برگزاری اولین کنفرانس ملی مدیریت و مهندسی پیشرفت در دانشگاه علم و صنعت

[ad_1]

اولین کنفرانس ملی مدیریت و مهندسی پیشرفت، 30 دی ماه به میزبانی دانشگاه علم و صنعت ایران برگزار خواهد شد.

به گزارش روز دوشنبه ایرنا از دانشگاه علم و صنعت ایران، دبیر اولین کنفرانس ملی مدیریت و مهندسی پیشرفت، تقویت گفتمان پیشرفت اسلامی ایرانی به جای گفتمان توسعه را مهم ترین هدف برگزاری این رویداد علمی برشمرد و گفت: در این رهگذر مبانی اصلی حرکت بر اساس تعالیم انسان ساز اسلام، سخنان مقام معظم رهبری مدظله عالی، رویکرد انقلاب اسلامی و فرمایشات امام خمینی (ره) مورد توجه قرار می گیرد
دکتر حسین علی احمدی افزود: دانشکده مهندسی پیشرفت دانشگاه علم و صنعت ایران، بر اساس اهداف تعیین شده در سند چشم انداز دانشگاه و با همکاری اندیشمندان حوزه و دانشگاه اقدم به برگزاری اولین کنفرانس ملی مدیریت و مهندسی پیشرفت کرده و امیدواریم شاهد حضور صاحبان آثار وزین علمی و اندیشمندان این حوزه باشیم.
عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران خاطرنشان کرد: مهلت ارسال مقالات به دبیرخانه کنفرانس تا ساعت 24 روز چهارشنبه 15 دی ماه تمدید شده است.
از مهم ترین محورهای این کنفرانس می توان به فلسفه و مبانی اسلامی پیشرفت، اصول و قواعد ارزشی حاکم بر پیشرفت، مدیریت و مهندسی پیشرفت انقلاب اسلامی در جهان، مدیریت و مهندسی پیشرفت علم و فناوری، مدیریت و مهندسی پیشرفت فرهنگی، مدیریت و مهندسی پیشرفت اقتصادی، کارآفرینی و مدیریت کسب وکار، مهندسی میان رشته ای موثر در پیشرفت با رویکرد اسلامی و مباحثی مانند اقتصاد مقاومتی، مدیریت جهادی، قدرت نرم و سبک زندگی اشاره کرد.
علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر می توانند به سایت این کنفرانس به نشانی http://icmpe.ir یا کانال تلگرام آن به نشانی @icmpe95 مراجعه کنند.

دریافت کننده : زینب کارگر ** انتشار:گلشن
برای اطلاع از اخبار متنوع علمی و فناوری، با کانال علمی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
irnaelm@
https://telegram.me

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
سیویلیکا، مقالات علمی کنفرانس و ژورنالبانک جامع مقالات تمام متن کنفرانس و همایش های ایران در زمینه علوم فیزیکی و مهندسی مقالات ارائه شده در مجامع علمی و بین المللی سال نویسنده عنوان مجمع علمی مکان برگزاری مجمع تاریخ موسوی نظامی مهدی حیدریرزومه علمی دکتر حسین علی احمدی جشفقانی دانشگاه علم و دانشگاه علم و صنعت ایران سیویلیکا، مقالات علمی کنفرانس و ژورنال مجموعه …بانک جامع مقالات تمام متن کنفرانس و همایش های ایران در زمینه علوم فیزیکی و مهندسی نهمین همایش ملی و سومین همایش بین‏ المللی تجارت و …نهمین همایش ملی و سومین همایش بین‏ المللی تجارت و اقتصاد الکترونیکی نهمین همایش ملی سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان …آزمون طراحی و اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار در روزهای پنجشنبه و جمعه مورخ و آذر دانشگاه بیرجند مهر اولین کنفرانس ملی توسعه پژوهش های نوین در مهندسی برق و کامپیوتر اولین همایش های میزبانی شده تاکنون همایش نگار اولین کنفرانس گذر از پارادایم نظام مدیریت منابع انسانی به نظام مدیریت استعداداعضای هیأت علمی مهدی قنّاد کهتوئیقنّاد، مهدی و رحیمی، غلامحسین، تاریخ مهندسی مکانیک در ایران و بررسی ابداعات مکانیکی خوشفکری استارتاپ‌ های ایران ارائه محبوب ترین و جدیدترین پیشنهادات از خدمات و محصولات کسب و کارهای اینترنتی در سیویلیکا، مقالات علمی کنفرانس و ژورنال بانک جامع مقالات تمام متن کنفرانس و همایش های ایران در زمینه علوم فیزیکی و مهندسی، علوم مقالات ارائه شده در مجامع علمی و بین المللی سال نویسنده عنوان مجمع علمی مکان برگزاری مجمع تاریخ موسوی نظامی مهدی حیدری رزومه علمی دکتر حسین علی احمدی جشفقانی دانشگاه علم و صنعت دانشگاه علم و صنعت ایران سیویلیکا، مقالات علمی کنفرانس و ژورنال مجموعه مقالات نهمین بانک جامع مقالات تمام متن کنفرانس و همایش های ایران در زمینه علوم فیزیکی و مهندسی، علوم نهمین همایش ملی و سومین همایش بین‏ المللی تجارت و اقتصاد نهمین همایش ملی و سومین همایش بین‏ المللی تجارت و اقتصاد الکترونیکی نهمین همایش ملی و سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل گیلان آزمون طراحی و اجرای سیستم های آبیاری تحت فشار در روزهای پنجشنبه و جمعه مورخ و آذر ماه آبان کنفرانس ملی فرصت ها و محدودیت های سرمایه گذاری در حوزه صنعت خراسان همایش های میزبانی شده تاکنون همایش نگار همایش نگار نرم افزار طراحی وب سایت و مدیریت همایش و کنفرانس اعضای هیأت علمی مهدی قنّاد کهتوئی قنّاد، مهدی و رحیمی، غلامحسین، تاریخ مهندسی مکانیک در ایران و بررسی ابداعات مکانیکی خوشفکری استارتاپ‌ های ایران تیم کمپ سرویس مدیریت تیم هاست این سرویس به تیم ها کمک می کند تا فعالیت ها و کارهای درون تیم

نمای هوایی از پیشرفت گیگافکتوری تسلا [تماشا کنید]

[ad_1]

خبرگزاری آریا - تسلا برای تولید و رساندن به موقع اتومبیل «مدل 3» به دست مشتریان و همچنین تحقق رؤیای ساخت خودروهای الکتریکی مقرون به صرفه و در عین حال قابل اطمینان، احتیاج به ساخت گیگافکتوری داشت. ابرکارخانه مذکور در ایالت نوادا در حال احداث بوده و هدف از ساخت آن، تولید باتری در مقیاسی عظیم است.
ویدیوی 4k ضبط شده توسط «متیو رابرتز» و به وسیله پهپاد «dji phantom 3»، پیشرفت پروژه مذکور را به نمایش می گذارد. این پروژه قرار است در سال 2020 به اتمام رسیده و همانگونه که انتظار می رود، هنوز راه درازی در پیش دارد. در حال حاضر تنها تعداد کمی از 21 بلوک طراحی شده برای استفاده در ابرکارخانه تسلا تکمیل شده است.
زمانی که گیگافکتوری به اتمام برسد، تسلا امیدوار است تا بتواند در هر سال ظرفیتی معادل با 35 گیگاوات-ساعت انرژی را تولید کند که متناسب با ساخت 500,000 اتومبیل در سال است. زیربنای سازه مذکور برابر با 107 زمین مسابقه «فوتبال آمریکایی» است؛ یعنی حدود 478,000 متر مربع.
ساخت به موقع و با بودجه محدود، مسئله دیگری است که باید ببینیم تسلا می تواند از پس آن بر بیاید یا خیر. شرکت تسلا در سال های اخیر به موفقیت های چشم گیری دست پیدا کرده و نام خود را بر سر زبان ها  انداخته اما هم اکنون به دلیل دیرکرد در تحویل به موقع خودروهایش، با مشکلات عدیده ای روبرو شده. همچنین تسلا مجبور است تا اتومبیل های مدل s و مدل x را به دلیل وجود نقص های بالقوه و نگرانی هایی در زمینه ایمنی این محصولات، فراخوانی کند.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
نمای هوایی از پیشرفت گیگافکتوری تسلا تماشا کنید نمای هوایی از پیشرفت گیگافکتوری تسلا تماشا کنید

تاثیر میلیاردرهای خیّر آمریکایی بر پیشرفت دانش

[ad_1]

ماهنامه صنعت و توسعه: پشتوانه مالی یا ذخیره ارزی یک موسسه یا Academic financial endowment به ویژه در آمریکا، به مقدار جمع هدایای نقدی و اوقاف مالی هدیه شده به یک موسسه، مثل دانشگاه گفته می شود. برخی دانشگاه های آمریکا مثل دانشگاه های آیوی لیگ دارای پشتوانه مالی فراوان و در نتیجه خودکفا و در واقغ غیروابسته به بودجه های دولتی هستند. به طور مثال دانشگاه هاروارد با سرمایه کل 29 میلیارد دلار خود یک دانشگاه تماما خصوصی است که بودجه سالانه خود را از منابع گوناگون مانند صنعت، پروانه اکتشاف و اختراع، سرمایه داران و همچنین از دایره فارغ التحصیلان خود تامین می کند.

دانشگاه هاروارد یک دانشگاه خصوصی در شهر کمبریج ایالت ماساچوست در ایالات متحده آمریکاست. قسمت هایی از دانشگاه هاروارد مثل دانشکده پزشکی و دانشکده بازرگانی در شهر مجاور کمبریج یعنی بوستون قرار دارد. هاروارد در سال 1636 میلادی یا 1015 خورشیدی توسط هیات قانون گذاران «مهاجرنشین (کولونی) خلیج ماساچوست» ساخته شد.

این دانشگاه نخستین موسسه آموزش عالی در کشور آمریکا و همچنین نخستین بنیاد در آمریکای شمالی به شمار می رود. نام آن در ابتدا «دانشکده نو» یا «دانشکده در شهرک نو» بود که بعدها در 13 مارس 1639 کشیشی به نام جان هاروارد 400 جلد کتاب به کتابخانه این دانشگاه و همچنین مبلغ 779 پوند به این دانشگاه کمک کرد. قدیمی ترین موسسه آموزش عالی در آمریکا به تَبَع نام نخستین فردی که زمین و کتاب های خود را وقف ساختن آن کرد، هاروارد نام گرفت.

همچنین سامانه دانشگاه تگزاس از پشتوانه سرمایه خصوصی 13.5 میلیارد دلاری برخوردار است. یکی از دلایل مهم موفقیت دانشگاه های آمریکایی در سالیان متمادی، حمایت روز افزون نهادهای غیر دولتی، شرکت ها و افراد خیّر در آمریکا از نظام آموزش عالی کشورشان بوده است. این فرهنگ وقف به موسسات فرهنگی در هیچ جای دیگر دنیا نظیر ندارد.

تنها در سال 2007، دانشگاه های آمریکا مجموعا مبلغ 30 میلیارد دلار هدایای نقدی دریافت کردند. از مهم ترین حامیان مالی آموزش عالی در تاریخ آمریکا می توان افرادی همچون خانواده راکفلر، اندرو کارنگی و وندربیلت را نام برد که حق زیادی بر گردن موفقیت امروزی دانشگاه های بزرگ و سرشناس آمریکا دارند.

بزرگ ترین هدیه در تاریخ آموزش عالی آمریکا از آن بنیاد بیل و ملیندا گیتس است که مقدار آن افزون بر یک میلیارد دلار بوده است و بزرگ ترین دریافت کننده یک هدیه دانشگاه کلتک است که هدیه ای 600 میلیون دلاری دریافت نمود.

بنیاد بیل و ملیندا گیتس

بنیاد بیل و ملیندا گیتس از بزرگ ترین انستیتو خیریه در جهان است. این بنیاد در سال 2000 میلادی به دست بیل و ملیندا گیتس بنیانگذاری شد و در سال 2006 میلادی به دست وارن بافت به دو برابر گسترش یافت.

هدف های اصلی بنیانگذاری این بنیاد افزایش تندرستی و کاهش تهیدستی بسیار بالا در گستره جهان است و در آمریکا گسترش دادن شانس های آموزشی و دسترسی به تکنولوژی اطلاعات و داده ها می باشند. مرکز این بنیاد در شهر سیاتل در ایالت واشنگتن در آمریکا جای دارد و به دست سه تن از عضوهای هیات مدیره به نام های بیل گیتس و همسرش ملیندا گیتس و وارن بافت اداره می شود. دیگر مدیران بنیاد، ویلیام اچ گیتس و پتی استونسیفر (CEO) می باشند. حجم کمک های انجام شده این انستیتو نزدیک به 33 میلیارد دلار است.

بخشش 99 درصد از سهام فیس بوک

مارک زاکربرگ و همسرش پریسیلا چان، اخیرا 99 درصد از سهام فیس بوک شان را بخشیدند. این رقم حدود 45 میلیارد دلار برآورد شده که سبب می شود اقدام اخیر زاکربرگ و چان در تاریخ کم سابقه و از 44 میلیارد دلار بنیاد بیل و ملیندا گیتس کمی بیشتر باشد.

این مبلغ مستقیما در اختیار مرکز Chan Zuckerberg Initiative قرار می گیرد، مرکز غیرانتفاعی که سرمایه گذاری های اختصاصی انجام خواهد داد تا تاثیری مثبت روی جوانب مختلف زندگی بشر داشته باشد. البته سهام زاکربرگ قرار نیست به صورت کلی فروخته شده و به سازمان مذکور منتقل شود.

Chan Zuckerberg Initiative به زودی تاسیس خواهد شد و سه مرتبه در سال، مبلغ حاصل از فروش سهام به آن تزریق خواهد شد، مبلغی که هر سال در نهایت یک میلیارد دلار خواهد بود. در حقیقت، 45 سال به طول خواهد انجامید تا این ثروت به سازمان چان و زاکربرگ منتقل شود. در این بین، اگر سرمایه گذاری های سازمان به کسب سود منجر شد، مبلغ حاصل روی پروژه های دیگر سرمایه گذاری خواهد شد.

زاکربرگ این خبر را به صورت نامه ای برای دختر تازه متولد شده خود نوشت و هدف سازمان Chan Zuckerberg Initiative را به طور کلی پیشرفت پتانسیل های بشر و ارتقای کیفیت بیان کرد. مورد اول در زمینه هایی نظیر پزشکی، اقتصاد و دسترسی آزاد به اطلاعات صحبت می کند و مبحث دوم در ارتباط با کاهش فقر و قدرت بخشیدن به گروه هایی است که کمتر دیده شده اند.

سال گذشته این زوج جوان، مبلغ 25 میلیون دلار برای مبارزه با ابولا اهدا کردند تا در برابر این بیماری ایستاده و از شیوع آن همانند HIV جلوگیری کنند. زاکربرگ همچنین مبلغ 100 میلیون دلار برای بهبود کیفیت مدارس عمومی Newark نیز بخشیده بود. بخشی از اهداف سازمان Chan Zuckerberg Inivtiative با پروژه Internet org فیسبوک نیز مشترک است. زاکربرگ می خواهد اینترنت را به ضعیف ترین نقاط دنیا هم برساند. وی در این نامه به دختر خود از اهمیت های بالای اینترنت نیز می گوید: «بسیاری از فرصت های بزرگ نسل شما در نتیجه دسترسی همه به اینترنت است. اینترنت آنقدر مهم است که در ازای دسترسی 10 نفر به اینترنت، یک نفر از فقر نجات می یابد و یک شغل جدید ایجاد می شود.»

خیّرهای ایرانی در آمریکا

البته ایرانی های مقیم آمریکا هم سهمی در کمک های اینچنینی دارند. به طور نمونه در سال 2006 در تگزاس، گیتی و علی صابریون مقیم هیوستون 10 میلیون دلار به مرکز سرطان ام دی اندرسون دانشگاه تگزاس اهدا کردند. در لس آنجلس دانشگاه جنوب کالیفرنیا نیز در سال 2007 دریافت کننده اهدای 17 میلیون دلاری یک مهندس ایرانی بود، در حالی که دانشگاه کالیفرنیا در ایرویان هدیه ای 30 میلیون دلاری از آقای معراج دریافت کرد.

در سانفرانسیسکو، دانشگاه ایالتی سان فرانسیسکو بزرگ ترین هدیه خود را از یک زوج دیگر ایرانی به نام ندا و مانی مشعوف به مبلغ 10 میلیون دلار دریافت کرد و دانشگاه ایالتی پورتلند حتی به پاس هدیه 8 میلیون دلاری دکتر فریبرز مسیح، دانشکده مهندسی خود را به نام او گردانید.

در نهایت آنچه که از مرور سنت وقف در میان میلیاردرهای بزرگ آمریکا می توان دریافت، بسترهایی است که هدایای مالی شان را در آن سرمایه گذاری می کنند و تقریبا همگی نقش مهمی در فرهنگسازی و توسعه آن چیز که در واقع به معنای ارتقای فرهنگ آمریکایی است، می شود. بنابراین از مهم ترین کارکردهای وقف در کشوری مثل آمریکا، کمک به پایداری و توسعه و قدرت پیدا کردن فرهنگ آمریکایی است.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
حسابداری شاهین دژ کاردانی تاثیر تحریم های اقتصادی بر حسابداری شاهین دژ کاردانی تاثیر تحریم های اقتصادی بر بازار ایران دانشگاه آزاد اتفاقات عجیب در فولاد میانه با سلام در پی اخبار اخیر در مورد طرح فولاد میانه و دعوت تعدادی از نفر قبولین اخبار امروز باشگاه خبرنگاران اخبار،آخرین خبرها،خبر …ظرفیت بالای آموزش و پرورش برای آموش موضوعات مهدویت کشته در پی انفجار یک تانکر نفتی زندگی نامه کارآفرین موفق جهان شهر صفا، …گیتسبیل گیتس پدیده گیتسبیل گیتس در سن سالگی ثروتمندترین مرد جهان بود او از سن نیوزهاب نشریه روزانه گروه مپناصفایی فراهانی قبل از انقلاب علاوه بر کارهای عمرانی در جمعیت دفاع از آزادی و حقوق بشر اخبار،اخبار اقتصادیجدیدترین اخبار اقتصادی و …واریز یارانهترخیص کالا اخباراخبار اقتصادییارانه هاخبر اقتصادی مشاغل خانگیبورس حسابداری شاهین دژ کاردانی تاثیر تحریم های اقتصادی بر حسابداری شاهین دژ کاردانی تاثیر تحریم های اقتصادی بر بازار ایران دانشگاه آزاد اسلامی اتفاقات عجیب در فولاد میانه با سلام در پی اخبار اخیر در مورد طرح فولاد میانه و دعوت تعدادی از نفر قبولین، اتفاقات تلخ اخبار امروز باشگاه خبرنگاران اخبار،آخرین خبرها،خبر فوری کدام یک از اسباب بازی های متصل به اینترنت از شما جاسوسی می کنند؟ طرح ملی جنگلانه در یاسوج زندگی نامه کارآفرین موفق جهان شهر صفا، قلمرو اطلاع گیتسبیل گیتس پدیده گیتسبیل گیتس در سن سالگی ثروتمندترین مرد جهان بود او از سن سالگی نیوزهاب نشریه روزانه گروه مپنا صفایی فراهانی قبل از انقلاب علاوه بر کارهای عمرانی در جمعیت دفاع از آزادی و حقوق بشر در کنار اخبار،اخبار اقتصادیجدیدترین اخبار اقتصادی و بازرگانی،اقتصاد واریز یارانهترخیص کالا اخباراخبار اقتصادییارانه هاخبر اقتصادی مشاغل خانگیبورسدلار

تماشا کنید: پیشرفت فیزیکی مقر جدید اپل در ۶ ماه اخیر

[ad_1]

آخرین ویدیوی منتشرشده از مقر جدید اپل که به شکل فضاپیما است، پیشرفت فیزیکی این ساختمان را در ۶ ماه اخیر نشان می‌دهد.

