آشنایی با خواص مارچوبه

جام جم سرا:
در برخی از مناطق دنیا در ماه فوریه معادل با بهمن و در برخی نقاط دیگر در جولای معادل با تیرماه برداشت می‌شود؛ اما اوج برداشت آن در اکثر نقاط جهان، در ماه‌های فروردین و اردیبهشت‌ماه می‌باشد.

ساقه‌هایی که چوبی می‌شوند

تمام سبزیجات بر خلاف محصولات حیوانی وقتی برداشت می‌شود، نمی‌میرند و همچنان برخی از فعالیت‌های متابولیکی خود را حفظ می‌کند. این فعالیت‌ها عبارت‌اند از: دریافت اکسیژن، تجزیه نشاسته و قند، آزاد کردن دی اکسید کربن و ... . البته میزان این‌گونه فعالیت‌های گیاه به فعالیت تنفسی گیاه بستگی دارد. فعالیت تنفسی مارچوبه از سایر گیاهان بیشتر است. به همین علت زودتر از سایر گیاهان آب خود را از دست داده، سخت و چوبی می‌شود. برای جلوگیری از این فرآیند می‌توان انتهای مارچوبه را در یک پارچه مرطوب پیچید و در یخچال قرار داد. ولی با این روش حد اکثر تا 48 ساعت باید گیاه را مصرف کرد.

یکی از منابع اصلی پروبیوتیک

مواد غذایی پروبیوتیک که بیشتر در منابع غذایی گیاهی یافت می‌شوند، در دستگاه گوارش تجزیه نمی‌شوند و غذای مورد نیاز برای باکتری‌های روده مانند بیفیدوباکتر و لاکتوباسیلوس را فراهم می‌آورند. این باکتری‌ها که از باکتری‌های پروبیوتیک می‌باشند تجزیه مواد در دستگاه گوارش را تسهیل می‌کنند و احتمال ابتلا به بسیاری از بیماری‌های روده‌ای مانند سرطان روده، بیماری‌های التهابی روده، آلرژی و... را می‌کاهند. یکی از پروبیوتیک‌های بسیار مهم اینولین می‌باشد که از پلی‌فروکتان‌ها است؛ و مارچوبه یکی از منابع اصلی اینولین می‌باشد.

درمان بیماری‌های التهابی

مواد ضدالتهابی موجود در مارچوبه عبارت‌اند از: ساپونین A، سارساساپوژنین، پروتودیوسین، دیوسژنین و فلاوونوئیدهای کورستین، روتین، کامفرول، ایزورامنتین. این مواد شیمیایی از فرآیندهای التهابی در بیماری‌های خودایمنی جلوگیری می‌کنند. سارساساپونین موجود در مارچوبه، یکی از مواد شیمیایی بسیار موثر در بهبود بیماری ALS (اسکلروز چندگانه آمیلوتروفیک) است؛ که یک بیماری خود ایمنی مزمن می‌باشد. در این بیماری سیستم ایمنی بدن نورون‌های عصبی را به عنوان عوامل بیگانه می‌پندارد و علیه آن‌ها واکنش‌های متعدد التهابی نشان می‌دهد.

مارچوبه ضد سرطان است

آنتی‌اکسیدان‌های موجود در مارچوبه عبارت‌اند از: ویتامین C، بتاکاروتن، ویتامین E، روی، منیزیم و سلنیوم. مارچوبه همچنین سرشار از گلوتاتیون می‌باشد و به نسبت سایر سبزیجات از آنتی‌اکسیدان‌های بیشتری تشکیل یافته است. این مقادیر بالای مواد آنتی‌اکسیدانی، رادیکال‌های آزاد را از بین می‌برد و منجر به خواص ضدسرطانی می‌شود. همچنین مواد شیمیایی فعال در مارچوبه به علت کاهش التهاب می‌توانند فعالیت متابولیکی سلول‌های سرطانی را تغییر دهند. مطالعات متعددی در رابطه با اثرات ضدسرطانی مارچوبه بر سرطان کبد صورت گرفته است و نشان داده شده که سرطان کبد به وسیله مواد آنتی‌اکسیدانی فعال موجود در مارچوبه متوقف گردیده است.

علیه بیماری‌های قلبی و دیابت

مواد آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی موجود در مارچوبه، بسیاری از بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع 2 و بیماری‌های قلبی را متوقف می‌کنند. مقادیر بالای ویتامین‌های گروه B در مارچوبه، مسئول اثرات ضددیابتی این گیاه می‌باشند. ویتامین‌های گروه B که در مارچوبه به فراوانی یافت می‌شوند، عبارت‌اند از: B1 (تیامین)، B2 (ریبوفلاوین)، B3 (نیاسین)، B5 (پانتوتنیک اسید)، B6 (پیریدوکسین)، B9 (اسیدفولیک) و کولین. ویتامین‌های گروه B نقش مهم و کلیدی را در متابولیسم قندها و نشاسته ایفا می‌کنند و برای مدیریت مناسب قند خون ضروری می‌باشند. اسیدفولیک نیز نقش کلیدی در تنظیم هوموسیستئن (که افزایش آن ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد) دارد.مارچوبه همچنین منبع بسیار خوبی از فیبر محلول می‌باشد و مطالعات متعدد نشان داده است که فیبر محلول ریسک ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و دیابت را می‌کاهد.

