جام جم سرا: استخوانهای ما در جوانی سالم و محکم هستند اما زمانی که به میانسالی میرسیم استخوانها شروع به نازک شدن میکنند و این فرآیند بعد از قاعدگی در زنان سریعتر هم میشود.
به نقل از هلتدینیوز، خوردن غذاهای مناسب و انتخاب رژیم غذایی صحیح و کامل می تواند به افزایش تراکم و استحکام این بافت حیاتی کمک کند که برخی از مواد غذایی مفید در این زمینه عبارتند از:
برای داشتن استخوانهای قوی به کلسیم احتیاج دارید. میزان نیاز بزرگسالان به کلسیم روزانه 1000 میلی گرم و برای زنان بعد از 50 سالگی و مردان بعد از 70 سالگی 1200 میلیگرم است. مهمترین منبع کلسیم شیر است. یک لیوان 250 میلیلیتری از شیر بدون توجه به اینکه کم چرب یا پرچرب است، 300 میلیگرم کلسیم دارد. کلسیم درون یک کاسه ماست با کلسیم موجود در 250 سیسی شیر تقریبا برابر است، پس اگر شیر دوست ندارید یا به لاکتوز درون شیر حساسیت دارید میتوانید از این جایگزین استفاده کنید. در ضمن کلسیم موجود در شیرها و لبنیاتی که لاکتوز آنها گرفته شده با سایر لبنیات لاکتوزدار برابر است.
دانههای مختلف و آجیلها میتوانند به سلامت استخوان کمک کنند. گردو و تخم کتان سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند. بادام و بادام زمینی نیز پتاسیم دارند که مصرف آنها جلوی از دست رفتن کلسیم توسط ادرار را میگیرد. آجیل همچنین حاوی پروتئین است که نقشی کمکی در ساخت استخوان دارد.
ممکن است از اینکه به شما بگوییم بعضی از سبزیجات چقدر سرشار از کلسیم هستند، تعجب کنید. اما سبزیجات برگدار و تیره حاوی مقدار زیادی کلسیم هستند.
سالمون و سایر ماهیهای چرب ویتامین D زیادی دارند که برای جذب کلسیم مفید است. این ماهیها همچنین اسید چرب امگا 3 زیادی دارند. تحقیقات ثابت کرده روغنی که در ماهی وجود دارد، جلوی از دست رفتن بافت استخوانی در زنان مسن را میگیرد و ممکن است بتواند در پیشگیری از پوکی استخوان هم مفید باشد.(ایسنا)
ایران یکی از پرمصرفترین کشورهاست که میانگین روزانه مصرف نمک مردم آن دو تا سه برابر استاندارد جهانی است. طبق نظر محققان میزان مصرف نمک در ایران حدود ۱۰ تا ۱۵ گرم در روز است که این میزان بسیار بیشتر از حد استاندارد مصرف نمک است. سرانه مصرف نمک در یک سال توسط ایرانیها، شش کیلوگرم است؛ در حالی که در جهان سالانه سه کیلوگرم نمک مصرف میشود.
از هر ۸۰۰ مرگ، ۳۰۰ مورد آن ناشی از بیماریهای قلبی و عروقی است
امروزه با توجه به شیوع بالای بیماریهای قلبی و عروقی و فشار خون، مصرف زیاد نمک به عنوان یکی از مهمترین عوامل خطر در بروز این بیماریها شناخته شده است. آمارها نشان میدهد از هر ۸۰۰ مورد مرگ و میر در کشور، ۳۰۰ مورد آن ناشی از بیماریهای قلبی و عروقی بوده است. همچنین تحقیقات انجام شده نشان دهنده این است که شیوع فشار خون بالا در کشورهایی که دریافت بالای نمک دارند، بیشتر است و هر قدر میزان نمک مصرفی روزانه در جوامع کمتر باشد به همان نسبت شیوع فشار خون بالا کاهش مییابد. در صورتی که افراد تنها سه گرم از مصرف روزانه نمک خود را کاهش دهند، حدود ۵۰ درصد از بیماریهای قلبی - عروقی در آنها کاهش خواهد یافت.
کاهش مصرف نمک نه تنها در بزرگسالان ضروری است، بلکه با توجه به این امر که ذائقه هر فرد از دوران کودکی یعنی بین دو تا پنج سالگی شکل میگیرد، نقش خانواده در ذائقه سازی سالم کودکان از اهمیت بسزایی برخوردار است.
برخی نکاتی که باید در مصرف نمک به آنها توجه کرد
- به غذای کودک زیر یکسال نمک اضافه نکنید تا ذائقه او به غذاهای شورعادت نکند.
- در افرادی که در طول زندگی خود غذاهای شور و پر نمک مصرف کردهاند، شانس افزایش فشار خون بیشتر است.
- انواع محصولات غذایی مانند سوسیس، کالباس، کنسروها، خیارشور، تنقلات شور مانند چیپس و انواع فراوردههای غلات حجیم شده و انواع سسها حاوی مقادیر زیادی نمک هستند.
