دکتر مرتضی عزیزیان، قوزپشتی را شایعترین ناهنجاری ستون فقرات دانست و افزود: این اختلال به دنبال نشستن طولانی به ویژه در حالتهای خمیده و نامناسب ایجاد میشود. همچنین این اختلال میتواند به دنبال ضعف عضلات صافکننده ستون فقرات و یا کوتاهی یا سفتشدن عضلات قدامی قفسه سینه نیز ایجاد شود.
عزیزیان نسشتنهای طولانی که در آن قوس کمر پر نشده باشد را عامل اصلی ایجاد قوزپشتی عنوان کرد و افزود: این طرز نشستن در زمانهای کوتاه مثلا نشستن دور سفره غذا مشکلساز نیست. آنچه موجب ایجاد قوزپشتی میشود این است که ساعتهای طولانی حضور در محیط کار و یا کار با کامپیوتر در منزل را بخواهیم این گونه بنشینیم.
این فیزیوتراپ با بیان اینکه سن استفاده از کامپیوتر و پشت میزنشینی بسیار کاهش پیدا کرده، یادآور شد: این امر میتواند سن ایجاد قوزپشتی را کاهش داده و زمینه را برایدان یک نسل قوزپشت و خمیده با هیکلهای کوچک و کلههای بزرگ ایجاد کند.
عزیزیان در ادامه اولین اصل پیشگیری از ابتلا به قوزپشتی را اصلاح ارگونومی بدن عنوان کرد و افزود: بهترین طرز نشستن بر روی صندلی آن است که اولا صندلی بدون چرخ و ثابت بوده و طراحی آن بگونهای باشد که هنگام نشستن فرد بر روی آن مفصل زانو دو انگشت بالاتر از مفصل ران قرار گیرد. همچنین صندلی باید به گونهای طراحی شده باشد که بتواند قوس کمر را پر کند و در این حالت باید روی صندلی صاف نشست. افرادی که از رایانه استفاده میکنند باید به هنگام نشستن بر روی صندلی ارتفاع مانیتور را به گونهای تنظیم کنند که بالای صفحه مانیتور رایانه آنها موازی با بالای سر آنها باشد.
وی استراحت و انجام حرکات کششی بعد از ۱/۵ تا دو ساعت نشستن را ضروری دانست و اظهار کرد: پس از این مدت افراد باید بلند شده راه بروند و حرکت کششی انجام دهند. (ایسنا)
از آنجا که شرایط خانه و خانواده ویژه است، تقوا در خانه و خوشخویی در آن، بهترین ملاک در شناخت بهترین مردم است. کسی که بتواند در خانه، اهل تقوا باشد و خوشخویی را به نمایش بگذارد، بهترین مردمان است.
در این مطلب با بهره گیری از آیات و روایات، نقش اخلاق خوش در خانه و خوشخویی همسران را در سعادت و خوشبختی فردی و جمعی جامعه بررسی میکنیم.
خانواده، آشیانه عشق و محبت
هر چند که خانه محلی برای زندگی است، ولی هدف از آن سکونت و آرامش است. در آیات قرآنی همان طور که از واژههایی چون «بیت»، «دار»، «حجره»، «ذات العماد» و «اکنان» برای بیان خانه استفاده شده، واژه «مساکن» نیز به کار رفته است، چرا که هدف از خانه و خانواده، رسیدن به همان چیزی است که از آن به خوشبختی یاد میشود. خداوند پس از آفرینش حضرت آدم (ع) و همسرش، به آنان فرمان میدهد تا در بهشت نخستین، سکونت یابند. (بقره، آیه ۳۵، اعراف، آیه ۱۹)
پس انسان در خانه و در میان خانواده به سکونت و آرامش میرسد و مودت و دوستی و محبت، این آرامش را میان زن و شوهر پدید میآورد و سکونت واقعی را تحقق میبخشد. (روم، آیه ۲۱) در آیات قرآنی بارها واژه سکن و مشتقات آن برای سکونت انسانها در زمین و دست یابی به آرامش بیان شده است. (اعراف، آیه ۱۶۱، ابراهیم، آیه ۳۷، اسراء، آیه ۱۰۴، مومنون، آیه ۱۸، طلاق، آیه ۶)
پس خانه، محل آرامش از جانب خداوند است (نحل، آیه ۸۰) و بندگان باید بر این نعمت، خداوند را شکر و سپاس گویند. (نحل، آیات ۸۰ و ۸۱) همچنین خانواده محل احسان و عشق و مودت و محبت است و هر انسانی میبایست اوج عشق و محبت انسانی را در خانه و در میان خانواده جستوجو کند. (روم، آیه ۲۱)
ویژگیهای خانه خوب
در اسلام برای خانه خوب ویژگیهایی بیان شده که در اینجا به برخی از آنها اشاره میشود. از جمله این ویژگیها میتوان به وسعت خانه و همسایه خوب اشاره کرد. در حقیقت ویژگیهای مادی و فیزیکی و محیط زیستی، از جمله مهمترین ویژگیهای یک خانه مطلوب از نظر اسلام است. امیرمومنان علی (ع) در این باره میفرماید: خانه را شرافتی است. شرافت خانه به وسعت حیاط (قسمت جلوی خانه) و همنشینان خوب است. و خانه را برکتی است، برکت خانه، جایگاه خوب آن، وسعت محوطه آن و همسایگان خوب آن است. (مکارم الاخلاق، ص ۱۲۵)
البته پیش از اینکه خانهای خوب از نظر فیزیکی و محیط زیستی داشته باشیم باید نخست، خانواده خوبی داشته باشیم. همسر خوب و مهربان، نعمت بزرگی است که فراخی و بزرگی خانه در برابر آن هیچ است.
رسول اکرم (ص) نخستین شرط در خوشبختی را همسر خوب و صالح میداند و سپس به امور دیگر چون وسعت خانه برای سعادت اشاره میکند. آن حضرت (ص) درباره مولفههای سعادت میفرماید: از خوشبختی مرد مسلمان، داشتن همسر صالحه، خانه بزرگ، مرکب راحت برای سواری و فرزند صالح است. (بحارالانوار، ج ۷۶، ص ۱۵۵، ح ۳۵)
همسر خوب داشتن از عوامل پیشرفت مرد است. رسول اکرم (ص) میفرماید: زن شایسته یکی از دو عامل پیشرفت خانواده است. (بحارالانوار، ج ۱۰۳، ص ۲۳۸، ح ۳۹)
شاید برای همسران در آغاز زندگی حرارت عشق و محبت اجازه ندهد تا دیگری را در میان خود بپذیرند و میخواهند زمان بسیاری را تنها در کنار هم باشند، ولی به زودی خلأیی را در زندگی حس میکنند و میبینند که خانه به همان سادگی که روشن به عشق و محبت شده، کم سو و کم فروغ میشود، چرا که کودک و فرزندی که منبع انرژی عشق باشد نیست. از این رو در اسلام بر فرزند به عنوان عامل مهم در تحقق دوام سعادت و خوشبختی و ایجاد یک خانه خوب تاکید شده است. رسول اکرم (ص) درباره نقش کودک در برکت خانه میفرماید: خانهای که کودک در آن نباشد، برکت ندارد. (کنز العمال، ح ۴۴۴۲۵)
ازدیگر ویژگیهای خانه خوب و نیکو میتوان به پاکی و پاکیزگی آن اشاره کرد. از پیامبر (ص) و معصومان (ع) روایات چندی در این زمینه وارد شده و پاکیزگی و بهداشت محیط زیست به ویژه خانه در آموزههای اسلامی بسیار مورد تاکید قرار گرفته است.
