند. بنابراین ابهام و تضاد ارزش ویژه پیام ها برای مصرف کننده و همچنین اثر ناسازگار تصویر برندها را ایجاد می کند.

همچنین یک نتیجه، درآمد بالقوه آینده از نام برندها به وسیله وارد کننده های موازی که تحت فشار بوده ممکن است به صورت جدی به خطر بیفتند. کار واردات موازی اگر به صورت آشکار از سوی تولیدکننده ها نادیده گرفته شود ممکن است تولیدکننده یا ارتباط توزیع کنندگان رسمی را تحت فشار قرار دهد.

نتیجه گیری

در این مقاله بازاریابی خاکستری و مشکلات اخلاقی آن بررسی و تشریح شده است و مشخص شد که در واقع در این بازارها نوعی سیستم فروش غیراخلاقی که کالاهای وارداتی را از طریق کانال های غیرمجاز دنبال می کنند، مشغول به فعالیت است. به طور کلی می توان گفت که این نوع بازارها پیامد مثبتی جز برای نمایندگان فروش خود به دنبال ندارند و پیامدهای منفی آنها برای شرکت های با شهرت بالا و عموم جامعه بیشتر است.

با این که به طور مستقیم راه حلی برای از بین بردن این بازارها ارائه نشد اما مشخصا عوامل به وجود آورنده آن شرح داده شد. پس با کنترل کردن این عوامل می توان تا حدودی مانع به وجود آمدن این نوع بازارها شد.

ابراهیم زارع پور، دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات

لیلا صوری، دانشجوی کارشناسی مدیریت بازرگانی، دانشگاه شاهد

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

8 ا کتبر 2016 ... بازاریابی خاکستری و مسائل غیراخلاقی فروش. در ادبیات بازار خاکستری دو تفاوت معنایی وجود دارد: اول بازاریابی فراهم شده برای افراد مسن (افرادی ...9 ا کتبر 2016 ... بازاریابی خاکستری و مسائل غیراخلاقی فروش. در ادبیات بازار خاکستری دو تفاوت معنایی وجود دارد: اول بازاریابی فراهم شده برای افراد مسن (افرادی ...15 جولای 2012 ... چکیده. در این مقاله مفهوم بازار خاکستری که شامل چندین مشکل اخلاقی فعالیت های بازار و روش های مورد استفاده در فروش شخصی است شرح داده می شود.8 ا کتبر 2016 ... در ادبیات بازار خاکستری دو تفاوت معنایی وجود دارد: اول بازاریابی فراهم شده برای افراد مسن (افرادی که با موهای خاکستری) و معنای دوم بازاریابی نقره ...10 ا کتبر 2016 ... ماهنامه بازاریاب بازارساز: در ادبیات بازار خاکستری دو تفاوت معنایی هستی دارد: نخست بازاریابی فراهم شده برای کسان مسن (افرادی که با موهای ...بازاریابی خاکستری و مسائل غیراخلاقی فروش - … بنابراین ما روی بازار خاکستری در فروش شخصی تمرکز می کنیم؛ زیرا فروش شخصی، خصوصیات و ترکیب .در ادبیات بازار خاکستری دو تفاوت معنایی وجود دارد: اول بازاریابی فراهم شده برای افراد مسن (افرادی که با موهای خاکستری) و معنای دوم بازاریابی نقره ای یا فروش ...8 ا کتبر 2016 ... بازاریابی خاکستری و مسائل غیراخلاقی فروش. در ادبیات بازار خاکستری دو تفاوت معنایی وجود دارد: اول بازاریابی فراهم شده برای افراد مسن (افرادی ...در ادبیات بازار خاکستری دو تفاوت معنایی وجود دارد: اول بازاریابی فراهم شده برای افراد مسن (افرادی که با موهای خاکستری) و معنای دوم بازاریابی نقره ای یا فروش ...

کلماتی برای این موضوع
ارتباطات و رسانه ها مقالات مفیدارتباطاتارتباطات سیارارتباطات زیرساختارتباطات فن آواارتباطات سازمانیارتباطات اخبار،اخبار روز،اخبار خبرگزاری ها اخبار،آخرین …در این بخش شما با انواع اخبار غزهاخبار ایراناخبار سوریهاخبار اخبار روز غزه ما تا آخرین نفس ایستاده ایمنوع مأموریت هر مسلمان و میزان ولایت او د‌‌ر زمینه امر به معروف و نهی از منکر، از مفاد

صحبت درباره مسائل جنسی با فرزند

[ad_1]
مفیدستان:

خبرگزاری آریا -

 
چگونگی صحبت درباره مسائل جنسی با فرزندمان در سنین مختلف:والدین باید بدانند که برای آغاز آموزش جنسی، سن مشخص و ثابتی وجود ندارد و صبر کردن تا زمانی که کودک به مدرسه رود و در آنجا اطلاعاتی در زمینه امور جنسی کسب کند به هیچ وجه جایز نیست
 
همیشه در زندگی، اولین ها ( اتفاقات، خاطرات، تجارب، تماسها و … ) چه خوب و چه بد، تاثیری عمیق و ماندگار در ذهن افراد برجای می گذارند. مثلا اگر کودک یا نوجوان در بیرون از منزل به وسیله منابع مختلفی به طور نامناسبی با مسائل جنسی آشنا شود، کار و تلاش والدین در زمینه آموزش جنسی دو برابر خواهد شد. زیرا در وهله اول باید افکار نامناسب و آموخته های نادرست فرد در زمینه امور جنسی تغییر یابد و سپس آموزش مناسب و صحیح آغاز شود.
 
هر کدام از شما والدین اندکی بیاندیشید و به خاطر آورید که اولین بار چگونه، چه موقع، و به وسیله چه کسی اطلاعاتی در زمینه امور جنسی در دسترس شما قرار گرفت. آیا به خود نمی گوئید « ای کاش والدینم اولین کسانی بودند که مرا از این امور آگاه می ساخنتد؟ ». اگر واقعا فرزندتان را دوست دارید و علاقه مندید تا شاد و سالم زندگی کند، باید اولین فردی باشید که به دور از هر گونه احساس شرم و هراس، درباره امور جنسی با او صحبت می کنید و به کنجکاویهای او در حد امکان پاسخ می دهید.
 
والدین باید بدانند که برای آغاز آموزش جنسی، سن مشخص و ثابتی وجود ندارد و صبر کردن تا زمانی که کودک به مدرسه رود و در آنجا اطلاعاتی در زمینه امور جنسی کسب کند به هیچ وجه جایز نیست. کودکان از طریق پرسش ها و کنجکاویهای خود، موعد مقرر را اعلام می دارند و والدین باید آموزش را شروع کنند. بهترین زمان برای پاسخگویی به پرسشهای کودکان درباره امور جنسی، اولین باری است که کودک پرسشی را مطرح می کند. کودکان تا سن شروع مدرسه، در زمینه های گوناگون از جمله امور جنسی، اطلاعاتی از محیط، اطرافیان و دوستان خود به دست می آورند. بهتر است که این اطلاعات و آگاهیهای اولیه درباره امور جنسی از طریق والدین در اختیار کودک قرار داده شود.
 
اگر کودک یا نوجوان پرسشی درباره امور جنسی مطرح می کند، باید تا جایی که امکان دارد به پرسش او در حد خواسته شده پاسخ گفته شود. پاسخ باید بدون احساس شرم، ناراحتی، گناه، ساده در حد سن و درک کودک یا نوجوان و در عین حال خلاصه و صادقانه ارائه گردد. زیرا آنها دوست دارند واقعیت را بشنوند. پاسخها همچنین باید در حد پرسشهای کودک و نوجوان باشد و فراتر از پرسشها پاسخی داده نشود. زیرا موجب خستگی و سردرگمی کودک و نوجوان خواهد گردید. والدین از همان ابتدا باید سعی کنند هنگام بحث درباره اعضای مختلف بدن از لغات صحیح و علمی آنها استفاده کنند و از کاربرد لغات بی معنی و کنایات جدا اجتناب ورزند.
 
1 - کودکان دوره پیش دبستانی:
 
کنجکاوی در زمینه مسائل جنسی در سنین پیش دبستانی ( 3 – 5 سالگی ) امری کاملا عادی و طبیعی است. پرسشهای کودک ناشی از کنجکاوی اوست و منظورش کسب آگاهی به امور صرف جنسی نیست. از این رو، والدین باید به همان صورتی که به پرسشهای غیر جنسی کودک با دقت و صحیح پاسخ می دهند، به پرسشهای جنسی او نیز دقیق و صحیح جواب دهند تا کنجکاوی کودک به طریق درستی ارضاء گردد. کودکان در دوره پیش دبستانی نسبت به خصوصیات جسمانی خود و پی بردن به تفاوتهای جنسی بین دختر و پسر کنجکاوند و به هنگام استحمام، توالت و یا تعویض لباس به بدن خود و اطرافیان نگاه می کنند.
 
سئوالات کودکان درباره اینکه بچه از کجا و چگونه به وجود می آید؟
 
اگر کودکی در سنین سه تا پنج سالگی بپرسد « بچه از کجا می آید؟ »، بهتر است به او گفته شود « از شکم مادر ». اگر والدین انتظار کودکی را دارند باید فرزند خود را به موقع از این موضوع آگاه سازند و حتی به او اجازه دهند تا حرکت نوزاد را در شکم مادر لمس کند. کودک ممکن است از مادر بپرسد « بچه چگونه از شکم مادر بیرون می آید؟، مادر در جواب خواهد گفت « زمانی که بچه در داخل رحم به اندازه کافی بزرگ می شود و قادر است در خارج از شکم مادر زندگی کند آنوقت مادر به بیمارستان می رود تا به کمک پزشک بچه از شکم مادر بیرون آورده شود ». چنانچه کودک سئوال کند « رحم مادر چه اندازه است؟ »، مادر می تواند بگوید « بادکنک را که دیده ای، اگر در آن بدمیم بزرگ می شود و اگر بادش را خالی کنیم کوچک می شود. رحم مادر نیز همچون بادکنک زمانی که بچه در درون آن قرار دارد بزرگ می شود و پس از خروج بچه مجددا کوچک می گردد».
 
سئوال دیگری که معمولا کودک پیش دبستانی از والدین می پرسد این است که « بچه چگونه به وجود می آید؟ »، والدین در پاسخگویی به این سئوال باید قدرت درک کودک را در نظر گیرند و جوابی ارائه دهند که به خوبی برای کودک قابل فهم باشد. در غیر اینصورت، جواب به جای آنکه آموزنده باشد گمراه کننده خواهد بود. مثلا بچه های خردسال بهتر است از طریق بازی و داستانها متوجه شوند که موجود پرنده چگونه به وجود می آید. برای کودکان در سنین بالاتر می توان ازدواج پرمحبت و زندگی مشترک پدر و مادر و سپس تشکیل جنین را به طوری که قابل درک باشد توضیح داد. اگر جوابهایی ارائه شده با واقعیت و میزان درک و فهم کودک هماهنگ باشد، حس کنجکاوی او را ارضاء خواهد کرد.
 
2 - کودکان دوره دبستان:
 
کودکان در سنین دبستان نیز به کنجکاویهای خود درباره امور جنسی ادامه می دهند. کودکان در این دوره نیز همچون دوره پیش دبستانی با دوستان خود درباره امور جنسی صحبت می کنند. از اینرو، والدین و معلمان باید مهارت ها و آگاهی های کودک را به حدی افزایش دهند که بتواند درباره رد یا قبول مطالب شنیده شده بدرستی قضاوت کرده و تصمیم مناسب بگیرد. در این دوره کنجکاویها به زندگی زناشویی، اعضای جنسی و ارتباط با جنس مخالف معطوف می شود. والدین و معلمان با بحث های دوستانه و نظارت و کنترل دقیق در رفتارها و رفت و آمدهای کودک، باید شیوه های صحیح برخورد با امور جنسی را به کودک آموزش دهند. کودکان همچنین در پایان دوره دبستان، باید توسط افراد آگاه و مطلع با تغییرات جسمانی و روانی دوره بلوغ آشنا شوند تا به هنگام وقوع آن دچار دلهره و نگرانی نگردند.
 
3 - بلوغ :
 
بلوغ بحرانی ترین دوره زندگی هر فردی است. سن بلوغ در دختران و پسران متفاوت است. دختران معمولا در حدود ده تا یازده سالگی و پسران در حدود سیزده تا چهارده سالگی به سن بلوغ می رسند. دختران باید در ابتدا با عادت ماهانه آشنا شوند و بدانند که به هنگام بلوغ چه تغییراتی از نظر جسمانی و روانی در آنها پدید می آید. مادران باید با دختر خود درباره عادت ماهانه صحبت کنند.
 
مادران می‌توانند تجربه اولین عادت ماهانه خویش و مسائل روحی، روانی و جسمانی حاصل از آن‌ را برای دختر خود تعریف کرده و به وی یادآور شوند که عادت ماهانه یک پدیدهٔ کاملا طبیعی در تمام دختران و بانوان بوده و مانند سایر مسائل مربوط به ارگانیسم بدن آنان است و نباید موجب نگرانی و ناراحتی در آنان گردد. توصیه می شود در مورد عادت ماهانه، مادر با دخترش صحبت کند و پدر با پسرش درباره خصوصیات دوره بلوغ نظیر رویاهایی که با انزال همراه است به گفتگو بنشیند.
 
در دوره بلوغ، نوجوان برای کسب موقعیت اجتماعی، جلب محبت و نیل به استقلال تلاش می کند. و همچنین می کوشد تا مهارتها و روابطش را گسترش دهد و بدان وسیله مورد پذیرش گروه های مختلف قرار گیرد. نوجوان برای پذیرفته شدن در گروه و جامعه، شخصیت خود را با دیگران هماهنگ می سازد و سعی می کند به طرز تفکر همسالانش احترام گذاشته و مقررات گروه را رعایت کند. گاهی اوقات نیز با عقاید و گفتار دیگران مخالفت می ورزد. نوجوان به دوستی با جنس مخالف نیز علاقه دارد و تمایل دارد مورد پذیرش و اعتماد جنس مخالف قرار گیرد.
 
لذا ساعاتی از روز را صرف رسیدگی به ظاهر نظیر توجه بیش از حد به لباس پوشیدن و نحوه گفتار خود می کند. نوجوان در برابر هرگونه زورگویی و تحکم سر به شورش می گذارد. بنابراین والدین در برخورد با نوجوان نباید به زور و قدرت متوسل شوند بلکه باید از طریق بحث منطقی و راهنمایی صحیح، رابطه بین خود و نوجوان را بهبود بخشند. والدین باید بخاطر داشته باشند که پیشنهاد غیرمستقیم همواره زودتر و بهتر از دستور مستقیم، همکاری و تشریک مساعی نوجوانان را جلب می کند.
منبع : 1farakav.com



[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
آموزش مسایل زناشویی با سبکی جدیداهمیت رابطه جنسی با کیفیت را نباید نادیده گرفت، چون سلامت انسان را بهبود می‌بخشد‎رابطه جنسی و عشق پزشکان ایرانمشکل شماره ۱ همان تکرار قدیمی و همیشگی راهکار کمی تغییر ایجاد کنید وقتی در یک رابطه ازدواج و آموزش مسائل جنسی و روابط زناشوئیخروج منی همراه با ادرار وجود منی در ادرار،مایع منی در ادرار آیا نشانه بیماری استمسائل زناشویی مسائل زناشوییروابط زناشوییپرده بکارتدستگاه تناسلی زنانپرده بکارتآمیزشانواع مردمان پورتال جوانان ایرانیگاهی‌اوقات ما جذب کسانی می‌شویم که با ما بد بوده‌اند هرقدر هم که این افراد با ما چگونه با تجاوز جنسی مقابله کنیمیکی از مشکلات اساسی در راه کمک به قربانیان تجاوز جنسی و سکس خشونت آمیز ، نه تنها در میگنا آشنایی با خصوصیات جنسی کودکان و نحوه …وقتی با کودکان درباره‌ی جنسیت صحبت می‌کنیم واژه خصوصی و سری را برای آنها بازگو آنچه درباره سید مجتبی خامنه ای باید بدانیم …سید مصطفی فرزند بزرگ ایشان با دختر آیت‌الله خوشوقت ازدواج کرده ‌است سید مجتبی داماد خواسته های جنسی همسر پرسمان دانشجویی ـ اخلاقالدعا اَفضلُ مِن قراءةِ القرآن و الدعا اَفضلُ مِن الصلاة نماز، سخن گفتن بنده با رابطه جنسی نوجوانان در ایران گیل آمردزمانی که مهریه یه دختر سبک بود و با همه چیز میساخت و به شوهر دوستی و وفا داریش میبالید آموزش مسایل زناشویی با سبکی جدید اهمیت رابطه جنسی با کیفیت را نباید نادیده گرفت، چون سلامت انسان را بهبود می‌بخشد‎ رابطه جنسی و عشق پزشکان ایران مشکل شماره ۱ همان تکرار قدیمی و همیشگی راهکار کمی تغییر ایجاد کنید وقتی در یک رابطه طولانی ازدواج و آموزش مسائل جنسی و روابط زناشوئی ازدواج و آموزشهای جنسی و زناشوئی خروج منی همراه با ادرار وجود منی در ادرار،مایع منی در چگونه با تجاوز جنسی مقابله کنیم یکی از مشکلات اساسی در راه کمک به قربانیان تجاوز جنسی و سکس خشونت آمیز ، نه تنها در ایران مسائل زناشویی مسائل زناشوییروابط زناشوییپرده بکارتدستگاه تناسلی زنانپرده بکارتآمیزشانواع کاندوم مردمان پورتال جوانان ایرانی گاهی‌اوقات ما جذب کسانی می‌شویم که با ما بد بوده‌اند هرقدر هم که این افراد با ما بدرفتاری میگنا آشنایی با خصوصیات جنسی کودکان و نحوه مدیریت آن وقتی با کودکان درباره‌ی جنسیت صحبت می‌کنیم واژه «خصوصی» و «سری» را برای آنها بازگو کنید خواسته های جنسی همسر پرسمان دانشجویی ـ اخلاق الدعا اَفضلُ مِن قراءةِ القرآن و الدعا اَفضلُ مِن الصلاة نماز، سخن گفتن بنده با خداوند است آنچه درباره سید مجتبی خامنه ای باید بدانیم ساندیس خور سید مصطفی فرزند بزرگ ایشان با دختر آیت‌الله خوشوقت ازدواج کرده ‌است سید مجتبی داماد دکتر آموزش مسائل جنسی به کودکان سنین مختلف آموزش مسائل جنسی به کودک مسائل جنسیفرزندان ما در هر سنی تا چه میزان باید با مسائل جنسی آشنا دانلود کتاب درباره مسائل جنسی مسایل جنسی درباره مسائل جنسی مسائل جنسی درباره مسائل جنسی زنان مسائل جنسی درباره مسائل جنسی مسایل جنسی

لزوم رعایت مسائل امنیتی و پرهیز از سفر انفرادی به کربلا از سوی بانوان

[ad_1]

مسئول کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد اربعین تاکید کرد:

خبرگزاری آریا-بانوان در اربعین مسائل امنیتی را رعایت کنند و از مسیرهای اصلی فاصله نگیرند.