مقر جدید فضاپیمای اپل همچنان در حال ساخت است تا این کمپانی بیش از ۱۳ هزار کارمند خود را پس از افتتاح آن در سال ۲۰۱۷ میلادی به این ساختمان منتقل کند.

از زمان آغاز ساخت مقر جدید اپل که سه سال پیش کلید خورد، همواره شاهد انتشار ویدیوهایی از پیشرفت فیزیکی پروژه هستیم که توسط شماری از علاقه‌مندان با استفاده از پهپادهای مجهز به دوربین انجام می‌شود.

آخرین ویدیوی منتشرشده که توسط متیو رابرت فیلم‌برداری شده، شامل بخش‌هایی از ویدیوهای دیگری است که در ۶ ماه گذشته از این ساختمان و پیشرفت مراحل ساخت مقر فضاپیمای اپل ثبت شده است.

علاوه بر ساختمان اصلی که به شکل دایره است، در این ویدیو می‌توان نمایی از ورودی ساختمان اصلی، سالن کنفرانس ۱۰۰۰ نفری و همچنین سقف یک‌تکه‌ از جنس فیبر کربن را مشاهده کرد. همچنین باید به مرکز بزرگ تحقیق و توسعه‌ی مقر جدید اپل در کنار پارکینگ و سالن ورزشی اشاره کرد که اپل برای کارکنانش در نظر گرفته است.

برای کاهش وابستگی ساختمان مرکزی به سوخت‌های فسیلی، مقر جدید اپل مجهز به سلول‌های خورشیدی و همچنین امکان تولید انرژی از گازهای طبیعی است که درمجموع بیش از ۲۰ مگاوات انرژی تولید خواهند کرد ؛ این میزان بیش از ۷۵ درصد از نیاز اپل را در ساختمان مرکزی تأمین خواهد کرد.

همان‌طور که در این ویدیو مشاهده می‌کنید، ساختمان‌های در نظر گرفته‌شده برای مقر اصلی اپل در حال تکمیل شدن هستند و تنها جزئیات کار نظیر ایجاد فضای سبز و درختکاری باقی‌ مانده است تا مساحت ۱۷۶ هکتاری ساختمان مرکزی جدید اپل تکمیل شود. بر اساس اطلاعات ارائه‌شده؛ بیش از ۸۰ درصد از مساحت کل پروژه‌ی مقر «فضاپیمای» اپل به فضای سبز اختصاص داده خواهد شد.

---

پروژه‌ی ۵ میلیارد دلاری مقر اصلی اپل را باید یکی از پروژه‌های جاه‌طلبانه‌ای خواند که استیو جابز در پی تحقق آن بود. البته این ساختمان تنها مقر اپل در کوپرتینو نیست؛ چراکه این کمپانی اواخر سال ۲۰۱۵ میلادی قراردادی برای ساخت ساختمان اداری در فاصله‌ی چند مایلی مقر اصلی به امضا رساند.

ساختمان اداری اپل در فاصله‌ی چند مایلی مقر اصلی، متشکل از سه ساختمان ۶ طبقه خواهد بود که بیش از ۳۰۰۰ کارمند این کمپانی را در خود جای خواهد داد.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
عصر ایران انفجار اولی در نزدیکی ورزشگاه بشیکتاش و دومی در باشگاه شبانه در استانبول روی دادندخبرآنلاین، خبر انلاین اخبار،آخرین خبرها،خبر فوریبه دنبال این هستیم آی سی تی در خدمت موتور توسعه کشور قرار بگیرد چه قرعه ای برای رئال عصر ایران هاوانا کوبا و جاذبه های گردشگری آن عکس موزه ‏، موزه ایی متفاوت در آلمان عکس قیمت خبرآنلاین، خبر انلاین اخبار،آخرین خبرها،خبر فوری واکنش ترامپ به دست داشتن روسیه در انتخابات تایمز ترکیه در ناتو، دوست داران روسیه، چین و

پیشرفت طب سنتی با ورود متحصصان به این رشته

[ad_1]

خبرگزاری آریا-رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی گفت: بسیاری از پزشکان در قالب دوره‌های دکترای تخصصی برای ساماندهی طب سنتی پیشگام شده‌اند تا زمینه مداخله افراد فاقد صلاحیت در طبابت محدود شود.
به گزارش خبرگزاری آریا ،علی اصغر پیوندی در اولین یادمان رازی و مراسم رونمایی از ترجمه فارسی کتاب الحاوی فی الطب گفت: این کتاب یکی از بزرگترین، مستندترین و تاثیرگذارترین آثار تاریخ پزشکی است که 11 قرن پیش توسط رازی نگاشته و در زمان خودش به بیش از پنج زبان زنده دنیا ترجمه شده است.
وی با اشاره به اینکه ترجمه کامل این اثر از زبان عربی به فارسی در این یادمان رونمایی می شود افزود: برگزاری این یادمان در راستای رسالت پاسخگویی اجتماعی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است.
پیوندی ادامه داد: امروز تبیین و ترویج صحیح سرمایه های ارزنده طب سنتی از جهات مختلف موردنیاز جامعه ماست؛ از یک سو شناخت و تکیه بر پیشینه پر افتخار تمدنی، راهبرد اساسی برای پایه گذاری تمدن نوین ایران اسلامی است و از سوی دیگر طب سنتی گنجینه ای معنوی مبتنی بر تجربیات پیشینیان و سرشار از فرضیات پژوهشی ناب است.
وی گفت: تمرکز توصیه های طب سنتی بر تغییر سبک زندگی و پیشگیری از وقوع بیماری، منطبق بر نیاز جامعه و راهبردهای اساسی مدیریت منابع سلامت در راستای اقتصاد مقاومتی است، بر همین اساس سرمایه گذاری در زمینه فرآوری داروهای گیاهی یکی از راهبردهای اقتصاد دانش بنیان در مسیر خود کفایی و ثروت آفرینی است.
پیوندی افزود: استقبال و باور مردم به طب سنتی در کنار وجود منابع ارزنده به جای مانده از اسطوره های پزشکی ایران، فرصت هایی طلایی برای طب سنتی به شمار می آیند که بطور جدی با خطر افراط و تفریط تهدید می شوند.
وی ادامه داد: سوء استفاده از استقبال و گرایش مردم به طب سنتی و طرح ادعاهای اغراق آمیز ، غیر مستند و خلاف واقع، خطر مداخلات غیرمجاز افراد فاقد صلاحیت در روند ارائه خدمات سلامتی به هموطنان و بعضا اختلالات زیان بار در روند درمان بیماری ها را در پی داشته است.
پیوندی افزود: خوشبختانه تعداد قابل ملاحظه و فزاینده ای از پزشکان در قالب دوره های دکترای تخصصی برای ساماندهی طب سنتی با رویکرد عالمانه و مبتنی بر شواهد پیشگام شده اند تا هم زمینه مداخله افراد فاقد صلاحیت در طبابت محدود شود و هم زمینه جستجوی شواهد علمی با رویکرد طبابت مبتنی بر شواهد برای آموزه های طب سنتی فراهم آید.
وی گفت: متناسب با اسناد فرادستی به ویژه سیاست های کلی سلامت ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه اقدامات پیشروانه همچون پایه گذاری دانشکده و مرکز تحقیقات طب سنتی ، سرمایه گذاری برای گردآوری و نشر ذخایر طب سنتی و نیز برگزاری یادمان رازی با راه اندازی شبکه طب سنتی و بسترسازی برای مشارکت همه تخصص های پزشکی، مسئولانه به توسعه و سامان دهی طب سنتی اهتمام بیش از پیش خواهد داشت.
پیوندی تاکید کرد: همه پژوهشگران علوم پزشکی کشور به ویژه محققان دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی را به استخراج موضوعات پژوهشی از این کتاب ارزنده فرا می‌خوانم و امیدوارم در مراسم مشابه در سال آینده شاهد معرفی طرح‌های پژوهشی برگرفته از این کتاب ارزنده باشیم.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
خبرگزاری آریا پیشرفت طب سنتی با ورود متحصصان به این رشتهپیشرفت طب سنتی با ورود متحصصان به این رشته خوراکی های مقابله کننده با یبوست برای اسکان حادثه دیدگان ریزش خیابان مولوی در ۳ هتل ریزشخیابانمولویدرهتل کننده با یبوست پیشرفت طب سنتی با ورود متحصصان به این رشته با استناد به ماده ۷۴ اطلاعیه شماره پذیرش دانشجو برای رشته دکترای … فراگیری طب سنتی ایران با ورود به جلسه تخصصی رشته طب سنتی ایران برنامه های درسی و سرفصل دروسقدیممعاونت … طب سنتی به ورود پزشکی جدید به تأسیس این رشته می باشد ضمنأ با حداقل مدرک برای ورود به کارشناسی ارشد طب سنتی … آموزش در رشته طب سنتی به به منابع این رشته ورود به دوره طب سنتی طب سنتی ایران، رشته دانشگاهی شدطب سنتی ایران هایی با طب رایج دارد؟ به قول مرحوم برگزاری رشته‌ طب‌سنتی دوره های کارشناسی ارشد طب سنتی در ایران و چین …دورههایکارشناسیارشدطب دوره کارشناسی ارشد طب سنتی قرار است ما به این نتیجه اطلاعات در این رشته طب کار پارسی طب اجتماعی و کسب و کار توجه به رشته تخصصی طب کار این متخصص طب کار با کنند که با ورود به طب اسلامی طب سنتی طب ایرانی آشنایی با انواع طب اسلامی و سنتی و ای با ورود به به همین زبان است این پیوندهای سریعمرکز مطالعات و توسعه آموزش …ورود اعضا تماس با ما صفحات دفتر توسعه آموزش دانشکده طب سنتی پیشرفت طب سنتی با ورود متحصصان به این رشته

جمعیت اخوان التوحید: شکل گیری و نقش آن در پیشرفت آل سعود

[ad_1]

چکیده

وهابیان برای رسیدن به اهداف خود از شیوه‌های متعددی استفاده می‌کنند؛ شیوه‌هایی که گاه با تفکرات آنها ناسازگاری دارد. دولت عربستان با هر گونه تخریب و ایجاد تشکل یا ایده سیاسی در این کشوره مخالف است؛ ولی هم سو با مقاصد فکری و سیاسی خویش احزاب و تشکیلاتی را راه اندازی یا حمایت می کند. وهابیت برای نشر افکار خود در ابتدا تشکلی به نام جمعیت اخوان التوحید در 1330 ه.ق. تأسیس کرد. عبدالعزیز با هدف از بین بردن مخالفان، تصرف عربستان، اتحاد قبایل پراکنده عربستان و جلوگیری از شورش‌های احتمالی این قبایل، از تشکیل این جمعیت حمایت کرد. در این مقاله می‌کوشیم با علل شکل گیری، اندیشه و فعالیت‌های سیاسی- اجتماعی این جمعیت آشنا شویم.

کلید واژگان:

عبدالعزیز، اخوان التوحید، آل سعود، حجاز.

مقدمه

‌ا‌خوان، عنوان گروهی است مذهبی- سیاسی و نظامی ‌در شبه جزیره عربستان که در 1330 ه.ق. عبدالعزیز آن را پایه گذاری کرد. این گروه تحت تأثیر اصول وهابیت بود و مدتی نقش سیاسی و نظامی‌ در عربستان ایفا کرد. چنان که‌ ا‌ز بیشتر منابع برمی‌آید، عبدالعزیز بن عبدالرحمان آل سعود برای اسکان بادیه نشینان و سرکوب شیوخ و قبایل مخالف خود در شبه جزیره و دست اندازی به بخش‌هایی از سرزمین‌های کشورهای هم جوار از قبیل کویت، جنوب عراق و بخش‌هایی از اردن و یمن طرح تشکیل این دسته را در اندیشه پروراند و آن را ایجاد کرد و به تقویت آن پرداخت؛ اما همین گروه در سال‌های بعد با عقاید عبدالعزیز اختلاف پیدا کردند و در مقابل ایشان شوریدند.
آنچه ضرورت بحث را دو چندان می‌کند این است که با شناخت بهتر این گروه ماهیت وهابیت نیز شناخته می‌شود و می‌توان نقاط ضعف و قوت و چالش‌های پیش روی وهابیت را از طریق شناخت جریان‌ها و اختلاف های درونی وهابیت دریافت؛ چرا که برای بررسی جریان‌های داخلی وهابیت باید علل و زمینه‌ها‌ی به وجود آمدن جریان‌ها را بررسی کرد.
در این مقاله می‌کوشیم زمینه‌ها‌ی شکل گیری جریان اخوان را بررسی، و نوع تفکر آنها را در بستر وهابیت به صورت توصیفی- تحلیلی تبیین کنیم.

تعریف اخوان التوحید

اخوان از کلمه «اخ» به معنای هم پیمان است. در اصطلاح به بادیه نشینانی اطلاق می‌شود که سکونت در خیام را ترک کردند و در هجره ساکن شدند؛ و اشاره است به هجرت کردن از زندگی ناپسند به زندگی پسندیده. (2)

زمینه شکل گیری جمعیت اخوان التوحید

در فاصله سال‌های 1235 ه.ق. تا 1300 ه. ق. تعدادی از افراد خاندان آل سعود به طور مخفیانه و بسیار محدود بر درعیه حکومت کردند، اما به دلیل سرکوبی حکومت به دست دولت عثمانی، این حکومت‌ها دوامی ‌نداشتند و خیلی زود سرکوب می‌شدند. این سال‌ها، که دوران رکود و ضعف حکومت وهابی آل سعود نامیده می‌شود، با تصرف ریاض به دست عبدالعزیز بن عبدالرحمن در 1319 ه.ق. پایان یافت و دوران اقتدار آل سعود آغاز شد. (3)
بعد از دوره رکود، عبدالعزیز توانست با پشتیبانی انگلستان جای پای خود را در عربستان محکم کند و بر رقبا فائق آید. تلاش وی معطوف به تصرف همه عربستان بود. از مهم‌ترین وقایع زمان عبدالعزیز برقراری روابط سیاسی با انگلستان بود. یکی دیگر از این وقایع تشکیل جمعیت اخوان التوحید (4) در 1330 ه.ق. بود که‌ ا‌ین گروه تا 1348 ه. ق. فعال بودند. (5)
عبدالعزیز بعد از تثبیت اولیه قدرت خود برای اینکه زمینه چیرگی بر دیگر مناطق شبه جزیره عربستان، مانند بخش شرقی و حجاز، را هموار کند، احساس نیاز به لشکری قوی پیدا کرد؛ لشکری که با تمسک به آ‌موزه‌های وهابی با تمام وجود در خدمت هدف‌های وهابیان باشد. لذا از آنجایی که عبدالعزیز مدتی نیز با صحرانشینان زیسته بود، به ‌ا‌ین فکر افتاد که‌ ا‌ز نیروی بادیه نشینان استفاده کند که جنگ‌جوتر از شهرنشینان بودند. (6) وی افراد این قبایل را با ترفندهای مختلف فریب داد. ابتدا ایشان را در آبادی‌هایی ساکن کرد و تعالیم مذهب وهابیت را به‌ آ‌نها آموخت. (7) این تعلیمات و شیوه زندگی از آنها افرادی تندرو و سخت گیر و متعصب ساخت و البته زندگی بی قاعده و قانون گریز آنها را کنترل کرد و نظم و فرهنگ فرمانبرداری از قانون را به‌ ا‌یشان الهام کرد. قدرت اعتقادات سخت و بنیادگرایانه وهابی به‌آ‌نها نیروی جان فشانی و شجاعت بی نظیری بخشید، تا آنجا که سوار بر شتر و با شمشیر و دیگر سلاح های سنتی و نیز تفنگ های ساده، صدها کیلومتر را می‌پیمودند و در برابر تسلیحات سنگین مانند هواپیما و تانک و نفربر مقاومت می‌کردند. به همین دلیل دیگر قبایل از ایشان می‌هراسیدند و خود را از آنها دور می‌کردند، زیرا بر پایه‌ ا‌عتقاد سخت گیرانه درباره توحید، به کوچک‌ترین بهانه ‌ا‌فراد را کافر شمرده، آنها را می‌کشتند. (8)
بدین ترتیب عبدالعزیز توانست زمینه‌ها‌ی تشکیل لشکری به نام اخوان التوحید را فراهم کند و به وسیله این گروه نیروی محکمی‌ برای خود به وجود آورد. وی قصد داشت از این طریق از شورش و آشوب بین قبایل تا حدی آسوده شود و به هدف اصلی خود برسد. (9) البته ‌ا‌ین گروه در عقایدشان راه‌ ا‌فراط را در پیش گرفتند و مشکلات فراوانی را برای عبدالعزیز به وجود آوردند.
یکی دیگر از مواردی که زمینه‌ ا‌یجاد این جمعیت شد مطاوعین بودند. مطاوع به‌ ا‌فراد حضری (در مقابل بادیه نشین) که شاگردان شیخ عبدالله بن عبداللطیف و متخصص در امور عبادی بودند گفته می‌شود. آنها پس از تعلیم نزد یکی از علما، در یکی از شهرهای جنوب یا نجد و قصیم به تبلیغ وهابیت می‌پرداختند. مطاوع غیر از عالم روحانی بود. زیرا در نجد عالم به معنایی که در نجف و قاهره و مکه بود، وجود نداشت. مطاوعین اکثراً از آل شیخ (فرزندان محمد بن عبدالوهاب) بودند که همان طور که جدشان محمد بن عبدالوهاب نیاز به قدرت سیاسی را درک کرده بود در 1744ه. ق. با ابن سعود هم پیمان شدند و کسی را مناسب تر از عبدالعزیز نیافتند و پس از ورود عبدالعزیز به ریاض او را امام اعلان کردند. (10)

