بانکداری خصوصی در ایران چگونه شکل گرفت و بانکهای خصوصی در ایران متعلق به چه کسانی هستند؟
۱ . گام اول در ایجاد بانک خصوصی در پس از انقلاب ؛ ساختمان سازان چراغ اول را با بانک اقتصاد نوین روشن کردند
نطفه ی تاسیس نخستین بانک خصوصی ایرانی به نوعی در نخستین سال پیروزی انقلاب اسلامی بسته شد.زمانی که در سال ۱۳۵۷ جمعی از مهندسان ساختمانی، شرکتی پیمانکاری تحت عنوان “استراتوس” تاسیس کردند. سیدمحمد صدر هاشمی‌نژاد از موثرترین چهره های استراتوس و مدیرعامل این شرکت در طول ۳دهه در اقتصاد کشور به یکی از متمول ترین افراد تبدیل شده است.
محمد صدر هاشمی نژاد
استراتوس پس از سالها توانست علاوه بر پروژه های داخلی پا به عرصه مشارکت و فعالیت در پروژه های خارجی بگذارد.از مهمترین پروژه های داخلی انجام شده توسط استراتوس می توان به این پروژه ها اشاره کرد:
راه هفتگل – باغملک – قطعه ۱
راه جایگزین و تونل سد کارون ۳
طراحی و ساخت قطعه دوم تونل انتقال آب انوج به قمرود
راه اسفراین – سنخواست
آزادراه قم – کاشان- قطعه ۳
راه اسفراین – بجنورد قطعات ۱ و ۲
راه شفیع آباد – سلطان آباد
راه آهن قزوین – رشت – قطعه ۲ – الف
راه آهن اصفهان – شیراز – قطعه ۴
راه واریانت کنار تخته – کازرون
راه آهن قزوین – رشت – قطعه ۱
سد ارسباران
سد آزاد
سد تالوار
طراحی و اجرای ۱۵۴۰ واحد مسکونی در شهرستان اسلامشهر(مسکن مهر واوان)
استراتوس همچنین پروژه های بین المللی از جمله ” قطعه ۳ بزرگراه دالبندین – نوکندی در پاکستان”، “طراحی و ساخت فرودگاه سقطرا – کشور یمن” و “طراحی و اجرای ساختمان مجلس و مرکز تجاری – کشور جیبوتی” را به انجام رسانده است.
صدر هاشمی نژاد با سرمایه استراتوس در اواخر دهه ۷۰ به همراه چند شرکت ساختمانی دیگر نخستین بانک خصوصی کشور را به نام “اقتصاد نوین” تاسیس کردند.
این بانک نخستین بار در تاریخ ۲۹ الی ۳۱ تیرماه سال ۱۳۸۰، براساس مجوزات مأخوذه از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و سازمان بورس و اوراق بهادار، اقدام به پذیره‌نویسی سهام می کند.سپس مجمع عمومی مؤسس بانک اقتصادنوین در ۱۳ مرداد ۱۳۸۰ برگزار و در تاریخ ۲۰ مرداد همان سال، با سرمایه اولیه به مبلغ ۲۵۰ میلیارد ریال در اداره ثبت شرکتها و موسسات غیرتجاری تهران، تحت شماره ۱۷۷۱۳۲ به ثبت می رسد.
بانک اقتصاد نوین دو سال بعد وارد بورس می شود تا به تعداد سهامداران آن افزوده شود.اما ایده ی ورود این بانک به بورس از جانب حسین عبده تبریزی دبیرکل پیشین بورس تهران مطرح شد.عبده تبریزی در کنار صدرهاشمی نژاد و شاه کلید بانکداری کشور یعنی جلال رسول اف مثلث موسسین نخستین بانک خصوصی کشور را تشکیل می دادند.
سهامداران اقتصاد نوین در ۳ گروه عمده ی گروه های ساختمانی،گروه های صنعتی و سایر سهامداران چرخ اقتصادِ اقتصاد نوین را به گردش در می آوردند. اعضای هیئت مدیره این بانک را این افراد تشکیل می دهند:
بهرام فتحعلی (رئیس هیأت مدیره) از شرکت تامین مسکن جوانان
سیدعبدالحسین ثابت (نائب رئیس هیأت مدیره) از شرکت سرمایه گذاری صنایع بهشهر ایران
سیدمحمد صدر هاشمی‌نژاد (عضو هیأت مدیره) از شرکت سامانه گستر نوین
علی معنوی‌راد (عضو هیأت مدیره) از شرکت ساختمان ایران
محمدهاشم بت‌شکن (مدیرعامل) از شرکت سرمایه گذاری ساختمان گروه صنایع بهشهرتهران
اقتصاد نوین اما برپایه سنت ساختمان سازان “استراتوس” – که نام نوعی ابر باران زا است- در آسمان اقتصاد ایران ابرهای باران زای حوزه ساختمانی و راه سازی می باشند.
شرکت نوسازی و ساختمان تهران
شرکت تامین مسکن جوانان
شرکت سرمایه‌گذاری ساختمان ایران
شرکت تامین مسکن نوین
شرکت تامین مسکن کارگران
شرکت عمران و مسکن‌سازان ایران
مجتمع‌های توریستی رفاهی آبادگران ایران و کیش
شرکت سرمایه‌گذاری ساختمان نوین
شرکت بین‌المللی پیمانکاری استراتوس
شرکت ساختمانی گروه صنایع بهشهر
از جمله شرکتهای ساختمان ساز سهامدار در اقتصاد نوین می باشند.