- سرطان معده ارمغان مصرف زیاد نمک است که این سرطان چهارمین سرطان رایج در جهان و از سرطانهای شایع در کشور ماست.
- مصرف زیاد نمک غذاهای پرنمک و تنقلات شور میتواند مخاط معده را تخریب کند و این اتفاق یکی از عوامل افزایش خطر ابتلا به سرطان معده است.
- همیشه مصرف بالای نمک به معنی شور کردن غذاها نیست، بلکه درصد بالایی از نمکی که روزانه مصرف میکنیم، نمک پنهان است که در درون مواد غذایی گوناگون وجود دارد.
- نان، انواع گوشتهای فراوری شده مانند همبرگر و سوسیس، کالباس، گوشت و ماهی نمک سود شده و همچنین خیار شور، انواع ترشیها و شورها، پنیر و خشکبار بوداده حاوی نمک زیادی هستند.
همچنین بر اساس مطالعات، شانس ابتلا به سرطان معده در کسانی که روزانه ۱۲ تا ۱۵ گرم نمک مصرف میکنند، بیشتر است.
نمک مانعی بزرگ برای داشتن اسکلت محکم
بیماری پوکی استخوان به کم شدن توده استخوانی و نابودی ساختمان بافت استخوان اطلاق میشود. در این بیماری، فرد با کوچکترین ضربه دچار شکستگی استخوان میشود و افزایش خطر شکستگی در استخوان لگن، ستون فقرات و مچ دست بیشتر است. دریافت زیاد سدیم نمک و مصرف غذا و تنقلات شور و پرنمک سبب کاهش باز جذب کلسیم از کلیه شده و دفع ادراری آن را افزایش میدهد که خود عامل مهمی در کاهش تراکم استخوان و پوکی استخوان است.
از دست دادن توده استخوانی به طور خاموش و بیسر و صدا اتفاق میافتد و اغلب هیچ علامتی تا زمان رخ دادن شکستگی وجود ندارد. حدود نیمی از زنان مسنتر از ۴۵ سال و ۹۰ درصد زنان مسنتر از ۷۵ سال به بیماری پوکی استخوان مبتلا میشوند. مردان مسن نیز به پوکی استخوان مبتلا میشوند که البته میزان ابتلای آنان کمتر از زنان است. همچنین باید گفت که کاهش تراکم توده استخوان به دنبال دریافت زیاد نمک در زنان یائسه بیشتر از سایر زنان است. بنابراین مصرف بیش از پنج گرم نمک در روز بر تراکم استخوان اثر منفی واضحی دارد. (ایسنا)
288
با این حال از زمان بروز شکستگی تا جوشخوردگی و ترمیم ناحیه آسیبدیده، این نگرانی برای شخص وجود دارد که آیا استخوانهای شکستهاش بدرستی به هم جوش میخورند و این که کیفیت، کارایی و مقاومت آنها پس از ترمیم، دوباره همچون گذشته خواهد بود؟
دکتر غلامعلی عکاشه، فوقتخصص زانو و جراح ارتوپد در این باره میگوید: استخوانهای آسیبدیدهای که طی درمان شکستگی به طور کامل جوش خورده باشند هیچ فرقی با استخوان طبیعی نخواهند داشت. رئیس انجمن جراحان ارتوپدی ایران در گفتوگو با جامجم میافزاید: توجه داشته باشید که حرکت جزو زندگی است و هرگاه این عنصر اصلی زندگی را از بیمار سلب کنیم بیشک، استخوانهای آسیبدیدهاش دیرتر جوش میخورند. به بیان دیگر، حرکت بموقع عضله و وزنگذاری یا فشار روی شکستگی باعث سرعت جوش خوردن میشود.
راز جوش خوردن کامل و سریع استخوانها
اما چه عواملی در جوش خوردن استخوان پس از شکستگی موثر است؟
دکتر عکاشه در پاسخ به این پرسش میگوید: برای جوشخوردن استخوان، سه عامل تعیینکننده وجود دارد که اگر هر کدام از آنها دچار اشکال بشود، جوشخوردن استخوان به تاخیر میافتد و حتی ممکن است بدرستی صورت نگیرد. بیحرکتی محل شکستگی چه با استفاده از امکانات داخل و روی استخوان و چه به صورت گچگیری و آتلگذاری یا استفاده از ابزاری به نام فیکساتور خارجی، اولین و مهمترین اصل جوشخوردگی استخوانهای آسیبدیده است.
این جراح ارتوپد میافزاید: دومین اصل مهم، حرکت هرچه سریعتر عضله شکسته شده با کمک ابزار کمکی مثل واکر یا چوب زیربغل و نیز وزنگذاری و یا وزنکشی روی عضله تا حد تحمل است. عامل سوم نیز به داشتن بستر خوب خونرسانی در عمل شکستگی بازمیگردد. هرچه شکستگی چند قطعهای باشد یا شکستگی همراه با آسیب عضلات یا بافتهای اطراف باشد خونرسانی سطحیتر و جوشخوردن دیر انجام میشود.