رسول اکرم (ص) درباره بهداشت محیط زیست میفرماید: زباله را شب در خانههای خود نگه ندارید و آن را در روز به بیرون از خانه منتقل کنید، زیرا زباله نشیمنگاه شیطان است. (من لایحضره الفقیه، ج ۴، ص ۵، ح ۴۹۶۸)
امیر مومنان امام علی (ع) نیز در این باره میفرماید: خانههای خود را از تار عنکبوت پاک کنید، زیرا باقی گذاشتن آن در خانه، فقر میآورد. (وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۵۷۵، ح۲)
از نظر اسلام، اموری دیگر در تحقق خانه خوب نقش دارد که میتوان در این زمینه به مسایلی اشاره کرد که به عنوان آداب خانه داری از آن یاد کرد. رسول اکرم (ص) مهمان نوازی در خانه را از نشانههای خوب میداند و میفرماید: کل بیت لایدخل فیه الضیف لاتدخله الملائکه، هر خانهای که میهمان بر آن وارد نشود، فرشتگان واردش نمیشوند. (جامع الاخبار، ص ۳۷۵)
البته در آداب حضور مهمان در خانه، امام باقر (ع) نکتهای را بیان میکند که برای رسیدن به یک خانه خوب میتواند تاثیرگذار باشد. آن حضرت (ع) میفرماید: هرگاه یکی از شما به خانه برادرش وارد شد، هر جا صاحب خانه گفت، همان جا بنشیند، زیرا صاحب خانه به وضع اتاق خود از میهمان آشناتر است. (قرب الاسناد، ص ۶۹، ح ۲۲۲)
برای دست یابی به یک خانه خوب و محیط آرام و مسکن مطلوب لازم است امور دیگری را مراعات کرد که شاید کوچک یا به نظر پیش پاافتاده باشد ولی تاثیرات شگرفی در محیط خانه و خانواده به جا میگذارد. رسول اکرم (ص) سلام کردن را عامل مهم در تحقق شرایط مطلوب زندگی در خانه میداند و میفرماید: هرگاه یکی از شما به خانه خود وارد میشود، سلام کند، چرا که سلام برکت میآورد و فرشتگان با سلام دهنده انس میگیرند. (علل الشرایع، ج۲، ص ۵۸۳، ح ۲۳)
بهترین خانواده
چنان که گفته شد خانه به عنوان یک مکان فیزیکی، محیطی برای سکونت و آرامش است ولی عنصر اصلی که این آرامش و سکونت را تحقق میبخشد، همسران هستند. همسران اگر بتوانند شرایط محیطی را به عنوان یک منبع الهام استفاده کنند، میتوانند سعادت و خوشبختی را در خانه و خانواده تحقق بخشند.
همسران برای رسیدن به آرامش و سکونت و خوشبختی میبایست به سلوک و رفتار خودشان توجه داشته باشند؛ زیرا آنچه از کوزه باطن انسان بیرون میتراود اخلاق رفتاری اوست. هر گونه رفتار نیک در خانه میتواند خانه را به بهشت تبدیل کند و بسیاری از مشکلات بیرونی را حل و مرتفع سازد. رسول اکرم (ص) میفرماید: بهترین شما کسی است که برای خانوادهاش بهتر باشد و من از همه شما برای خانوادهام بهترم، زنان را گرامی نمیدارد مگر انسان بزرگوار و به آنان اهانت نمیکند مگر شخص پست و بیمقدار. (نهج الفصاحه، ح ۱۵۲۰)
در این میان مردان از زنان نقش مهم تری را ایفا میکنند؛ چرا که مسئولیت خانه و خانواده و قوام آن به مرد است و ستونهای خانه و خانواده را مردان تشکیل میدهند. (نساء، آیه ۳۴) رسول اکرم درباره نقش کلیدی مردان در تحقق خانواده مطلوب میفرماید: مرد، سرپرست خانواده است و درباره آنان از او سؤال میشود و زن، سرپرست خانه شوهرش و فرزندان اوست و درباره آنان از وی سؤال میشود. (صحیح بخاری، ج ۳، ص ۱۲۵)
زنان انسانهایی عاطفی و نیازمند مهر و محبت هستند. از این رو ابراز محبت شوهران به آنان، بسیار مهم است و از مردان خواسته شده تا محبت و عشق خود را به همسر ابراز و اعلان کنند؛ چرا که زنان به همان اندازه که نیازمند محبت هستند، حیا و عفت، ایشان را از ابراز علاقه باز میدارد و چنان که مردان میتوانند، زنان در بروز عشق خود به همسر، حیا میورزند ولی دوست دارند که شوهرانشان قربان صدقه آنها بروند و ابراز مهر و محبت کنند.
این ابراز علاقه و محبت به ویژه در زمانی که زنان از شوهران خود عصبانی یا دلگیر هستند باید بیشتر باشد. مردان لازم است از در احسان و عفو و گذشت وارد شوند و دل زنان خویش را به دست آورند. (نساء، آیه ۱۲) رسول اکرم (ص) درباره بهترین مردان امت خویش به مردانی اشاره میکند که در خانه، نرمترین و مهربانترین هستند. آن حضرت میفرماید: بهترین مردان امت من کسانی هستند که نسبت به خانواده خود خشن نباشند و اهانت نکنند و دلسوزشان باشند و به آنان ظلم نکنند. (مکارم الاخلاق، ص ۲۱۶).(آفتاب)
بنا بر تاکید اپتومتریستها استفاده از عینک ،زیر سن مدرسه محدود به مواردی میشود که اگر عینک تجویز نشود کودک دچار تنبلی چشم، انحراف چشم، مشکلات شخصیتی و ارتباط با دیگران یا اختلالات در یادگیری شود. البته گاهی نیز تجویز عینک به دلیل طرح شکایاتی از سوی کودک ازجمله سوزش چشم، اشک ریزش یا سر درد صورت میگیرد، اما کودکان از چه سنی باید شروع به استفاده از عینک کنند؟
دکتر علی میرزاجانی، رئیس انجمن علمی اپتومتری ایران در پاسخ میگوید: ما نمیتوانیم سن خاصی را برای شروع استفاده از عینک مطرح کنیم؛ مثلا در نوزادی که آب مروارید مادرزادی داشته باشد گاهی در همان اوایل تولد، تحت جراحی آب مروارید قرار میگیرد و پس از آن لازم است از عینکهای مخصوص نوزادی یا کنتاکت لنز استفاده کند.
دانشیار گروه اپتومتری دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفتوگو با جامجم میگوید: همچنین گاهی اوقات در سن زیر یک سالگی به دلیل وجود عیوب انکساری، کودک به انحراف چشم مبتلا میشود که لازم است برای وی عینک مناسب تجویز شود و به هیچ وجه تأخیر در استفاده از عینک جایز نیست. ولی گاهی اوقات، تجویز عینک به میزان احتیاجات بینایی کودک بستگی دارد، در آن صورت ممکن است با یک میزان عیب انکساری برای کودکی عینک تجویز شود و برای کودک دیگری با همان میزان عیب انکساری عینک تجویز نشود.
استفاده از عینک، دائمی یا موقت؟
در چه مواردی استفاده از عینک برای کودک موقت و چه زمانی دائمی است؟
به گفته دکتر میرزاجانی، غالبا وقتی ضرورت دارد عینک تجویز شود، اپتومتریست برای والدین به طور کامل توضیح میدهد که عینک تجویزی در چه زمانهایی و تا کی باید مورد استفاده قرار گیرد. البته گاهی در جلسه اول تخمین این مساله به طور قطعی مشخص نیست.
این اپتومتریست تاکید میکند: کودکانی که نمره عینک زیادی دارند یا این که بدون عینک چشمهایشان دچار انحراف میشود حداقل تا پایان دهه اول زندگی یا دوران رشد و بلوغ و گاهی نیز برای همیشه نیاز به استفاده از عینک دارند. مدت استفاده از عینک به وسیله اپتومتریست تعیین میشود.