۲ . خودروسازان با بانک پارسیان ، قدم دوم را برداشتند.
اگر نخستین بانک خصوصی در ایران حاصل سرمایه گذاری و خواست ساختمان سازان بود، دومین بانک خصوصی ایران را خودرو سازان بنیان نهادند.
بانک پارسیان پس از انجام تشریفات و ثبت رسمی بانک به شماره ۱۷۸۰۲۸ در تاریخ ۱۵/۶/۱۳۸۰ در اداره ثبت شرکتها و مؤسسات غیر تجاری تهران ، به موجب نامه شماره ۲۳۴۸/هـ – مورخ ۲۶ شهریور ماه ۱۳۸۰ مجوز آغاز فعالیت را از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دریافت کرد تا این بانک از اسفند ماه ۱۳۸۰ آغاز بکار کند.
منوچهر غروی مدیرعامل سابق ایران خودرو که در خردادماه امسال اخباری مربوط به دستگیری و بازداشت او منتشر شد،از پایه گذاران اصلی بانک پارسیان است.او به همراه عبدالله طالبی مدیرعامل پارسیان ، توانست بخش عمده ای از سهام پارسیان را به ایران خودرو اختصاص دهد تا عملا پارسیان بانک متعلق به ایران خودرو لقب بگیرد.
عبدالله طالبی
پارسیان اهداف خود را اینگونه عنوان می کند« توسعه اقتصادی از طریق گسترش فعالیت در بخش صنایع ، “به ویژه صنعت خودروسازی” و صنایع وابسته با فراهم آوردن امکانات ، تسهیلات و تدوین و اشاعه ابزارهای مالی و پولی نوین ، همچنین تأمین مالی برای زیربخش های ساخت ، تجارت ، مصرف».
اما دومین بانک خصوصی کشور در دولت نخست محمود احمدی نژاد با حاشیه های فراوانی همراه بود.از جمله اینکه در زمان واگذاری ۳۰درصد سهام متعلق به ایران خودرو به بخش خصوصی محمود احمدی نژاد با غیرقانونی اعلام کردن این امر باعث عدم انجام این واگذاری شد.
اما خرمن جنجال پیرامون پارسیان را احمدی نژاد در “نظرآباد” به آتش کشید.
رییس جمهور در ۱۲ مهرماه ۸۵ و در روزهایی که در افشای مفسدان اقتصادی سری پر سودا داشت،در جمع مردم نظرآباد گفت« به کسانی که وامهای کلان گرفته‌اند و با قلدری نمی‌خواهند بازگردانند می‌گویم اگر تا ۱۵ روز دیگر تکلیف خود را مشخص نکنند به عنوان خدمتگزار ملت، اسامی آنها را اعلام می‌کنم».
دو هفته بعد افشاگری احمدی نژاد از تریبون خبرگزاری دولت به وقوع پیوست و بانک مرکزی نیز بلافاصله عبدالله طالبی و بهرام فتحعلی را به عنوان مدیرعامل و رییس هیئت مدیره بانک پارسیان را برکنار کرد.
اما طالبی به شدت به این مسئله اعتراض کرد و درباره آن گفت« در قانون پیش‌بینی شده که سلب صلاحیت یک مدیر بانکی باید به تایید سه وزیر و شخص نخست‌وزیر برسد که چون درحال حاضر نخست‌وزیر وجود ندارد، رای باید به تایید معاون اول رئیس‌جمهور یا خود رئیس‌جمهور برسد. اما بانک مرکزی بدون اینکه این موارد را طی کند رای به سلب صلاحیت مدیران بانک پارسیان داد و این حکم نه توسط رئیس کل یا دبیرکل بانک مرکزی بلکه توسط یکی از روسای ادارات زیر نظر مدیریت نظارت بر بانکها صادر شده است. یعنی آقایان به خودشان زحمت نداده‌اند که نامه سلب صلاحیت را تهیه کنند بلکه از یکی از روسای زیرمجموعه یکی از مدیریت‌های بانک خواسته‌اند تا حکم سلب صلاحیت را برای ما بفرستند.ما به آقایان گفتیم مجوز قانونی شما برای این کار چیست و آنها پاسخ دادند که وقتی تشخیص صلاحیت با ماست، سلب صلاحیت هم در اختیار ماست».
ماجرای بانک پارسیان از یک سو برای هواداران احمدی نژاد همچون یک برگ برنده بود تا نشان دهند که رییس جمهور در مبارزه با فساد هیچ خط قرمزی را نمی شناسد اما از سوی مخالفان احمدی نژاد نیز افشاگری درباره پارسیان به مثابه شتابزدگی و رفتار دور از روند کارشناسی دولت ارزیابی می شد.
نکته جالب درباره افشاگری احمدی نژاد درباره پارسیان اینکه مدیرعامل این بانک که آنگونه مورد حمله احمدی نژاد و تخریب رسانه های دولتی قرار گرفته بود چندی بعد با حکم احمدی نژاد به عنوان عضو شورای تدوین برنامه پنجم کشور منصوب شد و دیگر عضو برکنار شده از هیئت مدیره پارسیان با حکم بانک مرکزی نیز با تایید همین بانک بعنوان عضو هیئت مدیره بانک اقتصاد نوین منصوب شد!