مسئول کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد اربعین از راه‌اندازی اولین برنامه راویان واقعه کربلا از میان بانوان خبر داد و گفت: راویان واقعه کربلا هر سال از میان آقایان اعزام می شدند و امسال هم 60 گروه از میان مردان و تعدادی گروه از میان بانوان برای این موضوع اعزام خواهند شد.
به گزارش خبرگزاری آریا،حجت‌الاسلام حمید احمدی در نشست خبری شورای راهبردی فعالیت های بانوان ستاد اربعین با اشاره به آغاز فعالیت‌های بخش بانوان به طور مستقل در ستاد اربعین افزود: در سال های گذشته از این موضوع غفلت شده بود و کمتر از زنان در حوزه های فرهنگی و اربعین استفاده می شد، اما امسال قرار است بخش بانوان با توجه به اینکه درصد زیادی از زائران اربعین را بانوان تشکیل می دهند، فعالیت کند.
مسئول کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد اربعین تاکید کرد: امسال شاهد اقدامات مفیدی هستیم از جمله برگزاری مراسم ویژه برای بانوان، برنامه های قرآنی و مبلغان، برنامه‌های رسانه ای و آثار فرهنگی از سوی شورای بانوان به اجرا در خواهد آمد.
وی با اشاره به حضور 500 هزار نفر از بانوان زائر در اربعین سال گذشته گفت: با توجه به مخاطرات و چالش های پیش رو بانوان در پیاده روی اربعین حضور زنان در این مراسم را تبلیغ نمی کنیم و معتقد نیستیم که زنان به صورت گسترده در پیاده روی اربعین شرکت کنند زیرا علاوه بر مسائل فرهنگی، چالش هایی هم وجود دارد.
حجت‌الاسلام احمدی توصیه کرد: بانوان در این مراسم مسائل امنیتی را رعایت کنند و از مسیرهای اصلی فاصله نگیرند و حتی الامکان از ویزای فردی استفاده نکنند. همچنین ضروری است بانوان پیش از اتمام مراسم اربعین، خاک عراق را ترک کنند.
وی همچنین به بانوان توصیه کرد که از سفر مجردی به مراسم اربعین پرهیز کنند.
مسئول کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد اربعین از راه‌اندازی اولین برنامه راویان واقعه کربلا از میان بانوان خبر داد و گفت: راویان واقعه کربلا هر سال از میان آقایان اعزام می‌شدند و امسال هم 60 گروه از میان مردان و تعدادی گروه از میان بانوان برای این موضوع اعزام خواهند شد.
وی با اشاره به راه‌اندازی چندین موکب ویژه بانوان در طول مسیر و همچنین در کربلا و نجف خاطرنشان کرد: امسال علاوه بر وجود این موکب‌ها تعدادی موکب فرهنگی برای بانوان پیش‌بینی شده است که یکی از آنها در نجف و در شارع‌الرسول و دیگری در کربلا در مجاورت هتل جواهر پیش‌بینی شده است.
حجت‌الاسلام احمدی اضافه کرد: در اربعین امسال، توسعه گیت‌های مرزی را خواهیم داشت، اما طرف عراقی محدودیت‌هایی دارد و باید با هماهنگی دو طرف انجام شود. همچنین گیت‌های ویژه بانوان برای جلوگیری از اختلاف مرد و زن در مرز پیش‌بینی شده است.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

18 ا کتبر 2016 ... خبرگزاري آريا-بانوان در اربعين مسائل امنيتي را رعايت کنند و از مسيرهاي اصلي فاصله نگيرند. مسئول کميته فرهنگي و آموزشي ستاد اربعين از ...18 ا کتبر 2016 ... بانوان در اربعین مسائل امنیتی را رعایت کنند و از مسیرهای اصلی فاصله نگیرند. - مسئول کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد .18 ا کتبر 2016 ... وی با اشاره به حضور ۵۰۰ هزار نفر از بانوان زائر در اربعین سال گذشته ... احمدی توصیه کرد: بانوان در این مراسم مسائل امنیتی را رعایت کنند و از ... به بانوان توصیه کرد که از سفر مجردی به مراسم اربعین پرهیز کنند. مسئول کمیته فرهنگی و آموزشی ستاد اربعین از راهاندازی اولین برنامه راویان واقعه کربلا از میان بانوان ...لزوم رعايت مسائل امنيتي و پرهيز از سفر انفرادي به کربلا از سوي بانوان. توسط Tasnim / سه شنبه, ۲۷ مهر ۱۳۹۵ / منتشر شده در گروه2 ...لزوم رعايت مسائل امنيتي و پرهيز از سفر انفرادي به کربلا از سوي بانوان ... به تازگی شایعه شده والیبالیست زن قزاقستانی به ستاره جوان والیبال کشورمان […].امنیت در سفر زائران عتبات عالیات عراق (کربلا) ... حرم و اماکن عمومي ديگر بصورت انفرادي خودداري و از سوار شدن به خودروهاي متفرقه پرهيز نمايند. ... بعنوان نذري به دليل احتمال خطر و هدفمند بودن برخي از اقدامات از سوي افراد ناشناس جداً پرهيز نماييد. ... رعايت پوشش و شئونات اسلامي (و چادر مشکي براي بانوان) در تمامي طول سفر الزامي است؛.توصیه هایی گوناگون بویژه مسائل امنیتی به زائرین عتبات عالیات عراق: كربلا و نام مبارك سيد الشهدا عليه السلام را زنده نگه داريد كه با زنده نگه داشتن او، اسلام زنده ... کاروان در طول سفر را در نظر داشته از اقدامات خارج از گروه جداً پرهيز فرماييد.3- به .... رعايت نظم و لزوم مراعات همسفران بهويژه کودکان و افراد سالخورده، از آداب مهم سفر ميباشد؛2 آگوست 2016 ... خبرگزاری آریا- حمله به اماکن دیپلماتیک با هیچ بهانه ای قابل توجیه نیست. ... لزوم رعایت مسائل امنیتی و پرهیز از سفر انفرادی به کربلا از سوی ...از لحظه شروع تا پایان سفر کارت شناسایی زائر را به گردن آویزان نموده و ... طبق برنامه تنظیم شده از سوی مدیر راهنما داخل اتوبوس در صندلیهای خود مستقر شوید و ... در کربلا، نجف و کاظمین و بالعکس به عهده شرکتهای مجری حمل و نقل عراقی می باشد. .... در صورت تامین امنیت در شهر مقدس سامرا یا سایر اماکن زیارتی ، مراتب رسماً اعلام خواهد شد .17 ا کتبر 2016 ... لزوم رعايت مسائل امنيتي و پرهيز از سفر انفرادي به کربلا از سوي بانوان · دليل فرونشست هاي زمين در پايتخت لزوم جلوگيري از نشت حجم بالاي آب

کلماتی برای این موضوع
لزوم رعایت مسائل امنیتی و پرهیز از سفر انفرادی به کربلا از سوی بانوان

مدیریت و برنامه‌ریزی آموشی حضرت رضا (ع) در تبیین مسائل توحیدی

[ad_1]

چکیده

یکی از شاخص‌های قرآنی در روایات تفسیری حضرت رضا (علیه السلام)، مسئله توحید است. پرداختن به چنین موضوعی با توجه به مسائل اعتقادی دوران حضرت رضا (علیه السلام) و انحراف بعضی فرق و مکاتب، بیان گر موقعیت‌شناسی آن حضرت است؛ چرا که چنین انحرافات عقیدتی فراوانی، جامعه اسلامی آن روز را تهدید می‌کرده است. ایشان تفسیر آیاتی را که مستمسک گم‌راهان قرار گرفته بود، سرلوحه کار خود قرار داد و فعالانه در جلسات شرکت جست و به تبیین و آموزش مسائل توحیدی پرداخت.
با بررسی روایات تفسیری حضرت رضا (علیه السلام)، با شیوه آموزشی حضرت در تبیین مسائل توحیدی آشنا می‌شویم و در می‌یابیم که ایشان در آموزش، از شیوه‌ای که امروزه «شیوه آموزشی سنتی و کلاسیک» نامیده می‌شود، بهره برده و به روان‌شناسی آموزش و مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی، احاطه کامل داشته است. تصریح می‌شود که این شیوه را قرن‌ها پیش، حضرت رضا (علیه السلام)، در تعامل با مردم زمانه خویش به کار برده است.
این نوشتار در سه فصل تنظیم می‌گردد: «توجه حضرت رضا (علیه السلام) به نکات قبل از آموزش»، «توجه حضرت رضا (علیه السلام) به نکات حین آموزش» و «توجه حضرت رضا (علیه السلام) به نکات بعد از آموزش».

1. مقدمه

تدریس، ارائه طرح درس و مطالعه و بررسی روش‌های تدریس در سال‌های متمادی، باعث شد که در مواجهه با روایات تفسیری حضرت رضا (علیه السلام)، شیوه آموزشی بسیار کاربردی ایشان، توجهم را به خود جلب کند. حضرت در آن بازه زمانی، در آموزش و تبیین مسائل توحیدی، بسیار دقیق عمل کرده و به مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی، احاطه کامل داشته است.
شایان ذکر است که این مقاله، برگرفته از پایان نامه سطح 3 این جانب، با عنوان «توحید ذاتی و توحید صفاتی در روایات تفسیری حضرت رضا (علیه السلام)» است.

2. توجه امام رضا (علیه السلام) به نکات قبل از آموزش

الف - مخاطب‌شناسی

حضرت امام رضا (علیه السلام) در بحث توحید، یادآور می‌شود که باید با مردم به اندازه عقل و معرفت و درک آنها سخن گفت. (1) این همان مخاطب‌شناسی است که از ارکان تبلیغ و تدریس بوده، در همه گفتگوها و بحث‌ها حائز اهمیت است. حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) در تبیین شیوه پاسخ‌گویی به پرسش‌های توحیدی، خطاب به محمد بن عبید می‌فرماید:
به عباسی بگو که از سخن گفتن درباره توحید و غیر آن خودداری کند و با مردم در مورد آنچه می‌شناسند، سخن گوید و از آنچه انکار می‌نمایند و نمی‌دانند، باز ایستد. هنگامی که از تو درباره توحید سؤال می‌کنند، چنان که خدای فرموده، بگو: «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ * اللَّهُ الصَّمَدُ * لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ * وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ» (2) و چون از تو در مورد کیفیت و چگونگی (ذات خداوند) سؤال می‌کنند، بگو چنان که خدای فرموده: « لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‌ءٌ » یعنی، چیزی در ذات و صفات، مانند او نیست و وقتی از او درباره شنیدن خدا سؤال کردند، چنان که خدای فرموده، بگو: « وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ‌ » (4) یعنی او شنوای داناست و با مردمان به آنچه می‌شناسند، سخن بگو. (5)
بنابراین از دیدگاه حضرت، در نظر گرفتن سطح فهم و درک افراد برای پاسخ‌گویی به سؤالات توحید، اهمیت فراوانی دارد. ایشان با ایراد بیانات کوتاه یا طولانی، (6) و دادن پاسخ انتزاعی به بعضی افراد (7) و پاسخ متقن و دقیق و برهانی به برخی دیگر، در آموزش و تبیین مسائل توحیدی، توجه شایانی به سطح درک و فهم مخاطب داشت.

ب- موقعیت‌شناسی و توجه به مقتضیات زمانه

با توجه به مشکلات اعتقادی در عصر حضرت رضا (علیه السلام) و انحراف بعضی فرق و مکاتب، تبیین و آموزش مسائل توحیدی توسط آن حضرت، بیانگر نیازسنجی و موقعیت‌شناسی ایشان است. حضرت امام رضا (علیه السلام) از هر فرصتی استفاده می‌نمود و به تبیین دقیق توحید می‌پرداخت. ایشان تفسیر آیاتی را که مستمسک گم‌راهان قرار گرفته بود، سرلوحه کار خود قرار داده و با استفاده از فرصت‌های طلایی و شرکت در جلسات مناظره، مسائل توحیدی را تبیین و شبهات موجود در این حوزه را رفع نمود؛ مثلاً حضرت در بیان پیوند توحید با ولایت، از موقعیت مناسبی که به درخواست اهالی علم در جمع مردم نیشابور ایجاد شده بود، استفاده کرد و حدیث سلسلة الذهب را ایراد فرمود.
نکته قابل توجه این است که حضرت در لحظه حساس وداع، ولایت را به عنوان شرط توحید بیان نمود، (8) چرا که معمولاً افراد به سخنان لحظه خداحافظی، توجه بیشتری دارند و همین مطلب موقعیت‌شناسی ایشان را برای ما کاملاً روشن می‌کند. هم چنین حضرت از موقعیت طلایی ایجاد شده در مجلس مأمون و حضور علما و بزرگان گروه‌های مختلف، مثل جاثلیق (عالم بزرگ نصارا)، رأس الجالوت (عالم بزرگ یهود)، رؤسای صابئین، هربذ بزرگ (عالم بزرگ زردشتیان)، عالم رومیان و سایر متکلمان، نهایت استفاده را کرد و با مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق، به آموزش و تبیین مسائل توحیدی پرداخت. (9)

ج - انتخاب شیوه آموزشی مناسب

چهره به چهره و گروهی:

حضرت رضا (علیه السلام) از شیوه آموزشی چهره به چهره، بیش از دیگر شیوه‌ها بهره برد. این شیوه، بهترین، ماندگارترین، کاراترین و اثرگذارترین شیوه آموزشی به شمار می‌رود.

حضوری و غیر حضوری (مکاتبه‌ای):

حضرت به صورت حضوری به آموزش افراد همت می‌گماشت، ولی آن جا که مانعی چون بُعد مسافت، ترس از دشمنان و ... وجود داشت، مشتاقان را از درک علوم رضوی بی‌بهره نمی‌گذاشت و با مکاتبه، جان تشنه آنان را از علم سرشار خود سیراب می‌نمود. (10) از این امر نتیجه می‌گیریم که تعلیم و تعلم به ویژه در مسائل اعتقادی، به هیچ وجه تعطیل بردار نیست.

خصوصی و عمومی:

امام رضا (علیه السلام) در هر فرصت مناسبی به آموزش و تبیین مسائل توحیدی می‌پرداختند. گاهی به افراد، اجازه ملاقات (11) خصوصی می‌داد و گاه با شرکت در جلسات و مناظرات، به آموزش عمومی افراد می‌پرداخت.

استاد محور و پرسش و پاسخ:

حضرت در بعضی جلسات آموزشی، به صورت استاد محور عمل می‌فرمود؛ مانند خطبه توحیدیه. ایشان در بعضی جلسات نیز در قالب پرسش و پاسخ، به آموزش و تبیین مسائل توحیدی می‌پرداخت. (12)

3. توجه امام رضا (علیه السلام) به نکات حین آموزش

الف - شروع مناسب

امام رضا (علیه السلام) در تبیین و آموزش مسائل توحیدی، خطبه توحیدیه را با حمد و ثنای الهی و درود بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت (علیه السلام) آغاز فرمود. (13) یاد و نام باری تعالی (14) و حمد و ثنای الهی (15) در آغاز دیگر روایات حضرت نیز دیده می‌شود.

ب- آماده کردن اذهان

حضرت رضا (علیه السلام) با طرح پرسش‌های توحیدی هدف‌مند و برنامه‌ریزی شده، ذهن افراد را فعال وآماده می‌نمود؛ به عنوان نمونه می‌فرماید: «اگر کسی بگوید: چرا بر مردم واجب است که اقرار کنند چیزی مثل خداوند نیست، باید گفته شود که ...» (16) و «چنانچه فردی بگوید: چرا اقرار به یکتایی خداوند و شناختن وحدانیت او بر خلق واجب است، گفته می‌شود...» (17) هم چنین آن حضرت در تبیین شیئیت خداوند، به محمد بن عیسی بن عبید فرمود: «اگر به تو گفته شود: خداوند چیزی است یا هیچ چیز نیست، چه می‌گویی؟» (18)
حضرت گاهی نیز با توجه به موقعیت مجلس و مخاطب، با سکوت و مکث به آمادگی اذهان کمک می‌کرد، چنان که قاسم بن أیوب می‌گوید:
وقتی مأمون خواست حضرت رضا (علیه السلام) را به ولایت عهدی منصوب کند، بنی هاشم (بنی‌عباس) را جمع کرد و به آنان گفت: «من تصمیم دارم پس از خود، رضا را به خلافت برگزینم.» بنی‌عباس از روی حسادت گفتند: «آیا می‌خواهی مردی نادان را که هیچ آشنایی با خلافت و سیاست ندارد، ولی عهد خود کنی؟! کسی را نزد او بفرست تا به این جا بیاید و نمونه‌هایی از جهالت او را که دلیل خوبی علیه او خواهد بود، ببینی.» مأمون نیز حضرت را فراخواند. بنی‌عباس گفتند: «یا اباالحسن! به منبر برو و ما را راهنمایی کن تا خداوند را به طور صحیح شناخته و بر آن اساس، عباد نماییم.» حضرت بر منبر رفته، سر به زیر انداخت و بدون این که صحبتی کند، مدتی به همان حالت نشست. سپس حرکتی کرد و از جای برخاست و حمد و ثنای الهی را به جای آورد و بر پیامبر اکرم و اهل بیتش درود فرستاد... (19)
سر به زیر انداختن و سکوت قبل از تبیین مسائل توحیدی، باعث کنجکاوی و اشتیاق افراد شده، آنها را آماده استماع مطالب بسیار مهم توحیدی می‌نماید. شاید حضرت با سر به زیر افکندن می‌خواست تأسف خود را از سطح تفکر مخاطبان نشان دهد و با زبان بی‌زبانی اعلام فرماید که آزموده را آزمودن خطاست. جالب این جاست که حضرت با وجود این که از پذیرش ولایت عهدی مأمون، اکراه داشت و خود را در بین حسودان و معاندان می‌دید، از تبیین و آموزش توحید سرباز نزد و حتی به خطبه‌ای کوتاه بسنده نکرد، بلکه خطبه‌ای طولانی و رسا و مناسب با زمان و موقعیت فراهم شده، ایراد فرمود؛ خطبه‌ای اعتقادی که پس از گذشت قرن ها، بسیار راه‌گشا و کاربردی است.

ج- دسته‌بندی مطالب

دسته‌بندی مطالب، سرعت و دقت آموزش به دنبال دارد. حضرت امام رضا (علیه السلام) بسیار ماهرانه، به دسته‌بندی مطالب می‌پرداخت و زمینه یادگیری بهتر و بیشتر را برای افراد فراهم می‌فرمود. نمونه‌های دسته‌بندی در کلام ایشان را می‌توان در بیان نظم موجود در هستی و قدرت لایزال الهی، در تبیین آیه (وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً) (20) و توضیح انواع باران، (21) در تشریح جهات مختلف ضرورت اقرار به یکتایی خداوند (22) و در تبیین گرایش‌های سه گانه در باب توحید (23) مشاهده کرد.

د - تفهیم مطلب

حضرت با بیان شیوا و بهره‌گیری از آیات و روایات نبوی (صلی الله علیه و آله و سلم) (24) و ائمه اطهار (علیه السلام)، (25) معنای لغوی، (26) عقل، (27) حقایق علمی، (28) مصادیق اتم واکمل، (29) و مثال، (30) به تفهیم مطلب خود می‌پرداخت.