گاهی اوقات، نقش عینک فقط برای بهتر دیدن در یک فاصله مشخص است، مثلا عینکهای پیر چشمی در بزرگسالان فقط برای فاصله نزدیک لازم است یا عینکهای مخصوص افراد نزدیک بین، بیشتر برای فواصل دور مورد نیاز است. ولی در کودکی که تحت درمان تنبلی چشم است لازم است به طور تمام وقت از عینک استفاده کند یا در کودکی که از عینک به عنوان یک روش اصلاح انحراف چشم بهره گرفته میشود، ممکن است دقایق کوتاه بدون عینک بودن هم برای سلامت چشمها و بینایی مضر باشد.
عینک نزدن، ممنوع
در مورد این که چه وقت کودک عینک بزند یا نزند والدین حتما باید براساس توصیههای زمان تجویز عینک عمل کنند، ولی معمولا زمانی برای کودکان عینک تجویز میشود که بدون عینک سیستم بینایی وی آسیب خواهد دید.
دکتر میرزاجانی تاکید میکند: در چنین شرایطی کودک باید طبق زمانبندی اعلام شده از سوی اپتومتریست، عینک تجویزی استفاده کند.
وی با اشاره به این که دلایل داشتن عیب انکساری و نیاز به استفاده از عینک بیشتر جنبه ژنتیکی دارد تا عوامل محیطی و اکتسابی میافزاید: البته عوامل محیطی نیز در استفاده از عینک بیتأثیر نیست و در افرادی که پتانسیل یکسری اختلالات را به طور اولیه دارند، موثر واقع میشود.
تبلت و رایانه، بلای چشمان کودک
استفاده بیرویه از تبلت، موبایل و بازیهای رایانهای میتواند با تأثیر روی ماهیچههای داخلی و خارجی چشمها و همین طور با تأثیر بر مراکز بینایی تأثیراتی داشته باشد که به نفع سلامت سیستم بینایی کودک نیست.
دکتر میرزاجانی در این باره میگوید: به طور کلی تماشای تلویزیون نمیتواند یک فرد سالم و بدون عیب انکساری را به ضعف بینایی انکساری مبتلا کند، ولی باید در استفاده از این وسایل محدودیتی قائل شد. به نظر میرسد حداکثر یک ساعت در روز استفاده از بازیهای رایانهای میتواند معیار مناسبی برای پیشگیری از آسیبهای بینایی باشد.
وی توصیه میکند: قرار ندادن چشمها در مواجهه با انواع استرس برای سلامت چشمها و بینایی ضروری است که خیره شدن به صفحه نمایش تلویزیون و رایانهها نیز یکی از این موارد استرسزاست. هنگام تماشای تلویزیون یا صفحه رایانهها فرد به طور مستقیم به پیکسلهای نوری نگاه میکند و شدت نور ساطع شده به چشمها با افزایش فاصله کاهش مییابد؛ بنابراین بهتر است تا حد امکان از فاصلههای دورتر استفاده شود. البته گاهی نگرانی والدین بابت فاصله کودکان تا صفحه تلویزیون قدری بیشتر از اهمیت رعایت این فاصله است به طوری که گاهی آنقدر کودکان را از صفحه تلویزیون دور مینشانند که کودک هیچ لذتی از تماشای تلویزیون نمیبرد.
عینک کودک با قاب مناسب
یک عینک طبی خوب دارای ویژگیهایی است که شامل انتخاب قاب مناسب و عدسی با طرح و مشخصات صحیح میشود.
دکتر میرزاجانی در این باره توضیح میدهد: اگرچه ساخت عینک طبی برای همه گروههای سنی دارای شرایط و ویژگیهای خاص خود است، ولی در مورد کودکان این اهمیت چند برابر میشود.
انتخاب فریم مناسب برای کودکان بسیار مهم است، به طوری که نهتنها میدان بینایی خوب برای کودک فراهم کند و به طور مناسب روی سر و صورت کودک جا بگیرد، بلکه با توجه به حساس بودن پوست کودک و تغییرات رشدی دائم که کودک با آن مواجه است مانع ایجاد ناهنجاریهای رشدی در اجزای صورت کودک، بویژه بینی کودک شود.
مرز درمان اختلالات بینایی با عینک تا کجاست؟
گروهی از انواع انحرافات چشم با تجویز عینک طبی، بدون نیاز به جراحی اصلاح میشود.
دکتر میرزاجانی با تائید این مساله میگوید: لازم است قبل از جراحی انحراف، چشم کودک بررسی و از لحاظ نیازمندی به تجویز عینک ارزیابیهای لازم به عمل آید. حتی در بسیاری موارد علاوه بر جراحی و روشهای دیگر درمان لازم است کودک از عینک طبی مناسب نیز استفاده کند.
وی با تاکید بر این که تنبلی چشم نیز با استفاده از عینک و درمانهای ویژه دیگر ازجمله بستن چشم قابل درمان است، میافزاید: همچنین عیوب انکساری چشم ازجمله دوربینی، نزدیک بینی و آستیگماتیسم با عینک اصلاح میشود. ولی اگر منظور از درمان این است که پس از مدتی دیگر نیاز به استفاده از عینک وجود نداشته باشد به طور قطعی نمیتوان تضمین کرد که با استفاده از عینک پس از مدتی کودک دیگر نیازی به استفاده از عینک نخواهد داشت و شاید لازم باشد برای سالها یا حتی همیشه کودک از عینک استفاده کند.
پونه شیرازی / گروه سلامت
این در حالی است که محور شعار اصلی امسال در حوزه تخصصی ارولوژی، متمرکز روی بیماریهای پروستات است؛ مشکلی که در جوانترها به صورت عفونت پروستات خود را نشان میدهد و در سنین بالاتر با خطر سرطان پروستات بروز میکند. البته در این بین عوامل دیگری نیز وجود دارند که سلامت آقایان را نشانه گرفتهاند.
سرطان پروستات یکی از سرطانهای شایع آقایان است به طوری که بعد از سرطان معده در جایگاه دوم شایعترین سرطانهای مردانه قرار دارد و با علائمی مثل سوزش و تکرر ادرار، جاری شدن ضعیف و بیاختیاری ادرار، ناتوانی در ادرار کردن، جریان منقطع و ضعیف ادرار، گاهی وجود خون در ادرار، خروج مایع منی همراه با درد و... بروز میکند. البته متخصصان عوامل زیادی را در ایجاد این بیماری موثر میدانند که ازجمله آنها میتوان به ژنتیک، اختلال در عوامل هورمونی مردانه و آنتیژنها، رژیم غذایی نامناسب، عوامل محیطی مثل زندگی در شهرهای بزرگ صنعتی و... اشاره کرد. از طرفی سابقه خانوادگی یکی از فاکتورهای بسیار مهمی است که احتمال ابتلا به سرطان پروستات را افزایش میدهد. بهعنوان مثال افرادی که پدر یا عموی آنها به سرطان پروستات مبتلا بودهاند، چهار برابر بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند، بنابراین بعد از چهل سالگی باید سالی یکبار برای چکاپ به ارولوژیست مراجعه کنند. دیگر آقایان باید از سنین چهل و پنج تا پنجاه سالگی سالی یکبار معاینه شوند.