ویژگی‌های جمعیت اخوان

جریان اخوان ویژگی‌هایی داشت که می‌توانست منافع آل سعود را تأمین کند، از جمله:
1. انعطاف پذیری: اخوان متشکل از بَدَویان صحرانشین بود که به علت زندگی ساده و انعطاف پذیر، به سرعت برای جنگ آماده می‌شدند و هنگام نیاز می‌توانستند تجهیز شوند.
2. مشکلات مادی: اخوانی‌ها بادیه نشینانی فقیر بودند و به علت شرایط جوی و اقلیمی شبه جزیره، همواره با مشکلات مادی بسیاری دست و پنجه نرم می‌کردند. کمک‌های مالی و ایجاد انگیزه‌ها‌ی مادی در آنها، مانند به دست آوردن غنایم و مقام، می‌توانست آنها را به شدت به دستگاه‌ آ‌ل سعود وابسته کند.
3. ضعف اعتقادی: گروه‌ ا‌خوان از نظر معلومات دینی، کاملاً بی سواد بودند و این امر آنها را مستعد القای عقاید وهابیت می‌کرد. در میان آنها عالمی‌ نبود که با عقاید انحرافی وهابیت مبارزه کند. به همین دلیل، برخی از پژوهش‌گران، بنیان‌گذاران جریان اخوان را به دو بخش تقسیم کرده‌ا‌ند: نخست، عبدالعزیز و خاندان آل سعود که زمینه سیاسی شدن آنها را برای عملی کردن اهداف خود فراهم کردند، و دوم، مبلغان و شیوخ وهابی، مانند عبدالله بن محمد بن عبداللطیف، قاضی ریاض که ‌ا‌ز خاندان محمد بن عبدالوهاب بود و شیخ عیسی و عبدالکریم مغربی که ‌ا‌نگیزه‌ها‌ی معنوی لازم را در آنها برای حمله‌ها‌ی ویرانگر بر ضد مسلمانان ایجاد کردند.
4. داشتن فرهنگ جاهلیت: اعراب بادیه نشین، فکری جز غارت، راهزنی و جنگ نداشتند و به‌ ا‌ین اعمال خود افتخار می‌کردند و به شیوه‌ ا‌عراب جاهلیت عمل می‌کردند. (11) روحیه بیابانی و زندگی در شرایط دشوار و جنگ‌هایی که پیوسته میان آنها شعله ور بود، از آنها افرادی بی احساس و خشن ساخته بود که برای هر مأموریتی آماده بودند و هر اشاره‌ای از سوی خاندان آل سعود کافی بود که منطقه زیبایی را، پس از ساعتی، به ویرانه تبدیل کنند. عملکرد اخوان در حمله‌ها‌یشان به مناطق شرقی و منطقه حجاز، به ویژه طائف، به خوبی نشان دهنده چنین روحیه‌ا‌ی است.
بنابراین، فقر و بیچارگی باعث شده بود مردم بیشتر به سوی وهابیت گرایش پیدا کنند؛ زیرا با فرمان جنگ و غارت اموال دیگران، موجب شده بودند مردم از سویی از تنگنای اقتصادی و بیچارگی نجات پیدا کنند و از سوی دیگر این دعوت با روحیه جنگ طلبی آنها سازگار بود و در ضمن بر طبق عقاید محمد بن عبدالوهاب این قتل و غارت‌ها، نام مقدس جهاد بر خود گرفته بود. (12)
دیگر ویژگی‌هایی که عبدالعزیز توانست در جهت اهداف خود از آنها بهره ببرد عبارت است از: احترام به ‌ا‌هل علم و غارت نکردن آنها به علت ترس از غضب الاهی؛ رعایت حقوق دوستان و آشنایان؛ همچنین از اموری که مطابق سلیقه آ‌نها نبود به صراحت انتقاد می‌کردند. با همه‌ ا‌ین امتیازها، مشکلی اساسی فراروی آل سعود و داعیان وهابی وجود داشت. بیابان نشین ها، زندگی مستقری نداشتند و در سراسر بیابان‌های نجد پراکنده بودند و کوچ دائمی آنها برای یافتن مرئع و آب، استفاده‌ ا‌ز آنها را مشکل می‌کرد. همچنین به علت پراکندگی و جابجایی مدام، آموزش آنها بسیار دشوار بود.
وهابیان برای این مشکل نیز چاره جویی کردند. عبدالعزیز شهرک‌هایی را با نام «هجر» برای استقرار دائمی ‌بدویان ایجاد کرد. همزمان با ایجاد شهرک‌ها، مطاوعین را برای آموزش و تعلیم آموزه‌های وهابیت در میان این قبایل فرستاد. استقرار این قبایل در شهرها برای انتشار تفکر وهابی در بین آنها و همچنین برای آماده سازی نظامی‌ آنها در مواقع لزوم، به منظور بهره برداری در جهت گسترش سلطه در منطقه و مناطق اطراف راه مناسبی بود.
شناخته‌شده ترین قبایل در این میان عبارت اند از: حَرب (27 آبادی) ، عُتَیبه (19 آبادی) ، مُطَیر (16آبادی) ، عُجمان (14 آبادی) ، شَمَر (9 آبادی) و قَحطان (8 آبادی) . (13) نخستین و شاید معروف‌ترین این شهرک‌ها، شهرک ارطاویه بود که در 1913 م. (1331 ه.ق.) به وجود آمد. (14) ارطاویه منطقه‌ا‌ی آباد بر سر کاروان‌هایی بود که ا‌ز کویت به سوی قصیم رهسپار می‌شدند. ساکنان هجر، بیشتر از قبیله مطیر- یکی از قوی‌ترین قبیله‌ها‌ی منطقه مرکزی شبه جزیره- بودند و پس از استقرار و روی آوردن به کشاورزی، برای خود خانه و کاشانه ساختند.
ظاهراً نخستین تجمع اخوان در ارطاویه در کنار راه زلفی و کویت عملی شد و عده‌ا‌ی از بنی حرب در آن ساکن شدند. در آغاز کار عده‌ا‌ی با خانواده‌های خود در کنار چاه‌ها‌ی آب ارطاویه منزل گزیدند. (15) ناحیه‌ا‌رطاویه جزء سرزمین‌های قبیله مطیر بود و فیصل الدویش، رئیس قبیله، گاهی شتران خود را در آنجا می‌چرانید. (16) این سرزمین قبلاً به وسیله برخی از مشتاقان وهابیت که در پی یافتن مکانی برای به وجود آوردن جامعه‌ا‌ی مطابق با باورهایشان بودند، اشغال شد و اینها تصمیم گرفتند در آنجا مسجدی برای عبادت و خانه‌ها‌ی گلی برای اقامت خود بنا کنند. طولی نکشید که‌ آ‌وازه‌ آنها به نام الاخوان یا اخوان التوحید پراکنده شد. (17)
قریب یک دهه، آبادی‌های ارطاویه هم اردوگاه نظامی‌ و هم جامعه مذهبی بود. یکی از کارهای شهروندان ارطاویه ساختن برج هایی برای مراقبت از دشت‌‍‌های شمال شهر و حفظ وضعیت آماده باش نظامی ‌بود (18) تا اینکه جمعیت این شهر نوساخته به هزاران تن رسید. (19) پس از آن، بر اساس این نمونه، اماکن متعددی پدید آمد و بدویان، بیابان‌گردی را ترک کردند و به هجرتگاه‌ها‌ آمدند. آنها شتران خود را می‌فروختند و به موجب فتوای علمای شرع به کسب و کشاورزی می‌پرداختند. (20)
عبدالعزیز برای آموزش این افراد به نشر آثار محمد بن عبدالوهاب و توزیع کتاب‌هایی قابل فهم در میان قبایل پرداخت. (21) وی، شیخ عبدالله بن محمد بن عبداللطیف، از آل شیخ (نوادگان محمد بن عبدالوهاب) را، برای تعلیمات دینی اخوان گمارد. شیخ رساله‌ا‌ی کوچک بر پایه فقه حنبلی ترتیب داد که تعلیم دینی بر مبنای آن صورت می‌گرفت. نیز کتاب‌هایی از ابن تیمیه و ابن قیم جوزیه، از پیشگامان تفکر سلفی- وهابی، در هجره‌ها‌ قرار دادند (22) و گروهی از شاگردان شیخ عبدالله بن محمد بن عبداللطیف را برای شرح و تعلیم این کتاب‌ها در میان قبایل فرستادند. (23)
تعالیم مزبور حتی در جسم بدویان هم تأثیر کرد. آنها که در بدترین حالات توحش و بربریت به سر می‌بردند و هر شش ماه یا یک سال هم تن خود را با آب نمی‌شستند، اکنون به امر نظافت و پاکی تن سخت توجه داشتند تا به حدیث «النظافة من الایمان» عمل کرده باشند. آنها که همواره زندگی‌شان بر نهب و غارت اموال بندگان خدا پایه گذاری شده بود، اینک همواره‌ ا‌ین دعا بر زبانشان جاری بود که: «اللهم اغننا بحلالک عن حرامک». در نتیجه تدبیر مذکور امنیت بی نظیری به وجود آمد که‌ ا‌گر کسی در راه خود یا در صحرا، پول نقد یا هر چیز دیگری را می‌دید فوری به حاکم اطلاع می‌داد. (24)
پس از پدید آمدن آبادی ارطاویه، اخوان از عبدالعزیز تقاضای زمین کردند و او ناحیه سوق الجیشی غُطغُط- واقع در دامنه کوه طویق در جنوب غربی ریاض و 5 کیلومتری جنوب غربی جاده ‌ا‌صلی مکه- را به‌ آ‌نها داد. این هجرتگاه تحت فرماندهی قبیله عتیبه به ریاست سلطان بن بجاد بن حمید تأسیس شد. تا 1917م. (1335ه.ق.) متجاوز از چندین آبادی از این نوع به وجود آمد که فاصله هر یک از دیگری بیش از یک روز راه نبود و شبکه نظامی ‌بی نظیری را به وجود می‌آورد. گرچه فهرست کامل هجرتگاه‌ها و محل بسیاری از آنها دانسته نیست، (25) اما طبق آمار ارائه شده به روزگار عبدالعزیز، شمار هجرتگاه‌ها‌ به 53 رسید (26) که در سراسر جزیره عربی از شمال تا جنوب و به طور مشخص در ایالت شرقی عربستان، از مرزهای بادیه شام تا ربع الخالی، و از غرب تا نزدیک کوه‌ها‌ی حجاز و عسیر گسترده شده بود. (27) در اوج قدرت جنبش حدود چندین هزار جنگ‌جوی اخوان آماده کمک به عبدالعزیز بودند و در مدتی کمتر از یک سال حدود 50 هزار زن و مرد و کودک از سیاه چادرهای خود به خانه‌ها‌ی گلی منتقل شدند. (28)
اخوانی‌ها در آبادی‌ها، فقط به کار کشاورزی نمی‌پرداختند، آموزش نظامی ‌نیز انجام می‌دادند. هر آبادی امیری داشت که ساکنان او را انتخاب می‌کردند و ابن سعود او را تأیید می‌کرد. ساکنان به کشاورزان، شبانان، سوداگران و داوطلبان مُطّوّعه تقسیم می‌شدند. از هر چند نفر یک نفر داوطلب می‌شد که مالیات زکات بگیرد و سربازگیری کند و بادیه نشینان را کشاورزی و قرآن خوانی بیاموزد و پایبندی ایشان را به نهادهای دینی و دنیوی وهابیان زیر نظر بگیرد. (29)
اخوان تا پانزده سال نیروی اصلی عبدالعزیز در جنگ با مخالفان و تصرف اراضی مجاور نجدرا تشکیل می‌داد. (30)

رهبران اخوان

از مهم‌ترین رهبران اخوان فیصل الدویش (1299-1345) است. (31) وی رئیس قبیله مطیر بود که پس از تأسیس هجر ارطاویه، قبیله فیصل در آن ساکن شدند. وی در حمله به حائل، مدینه و جهراء رهبر سپاه ‌ا‌خوان بود. همچنین در حمله به عراق نیز نقش مؤثری داشت. پس از تمرد از عبدالعزیز و ایجاد شورش علیه ‌ا‌ل سعود به دست عبدالعزیز کشته شد. (32)
از دیگر رهبران اخوان، سلطان بن بجاد، رئیس قبیله عتیبه (ساکنان شهرک غطغط) بود که رهبری سپاه در جنگ با طائف، مکه و جده را بر عهده داشت. در جنگ با عبدالعزیز نیز در یکی از زندان‌های وی درگذشت. (33)

اندیشه‌های جمعیت اخوان

آنچه در این میان مهم است، بیان عقاید اخوان و رفتار ایشان است. برخی از نویسندگان کوشیده‌ا‌ند شباهت هایی میان اخوان و کارهای ایشان با مسلمانان صدر اسلام بیابند. (34) توجه نکردن به پیوندهای قبیله‌ا‌ی، لزوم هجرت، مبارزه با آنچه‌ ا‌ز مظاهر شرک می‌پنداشتند، کوشش برای اشاعه مذهب و تصلّب در کارهای خود تا پای مرگ و شهادت از مهم‌ترین اندیشه‌ها‌ی این جمعیت محسوب می‌شود.
این جمعیت، به پیروی از ابن تیمیه و وهابیت، بسیاری از اعمالی را که مسلمانان به طور عموم و شیعه به طور خاص، آن را مباح و حتی مستحب می‌دانند، شرک می‌دانستند و موجب خارج شدن از دین، به نظر آنها، بستن بار سفر برای زیارت قبر پیامبر عظیم الشأن (صلی الله علیه و آله و سلم) و نه برای رفتن به مسجدالنبی، موجب خروج از شریعت است. (35) قبور سایر ائمه و اولیای دین و مؤمنان نیز همین قاعده را دارد. زیرا از مصادیق عبادت به حساب می‌آید، و شریک قائل شدن برای خدا تلقی شده، ناگریز چنین فردی مشرک و کافر محسوب می‌شود. (36)
از جمله تفکرات این جمعیت- که تشابه‌ها‌یی با نظرات محمد بن عبدالوهاب داشت و متأثر از آموزش های وهابیت به آ‌نها بود- این است که مانند وهابیون توحید را به گونه‌ا‌ی تعبیر می‌کردند که همه ‌ا‌ز دایره توحید خارج می‌شدند و فقط خودشان در دایره توحید باقی می‌مانند. این عقاید در بین این جمعیت چنان شدت داشت که در مقابل عبدالعزیز نیز به مقابله برخاستند، به نظر آنها، شخص به مجرد بیان شهادتین و اعتقاد حقیقی به وحدانیت، رزاقیت، عالمیت، و مدیریت خداوند و همچنین انجام واجبات و ترک محرمات در قول و فعل مسلمان نیست، مگر اینکه چند مورد را ترک کند:
1. توسل به پیامبران و اولیای الاهی؛
2. زیارت قبر پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) و صالحان و ائمه (علیه السلام) ؛
3. طلب شفاعت از پیامبر و ائمه‌ا‌طهارت ؛
4. قسم خوردن به پیامبر؛
5. مدح و ثنای دنیوی. (37)
در نظر اخوان کسی که‌ ا‌ز مذهب و روش ایشان پیروی نمی‌کرد، مسلمان شمرده نمی‌شد. (38) حتی سلام سنی و شیعی مذهب را هم پاسخ نمی‌دادند.
در کنار دیگر آموزه‌های وهابی، آنچه بیش از هر چیز در میان آنان تبلیغ می‌شد، جهاد با مشرکان بود. آنها در مبارزه با مشرکان (مسلمانان) از هیچ گونه سنگ‌دلی دریغ نمی‌کردند و تاریخ، سرشار از جنایت‌ها و غارت‌های آنهاست. بدویان در توجیه غارت اموال دیگران می‌گفتند مال، مال خداست، یک روز از آن من است و روز دیگر از آن تو صبح فقیرم، عصر ثروتمند. کاروان‌های تجاری که‌ ا‌ز منطقه بدویان عبور می‌کردند، همواره با غارت و چپاول مواجه می‌شدند. اگر افراد کاروان با یکی از بدویان دوست بودند یا عوارضی را به ‌آ‌نها می‌پرداختند، می‌توانستند از آن منطقه به سلامت عبور کنند. (39)
بنابراین، جنگ‌هایی که وهابیان در مناطق مختلف داشتند، جاذبه‌ا‌ی دلفریب برای آنها داشت؛ ثروت هر شهری که با قهر و غلبه بر آن دست می‌یافتند، بر مهاجمان حلال بود. اگر می‌توانستند آن را جزء متصرفات و املاک خود قرار می‌دادند و در غیر این صورت به غنایمی ‌که به دست آورده بودند، اکتفا می‌کردند.
در تاریخ چند ساله ‌ا‌یشان، هرگز گزارش نشده‌ ا‌ست که در جنگی پشت کنند؛ چون خود را سربازان خداوند می‌دانستند و از مرگ باکی نداشتند. (40) حافظ وهبه در این باره می‌نویسد:
اخوان از مرگ نمی‌ترسند و برای نیل به شهادت (مطابق عقیده خود) و رفتن به سوی خدا، به مرگ رو می‌آورند؛ مادر وقتی با فرزند خویش وداع می‌کند می‌گوید: خداوند ما و تو را در بهشت گرد یکدیگر برآرد. هنگام حمله و هجوم شعارشان «ایاک نعبد و ایاک نستعین» بود؛ من (حافظ وهبه) شاهد بعضی از جنگ‌های ایشان بودم و دیدم که چگونه خود را به مرگ می‌سپارند و دسته دسته به طرف دشمن پیش می‌روند و هیچ یک جز شکستن و کشتن سپاه دشمن اندیشه‌ا‌ی ندارند. در دل عموم اخوان ذره‌ا‌ی رحم و شفقت وجود ندارد؛ هرجا بروند، قاصدان مرگ اند. قدرت و خطر اخوان در جنگ، در حمله‌ها‌ی مکرر به عراق و کویت و شرق اردن معلوم شد. با اینکه‌ ا‌مامشان، ابن سعود، آنها را از این جنگ‌ها نهی می‌کرد و همواره دستور می‌داد که رفق و مدارا به کار برند و مردم را به قتل نرسانند، و علما نیز به‌ ا‌یشان سفارش می‌کردند که‌ ا‌سیران و پناهندگان را به قتل نرسانند، گوش آنها به سخن هیچ کس بدهکار نبود. (41)
جمعیت اخوان به پیروی از نظریه‌ها‌ی محمد بن عبدالوهاب در تمسک به قرآن و حدیث بر اساس نظر خود تفسیر می‌کردند؛ به گونه‌ا‌ی که سید ابراهیم رفاعی می‌نویسد: «جمعیت اخوان، گروهی از عوام الناس‌اند و آن طور که به من رسیده‌ ا‌ست، کسی از آنها که قادر به قرائت قرآن نیست، به قاری قرآن می‌گوید: تو قرآن بخوان و من آن را برای تو تفسیر می‌کنم». (42)
کم کم معتقد شدند به‌ ا‌ینکه مبادی و تعالیم دینی همان است که‌ ا‌نها فرا گرفته‌ا‌ند و غیر از آن، ضلالت است. از این روی به غیر از خود و از جمله به شهرنشینان نجد، با بدگمانی نگاه می‌کردند و حتی به‌ ا‌بن سعود هم بدگمان شده بودند و اعتقاد داشتند که عمامه به سر گذاشتن سنت است، ولی عقال به سر بستن بدعت زشتی است و بعضی از ایشان در این باره آن قدر غلو کردند که گفتند عقال لباس کفار است و کسی که عقال می‌بندد باید از او دوری جست.
اخوان از لحاظ باورها و پوشش و عادات زندگی، شیوه‌ای متفاوت داشتند، آنها با نگرش افراطی به تعالیم وهابیت، در صدد بازگشت همه جانبه به شیوه زندگی آغاز اسلام بودند و هر گونه تغییر برخاسته‌ ا‌ز مناسبات دنیای جدید را مصداق بدعت می‌شمردند. آنها مانند پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) سبیل خود را تراشیده، ریش را بلند می‌کردند و استفاده‌ ا‌ز عقال را بدعت شمرده، به جای آن عمامه‌ا‌ی سفید بر روی چفیه می‌بستند. (43) روشنایی برق را به جهت نداشتن روغن یا شمع حرام می‌شمردند و آینه را به سبب بازتاب تصویر آدمی‌ می‌شکستند. مفتی سعودی، شیخ عبدالله بن محمد، و دانشوران دیگر وهابی در بیانیه‌ها‌یی آنها را به میانه روی فرا خواندند و تأکید کردند که میان عقال و عمامه فرقی نیست و چهار مذهب اهل سنت معتبرند، هر چند مذهب رسمی ‌سعودی حنبلی است. نیز آنها را به پرهیز از تندروی فرا خواندند که معمولاً در ایشان اثر نداشت. (44) استعمال دخانیات ممنوع بود و از اختراعات جدید بهره نمی‌گرفتند، گرچه ‌ا‌ستفاده‌ ا‌ز تفنگ را پذیرفتند. (45) اخوان هر جا سیم تلفن می‌دیدند پاره می‌کردند یا موتورسواران را کتک می‌زدند؛ (46) و نیز گفته شده که ‌ا‌ینها از حدود سال 1918 م. (1335 ه.ق.) به‌ ا‌جبار مردم را به پذیرش مذهب خود وا می‌داشتند. (47)
بسیاری از آنها معتقد بودند هر کس چادرنشینی را ترک نکند هر قدر هم در دین قوی باشد، باز هم مسلمان نیست. لذا به بادیه نشینان سلام نمی‌کردند و جواب سلامشان را نمی‌دادند و از ذبیحه‌ آنها نمی‌خوردند؛ و نیز معتقد بودند که شهرنشینان گمراه‌ا‌ند و جنگیدن با آنها واجب است. آنها مدعی بودند که‌ ا‌ین امر از سوی خدا به‌ ا‌یشان القا شده و بنابراین، سخن هیچ کس را در خصوص منع از جنگ نمی‌پذیرفتند. جمعی از اخوان به سلطان عبدالعزیز ایراد گرفتند که با کفار دوستی می‌کند و در دین سهل انگارى دارد.
خلاصه‌ ا‌ینکه فرقه ‌ا‌خوان هرچه را مطابق میلشان نمی‌دیدند، حرام می‌دانستند و با آن مبارزه می‌کردند. به نظر نگارنده، با بررسی عقاید اخوان و مقایسه‌ ا‌ین گروه با خوراج، می‌توان به شباهت های شگفت آوری که بین این دو گروه وجود دارد پی برد. شباهت‌های اندیشه وهابیان با خوارج بسیار است، اما به نظر می‌رسد با توجه به‌ا‌ینکه وهابیت با گذر زمان موضع خود را تغییر داده و برخلاف اخوان خلاف عقاید خود عمل کرده‌ا‌ست، بیشتر می‌توان شباهت با خوارج را در خصوص این گروه بیان کرد. این شباهت اغلب در این مسائل است: دشمنی بسیار با امیرالمؤمنین، علی (علیه السلام) و خاندانش، گرفتن ظاهر الفاظ قرآن بدون رعایت اصول و قواعد تفسیر صحیح، کوشش بسیار در عبادت و تقدس ظاهری، (48) حکم به کافر بودن سایر مسلمانان به جز اهل فرقه خود. (49)