5. مجاب کردن افراد

ابوصلت هروی در بیان علم والای حضرت امام رضا (علیه السلام) و قدرت ایشان در مجاب کردن افراد می‌گوید:
من داناتر از علی بن موسی الرضا (علیه السلام) را ندیدم و هر دانشمندی هم که با وی مجالست می‌کرد، این مطلب را تصدیق می‌نمود. مأمون علمای ادیان و فقهای شرایع را در مجلسی گرد می‌آورد و حضرت رضا را دعوت می‌کرد تا با آنان گفتگو کند. حضرت همه آنها را مجاب می‌کرد، و همگان فضل و دانش وی را می‌ستودند و به عجز و ناتوانی خود اعتراف می‌کردند. (31)
در پایان اغلب پرسش‌های مأمون از حضرت رضا (علیه السلام)، عبارات (فَرَّجتَ عَنِّی یا أباالحسنِ فَرَّج اللهُ عَنک)(32) و (دَرُّک یا أَبَاالحَسَنِ یا الله درک یا ابالحسن) (33) مشاهده می‌شود. این دلیلی بر علم گسترده آن حضرت و موفقیت ایشان در تفهیم علم خود به افراد است، به طوری که طرف مقابل، جواب سؤال خود را دریافت می‌کرد.
فتح بن یزید جرجانی نیز در گفتگوی توحیدی با حضرت، بیان داشت: (جُعِلتُ فِدَاک فَرَّجتَ عَنِّی، فَرَّجَ اللهُ عَنک.) (34) گاهی نیز افراد از پاسخ‌های آن حضرت متحیر و مبهوت شده، (35) به علم بسیار بالای ایشان اعتراف می‌کردند. (36) هم‌چنین در جلسه مناظره امام رضا (علیه السلام) با سلیمان مروزی در موضوع بداء، سلیمان به مأمون گفت: «از امروز به بعد به خواست خدا، بداء را انکار نخواهم کرد و آن را دروغ نخواهم پنداشت.» (37)
امام رضا (علیه السلام) درباره مجاب کردن مأمون و در پاسخ به این سؤال خود، که «آیا می‌خواهی بدانی مأمون چه زمان پشیمان می‌شود؟»، خطاب به نوفلی می‌فرماید:
زمانی که ببیند با اهل تورات با تورات‌شان و با اهل انجیل با انجیل‌شان و با اهل زبور با زبورشان و با صابئین به عبری و با زردشتیان به فارسی و با رومیان به رومی و با هر فرقه‌ای از علما به زبان خودشان بحث و همه را مجاب می‌کنم و در بحث بر همگی پیروز می‌شوم و همه آنان سخنان مرا می‌پذیرند، مأمون خواهد دانست آنچه که در صددش است، شایسته او نیست؛ در این موقع است که مأمون پشیمان خواهد شد. (38)
از این روایت دانسته می‌شود که حضرت رضا (علیه السلام) به تمام زبان‌ها تسلط داشته، چنان که در دیگر روایت‌ها نیز به این مطلب اشاره شده است. (39)

و- تکرار مطلب با توجه به اهمیت آن

حضرت رضا (علیه السلام) در پاسخ به پرسش‌های توحیدی ابوقره، با استفاده از دلایل عقلی و نقلی، هرگونه مشابهتی را از ذات باری تعالی، نفی می‌نماید. تکرار عبارت قرآنی (لَیسَ کَمِثلِهِ شَیءٌ) توسط حضرت، حاکی از اهمیت تفهیم عدم مشابهت غیر خداوند با اوست. (40)

ز- طولانی و کوتاه نمودن پاسخ‌ها با توجه به زمان

امام رضا (علیه السلام) در جلسات آموزش توحید، آن جا که صلاح می‌دانست، با تفصیل به تبیین مطالب می‌پرداخت و آنجا که مصلحت می‌دید، به پاسخ اجمالی بسنده می‌فرمود، اما در هر صورت، به مدیریت زمان توجه داشت؛ مثلاً در مناظره با سلیمان مروزی (متکلم خراسان) آن جا که تشخیص داد او زمان را با تکرار بی‌جای مطلب، تلف می‌کند، چند بار به صورت جدی تذکر داد: «وَیلَکَ! کَم تَرَدَّدُ فِی هَذِهِ المَسئَلَة؟» (41) و «کَم تُرَدِّد؟» (42)
حضرت با مدیریت زمان و برنامه‌ریزی صحیح، نماز اول وقت را حتی در جلسات آموزش توحید، به تعویق نمی‌انداخت، چنان که مناظره مهم ایشان با بزرگان دیگر ادیان، به محض فرارسیدن زمان نماز، قطع شد، طوری که عمران گفت: «مولای من! سؤال مرا قطع نکن. دلم نرم شده است!» حضرت فرمود: «نماز می‌خوانیم و بر می‌گردیم.» (43)

ح- صبر و حوصله در آموزش مطالب

صبر و حوصله فراوان حضرت در تبیین و آموزش مسائل توحیدی، در پاسخ طولانی به پرسش‌های توحیدی ابوقره، (44) پاسخ‌ تفصیلی به پرسش‌های فراوان مأمون و پاسخ به حسین بن بشار (45) کاملاً هویداست. گاهی افراد حاضر در جلسه از صبر و حوصله ایشان، کاسه صبرشان لبریز شده، زبان به اعتراض می‌گشودند؛ مثلاً در جلسه مناظره حضرت با سلیمان مروزی، مأمون خطاب به سلیمان فریاد زد و گفت: آیا با چنین کسی مکابره می‌کنی و جواب سربالا می‌دهی؟ انصاف را از دست نده. آیا نمی‌بینی که در اطرافت از اهل نظر و بحث نشسته‌اند؟ (46)
در ادامه جلسه نیز مأمون گفت: وای بر تو‌ای سلیمان! چقدر این حرف غلط را تکرار می‌کنی؟!
این سخن را قطع کن و به سراغ مطلب دیگری برو، چون نمی‌توانی جواب دیگری بدهی.
حضرت فرمود: «رهایش کن ‌ای امیرمؤمنین! صحبتش را قطع نکن.» (47)
در همین جلسه، بعد از یکی از پاسخ‌های سلیمان، مأمون و اطرافیان خندیدند و حضرت رضا (علیه السلام) نیز خندید و فرمود: «بر متکلّم خراسان سخت نگیرید و او را اذیت نکنید» (48) و با وجود طولانی شدن جلسه، با صبوری فراوان به سلیمان فرمود: «لَا بَأسَ، أَتمِم مَسألتک.» (49)

ط- استفاده از ابزار تشویق و تنبیه

حضرت در حین آموزش و تبیین مسائل توحیدی، در صورت مصلحت، به تشویق یا تنبیه مخاطب می‌پرداخت؛ به عنوان نمونه برای تشویق حسین بن خالد، فرمود: «خداوند به تو خیر عطا کند.» (50) نیز برای تنبیه ابوقره، به او فرمود:
وای بر تو! چطور جرأت می‌کنی پروردگار خود را به تغیر از حالی به حالی دیگر وصف کنی و همان را که بر مخلوقین جاری می‌شود، بر حضرت حقّ جاری سازی؟ (51)
در جایی دیگر هم به ابوقره فرمود:
سبحان الله از این طرز تفکّر! پناه بر خدا از شباهت او به خلق، یا تکلّم او هم چون سخنرانان. هیچ چیزی مانند او نیست، نه گوینده‌ای و نه عمل کننده‌ای. (52)
هم چنین در تبیین مسائل توحیدی به او فرمود: «آیا حیا نمی‌کنید؟!»
امام رضا (علیه السلام) در تبیین تفویض علم الهی به انبیا و ائمه (علیه السلام) خطاب به علی بن جهم می‌فرماید:
وای بر تو‌ای علی! از خدا بترس. این عمل‌های شنیع را به پیغمبران خدا نسبت مده وکتاب خدا را برای خود تفسیر مکن.» (53)
هم چنین آن حضرت در آموزش مسائل توحیدی به سلیمان می‌فرماید: «یا خُراسَانِی! مَا أَکثَرَ غَلَطَک» (54) و در ادامه همین جلسه، او را با لفظ «جاهل» مورد خطاب قرار می‌دهد. (55)

ی- استفاده از وسایل کمک آموزشی

امام رضا (علیه السلام) در آموزش، از ساده‌ترین و در دست‌رس‌ترین چیزها به عنوان وسایل کمک آموزشی استفاده می‌فرمود. استفاده از بدن، دستان و انگشتان، حین آموزش و تبیین مسائل توحیدی، در روایات زیر مشاهده می‌شود.
از محمدبن عبدالله خراسانی خادم حضرت رضا (علیه السلام) روایت شده است:
مردی از زنادقه بر حضرت رضا (علیه السلام) وارد شد، در حالتی که جماعتی نزد آن بزرگوار حضور داشتند... شخص دهری عرض کرد: مرا اخبار کن که خدای شما چه زمان بوده است. حضرت فرمود: «تو مرا اخبار کن که چه زمان نبوده تا من اخبار کنم که چه زمان بوده است.» دهری عرض کرد: دلیل آن را بفرما؟ آن بزرگوار فرمود: «چون که من نظر می‌کنم به بدن خود که ممکن نیست خود را در عرض یا در طول، کم و زیاد کنم و برای من ممکن نیست خود را در عرض یا در طول، کم و زیاد کنم و برای من ممکن نیست که ناخوشی‌ها را از بدن خود دفع کنم و هر چه برای آن منفعت دارد، یعنی خوبی را جلب کنم. پس می‌دانم که برای این بنیان، بنا کننده‌ای هست و کسی وجود دارد که این بنیان را درست کرده است...» (56)
حسین بن خالد می‌گوید:
از امام رضا (علیه السلام) پرسیدم: مقصود از «وَ السَّمَاءِ ذَاتِ الْحُبُکِ‌ » (57) چیست؟ آن حضرت فرمود: «آسمان‌ها وابسته به زمین‌اند» و انگشتان خود را درهم کرد. گفتم: چگونه وابسته به زمین‌اند، با این که خدا می‌فرماید: (ا رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا)؟ (58) فرمود: «سبحان الله! آیا نمی‌فرماید بی‌ستون دیدنی؟» گفتم: چرا. فرمود: «پس ستونی هست، ولی دیده نمی‌شود». گفتم: قربانت! این چگونه است؟ آن حضرت دست چپ خود را گشود و دست راستش را بر آن نهاد و فرمود: «این زمین دنیاست که آسمان دنیا بالایش گنبد است و زمین دوم، بالای آسمان دنیاست و آسمان دوم بالایش گنبد است و زمین سوم بالای آسمان دوم است...» (59)
حضرت در این دو روایت، به زیبایی از ساده‌ترین وسایل کمک آموزشی، یعنی بدن و دست، انگشتان بهره می‌برد و مطلب مورد نظر خود را تبیین می‌فرماید.

ک – رعایت‌شأن ظاهری افراد

امام رضا (علیه السلام) در جلسات تبیین مسائل توحیدی، شأن ظاهری افراد را رعایت می‌نمودند؛ مثلاً در مجلس مناظره‌ای که مأمون با بزرگان دیگر ادیان ترتیب داده بود، زمان نماز که رسید، حضرت رو به مأمون کرد و فرمود: «وقت نماز شده است». ایشان این گونه احترام او را مقابل دیگران رعایت کرد و سپس مجلس را برای ادای نماز ترک نمود. حضرت احترام عمران را هم رعایت کرد و وقتی گفت: «مولای من! سؤال مرا قطع نکن. دلم نرم شده است!» حضرت فرمود: «نماز می‌خوانیم و بر می‌گردیم.» (60)
حضرت با قبول دعوت مأمون جهت شرکت در جلسات مناظره نیز شأن ظاهری او را مقابل بزرگان دیگر ادیان رعایت فرمود و حتی در جلسه مناظره با سلیمان مروزی، مأمون را با لقب «امیرالمؤمنین» مورد خطاب قرار داد. (61)

ل – صراحت و قاطعیت و عدم تسامح و تساهل

امام رضا (علیه السلام) در آموزش و تبیین مسائل توحیدی قاطعانه و با صراحت فرمود:
لا إِلَه إِلَّا اللُ العَلی العَظیمُ، کَذَبَ العَادِلُونَ و ضَلُّوا ضَلالاً بعیداً و خَسِرُوا خُسراناً مُبِیناً؛ (62)
معبودی جز الله نیست که بزرگ و بلند مرتبه است. کسانی که خدا را با دیگر موجودات یکسان می‌دانند، دروغ گفته‌اند و به ضلالت بزرگی دچار گشته اند و آشکارا زیان دیده‌اند.
در جایی دیگر می‌فرماید:
هر که خدا را به آفریده‌اش تشبیه کند، مشرک است و هر که او را به جا و مکان وصف کند، کافر است و هر که به او نسبت دهد آنچه را که از آن نهی فرموده، دروغ‌گوست.
سپس این آیه را تلاوت می‌کند: (إِنَّمَا یَفْتَرِی الْکَذِبَ الَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ وَ أُول?ئِکَ هُمُ الْکَاذِبُونَ ) (63) (64)
هم چنین خطاب به احمد بزنطی که قائل به صورت برای خداوند بود، فرمود: «این کار را رها کن...» (65) زمانی هم که یکی از زنادقه از امام رضا (علیه السلام) پرسید: «مرا آگاه فرما که او چگونه است و کجاست؟» فرمود:
وای بر تو! به راه اشتباه و غلط رفته‌ای. او مکان را آفریده و او بوده است و مکانی نبوده. او کیفیت را ایجاد کرده و بوده، زمانی که کیفیت نبوده. پس با کیفیت و مکان و حواس شناخته نمی‌شود و به هیچ چیزی مقایسه نمی‌گردد. (66)
ابوهاشم جعفری می‌گوید:
از آن حضرت سؤال کردم: آیا خدای وصف می‌شود: یعنی روا باشد که او را وصف کنند و نشان دهند؟ حضرت فرمود: «آیا نمی‌توانی قرآن را بخوانی یا آن را نمی‌خوانی؟» (67)
حضرت بسیار مدبرانه، راه را بر غالیان سد کرد و در عین حال به دشمنان اهل بیت (علیه السلام) اجازه سوء استفاده نداد و مکرر در دعای خود می‌فرمود:
پروردگارا! من از آن کسانی که درباره ما سخنی را می‌گویند که ما در خود ندانسته‌ایم، به سوی تو تبری می‌جویم. پروردگارا! من بیزارم از آن کسانی که برای ما چیزی را ادعا می‌کنند که حق ما نیست. (68)

4. توجه امام رضا (علیه السلام) به نکات بعد از آموزش

الف – ارائه تکلیف

از امام رضا (علیه السلام) در مورد توحید سؤال شد؛ آن بزرگوار فرمود:
کلّ من قرأ (قُل هُوَ اللهُ أَحَدٌ) و آمن بها، فقد عرف التوحید» (69)
هر کس سوره توحید را بخواند در حالی که به آن ایمان داشته باشد، توحید را شناخته است.
بر اساس این روایت، خواندن توحید و ایمان به آن، یکی از تکالیف توحیدی به شمار می‌رود.

ب- برپایی جلسات نقد و بررسی محتوای آموزشی

اباصلت هروی می‌گوید:
به علی بن موسی الرضا (علیه السلام) عرض کردم: یا ابن رسول الله! در مورد روایتی که اهل حدیث آن را نقل کرده‌اند، مبنی بر این که «مؤمنان در بهشت از منزل‌های خود خداوند را زیارت می‌کنند، چه می‌فرمایید؟ حضرت فرمود:
ای اباصلت! خدای تبارک و تعالی پیغمبر گرامی خود محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را بر جمیع خلق، اعم از پیغمبران و ملائکه، فضیلت داد و طاعت از او را اطاعت از خود و پیروی از او را پیروی از خود و زیارت او را در دنیا و آخرت، زیارت خود قرار داد و فرمود: (مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ) (70) و فرمود: (إِنَّ الَّذِینَ یُبَایِعُونَکَ إِنَّمَا یُبَایِعُونَ اللَّهَ یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ) (71) و پیغمبر مکرم فرمود: «هر کس در زمان حیات من یا بعد از مرگم، مرا زیارت کند، خداوند را زیارت کرده است.» درجه پیغمبر در بهشت، بلندترین درجات است و کسی که از منزل خود در بهشت، آن جناب را در درجه او زیارت کند، خداوند تبارک و تعالی را زیارت کرده است. (72)
از حسین بن خالد نقل شده است: به امام رضا (علیه السلام) عرض کردم: مردم از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) روایتی نقل می‌کنند که حضرت فرموده: «خداوند، آدم را به شکلش (شکل خدا) آفرید.» امام (علیه السلام) در جواب فرمود:
خدا آنها را بکشد! اول حدیث را حذف کرده‌اند. روزی حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) از مقابل دو تن که به یکدیگر دشنام می‌دادند، می‌گذشت. یکی از آن دو به دیگری می‌گفت:
خدا چهره تو و چهره هر کس را که به تو شبیه است، زشت گرداند! رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به او فرمود: «ای بنده خدا! این سخن را به برادرت نسبت مده، زیار خداوند آدم (علیه السلام) را به شکل او آفرید.» (73)
ابراهیم بن ابی محمود نیز می‌گوید:
به حضرت رضا (علیه السلام) عرض کردم: نظر شما درباره حدیثی که مردم از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل می‌کنند، چیست که حضرت فرمود: «خداوند تبارک و تعالی هر شب جمعه به آسمان دنیا فرود می‌آید؟» امام (علیه السلام) فرمود:
خداوند لعنت کند کسانی را که کلمات را از محلّ خود جابه جا و تحریف می‌کنند. به خدا قسم، رسول خدا چنین سخنی نگفته است، بلکه فرمود: «خداوند تعالی در ثلث آخر هر شب و در هر شب جمعه از اوّل شب، فرشته‌ای را به آسمان دنیا می‌فرستد و آن فرشته به فرمان خداوند ندا می‌کند: آیا درخواست کننده‌ای هست تا خواسته‌اش را برآورده کنم؟ آیا توبه کننده‌ای هست تا توبه اش را بپذیرم؟ آیا استغفار کننده‌ای هست تا او را بیامرزم؟ ‌ای که طالب خیر هستی! به این سو بیا.‌ ای که به دنبال شرّ هستی! دست نگه‌دار. این فرشته تا طلوع فجر این ندا را ادامه می‌دهد و چون فجر طلوع کرد، به محل خود در ملکوت آسمان باز می‌گردد.» این حدیث را پدرم از جدّم و او از پدرانش از قول رسول‌الله (صلی الله علیه و آله و سلم) برایم نقل کرد. (74)
پس شاگردان با عرضه حدیث بر معلم بزرگ زمانه خویش، حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام)، در کلاس درس ایشان به نقد و بررسی احادیث و روایات، یا همان «محتوای آموزشی» می‌پرداختند.

ج – ارائه راهکار اساسی

امام رضا (علیه السلام) در کنار نقد و بررسی محتوای آموزشی، راهکار اساسی را هم به شاگردان مکتب خود می‌آموخت. ایشان بسیار آگاهانه، چراغی فرا روی افراد زمانه خود و دیگر نسل‌های بشری قرار می‌دهد تا در وادی روایات جعلی، سرگردان نمانند و به بیراهه نروند.
آن بزرگوار می‌فرماید:
هرگاه روایات با قرآن مخالفت داشت، من آن اخبار را تکذیب می‌کنم، زیرا مسلمین اجماع کرده‌اند که با علم ودانش نمی‌توان خداوند را دریافت، و با دیدگان ظاهر نمی‌توان او را دید و خداوند را به هیچ چیزی نمی‌توان تشبیه کرد.» (75)
آری، حضرت با ارائه راهکار عرضه روایات بر قرآن، اطمینان از سلامتی و صحت محتوای آموزشی را برای شاگردان خود به ارمغان آورد.