بوی بد ادرار

برخی افراد بعد از مصرف مارچوبه، بوی بدی در ادرارشان ایجاد می‌شود. مواد حاصل از تجزیه مارچوبه در بدن که مرتبط با ایجاد بوی بد در ادرار می‌شوند، عبارت‌اند از: متان اتیول، کربن دی سولفید، بوترولاکتون، ترکیبات متعدد سولفوری دیگر و ... بدن برخی افراد به دلیل اختلالات خفیف ژنتیکی در فرآیند تجزیه و متابولیزه کردن مواد شیمیایی موجود در مارچوبه، مواد بوداری را ایجاد می‌کند.(آرمان)

*انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی در «جام جم سرا» لزوما به معنای تایید یا رد محتوای آن نیست و صرفاً به قصد اطلاع کاربران بازنشر می‌شود.

آشنایی با خواص چند شربت و نوشیدنی تابستانه

جام جم سرا:
برای تهیه شربت با عرقیات ابتدا شهد تهیه کرده (شکر را با آب بجوشانید تا قوام بیاید) سپس یکی از عرقیات مورد نظر را به آن اضافه کرده و میل کنید.

شربت بید مشک:
طبیعت سرد و معتدل، کاهش دهنده فشار خون، آرام بخش، تقویت کننده قلب، خون ساز، آرام کننده التهابات ذهنی

شربت نعناع:
طبیعت گرم، ضدعفونی کننده سیستم گوارش، کمک به هضم غذا، ضد نفخ و دل پیچه، اشتها آور، فشار خون را کمی بالا می برد

شربت چهل گیاه:
طبیعت گرم و معتدل، مفید برای رفع خستگی و آرامش ذهن و درمان بی خوابی، انرژی زا، مسکن برای دردهای ماهانه خانمها، دل پیچه و ترشی معده.

شربت شاطره:
طبیعت سرد، تصفیه کننده خون، تقویت پوست وکبد، دارای ویتامین C، رفع کننده خارشهای بدن، صفرا بر، نشاط آور.

شربت بهار نارنج:
معتدل، برای رفع افسردگی و اختلالات عصبی، اشتها آور، تقویت قلب، ضد تشنج و سکسکه، درمان بی خوابی.

شربت کاسنی:
طبیعت خنک، رفع کننده عطش، تصفیه کننده خون، تقویت پوست و کبد، ضد یبوست، تب بر، صفرا بر.

شربت رازیانه:
طبیعت گرم، مفید برای تنظیم گوارش، مفید برای سیستم ایمنی بانوان، افرایش شیردهی در مادران، مفید برای هضم غذا و معده های ضعیف، درمان قلنج و درد پهلو، باد شکن.

شربت گل ختمی:
طبیعت معتدل، درمان آسم و برونشیت و گرفتگی صدا، نرم کننده پوست، ضد ناراحتی های عضلانی و عصبی.

شربت بادرنجبویه:
طبیعت گرم، مفید برای حافظه و تنگی نفس، مقوی برای معده و حواس پنج گانه، درمان بی حوصلگی و سر دردهای عصبی، ضد ویار خانمها، درمان دلپیچه، بالا برنده فشار خون، ضد هیستری و قولنج، مقوی برای مغز، خون ساز.

شربت پونه:
طبیعت گرم، ضد نفخ و سکسکه، ضد تهوع و سوزش معده و باد شکم، ضد سیاه سرفه و گریپ، خلط آور.

شربت اسطوخودوس:
طبیعت گرم، نیرو بخش، درمان برونشیت مزمن و سر درد و میگرن، پایین آورنده تب.

شربت آویشن:
طبیعت گرم، مسکن، ضد سرماخوردگی، مقوی معده، ضد عفونی کننده دستگاه تنفسی، درمان ورم بینی و گلو.

شربت نسترن:
طبیعت گرم، تقویت قلب و تصفیه کننده خون، دارای ویتامین C، مفید برای اسهال کودکان.

شربت گلاب- زعفران:
طبیعت گرم، آرامش بخش، رفع کننده خستگی و انرژی زا.

شربت آبلیمو:
طبیعت سرد و مرطوب، ضد عفونی کننده لوله گوارش، دارای ویتامینC.

شربت شاتوت و لیموترش:
طبیعت سرد و مرطوب، رقیق کننده خون، معتدل کننده صفرا، مفید برای طبایع بسیار گرم و فشار خون بالا، دارای رنگدانه ضد سرطان.

آب زرشک:
طبیعت سرد و خشک، خنک کننده، مفید برای کبد، پایین آورنده فشار خون(نون و آب)

خواص سنگ نمک و نمک دریا فریب تبلیغاتی است

جام جم سرا:

این روزها تبلیغات وسیعی در باره سنگ نمک و نمک دریا و فواید و خواص درمانی آنها صورت می گیرد در حالی که این موضوع از سوی متخصصان رد شده است.
سنگ نمک، کانی سدیم کلرید (NaCl) است که با نام هالیت یا کلرید سدیم طبیعی نیز شناخته می شود. نمک دریا نیز به نمک حاصل از تبخیر آب دریا گفته می شود که بیشتر در آشپزی و لوازم آرایشی مورد استفاده قرار می گیرد. این نمک، گران تر از نمک معمولی و فاقد عنصر حیاتی ید است و ناخالصی های گوناگون دارد.
به نقل از ایرنا، یک کارشناس بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در این زمینه گفت: نمک دریا و سنگ نمک بدلیل داشتن املاح مضر و رسوب آن در بدن انسان، سرطانزاست.
سکینه جعفری با اشاره به اینکه عده ای سودجو از بحث طب سنتی در این زمینه سوء استفاده می کنند، افزود: این روزها در برخی تبلیغات، نمک دریا و سنگ نمک بعنوان طب سنتی یا اسلامی معرفی می شود در حالی که مصرف این نمک ها برای انسان خطر دارد. این نوع نمکها، تصفیه نشده، فاقد ید و دارای انواع ناخالصی از جمله فلزات سنگین است و خطر سرطانزایی آنها اثبات شده است.
وی با بیان اینکه برخی افراد از سنگ نمک برای خیس کردن برنج استفاده می کنند، گفت: ناخالصی های این نمک به مرور زمان در اعضای مختلف بدن انسان مانند کلیه رسوب و تجمع می کند.
این کارشناس تصریح کرد: انواع نمک دریا و سنگ نمک های موجود در بازار غیراستاندارد است و کارشناسان بهداشتی در صورت مشاهده آنها را جمع آوری می کنند.
وی نمک مناسب برای مصرف را نمک تصفیه شده ید دار عنوان و اظهار کرد: پرفشاری خون و تشدید پوکی استخوان از عوارض رایج مصرف بیش از اندازه نمک است که از مشکلات عمده جامعه امروز ما به شمار می آید.
مدیر مرکز بهداشت شماره یک اصفهان نیز در این زمینه گفت: در صورت تولید و عرضه نمک های ناسالم که در کشور شایع شده است، مشکلات کمبود ید و سایر بیماری های مرتبط با آن بروز خواهد کرد.
حمید ترک زاده با اشاره به اینکه نمک در طبیعت به صورت جامد (معادن سنگ نمک) یا به صورت محلول در آب دریا وجود دارد، افزود: نمک چه بصورت استخراج شده از معادن و چه استخراج شده از آب دریا دارای ناخالصی فراوان است.
وی بیشترین ناخالصی های نمک را گچ، شن و ماسه (به صورت نامحلول) و فلزات سنگین همچون سرب، کادمیوم، آرسنیک و جیوه دانست و تاکید کرد: این ناخالصی ها عوارض جبران ناپذیری را در سلامت انسان برجای می گذارد.
وی اظهار کرد: فلزات سنگین موجود در نمک های طبیعی باعث بروز انواع سرطان و بیماری های کلیوی می شود و نا خالصی های غیرمحلول در نمک های طبیعی، مسمومیت های مزمن و عوارض بهداشتی مختلف برای بدن ایجاد می کند.
این پزشک گفت: تبلیغات ناآگاهانه و وسیع درباره خواص درمانی سنگ نمک و نمک دریا و عدم تاثیر مصرف آنها بر بیماری فشار خون بالا، بیماران قلبی، دیابتی و زنان باردار، غیر منطقی و غیرعلمی است و به عنوان یک تهدید جدی بشمار می آید.
ترک زاده افزود: مصرف نمک های غیر یددار و تصفیه نشده که فاقد پروانه ساخت از وزارت بهداشت است باعث بازگشت عوارض جبران ناپذیر کمبود ید و تحمیل هزینه های درمانی سنگین بر دوش دولت و خانواده ها می شود.
مدیر مرکز بهداشت شماره یک اصفهان به مردم توصیه کرد که نمک به مقدار کم و از نوع نمک های یددار تصفیه شده ای که دارای پروانه بهداشتی از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشد و تاریخ تولید و انقضاء آن نیز ثبت شده است، استفاده کنند.
وی تصریح کرد: این نمک ها فاقد فلزات سنگین شامل سرب، ارسنیک (عوامل ایجادکننده سرطان) و ناخالصی های محلول سفید رنگ مانند گچ که غیر قابل جداسازی است، می باشد.
نمک در تمام سلول های بدن انسان وجود دارد و بدون آن ادامه حیات غیرممکن است زیرا مهمترین عامل انتقال پیام های عصبی از مغز به اعضاء، انقباض قلب و ماهیچه های دیگر بدن است.
ید نیز یکی از ریزمغذی های اساسی است که در تولید هورمون تیروئید شرکت دارد.
این هورمون در سلامت و اعمال حیاتی انسان از دوران جنینی، کودکی و بلوغ نقش دارد لذا نرسیدن ید کافی به بدن عوارض بیشماری شامل گواتر، ناهنجاری های مادرزادی، افزایش موارد سقط و مرده زایی، هیپوتیروئیدی مادرزادی، کرولالی مادرزادی، کاهش بهره هوشی و عقب افتادگی ذهنی خواهد داشت.
از سال 1368 تلاش هایی از سوی پژوهشگران کشور برای حذف اختلالات ناشی از کمبود ید از طریق یددار کردن نمک ها صورت گرفت بطوریکه در سال 2000 میلادی جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشور عاری از کمبود ید در منطقه شناخته شد.

خواص لیموشیرین

جام جم سرا: اصغر نقشی افزود: در صورت مصرف میوه لیمو شیرین با پوست داخلی، مقدار 77 میلی‌گرم ویتامین "ث" به بدنمان می‌رسد، در حالی که مصرف آن بدون پوست داخلی، فقط دارای 53 میلی گرم ویتامین "ث" است.
وی گفت: حجم زیادی از لیموشیرین را آب تشکیل می‌دهد و به همین دلیل این میوه خاصیت ادرارآور و همین طور ملین دارد.

