خبرگزاری آریا -
از دیدگاه طب سنتی، حفظ سلامت مقدم بر درمان است
طب سنتی و طبقه بندی مزاجی افراد
مهمترین بخش در فهم طب سنتی ایران و همچنین طب اسلامی را شاید بتوان مزاج شناسی دانست. برای اینکه به اهمیت این موضوع آشنا شوید مطالب زیر را حتما بخوانید.
مکتب طب سنتی ایران، دانشی آمیخته با هنر و فراست و ذخیره ای برخاسته از حکمت خسروانی اهالی سرزمین آریایی ایران است که در حکمت یونانی آمیخته و با محک تجربه در طول سالیان حیات انسان آزموده شده است.
مکتب طب سنتی در دوران زرّین شکوفایی تمدن اسلامی، و با طلوع ستارگان پرفروغ تاریخ علم، آن فرزانگان ایرانی جهان‌وطن، بر پایه خردورزی و با جدا ساختن سره از ناسره گسترش یافت و اکنون نیز توانایی حلّ برخی از معضلات علمی را در عرصه بهداشت، پیشگیری، تشخیص و درمان دارا است.
مکتب طب سنتی با ریشه‌ای ده‌‌هزار ساله، انسان را فقط از بعد مادّی نمی‌نگرد بلکه به ابعاد دیگر وجود او به‌عنوان خلیفه الهی نیز توجه دارد. در دیدگاه طب سنتی، حفظ سلامت مقدم بر درمان است، و توجه به روش زندگی و تأمین هوای سالم، تغذیه درست، فعالیت کافی، استراحت به‌اندازه و تعادل حالات روحی‌ـ روانی شعار طب سنتی ایران است.
اکنون جامعه پزشکی جهان به اهمیت روشهای درمان با طب سنتی و مکاتب طب سنتی و مکمل پی برده است، و دانشکده‌ها و مراکز تحقیقاتی بسیاری در غرب و شرق جهان به پژوهش برای به‌کارگیری روشهای مختلف طبّی -که سابقه علمی و تاریخی دارند مشغول می‌باشند. گسترش فوقالعاده طب سنتی چین، طب تبتی، کایروپراکتیک، آیورودا، هومیوپاتی و صدها مکتب و روش گوناگون، نشان‌دهنده این حرکت عظیم جهانی است. این حرکت، همچنین موجب شده است که پزشکان و محققان در ایران و دیگر کشورهای جهان به شناخت مبانی طب سنتی ایران گرایش یابند.
اصطلاحات تغذیه در طب سنتی ایران:
ازنظر طب سنتی ایران، انسانها با یکدیگر تفاوت دارند وهریک کتاب جداگانه ای محسوب می شوند
طی قرن‌های متمادی و بر اساس تجربه، غذاها را به هجده خانواده تقسیم‌‌بندی کرده‌اند که قبل از بیان آنها لازم است برخی از اصطلاحات تخصصی تغذیه را به اختصار توضیح دهیم:
غذای لطیف از دیدگاه طب سنتی:
غذایی است که وقتی بدن روی آن اثر میکند، به سرعت هضم میشود و مورد استفاده اندام‌ها قرار می‌گیرد و قوای تدبیر کننده بدن می‌توانند به سرعت آن را آماده مصرف کنند.
به عبارت دیگر، از این دسته از غذاها خون رقیقی تولید میشود که به سهولت جزء بدن میشود. این غذاها برای افرادی که به تازگی از بیماری بهبود یافته‌اند یا افرادی که اهل کارهای فکری هستند و فعالیت سنگین بدنی ندارند مناسب است، مثل زرده تخم‌مرغ عسلی.
از نظر طب سنتی غذای کثیف ( متکاثف ) چه غذایی است؟
غذای کثیف یا درهم فشرده غذایی است که از سویی قوای طبیعت برای هضم و استفاده از آن باید تلاش بیشتری بکند تا آن را برای مصرف اندام‌ها آماده کند، و از سوی دیگر مواد زاید آن هم زیاد است. به عبارت دیگر، از این دسته از غذاها خون غلیظی تولید میشود که به سهولت تحت تأثیر قوا قرار نمی‌گیرد و جزء بدن نمی‌گردد.