نتیجه‌گیری

حضرت رضا (علیه السلام) در تبیین مسائل توحیدی، آن هم در آن بازه زمانی، با مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی دقیق، موقعیت و نیاز وسطح فکر مخاطب را در نظر می‌گرفت و بسیار دقیق و کارشناسانه عمل می‌کرد. ایشان در حین آموزش، با صبر و حوصله و مدیریت زمان، با توجه به محیط اموزشی، از تمام امکانات موجود (تکنولوژی آموزشی) استفاده می‌فرمود و مطالب توحیدی را به مخاطب، تفهیم و او را مجاب می‌نمود. حضرت حتی پس از آموزش نیز شاگردان مکتب خود را رها نمی کرد و با نقد و بررسی محتوای آموزشی و با ارائه بهترین راهکار عملی، مانع از انحراف وکج فهمی آنها می‌شدند.
شایان توجه است که حضرت رضا (علیه السلام) قرن‌ها پیش در تعامل با مردم زمانه خویش، با امکانات محدود و تحت نظارت دشمنان، چنین مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی را ارائه می‌نماید. حال باید پرسید امروزه با توجه به امکانات و تکنولوژی پیشرفته، چه مقدار در امر آموزش موفق بوده‌ایم؟ آیا قبل از هر برنامه‌ریزی آموزشی، نیازسنجی صورت می‌گیرد؟ آیا موقعیت‌شناسی و مخاطب‌شناسی را مبنای برنامه‌ریزی‌های آموزشی قرار می‌دهیم؟ آیا به محتوای آموزشی که با روح مخاطب سروکار دارد، اهمیت می‌دهیم؟ آیا پس از دوره‌های آموزشی، شاگردان زیر بال و پر اساتید خبره، رشد می‌کنند؟ یا آن که اخذ مدرک به معنای خداحافظی استاد با شاگرد است؟

پی‌نوشت‌ها:

1. عزیزالله عطاردی، اخبار و آثار حضرت امام رضا (علیه السلام)، ص 331.
2. توحید، آیه‌ی 1-4.
3. شورا، آیه‌ی 11.
4. بقره، آیه‌ی 137.
5. صدوق، التوحید، ص 95.
6. مثل ایراد خطبه طولانی توحیدیه و مناظره با بزرگان ادیان، مانند عمران صابی. (ر.ک: ابن شعبه حرانی، تحف العقول عن آل الرسول (ص)، ص 423)
7. مردی به خدمت امام رضا (ع) آمد و عرض کرد: «آیا پروردگارت می‌تواند آسمان‌ها و زمین و آنچه در میانه این‌هاست را در تخم مرغی قرار دهد؟» حضرت فرمود: «آری ودر کوچک تر از تخم مرغ نیز. او آنها را در چشم تو قرار داده و آن کمتر از تخم مرغی است، زیرا هرگاه آن را بگشایی، آسمان و زمین و آنچه در میانه آنهاست را می‌بینی و اگر می‌خواست، تو را از آنها کور می‌گردانید تا آنها را نبینی.» (عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین ، ج1، ص 39)
8. اسحاق بن راهویه می‌گوید: حضرت رضا (علیه السلام) در جمع مردم نیشابور، به نقل از پدر و اجداد پاکش، به نقل از رسول خدا (ص) فرمود: «من از جبرئیل شنیدم که می‌فرمود: از خدای جل جلاله شنیدم که می‌فرمود: کلمه لا اله الا الله (توحید) حصار من است. پس هر که در حصار من داخل شود، از عذاب من ایمن باشد.» اسحق بن راهویه می‌گوید: چون حیوان سواری آن حضرت گذشت، ما را ندا داد: «با شروط آن و من از جمله شروط آن هستم.» (صدوق، الأمالی، ص 235؛ همو، توحید، ص 25؛ همو، معانی الاخبار، ص 371؛ علی رضا صابری یزدی و محمدرضا انصاری محلاتی، الحکم الزاهره، ترجمه انصاری، ص 89).
9. ر.ک: صدوق، عیون اخبار الرضا (علیه السلام)، ترجمه: علی اکبر غفاری و حمیدرضا مستفید، ج1، ص 313.
10. از حمدان بن سلیمان روایت شده است: «به حضرت رضا (ع) نوشتم و از آن جناب سؤال کردم که آیا افعال و کردار بندگان آفریده شده یا آفریده نشده است؟ در جواب من نوشت: «افعال و کردار بندگان، دوهزار سال پیش از آفریدن آنان در علم خدا مقدر بود.» (تفسیر نورالثقلین، عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، ج1، ص 752 و ج4، ص 3)
محمدبن عبید می‌گوید: «به حضرت رضا (ع) نامه نوشتم و درباره دیدن خدا و آنچه عامه و خاصه روایت کرده‌اند، سؤال کردم و خواستم که این مطلب را برایم شرح دهد...» (الکافی، ترجمه: مصطفوی، ج1، ص 129؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ص 755)
شخصی به نام جعفر می‌گوید: خدمت ابوالحسن حضرت امام رضا (ع) نامه نوشتم و از او در مورد توحید خداوند سؤال کردم. پس آن حضرت پاسخی را به خط خود به من نوشت و فردی به نام فتح، آن نامه را برای من آورد و من آن را خواندم... (صدوق، التوحید، ص 56)
11. طبرسی، الاحتجاج، ج2، ص 405-407؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ص 753 و 575 و ج3، ص 413.
12. حضرت در تبیین علم خداوند به تمام آنچه که در بهشت و دوزخ است، به سلیمان فرمود: «ای سلیمان! آیا خداوند به تمام آنچه که در بهشت و دوزخ است، علم دارد؟» سلیمان گفت: بله. حضرت فرمود: «آیا آنچه را که خداوند می‌داند که در آینده ایجاد خواهد شد، ایجاد خواهد شد؟» گفت: بله. حضرت فرمود: «حال اگر موجود شد به گونه‌ای که دیگر چیزی باقی نماند، آیا باز هم خداوند می‌تواند چیزهای دیگری به آنها بیفزاید یا صرف نظر می‌کند؟» (عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج1، ص 494 و 495)
13. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج1، ص 150.
14. جعفر بن محمد اشعری از فتح بن یزید جرجانی، نقل کرده که گفت: «به خدمت ابوالحسن حضرت امام رضا (ع) نامه نوشتم و از او درباره توحید خدا سؤال کردم. پس به خط خود به من نامه نوشت.» جعفر می‌گوید: «فتح آن نامه را به من نشان داد و من آن را خواندم. خط امام رضا (ع) بود که: بسم الله الرحمن الرحیم، سپاس و ستایش برای خداست که ستایش را به بندگانش الهام فرموده...» (همو، التوحید، ص 56)
15. همو، علل الشرائع، ج1، ص 9 و 10؛ عزیزالله، عطاردی، مسند الإمام الرضا (ع)، ج1، ص 21.
16. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج2، ص 103؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج4، ص 560 و ج5، ص 391.
17. عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج5، ص 707 و 708.
18. همان، ج1، ص 706.
19. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج1، ص 150.
20. بقره، آیه 22.
21. عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج1، ص 41.
22. همان، ج5، ص 707 و 708.
23. همان، ج4، ص 562 و صدوق، التوحید، ص 107.
24. صدوق، همان، ص 25.
25. همو، عیون اخبار الرضا (ع)، ج2، ص 12؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج1، ص 45 و 46.
26. صدوق، همان، ج1، ص 201؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ص 261 و ج3، ص 449 و 450.
27. عبدالله بن قیس می‌گوید: از امام رضا (علیه السلام) شنیدم می‌فرمود: (بَل یداهُ مَبسوطتان). عرض کردم: خداوند مانند ما دو دست دارد؟ فرمود: «خیر، اگر چنین بود که از به شمار می‌رفت.» (عطاردی، عزیزالله، اخبار و آثار حضرت امام رضا (ع) ).
28. عبد علی بن جعبد علی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج4، ص 195 و ج5، ص 121 و 366؛ ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، حضرت در توجه دادن به آفاق، به آفرینش هفت آسمان و هفت زمین و وابستگی زمین و آسمان به یک دیگر و آسمان بدون ستون دیدنی اشاره می‌فرماید که حاکی از احاطه علمی ایشان است. ایشان با تفسیر آیه و تبیین آسمان بدون ستون دیدنی، پرده از حقیقتی علمی بر می‌دارد که در زمان نزول آیات، بر کسی آشکار نبود. (علی بن ابراهیم قمی، تفسیر القمی، ج2، ص 328)
29. ملامحسن فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ج5، ص 370؛ سیدهاشم بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج5، ص 747؛ عبد علی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج1، ص 118، ج4، ص 495 و ج5، ص 664.
30. حضرت فرمود: «او قائم است، اما نه به معنای ایستادن روی پا با زحمت و سختی و خستگی، مثل ایستادن سایر اشیاء. وقتی می‌فرماید: خدا قائم است، معنایش این است که حافظ و قیم اشیاست؛ مثل این که گفته می‌شود:
فلانی قائم به امر فلانی است، یعنی کارهای او به دست فلانی است...». (الکافی، ج1، ص 121؛ صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ترجمه: علی اکبر غفاری و حمیدرضا مستفید، ج1، ص 298؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج2، ص 508 و ج5، ص 580.)
31. طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، ص 328.
32. خاطرم را آسوده کردی ‌ای اباالحسن! خداوند خاطرت را آسوده نماید. (عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج2، ص 336)
33. آفرین بر شما‌ای ابالحسن! (همان، ج3، ص 449 و 450، ج4، ص 443 و ج5، ص 57؛ صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج1، ص 201 و 202)
34. (همان، ص 128) صدوق.
35. قَالَ صَفوَانُ: «فَتَحَیر َاَبوقُرَّة وَ لَم یحِر جَوَاباً حَتَّی قَامَ وَ خَرَج.» (طبرسی، الإحتجاج، ج2، ص 408)
36. سلیمان در مجلس مأمون به امام رضا (علیه السلام) گفت: «اراده همان قدرت است». حضرت رضا (ع) فرمود: «خداوند (عجل الله) بر آنچه اراده نکند هم قادر است و این مطلب قطعی است، چون خداوند فرموده: «وَ لئن شِئنا لَنذهَبَنَّ بِالَّذِی أوحَینا إلَیکَ» اگر اراده همان قدرت می‌بود، خداوند اراده کرده بود که آن را ببرد، چرا که قدرت بر این کار را داشت.» سلیمان در جواب درماند. مأمون گفت: «ای سلیمان! او عالم‌ترین هاشمی است.» سپس حاضران مجلس را ترک کردند، (صدوق، همان، ج1، ص 191؛ عبد علی بن جمعه عروسی حویزی، همان ج3، ص 220)
37. صدوق، همان، ج1، ص 183.
38. همان، ترجمه: علی‌اکبر غفاری وحمیدرضا مستفید، ج1، ص 316.
39. عَن أَبِی الصَّلتِ الهَرَوِی قَالَ: کَانَ الرَّضَا (ع) یکَلِّمُ النَّاسَ بِلغَاتِهِم وَ کَانَ و اللهِ اَفصَحَ النَّاسِ و أعلَمَهُم بِکُلِّ لِسَانٍ وَ لُغَةٍ: فَقُلتُ لَهُ یوماً: یا ابنَ رَسُولِ الله! إنِّی لَاَعجَبُ مِن مَعرِفَتِک بِهَذِهِ اللَّغَاتِ عَلَی اختِلَافِهَا. فَقَالَ: یااَبَا الصَّلتِ! أنَا حُجَّةُ اللهِ عَلَی خَلقِهِ وَ مَا کَانَ اللهَ لِیتَّخذَ حُجَّةً عَلَی قَومٍ وَ هُوَ لَا یعرِفُ لُغَاتِهِم. أوَ مَا بَلَغَک قَولُ أَمِیرِالمُؤمِنِینَ: اُوتِینَا فَصلَ الخِطابِ؟ فَهَل فَصلُ الخِطَابِ إلَّا مَعرِفَةُ اللُّغَات؟ (صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج2، ص 228).
40. طبرسی، الإحتجاج علی اهل اللجاج، ج2، ص 405-407.
41. وای بر تو! چقدر این مطلب را تکرار می‌کنی؟ (صدوق، همان ج1، ص 187؛ عبد علی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج3، ص 145)
42. صدوق، همان.
43. همان، ص 172.
44. طبرسی، الإحتجاج علی أهل اللجاج، ج2، ص 405 – 407؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج1، ص 575 و 753 و ج3، ص 413.
45. عبد علی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج1، ص 53 و 54 و ج5، ص 6.
46. صدوق، همان، علی‌اکبر غفاری و حمیدرضا مستفید، ج1، ص 370.
47. همان، ص 380.
48. همان، ص 372.
49. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج1، ص 187.
50. همان، ص 146؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج1، ص 751.
51. طبرسی، الإحتجاج، ج2، ص 408.
52. همان، ج2، ص 405؛ همان، ترجمه بهراد جعفری، ج2، ص 393 و 394.
53. عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ص 318.
54. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج1، ص 187.
55. همان، ص 189.
56. عبد علی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج1، ص 15 و 424 و ج5، ص 124.
57. «به آسمان آراسته سوگند.» (ذاریات، آیه‌ی 7) سوگند به آسمان که دارای راه‌هاست. (ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج10، ص 110).
58. «خدا همان کسی است که آسمان‌ها را بدون ستونی که ببینید، برافراشته». (رعد، آیه‌ی 2)
59. علی بن ابراهیم قمی، تفسیر القمی، ج2، ص 328؛ عبد علی بن جمعه عروسی حویزی. همان، ج4، ص 195 و ج5، ص 121 و 366؛ ناصر مکارم شیرازی، همان.
60. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج1، ص 172.
61. همان، ص 188.
62. همان، ص 154.
63. «فقط کسانی دروغ را می‌سازند که آیه‌های خدا را باور ندارند و آنها خودشان دروغ‌گویانند». (نحل، آیه 105)
64. فضل بن حسن طبرسی، مشکاة الانوار فی غرر الاخبار، ص 9؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج3، ص 87؛ شهید اول، الدرة الباهرة من الأصداف الطاهرة، ترجمه عبدالهادی مسعودی، ص 36؛ بحارالانوار، ج75، ص 353.
65. عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج3، ص 130 و ج5، ص 155.
66. صدوق، التوحید، ص 251.
67. همان، ترجمه: محمدعلی اردکانی، ص 103؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج1، ص 753.
68. مفید، تصحیح الاعتقاد، ج1، ص 99.
69. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج1، ص 133؛ عزیزالله عطاردی، مسند الامام الرضا(ع)، ج1، ص 42.
70. «هرکس رسول را اطاعت کند، خداوند را اطاعت کرده است». (نساء، آیه 80)
71. «[ای رسول!] کسانی که با تو بیعت کرده‌اند و دست خدا بالای دست خلق است [و چون دست خلق نیست]» (فتح، آیه‌ی 10)
72. صدوق، همان، ج1، ص 116؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج1، ص 521 و ج5، ص 60.
73. صدوق، همان، ترجمه: علی‌اکبر غفاری و حمیدرضا مستفید، ج1، ص 240 و 241.
74. همان، ص 254 و 255.
75. عزیزالله عطاردی، اخبار و آثار حضرت امام رضا (ع)، ص 265.

منابع تحقیق :
1. بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تحقیق: قسم الدراسات الاسلامیة مؤسسة البعثة، بنیاد بعثت، تهران 1416 ق، چاپ اول.
2. حرانی، حسن بن علی ابن شعبه، تحف العقول عن آل الرسول (صلی الله علیه و آله و سلم) ، جامعه مدرسین 1404 ق، چاپ دوم.
3. شهید اول، شمس‌الدین محمدبن مکی، الدرة الباهرة من الأصداف الطاهرة، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، انتشارات زائر، 1379ش، چاپ اول.
4. صابری یزدی، علی رضا و انصاری، محمدرضا، الحکم الزاهرة، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، قم 1375 ش، چاپ دوم.
5. صدوق، محمدبن علی بن بابویه قمی، الأمالی، اعلمی، بیروت، 1400 ق، چاپ پنجم.
6. ــــــــــــ ، التوحید، جامعه مدرسین، قم 1398 ق، چاپ اول.
7. ــــــــــــ ، ترجمه: محمدعلی اردکانی، علمیه اسلامیه، تهران، بی‌تا، چاپ اول.
8. ـــــــــــــ ، علل الشرائع، داوری، بی‌تا، چاپ اول.
9. ـــــــــــــ ، عیون اخبار الرضا (علیه السلام)، نشر جهان، تهران، 1378 ق، چاپ اول.
10. ـــــــــــــ ، عیون اخبار الرضا (علیه السلام)، ترجمه: علی‌اکبر غفاری و حمیدرضا مستفید، نشر صدوق، تهران 1372ش، چاپ اول.
11. ـــــــــــــ ، کمال‌الدین و تمام النعمة، اسلامیه، تهران 1395ق، چاپ دوم.
12. ـــــــــــــ ، معانی الأخبار، جامعه مدرسین، قم 1403 ق، چاپ اول.
13. طبرسی، احمدبن علی، الإحتجاج علی أهل اللجاج، مرتضی، مشهد 1413 ق، چاپ اول.
14. ــــــــــــــ ، الإحتجاج علی أهل اللحاج، ترجمه: بهراد جعفری، اسلامیه، تهران 1381 ش، چاپ اول.
15. طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، اسلامیه، 1390 ق، چاپ سوم.
16. طبرسی، فضل بن حسن، مشکاة الأنوار فی غررالأخبار، حیدریه، نجف 1385ق، چاپ دوم.
17. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، اسماعیلیان، قم 1415 ق، چاپ چهارم.
18. عطاردی، عزیزالله، اخبار و آثار حضرت امام رضا (علیه السلام)، انتشارات کتابخانه صدر، تهران 1397 ق، چاپ اول.
19. ـــــــــــــــ، مسند الإمام الرضا (علیه السلام)، آستان قدس رضوی، مشهد 1406 ق، چاپ اول.
20. فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق: حسین اعلمی، صدر، تهران 1415 ق، چاپ دوم.
21. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تحقیق: سیدطیب موسوی جزایری، دارالکتاب، قم 1367 ش.
22. ـــــــــــــ ، الکافی، اسلامیه، تهران 1362 ش، چاپ دوم.
23. محمدبن یعقوب، کلینی، الکافی، ترجمه: سید جواد مصطفوی، کتاب‌فروشی علمیه اسلامیه، تهران بی‌تا، چاپ اول.
24. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، اسلامیه، تهران.
25. معارف، زهره، توحید ذاتی و توحید صفاتی در روایات تفسیری حضرت رضا (علیه السلام) (پایان نامه سطح 3)، جامعة الزهرا (علیهما السلام)، قم 1392 ش.
26. مفید، محمدبن نعمان، تصحیح الاعتقاد، کنگره شیخ مفید، قم 1414 ق، چاپ دوم.
27. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیة، تهران 1374 ش، چاپ اول.
منبع مقاله :
جمعی از پژوهشگران؛ (1394)، مجموعه مقالات همایش ملّی «حدیث رضوی» (جلد دوم)، مشهد: انتشارات بنیاد بین‌المللی فرهنگی هنری امام رضا (ع)، چاپ اول.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
مدیریت و برنامه‌ریزی آموشی حضرت رضا ع در تبیین مسائل توحیدی مدیریت و برنامه‌ریزی آموشی حضرت رضا ع در تبیین مسائل توحیدی

آموزش مسائل جنسی به کودکان در دوره‌های مختلف سنی

[ad_1]

آموزش مسائل جنسی به کودکان نیازمند این است که والدین بدانند که با توجه به سن کودک، چه زمانی و چگونه این اطلاعات را به کودکان خود منتقل کنند.