نقشی از نقش اثرگذار لیموشیرین در جلوگیری از پوکی استخوان گفت و ادامه داد: لیموشیرین میوه‌ای سرشار از کلسیم است که می‌تواند در جلوگیری از پوکی استخوان بخصوص در زنان نقش موثری ایفا کند.
کارشناس مسئول گیاهان دارویی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی یادآور شد: نقش پیشگیری کننده ویتامین "ث" موجود در این میوه از بروز سرماخوردگی به اثبات رسیده است. لیموشیرین در پیشگیری از کمخونی مفید است زیرا اسیدفولیک موجود در آن نسبت به میوه‌های دیگر بیشتر است.
کارشناس مسئول گیاهان دارویی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان‌شرقی افزود: این میوه حاوی مقدار زیادی فسفر، منیزیم، پتاسیم، سدیم و کلسیم است.
نقشی با اشاره ای به بهبود بخشیدن به عملکرد قلب با مصرف لیموشیرین تاکید کرد: لیموشیرین با بهبود بخشیدن به عملکرد قلب باعث گردش مناسب خون می‌شود.(آریا)

خواص و روش‌های متفاوت پخت «ذرت»

جام جم سرا: ذرت دارای بیش از صدها گونه متفاوت است و به رنگ‌های بسیار متنوعی وجود دارد. در حقیقت علاوه بر ذرت زرد و سفید، ذرت به رنگ‌های صورتی، بنفش، آبی، قرمز و مشکی نیز وجود دارد. جالب است بدانید اخیراً ذرت‌های چند رنگ هم در کشور آمریکا کشت شده‌اند. از این گیاه محصولات متعددی مانند نشاسته ذرت، آرد ذرت، شربت ذرت، روغن ذرت، پاپ کورن و ... تهیه می‌شود.

مفید برای دستگاه گوارش
ذرت به علت اینکه منبع خوبی از فیبر می‌باشد، رشد باکتری‌های مفید در روده را افزایش می‌دهد. این باکتری‌ها با تولید اسیدهای چرب کوتاه زنجیر مزایای متعددی را برای دستگاه گوارش به همراه دارند؛ زیرا سوخت سلول‌های کولون را تامین می‌کنند و باعث کاهش ریسک ابتلا به سرطان کولون می‌شوند.

ذرت و دیابت
ذرت به دلیل دارا بودن انواع فیبرها برای قند خون مفید است. افراد دیابتی ذرت را به مقدار زیاد نمی‌توانند استفاده نمایند زیرا نمایه گلایسمی بالایی دارد. ولی استفاده از مقادیر کمی از آن بسیار سودمند می‌باشد. البته ذرت برای پیشگیری از دیابت در افراد سالم بسیار سودمند است و مصرف مداوم آن ریسک ابتلا به دیابت را کاهش می‌دهد.

نکاتی در رابطه با کنسرو
دانه‌های ذرت شیرین موجود در صد گرم کنسرو ذرت، 86 کالری انرژی دارند و در حقیقت به نسبت سایر منابع کربوهیدراتی از انرژی بیشتری برخوردارند. ذرت به صورت کنسروی سرشار از سدیم و شکر می‌باشد و مصرف مداوم آن برای سلامتی مضر است. در هر فنجان ذرت، 545 میلی‌گرم سدیم وجود دارد. این مقدار سدیم، منجر به افزایش حساسیت به سدیم و افزایش فشارخون می‌شود. لازم به ذکر است که افراد عادی حداکثر 2300 میلی‌گرم طی روز مجاز به مصرف سدیم می‌باشند. ولی اگر شما دارای فشارخون بالا، دیابت یا بیماری مزمن کلیوی باشید حداکثر 1500 میلی‌گرم طی روز مجاز به مصرف سدیم هستید که در این صورت یک رژیم عادی، سدیم مجاز روزانه‌تان را تامین می‌کند و شما مجاز به مصرف هیچ مقدار نمک در غذاها نمی‌باشید و باید از تمام غذاهای کنسروی، شورها و ترشی‌ها اجتناب نمایید.

جدال ذرت با بیماری‌های قلبی
ذرت سرشار از آنتی اکسیدان‌ها و فیتونوترینت های بسیار قوی و کارآمد است که برای کاهش گرفتگی عروق موثر می‌باشد. همچنین برخی آنتی‌اکسیدان‌های موجود در ذرت آنزیم مبدل آنژیوتانسین را مهار می‌کنند و به نوعی مانند داروهای کاهنده فشارخون عمل می‌کنند. در نتیجه فشارخون کاهش می‌یابد.

ضد بیماری ایدز
لکتین‌ها پروتئین‌هایی هستند که در بسیاری از مواد غذایی یافت می‌شوند. ذرت نیز سرشار از این پروتئین‌ها می‌باشد. لکتین‌ها می‌توانند به گیرنده‌های کربوهیدراتی در غشای سلول‌ها متصل شود. اتصال لکتین‌ها به این گیرنده‌ها فعالیت بسیاری از ویروس‌ها، از جمله ویروس ایدز را مختل می‌کند. با این حال مطالعات بیشتری برای اثبات اثر ذرت بر بیماری ایدز لازم است.