از نظر طب سنتی این دسته از غذاها برای افرادی که فعالیت زیاد و یا کارهای سنگین بدنی دارند مانند کشاورزان و ورزشکاران مناسب است، مثل گوشت گوساله.
طب سنتی غذای معتدل را برای چه کسانی توصیه میکند؟
غذای معتدل برای افراد با مزاج معتدل و فعالیت متوسط مناسب است.
انواع مزاجها در طب سنتی:
شناخت انواع مزاجها در طب سنتی
بیماری ها در طب سنتی به دودسته اصل بیماریهای ساده و بیماریهای مرکب تقسیم بندی می شده اند. و بیماریهای ساده در طب سنتی به سه دسته: 1-سوء مزاج 2-سوء ترکیب 3-تفرق و اتصال دسته بندی شده اند.
1) مزاج گرم و خشک (صفرا)
الف ـ خصوصیات جسمی افراد مزاج گرم از دیدگاه طب سنتی:
این افراد لاغر اندام هستند. رنگ چهره و سفیدی چشم آنان به زردی می زند. پوستی گرم و خشک دارند. گرمایی هستند و تحمل فصل تابستان را ندارند. عطش زیاد و دهانی خشک دارند. بهترین فصل برای ایشان فصل زمستان است. کم خواب هستند. تمایل به خوردن ترشی ها مثل لواشک و سرکه و هم چنین غذاهای سرد مثل خیار و کاهو دارند و به خوردن خوراکی های شیرین کمتر تمایل نشان می دهند .
ب ـ خصوصیات روانی:
زود عصبانی شده و زود هم آرام می شوند . افرادی پرجنب و جوش ، پر انرژی ، باهوش و پر حرف هستند .
2) مزاج گرم و تر (دم)
الف ـ افراد با مزاج دم چه خصوصیات جسمی دارند؟
این افراد درشت اندام بوده، دارای پوستی سرخ و سفید و مو های پر پشت هستند. نبض پر و قوی دارند. خواب خوبی دارند گرچه تحمل بی خوابی هم برایشان راحت است. این افراد نه تحمل گرمای زیاد دارند و نه تحمل سرمای زیاد، ولی در کل تحمل سرما برایشان راحت تر است. علاقه به شیرینی و ترشی دارند و تقریبا همه نوع غذا را می خورند. پوست بدن ایشان گرم، مرطوب و نرم است.
ب ـ خصوصیات روانی :
انسان هایی شجاع و جسور بوده، معمولا پیشرو و رهبر گروه می باشند. بطور معمول انسان های آرامی هستند ولی سعی کنید از ظرفیت آن ها سو استفاده نکنید چرا که هنگام عصبانیت ممکن است رفتار های مخاطره آمیز داشته باشند.
3) مزاج سرد و تر (بلغم)
الف ـ افراد بلغمی از نظر طب سنتی چه خصوصیات جسمی دارند؟
این افراد چاق و پر چربی هستند. پوست سفید و موهای کم پشت دارند. تشنه نمی شوند و دهان مرطوبی دارند. خواب زیادی دارند. تمایل به مصرف گرمی ها مثل شیرینی و ادویه دارند و تمایل به خوردن سردی ها از جمله ترشی از خود نشان نمی دهند. فصل زمستان فصل بدی برایشان می باشد.
ب ـ خصوصیات روانی :
این افراد کم انرژی و کند هستند . معمولا صبور و آرام هستند و کمتر عصبانی می شوند .
4) مزاج سرد و خشک (سودا)
الف ـ خصوصیات جسمی افراد با مزاج سرد و خشک:
این افراد اندامی لاغر دارند. خواب این افراد کم بوده و بینی خشکی دارند. به شیرینی و گرمی ها نسبت به سردی ها تمایل بیشتری دارند. بیشتر تمایل به هوای گرم دارند و در فصل بهار راحت ترند . فصل پائیز برای ایشان فصل نامطلوبی است .
