خبرگزاری آریا-با افزایش سن، برای حفظ سلامت بدن و ذهن تغذیه صحیح اهمیت ویژه ای دارد؛ با بالا رفتن سن اگر چه باید کالری کمتری مصرف کنیم اما به ویتامین ها و مواد معدنی، نیاز بیشتری پیدا می کنیم.
به گزارش خبرگزاری آریا،در این زمینه عوامل متعددی می تواند باعث کمبود ماده مغذی شود. برخی مشکل مالی دارند یا به دلیل مشکلات جسمی، افسردگی، از دست دادن اشتها، فراموشی و ... غذای کمتری مصرف می کنند.این درحالی است که برخی بیماری ها و مصرف بعضی داروها، نیاز غذایی افراد مسن را افزایش می دهد زیرا توانایی بدن در جذب موادمغذی کاهش پیدا می کند.
روی
روی در عملکرد مناسب سیستم ایمنی بدن، بهبود و ترمیم بافت نقش زیادی دارد. کمبود این ماده می تواند منجر به افت عملکرد سیستم ایمنی، افزایش التهاب مربوط به سرطان، بیماری قلبی و دیابت شود. متأسفانه افراد مسن، روی کمتری مصرف می کنند و آن میزان که مصرف می کنند نیز کمتر جذب می شود.
علایم
ریزش مو، روند کند بهبود زخم، افزایش مکرر عفونت ها و اسهال.
مصرف روزی 11 میلی گرم روی برای مردان و 8 میلی گرم برای زنان توصیه شده است.
گوشت، غذاهای دریایی، غلات، گیاهان غنی از پروتئین مانند لوبیا و گیاهان بنشنی منبع غنی روی است. اگر قادر به خوردن روی کافی نیستید، مولتی ویتامین حاوی روی مصرف کنید.
مصرف زیاد روی هم می تواند با برخی داروها تداخل ایجاد کند بنابراین اگر می خواهید در برنامه مصرف مکمل ها تغییراتی ایجاد کنید، پزشک خود را در جریان بگذارید.
آهن
علاوه بر این که ماده مغذی سازنده گلبول های قرمز است، وظیفه اکسیژن رسانی به تمامی بافت ها را بر عهده دارد. فردی که از غذاهای حاوی آهن کمتر مصرف می کند، دچار کم خونی می شود.
علایم
خستگی مفرط، کاهش عملکرد سیستم ایمنی، شکنندگی ناخن ها، کمبود نفس، کاهش اشتها، ضعیف شدن بنیه و کم خونی.
گوشت قرمز، طیور و ماهی، اسفناج، مغز میوه، تخمه، زردآلوی خشک و دانه سویا همه منبع غنی آهن است. اما بدن آهن حیوانی را بهتر از غذاهای گیاهی جذب می کند. علاوه بر افزودن آهن بیشتر به برنامه غذایی، خوب است که از غذاهایی که به جذب بهتر آهن کمک می کند نیز استفاده شود. به ویژه مواد غذایی غنی از ویتامین C (فلفل دلمه ای، پرتقال، آب پرتقال، گریپ فروت، آب گریپ فروت، کیوی و ...) .
ویتامین D
ویتامین D به روده ها کمک می کند تا کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر و روی جذب کند. مصرف کافی این ویتامین برای جذب درست کلسیم، رشد طبیعی استخوان، حفظ تراکم استخوان و قدرت عضله لازم است. کمبود این ویتامین، فرد رادر معرض خطر شکستگی استخوان قرار می دهد. اما مصرف مکمل های ویتامین D می تواند روند از دست رفتن تراکم استخوان را کُند کند.
علایم
ضعیف شدن استخوان، کمبود کلسیم، بیماری استخوان و ضعف عضله.
روغن ماهی، زرده تخم مرغ و سبزیجات دارای برگ سبز حاوی میزان زیاد ویتامین D است. از آن جا که ویتامین D در مواد غذایی کمی پیدا می شود، قرار گرفتن در معرض نور خورشید منبع عمده ویتامین D است. مصرف روزانه این ویتامین می تواند از بروز سرطان سینه، تخمدان و کولون پیشگیری کند. قرار گرفتن در معرض نور خورشید به مدت 20دقیقه، نیاز روزانه بدن به ویتامین D را تأمین می کند. اما بیشتر افراد به اندازه کافی در معرض نور خورشید قرار نمی گیرند.
اگر دارای پوست خیلی سفید یا تیره هستید، شاید پوست شما نتواند به اندازه کافی ویتامین D جذب کند. علاوه بر آن، در افراد مسن، بدن توانایی کمتری در ساخت ویتامین D از نور خورشید دارد و این امر مصرف مکمل های ویتامین D را ضروری تر می کند.
ویتامین B12
بدن از این ویتامین برای ساخت عصب، گلبول های قرمز و DNA استفاده می کند. علاوه بر آن، انرژی متابولیسمی بدن را افزایش و خطر بیماری قلبی را کاهش می دهد.
کمبود این ویتامین با بالا رفتن سن افزایش پیدا می کند و در صورت اصلاح نشدن کم خونی و دیگر علایم کمبود این ویتامین بروز می کند. 10 تا 30درصد از افراد مسن دچار التهاب مزمن دیواره معده هستند که به کاهش تولید اسید معده منجر می شود.
از آن جا که اسیدمعده در جذب ویتامین B12 از موادغذایی نقش دارد، در افراد مبتلا به این بیماری، اغلب ویتامین B12 جذب بدن نمی شود.
یافته های پژوهشی نشان می دهد؛
تاثیر رژیم غذایی مدیترانه ای بر کاهش نارسایی قلبی در سالمندان
تاریخ انتشار : یکشنبه ۱۴ آذر ۱۳۹۵ ساعت ۰۸:۳۰
رژیم غذایی
محققان در آزمایش بر روی موش ها دریافته اند که چگونه افزایش سن و چربی اضافی در رژیم غذایی موجب ایجاد سیگنال های شده که منجر به نارسایی قلبی بعد از حمله قلبی می شود.