۳ . بانک سامان ؛ بانکی خانوادگی متعلق به یک خانواده متمول یزدی ؛ ردپای اختلاس در بانک کاملا خصوصی
سامان سومین بانک خصوصی ایران است.این بانک را باید یک بانک خانوادگی دانست. خانواده ضرابیه که از متمول ترین خاندان های استان یزد می باشند در سال ۸۱ این بانک را با سرمایه اولیه ۲۰۰ میلیارد ریال تاسیس کردند.در آغازین ایام فعالیت بانک سامان خاندان ضرابیه به سراغ یک مدیر با تجربه اقتصادی در کشور رفتند تا امور سامان تحت نظر او سامان بیابد. الله وردی رجایی سلماسی بعنوان نخستین دبیرکل بورس اوراق بهادار تهران ، انتخاب خاندان ضرابیه برای مدیرعاملی بانک سامان بود.
سامان نخستین اینترنت بانک را در ایران تاسیس کرد و قراردادهایی که این بانک تحت نظارت رجایی سلماسی با وزارت بازرگانی منعقد کرد سبب شد تا فعالیتهای سامان رونق فراوان بیابد.از جمله این قراردادهای می توان به این موارد اشاره کرد:
مشارکت در اجرای طرح ارائه کوپن الکترونیک توسط وزارت بازرگانی، مجری خدمات پرداخت اینترنتی طرح پیشگام تجارت الکترونیک وزارت بازرگانی،مجری طرح آزمایشی راه‌اندازی مرکز گواهینامه دیجیتال وزارت بازرگانی، مجری پرداخت کلان طرح B2B وزارت بازرگانی با شرکتهای شهروند و مینو و قرارداد با راه آهن ایران جهت معرفی بانک سامان بعنوان عامل فروش الکترونیکی بلیت قطار در کشور.
اما حاشیه های فراوان بانک سامان از زمانی آغاز شد که ارتباط این بانک با “بنیاد صدوق” را عده ای نشانه ی سهامداری محمد خاتمی در این بانک دانستند.
خانواده ضرابیه یزدی، جزو حامیان بزرگ مالی انتخاباتی سید محمد خاتمی در سالهای ۷۶ و ۸۰ بوده‌اند. بر اساس گفته‌های همین منبع، در سالهای ۱۳۷۰ و پیش از آن محمد ضرابیه مدیر عامل شرکت یخچال‌سازی فیلور یزد بوده و با سید علی خاتمی ارتباطی بسیار نزدیک داشته است. نام اعضای خانواده‌های خاتمی، تابش و ضرابیه را می‌توان به عنوان صاحبان سهام و نیز مدیر در مدارک شرکت پلاستیران مشاهده کرد.
محمد ضرابیه همچنین سهامدار اصلی کارخانه «ایران برک» بود که در سال ۱۳۸۴ با مشکلات متعددی در ارتباط با پرداخت حقوق کارگران روبرو شده بود.
ترکشهای اختلاس مالی زمانی که به سامانیان برخورد کرد که رییس کل بانک مرکزی ضمن اعلام برکناری مدیرعامل بانک های
سامان و
گردشگری به دلیل ارتباط با اختلاس گسترده مالی ، گفت« با توجه به خصوصی بودن این بانک، سریعا جانشین نامبرده تعیین و به بانک مرکزی جهت احراز صلاحیت معرفی شود».
در همین زمان بود که رجایی سلماسی در واکنش به این مسئله عنوان کرد« طبق تصمیم هیات مدیره بانک سامان ولی‌اله ضرابیه از مدیریت بانک سامان برکنار شد».
اما چندی بعد رجایی سلماسی نیز خود بار سفر از دیار سامان بست و اعلام کرد« نیازی به ادامه فعالیت خودم به عنوان عضو هیئت مدیره نمی بینم و علاقه دارم کاملا بازنشسته شوم و اگر خدا بخواهد بقیه عمر را به استراحت و مطالعه بپردازم».
وی همچنین درباره دلایل جدایی از بانک سامان گفت« اگر من در گذشته علاقه ای به عضویت در هیئت مدیره و حتی قبول مسئولیت آن داشتم چون در تاسیس و رشد بانک از ابتدا دخالت مستقیم داشتم می خواستم بانک به سطح بلوغ برسد که الحمدالله اکنون رسیده است و به شکر خدا با روی کار آمدن دوستان جوان، لایق، دلسوز و پرتلاش که در طول ۱۲ سال گذشته در بانک پرورش یافته اند، پیشرفت و توفیق بانک در عرصه های گوناگون بانکی به ویژه بانکداری الکترونیک و بین المللی تضمین شده است».
اما حاشیه مهم دیگری که پیرامون فعالیتهای بانک سامان بوجود آمد در خلال حراج خودرو رییس جمهور بود. پس از فروش خودرو احمدی نژاد به مبلغ دو میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان،یکی از نشریات اصولگرا اعلام کرد خریدار این خودرو شخصی به نام “دشتی” است که ۳۴ درصد سهام بانک سامان را در اختیار دارد. شایعات در ادامه بر این محور ادامه یافت که “دشتی” از نزدیکان اسفندیار رحیم مشایی است که از قضا درصد بالای از سهام بانک گردشگری را نیز به خود اختصاص داده است.
روابط عمومی بانک سامان به تکذیب خبر سهامداری دشتی در بانک سامان پرداخت اما حاشیه ی دیگری در انتظار این بانک بود.