سرشار از ویتامین‌ها و املاح
ذرت سرشار از انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی از جمله انواع ویتامین‌های گروه B مانند: B1 (تیامین)، B2 (ریبوفلاوین)، B3 (نیاسین)، B5 (پانتوتنیک اسید)، B6 (ریبوفلاوین)، B9 (فولات) و نیز ویتامین C می‌باشد.
به گزارش جام جم سرا، ذرت همچنین دارای املاحی چون: پتاسیم، فسفر و منگنز است. انواع فیبرهای محلول و نامحلول به فراوانی در ذرت یافت می‌شوند و هر 100 گرم از آن 5 درصد نیاز روزانه فیبر را تامین می‌کند که در کاهش کلسترول خون و سرطان کولون کارآمد است. ذرت بالأخص زمانی که به همراه حبوبات مصرف شود از ارزش غذایی بالایی برخوردار است و می‌تواند نیاز پروتئینی بدن را تامین کند. در هر فنجان از آن 5-6 گرم پروتئین وجود دارد. ذرت یکی از غلات فاقد گلوتن می‌باشد که می‌تواند منبع مناسبی از نشاسته برای بیماران مبتلا به سلیاک باشد.

نحوه پخت
ذرت را به اشکال بسیار متفاوتی مانند کبابی کردن، استفاده از ماکرویو، پختن در آب جوش (آب‌پز کردن)، بخار پز کردن، تهیه پاپ کورن و ... می‌توان طبخ کرد. البته بهترین روش برای پخت ذرت بخار پز کردن است که هم طعم متفاوتی دارد هم بسیاری از مواد مغذی آن حفظ می‌شود. بعد از پختن ذرت می‌توانید به آن مقداری نمک، فلفل و کمی کره بیفزایید.

نکته قابل‌ذکر در تهیه ذرت این است که نباید حین پخت به آن نمک اضافه کنید، همچنین آن را بیش از اندازه روی حرارت قرار ندهید زیرا هم طعم خود را از دست می‌دهد و هم بسیار سفت و غیرقابل‌هضم می‌شود. 15-20 دقیقه زمان برای پخت آن کافی می‌باشد. ذرت‌ها را بعد از دانه دانه کردن و پختن، می‌توانید در انواع غذاها مانند پاستا، ماکارونی، پیتزا، سوپ، سالاد و ... و نیز به همراه انواع ساندویچ‌ها یا مخلوط با برنج استفاده نمایید.(آرمان)

خواص ضدسرطانی زردچوبه را دست کم نگیرید

جام جم سرا:داود بشاش، هماتولوژیست و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با فارس با اشاره به نقش عوامل محیطی و ژنتیکی در بروز سرطان، رژیم غذایی مناسب و به خصوص استفاده از زردچوبه به عنوان گیاهی ضد سرطان را عاملی مهم برای پیشگیری از ابتلا به سرطان دانست.

وی با اشاره به زردچوبه به‌عنوان گیاهی با اثرات ضد سرطانی تصریح کرد: متأسفانه افراد یا مواد غذایی نامناسبی که به بروز سرطان دامن می‌زند را بیش از حد مصرف کرده یا از برخی مواد غذایی ارزشمند که دارای خواص ضدسرطانی هستند، غافل بوده و آنها را کمتر در سبد غذایی خود جای می‌دهند. زردچوبه یا همان عروق الزعفران یکی از ادویه‌ هایی است که سرشار از فواید پزشکی است.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: زردچوبه که عضو خانواده زنجبیل Zingiberaceae با نام علمی ‏Curcuma domestica val و از جمله گیاهان بومی نواحی گرم آسیا است، دارای ریزوم هایی است که پس از بیرون آوردن از زمین و پس از شست و شو، در آفتاب خشک شده و به مصرف می رسد.

بشاش خاطرنشان کرد: این گیاه علفی که از جمله ادویه‌جات وارداتی کشور است، سرشار از ویتامین های A، B6، B12 و C بوده و حاوی کلسیم، منیزیم، پتاسیم و سدیم است.

وی گفت: جالب اینکه این گیاه دارای فواید بسیار زیاد پزشکی است که از جمله آنها می‌توان به خاصیت ضد التهابی، خاصیت آنتی اکسیدانی، کاهش چربی خون، کاهش سطح کلسترول، تسکین درد مفاصل، تسکین درد دندان، تقویت سیستم ایمنی، شادابی پوست، خاصیت طبیعی ضدعفونی کننده و ضدباکتریایی، اثرات ضد قارچی و ضد انگل‌های روده‌ای اشاره کرد.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: درمان آرتریت روماتوئید، به تأخیر انداختن پوکی استخوان، بهبود زخم و بهبود عفونت‌های سوختگی از جمله فواید این گیاه دارای پیگمان‌های زرد رنگ، از دسته کورکومینوزیدها است.

بشاش گفت: در مطالعه‌ای مشخص شده است که افزودن زرد چوبه به رژیم غذایی بیمارانی که عمل قلب داشته‌اند، خطر حمله قلبی را احتمالا به واسطه خاصیت ضدالتهابی‌ این گیاه کاهش داده است.

وی افزود: همچنین نتایج تحقیقات دیگر حاکی از تأثیر موثر این گیاه بر کندی پیشرفت بیماری آلزایمر است؛ اختلالی که این روزها بیش از پیش از آن می‌شنویم.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی خاطرنشان کرد: شاید مهمترین و قابل اعتناترین اثر این گیاه، خاصیت ضدسرطانی آن باشد که احتمالاً بسیاری افراد از آن بی‌خبرند.