سرعت بخشیدن به جوشخوردگی استخوانها
به گفته دکتر عکاشه، استفاده از ابزار یا وسایل اولیه برای بیحرکتی و جلوگیری از نفوذ عوامل بیماریزایی چون میکروب و عفونت در شکستگیهای باز، جزو اقدامات اولیه ضروری برای کمک به درمان قطعی و مطلوب شکستگیهاست.
وی با اشاره به این که مصرف زیاد پاچه، پای مرغ و امثال آن نهتنها نقشی در جوشخوردن شکستگیها ندارد، بلکه تاخیر جوش خوردن را نیز سبب میشود، تاکید میکند: معمولا نوع تغذیه در افراد سالم، تاثیر چندانی در بهبود سریع شکستگی ندارد، ولی اگر شخصی دچار مشکل جدی تغذیهای یا فقر غذایی باشد مواد اولیه حیاتی به بهبود وی کمک میکند. از سوی دیگر، کاهش وزن در افراد چاق در تمام زمینهها به سلامت بیمار کمک میکند به شرط این که ناگهانی نبوده و بنا به توصیه پزشک و طبق برنامه علمی باشد.
ویتامین و کلسیم برای استخوان، معجزه نمیکند
هر نوع مصرف ویتامین، در صورت طبیعی بودن بیمار و تغذیه مناسب تاثیری در زمان و جوشخوردگی ندارند.
دکتر عکاشه با بیان این مطلب توضیح میدهد: البته اگر شخصی، کمبود کلسیم و ویتامین داشته باشد، تجویز این مکملها به طبیعی شدن بدن کمک میکند و روند جوش خوردن را از کندی نجات میدهد.
وی با تاکید بر این که سیگار یکی از عوامل مهم جوشنخوردن یا تاخیر در جوش خوردن استخوانها، بخصوص در افراد با سابقه بیماریهای عمومی مثل دیابت و کمکاری بعضی از غدد است، تصریح میکند: به همین دلیل، اکنون در اروپا افراد را قبل از هر عمل مهمی در استخوان و مفاصل که اورژانس نباشد، مجبور به ترک سیگار میکنند.
عواملی که جوشخوردگی را کند میکند
بیماریهای خاصی هستند که روند التیام شکستگیها را به تعویق میاندازند.
رئیس انجمن جراحان ارتوپدی ایران در این باره میگوید: بیماریهای عمومی مثل نداشتن هورمونهای تولید استخوان یا دیابت، بیماریهای موضعی مثل سرطان استخوان یا سرطانهایی که باعث ضعف عمومی و شکستگی میشود، دوره درمان شکستگیها را طولانی میکند و گاهی نیز به جوشنخوردن استخوان منجر میشود.
وی با تائید تسریع جوشخوردگی استخوانها در کودکان و نوجوانان نسبت به بزرگسالان تاکید میکند: البته بهبود شکستگی گردن ران در بچهها و نوجوانان یک استثناست که به دلیل کامل نشدن صفحات رشدی در سنین کودکی و نوجوانی، نتایج خوبی ندارد. در سنین کهنسالی در صورتی که شخص، زمینه بیماری خاصی نداشته باشد جوشخوردگی طبیعی بوده و گاهی زودتر از حد انتظار نیز انجام میشود.
درمان کامل شکستگیها، طی چند ماه
به گفته دکتر عکاشه، دوره درمان شکستگیها بسته به نوع شکستگی، محل شکستگی، سن و نوع درمان متفاوت است، ولی به طور کلی برای استخوانهایی مثل ران، ساق، مچ، و زانو که وزن روی آنهاست، جوشخوردگی استخوانها دیرتر از زمان مورد انتظار اتفاق میافتد. البته حداقل جوشخوردگی اولیه، سه ماه طول میکشد و در اندام فوقانی، این زمان به نصف کاهش پیدا میکند.
این جراح ارتوپد تاکید میکند: در مورد کودکان زیر 11 سال نیز این مدت نصف میشود، مگر این که شکستگی در ناحیه ران و گردن باشد. توجه داشته باشید که بیشترین علت جوشنخوردن شکستگی به خود شکستگی، محل خونرسانی و آسیب به بافتهای خونرسان اطراف مربوط میشود. برای جوشخوردن استخوان نیز باید استخوانها بیش از 50 درصد با هم ارتباط استخوانی داشته باشند و بافتهای اطراف آن نیز صدمه کمی دیده باشند.
وی با اشاره به این که یکی از بزرگترین عوامل جوشنخوردن عفونت است، میافزاید: توجه داشته باشید که به دلیل خونرسانی کم و محیط مساعد استخوان برای عفونت، جوش نخوردن در محیط عفونی بدترین عارضهای است که ممکن است پس از شکستگیها رخ بدهد. البته بیماران دارای زمینه بیماری عمومی مثل دیابت، بیشتر مساعد عفونت و جوش نخوردن هستند.
پونه شیرازی / گروه سلامت
کلسیم برای حفظ استخوانهایی محکم
همه میدانند که کلسیم برای استخوانها لازم است. پس از دوران یائسگی، خانمها باید هر روز حداقل 1200 میلیگرم شیر بنوشند.