بانک سامان که نخستین اینترنت بانک کشور را تاسیس کرده بود،تعدادی از خبرگان حوزه ی اینترنت را جهت راه اندازی و ارتقا شبکه تجارت الکترونیک بانک،به همکاری دعوت کرده بود،اما با گذشت مدتی خبرهایی مبنی بر اختلال در حوزه حسابهای بانکی سامان منتشر شد.
نتیجه گیری این اخبار این بود که هکرهایی در سیستم اطلاعاتی این بانک نفوذ کرده و به جابجایی مبالغی در حسابهای مشتریان سامان پرداخته اند.روابط عمومی سامان بازهم این خبر را تکذیب کرد اما حاشیه های فراوان پیرامون این بانک خصوصی سبب شد تا بانک مرکزی در زمینه صدور مجوز تاسیس بانکهای خصوصی در کشور با احتیاط و وسواس بیشتری عمل کند و روند صدور این مجوزها چندی متوقف شود.
نتایج یک بررسی نشان می‌دهد که خانواده ضرابیه در بانک سامان با داشتن ۶۴۵۲۷۲۷۰۱ تعداد سهم دستکم ۸٫۰۶ درصد کل سهام بانک سامان را در اختیار دارند. این مقدار سهام متعلق به “احمد رضا” ،”ولی” و” محمد” ضرابیه است.
در حال حاضر، ولی ضرابیه، در نقش رئیس هیات مدیره بانک سامان ایفای نقش کرده و “احمدرضا ضرابیه” نیز سکان مدیریت عاملی بیمه سامان را در اختیار دارد.
به گزارش «نسیم آنلاین»، چنانچه ارزش هر سهم بانک سامان در بازار سرمایه ۱۲۵۰ ریال محاسبه شود با محاسبه کل تعداد سهام خانواده ضرابیه، ارزش ریالی سهام آنها به ۸۰۶٫۵۹۰٫۸۷۶٫۲۵۰ ریال می‌رسد.
بر اساس تصمیمات مجمع عمومی عادی به طور فوق العاده صاحبان سهام بانک در ۲۵ اسفند ماه سال گذشته، ۱۹۲۰۰ میلیون ریال پاداش هیات مدیره تعیین و مقرر شده که به ازای هر سهم ۸۰ ریال سود تخصیص یابد. این یعنی خانواده ضرابیه، با داشتن ۶۴۵۲۷۲۷۰۱ عدد سهم، ۵۱٫۶۲۱٫۸۱۶٫۰۸۰ ریال در سال گذشته سود کسب کرده‌اند.
۴ . موسسه اعتباری کارآفرینان به بانک کارآفرین تبدیل شد
یکی دیگر از موسسات مالی که در ادامه فعالیت خود راه بانک شدن را پیمود موسسه اعتباری غیربانکی کارآفرینان بود که در سال ۱۳۷۸ آغاز بکار کرد.
این موسسه با عضویت افرادی از جامعه مهندسان مشاور ایران، انجمنهای مدیران صنایع، شرکتهای ساختمانی، تاسیساتی و تجهیزاتی، مهندسان مشاور معمار و شهرساز و گروهی از کارشناسان بانکی و مالی سرانجام در دی ماه ۸۰ با افزایش سرمایه طی دو مرحله از سی میلیارد ریال به مجموعاً ۲۰۰ میلیارد ریال و اخذ مجوز از بانک مرکزی تبدیل به بانک کارآفرین شد.
موسسان بانک کارآفرین را تیم “اقتصاد نوین” تشکیل می دادند،کسانی چون عباس آخوندی و جلال رسول اف پایه گذار تاسیس این بانک بودند.
۵ . رئیس سابق بانک مرکزی با بانک پاسارگاد آمد
مجید قاسمی رییس کل پیشین بانک مرکزی و از مدیران ارشد بانک ملی، شرکت سرمایه گذاری پارس آریان را به همراه کسانی چون رسول سعدی ، علی اکبر امین تفرشی و غلامرضا اسلامی تاسیس می کند. در سال ۸۴ و در آغاز دور دوم صدور مجوز تاسیس بانک های خصوصی از جانب بانک مرکزی همین گروه بانک پاسارگاد را تاسیس کردند.
این بانک جامعه موسسان خود را مرکب از ۱۳۰ نفر از انجمنهای علمی دانشگاه ها و آموزش عالی، ۱۳۰هزار نفر از اشخاص حقیقی متخصص در امور بانکی، مالی و سرمایه و همچنین موسسه های اقتصادی و صندوق بازنشستگی، گروه صنعت، گروه پیمانکارن ، ۱۶۰ نفر از انبوه ساز و سرمایه گذار در بخش مسکن ، ۳۰۰ نفر از پزشکان متخصص و گروه مهندسان معرفی کرده است.
اعضای هیئت مدیره کنونی پاسارگاد را نیز این افراد تشکیل می دهند:
سید کاظم میرولد ؛ رئیس هیأت مدیره ، دکتر مجید قاسمی؛ مدیر عامل و نائب رئیس هیأت مدیره و احمد وادی دار، مصطفی بهشتی روی، دکتر داوود مجتهد، ذبیح الله خزایی و کامران اختی بعنوان اعضای هیئت مدیره.