بشاش تصریح کرد: ماده موثر زردچوبه که اکثر خواص پزشکی و از جمله خاصیت ضد سرطانی این گیاه را موجب می‌گردد، ماده‌ای به‌نام کورکومین با فرمول شیمیایی دی فرولوئیل متان (C21H20O) است.

وی خاطرنشان کرد: طی تحقیقاتی که طی سال‌های گذشته انجام شده است، اثر ضدسرطانی این گیاه در انواع سرطان‌ها از جمله در سرطان روده بزرگ، سرطان پانکراس، سرطان گردن رحم و متاپلازی سینه دیده شده است.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: همچنین مشخص شده است که استفاده همزمان از کورکومین همراه با برخی داروهای شیمی درمانی در آزمایشگاه نیز سبب افزایش اثرات سایتوتوکسیک دارو گشته و اثربخشی آن را افزایش می‌دهد.

بشاش افزود: در صورت استفاده از کورکومین ممکن است عوارض جانبی ناشی از شیمی درمانی و پرتو درمانی در مبتلایان به سرطان نیز کاهش یابد.

وی گفت: در خصوص نگهداری از زرچوبه بهتر است به مواردی همچون خواص دارویی بیشتر زردچوبه تازه از زردچوبه مانده اشاره کرد. بر این اساس بهتر است این ادویه را کم کم اما تازه به تازه تهیه کرد.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی افزود: حرارت نیز سبب کاهش اثر زرد چوبه می‌شود و بهتر است این ادویه را در جای خنک، ترجیحاً به دور از نور و در ظروف غیرپلاستیکی نگهداری کرد.

خواص دارویی گیاه گلرنگ

جام جم سرا: رنگ‌های خوراکی مصنوعی شاید در مقادیر بسیار اندک مجاز باشد و تهدیدی جدی برای سلامت انسان‌ها محسوب نشود؛ اما استفاده مداوم از آنها در بسیاری از مواد غذایی پرمصرف ممکن است در طولانی‌مدت عوارض ناگواری بر سلامت انسان‌ها داشته باشد.

نگرانی‌های جامعه پزشکی در مورد رنگ‌های خوراکی مصنوعی ممکن است تقاضا را برای رنگ استخراج‌ شده از اندام‌های گیاهان افزایش دهد. یکی از گیاهان بسیار خوشرنگ و پرخاصیت که از خانواده کاسنی محسوب می‌شود، گلرنگ است. گلرنگ ضمن اینکه چاشنی ارزان‌تری نسبت به​ زعفران است تقریبا همان رنگ را ایجاد می‌کند، بلکه به دلیل وجود خواص شگفت‌انگیز می‌تواند جایگزین فوق‌العاده‌ای برای بسیاری از رنگ‌های پرضرر مصنوعی باشد. رنگ استخراج ‌شده از گلرنگ نه‌تنها برای بدن انسان‌ تقریبا بی‌ضرر است، بلکه می‌تواند بسیار سودمند و گاهی حتی بسیار کاربردی‌تر از زعفران باشد.

گلرنگ، گیاهی است که به طور عمده در آب و هوای گرم و خشک رشد می‌کند. دانه‌های روغنی آن منبعی برای استخراج روغن‌های گیاهی است و از دیرباز غذایی کامل برای پرندگان محسوب می‌شد. از گل‌های گلرنگ برای رنگین​کردن خوراکی‌ها و به عنوان منبعی برای استخراج رنگ طبیعی استفاده می‌کنند؛ علاوه بر این، گل‌های گلرنگ در بسیاری از موارد برای مقاصد دارویی نیز به کار می‌رود.

در زمان‌های گذشته، مصریان برای رنگ ‌کردن کتان و ابریشم از رنگ گلرنگ استفاده می‌کردند. همچنین نوعی پماد آیینی نیز داشتند که در مراسم مذهبی و برای چرب کردن مومیایی قبل از اتصال اجزای آن به کار می‌رفت که این پماد را با گلرنگ رنگین می‌کردند. از روغن دانه‌های گلرنگ نیز برای تسکین برخی زخم‌ها استفاده می‌کردند و این نشان می‌دهد این روغن دارای موادی است که احتمالا خواصی شبیه مسکن داشته است؛ البته ماهیت روغنی این ترکیب نیز باعث شده گذشتگان از آن به عنوان منبعی برای سوخت و ایجاد روشنایی استفاده کنند.

با توجه به بررسی‌های مختلف به نظر می‌رسد در گذشته گلرنگ در خاورمیانه و هند و آفریقا نیز کاربرد داشته است و از آن به‌عنوان پادزهر استفاده می‌کردند. علاوه بر این، از روغن این ترکیب به عنوان دارو برای تحریک تعریق در درمان تب بهره می‌بردند.

بسیاری از گذشتگان از گلرنگ به وفور برای رنگین‌ کردن برنج و سوپ استفاده می‌کردند. گاهی برای زینت دادن به خانه‌هایشان از گلدانی که در آن غنچه‌های گلرنگ رشد کرده بود، استفاده می‌کردند و از غنچه‌های آن در درمان یبوست بهره می‌بردند.

استفاده از رنگ استخراج ‌شده از گلرنگ در صنعت نساجی، بویژه در صنایع فرش‌بافی در شرق اروپا، خاورمیانه و شبه‌قاره هند بسیار رایج بوده است.