کدام خوراکیها برای تامین کلسیم در اولویت قرار دارند؟
بیشک، فرآوردههای لبنی! اما در این میان باید به یک نکته مهم دقت کرد؛ کلسیم موجود در فرآوردههای لبنی کمتر از کلسیم سبزیجات جذب میشود. کلسیم یک تکه کلمبروکلی برابر با میزان کلسیم یک لیوان شیر است! از دیگر منابع سرشار از کلسیم میتوان به شاهی، کلم، ماهی ساردین، ماهی خالدار، حبوبات و جلبک دریایی اشاره کرد.
ویتامین D برای تثبیت کلسیم
اگر سه واحد فرآورده لبنی در روز مصرف شود ولی بدن دچار کمبود ویتامینD باشد، کلسیم مصرفشده در بدن تثبیت نخواهد شد. دکتر پل دوپن، متخصص پوست، در این زمینه میگوید: «حتی اگر به اندازه کافی در معرض نور خورشید قرار بگیرید، باز هم ویتامینD کافی برای بدنتان تولید نمیشود؛ زیرا فیزیولوژی پوست مانع از دریافت کامل نور خورشید و ویتامینD میشود. بنابراین باید برای هر روز وعدههای غذایی حیوانی و گیاهی حاوی ویتامینD پیشبینی کرد. میزان توصیهشده ویتامینD در روز برای افراد چهار تا 70 سال، 10 تا 15 میکروگرم و افراد بالای 70 سال بیش از 20 میکروگرم است.
کدام خوراکیها حاوی ویتامینD هستند؟
ماهیهای چرب (ماهی آزاد، ساردین، تُن، خالدار)، ماهی کولی، سفره ماهی و تخممرغ حاوی ویتامینD هستند. روغن ماهی نیز از دیگر خوراکیهایی است که مقدار قابل توجهی از ویتامینD برای بدن تامین میکند.
ویتامینC برای پیشگیری از تحلیل استخوانی
برخلاف عقیدهای که میان مردم رایج است، تراکم استخوان فقط به وجود کلسیم وابسته نیست. محققان آمریکایی اظهار داشتهاند، مردانی که ویتامینc بیشتری مصرف میکنند، استخوانهای مقاومتری دارند.
در سال 2000 میلادی، توصیه شد که هر بزرگسال در روز بیش از 110 میلیگرم ویتامین C مصرف کند؛ اما اکنون پژوهشگران پیشنهاد میکنند که این میزان به 200 میلیگرم در روز برسد؛ بخصوص برای خانمهای باردار، افراد سالخورده و سیگاریها.
کدام خوراکیها برای دریافت ویتامین C پیشنهاد میشوند؟
برای تامین ویتامینc مورد نظر مصرف کیوی، پرتقال و میوههای قرمز در اولویت قرار دارند. در میان سبزیجات، کلم مقدار قابلتوجهی ویتامین C دارد؛ اما به خاطر داشته باشید که کلم باید به طور خام و در سالاد مصرف شود، زیرا فرآیند پخت، ویتامینc آن را به طور کامل از بین میبرد.
و در نهایت منیزیم
منیزیم مادهای معدنی است که برای عملکرد مناسب بدن ضروری است؛ زیرا این عنصر در بیش از 300 واکنش متابولیک بدن شرکت دارد. حدود نیمی از منیزیم بدن در استخوانها و دندانها یافت میشود. پژوهشگران میزان 350 میلیگرم منیزیم را برای زنان و 420 میلیگرم را برای مردان توصیه میکنند؛ درحالیکه بنا بر گزارشهای اخیر، دریافت این عنصر بسیار کمتر از مقدار توصیه شده، است.
منیزیم را در چه خوراکیهایی میتوان یافت؟
نشاستهها، سبزیجات خشک، سبزیهای سبزبرگ، غلات کامل یا نیمهکامل، فرآوردههای دریایی و دانههای روغنی (گردو، بادام، فندق و...) در خود منیزیم دارند. ضمنا آبهای معدنی حاوی منیزیم نیز منبع مناسبی برای تامین این عنصر بهحساب میآیند. (ندا فراهانی/ منبع: ای سانته/ سیب، ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)
313
فراموش نکنید علائمی وجود دارد که شما را از مشکل اسکلتتان آگاه میکند و هشدار میدهد که استخوانهایتان شکننده است.
پوستهای کمآب
اگر دنبال راهی هستید که بدانید آیا به میزان کافی کلاژن (پروتئین موجود در بافتهای پوست) در بدنتان هست یا نه؟ کافیست پشت دستتان را نیشگون بگیرید و بهمدت چند ثانیه فشار دهید و بعد به آرامی رها کنید تا پوست به حالت طبیعی برگردد. به مدت زمانیکه طول میکشد پوست به حالت عادی برگردد دقت کنید. اگر پوست با سرعت صاف شده و به حالت اول برگردد به این معنیست که پوست شما به اندازه کافی هیدراته و مرطوب است یعنی به میزان کافی آب و کلاژن دارد. اما اگر بیش از 5 ثانیه طول بکشد که پوستتان به حالت اول برگردد یعنی اینکه پوستتان اشکالاتی دارد و اگر این مدت زمان به بالای 15 تا 20 ثانیه برسد به این معنیست که پوستتان دهیدراته شده (کمآب) است و با کمبود کلاژن مواجه است. در هر دو حالت قبل باید بیشتر حواستان به استخوانهایتان باشد چون این وضع پوست، نشان میدهد استخوانهای شما شکننده است.