از نکات قابل توجه درباره “پاسارگاد” سرمایه گذاری این بانک در فیلم “جدایی نادر از سیمین” است،به گونه ای که مالک فیلم فرهادی ، بانک پاسارگاد می باشد.
۶ . بانک سرمایه ؛ ششمین بانک خصوصی کشور و متعلق به آموزش و پرورش
ششمین بانک خصوصی کشور سهم آموزش و پرورش بود.در آخرین سال دولت اصلاحات تلاشهای مرتضی حاجی، وزیر آموزش و پرورش دولت هشتم برای تاسیس بانکی برای کارکنان آموزش و پرورش نتیجه داد.
در آن زمان نمایندگان مجلس هفتم بارها حاجی را به مجلس می کشاندند و از نحوه مدیریت او بر آموزش و پرورش گلایه داشتند.حاجی که در دولت نخست محمد خاتمی وزارت تعاون را در اختیار داشت از جمله وزرای آموزش و پرورشی بود که دارای پیشینه اقتصادی مناسبی نیز بود.
او همچنین قائم مقامی وزیر صنایع سنگین را در کارنامه داشت.در دوران وزارت آموزش و پرورش دولت دوم خاتمی اما همانگونه که اشاره شد حاجی بارها از سوی نمایندگان به مجلس فرخوانده شد.یکی از مواردی که نمایندگان مخالف دولت خاتمی بواسطه آن مرتضی حاجی را مورد بازخواست قرار می دادند نحوه مدیریت مهدی حاجی،برادر او بر صندوق ذخیره فرهنگیان بود.
اما برادران حاجی سرانجام از طریق همان صندوق توانستند بانک سرمایه را تاسیس نمایند.بانکی در سال ۸۴ با سرمایه ای معادل ۳۵۳۵ میلیارد ریال آغاز بکار کرد و این سرمایه را در سال ۸۹ به ۷۰۷۰ میلیارد ریال افزایش داد.
۷ . بنیادهای حاکمیتی هم آمدند؛ بنیاد مستضعفان ، بانک سینا را راه انداخت و بنیاد شهید، بانک دی را
در اواسط دهه ۶۰
بنیاد مستضعفان ، موسسه مالی و اعتباری
بنیاد را تاسیس می کند. درخواست نخست وزیر وقت از بانک مرکزی سبب شد تا بنیادی ها فعالیتهای اقتصادی خود را بتوانند در قالب یک موسسه اعتباری رسمیت ببخشند.این موسسه در اواخر سال ۸۷ به بانک تبدیل می شود.این بانک “سینا” نام گرفت و با سرمایه ای معادل ۷۰ میلیارد ریال آغاز بکار کرد و درسال ۹۰ سرمایه خود را به ۴۰۰۰ میلیارد ریال افزایش داد.
اما بنیاد دیگر یعنی بنیاد شهید نیز همزمان با بنیاد مستضعفان خود را بانکدار کرد. بنیاد شهید که تحت عنوان شرکت سرمایه گذاری شاهد به انجام فعالیتهای اقتصاد مشغول بود در سال ۷۸ با دریافت مجوز از بانک مرکزی اقدام به تاسیس بانک “دی” نمود.
مسئولان این بانک اکثر خانواده های شهدا و ایثارگران را از سهامداران بانک دی می دانند و مدعی اند که ۱۲۰هزار نفر از سهامداران حقیقی این بانک را فرزندان شهدا تشکیل داده اند.آنها بانک خود را بانکی “معنوی” معرفی می کنند.
چهره شناخته شده این بانک محسن مهرعلیزاده است. او که ریاست سازمان تربیت بدنی در دولت خاتمی را عهده دار بود، در زمان ریاست بر صندوق اقتصادی کوثر تلاش فراوان نمود تا بنیاد شهید را صاحب بانک کند، او همچنین پیش از حضور در هیئت مدیره بانک دی در همین سمت اما در بیمه دی نیز حضور داشت.
مدیرعاملی بانک دی نیز بر عهده عبدالرحمن ندیمی بوشهری استاندار سابق بوشهر و مدیرکل نظارت بر بانکها و مؤسسههای اعتباری بانک مرکزی بود که در دوران وزارت سردار رستم قاسمی بعنوان ریاست کمیته سرمایه گذاری وزارت نفت منصوب شد.ندیمی بوشهری از پایه گذاران سازمان حسابرسی در کشور بشمار می رود.
۸ . بانک تات ، اولین بانک غیر خصوصی خارج از تهران، در مشهد ایجاد شدبانک تات پس از ادغام با موسسه مالی و اعتباری صالحین و پیشگامان، به بانک آینده تبدیل شد
هشتمین بانک خصوصی کشور در تاریخ ۸/۸/۸۸ در جوار بارگاه امام هشتم شیعیان افتتاح شد و “تات” نام گرفت.مسئولین این بانک اهداف بانک را اینگونه عنوان کردند«این بانک با سرلوحه قرار دادن توسعه مبتنی بر دانایی و مشتری مداری می کوشد تا با توکل به خداوند متعال و به همت کارکنان و مدیران فرهیخته و مستعد، سکه توفیق را به نام تات در ضرابخانه تاریخ بانکـداری ضرب کرده، در شکوفایی اقتصاد ایران سهم و نقـش شایسته ای بر عهده گیرد».