مشکل نارسایی قلبی یک التهاب بسیار فعال و لاینحل در قلب است. بعد از آسیب به بافت، نظیر مرگ بافت عضلانی در حمله قلبی، بدن دارای واکنش مفید التهاب حاد است که سلول های مرده را برداشته و شروع به ترمیم منطقه آسیب دیده می کند. در التیام و بهبود سالم، التهاب حاد برطرف شده و فرایند بهبود ادامه می یابد.
در التیام سالم، لیپیدهای خاصی که بدن از چربی های رژیمی ضروری تولید می کند همچون سیگنال هایی برای برطرف کردن التهاب حاد عمل می کنند از جمله گروه لیپیدهای موسوم به رزولووین.
در مقایسه با شیوه التیام سالم، محققان دانشگاه آلاباما دریافتند که تلفیق سن و اسید چرب اُمگا-۶ اضافی در رژیم غذایی موش ها منجر به افزایش التهاب قلب در مقایسه با موش های مسنی می شود که رژیم غذایی شان کم چرب بود.
رژیم غذایی متداول غربی سرشار از نسبت بالاتر اسیدچرب اُمگا-۶ نسبت به اسیدچرب اُمگا-۳ است که مشابه با رژیم غذایی حاوی اسیدچرب اُمگا-۶ داده شده به موش ها عمل می کند.
اما رژیم غذایی مدیترانه ای که دارای مقدار کمتر گوشت است، دارای نسبت پایین تر اسیدهای چرب اُمگا-۶ به اُمگا-۳ است و افرادی که رژیم غذایی مدیترانه ای مصرف می کنند کمتر مبتلا به بیماری قلبی می شوند.
محققان دریافتند موش های تغذیه شده با اسیدچرب اُمگا-۶ اضافی دارای: ۱) میزان کمتر سه نوع آنزیم لیپواکسیژناز در ناحیه مرده ماهیچه قلب بودند، آنزیمی که می تواند لپیدهای نظیر رزولووین از اسیدهای چرب اُمگا-۳ تولید کند؛ ۲) میزان کمتر رزولووین و چندین سیگنال چربی دیگر که به برطرف کردن التهاب حاد کمک می کند؛ و ۳) میزان افزایش یافته سلول های ایمنی ماکروفاژ که باعث التهاب می شوند؛ و ۴) افزایش آسیب به کلیه و افزایش میزان دو سیتوکین سیگنال دهنده که موجب التهاب می شوند، بودند.
محققان پی بردهاند؛
دانش > پزشکی - همشهری آنلاین:
محققان دریافتهاند پروتئینهای آلزایمر با از دست دادن بینایی در افراد ۵۰ سال به بالا مرتبط هستند.
به گزارش خبرنگار مهر، محققان دانشگاه ساوتهامپتون انگلستان دریافتهاند گروهی از پروتئینها که احتمالا علت بیماری آلزایمر هستند، در شبکیه فرد مسن جمع شده و به آن آسیب میرسانند و همچنین دلیل اصلی از بین رفتن بینایی در بین افراد ۵۰ سال به بالا هستند.
بیماری «دژنراسیون ماکولا» یا تباهی لکه زرد چشم (AMD) که با افزایش سن مرتبط است، علت اصلی از بین رفتن بینایی در بین افراد ۵۰ سال به بالاست. این بیماری یک بیماری پیشرونده است که موجب مرگ گیرندههای نور شبکیه، سلولهای حساس به نور در پشت چشم، میشود.
شدیدترین آسیب در لکه زرد چشم رخ میدهد. این قسمت بخشی از شبکیه است که بیشترین حساسیت به نور را دارد و موجب دید مستقیم و واضح میشود. لکه زرد برای کارهای دقیق مثل خواندن و رانندگی لازم است.
مطالعه نشان میدهد پروتئینهای آمیلوئید بتا در مدت ۲۴ ساعت قرارگیری وارد سلولهای شبکیه شدند و سپس ساختار داربستی سلولی را درهم شکستند.
آرجونا راتنایاکا، سرپرست تیم تحقیق، در این باره میگوید: «در حال حاضر حدود ۵۰ میلیون نفر در سراسر دنیا مبتلا به AMD هستند. از انجائی که روند پیرشدن جمعیت جهان روبه افزایش است باید فورا درمانهای جدیدی برای توقف این بیماری ایجاد شود.»
ای که پنجاه رفت و بدخوابی...
هفته نامه سلامت - دکتر محمد نامی*: شواهد علمیای وجود دارد که نشان میدهد خواب مناسب و منطبق با ساعت زیستی بدن ما در هر سنی باعث میشود مواد زائد تجمعیافته در مغز که برای کارکرد آن مضر هستند، به شکلی مناسب پاکسازی شوند. به همین دلیل اگر خواب فردی در طول زندگی بهخصوص در دوران سالمندی مناسب نباشد، مغز به مرور توان کارکرد منظم خود را از دست میدهد و کیفیت زندگی کاهش مییابد.
مطالعات نشان دادهاند در پی خواب ناکارآمد مغز با سرعت بیشتری بهسوی تحلیل پیش میرود و احتمال بروز فرآیندهایی مانند افت ظرفیت عصبی- شناختی و آلزایمر بیشتر میشود. افراد ممکن است در هر سنی دچار اختلال خواب شوند، ولی ما در ادامه به سالمندانی که خواب مناسبی ندارند و مشکلات آنها میپردازیم.
اگر خواب فرد در یک بازه زمانی طولانی بهطور متوسط در شبانهروز کمتر از 5/3 ساعت یا بیشتر از 5/8 ساعت باشد به این فرد به ترتیب کمخواب و پرخواب گفته میشود. براساس شواهد، الگوی مزمن پرخوابی یا کمخوابی مفرط میتواند باعث کاهش عمر مفید و افزایش مرگومیر زودرس شود.