جثههای ظریف و استخوانهای شکننده
اگر جثه کوچک و ظریفی دارید، بیشتر مراقب استخوانهایتان باشید، چون امکان اینکه اسکلتتان شکننده باشد و زودتر دچار شکستگی استخوان شوید، زیاد است. اگر شاخص توده بدنتان پایینتر از 19 یا 20 است و قدتان از 60 /1متر بیشتر نیست، تغذیه سالم و متنوعی در پیش بگیرید و به طور منظم ورزش کنید. در این صورت کمک زیادی به تقویت و افزایش استحکام استخوانهایتان میکنید.
خواب ناکافی
اگر کم یا بد میخوابید و در طول شب چند بار از خواب بیدار میشوید یا صبح خیلی زود چشمهایتان باز میشود، به این معنی است که بدنتان ملاتونین کمی ترشح میکند. این هورمون علاوه بر اینکه به داشتن خوابی خوب و راحت کمک میکند، در متابولیسم استخوانها هم نقش مهمی دارد. به این ترتیب، اگر به مدت زمان طولانی از بیخوابی رنج میبرید، امکان اینکه استخوانهایتان شکننده شود، زیاد است. احتمالا برای تنظیم بیخوابی و بدخوابیتان نیاز به مصرف دارو نباشد و شما بتوانید با در پیش گرفتن سبک زندگی مناسبتر، راحتتر بخوابید. بهتر است هر چیزی که خوابتان را برهم میزند، برطرف کنید. فعالیت های آرامشبخش داشته باشید. قبل از خواب پردهها را بکشید و چراغها را خاموش کنید، چون نور باعث ایجاد اختلال در ترشح ملاتونین میشود.
قدتان آب میرود!
بهترین کار این است که هر سال قدتان را اندازه بگیرید و با سالهای قبل مقایسه کنید. با همین کار ساده میتوانید از سلامت ستون فقراتتان مطلع شوید. اگر متوجه شدهاید قدتان کوتاهتر از چند سال پیش شده است، هشیارتر باشید. کاهش تراکم استخوان یا شکستگی ناشی از فشار روی مهرههای ستون فقرات باعث کوتاهتر و خمیده شدن قد میشود. گاهی بین 30 تا 35 سالگی، قد بعضیها تا 15 سانتیمتر کوتاهتر میشود.
قوس و انحنا دارید
داشتن قوس و انحنا در پشت که در اصطلاح پزشکی به آن سیفوز گفته میشود، باعث تحمیل وزن زیاد و چند ساله شده و شکستگیهای جزئی را در مهرهها و بخصوص مهرههای کمر ایجاد میکند. این نوع شکستگیها در رادیوگرافیهای معمولی دیده نمیشود و کسانی که دچار این مشکل هستند از دردی مداوم در پشت خود شکایت میکنند. در نتیجه بهتر است نسبت به هر نوع ناهنجاری در پشت و مهرههایتان حساس باشید و با احساس درد به متخصص مراجعه کنید.
از مادر به فرزند
اطلاعات ژنتیک والدین تا 80 درصد استعداد بدنی ما را نسبت به پوکی استخوان مشخص میکند. اگر مادرتان استخوانهای شکننده داشته یا از پوکی استخوان رنج میبرده، بیشتر مراقب استخوانهایتان باشید. بهتر است بدانید علاوه بر ورزش منظم و مصرف میزان کافی کلسیم، ویتامین D و منیزیم به مواد مغذی دیگری هم نیاز دارید. باید مواد غذایی سرشار از فسفر مثل پنیر، انواع ماهی و مغزها را هم وارد برنامه غذاییتان کنید.
کرامپهای مداوم
اگر به طور مرتب در بازوها و پاهایتان دچار درد و گرفتگی میشوید بهتر است با پزشک مشورت کنید. دلایل مختلفی برای این مشکل وجود دارد، اما در برخی موارد امکان دارد این کرامپها یا گرفتگیهای عضلانی ناشی از مشکلات کلیوی باشد که ارتباط زیادی با استخوانهای ضعیف و شکننده دارد. در واقع، عملکرد نادرست کلیهها باعث از بین رفتن میزان قابل توجهی از مواد معدنی بدن میشود و در نتیجه استخوانها شکننده میشود.
پوست ماتی دارید
حتما میدانید که ویتامین D برای بدن و بخصوص سلامت استخوانها لازم و ضروری است، اما جذب ویتامین D در پوستهای تیره و مات کمتر است، چون ملانین یا رنگدانه پوست این افراد مثل دیواری در برابر نفوذ اشعههای ماورای بنفش عمل میکند. اگر نور طبیعی جذب پوست نشود، ویتامین D در بدن تولید نمیشود و در نتیجه استخوانها ضعیف و شکننده میشود. روزانه 10 تا 15 دقیقه قدم زدن در معرض نور آفتاب برای جذب این ویتامین کافی است.