از گلرنگ اثرات افزایش‌دهنده قدرت باروری نیز گزارش شده است. بنابر آزمایشی که روی موش‌های نر و ماده انجام شد، وزن رحم در موش‌های ماده و وزن کیسه‌های منی در موش‌های نر عقیم افزایش یافته بود که این موضوع مساله‌ای قابل تحقیق و ارزشمند در درمان ناباروری است و در واقع ممکن است در آینده داروهای مکملی در درمان ناباروری مورد استفاده قرار بگیرد که در آنها از گلرنگ استفاده شده است.

بسیاری از مطالعات بالینی و آزمایشگاهی نشان می‌دهد داروها یا مکمل‌هایی که در آنها از گلرنگ استفاده شده است، برای درمان مشکلات قاعدگی، بیماری‌های قلبی ـ عروقی و درد و تورم همراه با مشکلات روحی موثر بوده‌اند.

البته شایان ذکر است افرادی که استفاده مداوم و کاربردی این ترکیب را به عنوان داروی طبیعی می‌پسندند، باید حتما پیش از مصرف با پزشک خود در این خصوص مشورت کنند. (ضمیمه سیب)

دکتر مهدیه انتظاری/ استادیار شیمی آلی دانشگاه آزاد اسلامی

خواص دارویی‌، در سمی‌ترین گیاه نیمکره غربی زمین

جام جم سرا: «شابیزک» که در اروپا و بخش‌هایی از آسیا کشت می‌شود دارای گل‌هایی بنفش رنگ، تیره و میوه‌های جوهری با طعمی شیرین است. این گیاه به حدی سمی است که مصرف مقدار ناچیزی از برگ‌ها یا میوه‌های آن برای انسان به خصوص کودکان و حتی برخی حیوانات کشنده است. همچنین لمس کردن برگ‌های آن موجب حساسیت پوست می‌شود و مصرف خوراکی و مستقیم این گیاه خطرناک است و به همین دلیل تنها در ترکیبات دارویی از آن استفاده می‌شود.

به رغم سمی بودن «شابیزک»، این گیاه دارای فوائد دارویی است. «آتروپین» و «اسکوپولامین» نوعی ترکیبات گرفته شده از این گیاه هستند که خواص دارویی مهمی دارند. آتروپین و اسکوپولامین تقریبا کاربردهای مشابه دارند اما آتروپین در آرام ساختن اسپاسم ماهیچه‌ای و تنظیم ضربان قلب موثرتر است. اسکوپولامین نیز در کاهش ترشحات بدن همچون اسید معده موثرتر است.

به نقل از هلث لاین، از این دو ترکیب شیمیایی هنگامی که با داروهای دیگر استفاده شوند می‌توان در درمان بیماری‌هایی همچون سندرم روده تحریک‌پذیر، زخم معده، بیماری پارکینسون، دیورتیکولیت یا التهاب دیورتیکول‌های جداره روده استفاده کرد. (ایسنا)

از خواص شگفت‌انگیز زالزالک چقدر می‌دانید؟

جام جم سرا به نقل از همشهری آنلاین: مطالعات متفاوت اثرات درمانی این گیاه بر بیماری‌های مختلف را به اثبات رسانده‌اند و بیش‌ترین اثر این گیاه برای درمان بیماری‌های قلبی است.

زالزالک، دارویی بسیار قدیمی

زالزالک گیاهی از خانواده رز است که سرشار از ویتامین‌های گروه B و ویتامین C می‌باشد. زالزالک یکی از گیاهان دارویی بسیار قدیمی در اروپا است. گل، برگ و میوه زالزالک همگی مصارف درمانی دارند. مواد شیمیایی موثر موجود در زالزالک عبارت‌اند: از فلاوونوئیدها، آنتوسیانیدین‌ها، پروآنتوسیانیدین‌ها و ... که همگی از آنتی‌اکسیدان‌های بسیار موثر و قوی می‌باشند که حساسیت رگ‌های خونی را کاهش می‌دهند و از آسیب عوامل مخرب ایجادکننده اکسیداسیون (مانند آلودگی‌ها، دود سیگار، مواد شیمیایی موجود در غذاها و...) در رگ‌ها جلوگیری می‌کنند.

در نتیجه فعالیت این آنتی‌اکسیدان‌ها،میزان گرفتگی عروق کاهش می‌یابد و غذا رسانی به سلول‌های قلبی تسهیل می‌شود، در نتیجه منجر به بهبود جریان خون قلبی و نهایتاً بهتر شدن عملکرد ماهیچه‌های قلب می‌گردد که خستگی را کاهش می‌دهد و بسیاری از دردهای آنژینی را تسکین می‌بخشد.

زالزالک و بیماری‌های قلبی

زالزالک برای برطرف کردن مشکلات قلبی خفیف مناسب است. عصاره برگ‌ها، گل و میوه این گیاه باعث افزایش انقباض ماهیچه‌های قلبی و ضربان قلب می‌شود. مطالعات نشان می‌دهد مصرف زالزالک باعث افزایش جریان خون و بهبود دردهای آنژینی (درد در ناحیه قفسه سینه) می‌گردد؛ زیرا علت دردهای آنژینی عدم دریافت خون سرشار از اکسیژن توسط قلب است؛ و مواد شیمیایی موثر موجود در زالزالک با افزایش جریان خون عروق کرونر قلبی، اکسیژن مورد نیاز این سلول‌ها را تامین و از این دردها جلوگیری می‌کنند. در ضمن زمانی که قلب توانایی خود برای پمپاژ خون به سمت اعضای بدن را از دست می‌دهد که در اکثر مواقع به علت سکته قلبی می‌باشد، مصرف زالزالک بسیار مناسب است.