انواع بدخوابیها
هنگامی که از سالمندان درباره وضعیت خوابشان سوال پرسیده میشود، معمولا به شکل اغراقآمیز از کمخوابی یا پرخوابی زیادی شکایت میکنند، در حالی که پزشک با بررسی بیشتر متوجه میشود که سالمند خواب نسبتا مطلوبی دارد و فقط تصورش این است خوابش مناسب نیست؛ مثلا خوابش سبک است ولی فکر میکند نخوابیده است. این افراد با اینکه از بیخوابی شکایت دارند، در طول روز اصلا کسل نیستند و با انرژی به کارهای روزمره خود میپردازند.
چنین افرادی نیاز به مداخله خاص و پیگیری دائمی ندارند و مشکل فقط با توصیههای ساده و اطمینان دادن به سالمند، برطرف خواهد شد. گاهی نیز علائمی از سوی سالمند عنوان میشود که نشان از مشکلی جدی است و بیانگر این است که احتمالا اختلال خواب در سالمند وجود دارد. اختلالات خواب در سالمندان به 2 گروه تقسیم میشود؛ اختلالات بدخوابی و اختلالات کژخوابی.
• اختلالات بدخوابی به 40-30 اختلال و کژخوابیها به 50-40 نوع اختلال تقسیم میشوند.
• برای ارزیابی و تشخیص طیف بدخوابی و بیخوابی باید به 3 نوع اختلال توجه کرد چراکه اختلالات بدخوابی عموما در یکی از این 3 گروه جای میگیرند.
• اختلال در شروع خواب: بعضی از سالمندان وقتی وارد رختخواب میشوند زمانی طولانی تا به خواب رفتنشان بیدار میمانند.
• اختلال در تداوم خواب: در این نوع از اختلال فرد میخوابد ولی بعد از چند ساعت یعنی ساعت 4-3 صبح از خواب بیدار میشود و دیگر نمیتواند بخوابد. ممکن است علت اختلال در تداوم خواب، اختلالات خلقی یا روانی مثل افسردگی باشد.
• اختلال در ریتم خواب و بیداری: در این حالت سالمند زودتر از بقیه میخوابد و زودتر از آنها خواب بیدار میشود؛ یعنی در طول ساعاتی که عمده خانواده خوابند، او بیدار است و برعکس.
خواب مناسب برای سالمندان
برای اینکه سالمند در طول روز احساس شادابی، نشاط و انرژی کافی برای کارهای روزمره داشته باشد، باید از خواب سالم و کافی برخوردار باشد چراکه خواب ناکافی و نامناسب بهتدریج باعث بروز اختلالات جسمی و روانی در او خواهد شد.
خواب سالمندان از لحاظ ساختار متفاوتتر از جوانان است. در این افراد عموما خواب سبک است و محرکهای شنیداری بسیار خفیف ممکن است باعث بیدار شدن آنها شود.
خواب غیر REM، سه مرحله دارد و شامل خواب سبک، خواب نیمهسنگین و سنگین (خواب سنگین در افراد سالمند کمتر تجربه میشود.) است. در مرحله خواب غیر REM فرد خواب نمیبیند و اگر هم ببیند، چیزی به یاد نمیآورد.
مرحله بعدی، خواب REM است. در این مرحله حرکات چشمی سریعی وجود دارد و خواب بسیار عمیق است و فرد به سختی ممکن است بیدار شود. این مرحله نیز در افراد مسن کاهش مییابد. بهطور کلی، میزان خواب سبک در سالمندان افزایش و میزان خواب سنگین کاهش مییابد.
نیاز سالمندان به خواب کمتر از جوانان است
زمان نیاز به خواب در سالمندان، از جوانان و میانسالان کمتر است. اگر نیاز به خواب جوانان و میانسالان 9- 6 ساعت باشد، این میزان در سالمندان به 7- 5/6 ساعت میرسد. بهترین زمان خواب برای سالمندان خواب شبانه است و مشاغل شیفتی اصلا مناسب آنها نیست و لازم است فرد با برنامهریزی منظم و در ساعتی خاص وارد رختخواب شود و در ساعت مشخصی برخیزد.
علت کمخوابی در سالمندان
2 موضوع در این زمینه مطرح است؛ ممکن است کمخوابی اولیه یا ثانویه باشد.
• کمخوابی اولیه: در کمخوابی اولیه نمیتوان دلیل شناختهشدهای برای کمخوابی یافت. البته در این موارد دلایل روانپزشکی بیشتر از سایر علل مطرح است. اختلالات روانپزشکی مانند افسردگی، شیدایی، اضطراب و... میتواند باعث اختلال در شروع خواب شود. اگر ثابت شود بیمار از نوعی اختلال روانپزشکی رنج میبرد، با درمان اختلال در بسیاری از موارد مشکل کمخوابی نیز حل میشود.
• کمخوابی ثانویه: در کمخوابی ثانویه، میتوان دلایلی مانند ابتلای سالمند به بیماریهای مختلف، بیماریهای عفونی، قلبی، کلیوی، سرطان، درد مزمن، مصرف بعضی از داروها مثل داروهای ضدافسردگی و... را برای کمخوابی مطرح کرد.
خواب روزانه برای سالمندان مفید است
خواب روزانه به کارکرد بهتر مغز کمک میکند. سالمندان میتوانند در طول روز هم بخوابند. خواب میانروزی، بهتر است بین ساعات 3- 1 بعدازظهر باشد. سالمندان نباید بعد از ساعت 6 عصر بخوابند زیرا ممکن است با خواب شبانه تداخل داشته باشد. عادتهای خواب در هر سنی مهم است ولی در افراد مسن اهمیت بیشتری پیدا میکند.
پرخوابی
شکایت دیگری هم از سوی افراد مسن وجود دارد، مبنی بر اینکه پرخواب هستند. یکی از دلایل مهم پرخوابی و افت کارکرد فرد در طول روز ممکن است به کمخوابی بیمار در شب مرتبط باشد. البته مصرف بعضی داروها در سالمندان ممکن است باعث پرخوابی شود که با قطع دارو (با نظر پزشک معالج) این مشکل نیز برطرف میشود. یکی دیگر از دلایل خوابآلودگی هنگام روز اشکال تنفسی و خر و پف شدید در خواب شبانه است.