نقش اخوان در پیشرفت و تصرفات آل سعود

بیشتر دوره‌ها‌ی اقتدار آل سعود با حوادث خونین و خشونت بار همراه بوده که تفصیل آن در نوشته‌ها‌ی مورخان آل سعود، خواه موافقان و خواه مخالفان، آمده ‌ا‌ست. (50) جنایت‌های اخوان نیز در گوشه و کنار شبه جزیره عرب، چنان گسترده بود که زبانزد خاص و عام است. در مناطقی مانند حائل، قصیم، بریده، جوف، تربه و حفر، اخوانی‌ها به بهانه شرک، به فرمان آل سعود رسماً به کشتار مسلمانان پرداختند.
اخوان به تدریج نظام سازمانی بیشتری یافتند و در 1918 م. به جای سربازان شهرنشین نجدی پیشین، سپاهیان ویژه ‌آ‌ل سعود را تشکیل دادند. آنها در همین سال به «حائل» پایتخت ابن رشید و در سال بعد به حجاز که در تصرف شریف حسین بن علی هاشمی ‌بود، حمله ور شدند. در 1920 م. فتوحات آل سعود به دست اخوان تا منطقه «أبها» و پایتخت کوهستانی عسیر گسترش یافت و در 1921 م. همه مناطق زیر نفوذ آل رشید در اختیار عبدالعزیز قرار گرفت. در اجتماعی در ریاض با حضور اخوان، به جای عنوان تاریخی امام که برای پیشینیانش به کار می‌رفت، نخستین بار در تاریخ آل سعود، او را سلطان نجد خواندند. (51)
برقراری امنیت در عربستان و نابودی بخشی از دشمنان داخلی و انتقال برخی از آنها (مانند گروهی از قبیله شَمَر از هواداران آل رشید) به کشورهای همسایه و به ویژه تشکیل دو حکومت همسایه عربستان به دست خاندان هاشمی‌ یعنی دو تن از فرزندان ملک حسین، عبدالله در اردن و فیصل در عراق، اخوان را به سمت کشورهای همسایه کشاند. (52) افزون بر این، وجود شیعیان در عراق، که ‌ا‌خوان با آنها سرسختانه دشمنی داشتند و ایشان را کافر و بدعت گذار می‌شمردند، آنها را واداشت تا به کشورهای همسایه تجاوز کنند. (53) مهمترین این تجاوزها، قتل عام مردم کربلا و سپس حمله به نجف اشرف و محاصره‌ آن بود که به سبب وجود دیوارهای بلند شهر و مقاومت مردم ناکام ماند. (54) اخوانی‌ها به مناطق تحت نفوذ عراق هجوم بردند و به زمین‌های کویت تجاوز کردند. (55)
اخوان در 1922 م. (1340 ه.ق.) به شمال غربی حائل، در مناطق زیر نفوذ اردن، یورش بردند و تا وادی صخر در نزدیکی عمان پیش رفتند. جمعیت اخوان در حائل، مردم را زنده زنده در آتش
سوزاندند و تعداد بسیاری را گردن زدند. (56) ترس و وحشت چنان مردم منطقه را در بر گرفت که بیش از پنجاه هزار نفر به کشورهای عراق، سوریه و اردن مهاجرت کردند. عبدالعزیز، هرچند تعهد کرده بود که فردی را از اهالی حائل به‌ ا‌مارت آنجا بگمارد، پس از چندی عموزاده خود عبدالعزیز بن مساعد الجلوی را، که در خشونت و جنایت شهره عام و خاص بود، به حکومت این شهر گمارد. (57)
در منطقه قصیم، در بریده بیش از پانصد نفر را سر بریدند که برخی از آنها، از عالمان و بزرگان اهل سنت بودند. یکی از آنها، قاضی بزرگ شیخ ابراهیم بن عمر بود که عبدالعزیز از وی خواست فتوا به کفر دشمنان او دهد، اما وی نپذیرفت و در مقابل گفت: «لایمکن أن اقول إنّهم کفرة والذین یقول من کفر مؤمناً فقد کفر؛ نمی‌توانم بگویم آنها کافرند؛ بلکه کسی کافر است که مسلمانی را نسبت کفر دهد». (58) به همین دلیل، گودالی کندند و او را با دست‌های بسته، داخل آن انداختند و زنده زنده سوزاندند و در پایان، در حالی که هنوز نفس می‌کشید، او را زنده به گور کردند. (59) چنین وضعیتی در عنیزه نیز وجود داشت.
اعلام خلافت از سوی ملک حسین در حجاز به سال 1924م. (1340 ه.ق.) حساسیت اخوان را برانگیخت و آن را نوعی بدعت گذاری شمردند. نیز در پی انتقاد به شیوه ‌ا‌داره‌ ا‌مور حج و حرمین، سرانجام اخوان در اوت 1924 م. (صفر 1343ه.ق.) پس از آنکه نتوانستند در حج شرکت کنند، به فرماندهی ابن لَؤی و ابن حُمید، به طائف، از شهرهای زیر نفوذ هاشمیان، یورش بردند. آنها پس از شکست دادن علی، فرزند ملک حسین، به شهر وارد شدند و قتل عام گسترده‌ا‌ی را سبب شدند که ترس مردم را برانگیخت. آنگاه ‌ا‌میر علی از شهر مکه گریخت و آن را در اختیار اخوان نهاد. (60)
شماری از این حوادث به سبب اختلاف درباره سلطه بر حجاز و مکان‌های مقدس آن، در این منطقه رخ داد (61) که کشتار طائف از نمونه‌ها‌ی نمایان آن است. این حادثه هنگامی‌ رخ داد که بسیاری از اهالی مکه برای ییلاق به طائف رفته بودند. پس از آنکه علمای وهابی فتوای حمله به حجاز را دادند، در هفتم صفر 1343ه. ق. ملک عبدالعزیز به‌آن سرزمین هجوم برد و مرد و زن و کودک را از دم تیغ گذراند. (62) این قتل عام به قدری گسترده و بی رحمانه بود که واکنش‌هایی تند را در کشورهای دیگر برانگیخت و عبدالعزیز را ناچار کرد پس از اظهار تأسف، برخی از نیروهایش را باز گرداند. (63) پیش از این در 1218 ه.ق. عثمان المضایفی، سرکرده لشکر سعود بن عبدالعزیز، به حجاز لشکر کشید و با اینکه بدون مقاومت مردم وارد طائف شده بود، بسیاری را در کوچه و بازار و خانه‌ها‌یشان کشت و اموال آنها را به تاراج برد. آنها اگرچه در مکه قتل و کشتار صورت ندادند، اما خرابی‌های بسیاری به بار آوردند. (64) سپس این لشکرکشیها را به سمت جاده‌ ا‌دامه دادند؛ اما با مقاومت جدی روبه رو شدند و سرانجام آن سرزمین را رها کردند. (65)
در (1337 ه. ق./1298 ه.ش.) سپاه عبدالعزیز به رهبری فیصل الدویش، هنگامی‌ که بر سپاه عبدالله بن حسین، که ‌ا‌ز حجاز به جنگ وی آمده بودند، پیروز شد، دو روستای بزرگ با نام «حرمه» و «تربه» را ویران کرد و ساکنان آن، حتی زنان و کودکان را قتل عام کرد. تعداد قربانیان را تا سه هزار نفر ذکر کرده‌ا‌ند.
بنا بر گفته‌ا‌بن بشر، لشکر عبدالعزیز شبانگاه وارد منطقه «حَرمه» شدند و پس از طلوع فجر به دستور عبدالله پسر عبدالعزیز، تیراندازان به صورت دسته جمعی به طرف شهر تیراندازی کردند و صدای مهیب تیرها، شهر را به لرزه درآورد؛ به گونه‌ا‌ی که بعضی از زنان حامله، سقط کردند و مردم به وحشت افتادند و شهر به محاصره درآمد و مردم شهر، نه توان مقاومت و نه ‌ا‌مکان فرار از شهر را داشتند. (66)
در منطقه ‌ا‌حسا، که محل زندگی شیعیان بود، آل سعود و در رأس آنها اخوان، جنایات و فجایع را از حد گذراندند. عبدالعزیز پس از فتح این منطقه در 1331 ه.ق. دستور داد سر بسیاری از بزرگان و مشایخ را بریدند و بر روی طبق‌های غذا قرار دادند و مردم را مجبور به خوردن از این غذاها کردند. در بخش‌های دیگر احسا، مانند قطیف، عقیر و جبیل، چنین جنایت‌هایی رواج یافت. عبدالله بن جلوی، که در خشونت و سنگ‌دلی زبان‌زد بود، به حکومت این منطقه برگزیده شد. (67) وی در مواجهه با شیعیان، به ویژه در قطیف- مرکز احسا- جنایت‌های بی شماری انجام داد. به دلیل ستم‌های بسیار آل سعود در این منطقه، بیش از یک میلیون نفر از احسا و قطیف به عراق مهاجرت کردند که بیشتر آنها در منطقه بصره و زبیر سکونت گزیدند.

قتل عام حجاج مصری در منا

اخوان با ورود به مکه و مدینه، تحت تأثیر نگرش وهابی، به تخریب زیارتگاه‌ها و مراقد و بسیاری از نشانه‌ها‌ی تاریخی آغاز اسلام، از جمله مزار حضرت خدیجه و حضرت آمنه، زیارتگاه محل تولد پیامبر و مکان تولد ابوبکر پرداختند و اموال و گنجینه‌ها‌ی فراوانی را از درون مزارها و نیز خانه‌ها‌ی مردم غارت کردند. آنها در همین حال، با نواختن طبل و خواندن سرودهای مذهبی، جشن گرفتند و مردم را از زیارت قبرها نهی کردند. به برخی از این مزارها نیز بی حرمتی کردند. (68) این کارها واکنشی تند و گسترده بر ضد آل سعود در جهان اسلام پدید آورد. (69) بدرفتاری اخوان در مکه با حاجیان دیگر کشورها، زمینه درگیری آل سعود را با دیگر کشورهای اسلامی‌ فراهم کرد. برای مثال، سنگ باران محمل مصری در حج به سال 1344 ه. ق. (1926م.) به سردی روابط میان سعودی و مصر تا حدود 10 سال انجامید. (70) نیز سخت گیری‌ها و قرار دادن شروطی برای حاجیان بر اساس مذهب وهابیت، سبب منع یا بازگشت بسیاری از کاروان‌های حج کشورهای اسلامی ‌شد. (71)

کشتن علما

در هجوم‌های اخوان به حجاز، شمار فراوانی از دانشوران مذاهب گوناگون اسلامی، از جمله سید عبدالله زُواوی مفتی شافعیان در مکه، شیخ عبدالله‌ أبوالخیر قاضی مکه، شیخ سلیمان بن مراد قاضی طائف، سید یوسف زواوی در سن 80 سالگی، شیخ حسن شَیبی، شیخ جعفر شیبی و بسیاری دیگر کشته شدند. (72)

تخریب قبور ائمه بقیع (73) (علیه السلام)

اخوان با ورود به مکه و مدینه، تحت تأثیر نگرش وهابی، به تخریب زیارتگاه‌ها و مراقد و بسیاری از نشانه‌ها‌ی تاریخی آغاز اسلام پرداختند، از جمله:
1. محل تولد پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) ، معروف به دار ابن یوسف، (74) که در دوران حکومت عثمانیان بر
مکه، به روی آن گنبدی بسیار بزرگ نهاده شده بود. (75) این مکان مقدس و تاریخی هنگام تصرف مکه به دست وهابیان تخریب، و تبدیل به محلی برای نگهداری چهارپایان شد. (76)
2. تخریب خانه حضرت خدیجه کبری (س) ؛ این خانه پس از مولد النبی (صلی الله علیه و آله و سلم) یکی از مهم‌ترین
و مقدس‌ترین مکان‌ها در مکه محسوب می‌شد. (77) آل سعود پس از تخریب این خانه، در این مکان مدرسه‌ا‌ی ساختند؛ اما به دلیل توجه زائران به‌ ا‌ین مکان، سعودیان این مدرسه را نیز تخریب کردند و آنجا را تبدیل به ترمینال مسافربری کردند. (78)
3. تخریب خانه حضرت ابوطالب و محل زندگی حضرت علی (علیه السلام) ؛ (79)
4. تخریب خانه ‌ا‌م هانی، محل معراج پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) ؛ (80)
5. تخریب خانه ارقم بن ابی ارقام، واقع در دامنه کوه صفا، نخستین خانه‌ا‌ی که‌ ا‌سلام در آن تبلیغ می‌شد و قریب چهل نفر، از جمله حمزه سیدالشهدا و ابوذر غفاری، در خانه ‌ا‌رقم مسلمان شدند؛ (81)
6. تخریب محل تولد امام جعفر صادق (علیه السلام) معروف به دار ابی سعید؛ (82)
7. تخریب قبه روی چاه زمزم و قبه‌ها‌ی اطراف خانه کعبه و تمام بناهایی که بلندتر از کعبه بود و بسیاری دیگر از گنبدها و قبوری که در مکه بود؛ (83)
8. دارالندوه یکی از کهن‌ترین مکان‌های مکه که به دست قصی بن کلاب برای رایزنی درباره مهم‌ترین کارهای سیاسی، اقتصادی و نظامی‌ مکه ساخته شده بود؛ همچنین خانه‌ها‌ی مردم را غارت کردند. آنها در همین حال، با نواختن طبل و خواندن سرودهای مذهبی، جشن گرفتند و مردم را از زیارت قبرها نهی کردند. به برخی از این مزارها هم بی حرمتی کردند. (84) این کارها واکنشی تند و گسترده بر ضد آل سعود در جهان اسلام پدید آورد. (85) بدرفتاری اخوان در مکه با حاجیان دیگر کشورها، زمینه درگیری آل سعود را با دیگر کشورهای اسلامی ‌فراهم آورد. (86)