آموزش مسائل جنسی به کودکان یکی از کارهای دشوار برای مادر و پدرهاست. والدین اغلب از اینکه چه چیزی را باید بگویند و چه چیزی را نباید بگویند نگران هستند. برخی از والدین از این موضوع هراس دارند که اگر در باره مسائل جنسی به کودکان خود چیزی بگویند افکار جنسی را در ذهن آنها پرورش داده و آنان را به تجربه جنسی تشویق می‌کنند. ناآگاهی والدین و ناتوانی آنها در پاسخ به برخی از سوالات کودکان و عدم وجود منابع آموزشی کافی باعث می‌شود کودکان و نوجوانان در زمینه مسائل جنسی دچار سردرگمی شوند.

آموزش مسائل جنسی را از چه سنی باید شروع کرد؟

• بچه‌ها از سن خیلی کم درباره مسائل جنسی کنجکاو هستند. زمانی که آنها از شما پرسش‌های جنسی می‌پرسند، به احتمال زیاد به این معنی است که تا اندازه‌ای در آن مورد اطلاع دارند بنابراین باید حواستان باشد که جواب اشتباه به آنها ندهید.
• والدین باید آموزش مسائل جنسی به کودکان را از ۴ سالگی شروع کنند. نواحی جنسی و حساس بدنش را به عنوان نواحی خصوصی آموزش دهند و به کودک گوشزد کنند که فقط خودت حق داری به آنها دست بزنی و من موقع حمام کردن و یا پزشک در موارد خاص می‌تواند به نواحی خصوصی تو دست بزند.
• نکته بسیار مهم آموزش مهارت نه گفتن به بچه‌ها برای محافظت از خود در برابر خطرات احتمالی است.
• هر چه سن او کمتر است پاسخ ها را عینی تر و با لحن جدی بیان کنید.
• آموزش مسائل جنسی به کودکان باید به تدریج، زمان‌بندی شده، متعادل و متناسب با ویژگی‌های سنی و با لحاظ حرمت و احترام و همچنین پرهیز از افراط و تفریط داده شود.

در آموزش مسایل جنسی به کودکان عادی و بی‌اضطراب باشید

• موقع آموزش مسائل جنسی به کودکان، خیلی عادی و بدون اضطراب صحبت کنید.
• بهترین زمان را که احساس می‌کنید فرزندتان آموزش‌پذیری بیشتری دارد، برای این کار انتخاب کنید.
• هم پدر و هم مادر می‌توانند به پسرهایشان آموزش جنسی بدهند ولی بهتر است مادر وظیفه آموزش به دخترش را بر عهده بگیرد.
• پیش از آنکه با او صحبت کنید، پیش خود مرور کنید که در مورد چه چیزهایی می‌خواهید صحبت کنید. بهترین کلمات را که برای فرزندتان قابل‌فهم باشد، انتخاب کنید.

اگر در مورد آموزش مسائل جنسی نمی‌دانید، مشورت کنید

• بهتر است با پدر و مادرهایی که فرزند همسن شما دارند، مشورت کنید. ممکن است به‌دلیل تجربه مشترک راهکارهای مفیدی به شما بدهند.
• اگر ضمن صحبت با فرزندتان به جایی رسیدید که احساس کردید بلد نیستید چه توضیح مناسبی به سوالش بدهید، از او بخواهید که این سوال را از یک فرد آگاه‌تر مانند پزشک خانوادگی یا مشاور مدرسه بپرسد.
• می‌توانید برای آموزش مسائل جنسی به کودکان از مشاوران و کتاب‌های آموزشی کمک بگیرید.

پیدا کردن لحظه‌های مناسب آموزش مسائل جنسی به کودکان

شما می‌توانید هر یک از موقعیت‌های زیر را به یک موقعیت مناسب برای آموزش تبدیل کنید:

• معلم فرزندتان یا یکی از بستگان یا همسایه‌های شما باردار است.
• تلویزیون برنامه‌ای نشان می‌دهد که در آن ارزش‌های خانوادگی یا اختلافات خانوادگی مطرح می‌شود.
• دیداری از باغ وحش دارید که شامل مشاهده رفتارهای جنسی حیوانات یا توضیح در باره چرخه حیاتی آنهاست.
• هنگام رفتن به مطب پزشک برای معاینه
• وقتی دختر یا پسرتان سعی می‌کند کسی را که برهنه است را ببیند.
• نگاه‌های کنجکاو فرزندتان هنگامی که پوشک بچه‌ای را عوض می‌کنید.

آموزش مسائل جنسی به کودکان تا سن 5 سالگی

1.  نام صحیح اعضای بدن از جمله اعضای تناسلی را بدانند.
2. درک کنند که نوزادان از رحم مادر متولد می‌شوند.
3. مفهوم فضای خصوصی را هنگام تعویض لباس و رفتن به توالت بدانند.
4. بتوانند براحتی با والدین یا فرد بزرگسال قابل اعتماد دیگری در باره جنسیت صحبت کنند.
5. نسبت به هویت مذکر یا مونث خود عزت نفس داشته باشند.

آموزش مسائل جنسی به کودکان بین 6 تا 9 سالگی

1. بتوانند تولید مثل حیوانات و گیاهان را به عنوان بخشی از چرخه حیات درک کنند.
2. در پاسخ به سوالاتی چون «نوزادان از کجا می‌آیند؟»، «چطوری می‌روند تو دل مامان؟»، «چطوری می‌آیند بیرون؟».
3. از تفاوت بین دو جنس آگاه باشند و بتوانند از واژگان صحیح برای اشاره به اندام تناسلی خود و جنس مخالف استفاده کنند.
4. مفاهیم مربوط به خانواده، یعنی پدر و مادر شدن ، طلاق و ازدواج مجدد را بفهمند.
5. درکی پایه‌ای از ایدز و عفونت‌های دیگری که از طریق جنسی منتقل می‌شود داشته باشند.
6. نسبت به سلامت کلی و نیازهای ایمنی بدن خود مسیولیت روزافزون پیدا کنند و بهداشت شخصی خود را با مسواک زدن، دوش گرفتن، رعایت تغذیه مناسب و غیره حفظ کنند.
7. مفاهیم دوستی و عدالت را بفهمند و بتوانند احساسات خود را با والدین یا افراد بزرگسال قابل اعتماد دیگری در میان بگذارند.

آموزش مسائل جنسی به کودکان بین 9 تا 13 سالگی

1. جنسیت را بعنوان بخشی طبیعی از زندگی درک کنند.
2. با تغییرات طبیعی دخترها و پسرها در دوران بلوغ (عادت ماهانه و احتلام) آشنا شوند.
3. بتوانند با دیگران دوست شوند و دوستی‌هایشان را حفظ کنند.(معمولا با هم جنس‌های خودشان)
4. روند تولید مثل، از جمله مفاهیم آمیزش جنسی، پدرو مادر شدن، سقط جنین و جلوگیری از بارداری را درک کنند.
5. در باره انتقال ایدز و بیماریهایی که از طریق جنسی منتقل می‌شوند اطلاعات بیشتری بدست بیاورند.
6. همچنان مفهوم خصوصی بودن برخی از اعضای بدن خود را حفظ کنند و بدانند که سوء استفاده جنسی چیست، چگونه می‌توان آنرا تشخیص داد، چگونه می‌توان خود را از آن محافظت نمود و در موقعیت‌های که بالقوه خطرناک هستند، چگونه باید رفتار کرد.

تعویق آموزش مسائل جنسی به کودکان تا رسیدن به پختگی

در مورد تغییرات بدنی پسرتان در زمان بلوغ توضیح بدهید. نکته مهم این است که فقط در مورد خطرها و بدی‌های رابطه جنسی توضیح ندهید، چون فرزندتان باید یاد بگیرد که رابطه جنسی، بخشی از زندگی و یک رابطه خوب و مفید است هرچند روابط نامشروع می‌تواند عواقب بسیار ناخوشایندی مانند ابتلا به بیماری‌های مقاربتی یا حاملگی ناخواسته داشته باشد. یک پسر یا دختر نوجوان باید بداند که لازم است این رابطه را تا زمانی که از نظر احساسی و شناختی به پختگی لازم برای ازدواج نرسیده‌ به تعویق بیندازد.

گردآوری: مجله اینترنتی ستاره

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
ازدواج و آموزش مسائل جنسی و روابط زناشوئیدر مجله به مسئله تاثیرات ویرانگر فیسبوک بر ازدواج‌ها پرداخته شده بودآموزش مسائل جنسی به فرزندان در سنین نوجوانیآموزش مسائل جنسی به فرزندان در سنین نوجوانی آموزش مسائل جنسی به فرزندان در سنین آموزش ماساژ جنسی بدن و سایر اندام ها …ماساژ محرک جنسی این ماساژ به هردوی شما کمک میکند تا از استرس و خستگی کار روزانه خلاص مردمان پورتال جوانان ایرانیپورتال جوانان ایرانی الکلی‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند آنها که در مرحله ابتدایی آموزش در هزاره سوم موضوعات پروپوزال و پایان نامه …آموزش در هزاره سوم موضوعات پروپوزال و پایان نامه های رشته علوم تربیتی آموزش و ارائه مشکلات کیفی و کمی آموزش و پرورش ایران در قرن بودجه آموزش و پرورش ایران در بخش آموزش و پرورش که در هر کشورى کلید توسعه پایدار و پارسی نیوزمشرق نیوز ارتش سوریه از ساعات اولیه جمعه شب در چندین منطقه در حومه دمشق و استان آموزش ابتدایی زیر بنای آموزش و پرورشکتاب نقش آزادی در تربیت کودکان از دکتر بهشتی صدبار بخوانید و هزاران هزار نکته از آن شرایط پذیرش دانشجو در دوره‌های نوبت دوم دانشگاه‌ها …شرایط پذیرش دانشجو در دوره‌های نوبت دوم دانشگاه‌ها رقم شهریه رشته‌ها مشاور عالی آموزش بدنسازی و پرورش اندام ورزش ، بدنسازیآموزش بدنسازی در منزلآموزش بدنسازی تصویریآموزش بدنسازی دانلوداموزش بدنسازی با ازدواج و آموزش مسائل جنسی و روابط زناشوئی ازدواج و آموزشهای جنسی و زناشوئی اینکه از حل اختلافات فرار کنید موجب بروز مشکل می‌شود آموزش مسائل جنسی به فرزندان در سنین نوجوانی آموزش مسائل جنسی به فرزندان در سنین نوجوانی آموزش مسائل جنسی به فرزندان در سنین نوجوانی آموزش در هزاره سوم موضوعات پروپوزال و پایان نامه های رشته آموزش در هزاره سوم موضوعات پروپوزال و پایان نامه های رشته علوم تربیتی آموزش و ارائه روش مردمان پورتال جوانان ایرانی پورتال جوانان ایرانی الکلی‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند آنها که در مرحله ابتدایی اعتیاد آموزش رابطه جنسی برای خانم های تازه عروس آموزش رابطه جنسی برای خانم های تازه عروس آموزش رابطه جنسی برای خانم های تازه عروس مشکلات کیفی و کمی آموزش و پرورش ایران در قرن بودجه آموزش و پرورش ایران در بخش آموزش و پرورش که در هر کشورى کلید توسعه پایدار و مبناى رشد و آموزش ابتدایی زیر بنای آموزش و پرورش کتاب نقش آزادی در تربیت کودکان از دکتر بهشتی صدبار بخوانید و هزاران هزار نکته از آن بیاموزید پارسی نیوز پایگاه بزرگ و پیشرفته خبری «خبرگزاری فارس» تغییر واحد پولی از ریال به تومان بازی سرگرم انجمن اولیاومربیان آموزش وپرورش ناحیه دو آموزش خانواده آیا تا به حال شده است که با همسر ، دوست و یا رییس تان در مورد موضوع مهمی صحبت کنید و او اصلا

آموزش مسائل جنسی به کودکان

[ad_1]

آموزش مسائل جنسی به کودکان نیازمند این است که والدین بدانند که با توجه به سن کودک، چه زمانی و چگونه این اطلاعات را به کودکان خود منتقل کنند.

آموزش مسائل جنسی به کودکان یکی از کارهای دشوار برای مادر و پدرهاست. والدین اغلب از اینکه چه چیزی را باید بگویند و چه چیزی را نباید بگویند نگران هستند. برخی از والدین از این موضوع هراس دارند که اگر در باره مسائل جنسی به کودکان خود چیزی بگویند افکار جنسی را در ذهن آنها پرورش داده و آنان را به تجربه جنسی تشویق می‌کنند. ناآگاهی والدین و ناتوانی آنها در پاسخ به برخی از سوالات کودکان و عدم وجود منابع آموزشی کافی باعث می‌شود کودکان و نوجوانان در زمینه مسائل جنسی دچار سردرگمی شوند.

آموزش مسائل جنسی را از چه سنی باید شروع کرد؟

• بچه‌ها از سن خیلی کم درباره مسائل جنسی کنجکاو هستند. زمانی که آنها از شما پرسش‌های جنسی می‌پرسند، به احتمال زیاد به این معنی است که تا اندازه‌ای در آن مورد اطلاع دارند بنابراین باید حواستان باشد که جواب اشتباه به آنها ندهید.
• والدین باید آموزش مسائل جنسی به کودکان را از ۴ سالگی شروع کنند. نواحی جنسی و حساس بدنش را به عنوان نواحی خصوصی آموزش دهند و به کودک گوشزد کنند که فقط خودت حق داری به آنها دست بزنی و من موقع حمام کردن و یا پزشک در موارد خاص می‌تواند به نواحی خصوصی تو دست بزند.
• نکته بسیار مهم آموزش مهارت نه گفتن به بچه‌ها برای محافظت از خود در برابر خطرات احتمالی است.
• هر چه سن او کمتر است پاسخ ها را عینی تر و با لحن جدی بیان کنید.
• آموزش مسائل جنسی به کودکان باید به تدریج، زمان‌بندی شده، متعادل و متناسب با ویژگی‌های سنی و با لحاظ حرمت و احترام و همچنین پرهیز از افراط و تفریط داده شود.

در آموزش مسایل جنسی به کودکان عادی و بی‌اضطراب باشید

• موقع آموزش مسائل جنسی به کودکان، خیلی عادی و بدون اضطراب صحبت کنید.
• بهترین زمان را که احساس می‌کنید فرزندتان آموزش‌پذیری بیشتری دارد، برای این کار انتخاب کنید.
• هم پدر و هم مادر می‌توانند به پسرهایشان آموزش جنسی بدهند ولی بهتر است مادر وظیفه آموزش به دخترش را بر عهده بگیرد.
• پیش از آنکه با او صحبت کنید، پیش خود مرور کنید که در مورد چه چیزهایی می‌خواهید صحبت کنید. بهترین کلمات را که برای فرزندتان قابل‌فهم باشد، انتخاب کنید.

اگر در مورد آموزش مسائل جنسی نمی‌دانید، مشورت کنید

• بهتر است با پدر و مادرهایی که فرزند همسن شما دارند، مشورت کنید. ممکن است به‌دلیل تجربه مشترک راهکارهای مفیدی به شما بدهند.
• اگر ضمن صحبت با فرزندتان به جایی رسیدید که احساس کردید بلد نیستید چه توضیح مناسبی به سوالش بدهید، از او بخواهید که این سوال را از یک فرد آگاه‌تر مانند پزشک خانوادگی یا مشاور مدرسه بپرسد.
• می‌توانید برای آموزش مسائل جنسی به کودکان از مشاوران و کتاب‌های آموزشی کمک بگیرید.

پیدا کردن لحظه‌های مناسب آموزش مسائل جنسی به کودکان

شما می‌توانید هر یک از موقعیت‌های زیر را به یک موقعیت مناسب برای آموزش تبدیل کنید:

• معلم فرزندتان یا یکی از بستگان یا همسایه‌های شما باردار است.
• تلویزیون برنامه‌ای نشان می‌دهد که در آن ارزش‌های خانوادگی یا اختلافات خانوادگی مطرح می‌شود.
• دیداری از باغ وحش دارید که شامل مشاهده رفتارهای جنسی حیوانات یا توضیح در باره چرخه حیاتی آنهاست.
• هنگام رفتن به مطب پزشک برای معاینه
• وقتی دختر یا پسرتان سعی می‌کند کسی را که برهنه است را ببیند.
• نگاه‌های کنجکاو فرزندتان هنگامی که پوشک بچه‌ای را عوض می‌کنید.

آموزش مسائل جنسی به کودکان تا سن 5 سالگی

1.  نام صحیح اعضای بدن از جمله اعضای تناسلی را بدانند.
2. درک کنند که نوزادان از رحم مادر متولد می‌شوند.
3. مفهوم فضای خصوصی را هنگام تعویض لباس و رفتن به توالت بدانند.
4. بتوانند براحتی با والدین یا فرد بزرگسال قابل اعتماد دیگری در باره جنسیت صحبت کنند.
5. نسبت به هویت مذکر یا مونث خود عزت نفس داشته باشند.

آموزش مسائل جنسی به کودکان بین 6 تا 9 سالگی

1. بتوانند تولید مثل حیوانات و گیاهان را به عنوان بخشی از چرخه حیات درک کنند.
2. در پاسخ به سوالاتی چون «نوزادان از کجا می‌آیند؟»، «چطوری می‌روند تو دل مامان؟»، «چطوری می‌آیند بیرون؟».
3. از تفاوت بین دو جنس آگاه باشند و بتوانند از واژگان صحیح برای اشاره به اندام تناسلی خود و جنس مخالف استفاده کنند.
4. مفاهیم مربوط به خانواده، یعنی پدر و مادر شدن ، طلاق و ازدواج مجدد را بفهمند.
5. درکی پایه‌ای از ایدز و عفونت‌های دیگری که از طریق جنسی منتقل می‌شود داشته باشند.
6. نسبت به سلامت کلی و نیازهای ایمنی بدن خود مسیولیت روزافزون پیدا کنند و بهداشت شخصی خود را با مسواک زدن، دوش گرفتن، رعایت تغذیه مناسب و غیره حفظ کنند.
7. مفاهیم دوستی و عدالت را بفهمند و بتوانند احساسات خود را با والدین یا افراد بزرگسال قابل اعتماد دیگری در میان بگذارند.