چکاپ پروستات
دکتر محمدرضا رزاقی، متخصص بیماریهای کلیه و مجاری ادرار و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفتوگو با جامجم میگوید: ما در گذشته امکان غربالگری سرطان پروستات را نداشتیم یعنی زمانی متوجه بیماری میشدیم که فرد جراحی میکرد که آن وقت هم انجام اقدامات بعدی مشکل بود. اما سالهاست که امکان اندازهگیری (PSA پی.اس.ای) یا همان آنتیژن اختصاصی پروستات، وجود دارد. خوشبختانه اگر سرطان پروستات بموقع تشخیص داده شود، درمان آن قطعی است. اگر PSA از حد طبیعی پایینتر باشد باید هر شش ماه آزمایش انجام شود، اما اگر میزان آن در حداکثر نرمال بود و احتمال بالا رفتن آن وجود داشت سه ماه دیگر باید بررسی شود. باید بدانید با یک یک آزمایش خون ساده که نیازی به ناشتا بودن هم ندارد، میتوان مشکل پروستات را تشخیص داد و نسبت به درمان به موقع اقدام کرد.
مقابله با شایعترین سرطان مردانه
براساس آمارها سرطان معده در مردان ایرانی در رتبه اول قرار دارد که البته با چکاپهای بموقع میتوان درمان امیدوارکنندهای را دنبال کرد.
به گفته دکتر سینا خداوردی، متخصص گوارش مهمترین عامل برای سرطان معده عفونت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری است. باید بدانید ابتلا به این بیماری میتواند ناشی از تغذیه ناسالم و حتی ژنتیکی باشد. متاسفانه به دلیل اینکه تومور در معده فضای رشد دارد و فرد متوجه آن نمیشود، این نوع سرطان بسیار دیر تشخیص داده میشود و بیمار زمانی میفهمد که متاسفانه کار از کار گذشته است. بنابراین همه آقایان بویژه بعد از چهل سالگی و با بروز علائمی مثل کاهش اشتها، کاهش وزن، درد معده، سوءهاضمه، احساس پری معده حتی پس از خوردن مقادیر کم غذا، تهوع و استفراغ و مدفوع سیاه باید به پزشک مراجعه کنند تا به کمک آزمایش مدفوع، اندوسکوپی و امآرآی از وضعیت سلامتشان باخبر شوند. در صورتی هم که علائم گفته شده وجود ندارد، آقایان باید از چهل و پنج سالگی به بعد سالی یکبار با مراجعه به متخصص از سلامت دستگاه گوارش مطمئن شوند.
تست سرطان مثانه
آمارها نشان میدهند سرطان مثانه سومین سرطان شایع در بین آقایان ایرانی است. بد نیست بدانید سیگاریها دو تا چهار برابر بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به سرطان مثانه قرار دارند. همچنین سابقه قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی مورد استفاده در صنایع رنگ، چرم و لاستیک نیز در بروز این سرطان موثر است.
بنابراین آقایان در معرض خطر پس از چهل سالگی و بقیه پس از پنجاه سالگی بهطور دورهای باید آزمایش ادرار بدهند تا از لحاظ ابتلا به سرطان مثانه مورد بررسی قرار بگیرند. همچنین در این نوع سرطان یکی از کلیدهای تشخیصی وجود خون در ادرار و تغییر رنگ ادرار (قهوهای مایل به قرمز) است.
به همین دلیل مردان بالای 40 سال هر روز باید رنگ ادرار خود را کنترل و در صورت تغییر رنگ ماندگار ادرار باید به ارولوژیست مراجعه کنند. در شرایط عادی این سرطان علامت دیگری ندارد؛ مگر اینکه تومور دهانه حالبها را بگیرد و باعث درد در ناحیه پهلوها شود.
هشدار بزرگ به سیگاریها
هرچند در سالهای اخیر تعداد خانمهایی که سیگار و قلیان میکشند بیشتر شده است، اما همچنان آقایان در زمینه استعمال دخانیات و عوارض ناشی از آن آمارهای بیشتری را به خود اختصاص دادهاند. بد نیست بدانید مصرف سیگار چهارمین دلیل مرگ در میان مردان و عامل 80 تا 90 درصد موارد سرطان ریه است. افزایش میزان خلط سینه، خسخس کردن سینه، سرفههای طولانی مدت، مشاهده خون در خلط سینه، خستگی مفرط و از دست دادن اشتها میتواند نشانه بروز سرطان ریه باشد. پس اگر سیگاری هستید باید در مصرف آن تجدید نظر کنید و با بروز این علائم به پزشک مراجعه کنید. اگر هم عین خیالتان نیست و قصد ترک سیگار را ندارید بعد از چهل سالگی و سالی یکبار به وسیله یک متخصص ریه معاینه شوید و تست تنفسی انجام دهید. البته در صورت صلاحدید پزشک عکس سینه، سیتیاسکن و برونکوسکوپی برای تشخیص سرطان ریه تجویز خواهد شد.
بدون شک افزایش سن رابطه مستقیمی با بروز بسیاری از بیماریها و مشکلات جسمی دارد. به همین دلیل به همه آقایان توصیه میشود هوای خودشان را داشته باشند و بعد از سن چهل و پنج تا پنجاه سالگی سالی یکبار آزمایش خون یا همان CBC انجام دهند. حتی به منظور تشخیص بسیاری از بیماریها مثل انواع سرطان، کمخونی، مشکلات هورمونی، کمبود ویتامین و... انجام آزمایش جامع خون و البته ادرار برای همه افراد بالای 30 سال یک تا دو سال یکبار ضروری است.
پریسا اصولی / جامجم
برخی افراد از روغن کرچک که از دانههای گیاه کرچک به دست میآید برای کمک به رشد بیشتر موها یا درمان ریزش مو استفاده میکنند. همچنین کاربرد این روغن برای درمان خشکی و دیگر مشکلاتِ پوست کف سر متداول است؛با این حال برخی افراد از این روغن برای افزایش رشد موهای سر خود استفاده میکنند. یک سایت مرتبط با سلامتی اطلاعاتی کوتاه در این باره نوشته است:
در حالی که فولیکول موی انسان به طور طبیعی در ماه کمابیش یک سانتیمتر رشد میکند برخی گفتهها حاکی از آن است که استفاده از روغن کرچک میتواند رشد موها را به سه تا پنج برابر رشد معمولی آن افزایش دهد، اما نکته مهم این است که تاکنون شواهد کلینیکی برای تایید چنین خاصیتی در روغن کرچک به دست نیامده است.
در حال حاضر شواهد پزشکی لازم برای تایید فوائدی غیر از مسهل بودن روغن کرچک موجود نیست. ادعاهای بسیاری وجود دارد مبنی بر اینکه استفاده موضعی از روغن کرچک در پیشگیری یا درمان سرطان پوست موثر است اما طبق اعلام انجمن سرطان آمریکا، مدارک پزشکی و شواهدی برای حمایت از این ادعاها وجود ندارد.
به نقل از هلث لاین، با این حال در صورت تصمیم به استفاده از روغن کرچک به منظور جلوگیری و درمان ریزش مو لازم است با پزشک معالج در این رابطه مشورت شود. (ایسنا)
563
علامت ایجاد دیسک کمر، در واقع همان درد معروف سیاتیک است. البته سیاتیک برخلاف تصوری که از آن وجود دارد، یک بیماری نیست بلکه یک علامت است و به دردی گفته میشود که از کمر شروع شده و مانند یک نوار به پشت یک یا هر دوپا ادامه مییابد.
البته باید بدانید که بیرون زدن دیسک جز در موارد ضربههای شدید معمولا با زمینه قبلی اتفاق میافتد و به گفته دکتر آرش طبیب خویی، جراح مغز و اعصاب، شیوه نادرست زندگی و البته افزایش سن به بالای 40 سال، مهمترین عامل از دست رفتن مایع داخل دیسک کمر است. در واقع، دیسکی که خاصیت ارتجاعی خود را از دست داده به دنبال حرکتی نامناسب یا فعالیتی سنگین و در برخی موارد به صورت خودبهخود بیرون میزند و درد ایجاد میکند.