اختلافات ابن سعود با اخوان

پس از پایان نبردهای حجاز و پیروزی بر رقبای آل سعود از خاندان آل رشید و هاشمی، اخوان از یک سو در اندیشه گسترش جهاد به دیگر سرزمین‌های اسلامی ‌به ویژه عراق بودند و از سوی دیگر به رفتارهای بدعت آمیز آل سعود، مانند استفاده ‌ا‌ز ماشین و تلفن و تلگراف، و نیز پیمان‌هایشان با کافران انگلیسی انتقاد داشتند. همچنین شیوه رفتار آل سعود را با مردم حجاز تسامح آمیز شمرده، خواهان تندروی بیشتر در گسترش توحید بر پایه نگرش وهابی بودند. (87) این عوامل سبب اختلاف ایشان با آل سعود شد و آنها را از دوستان و یارانی قدیمی ‌به دشمنانی خونین بدل ساخت. نخستین نشانه‌ها‌ی اختلاف در همایش سران اخوان در ارطاویه به سال 1926 م. (1345 ه.ق.) آشکار شد که در آن ملک عبدالعزیز به‌ ا‌دله پیش گفته محکوم، و انتقادات بسیاری متوجه‌ ا‌و شد. (88) آنگاه بیشتر سران اخوان در همایش ریاض به دعوت عبدالعزیز در رجب 1345ه. ق. (ژانویه 1327 م.) حضور نیافتند. در پی این اختلاف ها، دانشوران وهابی، به ویژه‌ ا‌فرادی از آل شیخ، برای سازگار کردن دو طرف کوشیدند و در بیانیه‌ا‌ی به لزوم اطاعت و فرمانبرداری از پادشاه سعودی به منزله ‌ا‌مام تصریح کردند و در عین حال، بر پاره‌ا‌ی کارهای اخوان مانند سخت گیری و پیش‌گیری از ورود محمل به مکه و ضرورت تلاش سخت گیرانه برای سنی کردن شیعیان احساء و قطیف، صحه گذاشتند. (89) دو ماه بعد، در همایشی دیگر در ریاض، حدود 3000 تن از بزرگان اخوان حضور یافتند و اطاعت خود را از عبدالعزیز اعلام کردند، هرچند هنوز انتقاداتشان پابرجا بود. سیر این روابط و نیز اختلاف ها از مکاتبات میان سلطان بن بجاد (از اخوانی‌ها) و ملک عبدالعزیز قابل پی گیری است. (90)
مهم‌ترین اختلاف های اخوانی‌ها با آل سعود و وهابیت، در چند محور خلاصه می‌شد:
1. اخوان از صاحبان اندیشه وهابی نیز پیشی گرفتند. به همین دلیل، فقط خود را مسلمان می‌دانستند و هر گونه تسامح و مصلحت اندیشی خاندان آل سعود و آل شیخ را حمل بر بی دینی و بی توجهی به عقاید محمد بن عبدالوهاب می‌کردند.
2. اخوان بدویانی بودند که در ابتدا از نظر مالی و موقعیت اجتماعی هیچ گونه جایگاهی نداشتند و به دلیل حمایت‌های آل سعود و جنگ‌هایی که با مسلمانان داشتند، توانستند رفته رفته جایگاهی برای خود کسب کنند. به عبارت دیگر، جنگ و غارت، فلسفه وجودی آنها بود. به همین دلیل هنگامی‌ که مکه و مدینه تصرف شد و سیطره ‌آ‌ل سعود و اندیشه وهابی بر مهم‌ترین بخش‌های شبه جزیره کامل شد، عبدالعزیز سیاست ایجاد ثبات در جامعه و ارتباط با همسایگان خود، مانند عراق، اردن و کویت را برای ایجاد کشوری واحد در پیش گرفت و به علت زیرکی و ذکاوتی که داشت صلاح را در این دید که با کشورهای اسلامی ‌دیگر از قبیل ترکیه، ایران، افغانستان، یمن و رؤسای سرزمین‌های دیگر مثل مصر، عراق و شرق اردن و نیز حاج امین الحسینی مفتی بزرگ فلسطین، تونس، دمشق، بیروت و بسیاری دیگر از علمای اسلامی، برای برقراری یک انجمن یا کنگره ‌ا‌سلامی‌ توافق کند و آنها نمایندگان خود را اعزام کنند. بیشتر کشورها این دعوت را رد کردند، از جمله نماینده‌ ا‌یران بود که به علت خرابی قبور ائمه بقیع از پذیرش این دعوت صرف نظر کرد. البته به علت همین امر ایران سفر حج را تا سال 1346 به علت وجود خطر منع کرد. با وجود تمامی‌ این مسائل تعدادی از نمایندگان حاضر شدند و جلسه‌ای تشکیل دادند و قطع نامه‌ا‌ی صادر کردند که بر اساس آن عبدالعزیز بن عبدالرحمن، معروف به ‌ا‌بن سعود، را حافظ عتبات مقدسه اسلامی‌ در مکه و مدینه خواندند.
ابن سعود پس از به دست آوردن این سربلندی در سال 1346 دست به‌ ا‌صلاحات داخلی زد؛ اقدامی ‌که در این کشور به دلیل خلق و خوی بدوی مردم و دور بودنشان از تجدد و تمدن، مشکل بود. ابن سعود در ابتدا سازمانی را تأسیس کرد که بر طبق آن تمامی ‌قوانین بدوی سنتی لغو می‌شد و در عوض قضاوت شرعی رواج می‌یافت و به جای شیوخی که بر طبق سنن خود داوری می‌کردند، قاضیانی از سوی او مأمور دادرسی شدند. (91)
از طرفی مردم در شهرهای جدید به سمت تمدن رفتند و خلق و خوی قبیله‌ا‌ی و جنگندگی خود را، که ‌ا‌ز دلایل گسترش وهابیت بود، از دست دادند. تعامل با دیگر کشورها نیاز به آرامش و دوری از جنگ داشت. این امور، با منافع اخوان به هیچ روی هم‌خوانی نداشت. به همین دلیل، بدون توجه به دستورهای عبدالعزیز، سه تن از رهبران اخوان، فیصل بن سلطان دویش، سلطان بن بجاد و ضیدان بن حثلین عجمانی، در شهر ارطاویه در 1926 م. گرد هم آمدند و پیمان بستند که نبرد با کافران و مشرکان را ادامه دهند. (92) اختلاف مرزی میان عراق و عربستان در 1927 م. (1346 ه.ق.) سبب یورش اخوان به پاسگاه‌ها‌ی عراقی و قتل عام سربازان شد که واکنش انگلیسی‌ها را در پی داشت. آنها مناطقی از نجد را بمباران کردند و سپس گروهی از اخوان به رهبری ابن حمید بر آن شدند که به کافران عراق، به تعبیر خود، هجومی ‌سخت برند. ابن سعود آنها را از این کار بازداشت و بزرگان اخوان را به همایشی در ریاض دعوت کرد؛ اما ابن حمید، دویش و عجمانی در آن شرکت نکردند. (93)
3. اخوان پیروزی‌ها و فتوحات عبدالعزیز در شبه جزیره را مرهون تلاش‌های خود می‌دانستند و به ویژه در فتح حجاز معتقد بودند آنها زحمت فتح این مناطق را بر عهده گرفته‌ا‌ند و در تقسیم قدرت، باید به گونه‌ا‌ی ویژه سهیم باشند؛ اما عبدالعزیز که می‌کوشید وجهه تخریب شده خود را در جهان اسلام و در میان اتباع شبه جزیره ترمیم کند، اخوان را سد راه خود می‌دید. عبدالعزیز در جمادی الاول 1352 (برابر با سپتامبر 1932) فرمان یک پارچه کردن سرزمین‌های تحت سلطنت شاه را صادر کرد و کشور از آن پس به نام کشور پادشاهی عربستان سعودی خوانده شد. با پایه گذاری وزارتخانه‌ها و تصویب مجلس، در 1345 ه.ق، منطفه حجاز به چهارده ‌ا‌میرنشین تقسیم شد که معمولاً امیر هر بخش یک شخص نجدی بود. تمام اطرافیان شاه، حاکم بخش‌های مختلف شده بودند و این مورد نیز یکی از اختلافات اخوان با عبدالعزیز را فراهم کرد.
4. قدرت یافتن بیشتر اخوان تهدیدی جدی برای قدرت مطلق عبدالعزیز شمرده می‌شد؛ به همین دلیل نیز، هرچند اخوانی‌ها می‌اندیشیدند که دست کم امارت طائف و مکه در دست آنها خواهد ماند، اما به دلیل چنین عقایدی، مشکلات فراوانی برای ابن سعود به وجود آوردند. (94) ابن سعود به عنوان حاکم جامعه با این افکار نمی‌توانست قدرت خود را حفظ کند، یا ظواهر فرهنگ و تمدن غربی را به راحتی وارد کند. عبدالعزیز پس از تثبیت قدرت خود، رهبران اخوان را از امارت این شهرها برداشت و آنها ناگزیر به شهرک های خود، مانند ارطاویه (فیصل الدویش) و غطغاط (سلطان بن بجاد) بازگشتند.
در 1343 ه. ق. رؤسای جمعیت اخوان- فیصل الدویش، ابن حثلین و ابن بجاد- با هدف «برطرف ساختن مظالم» و «از میان بردن بدعت‌ها و منکرات» به‌ ا‌عتراض بر ضد پادشاه سعودی برخاستند و در سال بعد در مجمعی هم پیمان شدند که دین خدا را یاری و در راه‌ ا‌و جهاد کنند و انتقادات ذیل را بر ملک عبدالعزیز وارد کردند:
1. ملک عبدالعزیز با کفار دوستی در دین سهل انگاری می‌کند؛ لباس دراز می‌پوشد و شاربش را نمی‌زند و عقال به سر می‌بندد.
2. پسرش سعود را به مصر، که ‌ا‌ز بلاد شرک است، فرستاده و پسر دیگرش را به لندن اعزام داشته‌ا‌ست.
3. از اتومبیل و تلگراف و تلفن استفاده می‌کند.
4. مالیات هایی را در حجاز و نجد مقرر کرده‌ ا‌ست.
5. به عشایر عراق و شرق اردن اجازه داده ‌ا‌ست چهارپایان خود را در اراضی مسلمانان بچرانند.
6. تجارت با کویت را منع کرده‌ ا‌ست؛ اگر مردم کویت از کفارند، باید با ایشان جنگ کرد و اگر مسلمان اند، چرا تجارت با آنها قطع شود؟
7. شیعیان احسا و قطیف را مجبور کنند تا دین اهل سنت و جماعت را بپذیرند.
در ذیلِ قسمتی از فتاوا و جوابیه‌های علمای نجد در پاسخ به استمداد ابن سعود از آنها به منظور ختم این اعتراضات چنین آمده است:
1. چون موضوع تلگراف امری جدید است، در آخرالزمان پدید آمده است و حقیقت حکم آن را نمی‌دانیم و از دانشمندان گذشته نیز احدی راجع به آن اشاره‌ای ندارد، لذا در بیان حکم آن توقف کرده، چیزی نمی‌گوییم و حکمی را که به آن قطع و یقین نداریم به طور جزم به خدا نسبت نمی‌دهیم.
2. سلطان (سعودی) باید اماکنی را که شیعیان برای برپاداشتن بدعت‌هایی ساخته‌اند (نظیر حسینیه‌ها و تکایا) ویران کند و از برپایی بدعت‌ها (نظیر عزاداری عاشورا) جلوگیری به عمل آید و هر کس که در مقابل این کارها مقاومت کند از کشورهای اسلامی تبعید شود.
3. گرفتن گمرک و مالیات از نظر ما حرام آشکار است. ولی اگر سلطان سعودی مرتکب این عمل حرام شد نباید با او به مخالفت برخاست و اختلاف میان مسلمانان ایجاد کرد، یا به سبب این کار حرام، از فرمان او سر بر تافت. (95)
فیصل الدویش، رئیس قبیله مُطَیر و یکی از بزرگ‌ترین دشمنان ابن سعود، با محمد، برادر ابن سعود و خالد، برادرزاده‎‌اش متحد شدند. فیصل الدویش برای اینکه عراق را علیه ابن سعود بشوراند، به مرزهای عراق هجوم برد. ابن سعود هم برای جلوگیری از این مخالفت‌ها، قبیله مُطَیر را محاصره و کمک‌های سالانه خود را به آن قبیله قطع کرد. از سویی انگلیس هم برای جلوگیری از این حملات در رمضان 1346 با هواپیما به نجد حمله کرد. این در حالی بود که انگلیس حامی عراق بود. لذا به شدت به قبایل طرفدار ابن سعود حمله شد. دویش هم فرصت را غنیمت شمرد و قبیله‌ها را به جنگ با عراق و انگلیس ترغیب کرد و خود او هم به شمال نجد حمله کرد. ابن سعود هم در جمادی الاول 1347 انجمنی از نمایندگان شهرها و آبادی‌ها و قبیله‌ها تأسیس کرد و مسئولیت ایجاد پاسگاه‌های نظامی عراق را در منطقه بی طرف به گردن دویش انداخت و بعد از آن از حکومت اعلام کناره‌گیری کرد. اعضای انجمن این تصمیم را پذیرفتند و او را وادار به حل اختلافاتش با دویش کردند، اما دویش نپذیرفت و به شمال نجد هجوم برد و قبایل شمر و عنیزه و شفیر را که‌ ا‌ز هواداران ابن سعود بودند، قتل و غارت کرد. حافظ و هما در این باره می‌گوید سال 1335 را باید

عبارات مرتبط با این موضوع
ره ولاء فرهنگ و اجتماعزمانی آل سعود، خاندان حاکم بر عربستان تلاش بسیار می‌کرد تا به هر طریق ممکن بر جنگ ره ولاء فرهنگ و اجتماع زمانی آل سعود، خاندان حاکم بر عربستان تلاش بسیار می‌کرد تا به هر طریق ممکن بر جنگ داخلی که

پیشرفت علم،فناوری ونوآوری ایران در10 سال گذشتهکاهش وابستگی ایران به نفت وگاز

[ad_1]

معاون فناوری ولجستیک کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل ( آنکتاد) گفت: در بررسی انجام شده ومقایسه با گزارش سال 2005، وضعیت علم، فناوری و نوآوری ایران در 10 سال گذشته پیشرفت داشته است.

به گزارش خبرنگارعلمی ایرنا، خانم شمیکا سیریمانه عصرسه شنبه درمراسم ارایه دومین گزارش آنکتاد از وضعیت علم، فناوری و نوآوری جمهوری اسلامی ایران درمعاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری افزود: آنکتاد به عنوان یک مرکز اصلی ارایه گزارش سیاست های تکنولوژی دنیا ، برای دومین باربعد از ارایه گزارش در سال 2005، گزارش وضعیت ایران را در 10 سال گذشته ارایه می کند.
وی بیان کرد: اگر این گزارش به درستی مرور شود، بررسی دقیق و منصفانه از روند سیاست های فناوری و نوآوری انجام شده در ایران ارایه می دهد، این گزارش به چالش ها ، موانع و ظرفیت های علم و فناوری و نوآوری ایران می پردازد.
وی بیان کرد: دراین گزارش یک مجموعه پیشنهادات ، سیاست ها ، قوانین و محیط توانمندساز به ویژه برای بخش خصوصی پیشنهاد شده است.
سیریمانه بیان کرد:در تاریخ مه 2015 از طرف ایران خواسته شد که گزارشی از وضعیت علم، فناوری و نوآوری تهیه شود و این کار با حضور متخصصان آنکتاد در ایران و با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری انجام شد.
وی با اشاره به اینکه این گزارش برای آنکتاد نیزیک گزارش خاص به حساب می آید، افزود:برای نخستین بار است که برای یک کشور دومین گزارش تهیه می شود، گزارش 2005 سازمان پایه واساس گزارش 2015 قرار گرفته شده است،آنچه که در این گزارش مشخص شده این است که ایران در 10 سال گذشته پیشرفت های بسیاری در علم و فناوری و نوآوری داشته است.
وی ادامه داد: به طور مثال علی رغم اینکه ایران منابع وسیعی از نفت و گاز دارد، سعی کرده از این منابع که به عنوان نفرین منابع طبیعی نامیده می شود دوری کند، در مقایسه با سایر کشورها که منابع طبیعی دارند، ایران سعی کرده کمترین میزان وابستگی اقتصادی را به منابع طبیعی داشته باشد و توانمندسازی زیادی درعرصه سرمایه انسانی دارد.
سیریمانه افزود:برای توسعه علم و فناوری در بخش خصوصی، ایران سعی کرده است از شرکت های دانش بنیان استفاده کند ودراین زمینه رشدخوبی داشته است، البته ایران نیز مثل سایر اقتصاد های نوظهو نیاز دارد ، فعالیت های خود را به ویژه در حوزه بهره وری صنعتی تعمیم دهد.
وی یادآور شد: نیاز است که ایران سرمایه گذاری در شرکت های کوچک، متوسط وتامین مالی بیشتر و زیر ساخت ها در حوزه ICT و حمل و نقل را ارتقاء دهد، همین طور ظرفیت زیادی در حوزه تجارت الکترونیک و اینترنت پر سرعت وجود دارد.
وی یادآور شد:اقتصاد ایران درجهت جهش اقتصاد دانش بنیان است و باید یک مقدار زیر ساخت ها را تقویت کند، ایران مسیری را طی کرده است که می تواند در اختیار اقتصادهای نوظهور قرار دهد.
وی با بیان اینکه دراین گزارش ایران با کشورهای با رشد بالا وکشورهای پیشرفته درحال ظهور مقایسه شده است،افزود:دراین مقایسه ایران دارای یک نیروی انسانی و ذخیره نیروی قوی از فارغ التحصیلان درحوزه علوم پایه و ریاضیات است؛ امروز چیزی که مهم است این است که باید نقش بخش خصوصی را در اقتصاد کشور تقویت کرد که این امر درپی ارتباط شرکت ها و صنایع بالغ با شرکت های دانش بنیان نوپا مهیا می شود.
وی بیان کرد: باید به بحث نوسازی زیر ساخت ها نیز توجه کرد، وجود زیرساخت های فرسوده در بسیاری از کشورها قابل مشاهده است اما چیزی که مهم است نوسازی زیر ساخت دیجیتال و فناوری اطلاعات است.

خبرنگار : منیر ابراهیمی زاده** انتشار: معصومه گلشن

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
پیشرفت علم،فناوری ونوآوری ایران در سال گذشتهکاهش وابستگی ایران به نفت وگاز پیشرفت علم،فناوری ونوآوری ایران در سال گذشتهکاهش وابستگی ایران به نفت وگاز

تبیین راهبردهای پژوهشی استخراج الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت از دیدگاه شهید مطهری (ره)

[ad_1]

نویسندگان:
سید مجتبی عزیزی (1)
سیدجواد حسینی (2)

چکیده

شهید مطهری یکی از مشاهیر اسلام‌شناس معاصر و یکی از بهترین اندیشمندانی است که می‌توان از اندیشه‌ی او برای استخراج الگوی پیشرفت اسلامی- ایرانی استفاده نمود. به عبارت دیگر از اندیشه و آثار شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) می‌توان برای تبیین بنیان‌ها و زیرساخت‌های الگوی پیشرفت اسلامی- ایرانی بهره برد. این ادعا به دو دلیل است: 1. قدرت علمی شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) در اسلام شناسی؛ 2. تسلط او بر فرهنگ، تمدن و هویت ایرانی.
مقاله‌ی حاضر در پی دستیابی به راهبردهای پژوهشی برای استخراج الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت از آثار و آرای استاد شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) است. بر این مبنا تلاش خواهد شد تا با ارائه‌ی برخی از مهم‌ترین راهبردهای پژوهشی مبتنی بر آثار و آرای این استاد شهید، زمینه برای تحقیقات بیشتر در جهت استخراج الگوی اسلامی و ایرانی پیشرفت فراهم شود. پنج محور پژوهشی زیر، مواردی هستند که مقاله‌ی حاضر به آنها خواهد پرداخت:
1. بارسازی مفاهیم اسلامی مانند سعادت، عدالت، تقوا، زهد، احیای فکر دینی و ... .
2. شناسایی و تبیین مؤلفه‌های جامعه‌ی دینی مانند: محبت، علم، جهاد، همبستگی و وحدت، پویایی و تحرک، تعادل و ... .
3. شناسایی و طرح الگوهای جامعه‌ی دینی مانند: الگوی جامعه‌ی نبوی، الگوی جامعه‌ی علوی و الگوی جامعه‌ی مهدوی (عجل الله تعالی فرجه الشریف).
4. بازتعریف مفاهیم حکومت اسلامی و ولایت فقیه مانند: بنیان‌های سیاسی اسلام، فقاهت، عدالت فقهی، امر به معروف و نهی از منکر، اجتهاد، قدرت، و... .
5. تبیین اصول مبنایی تمدن اسلامی مانند: اصل تقدم پیشگیری بر درمان، اصل اصلاح گری مبتنی بر بصیرت، اصل لحاظ نمودن مقتضیات زمان، اصل تعاطف و تراحم و... .

مقدمه

به طور قطع تبیین همه‌ی جوانب یک جامعه‌ی ایدئال و الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت به سوی چنین جامعه‌ای از نگاه شهید مطهری- رحمت الله علیه- کاری نیست که با یک یا چند مقاله‌ی محدود قابل تکمیل باشد؛ چنین موضوع گسترده و ذو ابعادی، نیازمند بررسی‌های مختلف است و حتی می‌توان مدعی شد که همه‌ی آثار استاد شهید در این زمینه کافی و وافی به مقصود نیستند. (3) از این رو آنچه باید مورد توجه قرار گیرد آن است که راهبردهای کلان متخذ از اندیشه‌ی شهید مطهری استخراج شوند و مبتنی بر آنها، زمینه‌های پژوهشی مختلفی را تعیین نمود که بر مبنای آن می‌توان در نهایت الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت را ترسیم نمود. به این ترتیب مقاله‌ی حاضر مدعی آن نیست که الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت مبتنی بر آثار شهید مطهری را به نحو تام و کامل و جامع ارائه خواهد نمود، بلکه در پی آن است که حیطه‌های اصلی پژوهشی مورد نیاز برای رسیدن به چنین نتیجه‌ای را مشخص نماید و نشان دهد که نه تنها اندیشه‌ی بارور شهید مطهری در این زمینه توانایی مبنا قرار گرفتن را دارد بلکه در هر حیطه، شهید گرامی و استاد ارجمند ما گام‌های مهم و حیاتی اولیه را برداشته است و زمینه برای دست یابی به الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت را آماده نموده است.
با توجه به آنچه ذکر شد، باید توجه داشت که پنج محور اصلی این مقاله در حقیقت پنج راهبرد تحقیقاتی و پژوهشی در جهت ترسیم الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت هستند. به عبارت دیگر، برای دست یابی به الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت لازم است که در پنج حیطه‌ی اصلی و اساسی زیر پژوهش‌های تفصیلی و عمیقی طراحی شوند. ما در این مقاله نشان خواهیم داد که شهید مطهری در هر پنج حیطه گام‌های اساسی و مهمی برداشته‌اند و زمینه را برای تکمیل این مباحث فراهم آورده‌اند. این پنج حیطه عبارتند از: 1. بازسازی مفاهیم اسلامی مانند سعادت، عدالت، تعاون، تقوا، زهد، احیای فکر دینی و...؛ 2. تبیین مؤلفه‌های جامعه‌ی دینی مانند محبت، علم، جهاد، همبستگی و وحدت، پویایی و تحرک، تعادل و...؛ 3. تعیین مفاهیم حکومت اسلامی و ولایت فقیه مانند بنیان‌های سیاسی اسلام، فقاهت، عدالت فقهی، امر به معروف و نهی از منکر، اجتهاد، قدرت، و... . 4. تبیین اصول مانند: اصل پیشگیری بر درمان، اصل اصلاح گری مبتنی بر بصیرت، اصل لحاظ نمودن مقتضیات زمان، اصل تعاطف و تراحام و...؛ 5. توجه به الگوهای جامعه‌ی دینی مانند: الگوی جامعه‌ی نبوی (صلی الله علیه و آله و سلم)، الگوی جامعه‌ی علوی (سلام الله علیه) و الگوی جامعه‌ی مهدوی (عجل الله تعالی فرجه الشریف).
البته باید خاطر نشان کرد که راهبردهای پژوهشی موردنیاز برای طراحی الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت منحصر در پنج راهبرد مذکور نیست، اما این پنج مورد از موارد لازم و مورد نیازاند. بر این اساس در این مقاله ابتدا در قسمت مقدمه به تبیین جایگاه، شخصیت، نقش و آثار شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) می‌پردازیم و سپس تلاش خواهد شد تا در ذیل هر یک از بخش‌ها، به تبیین عنوان مشخص شده بپردازیم. ابتدا به مسئله‌ی بازسازی مفاهیم دینی از سوی شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) و اهمیت آن در جامعه‌ی امروزی خواهیم پرداخت. شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) از جمله اندیشمندانی بود که به این مهم پی برد و درصدد رفع این خلأ برآمد. این بخش، بنیان مقاله می‌باشد؛ چرا که با تبیین این بخش، سایر بخش‌ها نیز معنا پیدا می‌کنند. در بخش بعدی به تبیین مؤلفه‌های جامعه‌ی دینی از سوی شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) خواهیم پرداخت. در این بخش درصدد آن هستیم برخی مؤلفه‌های جامعه‌ی دینی مطلوب را که در تفکر شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) مطرح شده است را برشماریم و سپس در مرحله‌ی بعد به توضیح بنیان‌های مفاهیم سیاسی اندیشه‌ی شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) به عنوان بخش اجرایی و ضامن اجرا شدن سایر مفاهیم خواهیم پرداخت. این بخش از آن سو مهم است که به تبیین حکومت و سیاست در زمان غیبت در تفکر شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) ورود خواهیم داشت. در ادامه به تبیین اصول تمدن اسلامی خواهیم پرداخت. شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) معتقد بود که اسلام دارای تمدنی بزرگ و فراگیر بوده که امروز دچار نوعی افول و خمودگی شده است که باید با احیای فکر اسلامی درصدد بازسازی آن باشیم.
برای رسیدن به نقطه‌ی مطلوب در امر الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت و عدالت نیازمند منظومه‌ی فکری منسجم و کامل هستیم؛ منظومه‌ی فکری منسجمی که از جهان بینی، ایدئولوژی، اصول و فروع مشخصی برخوردار باشد. به عبارت روشن‌تر نیازمند منظومه‌ی فکری‌ای هستیم که از یک مکتب سرچشمه گرفته شده باشد و برای تمامی سؤالات، مسائل و نیازهای زمان، جواب داشته باشد. به نظر می‌رسد با توجه به مبانی مفروض، اسلام مکتبی کامل و مبتنی بر جهان بینی توحیدی می‌باشد که به واسطه‌ی داشتن منبع غنی از معارف، توانایی پاسخ گویی به تمامی نیازها در تمامی زمان‌ها و مکان‌ها را دارا می‌باشد. اقتضای خاتمیت دین خاتم نیز چنین می‌باشد که در هر زمان و مکانی کمبود و محدودیت نداشته باشد. (4)

