اشتغال جوانان دغدغه سال‌های دور و نزدیک اقتصاد ایران است. اقتصادی که وابسته به درآمد نفت بوده و تفکر پشت میز نشینی را از دبستانی تا دانشگاه در ذهن جوانان پرورانده است و حالا این اقتصاد مریض با موج فارغ التحصیلان جویای کار روبرو شده که قدرت رسیدگی و پاسخ‌گویی به چنین حجمی را ندارد و جوابگوی شاغلان موجود هم نیست.
فصل بهار امسال براساس گزارش مرکز آمار ایران نه تنها شغل جدیدی ایجاد نشده است، بلکه بر جمعیت بیکاران نیز افزوده شده، مسئله‌ای که ربیعی وزیر تعاون کار و رفاه نیز آن را تایید میکند، اما سخنگوی دولت چیز دیگری گفته است.
نوبخت رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور اما معتقد است: ۸۰۰ هزار شغل ایجاد شده اما به مستندات آن اشاره نمی‌کند که کدام گزارش بر آن صحه می‌گذارد.
یکی از مسائل مربوط به اشتغال، هزینه مربوط به ایجاد آن است که در این بین اختلاف نظر میان کارشناسان و نهادهای دست‌اندرکار وجود دارد، از میانگین هزینه اندک ۳ میلیونی تا ۱۰۰ میلیون تومان برای ایجاد هر شغل مطرح است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیات دولت که به مناسبت هفته دولت با اشاره به لزوم توجه به اقتصاد مقاومتی و اشتغال، به برنامه‌ای تلویزیونی اشاره فرمودند: «در تلویزیون یک برنامه‌ای چند روز قبل من دیدم که برنامه‌ی خوبی بود؛ گزارشی تهیّه کردند. یک نفری می‌آید آنجا و میگوید که من با ده میلیون تومان توانسته‌ام این اشتغال را ایجاد کنم که این‌قدر درآمد دارد. مربوط به [پرورش] گُل است، می گوید گُل تولید میکنیم. بعد او اشاره میکند و میگوید کسانی که مایلند این کار را انجام بدهند، در فلان‌جا و فلان‌جا زمینهای دولتی هست و در اختیارشان گذاشته میشود؛ بروند مثلاً گُل تولید کنند. من یادم هست دوستان اقتصادی در یک برهه‌ای قبل از دولت شما، آمده بودند [بحث می‌کردند] راجع به اینکه با چقدر پول میشود یک شغل ایجاد کرد؛ صحبت صد میلیون و بعضی مشاغل پانصد میلیون و این چیزها بود! خب با ده میلیون میشود شغل ایجاد کرد. حالا این یک نمونه است».
بسیج سازندگی با مشاغل خانگی، خرد و متوسط سر و کار دارد
در همین راستا یکی از نهادهای که مشاغل خرد و کوچک را پیگیری میکند بسیج سازندگی است ناصر فصیح جانشین سازمان بسیج سازندگی میگوید: بر اساس آمار مرکز قرارگاه اجرایی هزینه ایجاد هر شغل در بسیج سازندگی به طور متوسط ۱۲ میلیون تومان بوده که بسیار کمتر از رقم ایجاد هر شغل در بخش دولتی است، اشتغال دامنه وسیع و انواع متفاوتی دارد. اشتغال زایی در صنایع بزرگ مثل پالایشگاه پتروشیمی ممکن است هزار میلیارد تومان هزینه داشته باشد، اما حداکثر ۱۲۰ نفر مشغول به کار شوند که اگر آن رقم را بر تعداد شغل های ایجاد شده تقسیم کنیم، (هزینه ایجاد هر شغل ۸.۳ میلیارد تومان) خواهد بود. اما ما در بسیج سازندگی با مشاغل خانگی، خرد و متوسط سر و کار داریم. اشتغالزایی در این حوزه ها با صرف رقم های پایین ممکن می شود و بسیج سازندگی از یک تا ۳۰ میلیون تومان در بحث اقتصاد مقاومتی تسهیلات می‌دهد.