تعدیل فشارخون با زالزالک

زالزالک باعث کم شدن فشارخون در افراد می‌شود. همچنین از افت فشار نیز جلوگیری می‌کند. در حقیقت فشارخون را تعدیل می‌کند. همچنین باعث کاهش فشارخون در بیماران دیابتی نیز می‌گردد.

زالزالک در مواجهه با استرس و بی‌خوابی

دم کرده زالزالک برای مشکلات عصبی کاربرد دارد؛ زیرا عواملی را که در برابر جریان خون مقاومت می‌کنند، کاهش می‌دهد و فشارخون را کم می‌کند. همین عامل باعث کاهش استرس می‌شود. همچنین دمنوش زالزالک تازه یکی از بهترین گزینه‌ها برای افزایش زمان خواب آرامش‌بخش است.

بهبود کلسترول بالا با زالزالک

مطالعات نشان می‌دهد مصرف زالزالک LDL کلسترول یا همان کلسترول بد را در جریان خون کاهش می‌دهد و نیز منجر به کاهش تولید کلسترول در کبد افرادی که رژیم غذایی سرشار از کلسترول دارند، می‌شود. سرکه زالزالک از عوامل اصلی کاهش کلسترول و تری‌گلیسیرید در بدن می‌باشد.

زالزالک سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها

زالزالک سرشار از مواد آنتی‌اکسیدانی بسیار قوی و موثر مانند فلاوونوئیدها، آنتوسیانیدین‌ها، پروآنتوسیانیدین‌ها و ... می‌باشد. این آنتی‌اکسیدان‌ها باعث افزایش جریان خون به سمت قلب و باعث پیشگیری از بیماری‌های کرونر قلبی می‌شوند. در نتیجه سکته‌های قلبی در افرادی که به طور منظم از زالزالک استفاده می‌کنند کاهش می‌یابد.

زالزالک برای تناسب اندام

زالزالک در فرایند سوزاندن چربی‌ها کمک می‌کند و کالری اضافی تحمیل‌شده بر بدن را از بین می‌برد. در نتیجه برای اهداف کاهش وزن و لاغری مناسب می‌باشد.

زالزالک و دیابت

برخی مطالعات تأثیر زالزالک را بر کاهش قند خون در موش‌ها به اثبات رسانده‌اند، اما برای تأیید اثرات آن در رابطه با انسان‌ها تحقیقات بیشتری لازم است.

اثرات درمانی دیگر زالزالک

* کاهش علائم یائسگی مانند گرگرفتگی
* بهبود سوءهاضمه
* پیشگیری از بیماری‌های کبدی
* اثرات ضد التهابی

اثرات جانبی

مصرف میوه این گیاه در مقادیر معمولی اثرات مضری را به همراه ندارد؛ اما مصرف این گیاه به همراه سایر ضمایم مانند گل و برگ‌های آن؛ که به صورت دارو، عصاره یا دمنوش تهیه می‌شوند در مقادیر زیاد ممکن است منجر به بروز علائمی چون: سردرد، میگرن، خستگی، تهوع، تپش قلب، لکه‌های پوستی خفیف، خواب‌آلودگی، علائم بیماری‌های رودی معدی و... گردد. همچنین مصرف مقادیر زیاد این گیاه به شکل دارو برای خانم‌های باردار و شیرده مناسب نمی‌باشد.

تداخل با سایر داروها

زالزالک با بسیاری از داروهای بیماران قلبی تداخل دارد. این گیاه ممکن است عملکرد داروهای مربوط به نارسایی قلبی، فشارخون بالا، آنژین، آریتمی قلبی و ... را محدود کند. اگر مشکلات قلبی دارید و دارو مصرف می‌کنید؛ بدون مشورت با پزشک خود از مقادیر زیاد زالزالک، عصاره، دمنوش یا داروهای تهیه‌شده از آن مصرف نکنید.

کاهش ریزش مو: برخی از خواص مفید و مضر آب نخود

جام جم سرا: طبق آنچه در طب سنتی از خواص نخود گفته شده، خوردن آب خیس کرده آن برای کاهش ورم لثه‎‌ها و تسکین درد دندان مفید و روغن نخود گرم و خشک است. همچنین، مقوی مو و مسکن درد دندان و سردرد است.
می‌توان بعد از پخت نخود، آب آن را میل کرده و نخود پخته شده را همراه با سالاد به مدت دو یا سه ماه در وعده‌های غذایی مصرف کرد.
گفته شده که آب نخود برای رفع ریزش مو نیز بسیار موثر است.
با این حال، لازم است به یاد داشته باشید که نخود برای مثانه مضر است. افزون بر این، خوردن نخود سبب ایجاد نفخ و گاز معده می‌‎شود و از همین رو دست اندرکاران توصیه می‌کنند تازهٔ آن و البته همراه با زیره خورده شود. آشامیدن آب پس از خوردن نخود نیز به دلیل مضراتی که طب سنتی برشمرده، منع شده است.