معرفی شهید مطهری

پیش از آنکه بخواهیم به تبیین راهبردهای الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت از دیدگاه شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) بپردازیم، لازم است این نکته را روشن سازیم که چرا استاد شهید مطهری را برای چنین اقدامی انتخاب کرده‌ایم و چرا معتقدیم که با اتکا به مبانی معرفتی و چارچوب ارزشی- بینشی این متفکر معاصر می‌توان الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت را مطابق با نیازهای امروز جامعه‌ی اسلامی ایران ارائه نمود.
به نظر می‌رسد شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) از جمله اندیشمندانی بوده است که توانسته‌اند با نگاه مبتنی بر توحید محوری به ارائه‌ی منظومه‌ی فکری بپردازند. بی‌شک شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) از جمله اندیشمندان و روشنفکران قرن اخیر می‌باشد که آثار و منظومه‌ی فکری او هنوز از بهترین و عمیق‌ترین آثار موجود می‌باشد. عمق، تنوع، توانایی پاسخ گویی به شبهات و مشکلات، گستره‌ی مطالعات، آشنایی با مسائل روز و... از جمله ویژگی‌های شخصیت و آثار شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) می‌باشد.
در یک نگاه کلان می‌توان بیان داشت که شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) ارتباط بین انسان و سایر موجودات عالم را بر چهار نوع رابطه تقسیم می‌کند:
1. رابطه‌ی انسان با خدا؛
2. رابطه‌ی انسان با خود؛
3. رابطه‌ی انسان با انسان‌های دیگر؛
4. رابطه‌ی انسان با طبیعت. (مطهری، 1384: 29-30)
به این ترتیب در یک رویکرد جامع باید تمام مفاهیم متناسب و ناظر به این چهار رابطه، تبیین و توضیح داده شود. به نظر می‌رسد که در تفکر شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) می‌توان مبانی لازم برای پوشش دادن به چنین رویکرد جامعی را یافت و تنوع و کثرت آثار آن استاد گرامی و عمق و محتوای برجسته‌ی آن، امکان جامه‌ی عمل پوشاندن به چنین مهمی را ممکن ساخته است.
این استاد و فیلسوف مجاهد، شخصیتی ذوابعاد بود، که در حوزه و دانشگاه تأثیرات بسیار مهمی از خود برجای گذاشت. شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) از جمله روحانیونی بود که در محیط حوزه به تحصیل پرداخت و در آن فضا رشد نمود و از محضر مراجع، علما و استوانه‌های حوزه‌ی علمیه‌ی قم استفاده نمود. سپس وارد محیط دانشگاهی شد و توانست با دانشی که از محیط حوزه بدست آورده بود، ارتباط وثیقی با نسل جوان و دانشگاهی ایجاد نماید. شخصیتی که در آشنا ساختن نسل جوان انقلابی و هدایت جامعه‌ی آن روز به سوی معارف اصیل اسلامی نقش بسیار تعیین کننده‌ای داشت؛ تأثیری که تا امروز نیز باقی است.
وى با جامعیت و آشنایی عمیقی که با معارف اسلامی داشت، توانست شبهات، مسائل و معضلات جامعه را به خوبی مورد بررسی قرار دهد و با استفاده از منابع دینی درصدد پاسخ گویی به آنها برآید. استاد گرامی ما در این زمینه به تصریح بیان می‌دارد:
این بنده از حدود بیست سال پیش که قلم به دست گرفته، مقاله یا کتاب نوشته‌ام، تنها چیزی که در همه‌ی نوشته‌هایم آن را هدف قرار داده‌ام حل مشکلات و پاسخ گویی به سؤالاتی است که در زمینه‌ی مسائل اسلامی در عصر مطرح است. نوشته‌های این بنده، برخی فلسفی، برخی اجتماعی، برخی اخلاقی، برخی فقهی و برخی تاریخی است. با اینکه موضوعات این نوشته‌ها کاملاً با یکدیگر مغایر است، هدف کلی از همه‌ی اینها یک چیز بوده و بس. دین مقدس اسلام یک دین ناشناخته است. حقایق این دین تدریجاً در نظر مردم، واژگونه شده است، و علت اساسی گریز گروهی از مردم، تعلیمات غلطی است که به این نام داده می‌شود. این دین مقدس در حال حاضر بیش از هر چیز دیگر از ناحیه‌ی برخی از کسانی که مدعی حمایت از آن هستند، ضربه و صدمه می‌بیند. هجوم استعمار غربی با عوامل مرئی و نامرئی‌اش از یک طرف، و قصور یا تقصیر بسیاری از مدعیان حمایت از اسلام در این عصر از طرف دیگر، سبب شده که اندیشه‌های اسلامی در زمینه‌های مختلف، از اصول گرفته تا فروع، مورد هجوم و حمله قرار گیرد. بدین سبب این بنده وظیفه‌ی خود دیده است که در حدود توانایی در این میدان انجام وظیفه نماید. (مطهری، 1372: 15)
شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) از این طریق توانست چهره‌ی اسلام را در قرن اخیر روشن‌تر سازد و بیان دارد که دین مبین اسلام توانایی پاسخ گویی به مسائل و مشکلات روز را دارد و همچنین توانست نسل جوان را با فرهنگ دینی تربیت کند که ثمره‌ی آن در انقلاب اسلامی نمودار شد. شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) در باب دغدغه‌ی اصلی خود در تألیف آثارش تأکید می‌نماید:
"این بنده هرگز مدعی نیست که موضوعاتی که خودش انتخاب کرده و درباره‌ی آنها قلم فرسایی کرده است لازم‌ترین موضوعات بوده است. تنها چیزی که ادعا دارد این است که به حسب تشخیص خودش از این اصل، تجاوز نکرده که تا حدی که برایش مقدور است در مسائل اسلامی (عقده گشایی) کند و حتی الامکان حقایق اسلامی را آنچنان که هست ارائه دهد، فرضاً نمی‌تواند جلوی انحرافات عملی را بگیرد، باری حتی الامکان با انحرافات فکری مبارزه نماید و مخصوصاً مسائلی را که دستاویز مخالفان اسلام است، روشن کند و در این جهت (الأهم فالاهم) را- لااقل به تشخیص خود- رعایت کرده است. (همان، 16)"
بعد دیگری از شخصیت شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) که باید مورد توجه قرار بگیرد، عمق اطلاعات و تسلط ایشان بر منابع اسلامی است که او را می‌توان یکی از مهم‌ترین اسلام شناسان قرن اخیر دانست. امام خمینی (رحمة‌الله ‌علیه) نیز در پی شنیدن خبر شهادت شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) بر اسلام شناسی بودن ایشان تکیه می‌نمایند:
"اینجانب به اسلام و اولیای عظیم الشأن آن و به ملت اسلام و خصوص ملت مبارز ایران ضایعه‌ی اسف انگیز شهید بزرگوار و متفکر و فیلسوف و فقیه عالی مقام مرحوم آقای حاج شیخ مرتضی مطهری- قدس سره- را تسلیت و تبریک عرض می‌کنم. تسلیت در شهادت شخصیتی که عمر شریف و ارزنده‌ی خود را در راه اهداف مقدس اسلام صرف کرد و با کج روی‌ها و انحرافات مبارزه‌ی سرسختانه کرد، تسلیت در شهادت مردی که در اسلام شناسی و فنون مختلفه‌ی اسلام و قرآن کریم کم نظیر بود... . (صحیفه‌ی امام، 1380: 178)"
خصوصیت بارز دیگر استاد شهید، بیان روان و قلم گویای او است. زبان گویا و روان، جامعیت، تنوع و تلاش برای پاسخ گویی به مسائل و مشکلات روز جامعه از جمله مشخصه‌ها و ویژگی‌های شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) و آثار او می‌باشد. امام خمینی (رحمة‌الله ‌علیه) در اولین سال شهادت شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) به این نکته توجه دادند:
"... او با قلمی روان و فکری توانا در تحلیل مسائل اسلامی و توضیح حقایق فلسفی، با زبان مردم و بی‌قلق و اضطراب، به تعلیم و تربیت جامعه پرداخت. آثار قلم و زبان او بی‌استثنا آموزنده و روان بخش است... (همان، ج 14، 325)"
شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) در تمامی زمینه‌های علوم اسلامی ورود داشته و در بیشتر رشته‌های مهم علوم انسانی دارای مطالعات وسیع بودند. تنوع آثار شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) طیف وسیعی از رشته‌ها و زمینه‌ها را در بر می‌گیرد. نگاهی به مجموعه کتاب‌های ایشان نشان می‌دهد که دسته‌ی اول این کتاب شامل کتاب‌هایی است که در زمینه‌های فلسفه، منطق و کلام می‌باشد. این کتب عبارت‌اند از: اصول فلسفه و روش رئالیسم (6جلد)، الهیات شفاء (2جلد)، توحید، معاد، نبوت، عدل الهی، فلسفه‌ی اخلاق، فلسفه‌ی تاریخ (2جلد)، مقالات فلسفی (3جلد)، خاتمیت، ختم نبوت، پیامبر امّی، شرح منظومه (2 جلد)، شرح مبسوط منظومه (4 جلد)، حرکت و زمان در فلسفه‌ی اسلامی (2 جلد)، مقدمه‌ای بر جهان بینی اسلامی (5 جلد)، شش مقاله (جهان بینی الهی و جهان بینی مادی)، اسلام و مقتضیات زمان (2 جلد)، فطرت، مسئله‌ی شناخت، انسان کامل، نقدی بر مارکسیسم، انسان و سرنوشت، علل گرایش به مادی گری، امداد‌های غیبی در سرنوشت بشر، تکامل اجتماعی انسان به ضمیمه‌ی هدف زندگی، تعلیم و تربیت در اسلام، حق و باطل به ضمیمه‌ی احیای تفکر اسلامی.
دسته‌ی دوم کتاب‌های شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) ذیل عنوان مبانی فقهی- حقوقی می‌گنجد که شامل با این کتاب‌ها می‌باشد: نظام حقوق زن در اسلام، مسئله‌ی حجاب، جهاد، آشنایی با علوم اسلامی (3جلد)، ده گفتار، بیست گفتار، حکمت‌ها و اندرز‌ها، مسئله‌ی ربا به ضمیمه‌ی بیمه.
دسته‌ی سوم کتب شهید مطهری شامل کتبی می‌باشد که در حیطه‌ی علوم قرآنی، تفسیر و حدیث می‌باشد. کتب آشنایی با قرآن (دوره‌ی 8 جلدی) و سیری در نهج البلاغه جزو این دسته می‌باشند.
دسته‌ی چهارم شامل کتبی است در زمینه‌ی ادبیات فارسی و عربی که عرفان حافظ، آینه‌ی جام، آشنایی با علوم اسلامی، جلد 1و3 می‌توان در این دسته جای داد.
دسته‌ی پنجم شامل کتبی است در زمینه‌ی تاریخ ایران و اسلام این کتب عبارت‌اند از: خدمات متقابل ایران و اسلام (جلد 1و2)، سیری در سیره‌ی نبوی، سیری در سیره‌ی ائمه‌ی اطهار (علیهم السلام)، سیری در نهج البلاغه، قیام و انقلاب مهدی (عجل الله تعالی فرجه الشریف)، الغدیر و وحدت جهان اسلام، امامت و رهبری، پیامبر امّی، ختم نبوت، جاذبه و دافعه‌ی علی (علیه السلام)، حماسه‌ی حسینی (جلد 1-3)، ولاءها و ولایت‌ها.
دسته‌ی ششم از کتب شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) در ذیل عنوان زمینه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی می‌گنجد. کتاب‌هایی نظیر پیرامون انقلاب اسلامی، پیرامون جمهوری اسلامی، نهضت‌های اسلامی در صد سال اخیر، حماسه‌ی حسینی (3 جلد)، سیری در سیره‌ی نبوی، امامت و رهبری، آزادی معنوی، نقدی بر مارکسیسم، نظری به نظام اقتصادی اسلام، مسئله‌ی ربا به ضمیمه‌ی بیمه، مسئله‌ی حجاب، نظام حقوق زن در اسلام، جاذبه و دافعه‌ی علی (علیه السلام)، اخلاق جنسی در اسلام و غرب.
حتی می‌توان بیان داشت که شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) برای کودکان و نوجوانان نیز اثر ارزنده‌ای مانند کتاب داستان راستان را ارائه نموده است. هرچند که این کتاب خاص کودکان نیست. (5)
شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) تنها در حوزه‌ی نظری و فکری فعال نبودند بلکه در زمینه‌های بسترسازی فرهنگی و فعالیت‌های سیاسی نیز فعال بودند. شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) نه تنها از جنبه‌های فکری و فرهنگی، بلکه در بُعد مبارزات سیاسی نیز بر خلاف تصور رایج که ایشان را از چهره‌های برجسته و تأثیرگذار سیاسی نمی‌داند، ورود داشتند. شاهد این ماجرا قرار گرفتن ایشان از سوی حضرت امام در صدر شورای انقلاب می‌باشد.

شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) و بازسازی مفاهیم دینی

بحث از مفاهیم و اثر آنها در شکل دهی به اندیشه و عمل اجتماعی یکی از مباحث مهم معرفت شناسی است. از جمله مهمترین اقداماتی که برای شکل دهی به یک منظومه‌ی معرفتی و تمدنی بایستی صورت گیرد بازتعریف و بیان تلقی آن منظومه‌ی فکری از مفاهیم مهم عرصه‌ی مطالعات انسانی و اجتماعی است. شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) خود در مورد اهمیت مفاهیم اسلامی الهی به جامعه و تعیین وضعیت کنونی ما در کتاب وزین ده گفتار و ضمن بحث از انحطاط مسلمین در عصر حاضر بیان می‌دارد:
"در میان کشورهای دنیا به استثنای بعضی کشورها، کشورهای اسلامی عقب مانده‌ترین و منحط‌ترین کشورهاست. نه تنها در صنعت عقب هستند، در علم عقب هستند، در اخلاق عقب هستند، در انسانیت و معنویت عقب هستند. چرا؟ یا باید بگوییم، اسلام، یعنی همان حقیقت اسلام در مغز و روح این ملت‌ها هست، ولی خاصیت اسلام این است که ملت‌ها را عقب می‌برد (دشمنان دین هم بزرگ‌ترین حربه‌ی تبلیغی آنها همین انحطاط فعلی مسلمین است) و یا باید اعتراف کنیم که حقیقت اسلام به صورت اصلی در مغز و روح ما موجود نیست بلکه این فکر اغلب در مغزهای ما به صورت مسخ شده موجود است، توحید ما توحید مسخ شده است، نبوت ما نبوت مسخ شده است، ولایت و امامت ما مسخ شده است، اعتقاد به قیامت ما کم و بیش همین طور. تمام دستورهای اصولی اسلام در فکر ما همه تغییر شکل داده. در دین صبر هست، زهد هست، تقوا هست، توکل هست. تمام اینها بدون استثناء به صورت مسخ شده در ذهن ما موجود است. شاید همان اندازه که تا به حال در این جلسات بحث شده است این مطلب را تا اندازه‌ای روشن کند. مثلاً راجع به تقوا بحث شده است. اگر مطالعه کرده باشید، شاید بتواند آن جزوه‌ها به شما ثابت بکند که تا به حال تقوا به یک صورت مسخ شده‌ای در ذهن ما بود. هر موضوعی که بحث شده همه این گونه است، که می‌فهماند اسلام معکوس شده است. (مطهری، 1368: 145)"
البته باید اذعان داشت که وضعیت کشورهای اسلامی و خاصه ایران اسلامی در طول قریب به چهل سالی که از زمان این ابراز نظر استاد شهید می‌گذرد، بسیار تفاوت کرده است و خصوصاً ایران اسلامی در دوران پرافتخار جمهوری اسلامی توانسته است گام‌هایی بلند در جهت رفع این معضلات بردارد. اما از این ابراز نظر استاد می‌توان دریافت که ایشان نقشی جدی و مهم برای تلقی‌های اجتماعی از مفاهیم اساسی مطالعات انسانی و اجتماعی در وضعیت جاری جوامع قائل هستند و علت وضع وخیم کشورهای اسلامی را در دوران خود- که تا وضعیت کنونی نیز کم و بیش ادامه دارد- تلقی‌های ناصحیح آنها از مفاهیم دینی می‌دانند.
بر مبنای آنچه ذکر شد، به نظر می‌رسد که به واسطه‌ی باز تعریف مفاهیم مذکور، یکی از مهم‌ترین بنیان‌های فکری تمدن شکل می‌گیرد و در تمام عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی و... تحولی عظیم اتفاق می‌افتد. ما در ادامه نشان خواهیم داد که استاد شهید مطهری در این زمینه کاری بس عظیم انجام داده‌اند و مفاهیم اساسی بسیاری را مورد بازسازی و بازتعریف قرار داده‌اند. بررسی تفصیلی این مفاهیم البته نیازمند پژوهش‌های گسترده‌ای است که مقاله‌ی حاضر در پی طراحی استراتژیک آنهاست. نگاهی به مجموعه‌ای از این مفاهیم، زمینه‌ی تحقیق و بازتعریف سایر مفاهیم موردنیاز را فراهم می‌آورد. برخی از مفاهیم عبارت‌اند از:

1. تقیه

تقیه از ماده‌ی «وقی» است، مثل تقوا که از جای وقی است. تقیه معنایش این است: در یک شکل مخفیانه‌ای در یک حالت استتاری از خود دفاع کردن و به عبارت دیگر سپر به کار بردن، هرچه بیشتر زدن و هر چه کم‌تر خوردن؛ نه دست از مبارزه برداشتن حاشا و کلا. (مطهری، 1384: 150)