حرف حساب بسیج در عرصه اقتصاد
ناصر فصیح با بیان اینکه مردمی کردن اقتصاد یعنی استفاده از ظرفیت های خود مردم برای ایجاد اشتغال، تصریح کرد: بسیج در بحث اقتصاد مقاومتی به هیچ وجه کار را از نقطه صفر شروع نکرد. حرف حساب بسیج این است که می گوید مردم یک سری امکانات در اختیار دارند که ممکن است خودشان نیز از آن ها غافل باشند و باید به مردم کمک کرد تا از توانایی ها و داشته هایشان استفاده کنند. مثلا در بحث مشاغل خانگی وقتی فردی در منزلش زیرزمین خالی دارد، اگر آموزش لازم را ببینید، می تواند آن زیرزمین را به محل پرورش قارچ تبدیل کند، ضمن اینکه مشکل آب و برق و گاز و تلفن هم ندارد. یا مثلا واحد تولیدی مرغ بومی زیر ۵۰۰ قطعه ای به راحتی در حیاط منزل میتواند راه اندازی شود.
بر این اساس مرکز اجرایی، بسیج سازندگی برای ایجاد هر شغل در کشور کمتر از ۱۲ میلیون تومان هزینه کرده است.
این در حالی است که به گفته علی ربیعی، وزیر امور کار و رفاه اجتماعی هزینه ایجاد هر شغل در کشور برای دولت در حال حاضر رقمی بین ۲۰ تا ۷۰ میلیون تومان است.
پرورش قارچ خوراکی با حقوق سربازی
ابراهیم شاکر به عنوان یک کارآفرین می گوید: فعالیت تولیدی خود را از سال ۹۱ آغاز کردم. برای اولین بار با هزینه خودم و هنگامی که در جهادکشاورزی امریه بودم و حدود ۱۵۰ هزار تومان حقوق سربازی درآمد داشتم با سرمایه ای حدود یک میلیون تومان به همراه یکی از دوستانم وارد عرصه تولید قارچ شدم. پس از آن با دریافت وام ۵ میلیون تومانی از بسیج سازندگی اردبیل کار تولید را توسعه دادم دادم و توانستم یک کارگاه ۵۰ متری راه اندازی کنم، با توجه به موفقیت کار تولیدی سال بعد ۱۵ میلیون تومان وام دریافت کردم و دو کارگاه دیگر راه اندازی و برای ۳ نفر اشتغالزایی کردم.”
وی می افزاید: از محل تولید قارچ ماهانه حداقل دو و نیم میلیون تومان درآمد خالص دارم. برای فروش قارچ صدفی و بازاریابی مشکل خاصی ندارم چون بسیج سازندگی در بازاریابی به ما کمک می کند و بلافاصله محصولاتمان به فروش می رود.
۱۰ نفر از دوستانم را وارد عرصه اقتصاد مقاومتی کردم
این فعال اقتصادی اضافه میکند: حدود ۱۰ نفر از دوستان دوره دانشگاهم را با توصیه و تشویق وارد کار تولید کرده ام، به این صورت که سود و هزینه کار را توضیح دادم و یک دوره آموزشی نیز برای آنها برگزار کردم، آنها نیز با بررسی جوانب کار تولید و با دریافت وام از بسیج سازندگی کارگاه تولیدی قارچ و مزرعه پرورش بلدرچین و کبک راه اندازی کرده اند.
صادرات گل به عراق
شاهرخ پیله وریان دانش آموخته مقطع کارشناسی رشته زراعت و اصلاح نباتات و از فعالان عرصه اقتصاد مقاومتی در استان همدان است. او نیز به مدت ۵ سال در زمینه تولید گل و گیاه زینتی برای سازمان ها و پارک ها فعالیت دارد و طی این مدت ضمن اینکه برای ۶ نفر اشتغالزایی کرده، در زمینه بومی کردن نهال های گیاهی، گام مؤثری برداشته است. تولید گل با کیفیت باعث شده تا شهرداری همدان همه نیازهایش را از گلخانه او تامین کند و از خارج از استان اقدام به واردات گل نکند، او همچنین مشتری هایی در سلیمانیه عراق پیدا کرده است.