ب ـ خصوصیات روانی :
سوداوی مزاجان افرادی دقیق، منظم، دور اندیش و محاسبه گر هستند. صفرا ترشحات کبد است که رنگ آن زرد که جزء آتش بوده گرم و خشک است و گرمای زیاد تولید می کند.
درمان انواع بیماری ها با طب سنتی:
علائم بیماری صفرا :
کسانی که صفرا زیاد تولید می کنند. سردرد- شقیقه نبض می زند –زردی سفیدی چشم – سیاهی رفتن چشم –سرگیجه – طعم دهانشان تلخ شده – ترش کردن گلو ، وقتی صفرا داخل معده بیاید – تشنگی – سوزش جگر زیر دنده راست آنها خیلی گرم است و حداقل دو درجه تب دارند و لب های آن ها دچار خشکی بوده – پوست سرشان ترک خورده و می سوزد و بعنوان شوره و حتی ریشه مژه ودورپلک سوخته و پوسته پوسته می شود – پوست زبر – رنگ ادرار زرد تیره – ابرو می ریزد – علاقه زیاد به آب یخ و یخ – تند خو بهانه گیر – مو ها تک تک می ریزد – دیدن خواب هو لناک افتادن از بلندی –جنگ و ستیز
علت بیماری صفرا :
غذاهای چرب و شیرین صفرا را زیاد می کند.
طب سنتی غذاهای مضر برای صفرا مزاج ها را شامل:
پرخوری – بعد از غذای مختصر دوباره غذا خوردن – آش رشته – ماکارونی سیر (مطلقا ً نخورید مزاج کبد گرم وتراست وسیر تبدیل به آتش شده وبیمار حالش بد می شود )- شیرینی
روش های درمانی بیماران صفرا در طب سنتی :
انار و شاتوت بهترین دارو است. زرشک – تمشک – زرد آلو – هلو – خیار – کاهو – هویج – روغن زیتون – کنجد – سیب – گلابی – سوپ جو – کدو خورشتی – خوراک قارچ – کدو حلوایی – اسفناج – گشنیز – نخود فرنگی – عدس – ماش – جو دو سر - لیمو عمانی
نشانه های بیماری سوداوی:
یکی از راه های درمان بیماری سوداوی از دیدگاه طب سنتی خوردن دارچین و زیره است
سودا سرد و خشک از جنس خاک و رسوب خون است و PH=6 است و طحال تولید می شود و طحال را فعال می کند .PH خون باید بالای 7 باشد و اگر به 7 برسد به حالت اغماء و غش می رود. اگر سودا زیاد شود طعم دهان شور می شود – بوی عفونت دهان – کابوس می بیند و دچار افسردگی و خستگی می شود - خود خوری – فکر زیاد بدون آنکه بداند – لاغری – بی نشاطی – یبوست شدید هفته ای یکبار – مدفوع قیری و سیاه – سوزش هنگام دفع ادرار - ادرار تیره خاکستری می شود - حالت تهوع – حس تاریکی چشم و شب کوری – تیرگی رنگ پوست وصورت – سوزش معده – خارش زیاد بدن و ترک خوردن پوست – قلنج معده
علت بیماری سوداوی:
غذاهای مانده و بیات و شور و نمک سود، سودا را زیاد می کند.
غذای مضر از نظر طب سنتی برای سوداوی مزاج ها:
عدس – نوشابه با غذا – ماهی دودی – غذای مانده و بیات – نمک سود – خیارشور – گوشت پیر (رنگ قرمز تیره ) –پنیر نباید بخورند.