این متخصص در گفتوگو با جامجم در پاسخ به این پرسش که چه روشهای درمانی برای درمان دیسک کمر وجود دارد، توضیح میدهد: اولین و مهمترین گام در درمان مبتلایان به دیسک کمر، استراحت است که در روزهای اول به صورت مطلق بوده و بهتر است بیمار هیچ حرکتی، حتی بلند شدن از بستر نیز نداشته باشد، اما در روزهای بعدی به صورت نسبی به معنی حرکات محدود در منزل است.
وی تاکید میکند: دارو درمانی جزء مهمی از درمان این بیماران است، برخلاف آنچه تصور میشود تجویز دارو فقط برای کنترل درد نیست گرچه کنترل درد هم از اهمیت زیادی برخوردار است، ولی داروهای مورد استفاده در واقع، کاهش التهاب موضعی در ناحیه دیسک و عصب مجاور آن را هدف قرار میدهد و به دنبال آن درد بیمار هم کاهش مییابد. بعد از درمان اولیه و بهبود نسبی علائم از فیزیوتراپی، آب درمانی و ورزش برای تکمیل درمان و جلوگیری از بازگشت درد استفاده میشود.گرچه به نظر میرسد که ریشهیابی درد کمر و ستون فقرات باید از سوی ارتوپد صورت بگیرد، اما باید بدانید که در کنار متخصصان ارتوپد، جراحان مغز و اعصاب نیز در زمینه مشکلات ستون فقرات فعالیت میکنند. البته ارتوپدها بیشتر به تشخیص و درمان انحرافات ستون فقرات و جراحان مغز و اعصاب به درمان بیماریهای دیسک و تومورهای ناحیه کمر و ستون فقرات میپردازند.
چرا دیسک کمر بیرون میزند؟
دکتر طبیب خویی با بیان مطالب فوق میافزاید: مبتلایان به دیسک کمر معمولا با ایستادن یا راه رفتن دچار درد میشوند و با استراحت، درد شان تخفیف پیدا میکند. امروزه ثابت شده است که بسیاری از بیماران، دارای زمینه ارثی این بیماری در خانواده خود هستند. البته سبک زندگی امروزه، همه ما را در معرض آسیبهای ستون فقرات قرار میدهد. به بیان دیگر، نشستنهای طولانی و بویژه به شیوه نامناسب، رانندگی طولانی، فقدان فعالیت ورزشی صحیح و محیط کار نامناسب و غیراستاندارد ما را در معرض صدمه به ستون فقرات قرار میدهد.
دردهایی که نباید با دیسک کمر اشتباه بگیرید
خیلیها دردهای آرتروزی را با دیسک کمر اشتباه میگیرند. در حالی که آرتروز در واقع به معنی پیری بافتهای استخوانی و مفصلی است.
دکتر طبیب خویی درباره دردهای آرتروزی توضیح میدهد: البته پیری بافتهای استخوانی و مفصلی ناشی از آرتروز شامل از دست رفتن خاصیت ارتجاعی دیسکها نیز میشود. در واقع با از دست رفتن این خاصیت، دیسکها به تدریج به خارج از فضای خود برجسته میشوند یا حتی بیرون میزنند.
این جراح مغز و اعصاب با اشاره به این که دردهای کمر و بیماری بیرون زدگی دیسک کمر در خانمها شایعتر است، میافزاید: البته بسیاری از خانمها در دوران بارداری دچار دردهای کمر میشوند که معمولا با اتمام دوران بارداری بهبود مییابند. جدا از افزایش وزن خانمها در این دوره، تغییرات هورمونی نیز در بروز این دردها نقش زیادی دارند. البته این دردها معمولا موقتی است و رعایت برخی موارد در سبک زندگی از جمله نحوه نشست و برخاست، استفاده از دارو و انجام حرکات ورزشی توصیه شده از سوی پزشک به رفع آن کمک میکند.
تنگی کانال نخاع پس از دیسک کمر
روند پیری در ستون فقرات فقط دیسکها را درگیر نمیکند بلکه با افزایش سن، تغییراتی هم در ستون فقرات اتفاق میافتد که سبب تنگ شدن کانال نخاعی میشود. به بیان دیگر، اعصاب نخاعی که از ستون فقرات خارج میشود با این تنگی، تحت فشار قرار میگیرد و درد و محدودیتهای حرکتی در بیمار ایجاد میکند. دکتر طبیب خویی با اشاره به مطالب فوق میافزاید: مهمترین علامت این بیماران اختلال در راه رفتن است به این صورت که بیمار بعد از مدت کوتاهی پیادهروی دچار درد یا گزگز یا ضعف در پاها میشود. در چنین شرایطی معمولا احساس درد یا ناراحتی در کمر و پاها با خم شدن به جلو کمی بهبود مییابد.
البته بسته به شدت علائم بیمار و شدت تنگی، درمان دارویی و فیزیوتراپی در درمان بسیاری از بیماران موثر خواهد بود. وی تاکید میکند: کاهش وزن و انجام ورزشهای صحیح نیز برای بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاع، مفید است. البته در مواردی نیز از تزریق داروهای ضدالتهاب داخل فضای نخاعی استفاده میشود و در نهایت در موارد شدید و مقاوم به درمانهای طبی و ورزشی، جراحی توصیه میشود. به بیان دیگر، گرچه جراحی تنگی کانال نخاعی و همین طور جراحی بیرون زدگی دیسک کمر مانند هر جراحی دیگری با خطراتی همراه است، اما در مواردی میتواند فرد را به زندگی بازگرداند یا از بروز عوارض جدی و غیرقابل برگشت جلوگیری کند.
جراحی، آخرین اقدام برای درمان دیسک کمر
خوشبختانه اکثر بیماران مبتلا به دیسک کمر نیاز به جراحی پیدا نمیکنند، ولی انجام جراحی در سه حالت به بیمار توصیه میشود.
دکتر طبیب خویی با توضیح این وضعیتها میگوید: اول این که درد بیمار بسیار شدید باشد و به درمانهای طبی و ورزشی جواب نداده باشد، دوم وقتی که فشار زیاد روی عصب، باعث ضعف در پاها و کاهش قدرت پاها شده باشد و سوم در مواردی که بیمار دچار بی اختیاری در کنترل ادرار و مدفوع شده باشد که در دو مورد آخر، عمل جراحی در واقع، اورژانس محسوب میشود.
وی درباره روشهای جراحی بسته مانند لیزر در درمان دیسک کمر توضیح میدهد: در مواردی که میزان بیرونزدگی دیسک، خفیف باشد بهکارگیری این روشها کاربردی و کمککننده است. تزریقهای داخل فضای نخاعی نیز روش درمانی دیگری است که گرچه گاهی لازم است به فواصل چند ماهه تکرار شود، ولی معمولا برای بیمارانی به کار گرفته میشود که جراحی با توجه به شرایط جسمانی برایشان سنگین و خطرناک است.
پونه شیرازی / گروه سلامت
طلعت قانع در خصوص رعایت نکات ایمنی به هنگام نظافت منزل افزود: از آنجا که پیش از شروع تعطیلات نوروز، بر اساس سنت حسنه قدیمی، نظافت و شستشوی خانهها آغاز میشود باید توجه داشت که استفاده نابجا و بدون آگاهی از مواد شوینده و پاک کننده شیمیایی میتواند خطرات جبران ناپذیری را ایجاد کند.
وی گفت: توجه به برخی نکات ساده مثل مطالعه برچسب روی بسته بندی در نور کافی، هنگام استفاده از فرآوردههای شیمیایی و شوینده به دلیل خطرناک بودن استفاده از داروها و مواد شیمیایی در تاریکی میتواند ضامن سلامتی باشد.
قانع نکات مهم هنگام نظافت را چنین عنوان کرد:
* در هنگام استفاده از مواد شیمیایی و فرآوردههای شوینده و پاک کننده، پنجرهها را باز کنید تا هوا به خوبی در محیط جریان داشته باشد. بسیاری از این ترکیبات بخارات سمی ایجاد میکنند که به مخاط دهان، بینی و ریه صدمه میزند.