تولید ۱۰۰ هزار گلدان کلم زینتی و دو میلیون گل بنفشه
شاهرخ پیله وریان عنوان میکند: حدود ۲ هزار متر مربع سطح زیر کشت داریم و همه نیاز شهرداری همدان به گل و گیاه زینتی را تامین می کنیم. در فصل کشت حدود ۱۰۰ هزار گلدان کلم زینتی و ۷۰ هزار گلدان گل جعفری به شهرداری فروختیم. در سال حدود یک تا دو میلیون بوته بنفشه نسل اول خارجی تولید می کنیم. گل های فصلی از لحاظ مصرف آب تفاوت چندانی ندارند و مهمترین معیار انتخاب آنها زیبایی است.
این فعال اقتصادی افزود: با دریافت تسهیلات ۲۰ میلیون تومانی از بسیج سازندگی برای ۴ نفر به صورت مستقیم اشتغالزایی کردیم و حدود ۱۰ نفر به صورت غیر مستقیم شاغل شدند.
چگونه از صفر شروع کنیم؟
این تولید کننده قارچ می افزاید: هر دوره تولید قارچ بین ۲ تا ۲٫۵ ماه طول می کشد. در هر دوره ۵ تن کمپوست می ریزیم و ۲ تن قارچ برداشت می کنیم. هزینه ۵ تن کمپوست به اضافه خاک پوششی و حمل و نقل حدود ۳ میلیون تومان می شود. ۲ تن قارچ را هم حدود ۷ میلیون تومان می فروشیم؛ یعنی در هر دوره ۴ میلیون تومان سود می کنیم. “
از دیگر فعالان عرصه کارآفرینی و کسب و کارهای کوچک خانم چراغی است. وی درباره آغاز فعالیت تولیدیاش می گوید: “زمستان ۸۹ به همراه شوهرم تولید را از یک سالن ۳۵ متری شروع کردیم. هر دو خیلی علاقه مند بودیم. ۲ سال به همین منوال پیش رفتیم تا اینکه با جهادکشاورزی و بسیج سازندگی آشنا شدیم و از آن ها برای توسعه تولیداتمان در زمینه قارچ کمک گرفتیم.”
نیازمند وام با نرخ سود پایین هستیم
این بانوی جهادگر، در ادامه به یکی از عمده ترین مشکلات تولید کننده های ایرانی اشاره می کند: “ما دو وام به مبلغ ۱۹ و ۱۵ میلیون تومان از وزارت جهاد کشاورزی و بانک مهر اقتصاد دریافت کردیم. بهره وام جهاد کشاورزی ۷ درصد بود و باز پرداخت آن در دوره های ۶ ماهه انجام می شد. این وام کمک بسیار بزرگی به ما کرد و توانستیم یک سالن ۱۲۰ متری برای افزایش تولیداتمان در اختیار بگیریم. متاسفانه وامی که از بانک مهر اقتصاد دریافت کردیم، بهره ۱۶ درصدی داشت و باز پرداخت آن ماهانه بود، این در حالی است که برداشت محصول قارچ در دوره های ۲ تا ۳ ماهه صورت می گیرد و در نتیجه بازپرداخت وام عقب می افتاد و باید جریمه دیر کرد را می پرداختیم.”
درآمد نیم میلیاردی جوان ۲۲ ساله
سود مجتمع تولیدی بنده سال گذشته به لطف خدا ۵۰۰ میلیون تومان بود. فرشاد ملکی از جمله اداره کنندگان نمونه واحد های تولیدی اقتصاد مقاومتی در زنجان است. فرشاد ملکی درباره فعالیت های تولیدی اش می گوید: از سال ۱۳۹۰ با کمک و راهنمایی بسیج سازندگی پرورش ماهی قزل آلا را به همراه دو نفر دوستانم آغاز کردیم. کارمان به قدری با موفقیت و سودآوری همراه بود که با فاصله کمی، پرورش دام های سبک و سنگین و پرورش قارچ را هم آغاز کردیم.
در حال حاضر در زمینی پدری ام به وسعت ۶ هزار و ۶۰۰ متر مربع مشغول به تولید هستیم و عملا یک مجتمع تولیدی راه اندازی کرده ایم. مجتمع تولیدی ما برای ۸ نفر به صورت مستقیم و برای ۱۳ نفر به صورت غیر مستقیم شغل ایجاد کرده است. در قسمت دامداری هم از تحصیل کردگان دامپزشکی برای کار دعوت کردیم و نتیجه مناسبی گرفتیم.»