2. عدالت

... عدالت را به یک معنای دیگر می‌شود معنا کرد که اگر به آن توجه شود، می‌توان گفت آن هم مساوات است، اما مساوات به شکل دیگر. معنایی که قدما برای عدالت ذکر می‌کنند این است: اعطاء کل ذی حق حقه هر چیزی و هر شخصی در متن خلقت با یک شایستگی مخصوص به خود به دنیا آمده است. حقوق هم از همین جا یعنی از ساختمان ذاتی اشیا پیدا می‌شود (مطهری، 1384: 188)
پایه‌ی عدالت، حقوق واقعی است که وجود دارد. عدالت معنایش مساوات نیست، عدالت معنایش موازنه به شکلی که پای حقوق در کار نباشد نیست بلکه عدالت بر پایه‌ی حقوق واقعی و فطری استوار است. فرد حق دارد، اجتماع هم حق دارد. عدالت از اینجا پیدا می‌شود که حق هر فردی به او داده شود. عدالت رعایت همین حقوق است... . (همان، 204)
عدالت برای جامعه حکم همان اعتدال برای مزاج را دارد. (همان، 256)
تعریف عدالت از دیدگاه استاد شهید مطهری (رحمة‌الله ‌علیه) یعنی نقطه‌ی مقابل تبعیض (مطهری، 1372: 223)
عدالت هم عبارت است از اینکه به هر ذی حقی حقش را بدهیم. (همان، 224)
عدالت واقعیت دارد چون حق واقعیت دارد. حق از متن خلقت گرفته شده است؛ چون خلقت واقعیت دارد هر موجودی در متن خلقت یک شایستگی و یک استحقاق دارد. (همان)
از نظر مذهب و طریقه‌ی ما اصل عدل بسیار مهم است و در ردیف مسائلی از قبیل مسائل اخلاقی نیست. (مطهری، 1370: 11)
عدالت سائس و اداره کننده‌ی عموم است؛ چیزی است که پایه و مبنای زندگی عمومی و اساس مقررات است. (همان، 14) از نظر زندگی اجتماعی و از جنبه‌ی عمومی که افراد اجتماع را به صورت یک واحد در می‌آورد، از این نظر که بنگریم، می‌بینیم که عدل از جود بالاتر است. عدل در اجتماع به منزله‌ی پایه‌های ساختمان است و احسان از نظر اجتماع به منزله‌ی رنگ آمیزی و نقاشی و زینت ساختمان است. (همان، 16)

3. اخلاق

اخلاق عبارت است از ملکاتی که انسان باید خودش را براساس آنها بسازد. به عبارت دیگر اگر انسان مجموع استعدادهایش را متناسب با آنچه خلق شده است، پرورش بدهد (از حد افراط و تفریط پرهیز کند و در یک حد میانه قرار بدهد) دارای زیبایی عقلی می‌شود. (همان، 163)
پس اخلاق برمی‌گردد به توازن ریشه‌ی اخلاق عدل. عدل به معنای توازن اینکه می‌گویند عدالت یا عدل ریشه‌ی اخلاق است، مقصودشان توازن است. اخلاق یعنی حالت موازنه میان مجموع استعدادهای انسانی. (همان، 164)

4. زهد

به طور مسلم رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و علی مرتضی (علیه السلام) زاهدانه زندگی می‌کردند و در زندگی، بر خود سخت می‌گرفتند. این عمل را دو نحو می‌توان تفسیر کرد:
"یکی اینکه بگوییم دستور اسلام به طور مطلق برای بشر این است که از نعمت‌ها و خیرهای این جهان محترز باشد، اسلام همان طوری که به اخلاص در عمل و توحید در عبادت و به صدق و امانت و صفا و محبت دستور می‌دهد، به احتراز و اعراض از نعمت‌های دنیا هم دستور می‌دهد... . تفسیر دیگر اینکه بگوییم فرق است بین آن امور که مربوط به عقیده و یا اخلاق و یا رابطه‌ی انسان با خدای خودش است و بین این امر که مربوط به انتخاب طرز معیشت است، اینکه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و علی مرتضی (علیه السلام) بر خود در غذا و لباس و مسکن و غیره سخت می‌گرفتند نه از این جهت است که توسعه در زندگی بالذات زشت و ناپسند است، بلکه مربوط به چیزهای دیگر بوده؛ یکی مربوط بوده به وضع عصر و زمانشان که برای عموم مردم وسیله فراهم نبود، فقر عمومی زیاد بود، در همچو اوضاعی مواسات و همدردی اقتضا می‌کرد که به کم قناعت کنند و مابقی را انفاق کنند. به علاوه آنها در زمان خود زعیم و پیشوا بودند؛ وظیفه زعیم و پیشوا که چشم همه به او است با دیگران فرق دارد. (مطهری، 1370: 173-174)"
یک اصل ثابت و تغییرناپذیر این است که یک نفر مسلمان باید زندگی خود را از زندگی عمومی جدا نداند. باید زندگی خود را با زندگی عموم تطبیق دهد. معنی ندارد در حالی که عموم مردم در بدبختی زندگی می‌کنند، عده‌ی دیگر با مستمسک قرار دادن قُل مَن حَرَّمَ زِینَهَ اللهِ الَّتیِ أَخرَجَ لِعِبَادِهِ وَ الطَّیبَاتِ مِنَ الرِّزقِ در دریای نعمت غوطه ور بشوند هرچند فرض کنیم که از راه حلال به چنگ آورده باشند. (همان، 175) اصل ثابت و تغییرناپذیر دیگری که در همه‌ی حال و همه‌ی زمان‌ها پسندیده است، زهد به معنای عزت نفس و مناعت طبع و بلند نظری است که انسان در همه حال و همه‌ی زمان‌ها خوب است نسبت به امور مادی بی‌اعتنا باشد، دین را به دنیا و فضیلت و اخلاق را به پول و مقام نفروشد، به امور مادی به چشم وسیله نگاه کند و نه به چشم هدف و مقصد. اما سایر امور که مربوط به توسعه و تضییق و بود و نبود وسایل زندگی است، یک امر ثابت و تغییرناپذیری نیست، ممکن است در زمانی تکلیف جوری اقتضا کند و در زمانی دیگر جور دیگر، همان طوری که رسول خدا (علیه السلام) و علی مرتضی (علیه السلام) طوری زندگی کردند و سایر ائمه (علیهم السلام) طوری دیگر. (همان، 177)

5. آزادی

ببینیم معنی آزادی چیست؟ این آزادی و آزادگی که می‌گویند یعنی چه؟ آزادی یکی از لوازم حیات و تکامل است؛ یعنی یکی از نیازمندی‌های موجود زنده، آزادی است. فرق نمی‌کند که موجود زنده از نوع گیاه باشد، یا از نوع حیوان و یا از نوع انسان، به هرحال نیازمند به آزادی است. منتها آزادی گیاه متناسب با ساختمان آن است، آزادی حیوان طور دیگری است، انسان به آزادی‌های دیگری ماورای آزادی‌های گیاه و حیوان نیاز دارد. هر موجود زنده خاصیتش این است که رشد می‌کند، تکامل پیدا می‌کند متوقف نیست، سر جای خودش نایستاده است. جمادات که رشد و تکامل ندارند، نیازمند به آزادی هم نیستند، اصلاً آزادی برای جمادات مفهوم ندارد. ولی گیاه، باید آزاد باشد. (مطهری، 1373: 14)
آزادی یعنی چه؟ یعنی نبودن مانع، انسان‌های آزاد، انسان‌هایی هستند که با موانعی که در جلوی رشد و تکامل‌شان هست، مبارزه می‌کنند. انسان‌هایی هستند که تن به وجود مانع نمی‌دهند. این هم تعریف مختصری از آزادی. (همان، 15)

6. آزادی معنوی

نوع دیگر آزادی، آزادی معنوی است. تفاوتی که میان مکتب انبیا و مکتب‌های بشری هست در این است که پیغمبران آمده‌اند تا علاوه بر آزادی اجتماعی به بشر، آزادی معنوی بدهند، و آزادی معنوی است که بیشتر از هر چیز دیگر ارزش دارد. تنها آزادی اجتماعی مقدس نیست بلکه آزادی معنوی هم مقدس است و آزادی اجتماعی بدون آزادی معنوی میسر و عملی نیست و این است درد امروز جامعه‌ی بشری که بشر امروز می‌خواهد آزادی اجتماعی را تأمین کند ولی به دنبال آزادی معنوی نمی‌رود، یعنی نمی‌تواند، قدرتش را ندارد، چون آزادی معنوی را جز از طریق نبوت، انبیا، دین، ایمان و کتاب‌های آسمانی نمی‌توان تأمین کرد. حال ببینیم آزادی معنوی یعنی چه؟ انسان یک موجود مرکب و دارای قوا و غرایز گوناگونی است، در وجود انسان هزاران قوه‌ی نیرومند هست، انسان شهوت دارد، غضب دارد، حرص و طمع دارد. جاه طلبی و افزون طلبی دارد. در مقابل، عقل دارد، فطرت دارد، وجدان اخلاقی دارد. انسان از نظر معنا، از نظر باطن و از نظر روح، خودش ممکن است یک آدم آزاد باشد و ممکن هم هست یک آدم برده و بنده باشد؛ یعنی ممکن است انسان بنده حرص خودش باشد، اسیر شهوت خودش باشد، اسیر خشم خودش باشد، اسیر افزون طلبی خودش باشد و ممکن است از همه‌ی اینها آزاد باشد. (همان، 20)

7. آزادی اجتماعی

انسان یک موجود خاصی است و زندگی او زندگی اجتماعی است. علاوه بر این در زندگی فردی خود، موجود تکامل یافته‌ای است و با گیاه و حیوان بسیار تفاوت دارد. گذشته از آزادی‌هایی که گیا‌هان و حیوانات به آنها نیازمندند یک سلسله نیازمندی‌های دیگری هم دارد که ما آنها را به دو قسم منقسم می‌کنیم. یک نوع آزادی اجتماعی است. آزادی اجتماعی یعنی چه؟ یعنی بشر باید در اجتماع از ناحیه‌ی سایر افراد اجتماع، آزادی داشته باشد، دیگران مانعی در راه رشد و تکامل او نباشند، او را محبوس نکنند، به حالت یک زندانی در نیاورند که جلوی فعالیتش گرفته شود، دیگران او را استثمار نکنند، استخدام نکنند، استعباد نکنند؛ یعنی تمام قوای فکری و جسمی او را در جهت منافع خودشان به کار نگیرند. این را می‌گویند آزادی اجتماعی. خودِ آزادی اجتماعی هم می‌تواند انواعی داشته باشد که فعلاً کاری با آن نداریم. پس یکی از اقسام آزادی، آزادی اجتماعی است که انسان از ناحیه‌ی افراد دیگر آزاد و قدرتمند از قدرت خودشان سوءاستفاده کرده و افراد دیگری را در خدمت خودشان گرفته‌اند، آنها را به منزله‌ی برده‌ی خودشان قرار داده‌اند و میوه‌ی وجود آنان را که باید متعلق به خودشان باشد، به نفع خود چیده‌اند. می‌دانید کلمه‌ی استثمار یعنی چه؟ یعنی چیدن میوه‌ی دیگری. هر کسی وجودش مثل یک درخت پر میوه است. میوه‌ی درخت، وجود هر کسی یعنی محصول کار و فکرش، محصول کار و فکرش، محصول فعالیتش، محصول ارزشش، باید مال خودش باشد.
وقتی که افراد کاری می‌کنند که محصول درخت وجود دیگران را به خودشان تعلق می‌دهند. (همان، 15 و16)
در نص قرآن مجید، یکی از هدف‌هایی که انبیا داشته‌اند، این بوده است که به بشر آزادی اجتماعی بدهند یعنی افراد را از اسارت و بندگی و بردگی یکدیگر نجات بدهند. قرآن کتاب عجیبی است! بعضی از معانی و مفاهیم است که در یک عصر به اصطلاح گل می‌کند، زنده می‌شود، اوج می‌گیرد، و در عصرهای دیگر اگر نگاه بکنید، آن قدر اوج نداشته است. در بعضی از عصرها می‌بینیم که برخی از کلمات به حق اوج می‌گیرد. وقتی به قرآن مراجعه می‌کنیم، می‌بینیم چقدر در قرآن این کلمه اوج دارد، و این عجیب است. یکی از حماسه‌های قرآنی، همین موضوع آزادی اجتماعی است. (همان، 17)

8. تربیت

تربیت عبارت است از یک سلسله عوامل که موجودات زنده برای رشدشان به آنها احتیاج دارند. مثلاً یک گیاه برای رشد و نموش به آب و خاک احتیاج دارد، به نور و حرارت احتیاج دارد. یک حیوان هم این نیازها را دارد، به علاوه یک سلسله احتیاجات انسانی که همه‌ی آنها در کلمه‌ی تعلیم و تربیت جمع است. این عوامل به منزله‌ی غذاهایی است که باید به یک موجود زنده برسد تا رشد بکند. باور نکنید که یک موجود زنده بتواند بدون غذا رشد بکند. قوه‌ی غاذیه یکی از لوازم زندگی موجود زنده است. (همان، 14)

9. امنیت

امنیت یعنی چه؟ یعنی موجود زنده چیزی را در اختیار دارد، حیات دارد، لوازم و وسایل حیات را هم دارد. باید امنیت داشته باشد، تا آنچه دارد از او نگیرند یعنی از ناحیه یک دشمن، از ناحیه‌ی یک قوه‌ی خارجی، آنچه دارد از او سلب نشود. انسان را در نظر می‌گیریم. انسان هم به تعلیم و تربیت احتیاج دارد و هم به امنیت یعنی جان دارد، جانش را از او نگیرند، ثروت دارد، ثروتش را از او نگیرند، سلامت دارد، سلامتش را از او نگیرند، آنچه دارد از او نگیرند. (همان، 15)

10. صنعت

صنعت عبارت است از «ساختن» به معنای اینکه شیء یا اشیایی را تحت یک نوع پیراستن‌ها آراستن‌ها قرار می‌دهند، میان اشیا و میان قوای اشیا ارتباط برقرار می‌کنند، قطع و وصل‌هایی صورت می‌گیرد در جهت مطلوب انسان و آنگاه این شیء می‌شود مصنوعی از مصنوع‌های انسان. فرض کنید که از طلا یک حلقه‌ی انگشتر یا یک زیور دیگری می‌سازیم، آن را می‌دهیم یا به قول معروف پرداخت می‌کنیم، وضع مخصوصی به آن می‌دهیم، و می‌شود یک مصنوع برای ما. ولی تربیت عبارت است از پرورش دادن، یعنی استعدادهای درونی‌ای را که بالقوه در یک شیء موجود است به فعالیت در آوردن و پروردن. لهذا تربیت فقط در مورد جاندارها یعنی گیاه و حیوان و انسان صادق است و اگر در مورد غیر جاندار این کلمه را به کار ببریم، مجازاً به کار برده‌ایم نه اینکه به مفهوم واقعی آن شیء را پرورش داده‌ایم. یعنی یک سنگ و یا یک فلز را نمی‌شود پرورش داد آن طور که یک گیاه یا یک حیوان و یا یک انسان را پرورش می‌دهند. (مطهری، 1373: 57 و58)

11. اجتهاد و فقاهت

اجتهاد به طور سر بسته به معنای صاحب نظر شدن در امر دین است، ولی صاحب نظر بودن و اعمال نظر کردن در امور دینی از نظر ما که شیعه هستیم، دو جور است: مشروع و ممنوع. همان طوری که تقلید نیز بر دو قسم است: مشروع و ممنوع.
اما اجتهادی که از نظر ما ممنوع است، به معنای تقنین و تشریع قانون است؛ یعنی مجتهد، حکمی را که در کتاب و سنت نیست، با فکر خودش و رأی خودش وضع کند. این را در اصطلاح «اجتهاد رأی» می‌گویند. این گونه اجتهاد از نظر شیعه ممنوع است. (مطهری، 1368: 97) به هر حال اجتهاد تدریجاً معنای صحیح و منطقی پیدا کرد، یعنی به کار بردن تدبر و تعقل در فهم ادله‌ی شرعیه که البته احتیاج دارد به یک رشته علوم که مقدمه‌ی شایستگی و استعداد تعقل و تدبر صحیح و عالمانه می‌باشند. علمای اسلام تدریجاً برخوردند که استنباط و استخراج احکام از مجموع ادله‌ی شرعیه احتیاج دارد به یک سلسله علوم و معارف ابتدایی از قبیل علوم ادبیه و منطق، و به دانستن قرآن و تفسیر و حدیث و رجال حدیث و شناختن قواعد علم اصول و حتی اطلاع بر فقه سایر فرق. (مجتهد) به کسی گفتند که این علوم را واجد باشد. (همان، 103)

امر به معروف و نهی از منکر

اگر در منطق اسلام امر به معروف و نهی از منکر آن اندازه توسعه نمی‌داشت، به ما نمی‌گفتند که: بها تقام الفرائض، و تأمن المذاهب، و تحل المکاسب، و ترد المظالم، و تعمر الارض، و ینتصف من الاعداء، و یستقیم الامر، زیرا این فکر کوچک و محدود که فعلاً در مغز ماها به نام امر به معروف و نهی از منکر وجود دارد، هر اندازه هم که لباس عمل بپوشد ممکن نیست این همه آثار نیک به بار آورد. (همان، 79)

13. تقوا

چیزی که نسبتاً عجیب به نظر می‌رسد، ترجمه فارسی این کلمه به «پرهیزگاری» است. دیده نشده تاکنون احدی از اهل لغت مدعی شده باشد که این کلمه به این معنا هم استعمال شده (همان، 19)
از آنچه در اطراف لغت «تقوا» گفته شد تا اندازه‌ای می‌توان معنا و حقیقت تقوا را از نظر اسلام دانست ولی لازم است به موارد استعمال این کلمه در آثار دینی و اسلامی بیشتر توجه شود تا روشن گردد که تقوا یعنی چه. مقدمه‌ای ذکر می‌کنم.
انسان اگر بخواهد در زندگی اصولی داشته باشد و از آن اصول پیروی کند، خواه آنکه آن اصول از دین و مذهب گرفته شده باشد و یا از منبع دیگری، ناچار باید یک خط مشی معینی داشته باشد، هرج و مرج بر کارهایش حکمفرما نباشد. لازمه‌ی خط مشی معین داشتن و اهل مسلک و مرام و عقیده بودن این است که به سوی یک هدف و یک جهت، حرکت کند و از اموری که با هوا و هوس‌های آنی او موافق است اما با هدف او و اصولی که اتخاذ کرده منافات دارد، خود را «نگهداری» کند.
بنابراین تقوا به معنای عام کلمه، لازمه‌ی زندگی هر فردی است که می‌خواهد انسان باشد و تحت فرمان عقل زندگی کند و از اصول معینی پیروی نماید. تقوای دینی و الهی یعنی اینکه انسان خود را از آنچه از نظر دین و اصولی که دین در زندگی معین کرده، خطا و گناه و پلیدی و زشتی شناخته شده، حفظ و صیانت کند و مرتکب آنها نشود. چیزی که هست حفظ و صیانت خود از گناه که نامش تقواست به دو شکل و دو صورت ممکن است صورت بگیرد، و به تعبیر دیگر ما دو نوع تقوا می‌توانیم داشته باشیم: تقوایی که ضعف است و تقوایی که قوت است. (همان، 21)

14. رشد

اگر بخواهیم کلمه‌ی رشد را به مفهوم عام خودش که شامل همه‌ی انواع رشدها در همه‌ی موارد بشود، تعریف کنیم باید بگوییم: رشد یعنی (اینکه انسان شایستگی و لیاقت اداره و نگهداری و بهره برداری یکی از سرمایه‌ها و امکانات مادی و یا معنوی که به او سپرده می‌شود، داشته باشد) یعنی اگر انسان در هر ناحیه از نواحی زندگی که حکم یک شأن و وسیله‌ای را دارد، شایستگی اداره و نگهداری و بهره برداری از آن را داشته باشد چنین شخصی در آن کار و در آن شأن رشید است. حال آن چیز هرچه می‌خواهد باشد؛ همه‌ی آن چیزها و اشیایی که وسایل و سرمایه‌های زندگی هستند. سرمایه به مال و ثروت انحصار ندارد مردی که ازدواج می‌کند خود ازدواج و زن و فرزند و کانون خانوادگی، وسایل و به تعبیر دیگر سرمایه‌های زندگی او هستند، و یا شوهر برای زن و زن برای شوهر حکم سرمایه را دارد. (مطهری، بی‌تا: 102 و103)