*در زمان نظافت سطوح و استفاده از ترکیبات شوینده و پاک کننده از دستکش لاستیکی، کفش جلوبسته و در صورت امکان ماسک استفاده کنید.
* از اختلاط مواد شیمیایی مانند جوهر نمک و مواد سفید کننده و لک بر جدا خودداری کنید. بخارات و گازهای ناشی از این اختلاط بسیار سمی و خفه کننده میباشند.
* بسیاری از داروها و محصولات خانگی مانند جوهر نمک، مواد شوینده و لک بر، لاک پاک کن، سموم حشره کش و جونده کش (مانند مرگ موش)، تینر، ضدیخ، بنزین و نفت میتوانند در صورت بلعیده شدن و تماس با پوست و چشم و یا در صورت تنفس، بسیار سمی باشند.
*همیشه پس از استفاده از مواد شیمیایی سریعاً درب آن را ببندید و دقت نمایید که هیچ ظرف دربستهای از دسترسی کودکان در امان نیست.
* کیف دستی، ساک خرید و کیسههای نایلونی را دور از دسترس کودکان قرار دهید. ممکن است داخل آنها وسایلی باشد که توسط کودک بلعیده شود و یا کودک ضمن بازی آنها را روی سرخود کشیده و سبب خفگی وی شود.
* در صورتی که کودک شما مادهای غیر خوراکی را بلعید، با مرکز اورژانس ۱۱۵و یا مرکز اطلاع رسانی داروها و سموم ۱۴۹۰ تماس بگیرید.
دبیر ستاد مرکزی و مرکز ملی اطلاع رسانی داروها و سموم سازمان غذا ودارو همچنین با درخواست از مردم برای نگهداری محصولات شیمیایی، شوینده، نفت، بنزین و داروها در ظرف اصلی خودشان یادآور شد: نباید هیچگاه این فرآوردهها در ظرف مواد خوراکی (مانند بطری نوشابه) نگهداری شوند که این عمل سبب خورده شدن اشتباهی مواد مزبور توسط کودکان و مسمومیت شدید خواهد شد. (ایرنا)
661
شاید شنیده باشید که بعضی از بچهها حدود ۱۸ ماهگی تا دو سالگی و حتی پس از آن در هنگام مسافرت، حین حضور در خودرو، دچار حالت تهوع و رنگ پریدگی میشوند و ممکن است استفراغ کنند که اصلا نگران کننده نیست.
البته این مشکل مختص بچهها نیست، گاهی بعضی بزرگسالان نیز در مسافرت با آن مواجه میشوند که آن را ماشین گرفتگی مینامند.بعضیها نیز در مسافرت دریایی دچار چنین وضعیتی میشوند.
به گفته متخصصان، این افراد به اختلالی به نام بیماری سفر یا «Travel sickness» یا «Motoin sickness» دچار هستند.
این اختلال عوارضی در فرد ایجاد میکند که البته با رعایت بعضی نکتهها قابل کنترل است.
برای تسکین این مشکل باید فرد را به هوای آزاد ببرید و کمک کنید روی یک صندلی بنشیند و روی سمتی که سرش گیج میرود سر را خم کند، انجام این ورزش معمولا مفید است.
پزشکان معتقدند قبل از سفر مصرف داروی دیمن هیدرینات البته به شرط نداشتن مشکل زمینهای میتواند مفید باشد.
مسافرت با هر وسیله نقلیهای میتواند برای فرد مبتلا به این اختلال عارضه ایجاد کند، دلیل آن نیز تاثیر حرکت وسیله نقلیه روی مایع درون گوش میانی است، هر نوع حرکت ناگهانی، چرخشی، تکان شدید، تغییر وضعیت حین حرکت، راه رفتن در وسیله نقلیه مانند هواپیما یا قطار، جا به جا شدن در خودروی شخصی، مایع درون گوش میانی را تحریک کرده و نشانهها آغاز میشوند.
علائم بیماری سفر
تعرق، رنگ پریدگی، سردرد، سرگیجه، حسی شبیه دوران سر، لرز خفیف و احساس سرما، افزایش بزاق دهان، حالت تهوع و استفراغ از نشانههای شروع بیماری مسافرتی است.
این عارضه معمولا از کودکی همراه فرد است، یکی از دلایل گریه کردن و بیقراری کودک میتواند ناشی از ابتلا به این مشکل باشد، در افراد مبتلا به این عارضه، سوار شدن بر وسایل تفریحی که چرخشی یا دورانی باشند نیز همین عارضه را در پی دارد.
راههای کنترل بیماری سفر
بهترین مکان در سفر با خودروی شخصی، صندلی کنار راننده است، اگر امکان نشستن در آن صندلی را ندارید، حتما کنار پنجره بنشینید و هنگام حرکت به پشت سر نگاه نکنید.
سفر هوایی، دو ردیف اول هواپیما و نهایتا پیش از رسیدن به بال هواپیما که میزان تکانها کمتر احساس میشود، بهترین مکان نشستن برای افراد مبتلا به بیماری سفر است.
درباره سفر با قطار نیز باید به سه نکته دقت کنید، اول اینکه سمت نشستن باید همسو با حرکت قطار باشد. این نکته را باید هنگامی که سوار مترو یا اتوبوس هستید رعایت کنید.
دوم اینکه پنجره واگن حتما باز باشد تا هوای تازه نفس بکشید و سوم اینکه هنگام حرکت قطار از جای خود بلند نشوید.
در سفر دریایی نیز صندلیهای جلویی یا از نیمه کشتی به سمت جلو و ترجیحا عرشه کشتی را برای نشستن انتخاب کنید، هنگام حرکت نیز از جای خود حرکت نکنید.
نکتههایی که نباید فراموش کرد
غذا نخورید، حداقل از دو ساعت قبل از حرکت با هر وسیله نقلیهای، غذای سنگین نخورید، هرچه معده خالیتر باشد، احتمال بروز این حالت کاهش خواهد یافت و در صورت بروز، نشانهها کمتر بروز خواهد کرد.
چرب و شیرین نخورید
از یک ساعت قبل از حرکت و در طول سفر از خوردن غذاها و تنقلات چرب و شیرین خودداری کنید، این خوراکیها محرک بوده و عاملی برای تشدید حالت تهوع و استفراغ هستند.
لیمو همراه داشته باشید
بو کردن یا خوردن لیمو ترش هنگام سفر، راهی برای جلوگیری از ایجاد حالت تهوع است، بنابراین همیشه این داروی طبیعی را همراه داشته باشید.
دارو مصرف نکنید
بعضی داروها مانع از بروز حالت تهوع میشوند.با مشورت پزشک، یکی از این داروها را خریده و ۳۰ دقیقه قبل از هر نوع سفری آن را میل کنید.
این داروها حالت گیجی و خواب آلودگی ایجاد میکنند اما از عوارض این بیماری آزاردهنده، فرد را مصون میسازند.
علائم آزاردهنده بیماری سفر، معمولا با توقف، پایان مییابد، ولی در بعضی از افراد تا چند ساعت یا حتی چند روز پس از آن طول میکشد که حالت شدید بیماری است.
این بیماری مشکل جدی برای فرد ایجاد نمیکند و لزومی به مراجعه به پزشک نیست، اما اگر از آن دسته افرادی هستید که با هر گونه حرکتی دچار سرگیجه و تهوع میشوید، حتما باید به پزشک مراجعه کنید، شاید دچار نوعی اختلال در گوش داخلی باشید.