آموزش مسائل جنسی به کودکان بین 9 تا 13 سالگی

1. جنسیت را بعنوان بخشی طبیعی از زندگی درک کنند.
2. با تغییرات طبیعی دخترها و پسرها در دوران بلوغ (عادت ماهانه و احتلام) آشنا شوند.
3. بتوانند با دیگران دوست شوند و دوستی‌هایشان را حفظ کنند.(معمولا با هم جنس‌های خودشان)
4. روند تولید مثل، از جمله مفاهیم آمیزش جنسی، پدرو مادر شدن، سقط جنین و جلوگیری از بارداری را درک کنند.
5. در باره انتقال ایدز و بیماریهایی که از طریق جنسی منتقل می‌شوند اطلاعات بیشتری بدست بیاورند.
6. همچنان مفهوم خصوصی بودن برخی از اعضای بدن خود را حفظ کنند و بدانند که سوء استفاده جنسی چیست، چگونه می‌توان آنرا تشخیص داد، چگونه می‌توان خود را از آن محافظت نمود و در موقعیت‌های که بالقوه خطرناک هستند، چگونه باید رفتار کرد.

تعویق آموزش مسائل جنسی به کودکان تا رسیدن به پختگی

در مورد تغییرات بدنی پسرتان در زمان بلوغ توضیح بدهید. نکته مهم این است که فقط در مورد خطرها و بدی‌های رابطه جنسی توضیح ندهید، چون فرزندتان باید یاد بگیرد که رابطه جنسی، بخشی از زندگی و یک رابطه خوب و مفید است هرچند روابط نامشروع می‌تواند عواقب بسیار ناخوشایندی مانند ابتلا به بیماری‌های مقاربتی یا حاملگی ناخواسته داشته باشد. یک پسر یا دختر نوجوان باید بداند که لازم است این رابطه را تا زمانی که از نظر احساسی و شناختی به پختگی لازم برای ازدواج نرسیده‌ به تعویق بیندازد.

گردآوری: مجله اینترنتی ستاره

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
آموزش مسائل جنسی به کودکان سنین مختلفآموزش مسائل جنسی به کودک مسائل جنسیفرزندان ما در هر سنی تا چه میزان باید با مسائل ازدواج و آموزش مسائل جنسی و روابط زناشوئیازدواج و آموزشهای جنسی و زناشوئی اینکه از حل اختلافات فرار کنید موجب بروز مشکل می آموزش مسائل جنسی و زناشوییازدواجمشاوره پایگاه …آموزش مسائل جنسی و زناشوئی و مشاوره و رابطه جنسی و زناشویی و مسایل جنسی و ازدواجآموزش مسائل جنسی ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزادآموزشمسائلجنسیآموزش مسائل جنسی یک اصطلاح گسترده در مورد تشریح آموزش در مورد، آناتومی جنسی انسان بهترین پرستار آموزش مسائل جنسیبهترین پرستار آموزش مسائل جنسی نوشته شده توسط صلاح الدین امراء در ساعت ۱۶۵۷ بعد آموزش ماساژ جنسی ویژه متاهلین، آموزش ویژه …آموزشماساژجنسیویژهآموزشماساژآموزش ماساژ جنسی بدنماساژجنسیماساژویژه متاهلین آموزش روابط صحیح زناشویی همه چیز در باره روابط …رابطه جنسی در زندگی زناشویی با حضور بچه آیا روزی حداقل یک بار به رابطۀ جنسی فکر می کنید؟رهافان عکس بازیگران زن عوارض خودارضایی آموزش …آموزش مسائل زناشوییاس ام اس عکس بازیگرانبیوگرافی بازیگرانمدلدختر باحجاب زیباست روش های تحریک جنسی و عشق بازی با همسر روابط …آیا روزی حداقل یک بار به رابطۀ جنسی فکر می کنید؟ بله خیر هر انسان سالم، چه زن و چه مرد مسائل زناشوییآموزش مسائل زناشوییدانستنیهای جنسیمسائل زناشوییروابط زناشوییپرده بکارتدستگاه تناسلی زنانپرده بکارتآمیزشانواع آموزش مسائل جنسی به کودکان سنین مختلف آموزش مسائل جنسی به کودک مسائل جنسیفرزندان ما در هر سنی تا چه میزان باید با مسائل جنسی آشنا ازدواج و آموزش مسائل جنسی و روابط زناشوئی ازدواج و آموزشهای جنسی و زناشوئی اینکه از حل اختلافات فرار کنید موجب بروز مشکل می‌شود آموزش مسائل جنسی ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد آموزشمسائلج آموزش مسائل جنسی یک اصطلاح گسترده در مورد تشریح آموزش در مورد، آناتومی جنسی انسان، تولید بهترین پرستار آموزش مسائل جنسی بهترین پرستار آموزش مسائل جنسی نوشته شده توسط صلاح الدین امراء در ساعت ۱۶۵۷ بعد از ظهر آموزش مسائل جنسی و زناشوییازدواجمشاوره پایگاه اطلاع رسانی آموزش مسائل جنسی و زناشوئی و مشاوره و رابطه جنسی و زناشویی و مسایل جنسی و ازدواج آموزش ماساژ جنسی ویژه متاهلین، آموزش ویژه متاهلین، ویژه آموزشماساژجنسیویژهآموزشماساژآموزش ماساژ جنسی بدنماساژجنسیماساژویژه متاهلینویژه روش های تحریک جنسی و عشق بازی با همسر روابط زناشویی و آموزش آیا روزی حداقل یک بار به رابطۀ جنسی فکر می کنید؟ بله خیر هر انسان سالم، چه زن و چه مرد آموزش روابط صحیح زناشویی همه چیز در باره روابط زناشویی، روابط روابط جنسیرابطه جنسیروابط جنسیتیمشکلات جنسیمیل جنسیآموزش رابطه جنسیروابط جنسی زن و رهافان عکس بازیگران زن عوارض خودارضایی آموزش شب زفاف آموزش مسائل زناشوییاس ام اس عکس بازیگرانبیوگرافی بازیگرانمدلدختر باحجاب زیباستگالری اموزش مسایل جنسی به نوجوانان آموزش مسائل جنسی آموزش مسائل جنسی به همراه فیلم مسائل جنسی نحوه اموزش مسایل جنسی به پسر ساله

علم النفس فلسفی؟ مدیریت و برنامه‌ریزی آموشی حضرت رضا (ع) در تبیین مسائل توحیدی

[ad_1]

چکیده

یکی از شاخص‌های قرآنی در روایات تفسیری حضرت رضا (علیه السلام)، مسئله توحید است. پرداختن به چنین موضوعی با توجه به مسائل اعتقادی دوران حضرت رضا (علیه السلام) و انحراف بعضی فرق و مکاتب، بیان گر موقعیت‌شناسی آن حضرت است؛ چرا که چنین انحرافات عقیدتی فراوانی، جامعه اسلامی آن روز را تهدید می‌کرده است. ایشان تفسیر آیاتی را که مستمسک گم‌راهان قرار گرفته بود، سرلوحه کار خود قرار داد و فعالانه در جلسات شرکت جست و به تبیین و آموزش مسائل توحیدی پرداخت.
با بررسی روایات تفسیری حضرت رضا (علیه السلام)، با شیوه آموزشی حضرت در تبیین مسائل توحیدی آشنا می‌شویم و در می‌یابیم که ایشان در آموزش، از شیوه‌ای که امروزه «شیوه آموزشی سنتی و کلاسیک» نامیده می‌شود، بهره برده و به روان‌شناسی آموزش و مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی، احاطه کامل داشته است. تصریح می‌شود که این شیوه را قرن‌ها پیش، حضرت رضا (علیه السلام)، در تعامل با مردم زمانه خویش به کار برده است.
این نوشتار در سه فصل تنظیم می‌گردد: «توجه حضرت رضا (علیه السلام) به نکات قبل از آموزش»، «توجه حضرت رضا (علیه السلام) به نکات حین آموزش» و «توجه حضرت رضا (علیه السلام) به نکات بعد از آموزش».

1. مقدمه

تدریس، ارائه طرح درس و مطالعه و بررسی روش‌های تدریس در سال‌های متمادی، باعث شد که در مواجهه با روایات تفسیری حضرت رضا (علیه السلام)، شیوه آموزشی بسیار کاربردی ایشان، توجهم را به خود جلب کند. حضرت در آن بازه زمانی، در آموزش و تبیین مسائل توحیدی، بسیار دقیق عمل کرده و به مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی، احاطه کامل داشته است.
شایان ذکر است که این مقاله، برگرفته از پایان نامه سطح 3 این جانب، با عنوان «توحید ذاتی و توحید صفاتی در روایات تفسیری حضرت رضا (علیه السلام)» است.

2. توجه امام رضا (علیه السلام) به نکات قبل از آموزش

الف - مخاطب‌شناسی

حضرت امام رضا (علیه السلام) در بحث توحید، یادآور می‌شود که باید با مردم به اندازه عقل و معرفت و درک آنها سخن گفت. (1) این همان مخاطب‌شناسی است که از ارکان تبلیغ و تدریس بوده، در همه گفتگوها و بحث‌ها حائز اهمیت است. حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) در تبیین شیوه پاسخ‌گویی به پرسش‌های توحیدی، خطاب به محمد بن عبید می‌فرماید:
به عباسی بگو که از سخن گفتن درباره توحید و غیر آن خودداری کند و با مردم در مورد آنچه می‌شناسند، سخن گوید و از آنچه انکار می‌نمایند و نمی‌دانند، باز ایستد. هنگامی که از تو درباره توحید سؤال می‌کنند، چنان که خدای فرموده، بگو: «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ * اللَّهُ الصَّمَدُ * لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یُولَدْ * وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفُواً أَحَدٌ» (2) و چون از تو در مورد کیفیت و چگونگی (ذات خداوند) سؤال می‌کنند، بگو چنان که خدای فرموده: « لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْ‌ءٌ » یعنی، چیزی در ذات و صفات، مانند او نیست و وقتی از او درباره شنیدن خدا سؤال کردند، چنان که خدای فرموده، بگو: « وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ‌ » (4) یعنی او شنوای داناست و با مردمان به آنچه می‌شناسند، سخن بگو. (5)
بنابراین از دیدگاه حضرت، در نظر گرفتن سطح فهم و درک افراد برای پاسخ‌گویی به سؤالات توحید، اهمیت فراوانی دارد. ایشان با ایراد بیانات کوتاه یا طولانی، (6) و دادن پاسخ انتزاعی به بعضی افراد (7) و پاسخ متقن و دقیق و برهانی به برخی دیگر، در آموزش و تبیین مسائل توحیدی، توجه شایانی به سطح درک و فهم مخاطب داشت.

ب- موقعیت‌شناسی و توجه به مقتضیات زمانه

با توجه به مشکلات اعتقادی در عصر حضرت رضا (علیه السلام) و انحراف بعضی فرق و مکاتب، تبیین و آموزش مسائل توحیدی توسط آن حضرت، بیانگر نیازسنجی و موقعیت‌شناسی ایشان است. حضرت امام رضا (علیه السلام) از هر فرصتی استفاده می‌نمود و به تبیین دقیق توحید می‌پرداخت. ایشان تفسیر آیاتی را که مستمسک گم‌راهان قرار گرفته بود، سرلوحه کار خود قرار داده و با استفاده از فرصت‌های طلایی و شرکت در جلسات مناظره، مسائل توحیدی را تبیین و شبهات موجود در این حوزه را رفع نمود؛ مثلاً حضرت در بیان پیوند توحید با ولایت، از موقعیت مناسبی که به درخواست اهالی علم در جمع مردم نیشابور ایجاد شده بود، استفاده کرد و حدیث سلسلة الذهب را ایراد فرمود.
نکته قابل توجه این است که حضرت در لحظه حساس وداع، ولایت را به عنوان شرط توحید بیان نمود، (8) چرا که معمولاً افراد به سخنان لحظه خداحافظی، توجه بیشتری دارند و همین مطلب موقعیت‌شناسی ایشان را برای ما کاملاً روشن می‌کند. هم چنین حضرت از موقعیت طلایی ایجاد شده در مجلس مأمون و حضور علما و بزرگان گروه‌های مختلف، مثل جاثلیق (عالم بزرگ نصارا)، رأس الجالوت (عالم بزرگ یهود)، رؤسای صابئین، هربذ بزرگ (عالم بزرگ زردشتیان)، عالم رومیان و سایر متکلمان، نهایت استفاده را کرد و با مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق، به آموزش و تبیین مسائل توحیدی پرداخت. (9)

ج - انتخاب شیوه آموزشی مناسب

چهره به چهره و گروهی:

حضرت رضا (علیه السلام) از شیوه آموزشی چهره به چهره، بیش از دیگر شیوه‌ها بهره برد. این شیوه، بهترین، ماندگارترین، کاراترین و اثرگذارترین شیوه آموزشی به شمار می‌رود.

حضوری و غیر حضوری (مکاتبه‌ای):

حضرت به صورت حضوری به آموزش افراد همت می‌گماشت، ولی آن جا که مانعی چون بُعد مسافت، ترس از دشمنان و ... وجود داشت، مشتاقان را از درک علوم رضوی بی‌بهره نمی‌گذاشت و با مکاتبه، جان تشنه آنان را از علم سرشار خود سیراب می‌نمود. (10) از این امر نتیجه می‌گیریم که تعلیم و تعلم به ویژه در مسائل اعتقادی، به هیچ وجه تعطیل بردار نیست.

خصوصی و عمومی:

امام رضا (علیه السلام) در هر فرصت مناسبی به آموزش و تبیین مسائل توحیدی می‌پرداختند. گاهی به افراد، اجازه ملاقات (11) خصوصی می‌داد و گاه با شرکت در جلسات و مناظرات، به آموزش عمومی افراد می‌پرداخت.

استاد محور و پرسش و پاسخ:

حضرت در بعضی جلسات آموزشی، به صورت استاد محور عمل می‌فرمود؛ مانند خطبه توحیدیه. ایشان در بعضی جلسات نیز در قالب پرسش و پاسخ، به آموزش و تبیین مسائل توحیدی می‌پرداخت. (12)

3. توجه امام رضا (علیه السلام) به نکات حین آموزش

الف - شروع مناسب

امام رضا (علیه السلام) در تبیین و آموزش مسائل توحیدی، خطبه توحیدیه را با حمد و ثنای الهی و درود بر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت (علیه السلام) آغاز فرمود. (13) یاد و نام باری تعالی (14) و حمد و ثنای الهی (15) در آغاز دیگر روایات حضرت نیز دیده می‌شود.

ب- آماده کردن اذهان

حضرت رضا (علیه السلام) با طرح پرسش‌های توحیدی هدف‌مند و برنامه‌ریزی شده، ذهن افراد را فعال وآماده می‌نمود؛ به عنوان نمونه می‌فرماید: «اگر کسی بگوید: چرا بر مردم واجب است که اقرار کنند چیزی مثل خداوند نیست، باید گفته شود که ...» (16) و «چنانچه فردی بگوید: چرا اقرار به یکتایی خداوند و شناختن وحدانیت او بر خلق واجب است، گفته می‌شود...» (17) هم چنین آن حضرت در تبیین شیئیت خداوند، به محمد بن عیسی بن عبید فرمود: «اگر به تو گفته شود: خداوند چیزی است یا هیچ چیز نیست، چه می‌گویی؟» (18)
حضرت گاهی نیز با توجه به موقعیت مجلس و مخاطب، با سکوت و مکث به آمادگی اذهان کمک می‌کرد، چنان که قاسم بن أیوب می‌گوید:
وقتی مأمون خواست حضرت رضا (علیه السلام) را به ولایت عهدی منصوب کند، بنی هاشم (بنی‌عباس) را جمع کرد و به آنان گفت: «من تصمیم دارم پس از خود، رضا را به خلافت برگزینم.» بنی‌عباس از روی حسادت گفتند: «آیا می‌خواهی مردی نادان را که هیچ آشنایی با خلافت و سیاست ندارد، ولی عهد خود کنی؟! کسی را نزد او بفرست تا به این جا بیاید و نمونه‌هایی از جهالت او را که دلیل خوبی علیه او خواهد بود، ببینی.» مأمون نیز حضرت را فراخواند. بنی‌عباس گفتند: «یا اباالحسن! به منبر برو و ما را راهنمایی کن تا خداوند را به طور صحیح شناخته و بر آن اساس، عباد نماییم.» حضرت بر منبر رفته، سر به زیر انداخت و بدون این که صحبتی کند، مدتی به همان حالت نشست. سپس حرکتی کرد و از جای برخاست و حمد و ثنای الهی را به جای آورد و بر پیامبر اکرم و اهل بیتش درود فرستاد... (19)
سر به زیر انداختن و سکوت قبل از تبیین مسائل توحیدی، باعث کنجکاوی و اشتیاق افراد شده، آنها را آماده استماع مطالب بسیار مهم توحیدی می‌نماید. شاید حضرت با سر به زیر افکندن می‌خواست تأسف خود را از سطح تفکر مخاطبان نشان دهد و با زبان بی‌زبانی اعلام فرماید که آزموده را آزمودن خطاست. جالب این جاست که حضرت با وجود این که از پذیرش ولایت عهدی مأمون، اکراه داشت و خود را در بین حسودان و معاندان می‌دید، از تبیین و آموزش توحید سرباز نزد و حتی به خطبه‌ای کوتاه بسنده نکرد، بلکه خطبه‌ای طولانی و رسا و مناسب با زمان و موقعیت فراهم شده، ایراد فرمود؛ خطبه‌ای اعتقادی که پس از گذشت قرن ها، بسیار راه‌گشا و کاربردی است.

ج- دسته‌بندی مطالب

دسته‌بندی مطالب، سرعت و دقت آموزش به دنبال دارد. حضرت امام رضا (علیه السلام) بسیار ماهرانه، به دسته‌بندی مطالب می‌پرداخت و زمینه یادگیری بهتر و بیشتر را برای افراد فراهم می‌فرمود. نمونه‌های دسته‌بندی در کلام ایشان را می‌توان در بیان نظم موجود در هستی و قدرت لایزال الهی، در تبیین آیه (وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً) (20) و توضیح انواع باران، (21) در تشریح جهات مختلف ضرورت اقرار به یکتایی خداوند (22) و در تبیین گرایش‌های سه گانه در باب توحید (23) مشاهده کرد.

د - تفهیم مطلب

حضرت با بیان شیوا و بهره‌گیری از آیات و روایات نبوی (صلی الله علیه و آله و سلم) (24) و ائمه اطهار (علیه السلام)، (25) معنای لغوی، (26) عقل، (27) حقایق علمی، (28) مصادیق اتم واکمل، (29) و مثال، (30) به تفهیم مطلب خود می‌پرداخت.