دندانپزشکی و سلامت استخوانها
تا چند سال دیگر دندانپزشکها میتوانند وضع سلامت استخوانها را تشخیص دهند و دیگر نیازی به آزمایشهای پوکی استخوان نخواهد بود. متخصصان دانشگاه منچستر انگلیس نرمافزار قابل اجرایی روی رادیوگرافی دندانها طراحی کردهاند که میزان شکنندگی و ضعف استخوانها را نشان میدهد. در صورت داشتن پوکی استخوان، استخوان فک هم به اندازه بقیه استخوانها ضعیف و شکننده خواهد بود.
به گزارش جام جم آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران، هادی اسماعیلی متخصص داروسازی بالینی و عضو هیئت علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اظهار داشت: کمبود ویتامین D یکی از مشکلاتی است که در اثر کمبود مواجهه با نور طبیعی آفتاب اتفاق میافتد.
وی اظهار داشت: کمبود مواد غذایی حاوی ویتامین D و پوشش و آلودگیهای جوی سبب شده تا میزان ساطع شدن نور طبیعی آفتاب به پوست افراد کاهش یافته و البته در ایران نیز همچون سایر نقاط جهان مردم از کمبود ویتامینD رنج میبرند.
این متخصص داروسازی بالینی با بیان اینکه کمبود ویتامین D سبب کاهش چگالی کلسیم در استخوانها می شود، عنوان کرد: فقر ناشی از این ویتامین فرد را مستعد ابتلا به بیماریهای خودایمن مانند دیابت نوع یک، آرتریت روماتوئید، ام اس و اختلالات قلبی و عروقی میکند.
اسماعیلی افزود: برای اندازه گیری سطح ویتامین D در بدن روشهای مختلفی وجود دارد، بنابراین با سنجش متابولیتهای این ویتامین (25هیدروکسی ویتامین D) میزان آن در بدن افراد مشخص میشود.
وی تاکید کرد: اطفال تا سن 10 سالگی باید روزانه 400 واحد، زنان تا قبل از سن یائسگی 600 واحد، زنان پس از سن یائسگی 800 واحد و سالمندانی که بیشتر اوقات را در محیط های بسته و فاقد نور خورشید به سر می برند باید یک هزار واحد ویتامین D دریافت کنند تا دچار عوارض ناشی از کمبود این ویتامین نشوند.
این متخصص داروسازی بالینی تصریح کرد: اگر سطح ویتامین D در بدن شخصی پایین تر از 25 یا در مطالعات اخیر 30 باشد باید به مدت شش تا هشت هفته، هر هفته 50 واحد ویتامین D و پس از آن میزان مورد نیاز روزانه را دریافت کند.
اسماعیلی در خصوص کودکانی که از به کمبود ویتامین D دچار هستند، اظهار داشت: این گروه از افراد باید 2 هزار واحد را به مدت شش تا هشت هفته و سپس مقدار مجاز روزانه را دریافت کنند.
وی توصیه کرد: افراد باید از مصرف بیش از حد و خودسرانه ویتامین D ( که محلول در چربی است) خودداری کنند زیرا ویتامین D اضافی در بدن مانند یک ماده سمی عمل می کند، مقادیر بالاتر از 98 تا 100 واحد، ویتامین D در بدن سمی محسوب میشود.
این متخصص داروسازی بالینی با بیان اینکه اطفال باید از استفاده از مگا دوز(دوز بالا) ویتامین D پرهیز کنند، افزود: مصرف بیش از حد ویتامین D علایم کمبود این ویتامین(مانند شکستگی استخوان) را نشان می دهد.
اسماعیلی یادآور شد: مصرف بیش از حد ویتامین D سبب رسوب کلسیم در ارگانهای حیاتی، عروق و در نتیجه منجر به اختلالات قلبی و عروقی، آرترواسکلروز( تصلب شرایین)، ناراحتیهای کبد، ریه و کلیه می شود.
در کنار درمانهای ضروری که از سوی متخصصان برای درمان شکستگیها به فرزندان توصیه میشود، جای بسی خوشحالی وجود دارد که بدن کودک بهترین درمانگر خود است و خیلی زود خودش را ترمیم میکند. البته در بعضی موارد، ممکن است پزشک توصیه کند برای بهبود انعطاف پذیری و قدرت عضلانی ناحیه آسیبدیده، نرمشهایی نیز صورت بگیرد.
البته دکتر سیدرامین زرگرباشی، جراح ارتوپدی و متخصص کودکان درباره شکستگی در کودکان معتقد است: در کودکان برخلاف بزرگسالان که استخوانهای بسیار سفت و محکم و شکننده دارند، استخوانها بسیار نرم و انعطافپذیر هستند.