اما “سکه ی تاسیس تات” بوسیله چه کسی در ضرابخانه بانکداری کشور ضرب شد؟ پدر این بانک کسی نیست جز پدر مبل ایران یعنی علی انصاری. کسی که ثروت بی کران او از نخست از راه “بساز و بفروشی” در حوزه ساختمان بدست آمد،سپس در زمین های متعلق به او در یافت آباد،بازار مبل ایران بنا شد.
انصاری در اواسط دهه ۸۰ ضمن آشنایی با یکی از اعضای حزب موتلفه پا به دنیای شهرت آور ورزش نهاد.آن عضو موتلفه کسی نبود جز امیررضا واعظ آشتیانی.
واعظ آشتیانی که پس از ریاست فدراسیون دوچرخه سواری راهی باشگاه استقلال شده و بر کرسی مدیرعاملی این باشگاه نشسته بود،انصاری را با خود به استقلال برد تا گره مشکلات مالی آبی پوشان پایتخت با دستان پدر مبل ایران باز شود.
در آن زمان هواداران استقلال وقتی بر روی پیراهن تیم محبوبشان نام “بازار مبل ایران” را مشاهده می کردند نمی دانستند که پشت پرده این اسپانسر چه می گذرد.اما علی انصاری نه تنها بواسطه آشنایی با واعظ وارد هیئت مدیره استقلال شده بود بلکه ریاست فدراسیون دوچرخه سواری را نیز از آن خود کرده بود.
در همین دوران بود که نام “گروه سرمایه گذاری تات” شنیده شد.این گروه تحت هدایت علی انصاری انجام پروژه های عظیم ساختمانی را برعهده داشت. در همین ایام به روی پیراهن استقلال تهران “بازار موبایل ایران“،جایگزین “بازار مبل ایران” می شود.اما این تغییر تنها در نام شرکت حامی استقلال بود در حالی که اسپانسر اصلی با تغییر نام بر پیراهن آبی پوشان،تغییر نکرده بود.
ثروت هنگفتی که انصاری در این سالها کسب کرده بود بازار موبایل ایران،کارخانجات لوله و پروفیل تهران و کارخانجات خوشاب نوین را نیز به زیرمجموعه دارایی های او افزوده بود.
انصاری در سال ۸۸ مجوز تاسیس بانک تات را دریافت کرد و اداره و مدیریت این بانک را به شاه کلید بانکداری ایران یعنی “جلال رسول اف” سپرد. رسول اف نیز بهاالدین هاشمی را که از مدیران شناخته شده بانکی کشور و مدیرعامل سابق بانک صادرات بود را با خود به “تات” آورد و اینگونه بود که هشتمین بانک خصوصی کشور پا به عرصه وجود نهاد.
جلال رسول اف
هیئت مدیره تات را علی انصاری،جلال رسول اف(مدیرعامل)،علی اکبر اصغری،محمدعلی بهزادیان و علیرضا شیرانی تشکیل می دهند.
نام بانک نیز در مقاطعی مناقشه برانگیز بود.”تات” در واقع نام قومی است که در اطراف بوئین زهرا اقامت داشته اند اما موسسان بانک پس از چندی برای گریز از اتهام قوم گرایی،اعلام کردند که در فرهنگ دهخدا واژه تات همراه با برخی از واژگان با معانی مختلف استفاده شده، از جمله «تات» با «داد» هم معنی و همچنین در پایان واژگانی بکار رفته است با معانی راستی، درستی و برتری و همچنین تات مخفف “تجربه،اعتماد،توسعه” است.
اما در اردیبهشت ماه سال ۹۱ بود که مجوز فعالیت این بانک به دلیل تخلفات عمده از سوی شورای پول و اعتبار لغو و به نوعی این بانک منحل شد.
هرچند مسئولان این بانک خبر انحلال بانک تات را تکذیب کردند و از ادغام این بانک با موسسه مالی و اعتباری صالحین و پیشگامان خبر دادند. پس از چندی از تجمیع این بانک و دو موسسه،بانکی دیگر به نام “آینده” شکل گرفت.
۹ . شهرداری هم آستین بالا می زند ؛ بانک شهر و سردار قالیباف
«بانک شهر همانند بقیه بانک هاست با این تفاوت که سهام آن متعلق به شهرداریهای شهرها، کلان شهرها، کارکنان شهرداری ها و بخشی از مردم است، از این رو مردم هرچه بیشتر با این بانک کار کنند و حجم نقدینگی و قدرت مالی و پولی این بانک بالا برود، آثار آن را در توسعه شهر خواهند دید».این سخنان سردار قالیباف است که از سالهای نخست حضور خود در شهرداری تهران بی صبرانه در انتظار تاسیس یک بانک برای شهرداری بود.
بانک “شهر” نیز نخست در قالب یک موسسه مالی و اعتباری فعال بود.تلاشهای محمود احمدی نژاد در زمان حضور در خیابان بهشت در تاسیس بانکی برای شهرداری بی نتیجه بود اما قالیباف بر تن این آرزو ردای عمل پوشاند.
قالیباف درباره اولویت های فعالیت بانک شهر می گوید«مهم ترین دغدغه بانک شهر این است که از امکانات و نقدینگی های خود بتواند پروژه های شهری را مورد توجه قرار دهد و این کار در اولویت باشد».
سهامداران اصلی این بانک صندوق ذخیره کارکنان شهرداری تهران و تعدادی از شهرداری های کشور هستند همچنین ۳۰درصد از سهام بانک شهر به سهامداران عادی و کارکنان مناطق، سازمانها، ادارات و شرکتهای تابعه شهرداری تهران و کارکنان شهرداری کلانشهرها که بالغ بر ۶۰هزار نفر هستند واگذار گردیده است.