بطور کلی ۳۳ درصد از افراد، مستعد ابتلا به بیماری حرکت هستند و حدود ۶۶ درصد دچار نوع شدید آن میشوند.(ایرنا)
سرهنگ عباسعلی محمدیان گفت: در ایام تعطیلات سال نو با توجه به افزایش تردد شهروندان در مراکز خرید به ویژه در مناطق مرکزی شهر تهران از قبیل محدوده بازار و استفاده شهروندان از وسایل نقلیه عمومی مترو و اتوبوس، عدهای از افراد از همین موضوع سوء استفاده کرده و در قالب گروههای سه یا چهار نفره و در مواردی نیز به صورت انفرادی اقدام به سرقت به شیوه جیب بری میکنند.
وی ادامه داد: علاوه بر افرادی که نقش سارق اصلی و سیاه کن را در گروههای سرقت به شیوه جیب بری بر عهده دارند، غالبا افرادی نیز در گروه حضور دارند که به محض انجام سرقت توسط سارق اصلی، اقدام به دور کردن اموال مسروقه از محل سرقت میکنند تا در صورت اطلاع شهروندان از هویت سارق اصلی، مدرکی برای اثبات ادعای خود نداشته باشند. لذا ضروری است شهروندان مراقبتهای لازم را انجام دهند.
رئیس پلیس آگاهی تهران بزرگ افزود: در صورت همراه داشتن وجه نقد، توصیه میشود تا وجوه نقد همراه افراد به هیچ عنوان تنها در یک جیب به ویژه جیب عقب نگهداری نشود و با تقسیم کردن وجوه نقد در جیبهای مختلف لباس مانع از سرقت تمامی وجوه نقد همراه خود توسط سارقین شوند.
سرهنگ محمدیان تاکید کرد: در صورت پرداخت الکترونیکی یا از طریق دستگاه پوز در فروشگاهها به هیچ عنوان رمز ورودی کارت عابربانک، بر روی کارت درج نشود و در زمان پرداخت پول به شیوه الکترونیکی، به هیچ عنوان رمز کارت را با صدای بلند و در حضور سایر افراد به فروشنده اعلام نکنید؛ توصیه پلیس آن است که رمز کارت توسط صاحب کارت ثبت و پس از انجام عملیات بانکی، رسید پرداخت پول به فروشنده تحویل داده شود.
وی خاطر نشان کرد: برخی از گروههای جیب بر به شیوه مسافرکشی، از اعضای زن در گروه خود استفاده میکنند تا شهروندان اعتماد بیشتری کرده و دقت و احتیاط کمتری در نگهداری از اموال خود به ویژه وجوه نقد داخل کیف خود داشته باشند. از این رو به تمامی بانوان توصیه میشود که حضور زنان در داخل خودروهای مسافرکش شخصی به ویژه در صندلی شاگرد راننده نمیتواند دلیلی بر عدم رعایت نکات ایمنی در نگهداری اموال همراه افراد باشد. (مهر)
255
دکتر علی شیخ الاسلامی، روانشناس به اتفاق همکارانش تاکنون در مرکزشان، مشکلات صدها زوج را بررسی کردهاند و به آنها برای رفع چالشهایشان آموزش دادهاند و حالا حاصل همه این پژوهشها دکتر را متقاعد کرده است که با یک برنامهریزی مناسب برای پر کردن فراغت نوروزی، نه تنها چالشهای خانوادگی به صفر میرسد بلکه پیوند عاطفی اعضای خانواده هم مستحکمتر میشود.
شیخ الاسلامی تأکید میکند که حتی با جیب خالی هم میشود یک فراغت گذرانی لذت بخش را در نوروز تجربه کرد. باور نمیکنید؟ این گفتوگو را بخوانید.
شما هم زوجهایی را دیدهاید که بیشتر وقتشان در طول تعطیلات نوروز به مشاجره با هم میگذرد؟ به نظرتان علت چیست؟
*بله. من هم مشاهده کردهام که برخی زوجها به جای استفاده از تعطیلات نوروز به عنوان فرصتی برای کنار هم بودن و افزایش پیوندهای عاطفی، با هم درگیر میشوند و روزهایشان در مجاورت هم به تلخی میگذرد. علت این است که ما برنامهریزی ضعیفی برای استفاده از اوقات فراغتمان در خانواده داریم. جامعه ما، جامعهای در حال گذار است؛ پس نه کاملاً سنتی است و نه مدرن. در جامعه سنتی، زن و مرد نقشهایی جداگانه و تفکیک شده داشتند. در آن جامعه، زن معمولاً تابع شوهرش بود و مرد تصمیمگیریهای اصلی را انجام میداد اما در جامعه ما زن و مرد نقشهایی شبیه به هم پیدا کردهاند و بسیاری از وظایفشان با یکدیگر همپوشانی دارند به همین علت تعارضها بیشتر به چشم میآیند و اگر زن و مرد نظرهای مختلفی داشته باشند و نخواهند این اختلاف را با گذشت و به شکل منطقی حل کنند، درگیر چالش و تنش میشوند.
بهطور کلی علت چنین درگیریهایی نداشتن مشارکت برابر در زندگی است. هرکس به دنبال به کرسی نشاندن حرف خودش است و همفکری وجود ندارد. در تعطیلات این مشکل بیشتر میشود چون خانواده باید برای چگونگی گذراندن فراغت تصمیمگیری کنند پس اگر ما بلد باشیم برای تعطیلاتمان در نوروز، خوب برنامهریزی کنیم مانع درگیری و چالش میشویم و از فرصت دو هفتهایمان برای رسیدن به شادکامی و ساختن خاطرههای خوش در کنار اعضای خانواده استفاده میکنیم.
در صحبتهایتان اشاره کردید که برای فراغت گذرانی خانوادگی، نیاز به برنامهریزی قوی داریم. ویژگیهای یک برنامه خانوادگی موفق چیست؟
*در یک برنامهریزی موفق خانوادگی، باید شرایط مالی اقتصادی و اجتماعی خانواده در نظر گرفته شود و علاوه بر این اعضا، باید این مراحل را بگذرانند:
اول، باید اهداف مختلفشان را روی کاغذ بیاورند مثلاً خانم خانه مینویسد که دلش میخواهد در تعطیلات به سفر شمال بروند و آرامش فکری داشته باشند. همسرش مینویسد که دید و بازدیدهای عید برایش اهمیت دارند اما دلش یک مسافرت به جنوب هم میخواهد.
دوم، زوج تصمیم میگیرند که برای رسیدن به اهدافشان چه راه حلهایی وجود دارد. خانم خانه معتقد است که بهترین راه این است که از همین حالا ملزومات سفر شمال را فراهم کنند. همسرش فکر میکند هم باید برای دید و بازدید حاضر شوند و هم برای سفر به جنوب.
در این مرحله زوج باید هزینه و فایده رسیدن به اهدافشان را در هر مرحله بسنجند. به عنوان مثال خانم حساب و کتاب میکند که چقدر هزینه برای سفر شمال لازم است و شوهرش هم هزینههای دید و بازدید و سفر جنوب را محاسبه میکند.
سوم، آنها نتایج فکریشان را با هم در میان میگذارند. بر سر ایدههای مشترک توافق میکنند. نقطه مشترک ایدههای این خانم و آقا، سفر رفتن است اما بخشهایی از خواستههای آنها با هم متفاوت است مثل مسأله دید و بازدید و مقصد سفرشان.
وقتی آقا درباره علل رعایت رسم دید و بازدید در فامیل از دیدگاه خودش توضیح میدهد خانم این دیدگاه را به شکل منطقی میپذیرد و قرار میگذارند که بعد از دید و بازدیدها به سفر بروند اما آنها هنوز درباره مقصد سفر توافق نکردهاند. اگر آنها بخواهند رسم دید و بازدید را به جا بیاورند پس باید هزینهای را صرف خرید ملزومات میهمانیهای نوروزی کنند. در این قسمت خانم شرح میدهد که چون مسلماً در دید و بازدیدها بخشی از پس اندازشان را خرج میکنند پس بهتر است به سفری ارزان بروند. هزینه سفر به شمال کمتر از سفر به جنوب است پس بهتر است شمال را به عنوان مقصد نهایی انتخاب کنند.