5. مجاب کردن افراد

ابوصلت هروی در بیان علم والای حضرت امام رضا (علیه السلام) و قدرت ایشان در مجاب کردن افراد می‌گوید:
من داناتر از علی بن موسی الرضا (علیه السلام) را ندیدم و هر دانشمندی هم که با وی مجالست می‌کرد، این مطلب را تصدیق می‌نمود. مأمون علمای ادیان و فقهای شرایع را در مجلسی گرد می‌آورد و حضرت رضا را دعوت می‌کرد تا با آنان گفتگو کند. حضرت همه آنها را مجاب می‌کرد، و همگان فضل و دانش وی را می‌ستودند و به عجز و ناتوانی خود اعتراف می‌کردند. (31)
در پایان اغلب پرسش‌های مأمون از حضرت رضا (علیه السلام)، عبارات (فَرَّجتَ عَنِّی یا أباالحسنِ فَرَّج اللهُ عَنک)(32) و (دَرُّک یا أَبَاالحَسَنِ یا الله درک یا ابالحسن) (33) مشاهده می‌شود. این دلیلی بر علم گسترده آن حضرت و موفقیت ایشان در تفهیم علم خود به افراد است، به طوری که طرف مقابل، جواب سؤال خود را دریافت می‌کرد.
فتح بن یزید جرجانی نیز در گفتگوی توحیدی با حضرت، بیان داشت: (جُعِلتُ فِدَاک فَرَّجتَ عَنِّی، فَرَّجَ اللهُ عَنک.) (34) گاهی نیز افراد از پاسخ‌های آن حضرت متحیر و مبهوت شده، (35) به علم بسیار بالای ایشان اعتراف می‌کردند. (36) هم‌چنین در جلسه مناظره امام رضا (علیه السلام) با سلیمان مروزی در موضوع بداء، سلیمان به مأمون گفت: «از امروز به بعد به خواست خدا، بداء را انکار نخواهم کرد و آن را دروغ نخواهم پنداشت.» (37)
امام رضا (علیه السلام) درباره مجاب کردن مأمون و در پاسخ به این سؤال خود، که «آیا می‌خواهی بدانی مأمون چه زمان پشیمان می‌شود؟»، خطاب به نوفلی می‌فرماید:
زمانی که ببیند با اهل تورات با تورات‌شان و با اهل انجیل با انجیل‌شان و با اهل زبور با زبورشان و با صابئین به عبری و با زردشتیان به فارسی و با رومیان به رومی و با هر فرقه‌ای از علما به زبان خودشان بحث و همه را مجاب می‌کنم و در بحث بر همگی پیروز می‌شوم و همه آنان سخنان مرا می‌پذیرند، مأمون خواهد دانست آنچه که در صددش است، شایسته او نیست؛ در این موقع است که مأمون پشیمان خواهد شد. (38)
از این روایت دانسته می‌شود که حضرت رضا (علیه السلام) به تمام زبان‌ها تسلط داشته، چنان که در دیگر روایت‌ها نیز به این مطلب اشاره شده است. (39)

و- تکرار مطلب با توجه به اهمیت آن

حضرت رضا (علیه السلام) در پاسخ به پرسش‌های توحیدی ابوقره، با استفاده از دلایل عقلی و نقلی، هرگونه مشابهتی را از ذات باری تعالی، نفی می‌نماید. تکرار عبارت قرآنی (لَیسَ کَمِثلِهِ شَیءٌ) توسط حضرت، حاکی از اهمیت تفهیم عدم مشابهت غیر خداوند با اوست. (40)

ز- طولانی و کوتاه نمودن پاسخ‌ها با توجه به زمان

امام رضا (علیه السلام) در جلسات آموزش توحید، آن جا که صلاح می‌دانست، با تفصیل به تبیین مطالب می‌پرداخت و آنجا که مصلحت می‌دید، به پاسخ اجمالی بسنده می‌فرمود، اما در هر صورت، به مدیریت زمان توجه داشت؛ مثلاً در مناظره با سلیمان مروزی (متکلم خراسان) آن جا که تشخیص داد او زمان را با تکرار بی‌جای مطلب، تلف می‌کند، چند بار به صورت جدی تذکر داد: «وَیلَکَ! کَم تَرَدَّدُ فِی هَذِهِ المَسئَلَة؟» (41) و «کَم تُرَدِّد؟» (42)
حضرت با مدیریت زمان و برنامه‌ریزی صحیح، نماز اول وقت را حتی در جلسات آموزش توحید، به تعویق نمی‌انداخت، چنان که مناظره مهم ایشان با بزرگان دیگر ادیان، به محض فرارسیدن زمان نماز، قطع شد، طوری که عمران گفت: «مولای من! سؤال مرا قطع نکن. دلم نرم شده است!» حضرت فرمود: «نماز می‌خوانیم و بر می‌گردیم.» (43)

ح- صبر و حوصله در آموزش مطالب

صبر و حوصله فراوان حضرت در تبیین و آموزش مسائل توحیدی، در پاسخ طولانی به پرسش‌های توحیدی ابوقره، (44) پاسخ‌ تفصیلی به پرسش‌های فراوان مأمون و پاسخ به حسین بن بشار (45) کاملاً هویداست. گاهی افراد حاضر در جلسه از صبر و حوصله ایشان، کاسه صبرشان لبریز شده، زبان به اعتراض می‌گشودند؛ مثلاً در جلسه مناظره حضرت با سلیمان مروزی، مأمون خطاب به سلیمان فریاد زد و گفت: آیا با چنین کسی مکابره می‌کنی و جواب سربالا می‌دهی؟ انصاف را از دست نده. آیا نمی‌بینی که در اطرافت از اهل نظر و بحث نشسته‌اند؟ (46)
در ادامه جلسه نیز مأمون گفت: وای بر تو‌ای سلیمان! چقدر این حرف غلط را تکرار می‌کنی؟!
این سخن را قطع کن و به سراغ مطلب دیگری برو، چون نمی‌توانی جواب دیگری بدهی.
حضرت فرمود: «رهایش کن ‌ای امیرمؤمنین! صحبتش را قطع نکن.» (47)
در همین جلسه، بعد از یکی از پاسخ‌های سلیمان، مأمون و اطرافیان خندیدند و حضرت رضا (علیه السلام) نیز خندید و فرمود: «بر متکلّم خراسان سخت نگیرید و او را اذیت نکنید» (48) و با وجود طولانی شدن جلسه، با صبوری فراوان به سلیمان فرمود: «لَا بَأسَ، أَتمِم مَسألتک.» (49)

ط- استفاده از ابزار تشویق و تنبیه

حضرت در حین آموزش و تبیین مسائل توحیدی، در صورت مصلحت، به تشویق یا تنبیه مخاطب می‌پرداخت؛ به عنوان نمونه برای تشویق حسین بن خالد، فرمود: «خداوند به تو خیر عطا کند.» (50) نیز برای تنبیه ابوقره، به او فرمود:
وای بر تو! چطور جرأت می‌کنی پروردگار خود را به تغیر از حالی به حالی دیگر وصف کنی و همان را که بر مخلوقین جاری می‌شود، بر حضرت حقّ جاری سازی؟ (51)
در جایی دیگر هم به ابوقره فرمود:
سبحان الله از این طرز تفکّر! پناه بر خدا از شباهت او به خلق، یا تکلّم او هم چون سخنرانان. هیچ چیزی مانند او نیست، نه گوینده‌ای و نه عمل کننده‌ای. (52)
هم چنین در تبیین مسائل توحیدی به او فرمود: «آیا حیا نمی‌کنید؟!»
امام رضا (علیه السلام) در تبیین تفویض علم الهی به انبیا و ائمه (علیه السلام) خطاب به علی بن جهم می‌فرماید:
وای بر تو‌ای علی! از خدا بترس. این عمل‌های شنیع را به پیغمبران خدا نسبت مده وکتاب خدا را برای خود تفسیر مکن.» (53)
هم چنین آن حضرت در آموزش مسائل توحیدی به سلیمان می‌فرماید: «یا خُراسَانِی! مَا أَکثَرَ غَلَطَک» (54) و در ادامه همین جلسه، او را با لفظ «جاهل» مورد خطاب قرار می‌دهد. (55)

ی- استفاده از وسایل کمک آموزشی

امام رضا (علیه السلام) در آموزش، از ساده‌ترین و در دست‌رس‌ترین چیزها به عنوان وسایل کمک آموزشی استفاده می‌فرمود. استفاده از بدن، دستان و انگشتان، حین آموزش و تبیین مسائل توحیدی، در روایات زیر مشاهده می‌شود.
از محمدبن عبدالله خراسانی خادم حضرت رضا (علیه السلام) روایت شده است:
مردی از زنادقه بر حضرت رضا (علیه السلام) وارد شد، در حالتی که جماعتی نزد آن بزرگوار حضور داشتند... شخص دهری عرض کرد: مرا اخبار کن که خدای شما چه زمان بوده است. حضرت فرمود: «تو مرا اخبار کن که چه زمان نبوده تا من اخبار کنم که چه زمان بوده است.» دهری عرض کرد: دلیل آن را بفرما؟ آن بزرگوار فرمود: «چون که من نظر می‌کنم به بدن خود که ممکن نیست خود را در عرض یا در طول، کم و زیاد کنم و برای من ممکن نیست خود را در عرض یا در طول، کم و زیاد کنم و برای من ممکن نیست که ناخوشی‌ها را از بدن خود دفع کنم و هر چه برای آن منفعت دارد، یعنی خوبی را جلب کنم. پس می‌دانم که برای این بنیان، بنا کننده‌ای هست و کسی وجود دارد که این بنیان را درست کرده است...» (56)
حسین بن خالد می‌گوید:
از امام رضا (علیه السلام) پرسیدم: مقصود از «وَ السَّمَاءِ ذَاتِ الْحُبُکِ‌ » (57) چیست؟ آن حضرت فرمود: «آسمان‌ها وابسته به زمین‌اند» و انگشتان خود را درهم کرد. گفتم: چگونه وابسته به زمین‌اند، با این که خدا می‌فرماید: (ا رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا)؟ (58) فرمود: «سبحان الله! آیا نمی‌فرماید بی‌ستون دیدنی؟» گفتم: چرا. فرمود: «پس ستونی هست، ولی دیده نمی‌شود». گفتم: قربانت! این چگونه است؟ آن حضرت دست چپ خود را گشود و دست راستش را بر آن نهاد و فرمود: «این زمین دنیاست که آسمان دنیا بالایش گنبد است و زمین دوم، بالای آسمان دنیاست و آسمان دوم بالایش گنبد است و زمین سوم بالای آسمان دوم است...» (59)
حضرت در این دو روایت، به زیبایی از ساده‌ترین وسایل کمک آموزشی، یعنی بدن و دست، انگشتان بهره می‌برد و مطلب مورد نظر خود را تبیین می‌فرماید.

ک – رعایت‌شأن ظاهری افراد

امام رضا (علیه السلام) در جلسات تبیین مسائل توحیدی، شأن ظاهری افراد را رعایت می‌نمودند؛ مثلاً در مجلس مناظره‌ای که مأمون با بزرگان دیگر ادیان ترتیب داده بود، زمان نماز که رسید، حضرت رو به مأمون کرد و فرمود: «وقت نماز شده است». ایشان این گونه احترام او را مقابل دیگران رعایت کرد و سپس مجلس را برای ادای نماز ترک نمود. حضرت احترام عمران را هم رعایت کرد و وقتی گفت: «مولای من! سؤال مرا قطع نکن. دلم نرم شده است!» حضرت فرمود: «نماز می‌خوانیم و بر می‌گردیم.» (60)
حضرت با قبول دعوت مأمون جهت شرکت در جلسات مناظره نیز شأن ظاهری او را مقابل بزرگان دیگر ادیان رعایت فرمود و حتی در جلسه مناظره با سلیمان مروزی، مأمون را با لقب «امیرالمؤمنین» مورد خطاب قرار داد. (61)

ل – صراحت و قاطعیت و عدم تسامح و تساهل

امام رضا (علیه السلام) در آموزش و تبیین مسائل توحیدی قاطعانه و با صراحت فرمود:
لا إِلَه إِلَّا اللُ العَلی العَظیمُ، کَذَبَ العَادِلُونَ و ضَلُّوا ضَلالاً بعیداً و خَسِرُوا خُسراناً مُبِیناً؛ (62)
معبودی جز الله نیست که بزرگ و بلند مرتبه است. کسانی که خدا را با دیگر موجودات یکسان می‌دانند، دروغ گفته‌اند و به ضلالت بزرگی دچار گشته اند و آشکارا زیان دیده‌اند.
در جایی دیگر می‌فرماید:
هر که خدا را به آفریده‌اش تشبیه کند، مشرک است و هر که او را به جا و مکان وصف کند، کافر است و هر که به او نسبت دهد آنچه را که از آن نهی فرموده، دروغ‌گوست.
سپس این آیه را تلاوت می‌کند: (إِنَّمَا یَفْتَرِی الْکَذِبَ الَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِآیَاتِ اللَّهِ وَ أُول?ئِکَ هُمُ الْکَاذِبُونَ ) (63) (64)
هم چنین خطاب به احمد بزنطی که قائل به صورت برای خداوند بود، فرمود: «این کار را رها کن...» (65) زمانی هم که یکی از زنادقه از امام رضا (علیه السلام) پرسید: «مرا آگاه فرما که او چگونه است و کجاست؟» فرمود:
وای بر تو! به راه اشتباه و غلط رفته‌ای. او مکان را آفریده و او بوده است و مکانی نبوده. او کیفیت را ایجاد کرده و بوده، زمانی که کیفیت نبوده. پس با کیفیت و مکان و حواس شناخته نمی‌شود و به هیچ چیزی مقایسه نمی‌گردد. (66)
ابوهاشم جعفری می‌گوید:
از آن حضرت سؤال کردم: آیا خدای وصف می‌شود: یعنی روا باشد که او را وصف کنند و نشان دهند؟ حضرت فرمود: «آیا نمی‌توانی قرآن را بخوانی یا آن را نمی‌خوانی؟» (67)
حضرت بسیار مدبرانه، راه را بر غالیان سد کرد و در عین حال به دشمنان اهل بیت (علیه السلام) اجازه سوء استفاده نداد و مکرر در دعای خود می‌فرمود:
پروردگارا! من از آن کسانی که درباره ما سخنی را می‌گویند که ما در خود ندانسته‌ایم، به سوی تو تبری می‌جویم. پروردگارا! من بیزارم از آن کسانی که برای ما چیزی را ادعا می‌کنند که حق ما نیست. (68)

4. توجه امام رضا (علیه السلام) به نکات بعد از آموزش

الف – ارائه تکلیف

از امام رضا (علیه السلام) در مورد توحید سؤال شد؛ آن بزرگوار فرمود:
کلّ من قرأ (قُل هُوَ اللهُ أَحَدٌ) و آمن بها، فقد عرف التوحید» (69)
هر کس سوره توحید را بخواند در حالی که به آن ایمان داشته باشد، توحید را شناخته است.
بر اساس این روایت، خواندن توحید و ایمان به آن، یکی از تکالیف توحیدی به شمار می‌رود.

ب- برپایی جلسات نقد و بررسی محتوای آموزشی

اباصلت هروی می‌گوید:
به علی بن موسی الرضا (علیه السلام) عرض کردم: یا ابن رسول الله! در مورد روایتی که اهل حدیث آن را نقل کرده‌اند، مبنی بر این که «مؤمنان در بهشت از منزل‌های خود خداوند را زیارت می‌کنند، چه می‌فرمایید؟ حضرت فرمود:
ای اباصلت! خدای تبارک و تعالی پیغمبر گرامی خود محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) را بر جمیع خلق، اعم از پیغمبران و ملائکه، فضیلت داد و طاعت از او را اطاعت از خود و پیروی از او را پیروی از خود و زیارت او را در دنیا و آخرت، زیارت خود قرار داد و فرمود: (مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ) (70) و فرمود: (إِنَّ الَّذِینَ یُبَایِعُونَکَ إِنَّمَا یُبَایِعُونَ اللَّهَ یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ) (71) و پیغمبر مکرم فرمود: «هر کس در زمان حیات من یا بعد از مرگم، مرا زیارت کند، خداوند را زیارت کرده است.» درجه پیغمبر در بهشت، بلندترین درجات است و کسی که از منزل خود در بهشت، آن جناب را در درجه او زیارت کند، خداوند تبارک و تعالی را زیارت کرده است. (72)
از حسین بن خالد نقل شده است: به امام رضا (علیه السلام) عرض کردم: مردم از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) روایتی نقل می‌کنند که حضرت فرموده: «خداوند، آدم را به شکلش (شکل خدا) آفرید.» امام (علیه السلام) در جواب فرمود:
خدا آنها را بکشد! اول حدیث را حذف کرده‌اند. روزی حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) از مقابل دو تن که به یکدیگر دشنام می‌دادند، می‌گذشت. یکی از آن دو به دیگری می‌گفت:
خدا چهره تو و چهره هر کس را که به تو شبیه است، زشت گرداند! رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) به او فرمود: «ای بنده خدا! این سخن را به برادرت نسبت مده، زیار خداوند آدم (علیه السلام) را به شکل او آفرید.» (73)
ابراهیم بن ابی محمود نیز می‌گوید:
به حضرت رضا (علیه السلام) عرض کردم: نظر شما درباره حدیثی که مردم از حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل می‌کنند، چیست که حضرت فرمود: «خداوند تبارک و تعالی هر شب جمعه به آسمان دنیا فرود می‌آید؟» امام (علیه السلام) فرمود:
خداوند لعنت کند کسانی را که کلمات را از محلّ خود جابه جا و تحریف می‌کنند. به خدا قسم، رسول خدا چنین سخنی نگفته است، بلکه فرمود: «خداوند تعالی در ثلث آخر هر شب و در هر شب جمعه از اوّل شب، فرشته‌ای را به آسمان دنیا می‌فرستد و آن فرشته به فرمان خداوند ندا می‌کند: آیا درخواست کننده‌ای هست تا خواسته‌اش را برآورده کنم؟ آیا توبه کننده‌ای هست تا توبه اش را بپذیرم؟ آیا استغفار کننده‌ای هست تا او را بیامرزم؟ ‌ای که طالب خیر هستی! به این سو بیا.‌ ای که به دنبال شرّ هستی! دست نگه‌دار. این فرشته تا طلوع فجر این ندا را ادامه می‌دهد و چون فجر طلوع کرد، به محل خود در ملکوت آسمان باز می‌گردد.» این حدیث را پدرم از جدّم و او از پدرانش از قول رسول‌الله (صلی الله علیه و آله و سلم) برایم نقل کرد. (74)
پس شاگردان با عرضه حدیث بر معلم بزرگ زمانه خویش، حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام)، در کلاس درس ایشان به نقد و بررسی احادیث و روایات، یا همان «محتوای آموزشی» می‌پرداختند.

ج – ارائه راهکار اساسی

امام رضا (علیه السلام) در کنار نقد و بررسی محتوای آموزشی، راهکار اساسی را هم به شاگردان مکتب خود می‌آموخت. ایشان بسیار آگاهانه، چراغی فرا روی افراد زمانه خود و دیگر نسل‌های بشری قرار می‌دهد تا در وادی روایات جعلی، سرگردان نمانند و به بیراهه نروند.
آن بزرگوار می‌فرماید:
هرگاه روایات با قرآن مخالفت داشت، من آن اخبار را تکذیب می‌کنم، زیرا مسلمین اجماع کرده‌اند که با علم ودانش نمی‌توان خداوند را دریافت، و با دیدگان ظاهر نمی‌توان او را دید و خداوند را به هیچ چیزی نمی‌توان تشبیه کرد.» (75)
آری، حضرت با ارائه راهکار عرضه روایات بر قرآن، اطمینان از سلامتی و صحت محتوای آموزشی را برای شاگردان خود به ارمغان آورد.