۱۰ . بانک انصار از دل یک موسسه مالی دیگر بیرون آمد ؛ سپاه پس از بانک انصار ، بانک مهر (به نام بسیج) را نیز راه اندازی کرد
از سالها پیش در اکثر شهرستان های کشور تابلوهای صندوق قرض الحسنه انصار به چشم می خورد،پس از چندی نام این تابلوها به موسسه مالی و اعتباری انصار تغییر یافت تا سرانجام در سال ۸۹ این موسسه به بانک انصار تبدیل شد.
بانک انصار وابسته به بنیاد تعاون سپاه پاسداران می باشد.بنیادی که نبض دو نهاد مهم مالی تحت عنوان انصار و ثامن الائمه در دستان اوست. محسن رفیق دوست و اکبر غمخوار (مدیرعامل پیشین پرسپولیس) بعنوان بنیانگذاران بنیاد تعاون سپاه شناخته می شوند.
اخذ مجوز جهت تاسیس بانک انصار توسط بانک مرکزی با حاشیه های فراوانی همراه بود.هم زمان با آغازبکار بانک انصار تعدادی از رسانه ها مدعی شدند که بنیاد تعاون سپاه جهت تبدیل صندوق قرض الحسنه انصار به موسسه مالی و اعتباری از بانک مرکزی مجوزی دریافته نکرده است و اینکه انصار پس از کسب مجوز از بانک مرکزی نیز تا مدتها سپرده قانونی خود را به حساب بانک مرکزی واریز نکرده است.
این حاشیه ها اما موجب عدم توفیق انصار در فعالیتهای اقتصادی و بانکداری نشد.بسیاری از شهروندان کشور بهترین و سهل الوصول ترین راه برای دریافت وام را بانک انصار می دانند.این رضایت شهروندان در آمار رسمی نیز منعکس شده است،آنجا که در سال ۸۹ از مجموع وامهای قرض الحسنه کشور ۱۵درصد از جانب انصار تامین و پرداخت شده است.
مدیرعامل بانک انصار این بانک را یک بانک “ارزشی” می داند.بانکی که سهامداران شناخته شده ای دارد از جمله شرکت سرمایه گذاری نگین خاتم متعلق به خاندان “اسدی” و همچنین شرکت مهندسی نیروی نفت و گاز سپانیر که سردار رستم قاسمی وزیر کنونی نفت جمهوری اسلامی سابقه مدیرعاملی آنرا در کارنامه دارد.
اما انصار تنها عضو خانواده بانکداری سپاهیان نیست.یکی دیگر از شناخته شده ترین موسسات مالی و اعتباری در کشور به نام موسسه مالی و اعتباری مهر نیز متعلق به بسیج و وابسته به سپاه پاسداران می باشد.
موسسه مالی و اعتباری مهر پیرو اهداف و افکار محمود احمدی نژاد تبدیل به یک بانک قرض الحسنه شد.این بانک با سرمایه اولیه ۱۵ هزار میلیارد ریال و با مشارکت بانکهای دولتی توسط رییس جمهور افتتاح شد.این بانک اگرچه به گفته ی موسسان آن غنی‌ترین بانک به لحاظ توجه به مبانی دینی و عقود اسلامی در سیستم بانکداری کشور است اما در زمینه سرمایه نیز از شاخص ترین ها در کشور بشمار می رود.مهر که تحت عنوان “صندوق بسیجیان” با سرمایه یک میلیون تومان آغاز بکار کرد،هم اکنون بیش از ۱۰هزار میلیارد تومان سرمایه در گردش دارد.
۱۱ . موسسه مالی یک نماینده خراسانی به بانک ایران زمین تغییر نام می دهد
پروسه تبدیل موسسات مالی و اعتباری به بانک تنها در پایتخت جریان نداشت.موسسه مالی و اعتباری مولی الوحدین از موسسات مالی شناخته شده در استان خراسان است.این موسسه در سال ۷۷ توسط محمدرضا امیرحسنخانی نماینده فردوس و طبس در مجلس هفتم تاسیس شد.حسن خانی که عنوان “خیّر نمونه کشور” را نیز کسب کرده توانست در سال ۸۷ با اخذ مجوز از بانک مرکزی،از موسسه مالی و اعتباری مولی الموحدین به بانک ایران زمین برسد.
موسسان ایران زمین، سرمایه اولیه این بانک را ۲۰۰۰ میلیارد ریال عنوان و پیش بینی کرده اند که سرمایه موجود به ۴۰۰۰ میلیارد ریال افزایش یابد. رییس هیئت مدیره ایران زمین محمدرضا امیرحسنخانی و مدیرعامل این بانک حسین مهدوی نجم آبادی است که سابقه مدیریت نظارت و اعتبارات بانک مرکزی را در کارنامه دارد.
۱۲ . ارتش نخواست از سپاه و بسیج عقب باشد ؛ بانک حکمت ایرانیان هم ثبت شد
در راستای بانکدار شدن نهادهای نظامی کشور ارتش نیز نمی خواست که از سپاه و بسیج در این رقابت عقب بماند و بانک حکمت ایرانیان را تاسیس کرد.