به وقفههای موقت تنفسی هنگام خواب که اغلب از نوع انسداد موقت راه هوایی هستند، آپنه هنگام خواب گفته میشود. غالبا در افراد مسن چاق با گردن کوتاه که سابقه خروپف و گاهی هم فشارخون کنترلنشده دارند و دچار بدخوابی هستند، با انجام تست خواب عارضهای به نام مقاومت راههای هوایی یا آپنه(قطع تنفس هنگام خواب) مطرح میشود.
آپنه در این افراد معمولا بهدلیل چاقی و کوتاهی گردن از نوع انسدادی است. قطع تنفس هنگام خواب باعث افت اکسیژن خون میشود. در این مواقع مغز بارها و بارها هوشیار و برانگیخته میشود و اجازه نمیدهد فرد به خواب عمیق برود زیرا ممکن است دیگر از خواب بیدار نشود. در نتیجه مغز بهطور مداوم در حالت خواب سبک باقی میماند و فرد وارد خواب عمیق نمیشود. خواب عمیق همان بخشی از خواب است که باعث میشود فرد در طول روز انرژی کافی برای انجام کارهای روزانه داشته باشد.
افرادی که خواب عمیق ندارند، عمدتا در طول روز مدام چرت میزنند و به شکل مفرط خوابآلوده به نظر میرسند. در خیلی از مواقع وقتی با شواهد و معاینه دلیلی برای پرخوابی بیمار پیدا نمیشود باید از بیمار تست خواب یا پلیسومنوگرافی گرفته شود.
این تست در آزمایشگاه خواب بیمارستان گرفته میشود و فرد باید یک شب در بیمارستان سپری کند. در این تست نوار مغز، نوار قلب، چشم و عضله ثبت و میزان اکسیژن خون و شاخصهای دیگر ارزیابی میشود. تفسیر چنین اطلاعاتی به پزشک متخصص خواب این امکان را میدهد که نوع اختلال خواب بیمار را مشخص و درمان مناسب را پیشنهاد کند.
کژخوابی
حرکات متناوب اندامها بهخصوص پاها هنگام خواب، نشانگان پای بیقرار، اختلالات رفتاری در خواب مانند راه رفتن، حرف زدن هنگام خواب و... در گروه کژخوابی قرار میگیرد. افرادی که فلج هنگام خواب دارند، دندانقروچه هنگام خواب تجربه میکنند، رویاهای شبانه را هنگام خواب اجرا میکنند و شب ادراری دارند باید مورد ارزیابی قرار گیرند.
بروز و سیر تند هر یک از این علائم ممکن است نشانهای از حرکت سالمند به سوی بیماریهایی مانند اشکالات شناختی، آلزایمر و... باشد. شاخصهایکمی و کیفی خواب سالمند شاهراه مهمی برای پزشک متخصص است تا بتواند سرنخهایی ناشی از اختلالات مغز و اعصاب و روان را در فرد زودتر تشخیص دهد و درمان کند. درمان در این گروه از افراد نیز دارویی و غیردارویی است.
کابوسهای شبانه در سالمندان نیازمند بررسی است
لازم است به محتوا و جریان رویا دیدن سالمندان هنگام خواب نیز اشاره کنیم. بهطور کلی، سالمندان کمتر از جوانان رویا میبینند. محتوای رویاهایی که سالمندان میبینند، مربوط به تجربهها و اتفاقهایی است که در طول روز دارند. کنشهایی که در مغز فرد و هنگام خواب شکل میگیرد، ممکن است خوشایند یا ناخوشایند و گاهی وحشتناک باشد.
افراد مسنی که بهدلیل کابوسهای مکرر مراجعه میکنند، اگر مضمون رویای آنها اتفاقهای ترسناک باشد باید از این نظر که دچار اختلالات روان مانند افسردگی و اضطراب، اختلال اضطرابی بعد از سانحه هستند یا اخیرا دچار تجربه ناخوشایندی در زندگی شامل سوگ یا داغدیدگی شدهاند، بررسی شوند.
بهداشت خواب سالمندان
برای اینکه سالمندان بتوانند سلامت خواب خوبی داشته باشند باید به این توصیهها توجه کنند:
• زمان مشخصی به اتاق خواب بروند.
• چراغها را کم نور و آرامش نسبی در محیط ایجاد کنند.
• از اتاق خواب برای تماشای تلویزیون، کار با اینترنت، غذا خوردن و... استفاده نکنند.
• مصرف مواد غذاییای مانند چای، شکلات، نوشابههای کافئیندار، غذاهای حاوی مواد رنگی و افزودنیها را محدود کنند. این مواد خوراکی بعد از ساعت 6 عصر نباید مصرف شوند.
• مصرف مواد خوراکی مانند ماست، دوغ و شیر که حاوی مادهای به نام تریپتوفان هستند بعد از ساعت 6 عصر توصیه میشود. تریپتوفان به کیفیت خواب شبانه کمک میکند. شواهدی وجود دارد که مصرف برخی دمنوشها مانند گل گاوزبان، بابونه و سنبلالطیب در بهبود شاخصهای کمی و کیفی خواب موثر است.
• مصرف مایعات بعد از غروب باید محدود شود. مصرف زیاد مایعات و پرشدن مثانه سالمند را مجبور میکند برای رفتن به دستشویی از خواب بیدار شود. این موضوع میتواند منجر به قطعهقطعه شدن خواب و افت شاخصهای کیفی آن شود.
• مصرف غذای سنگین و چرب در ساعات عصر و شب توصیه نمیشود. این کار باعث برگشت اسید معده میشود که عاملی برای بیدار ماندن است. بین زمان آخرین وعده غذا تا خواب باید حداقل 2 ساعت فاصله باشد.