راه درمان بیماری سوداوی از دیدگاه طب سنتی:
خوردن غذای گرم و تر - ملین – سوپ جو (با پاچه گوسفند – کمی زنجبیل – زعفران ) بعد از سلامتی عسل و قدومه شیرازی مرتب استفاده کنید – توت - با آب گرم طهارت کند – انجیر- خرما – کشمش – هل – دارچین – زیره – زعفران
مشخصات افراد بلغمی مزاج:
بدن علیه خودش انقلاب می کند و رماتیسم مفصلی می آورد. مثل کشک و آب یا سفیده تخم مرغ است و مربوط به سیستم لنفاوی یا سیستم ایمنی است.
از جنس آب و سرد و تر است و کسانی که سردی زیاد بخورند (ماست ترش ) بلغم فعال می شود. وزیر چشم پف کرده – مزه دهانشان ترش می شود – پوست شل و ول و سفید و آبکی می شود – پوست مقطعی سفید می شود (برص) و موها زود سفید می شود - لک قهوه ای در سفیدی چشم وسردی دست وپا و پا درد و زانو درد – لرزش دست و پا ( پارکینسون ) دیر هضم شدن غذا – درد معده – تنگی نفس موقع خوردن غذا – قلنج می کنند و دوست دارند ماساژ بدهند –درد کمر وبین شانه ها و گرفتگی ماهیچه پشت گردن – کسل و خواب آلود – جاری شدن آب از دهان در خواب – دچار تپش قلب و قتی از خواب بیدار می شوند – رقیق بودن آب بینی – ترشح بینی – سرفه زیاد- فراموشی –دفع ادرار زیاد همراه با فشار ضعف مثانه.
علت بلغمی بودن چیست؟
غذاهای لبنیات و ترشی و سرکه بلغم را زیاد می کند .
پرهیز غذایی بلغمی مزاج ها :
لبنیات – ترشی – لیته – شور – سیب زمینی – عدس – قارچ – گوشت گاو و گوساله – گوشت سفید (برای رماتیسمی ها بد بوده ودرد را زیاد میکند ) – چای – قهوه – نسکافه – میوه ترش وکال – نارنگی –کیوی –گرمک (سرد است) خیار پوست کنده – لیمو شیرین – سوپ جو با زنجبیل
درمان بلغمی مزاج ها با کمک طب سنتی:
گوشت (شتر – گوسفند – کبوتر – سار – گنجشک ) – ادویه جات ( هل – دارچین – زنجبیل – زیره – زعفران – زنیا – سرنجان – خولنجان – سیر – موسیر – خردل ) – سبزیجات ( کرفس – نعناع – ریحان – جعفری – ترخون – مرزه ) – کلم – مارچوبه – هویج – کدو حلوایی – لیمو ترش – گندم – نخود – گردو هندی – قدومه شیرازی –
ویژگی افراد دموی مزاج:
مشخصات مزاج های مختلف در طب سنتی
از جنس هوا و گرم و تر است و برای رساندن غذا و اکسیژن به سلول ها است و اگر زیاد شود مزه دهان شیرین می شود – سرسنگین شده – چرت زدن – کم حواس – کش آمدن آب دهان – زبان قرمز می شود مثل آن که رب انار یا زرشک خورده باشد و بدن دچار خارش و دمل و جوش ریز بیشتر در گردن بین کتف شده از لثه خون می آید و مضطرب می شود .
علت بیماری دموی:
پر خوری و خوردن بیش از حد، خون را زیاد می کند.
غذای مضر برای دموی مزاج ها:
پرخوری – بادنجان – غذای نشاسته ای – آب یخ – شیرینی – غذای ممنوعه
مزاج دموی و درمان با طب سنتی گیاهی:
ناشتا ( خاکشیر – بالهنگ – تخم ریحان – تخم مل – قدومه شیرازی – بالنگو- اسفرزه ) یکی از این ها را در آب بریزید ، حجمش زیاد می شود و بخورید . حرکات دودی روده را زیاد کرده و روده به راحتی کار می کند.
گردآوری : بخش سلامت بیتوته
منابع:
wikipedia.org
ravazadeh.blogfa.com
mehrteb.ir