وی در گفتوگو با جامجم، استخوان بالغان را به چوب خشک و استخوان کودکان را به چوب تر تشبیه میکند و میافزاید: همانطور که وقتی به چوب خشک فشار وارد میشود،میشکند و به دو یا چند قطعه تقسیم میشود. در ضرباتی که به استخوان بالغان وارد میشود نیز استخوان میشکند، اما در کودکان مانند چوب تر و سبز، استخوان انعطافپذیر است و در ضربات وارده، استخوان خم میشود، ولی ممکن است کاملا جدا نشود و همانطور که در چوب تر دو قطعه شکسته چوب به واسطه یک لایه نازک به هم متصل هستند در استخوان کودکان نیز این لایه نازک که در اصطلاح پزشکی به آن پریوست گفته میشود دو قطعه شکسته را معمولا به هم متصل نگه میدارد.
وقتی شکستگی در کودک خطرناک میشود
با توجه به این که در کودکان سرعت رشد همه بدن زیاد است طبعا سرعت رشد استخوان و استخوان سازی بیشتر است و سرعت و احتمالا جوش خوردن در شکستگیهای کودکان بالاتر خواهد بود .
دکتر زرگرباشی با بیان این مطالب میگوید: آنچه در شکستگی استخوان کودکان مهم و تا حدی خطرناک است وجود منطقهای در سر استخوان به نام صفحه رشد است که اگر شکستگیهای استخوانی به این صفحه راه پیدا کنند این پدیده میتواند باعث اختلال رشد در این صفحه رشد بشود که عوارض بهجا مانده آن کوتاهی یا بد شکلی رشد استخوان خواهد بود .
این جراح ارتوپدی میافزاید: مساله مهمتر در کودکان این است که قسمتی از استخوان کودکان هنوز استخوانی نشده و به صورت غضروفی است، بنابراین هم در شکستگیها درد کمتری دارد و هم این که در تصویربرداریهای معمولی خود را نشان نمیدهد، پس باعث میشود تشخیص بعضی شکستگیهای اطفال در برخی نواحی بسختی صورت بگیرد و گاهی ناشناخته بماند و به صورت دیررس خود را با عوارضی نشان دهد .
رموز بهبود شکستگی در کودکان
به گفته این متخصص ارتوپدی اطفال، بهترین نکته در بهبود شکستگی اطفال، مراقبت از کودک طی دوران جوش خوردگی است. با توجه به فعالیت زیاد کودکان و بیتوجهی به اهمیت موضوع، پس از دوران کوتاهی که درد کودک بهبود مییابد او دوباره فعالیت روزمره خود را از سر میگیرد و بیحرکتی ناحیه آسیبدیده که از مسائل مهم در جلوگیری از جابه جایی شکستگی و کمک به سرعت بهبود است، مغفول میماند .
وی تاکید میکند: این مساله باعث افزایش خطر بروزعوارض میشود. مساله دیگر، مراقبت از بهداشت گچ یا آتل در کودکان است که والدین نقش مهمی در آن دارند .
بازی و ورزشهای خطرناک ممنوع
اما آیا پیشگیری از شکستگیهای استخوانی با رعایت نکاتی ممکن است؟
دکتر زرگرباشی پاسخ میدهد: آنچه مسلم است نمیتوان در کودکان این مساله را کاملا پیشگیری کرد، ولی مهم آن است که از شکستگیهای سنگین و خطرناک و پر عارضه جلوگیری شود و این فقط در صورتی ممکن است که مکانهای بازی و ورزش کودکان کاملا ایمن و سلامت باشند و از انجام ورزش و بازیهای پر تحرک در محوطههای غیر ایمن جلوگیری شود. ضمن این که باید در یک طرح بزرگ ملی، تصادفات جادهای خطرناک و آسیب رسان کمتر شود .
همه شکستگیها به گچ گرفتن نیاز ندارد
شکستگیهای کودکان بخصوص هر چه در سنین پایینتری رخ دهد به اقدامات غیر جراحی به صورت جا اندازی شکستگی و گچگیری نیاز دارد. گچگیری نقش عمدهای در درمان شکستگی دارد، ولی هر چه سن کودک بیشتر و به بلوغ نزدیک میشویم بیشتر به سمت درمانهای جراحی متمایل میشویم. ولی حتی در شکستگیهایی که درمان جراحی را انتخاب میکنیم گچ گیری برای بهبود حرکتی نقش بسزایی ایفا میکند .
تغذیه به داد شکستگی نمیرسد !
آنچه در مورد تغذیه باید گفت این است که سوءتغذیه به هر دلیلی میتواند در سرعت و روند جوشخوردن استخوان اختلال ایجاد کند. اما نوع تغذیه در فرد عادی برخلاف تصور، در این روند نقشی ندارد.
آنچه مهم است این که کودکی که دچار سوءتغذیه است باید در زمان شکستگی تحت درمان تغذیه قرار گیرد. اما برخلاف باورهای عمومی، خوردن لبنیات، شیر، ماست و بعضا پاچه گوسفند در روند درمان نقشی ندارد .