• فعالیت بدنی و فکری در طول روز بیشتر شود زیرا این کار به خواب بهتر شبانه کمک میکند.
علائم ناشی از کمخوابی و بدخوابی در سالمندان
علائم شامل پرخاشگری، سردرد در طول روز، تحریکپذیری، استرس، تغییر در کارکرد و روابط اجتماعی، اختلال در حافظه و توجه، اختلال در کلام و ریتم گفتار، اختلال در کنترل هیجان، اشکال در تصمیمگیری، حل مساله، برنامهریزی و کارکردهای اجرایی است. همچنین ثابت شده کمخوابی باعث تشدید مشکلات قلبی - عروقی، فشارخون، اشکالات تنفسی و... میشود.
درمان کمخوابی و بیخوابی در دروان سالمندی
برای درمان کمخوابی و بیخوابی مداوم در سالمندان، ابتدا باید با شرح حال درست و معاینه دقیق بیمار مشخص شود وی به چه نوع کمخوابیای دچار شده و براساس اینکه اختلال روانی یا جسمانی مطرح است، تدابیر درمانی مناسب در نظر گرفته شود. درمان به شکل دارویی و غیردارویی است. به هر شکل دارو را حتما باید پزشک تجویز کند و سالمندان به هیچوجه نباید قرصهای خوابآور در دسترس را مصرف کنند. داروهای خوابآور وابستگی ایجاد میکنند.
این داروها در کوتاهمدت کمککنندهاند ولی در درازمدت مشکلاتی برای فرد ایجاد میکنند. معمولا پزشکان نیز داروهای خوابآور را بیشتر از 2 هفته تجویز نمیکنند. دارو هم باید با نظر پزشک قطع شود. داروی خوابآور را باید بهتدریج قطع کرد و قطع ناگهانی آن ممکن است باعث ایجاد عوارضی مانند تشدید بیخوابی یا اضطراب شود.
خبرگزاری آریا-افراد سالمند اگرچه از نظر توان جسمی قدرت رقابت با جوانان را ندارند اما در بسیاری از فعالیت ها مانند پیاده روی، ورزش های سبک و سایر فعالیت های اجتماعی می توانند مشارکت جدی داشته باشند.
به گزارش خبرگزاری آریا،افراد سالمند اگرچه از نظر توان جسمی قدرت رقابت با جوانان را ندارند اما در بسیاری از فعالیت ها مانند پیاده روی، ورزش های سبک و سایر فعالیت های اجتماعی می توانند مشارکت جدی داشته باشند.
آنان همچنین می توانند به فعالیت های ذهنی مثل مطالعه و شرکت در آموزش های مورد علاقه و سرگرمی های فکری ادامه دهند.
وضع سلامت جسمی سالخوردگان و میزان کارآمدی حواس پنجگانه آنان بسیار متفاوت از یکدیگر است. یک فرد 75 ساله ممکن است آرام ترین صحبت در گوش شما را بشنود، در حالی که یک سالمند 65 ساله ممکن است حتی صدای زنگ در را هم نشنود؛ در هر صورت رسیدن به دوران سالمندی همراه با تغییرات جسمی به خصوص کاهش قدرت بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی، کاهش قدرت بدنی و هماهنگی حرکتی و سرعت واکنش در مقابل محرک ها است.
راهکارهای تقویت حواس پنجگانه در سالمندان
یکی دیگر از تغییرات جسمی دوره سالمندی، افزایش حساسیت در مقابل سرما و گرماست و بدن فرد سالمند نمی تواند همچون گذشته، در مقابل سرما و گرما به سرعت خود را سازگار کند.
کاهش حساسیت گیرنده های حساس در حواس چشایی، بویایی و لامسه نسبت به محرک های بیرونی در دوره سالمندی کاملا مشهود است. این مسئله باعث می شود تا فرد سالمند در درک مزه ها، بوها و پی بردن به خصوصیات اشیاء از طریق لمس آنها با مشکلاتی مواجه شود.
شکی نیست که بی توجهی اطرافیان در خصوص مشکلات حسی افراد سالمند، می تواند نوع روابط فرد سالخورده و امنیت و سلامت جسمی و روانی وی را با مخاطراتی همراه سازد.
بنابراین می توان با شناخت این محدودیت ها، تدابیری را به کار گرفت تا شخص سالمند بتواند از حواس خود به شکل صحیح تری استفاده کند.
حس چشایی
حساسیت گیرنده های چشایی نسبت به مزه ها، بعد از 60 سالگی به طور محسوسی کاهش پیدا می کند. هر چند تعدد جوانه های چشایی در این دوره کاهش نمی یابد اما عواملی مانند کشیدن سیگار، استفاده از دندان مصنوعی، مصرف دارو و قرار گرفتن در معرض آلاینده های محیطی می توانند موجب ضعف توانایی فرد در تشخیص مزه های مختلف شوند. ناتوانی در تشخیص مزه ها موجب می شود تا فرد سالمند از خوردن غذا لذت چندانی نبرد که این خود سبب کم غذایی و سوءتغذیه در این افراد می شود.
برای تقویت حس چشایی در افراد سالمند، رعایت نکات ذیل لازم است:
1. افزودن چاشنی های مختلف (ادویه جات ملایم یا شکر) به مواد غذایی، آن را برای فرد سالمند لذت بخش تر و تشخیص غذاها را آسان تر می سازد.
2. تشویق افراد سالمند به دوری از سیگار و دور ساختن آنها از آلاینده های محیطی می تواند در تقویت حس چشایی موثر باشد.
3. مواد غیرخوراکی یا مواد پرخطری که دارای ظروف مشابه داروها یا مواد خوراکی هستند؛ حتی الامکان باید از دسترس افراد سالخورده دور نگاه داشته شوند.