نتیجه‌گیری

حضرت رضا (علیه السلام) در تبیین مسائل توحیدی، آن هم در آن بازه زمانی، با مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی دقیق، موقعیت و نیاز وسطح فکر مخاطب را در نظر می‌گرفت و بسیار دقیق و کارشناسانه عمل می‌کرد. ایشان در حین آموزش، با صبر و حوصله و مدیریت زمان، با توجه به محیط اموزشی، از تمام امکانات موجود (تکنولوژی آموزشی) استفاده می‌فرمود و مطالب توحیدی را به مخاطب، تفهیم و او را مجاب می‌نمود. حضرت حتی پس از آموزش نیز شاگردان مکتب خود را رها نمی کرد و با نقد و بررسی محتوای آموزشی و با ارائه بهترین راهکار عملی، مانع از انحراف وکج فهمی آنها می‌شدند.
شایان توجه است که حضرت رضا (علیه السلام) قرن‌ها پیش در تعامل با مردم زمانه خویش، با امکانات محدود و تحت نظارت دشمنان، چنین مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی را ارائه می‌نماید. حال باید پرسید امروزه با توجه به امکانات و تکنولوژی پیشرفته، چه مقدار در امر آموزش موفق بوده‌ایم؟ آیا قبل از هر برنامه‌ریزی آموزشی، نیازسنجی صورت می‌گیرد؟ آیا موقعیت‌شناسی و مخاطب‌شناسی را مبنای برنامه‌ریزی‌های آموزشی قرار می‌دهیم؟ آیا به محتوای آموزشی که با روح مخاطب سروکار دارد، اهمیت می‌دهیم؟ آیا پس از دوره‌های آموزشی، شاگردان زیر بال و پر اساتید خبره، رشد می‌کنند؟ یا آن که اخذ مدرک به معنای خداحافظی استاد با شاگرد است؟

پی‌نوشت‌ها:

1. عزیزالله عطاردی، اخبار و آثار حضرت امام رضا (علیه السلام)، ص 331.
2. توحید، آیه‌ی 1-4.
3. شورا، آیه‌ی 11.
4. بقره، آیه‌ی 137.
5. صدوق، التوحید، ص 95.
6. مثل ایراد خطبه طولانی توحیدیه و مناظره با بزرگان ادیان، مانند عمران صابی. (ر.ک: ابن شعبه حرانی، تحف العقول عن آل الرسول (ص)، ص 423)
7. مردی به خدمت امام رضا (ع) آمد و عرض کرد: «آیا پروردگارت می‌تواند آسمان‌ها و زمین و آنچه در میانه این‌هاست را در تخم مرغی قرار دهد؟» حضرت فرمود: «آری ودر کوچک تر از تخم مرغ نیز. او آنها را در چشم تو قرار داده و آن کمتر از تخم مرغی است، زیرا هرگاه آن را بگشایی، آسمان و زمین و آنچه در میانه آنهاست را می‌بینی و اگر می‌خواست، تو را از آنها کور می‌گردانید تا آنها را نبینی.» (عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین ، ج1، ص 39)
8. اسحاق بن راهویه می‌گوید: حضرت رضا (علیه السلام) در جمع مردم نیشابور، به نقل از پدر و اجداد پاکش، به نقل از رسول خدا (ص) فرمود: «من از جبرئیل شنیدم که می‌فرمود: از خدای جل جلاله شنیدم که می‌فرمود: کلمه لا اله الا الله (توحید) حصار من است. پس هر که در حصار من داخل شود، از عذاب من ایمن باشد.» اسحق بن راهویه می‌گوید: چون حیوان سواری آن حضرت گذشت، ما را ندا داد: «با شروط آن و من از جمله شروط آن هستم.» (صدوق، الأمالی، ص 235؛ همو، توحید، ص 25؛ همو، معانی الاخبار، ص 371؛ علی رضا صابری یزدی و محمدرضا انصاری محلاتی، الحکم الزاهره، ترجمه انصاری، ص 89).
9. ر.ک: صدوق، عیون اخبار الرضا (علیه السلام)، ترجمه: علی اکبر غفاری و حمیدرضا مستفید، ج1، ص 313.
10. از حمدان بن سلیمان روایت شده است: «به حضرت رضا (ع) نوشتم و از آن جناب سؤال کردم که آیا افعال و کردار بندگان آفریده شده یا آفریده نشده است؟ در جواب من نوشت: «افعال و کردار بندگان، دوهزار سال پیش از آفریدن آنان در علم خدا مقدر بود.» (تفسیر نورالثقلین، عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، ج1، ص 752 و ج4، ص 3)
محمدبن عبید می‌گوید: «به حضرت رضا (ع) نامه نوشتم و درباره دیدن خدا و آنچه عامه و خاصه روایت کرده‌اند، سؤال کردم و خواستم که این مطلب را برایم شرح دهد...» (الکافی، ترجمه: مصطفوی، ج1، ص 129؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ص 755)
شخصی به نام جعفر می‌گوید: خدمت ابوالحسن حضرت امام رضا (ع) نامه نوشتم و از او در مورد توحید خداوند سؤال کردم. پس آن حضرت پاسخی را به خط خود به من نوشت و فردی به نام فتح، آن نامه را برای من آورد و من آن را خواندم... (صدوق، التوحید، ص 56)
11. طبرسی، الاحتجاج، ج2، ص 405-407؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ص 753 و 575 و ج3، ص 413.
12. حضرت در تبیین علم خداوند به تمام آنچه که در بهشت و دوزخ است، به سلیمان فرمود: «ای سلیمان! آیا خداوند به تمام آنچه که در بهشت و دوزخ است، علم دارد؟» سلیمان گفت: بله. حضرت فرمود: «آیا آنچه را که خداوند می‌داند که در آینده ایجاد خواهد شد، ایجاد خواهد شد؟» گفت: بله. حضرت فرمود: «حال اگر موجود شد به گونه‌ای که دیگر چیزی باقی نماند، آیا باز هم خداوند می‌تواند چیزهای دیگری به آنها بیفزاید یا صرف نظر می‌کند؟» (عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج1، ص 494 و 495)
13. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج1، ص 150.
14. جعفر بن محمد اشعری از فتح بن یزید جرجانی، نقل کرده که گفت: «به خدمت ابوالحسن حضرت امام رضا (ع) نامه نوشتم و از او درباره توحید خدا سؤال کردم. پس به خط خود به من نامه نوشت.» جعفر می‌گوید: «فتح آن نامه را به من نشان داد و من آن را خواندم. خط امام رضا (ع) بود که: بسم الله الرحمن الرحیم، سپاس و ستایش برای خداست که ستایش را به بندگانش الهام فرموده...» (همو، التوحید، ص 56)
15. همو، علل الشرائع، ج1، ص 9 و 10؛ عزیزالله، عطاردی، مسند الإمام الرضا (ع)، ج1، ص 21.
16. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج2، ص 103؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج4، ص 560 و ج5، ص 391.
17. عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج5، ص 707 و 708.
18. همان، ج1، ص 706.
19. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج1، ص 150.
20. بقره، آیه 22.
21. عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج1، ص 41.
22. همان، ج5، ص 707 و 708.
23. همان، ج4، ص 562 و صدوق، التوحید، ص 107.
24. صدوق، همان، ص 25.
25. همو، عیون اخبار الرضا (ع)، ج2، ص 12؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج1، ص 45 و 46.
26. صدوق، همان، ج1، ص 201؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ص 261 و ج3، ص 449 و 450.
27. عبدالله بن قیس می‌گوید: از امام رضا (علیه السلام) شنیدم می‌فرمود: (بَل یداهُ مَبسوطتان). عرض کردم: خداوند مانند ما دو دست دارد؟ فرمود: «خیر، اگر چنین بود که از به شمار می‌رفت.» (عطاردی، عزیزالله، اخبار و آثار حضرت امام رضا (ع) ).
28. عبد علی بن جعبد علی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج4، ص 195 و ج5، ص 121 و 366؛ ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، حضرت در توجه دادن به آفاق، به آفرینش هفت آسمان و هفت زمین و وابستگی زمین و آسمان به یک دیگر و آسمان بدون ستون دیدنی اشاره می‌فرماید که حاکی از احاطه علمی ایشان است. ایشان با تفسیر آیه و تبیین آسمان بدون ستون دیدنی، پرده از حقیقتی علمی بر می‌دارد که در زمان نزول آیات، بر کسی آشکار نبود. (علی بن ابراهیم قمی، تفسیر القمی، ج2، ص 328)
29. ملامحسن فیض کاشانی، تفسیر الصافی، ج5، ص 370؛ سیدهاشم بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ج5، ص 747؛ عبد علی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج1، ص 118، ج4، ص 495 و ج5، ص 664.
30. حضرت فرمود: «او قائم است، اما نه به معنای ایستادن روی پا با زحمت و سختی و خستگی، مثل ایستادن سایر اشیاء. وقتی می‌فرماید: خدا قائم است، معنایش این است که حافظ و قیم اشیاست؛ مثل این که گفته می‌شود:
فلانی قائم به امر فلانی است، یعنی کارهای او به دست فلانی است...». (الکافی، ج1، ص 121؛ صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ترجمه: علی اکبر غفاری و حمیدرضا مستفید، ج1، ص 298؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج2، ص 508 و ج5، ص 580.)
31. طبرسی، إعلام الوری بأعلام الهدی، ص 328.
32. خاطرم را آسوده کردی ‌ای اباالحسن! خداوند خاطرت را آسوده نماید. (عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج2، ص 336)
33. آفرین بر شما‌ای ابالحسن! (همان، ج3، ص 449 و 450، ج4، ص 443 و ج5، ص 57؛ صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج1، ص 201 و 202)
34. (همان، ص 128) صدوق.
35. قَالَ صَفوَانُ: «فَتَحَیر َاَبوقُرَّة وَ لَم یحِر جَوَاباً حَتَّی قَامَ وَ خَرَج.» (طبرسی، الإحتجاج، ج2، ص 408)
36. سلیمان در مجلس مأمون به امام رضا (علیه السلام) گفت: «اراده همان قدرت است». حضرت رضا (ع) فرمود: «خداوند (عجل الله) بر آنچه اراده نکند هم قادر است و این مطلب قطعی است، چون خداوند فرموده: «وَ لئن شِئنا لَنذهَبَنَّ بِالَّذِی أوحَینا إلَیکَ» اگر اراده همان قدرت می‌بود، خداوند اراده کرده بود که آن را ببرد، چرا که قدرت بر این کار را داشت.» سلیمان در جواب درماند. مأمون گفت: «ای سلیمان! او عالم‌ترین هاشمی است.» سپس حاضران مجلس را ترک کردند، (صدوق، همان، ج1، ص 191؛ عبد علی بن جمعه عروسی حویزی، همان ج3، ص 220)
37. صدوق، همان، ج1، ص 183.
38. همان، ترجمه: علی‌اکبر غفاری وحمیدرضا مستفید، ج1، ص 316.
39. عَن أَبِی الصَّلتِ الهَرَوِی قَالَ: کَانَ الرَّضَا (ع) یکَلِّمُ النَّاسَ بِلغَاتِهِم وَ کَانَ و اللهِ اَفصَحَ النَّاسِ و أعلَمَهُم بِکُلِّ لِسَانٍ وَ لُغَةٍ: فَقُلتُ لَهُ یوماً: یا ابنَ رَسُولِ الله! إنِّی لَاَعجَبُ مِن مَعرِفَتِک بِهَذِهِ اللَّغَاتِ عَلَی اختِلَافِهَا. فَقَالَ: یااَبَا الصَّلتِ! أنَا حُجَّةُ اللهِ عَلَی خَلقِهِ وَ مَا کَانَ اللهَ لِیتَّخذَ حُجَّةً عَلَی قَومٍ وَ هُوَ لَا یعرِفُ لُغَاتِهِم. أوَ مَا بَلَغَک قَولُ أَمِیرِالمُؤمِنِینَ: اُوتِینَا فَصلَ الخِطابِ؟ فَهَل فَصلُ الخِطَابِ إلَّا مَعرِفَةُ اللُّغَات؟ (صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج2، ص 228).
40. طبرسی، الإحتجاج علی اهل اللجاج، ج2، ص 405-407.
41. وای بر تو! چقدر این مطلب را تکرار می‌کنی؟ (صدوق، همان ج1، ص 187؛ عبد علی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج3، ص 145)
42. صدوق، همان.
43. همان، ص 172.
44. طبرسی، الإحتجاج علی أهل اللجاج، ج2، ص 405 – 407؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج1، ص 575 و 753 و ج3، ص 413.
45. عبد علی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج1، ص 53 و 54 و ج5، ص 6.
46. صدوق، همان، علی‌اکبر غفاری و حمیدرضا مستفید، ج1، ص 370.
47. همان، ص 380.
48. همان، ص 372.
49. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج1، ص 187.
50. همان، ص 146؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج1، ص 751.
51. طبرسی، الإحتجاج، ج2، ص 408.
52. همان، ج2، ص 405؛ همان، ترجمه بهراد جعفری، ج2، ص 393 و 394.
53. عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ص 318.
54. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج1، ص 187.
55. همان، ص 189.
56. عبد علی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج1، ص 15 و 424 و ج5، ص 124.
57. «به آسمان آراسته سوگند.» (ذاریات، آیه‌ی 7) سوگند به آسمان که دارای راه‌هاست. (ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج10، ص 110).
58. «خدا همان کسی است که آسمان‌ها را بدون ستونی که ببینید، برافراشته». (رعد، آیه‌ی 2)
59. علی بن ابراهیم قمی، تفسیر القمی، ج2، ص 328؛ عبد علی بن جمعه عروسی حویزی. همان، ج4، ص 195 و ج5، ص 121 و 366؛ ناصر مکارم شیرازی، همان.
60. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج1، ص 172.
61. همان، ص 188.
62. همان، ص 154.
63. «فقط کسانی دروغ را می‌سازند که آیه‌های خدا را باور ندارند و آنها خودشان دروغ‌گویانند». (نحل، آیه 105)
64. فضل بن حسن طبرسی، مشکاة الانوار فی غرر الاخبار، ص 9؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج3، ص 87؛ شهید اول، الدرة الباهرة من الأصداف الطاهرة، ترجمه عبدالهادی مسعودی، ص 36؛ بحارالانوار، ج75، ص 353.
65. عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج3، ص 130 و ج5، ص 155.
66. صدوق، التوحید، ص 251.
67. همان، ترجمه: محمدعلی اردکانی، ص 103؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، همان، ج1، ص 753.
68. مفید، تصحیح الاعتقاد، ج1، ص 99.
69. صدوق، عیون أخبار الرضا (ع)، ج1، ص 133؛ عزیزالله عطاردی، مسند الامام الرضا(ع)، ج1، ص 42.
70. «هرکس رسول را اطاعت کند، خداوند را اطاعت کرده است». (نساء، آیه 80)
71. «[ای رسول!] کسانی که با تو بیعت کرده‌اند و دست خدا بالای دست خلق است [و چون دست خلق نیست]» (فتح، آیه‌ی 10)
72. صدوق، همان، ج1، ص 116؛ عبدعلی بن جمعه عروسی حویزی، تفسیر نورالثقلین، ج1، ص 521 و ج5، ص 60.
73. صدوق، همان، ترجمه: علی‌اکبر غفاری و حمیدرضا مستفید، ج1، ص 240 و 241.
74. همان، ص 254 و 255.
75. عزیزالله عطاردی، اخبار و آثار حضرت امام رضا (ع)، ص 265.

منابع تحقیق :
1. بحرانی، سیدهاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تحقیق: قسم الدراسات الاسلامیة مؤسسة البعثة، بنیاد بعثت، تهران 1416 ق، چاپ اول.
2. حرانی، حسن بن علی ابن شعبه، تحف العقول عن آل الرسول (صلی الله علیه و آله و سلم) ، جامعه مدرسین 1404 ق، چاپ دوم.
3. شهید اول، شمس‌الدین محمدبن مکی، الدرة الباهرة من الأصداف الطاهرة، ترجمه: عبدالهادی مسعودی، انتشارات زائر، 1379ش، چاپ اول.
4. صابری یزدی، علی رضا و انصاری، محمدرضا، الحکم الزاهرة، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، قم 1375 ش، چاپ دوم.
5. صدوق، محمدبن علی بن بابویه قمی، الأمالی، اعلمی، بیروت، 1400 ق، چاپ پنجم.
6. ــــــــــــ ، التوحید، جامعه مدرسین، قم 1398 ق، چاپ اول.
7. ــــــــــــ ، ترجمه: محمدعلی اردکانی، علمیه اسلامیه، تهران، بی‌تا، چاپ اول.
8. ـــــــــــــ ، علل الشرائع، داوری، بی‌تا، چاپ اول.
9. ـــــــــــــ ، عیون اخبار الرضا (علیه السلام)، نشر جهان، تهران، 1378 ق، چاپ اول.
10. ـــــــــــــ ، عیون اخبار الرضا (علیه السلام)، ترجمه: علی‌اکبر غفاری و حمیدرضا مستفید، نشر صدوق، تهران 1372ش، چاپ اول.
11. ـــــــــــــ ، کمال‌الدین و تمام النعمة، اسلامیه، تهران 1395ق، چاپ دوم.
12. ـــــــــــــ ، معانی الأخبار، جامعه مدرسین، قم 1403 ق، چاپ اول.
13. طبرسی، احمدبن علی، الإحتجاج علی أهل اللجاج، مرتضی، مشهد 1413 ق، چاپ اول.
14. ــــــــــــــ ، الإحتجاج علی أهل اللحاج، ترجمه: بهراد جعفری، اسلامیه، تهران 1381 ش، چاپ اول.
15. طبرسی، فضل بن حسن، إعلام الوری بأعلام الهدی، اسلامیه، 1390 ق، چاپ سوم.
16. طبرسی، فضل بن حسن، مشکاة الأنوار فی غررالأخبار، حیدریه، نجف 1385ق، چاپ دوم.
17. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، اسماعیلیان، قم 1415 ق، چاپ چهارم.
18. عطاردی، عزیزالله، اخبار و آثار حضرت امام رضا (علیه السلام)، انتشارات کتابخانه صدر، تهران 1397 ق، چاپ اول.
19. ـــــــــــــــ، مسند الإمام الرضا (علیه السلام)، آستان قدس رضوی، مشهد 1406 ق، چاپ اول.
20. فیض کاشانی، ملامحسن، تفسیر الصافی، تحقیق: حسین اعلمی، صدر، تهران 1415 ق، چاپ دوم.
21. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، تحقیق: سیدطیب موسوی جزایری، دارالکتاب، قم 1367 ش.
22. ـــــــــــــ ، الکافی، اسلامیه، تهران 1362 ش، چاپ دوم.
23. محمدبن یعقوب، کلینی، الکافی، ترجمه: سید جواد مصطفوی، کتاب‌فروشی علمیه اسلامیه، تهران بی‌تا، چاپ اول.
24. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، اسلامیه، تهران.
25. معارف، زهره، توحید ذاتی و توحید صفاتی در روایات تفسیری حضرت رضا (علیه السلام) (پایان نامه سطح 3)، جامعة الزهرا (علیهما السلام)، قم 1392 ش.
26. مفید، محمدبن نعمان، تصحیح الاعتقاد، کنگره شیخ مفید، قم 1414 ق، چاپ دوم.
27. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیة، تهران 1374 ش، چاپ اول.
منبع مقاله :
جمعی از پژوهشگران؛ (1394)، مجموعه مقالات همایش ملّی «حدیث رضوی» (جلد دوم)، مشهد: انتشارات بنیاد بین‌المللی فرهنگی هنری امام رضا (ع)، چاپ اول.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
علم النفس فلسفی؟ مدیریت و برنامه‌ریزی آموشی حضرت رضا ع در تبیین مسائل توحیدی علم النفس فلسفی؟ مدیریت و برنامه‌ریزی آموشی حضرت رضا ع در تبیین مسائل توحیدی