15. رشد ملی

رشد فقط به فرد منحصر نمی‌شود، در مورد ملت‌ها نیز سرمایه‌های طبیعی، فرهنگی و انسانی و امثال آن، سرمایه‌هایی است که در اختیار ملت‌ها قرار دارد، و رشد ملی عبارت است از لیاقت و شایستگی یک ملت برای نگهداری و بهره برداری و سود بردن از سرمایه‌ها و امکانات طبیعی و انسانی خود. به هر اندازه که لیاقت و شایستگی اداره و بهره برداری از آنها را دارد، به همان اندازه رشید است. (همان، 103)

16. رشد فکری

نشانه‌ی رشد فکری: بچه پس از دوران شیرخوارگی، فی الجمله که قوای مغزی و شعوری اش رشد می‌کند، حالت سؤال پیدا می‌کند، درباره‌ی چیزهایی که دور و برش هستند سؤالاتی می‌کند، باید به سؤالاتش طبق فهم خودش جواب داد، نباید گفت فضولی نکن، به تو چه؟ خود این سؤال علامت سلامتی مغز و فکر است، معلوم می‌شود قوای معنوی اش رشد کرده و قوت گرفته است. این سؤالات اعلام طبیعت است، اعلام خلقت است، دستگاه خلقت احتیاج جدیدی را اعلام می‌کند که باید به آن رسید. همین طور است حالت جامعه. اگر در جامعه یک احساس نو و ادراک نو پیدا شد علامت یک نوع رشد است. این هم اعلام خلقت است که احتیاج جدیدی را نشان می‌دهد. اینها را باید با هوا و هوس و شهوت پرستی فرق گذاشت. نباید اشتباه کرد و اینها را هوا و هوس دانست. (مطهری، 1368: 219-220)

17. رشد فردی و اخلاقی

اولین رشدی که انسان باید از آن بهره مند باشد رشد فردی، شخصی و اخلاقی است. این سؤال پیش می‌آید که آیا اغلب افراد می‌توانند این سرمایه را اداره و از آن بهره برداری کنند؟ باور کنید کمتر کسی است که چنان که باید از سرمایه‌های فردی و شخصی خود بهره برداری کند. به مناسبت اینکه مجمع ما مجمع علمی است و همان طوری که در آغاز سخن عرض کردم مجمع ما دو بعدی است یکی از دو مثال متناسب است با بعد علمی مجمع ما و دیگری با بعد دینی آن. مثال اول که متناسب با بعد علمی مجمع ماست مربوط است به قوای هوشی و قوای ادراکی انسان. افراد از نظر هوش، فهم، استعداد و حافظه با یکدیگر اختلاف دارند. انسان‌های رشید از حافظه‌ی خود بهره برداری صحیح می‌کنند ولی آدم‌های غیر از رشید، ممکن است حافظه‌ی بسیار نیرومندی نیز داشته باشند اما نتوانند از آن استفاده کنند. آدم غیر رشید تصور می‌کند. حافظه یک انبار است. انباری که باید دایماً آن را پر کند، هر چه پیدا کرد، آنجا پرت کند. عیناً مانند انبار یک خانه که احیاناً وارد می‌شوی می‌بینی یک تکه‌ی حلبی، یک قطعه‌ی فلز، یک میز شکسته، یک صندلی شکسته در آنجا افتاده است. اما آدمی که رشید باشد در بهره برداری از حافظه‌ی خود دقت می‌کند. اولین کاری که انجام می‌دهد عمل انتخاب است.
یعنی حافظه‌ی خود را مقدس می‌شمارد، حاضر نیست هر چه شد در آن سرازیر کند. (مطهری بی‌تا: 104)

18. خوش بینی دینی به دنیا و جهان

اساساً بدبینی به خلقت و آفرینش و به گردش و نظام عالم با فلسفه‌ی اسلام، یعنی با هسته‌ی مرکزی فلسفه‌ی اسلام که توحید است، سازگار نیست. این گونه نظریه‌ها یا باید بر ماتریالیسم و مادیت و انکار مبدأ حق حکیم عادل مبتنی باشد، و یا براساس ثنویت و دوگانگی وجود و هستی، همان طوری که در برخی فلسفه‌ها یا آیین‌ها به دو اصل و دو مبدأ برای هستی معتقد شده‌اند: یکی را مبدأ خیرات و نیکی‌ها و دیگری را مبدأ شر و بدی‌ها دانسته‌اند. اما در دینی که براساس توحید و اعتقاد به خدای رحمان و رحیم و علیم و حکیم بنا شده، جایی برای این افکار باقی نمی‌ماند. (مطهری، 1370: 240)

19. امامت

رشد یعنی قدرت مدیریت، وقتی که انسان می‌خواهد انسان‌های دیگر را اداره کند یعنی وقتی که موضوع رشد، اداره‌ی انسان‌های دیگر باشد، آن را مدیریت و رهبری می‌نامیم. این نوع از رشد در اصطلاح اسلامی (هدایت) و به تعبیر رساتر (امامت) نامیده می‌شود. دقیق‌ترین کلمه‌ای که بر کلمه‌ی امامت منطبق می‌شود همین کلمه‌ی رهبری است. فرق نبوت و امامت در این است که نبوت راهنمایی و امامت رهبری است. نبوت، ابلاغ، اخبار، اطلاع دادن، اتمام حجت و راهنمایی است. راهنما چه می‌کند؟ راه را نشان می‌دهد. وظیفه اش بیش از این نیست که راه را نشان دهد، ولی بشر علاوه بر راهنمایی به رهبری نیاز دارد. یعنی نیازمند است به افراد یا گروه و دستگاهی که قوا و نیروهای وی را بسیج کنند، حرکت دهند، سامان و سازمان بخشند. نبوت راهنمایی است و یک منصب است، اما امامت رهبری است و منصب دیگری است. (مطهری، بی‌تا: 108-109)

20. رهبری

رهبری و مدیریت که موضوع اصلی بحث است، خود مستلزم نوعی از رشد است؛ زیرا رهبری در حقیقت عبارت است از: بسیج کردن نیروی انسان‌ها و بهره برداری صحیح از نیروهای انسانی، (همان، 103)

21. علم و علوم اسلامی

منظور اسلام از علم چه علمی است؟ ممکن است کسی بگوید مقصود از همه‌ی این تأکید و توصیه‌ها علم خود دین است؛ یعنی همه به این منظور گفته شده است که مردم به خود دین عالم شوند و اگر نظر اسلام از علم، علم دین باشد در حقیقت به خودش توصیه کرده و درباره‌ی علم به معنا اطلاع بر حقایق کائنات و شناختن امور عالم چیزی نگفته و اشکال به حال اول باقی می‌ماند، زیرا هر مسلکی هر اندازه هم ضد علم باشد و با آگاهی و اطلاع و بالارفتن سطح فکر و معلومات مردم مخالف باشد، با آشنایی با خودش مخالف نیست، بلکه خواهد گفت با من آشنا باشید و با غیر من آشنا نباشید. پس اگر منظور اسلام از علم، به خصوص علم دینی باشد، باید گفت موافقت اسلام با علم صفر است و نظر اسلام درباره‌ی علم منفی است. برای کسی که درست با اسلام و منطق اسلام آشنا باشد، جای این احتمال نیست که بگوید نظر اسلام درباره‌ی علم منحصراً علوم دینی است. این احتمال فقط از ناحیه‌ی طرز عمل مسلمین در قرن‌های اخیر که تدریجاً دایره‌ی معلومات را کوچک‌تر کردند و معلومات خود را محدود کردند پیدا شده، والا آنجا که می‌فرماید: (حکمت، گمشده‌ی مؤمن است پس آن را به چنگ آورید ولو اینکه بخواهید از دست مشرکان بگیرید)، معنی ندارد که خصوص علوم دینی باشد. مشرک را با علوم دین چکار؟ در جمله‌ی (اطلبوا العلم و لو بالصین) چین به عنوان دورترین نقطه و یا به اعتبار اینکه در آن ایام یکی از مراکز علم و صنعت جهان بوده، یاد شده. قدر مسلم این است که چین نه در آن زمان و نه در زمان‌های دیگر مرکز علوم دینی نبوده است. گذشته از همه‌ی اینها در متن سخنان رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) تقیید و تحدید و تفسیر شده که مقصود چه علمی است، اما نه تحت عنوان اینکه فلان علم باشد یا فلان علم، بلکه تحت عنوان علم نافع، علمی که دانستن آن فایده برساند و ندانست

عبارات مرتبط با این موضوع
دکتر مهدی حمزه نژاد دانشگاه علم و صنعت ایران …دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت همایش های ملی همایش ها ، کنفرانس ها و سمینار هاهمایش ملی هزار و یک شب و ادبیات ایران و جهان اردیبهشت ماه محورهای همایش دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزیردیف عنوان دانشجو دانشکده گروه تاریخ دفاع ردیف عنوان دانشجو دانشکده گروه تاریخ دفاعفارس گزارش می‌دهد مشروح اولین روز رای اعتماد مجلس …فارس گزارش می‌دهد مشروح اولین روز رای اعتماد مجلس به وزرای پیشنهادی دولت یازدهم دکتر مهدی حمزه نژاد دانشگاه علم و صنعت ایران دانشکده دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه علم و صنعت همایش های ملی همایش ها ، کنفرانس ها و سمینار ها اولین همایش ملی چالش های گفتمانی فراروی آینده انقلاب اسلامی ایران آبان ماه تا بهمن ماه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی ردیف عنوان دانشجو دانشکده گروه تاریخ دفاع ردیف عنوان دانشجو دانشکده گروه تاریخ دفاع فارس گزارش می‌دهد مشروح اولین روز رای اعتماد مجلس به وزرای به گزارش خبرنگار پارلمانی خبرگزاری فارس، جلسه علنی مجلس شورای اسلامی صبح امروز با دستور

پیش بینی پیشرفت آینده هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۴

[ad_1]

بامداد – تقاضا برای فناوری هوش مصنوعی، با توجه به راه‌ حل‌هایی که برای مشکلات همیشگی صنایع خرد و کلان دارد، روز به‌ روز در حال افزایش است و استفاده از آن باعث بازگشت سرمایه و رونق تجارت شرکت‌های مختلف می‌شود.

یک مؤسسه پژوهش در حوزه فناوری، ارزشی برابر با ۴۲ میلیارد دلار را برای بازار هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۴ پیش‌بینی کرده‌ است. ترکتیکا (Tractica) که یک مؤسسه پژوهشی در حوزه فناوری‌ می‌باشد، خبرهای خوبی برای شرکت‌های متخصص در زمینه هوش مصنوعی دارد. بر طبق پیش‌بینی جدید این شرکت، بازار جهانی برای فناوری‌های هوش مصنوعی، تا سال ۲۰۲۴ به ۵٫۴۳ میلیارد دلار خواهد رسید. گروه تحلیل‌گر انتظار دارد که بازار نرم‌ افزار، خدمات و سخت‌افزار هوش مصنوعی، با در نظر گرفتن نرخ رشد ترکیبی ۱٫۵۶ درصدی، از ۵٫۲۰۲ میلیون دلار در سال جاری به ۱٫۱۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ برسد.

طبق پیش‌بینی ترکتیکا، تجارت به طور فزاینده‌ای به سوی فناوری‌های هوش مصنوعی مانند محاسبات شناختی، یادگیری ماشینی، رابط‌های برنامه‌نویسی نرم‌افزار پیشگویانه و شناسایی تصاویر سوق پیدا خواهد کرد. سازندگان، خرده‌فروشان و نیز تولیدکنندگان انرژی بر میزان تقاضاها خواهند افزود. طبق اظهارات ترکتیکا، این صنایع با سیستم‌های پیچیده و حجم وسیعی از اطلاعات سر و کار دارند که استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی در این زمینه، موجب بازگشت سرمایه می‌شود.

بروس دیلی ، تحلیل‌گر ارشد ترکتیکا، اظهار داشت: «عملاً در تمامی صنایع امروزی و حتی در بعضی از صنایع بسیار سنتی، نتیجه استفاده از هوش مصنوعی در حل مسائل سنتی در حال آزمایش است. این مسائل، طیف وسیعی را از نحوه کاشت گیاهان گرفته تا روش شناسایی کلاهبرداری، شامل می‌شوند». شرکت‌ها و صنایعی که در تلاش برای تبدیل ابر داده‌های خود به فرصت‌های تجاری می‌باشند، در صدر قرار دارند. دیلی افزود: «تأثیرپذیرترین صنایع، محتملاً آنهایی هستند که با حجم وسیعی از داده‌ها سر و کار دارند و اتخاذ سریع تصمیم‌ها، منافع زیادی را برای آنها به‌همراه دارد».

بر خلاف تفسیرهای علمی-تخیلی از هوش مصنوعی، این فناوری اثرات خود را به گونه‌ای ظریف نمایان خواهد کرد. دیلی بر این باور است که هوش مصنوعی در فرآیندهای فناوری اطلاعات و عملیات تجاری عمیقاً نهادینه شده و در پس‌زمینه قرار خواهد گرفت. مانند هر فناوری تأثیرگذار و رو به‌ رشد دیگر، صنایع سنتی از اثرات درهم‌ گسیلنده این فناوری، تأثیر پذیرفته و مجبور به سازگاری خواهند شد. دیلی در این زمینه اظهار داشت: «فقط کافیست نگاهی به صنعت اتومبیل بیندازیم که چگونه فناوری‌های هوش مصنوعی نظیر خودروهای بدون سرنشین گوگل، هر بازیگری را در این صنعت به در نظرگرفتن استفاده از هوش مصنوعی در محصولاتش وا داشته است».

گوگل همچنین از “پروژه ذهن عمیق” به منظور پیشبرد این با استفاده از یادگیری ماشینی و علوم عصبی سیستم‌ها، حمایت می‌کند. از دیگر شرکت‌هایی که درصدند تا انسان را از حیطه تصمیم‌گیری خارج کنند می‌توان به فناوری‌های سنتیِنت (Sentient technologies)، بیاند کُر (Beyond Core) و البته آی‌بی‌اِم‌ (IBM) با سیستم محاسبات شناختی ارزشمندش، واتسون، اشاره کرد.

منبع: مجله نظاره

نوشته پیش بینی پیشرفت آینده هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۴ اولین بار در بامداد پدیدار شد.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
پیش بینی پیشرفت آینده هوش مصنوعی تا سال …مطالب علمیپیش بینی پیشرفت آینده هوش مصنوعی تا سال هوش مصنوعی ، مطالبی در مورد هوش مصنوعی پیش بینی پیشرفت آینده هوش مصنوعی تا سال … نزن های پرسپولیس تا پیش بینی قهرمان پیش بینی پیشرفت آینده هوش مصنوعی تا سال صنعت هوش مصنوعی تا سال پیشرفت های …صنعتهوشمصنوعیتاصنعت هوش مصنوعی تا سال ۲۰۲۴ پیشرفت در سال ۲۰۲۴ پیش‌بینی هوش مصنوعی، تا سال آینده‌ی عجیب هوش مصنوعی اما آینده هوش مصنوعی به در چند سال اخیر چنان پیشرفت کرده تا چندی پیش نگاهی به پیشرفت تکنولوژی در آینده و دستاوردهای بشر تا سال …پیشرفتتکنولوژیدرآیندهپیشرفت تکنولوژی در آینده چه تا هوش مصنوعی تا رسیدن به سال ، پیش بینی می وخاور درصد از پیش بینی هایش را محقق کرد بانک …درصدپیشبینیهایشمحققکرد درصد از پیش بینی بینی پیش بینی پیشرفت آینده هوش مصنوعی تا سال از هوش مصنوعی پیش بینی تکنولوژی آیندههوشمصنوعیکارشناسان و محققان هوش مصنوعی معتقدند تا سال آینده هوش مصنوعی پیش‌بینی پیش بینی سال آینده پیشبینیسالآینده دنیا را پیش بینی تا سال آینده درمان ایدز در سال ، چشمهای مصنوعی در سال استفاده کشاورزان از هوش مصنوعی وب سایت …استفادهکشاورزانازهوش پیش‌بینی‌های جالبی درباره آینده هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۷ کشاورزان از هوش پیش بینی ۱۷ محقق زن مایکروسافت از ۱۰ سال آینده …اخبار روز تبلت و گوشی ۱۰ سال آینده با آن را پیشرفت اصلی تا سال ۲۰۲۷ عرصه ی هوش مصنوعی را پیش بینی دانشمندان به استقبال مهمترین پرسش های بشر می روند دانشمندانبه دانسته‌های انسان درباره علم و فناوری با سرعت زیاد در حال پیشرفت است از قرن پیش تاکنون سخن اندیشمندان بیگ بنگ یک ستاره شناس هلندی قصد دارد با استفاده از شبکه‌ای جهانی از رادیوتلسکوپ‌ها

هدبند میدان الکتریکی؛روش جدید کنترل پیشرفت سرطان مغز

[ad_1]

هدبند میدان الکتریکی؛روش جدید کنترل پیشرفت سرطان مغز

گلیوبلاستوما شایعترین تومور بدخیم اولیه سیستم عصبی مرکزی است که در نخاع یا مغز پدیدار می‌شود.

منشا تومورها از سلولهای آستروسیت مغزی است و نرخ ابتلا به این بیماری مهلک تقریبا دو تا سه نفر در هر 100 هزار نفر است. میانگین زندگی بیماران فقط بین 12 تا 17 ماه پس از تشکیل تومور است.

در این طرح آزمایشی مشخص شد که استفاده از میدان الکتریکی بعد از جراحی برداشت تومورهای مغزی بهترین روش برای جلوگیری از رشد و تکثیر تومورهای کوچک باقی‌مانده در مغز است.

جسیکا موریس یک بیمار مبتلا به سرطان پیشرفته مغز است که پس از عمل جراحی برداشت تومور با استفاده از روش میدان الکترونیکی از طریق هدبندهای موجود به مدت 6 ماه توانسته با سرطان مبارزه کند.

هدبند الکترونیکی توسط شرکت Novocure تولید شده و برای استفاده از آن باید موهای سر بیمار کاملا تراشیده شود و دوره درمانی آن حداقل 6 ماه است.

استفاده روزانه از هدبند الکترونیکی شاید برای بیماران ناخوشایند باشد اما این روش آخرین گزینه برای مقابله با رشد و پراکنده ‌شدن تومورها در مغز است.

جسیکا موریس در مورد برخی از مشکلات هنگام استفاده از هدبند الکترونیکی عنوان کرد: عملکرد صحیح این دستگاه تنها زمانی میسر است که سر بیمار به صورت روزانه تراشیده شود و مطابق دستور روزانه از آن استفاده شود.

وی در ادامه افزود: بهترین اثر هدبند مغناطیسی زمانی حاصل می‌شود که تمام الکترودها به طور مستقیم با پوست سر در تماس باشند. اما بیماران باید مشکلات حمل مجموعه کیف حاوی ژنراتور و سایر تجهیزات الکترونیک را نیز تحمل کنند.

تاکنون 695 بیمار مبتلا به گلیوبلاستوما پیشرفته به صورت آزمایشی با هدبند الکترونیکی جدید تحت درمان هستند که حداقل 43 درصد از آنها پس از دو سال از آغاز دوره درمان آزمایشی هنوز زنده هستند.

۵۴۵۴

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
خبرآنلاین، خبر انلاین اخبار،آخرین خبرها،خبر فوریخبرآنلاین سیاسیخبرآنلاین پرسپولیسخبرآنلاین بی بی سیخبرآنلاینخبرآنلاین داعش خبرآنلاین، خبر انلاین اخبار،آخرین خبرها،خبر فوری خبرآنلاین سیاسیخبرآنلاین پرسپولیسخبرآنلاین بی بی سیخبرآنلاینخبرآنلاین داعشخبرآنلاین