حس بویایی
تعداد گیرنده های حسی بویایی، پس از سن 60 سالگی کاهش می یابد و این امر موجب ضعف بویایی فرد می شود. علاوه بر آن، ناتوانی در یادآوری و به خاطر سپردن اسامی بوها نیز در کاهش سطح عملکرد این حس موثر است. شخص سالمندی که قادر به تشخیص بوی گاز یا بوی ناشی از سوختن مواد نیست، نمی تواند جهت گریز از موقعیت یا رفع عامل خطرساز، به موقع اقدام کند.
راهکارهای تقویت حواس پنجگانه در سالمندان
برای تقویت حس بویایی در افراد سالخورده، توجه به موارد ذیل ضرورت دارد:
1. می توان اشیاء و مواد دارای بوهای مختلف را در اختیار فرد سالمند قرار داد و به وی کمک کرد تا با بو کردن آنها، بوی هر ماده را تشخیص دهد. تمرین بویایی باعث حفظ یاب کاهش تدریجی قابلیت تشخیص بوها می شود.
2. در جایی که فرد سالمند ساکن است، حتی الامکان نباید از مواد دارای بوهای تند استفاده شود. همچنین ضروری است که آلاینده های محیطی را به حداقل رساند تا توانایی درک تفاوت میان بوها برای شخص سالخورده مقدور شود.
حس لامسه
تجربه دوران سالمندی، معمولا با کاهش توانایی های لمسی به ویژه در دست ها و نوک انگشتان همراه است. دلیل آن نیز کاهش جریان خون در اندام های دور از قبل مانند دست ها و پاها است که به ویژه پس از سن هفتاد سالگی بروز می کند. بنابراین سالمندانی که بیش از سایرین نیازمند بهره گیری از حس لامسه خود هستند (مانند سالمندان نابینا) طی این دوره با مشکلات جدی مواجه می شوند.
برای تقویت حس لامسه افراد سالمند می توان از روش های زیر استفاده کرد:
1. تمرین حس لامسه به فرد سالمند کمک می کند تا تفاوت های قابل لمس دار اشیاء (زبری، نرمی، سردی، گرمی، اندازه و سایر ویژگی ها) را تا حد زیادی درک کند. لذا می توان مواد و اشیاء مختلف را در اختیار فرد قرار داد و از او خواست که تفاوت های آنها را توضیح دهد. تشویق افراد سالمند به حرکت دادن دست ها و پاها به ویژه نرمش انگشتان به افزایش جریان خون و حفظ ورزیدگی اندام های لمسی آنان کمک شایانی می کند.
راهکارهای تقویت حواس پنجگانه در سالمندان
2. لمس دقیق اشیاء در صورتی برای افراد سالمند آسان تر خواهد بود که این اشیاء عاری از هر گونه آلودگی باشند. بنابراین رعایت نکات ایمنی مانند پاکیزگی وسایل مورد استفاده سالمندان و پرهیز از جابجایی مکرر آنها، سالخوردگان را در لمس این وسایل با مشکلات کمتری مواجه می سازد.
از آنجا که بسیاری از سالمندان به دلیل کم بینایی، برای پیدا کردن اشیاء از حس لامسه خود استفاده می کنند، اشیای برنده یا حرارت زا بایستی از دسترس آنان دور باشند، ضمن آن که استفاده از نشانه های لمسی نیز می تواند محیط زندگی آنان را ایمن تر و تردد آنها را آسان تر سازد.
حس بینایی
ضعف یا فقدان کامل حس بینایی، بیشترین محدودیت را بر فرد سالمند تحمیل می کند که عوامل بروز آن عبارتند از:
1. کدورت بیش از حد عدسی، موجب بروز بیماری آب مروارید می شود. این بیماری در صورت گسترش، می تواند موجب نابینایی شود. تعداد مبتلایان به آب مروارید، از دوره میانسالی تا اواخر کهنسالی (مرحله پیری) 10 برابر افزایش می یابد. چنانچه بیمار را به موقع تحت درمان قرار دهیم، با عمل جراحی می توان مشکل را حل کرد.
2. تخریب سلول های حساس به نور در مرکز شبکیه چشم، یکی از مهم ترین عوامل بروز نابینایی در سالمندان است که به سبب کهولت سن ابتلا به دیابت، قرار گرفتن در معرض نور شدید خورشید یا پاره ای حوادث محیطی ایجاد می شود.
علاوه بر رعایت مسائل ایمنی به ویژه ایمن سازی محیط زندگی فرد سالمند، مراجعه به موقع به پزشک و استفاده از رزیم های غذایی مناسب، می تواند از بروز یا پیشرفت بسیاری از آسیب های بینایی دوران سالمندی جلوگیری کند. توجه به برخی نکات هنگام مراقبت از فرد سالمند می تواند اثرات منفی ناشی از ضعف بینایی را در زندگی آنها به حداقل برساند:
راهکارهای تقویت حواس پنجگانه در سالمندان
الف) تیزبینی و دقت بینایی در افراد سالخورده تا حد زیادی کاهش می یابد. آنان در زمینه تردد، انطباق با تاریکی (رفتن از محیط های روشن به فضاهای تاریک و تشخیص اشیاء در فضاهای فاقد نور) و انجام فعالیت های روزمره با دشواری هایی مواجه می شوند. توجه و مراقبت دائم و آگاه ساختن این افراد نسبت به موانع و شرایط محیطی، از بروز بسیاری حوادث جلوگیری می کند.
ب) استفاده از رژیم های غذایی مناسب، تاثیر به سزایی در پیشگیری از بروز یا تشدید آسیب های بینایی خواهد داشت. مصرف مداوم سبزیجات و ویتامین ها می تواند از تخریب سلول های مرکزی شبکیه جلوگیری کند. همچنین مصرف به موقع غذاها و پرهیز از مصرف مواد پرچرب و مواد قندی، در این رابطه دارای اهمیت بسیار است.
ج) بسیاری از سالمندان مبتلا به آسیب های بینایی، با اضطراب، افسردگی و ضعف اعتماد به نفس دست به گریبانند. برقراری ارتباط مناسب با این افراد و آگاه ساختن آنان از جنبه های مختلف این نقایص و مطمئن ساختن آنان در خصوص دریافت مراقبت های لازم، آنها را به زندگی امیدوارتر می سازد.