استخوان کودکتان را قوی کنید
برای آن که کودک استخوانهای محکمتر و قویتری داشته باشد، به نکات زیر توجه کنید:
• فعالیت جسمانی و تمریناتی مانند دو و پرش انجام دهد.
• با کلسیم و ویتامین D استخوانها را تقویت کند؛ یعنی شیر، غذاها و نوشیدنیهای پر کلسیم مانند بروکلی و آب پرتقال بیشتر مصرف کند.
• مصرف نوشیدنیهای گازدار را نیز در کودکان بسیار محدود کنید. این نوشابهها حاوی فسفر زیاد هستند و فسفر زیاد باعث میشود بدن کلسیم از دست بدهد، بنابراین نوشابههای گازدار بیشتر به تضعیف بافتهای استخوانی کمک میکنند.
پونه شیرازی - دانش و سلامت
محققان ترکیبی از پودر استخوان طبیعی و برخی مواد پلاستیکی ساخت انسان را جایگزین استخوانهای از دست رفته بیماران کردند.
این پودر استخوان از استخوان خلل و فرج دار زانوی گاو بدست آمده بود که سلول زدایی شده بود. پودر استخوان حاوی پروتئین های ساختاری طبیعی و ذاتی استخوان به همراه فاکتورهای رشد استخوانی است که به تبدیل سلول های بنیادی به سلول های استخوانی بالغ کمک می کند.
در گام اول آن ها به تست قابل پرینت بودن این کمپوزیت پرداختند و نسبت های مختلفی از PCL و پودر استخوان را مورد آزمون قرار دادند تا به مخلوط مناسبی دست پیدا کنند که قابلیت شکل دهی مناسبی دارد و می تواند رشد استخوانی را حمایت کند.
سپس برای ارزیابی قدرت القای استخوان زایی این داربست، محققان سلول های بنیادی مشتق از بافت چربی را به این ترکیب اضافه کردند. بعد از سه هفته، سلول های رشد کرده روی داربست هایی با ۷۰ درصد پودر استخوان، بیش از صد برابر داربست PCLخالص، ژن های استخوانی را بیشتر بیان کردند.
اما اضافه کردن بتا گلیسرول فسفات به مجموعه، منجر به این شد که داربست هایی که ۳۰ درصد آن ها را پودر استخوانی تشکیل می داد در مقایسه با سایر داربست ها، بیش از ۳۰ درصد کلسیم بیشتری را به ازای هر سلول تولید کنند.
در نهایت آن ها این داربست ها را روی موش های مدل شده برای نواقص استخوانی تست کرده و مشاهده کردند در موش هایی که این داربست ها با سلول های بنیادی بارگیری شده بود، ظرف مدت ۱۲ هفته از شروع آزمایش نقص استخوانی ایجاد شده در جمجمه موش ها به خوبی ترمیم شد. نتایج سی تی اسکن حاکی از استخوان زایی بهتر داربست های حاوی پودر استخوانی در مقایسه با داربست های پلی کاپرولاکتون خالص بود.
محققان ترکیبی از پودر استخوان طبیعی و برخی مواد پلاستیکی ساخت انسان را جایگزین استخوانهای از دست رفته بیماران کردند.
این پودر استخوان از استخوان خلل و فرج دار زانوی گاو بدست آمده بود که سلول زدایی شده بود. پودر استخوان حاوی پروتئین های ساختاری طبیعی و ذاتی استخوان به همراه فاکتورهای رشد استخوانی است که به تبدیل سلول های بنیادی به سلول های استخوانی بالغ کمک می کند.
در گام اول آن ها به تست قابل پرینت بودن این کمپوزیت پرداختند و نسبت های مختلفی از PCL و پودر استخوان را مورد آزمون قرار دادند تا به مخلوط مناسبی دست پیدا کنند که قابلیت شکل دهی مناسبی دارد و می تواند رشد استخوانی را حمایت کند.
سپس برای ارزیابی قدرت القای استخوان زایی این داربست، محققان سلول های بنیادی مشتق از بافت چربی را به این ترکیب اضافه کردند. بعد از سه هفته، سلول های رشد کرده روی داربست هایی با ۷۰ درصد پودر استخوان، بیش از صد برابر داربست PCLخالص، ژن های استخوانی را بیشتر بیان کردند.
اما اضافه کردن بتا گلیسرول فسفات به مجموعه، منجر به این شد که داربست هایی که ۳۰ درصد آن ها را پودر استخوانی تشکیل می داد در مقایسه با سایر داربست ها، بیش از ۳۰ درصد کلسیم بیشتری را به ازای هر سلول تولید کنند.
در نهایت آن ها این داربست ها را روی موش های مدل شده برای نواقص استخوانی تست کرده و مشاهده کردند در موش هایی که این داربست ها با سلول های بنیادی بارگیری شده بود، ظرف مدت ۱۲ هفته از شروع آزمایش نقص استخوانی ایجاد شده در جمجمه موش ها به خوبی ترمیم شد. نتایج سی تی اسکن حاکی از استخوان زایی بهتر داربست های حاوی پودر استخوانی در مقایسه با داربست های پلی کاپرولاکتون خالص بود.