مسئولان ارتش و وزارت دفاع که با صدور کارتهای “حکمت کارت” قصد ارائه خدمات رفاهی به نیروهای مسلح را داشتند همین هدف را به گونه ای دیگر در خصوص بانک “حکمت ایرانیان” پی گیری کردند اما تجربه حکمت ایرانیان هرگز قابل مقایسه با انصار و مهر دیگر رقبای نظامی خود تحت هدایت سپاه پاسداران نبود.
۱۳ . بانک گردشگری و حاشیه های نام اسفندیار رحیم مشایی
همین که نام اسفندیار رحیم مشایی در پیشینه یا پیشانی یک نهاد یا شرکت دیده شود کافی است تا حاشیه های فراوان پیرامون آن شکل بگیرد.بانک گردشگری در این میان ارتباطی مستحکم با رییس دفتر رییس جمهور و رییس پیشین سازمان میراث و فرهنگی و گردشگری دارد.
مشایی در دوران ریاست خود بر میراث تلاشهای فراونی در جهت بانکدار شدن گردشگری انجام داد اما هربار با پاسخ “نه” از جانب طهماسب مظاهری رییس کل وقت بانک مرکزی مواجه شد.تا اینکه سرانجام پس از برکناری مظاهری از ریاست بانک مرکزی میراث فرهنگی و گردشگری در سال ۸۹ صاحب بانک شد.
اما این بانک نیز بی ارتباط با موسسات مالی و اعتباری نبود.موسسه مالی توسعه که در زمینه پروژه های ساختمانی در سالیان گذشته فعالیتهای قابل توجهی داشته به نوعی گام نخست تاسیس بانک گردشگری بشمار می رود.
اعضای هیئت مدیره بانک گردشگری را تعدادی از معاونان مشایی در سازمان میراث فرهنگی تشکیل می دهند که در راس آنها نام مهدی جهانگیری دیده می شود.او که از دوران مسئولیت مشایی در رادیو همراه اسفندیار بود و برادرش اسحاق،وزیر صنایع و معادن دولت خاتمی بود،هم اکنون نیز در هیئت مدیره بانک گردشگری حضور دارد.
از حاشیه های پیرامون این بانک در مدت اخیر انتشار اخباری در ارتباط با ارتباط این بانک با اختلاس عظیم مالی در کشور است.در مهرماه سال گذشته بانک مرکزی دستور تغییر مدیرعامل و ریاست هیات مدیره بانک گردشگری را صادر کرد.این مسئله سبب شد تا احتمال ارتباط بانک گردشگری با اختلاسگران بیشتر شود.
اما تنها ساعاتی پس از اعلام دستور بانک مرکزی،مسئولان بانک گردشگری ضمن اعلام اینکه ” این بانک هیچ گونه ارتباطی با پرونده اختلاس بزرگ نداشته و هر گونه شایعه ای در این خصوص را تکذیب می نماید”،درباره دستور بانک مرکزی مبنی بر تغییر مدیرعامل و رییس هیئت مدیره این بانک نیز گفتند « اخبار اعلام شده در این خصوص در چارچوب ضوابط و دستورالعمل های جدید بانک مرکزی مبنی بر تعیین صلاحیت مدیران عامل و اعضاء و رؤسای هیات مدیره بانک ها صادر و به تمامی بانک ها و از جمله بانک گردشگری نیز ابلاغ گردیده است که این بانک نیز مشابه سایر بانک ها اقدام خواهد نمود».
اما ماجرای اختلاس و تجربه تلخ بانک “آریا” سبب شد تا سازمان بازرسی کشور تغییر در اعضای هیئت مدیره و سهامداران بانک گردشگری را کافی نداند و خواستار تعطیلی این بانک شود.
یکی از سهامداران شناخته شده ی بانک گردشگری محمدرضا زنوزی مطلق است.میلیاردر تبریزی که رابطه نزدیک او با دولت احمدی نژاد شهره خاص و عام است.همچنین علی زیرک نژاد از اعضای هیئت مدیره بانک گردشگری نیز کسی ست که نقش مهمی در راه اندازی همایش ایرانیان خارج از کشور در تهران داشت.همایشی که با سخنرانی و هدایت مشایی حاشیه های فراوانی را رقم زد.
علی زیرک نژاد: عضو هیات مدیره
آخرین مدرک تحصیلی: کارشناسی ارشد حسابداری و علوم مالی
آخرین سمت اجرایی: مدیر عامل شرکت ایفیک هولدینگ آ.گ ایهاگ دوسلدرف
سوابق تحصیلی و آموزشی
علی زیرک نژاد:
دوره مدیریت و تجزیه و تحلیل مالی از مرکز مطالعات مدیریت ایران با همکاری دانشگاه هاروراد
سوابق کاری علی زیرک نژاد:
مدیر عامل و عضو هیات مدیره بانک تجارتی ایران و اروپا هامبورگ
معاون امور مالی و بانکی بانک صنعت و معدن
دستیار فنی مدیر اجرائی بانک جهانی واشنگتن دی سی
عضو هیات مدیره بانک سرمایه گذاری ماوراء بحار ایران- لندن (علی البدل)
عضو هیات مدیره شرکت سرمایه گذاری ملی ایران
عضو کمیته همکاری های اقتصادی ایران و کره جنوبی
لبنیات و تخم مرغ 
میوه ها و سبزی‌های تازه 
قند، شکر، چای و روغن نباتی 