حس شنوایی
کاهش جریان خون در گوش، موجب مرگ سلول های شنوایی گوش داخلی و در نتیجه ضعف شنوایی فرد سالمند می شود. این ضعف در خصوص صداهایی با فرکانس رای بالا (اصوات زیر یا نازک) شدیدتر است. سالخوردگان کم شنوا یا ناشنوا طبیعتا از سطح ایمنی پایین تری در ارتباط های اجتماعی برخوردارند، به ویژه آن که ناتوانی در درک گفتار اطرافیان، آنان را در برقراری ارتباط با مشکلات عدیده ای مواجه می سازد و در برخی اوقات، موجب طرد آنان حتی از سوی نزدیکان می شد.
راهکارهای تقویت حواس پنجگانه در سالمندان
در برخورد با سالمندان دچار ضعف شنوایی، توجه به نکاتی چند، حائز اهمیت است:
1. هنگام صحبت با فرد به جای داد زدن باید به طور واضح و شمرده صحبت کرد و هنگام تکرار کلمات، صبر و حوصله بیشتری به خرج داد.
2. زمان مشاهده علائمی از ضعف شنوایی، عفونت یا درد گوش در فرد سالمند باید بلافاصله وی را جهت انجام معاینات، نزد پزشک متخصص برد تا با اقدام های درمانی به موقع (مانند استفاده از سمعک) از بروز مشکلات بعدی جلوگیری شود.
3. هنگام گفتگو با افراد سالمند دچار مشکل شنوایی باید حتی الامکان از سروصداهای زائد کاست تا وی بتواند کلام را به خوبی درک کند. سالمند کم شنوا برای درک بهتر صحبت های ما به صورت مان نگاه می کند تا از حالت چهره و اشاره های ما، منظورمان را بهتر درک کند، پس هنگام صحبت با فرد سالمند باید آرامش مان را حفظ کنیم، کلمات را شمرده ادا کنیم و اشاره های سر و دست را با گفتارمان همراه سازیم.
فعالیت بدنی برای هر فردی در هر سنی لازم است. هرچند در شرایط مختلف انواع آن با یکدیگر متفاوت است. ساده ترین نوع فعالیت بدنی نرمش و پیادهروی است که باید به طور منظم و مدت زمان کافی صورت گیرد.
به گزارش ایسنا، پیشنهاد میشود افراد سالمند ترجیحا دو تا سه ساعت بعد از غذا به مدت 30 تا 45 دقیقه پیاده روی داشته باشند و این فعالیت را حداقل چهار روز درهفته ادامه دهند. در افراد چاق یا کسانی که سالها بیحرکت بودهاند شروع فعالیتها باید بسیار آهسته باشد.
مزایای ورزش در دوران سالمندی
- پیشگیری از کاهش حجم توده عضلانی بدن و در نتیجه عضلات فرد سالمند توانایی خود را تا حد زیادی حفظ خواهد کرد.
- افزایش جذب برخی مواد غذایی و املاح از جمله کلسیم؛ زیرا کاهش فعالیت بدنی موجب افزایش دفع کلسیم و برخی املاح میشود و بدن فرد را در آستانه ابتلا به پوکی استخوان قرار میدهد.
- پیشگیری از بیماریهای غیر واگیر شایع سالمندی از جمله پوکی استخوان، دیابت، پرفشاری خون، بیماریهای قلبی، بیماریهای گوارشی مثل یبوست.
- ایجاد و حفظ روابط اجتماعی در سالمندان، مراوده با افراد جامعه، ایجاد و افزایش حس سرزندگی و شادمانی
بنابر اعلام روابط عمومی مرکز تحقیقات سلامت سالمندان پژوهشگاه غدد و متابولیسم، نکات مهم در انجام فعالیتهای ورزشی در سالمندان عبارتند از:
- از کفش مناسب، جوراب نخی و لباس راحت برای ورزش استفاده شود.
- در ابتدا حدود پنج دقیقه بدن را با نرمش گرم کنید.
- پیادهروی را با سرعت کم و به آرامی شروع کنید.
- از برداشتن قدمهای خیلی بلند اجتناب کنید.
- در حین راه رفتن سعی کنید بدن را متمایل به جلو نگهدارید، خمیده نباشید و صاف راه بروید.
- پیادهروی روی سطح صاف صورت گیرد و از راه رفتن در سرازیری یا شیبهای تند اجتناب کنید.
- به محض احساس خستگی کمی استراحت کنید و از ادامه ورزش خودداری شود.
- در انتهای پیاده روی سرعت خود را کم و بدن را آهسته سرد کنید.
- در شرایط اضطرار آلودگی هوا برای پیاده روی و ورزش از منزل خارج نشوید.
با تصویب هیات وزیران، یارانه دولتی به مراکز روزانه و شبانه روزی نگهداری معلولان، سالمندان، بیماران روانی مزمن و مبتلایان به اوتیسم حدود 10درصد افزایش یافت.
افزایش یارانه ها در سال 95 درحالی با تغییر 5ماهه تعیین و تصویب می شود که بر اساس ماده 10 قانون جامع حمایت از معلولان، "میزان کمک هزینه (یارانه) پرداختی سازمان بهزیستی کشور به مراکز غیردولتی (روزانه و شبانه روزی) بابت نگهداری، خدمات توانبخشی و آموزشی و حرفه آموزی معلولان همه ساله با در نظر گرفتن نرخ تمام شده خدمات و تورم سالانه مشترکاً توسط سازمان بهزیستی کشور و سازمان مدیریت و برنامه ریزی تهیه و قبل از خرداد ماه هر سال به تصویب هیأت وزیران کشور و وزارت بازرگانی خواهد رسید."
بر اساس این تصویب نامه که نسخه ای از آن نیز در اختیار مشرق قرار دارد، سازمان بهزیستی کشور مجاز است با در نظر گرفتن کیفیت خدمات ارائه شده در مراکز مذکور و با توجه به سقف اعتبارات مصوب مربوط، نسبت به پرداخت یارانه بر اساس درجه بندی مراکز اقدام کند.