توضیح خانم برای همسرش قانع کننده است و آنها تصمیم میگیرند که مسافرت جنوب را به پاییز سال بعد موکول کنند و امسال به شمال بروند.
در این برنامهریزی کسی خودخواهی و تکروی نمیکند چون این رفتارها به گارد گرفتن طرف مقابل یا دفاع یا حملهاش منجر میشود پس همه به نظر هم احترام میگذارند و عاقلانه تصمیم میگیرند و برای رسیدن به اهدافشان با یکدیگر همفکری و همکاری میکنند.
وقتی به خانوادهها پیشنهاد میکنیم برای فراغتشان برنامهریزی کنند آنها میگویند لازمه فراغت گذرانی، داشتن پول فراوان است و آنها نمیتوانند در نوروز چنین هزینهای را صرف تفریح کنند.
*این ایده درست نیست. به نظرم تعریف ما از فراغت اشکال دارد. وقتی میگوییم قرار است در اوقات فراغت تفریح کنیم منظورمان دقیقاً چیست؟ با چه هدفی تفریح میکنیم؟ چگونه از وقتمان برای تفریح استفاده میکنیم؟ متأسفانه، خیلی وقتها ما پاسخ به این پرسشها را فراموش میکنیم. بیشتر مردم خیال میکنند برای آنکه تمام و کمال تفریح کنند باید هزینه زیادی بپردازند مثلاً برای سفر باید حتماً با بهترین هواپیما به مقصد برسند، در هتلی ۵ ستاره اقامت کنند، بهترین غذاها رو بخورند و خلاصه حسابی بریز و بپاش کنند. آنها خیال میکنند نمیتوانند از یک مسافرت کوتاه، نقل و انتقال با وسیله نقلیهای ارزان مثل اتوبوس، اقامت در چادر مسافرتی و خوردن غذاهای عادی هم لذت ببرند. همین پیش شرطهای کلیشهای است که کار را خراب میکند و فشار روانی زیادی را به خانواده تحمیل میکند و تنش زا میشود.
اما برخلاف عقیده آنها، فراغت را میشود ارزان و زیبا هم گذراند. آنچه میگویم شعار نیست. جالب است بدانید که من و همسرم هم از روشهایی مشابه برای فراغت گذرانی آسان و ارزان استفاده کردهایم و از اوقات با هم بودنمان لذت بردهایم. چند سال پیش ما برای نوروز به سفری سه روزه رفتیم. روز اول و روز آخر سفر، همه وقتمان در جاده گذشت و آنطور که انتظار داشتیم از سفر لذت نبردیم. این شد که سال بعد برنامه دیگری ریختیم. هدف ما کنار هم بودن و لذت بردن از طبیعت و زیباییهای بهار بود پس تصمیم گرفتیم در نوروز به تهرانگردیهای یک روزه برویم و از جاذبههای گردشگری داخل شهر دیدن کردیم.
یک روش برای فراغت گذرانی ارزان قیمت هم، حضور در جمع است. زمانی که کوچک بودیم منزلمان نزدیک منزل پدربزرگ و مادربزرگم بود. خیلی از شبها به خانه آنها میرفتیم و ما، نوهها با هم بازی میکردیم و بزرگترها با یکدیگر گپ میزدند.
راه دیگر فراغت گذرانی این است که خانواده وعدههای غذاییشان را در پارک بخورند. حضور در طبیعت، به اعضا آرامش میدهد و احساسات منفیشان را میکاهد ضمن اینکه با این روش تحرک دارند، پیاده روی کردهاند و اوقاتشان را در کنار هم گذراندهاند.
شماری از مردم صفای کنار هم بودن را فدای رقابت بر سر تجملگرایی حتی در پذیرایی از میهمانها کردهاند و به مرور زمان آنقدر فشار روانی این رفتار بر آنها زیاد میشود که لذت دید و بازدید در نظرشان محو میشود |
چندی پیش پیامکی دریافت کردم که به نظرم بسیار زیبا بود و جان کلام من هم هست. ارزشمندترین چیزها در زندگی ما مجانیاند مثل در آغوش گرفتن عزیزانمان، عشق و محبتشان که نثارمان میکنند، شادی و خنده، خواب، دوستان خوب، ورزش و تحرک، گوش کردن به موسیقی و.... اینها، همان ارزشهایی هستند که هزینهای صرفشان نمیکنیم. اما از آنها لذت میبریم و با این حال خیلی وقتها از یاد میبریمشان.
به نظرتان چرا ما همیشه فکر میکنیم برای یک فراغت گذرانی حسابی باید پول کلان خرج کنیم؟
*چون جزئی از جامعهای هستیم که به سمت مصرفگرایی در حرکت است. مردم تحت تأثیر تبلیغات به این نتیجه رسیدهاند که اگر خرج نکنند نمیتوانند شاد باشند. در حالی که این تصور غلط است اما سرمایه دارها برای فروش بیشتر، خرج کردن را به عنوان پیش شرط خوشبختی به مردم معرفی میکنند. حال آنکه در حقیقت، ممکن است کسانی سر سفرهای با ماست و نان حس کنند خوشبخت هستند و دیگرانی سر سفرهای با بوقلمون احساس بدبختی کنند.
شما گفتید در جمع بودن بخصوص اگر آن جمع فامیل باشند باعث ایجاد صمیمیت و گذراندن فراغت به شیوهای لذت بخش میشود اما قبول دارید که بخشی از دعواهای خانوادگی در نوروز هم در جریان همین رفت و آمدها، چشم و همچشمیهای فامیلی است؟
*این را قبول دارم. خیلی از ما مسیرمان را گم کردهایم. تقریباً یک دهه پیش، مردم وقتی به خانه هم میرفتند بیهیچ خجالتی یکدیگر را در خوشیهای کوچکشان شریک میکردند، آنها اگرچه فقیر بودند، با سادهترین امکانات از میهمانهایشان پذیرایی میکردند. حالا اما روابط به معاملههای پایاپای تبدیل شده است. برخی مردم میخواهند از دیگران اشرافی و خاص پذیرایی کنند و انتظار دارند آنها هم به همین شیوه پاسخ میهماننوازیشان را بدهند و اگر غیر از این باشد گمان میکنند به آنها توهین شده است.
در واقع به نظر میآید شماری از مردم صفای کنار هم بودن را فدای رقابت بر سر تجملگرایی حتی در پذیرایی از میهمانها کردهاند و شک نکنید که به مرور زمان آنقدر فشار روانی این رفتار بر آنها زیاد میشود که لذت دید و بازدید در نظرشان محو میشود و این کار به یک رفع تکلیف اجباری در زندگیشان تبدیل میشود.
برخی زوجها بهانه میگیرند که علت دلخوریهای نوروزیشان از یکدیگر، خستگی ناشی از خانه تکانی و میهمانداری است به نظرتان این دلیل قانع کننده است؟
*وقتی زوجی با هم در خانهتکانی و پذیرایی از میهمانها و برنامهریزی برای گذران اوقات فراغت شریک باشند هرچقدر هم که کارهایشان زیاد و مسئولیتهایشان سنگین باشد، احساس خستگی و فرسودگی نمیکنند و تنشی بینشان پیش نمیآید بلکه از انجام فعالیتهای مشترک، لذت میبرند و راضیاند. در واقع آنچه برای هر یک از زوجین خستگی ایجاد میکند احساس نبود همراهی و مشارکت طرف دیگر در کارها و برنامهریزیهای خانوادگی است. (آنا اسفندیاری/ایران بانو)
37