مقایسه میزان یارانه پرداختی به مراکز نگهداری از سالمندان و معلولان در سال گذشته و امسال، حکایت از افزایش حدودا 10 درصدی میزان یارانه ها دارد، به نحوی که سازمان بهزیستی کشور در سال گذشته به مراکز روزانه درجه یک برای نگهداری از معلولان، سالمندان و بیماران روانی مزمن برای نگهداری یک ماهه از هر مددجود 340هزار تومان پرداخت می کرد که این رقم در سال جاری به 381هزار تومان در هر ماه افزایش یافته است.
همچنین یارانه مراکز روزانه درجه دو نیز با ماهیانه 40هزار تومان افزایش از هر ماه 300هزار تومان به ماهیانه 340هزار تومان رسیده است.
دراین تصویب نامه که به امضای معاون اول رئیس جمهوری رسیده است، یارانه نگهداری از معلولان، سالمندان و بیماران روانی مزمن در مراکز شبانه روزی درجه یک از ماهیانه 500هزارتومان برای هر مددجو به ماهیانه 560هزار تومان افزایش یافته و سازمان بهزیستی موظف است یارانه نگهداری از این افراد در مراکز شبانه روزی درجه دو را از ماهیانه 450هزار تومان به ماهیانه 510هزار تومان افزایش دهد.
بر همین اساس یارانه ارائه خدمات تخصصی توانبخشی در منزل نیز از ماهیانه 120هزارتومان به 134هزار تومان افزایش یافته و کارگاههای تولیدی حمایتی نیز بابت هر معلول ماهیانه 392هزارتومان است که نسبت به سال گذشته 42هزار تومان افزایش یافته است.
هیات دولت در این تصویب نامه که در تاریخ 31مرداد ماه توسط اسحاق جهانگیری جهت اجرا ابلاغ شده است، یارانه مراکز شبانه روزی نگهداری از معلولان و سالمندان فاقد سرپرست را نیز برای مراکز درجه یک 672هزار تومان و برای مراکز درجه دو 622هزار تومان در نظر گرفته است. این درحالی است که در یارانه پرداختی سال گذشته، تنها یک ردیف برای این دسته از مراکز در نظر گرفته شده بود و به هر مرکز برای نگهداری ماهیانه این افراد، 600هزار تومان پرداخت می شد.
مراکز شبانه روزی نگهداری از معلولان، سالمندان و بیماران روانی مزمن با نیازهای خاص مانند ایدز، هپاتیت،ام اس، آلزایمر و ضایعات نخاعی نیز ماهیانه به ازای هر نفر 672هزارتومان یارانه می گیرند که در مقایسه با سال گذشته 72هزارتومان رشد داشته است.
این تصویب نامه شامل حال بیماران اوتیسم هم می شود و مراکز روزانه نگهداری از افراد دارای اختلالات نافذ رشد (اوتیسم)، به ازای هر بیمار ماهیانه 403هزار تومان یارانه خواهند گرفت که نسبت به 360هزار تومان یارانه سال 94، چهل و سه هزار تومان رشد داشته است.
زردچوبه حاوی ترکیبی به نام کورکومین اسـت که رنگ، عطر و طعم ادویه نیز ناشی از همین ماده اسـت. مطالعات قبلی نشان داد که می توان از این ترکیب برای سرکوب خاطرات تلخ، تسکین روده و بهبود انواع زخم استفاده کرد.
طبق یک تحقیق جدید با تشدید افسردگی، ریسک بروز مشکلات فکری و حافظه ای دو برابر می شود.
این مطالعه شامل نزدیک به ۲۵۰۰ فرد در دهه سنی ۷۰ بود که در ابتدای مطالعه دارای هیچ یک از علائم زوال عقل نبودند. شرکت کنندگان به مدت ۵ سال از لحاظ علائم افسردگی و بعد از آن به مدت ۶ سال از لحاظ علائم زوال عقل تحت نظر بودند.
یافته های تحقیق نشان داد زوال عقل در بیش از ۲۱ درصد از افراد مسن دارای علائم جدی و شدید افسردگی بروز کرد و فقط در ۱۲ درصد افراد دارای حداقل علائم افسردگی متجلی شد.
آلیسون کاپ، عضو تیم تحقیق، در این باره می گوید: «نتایج ما این امکان را فراهم می کند که سلامت شناختی و روانی افراد مسن را می توان از طریق کاهش علائم افسردگی نظیر روان درمانی یا سایر اقدامات رفتاری یا درمان های دارویی بهبود بخشید.»
البته به گفته محققان، افسردگی علامت اولیه بروز زوال عقل یا کاهش مهارت های فکری یا حافظه ای نیست. اگرچه آنها دریافته اند که با افزایش علائم افسردگی ریسک بروز زوال عقل دو برابر می شود.
به گزارش انگجت، این حسگر میتواند با بررسی دادههای به دست آمده از تغییر در نوع راه رفتن و اندازه گامها تا 3 هفته پیش از وقوع این اتفاق آن را پیشبینی کند.
حسگر جدید به کارکنان مراقبتهای بهداشتی قبل از وقوع حادثه هشدار میدهد و آنها پیش از بروز یک آسیب میتوانند از آن جلوگیری کنند.
ویژگی مهم این نوآوری این است که بر خلاف بسیاری از حسگرهای حرکتی، کاربران نیازی به پوشیدن چیزی ندارند و میتوان این حسگر را در هر نقطه از خانه قرار داد.
این اختراع هم باعث نجات جان افراد شده و هم با مراقبت از آنها به طول عمر افراد مسن میافزاید.
مزیت بزرگ این فناوری جدید این است که با وجود آن افراد سالمند میتوانند با اعتماد به نفس بیشتری قدم بردارند.
این محققان پژوهش خود را در Western Journal of Nursing Research به چاپ رساندند.