جام جم سرا:دکتر فاطمه نجفزاده در گفتگو با ایسنا گفت:با توجه به اینکه طول مدت روزهداری بسیار بوده و احتمال کاهش آب بدن و در پی آن آسیب به جنین وجود دارد، مادران باردار باید از روزه گرفتن اجتناب کنند.
این متخصص زنان و زایمان، سوء تغذیه در نوزاد، سقط جنین و فشار خون بالا را از جمله عوارض روزه داری در دوران بارداری عنوان کرد.
وی افزود: بدن مادر باردار باید علاوه بر تامین نیازهای خود، نیازهای بدن جنین را نیز مرتفع کند که با توجه به طولانی بودن مدت روزه داری احتمال کاهش آب بدن و نیز عدم تغذیه مناسب مادر و نوزاد پیش خواهد آمد.
وی در خصوص روزه داری مادران شیرده نیز عنوان کرد: در صورت روزه داری، این مادران قادر نخواهند بود نوزادی را که در شش ماهه ابتدای عمر خود تنها وابسته به شیر مادر بوده و نیز در شش ماهه دوم که هنوز با غذاهای دیگر آنچنان که باید سازگاری پیدا نکرده را بخوبی تغذیه کنند.
به گفته این متخصص زنان و زایمان، روزه داری در سال دوم شیردهی نیز باید تحت نظر پزشک انجام شود.
دکتر آمنه لاهوتی در گفتوگو با جامجم افزود: بیشتر افراد نگران سلامت و رشد جنین داخل شکم مادر هستند در حالی که باید دانست از طرفی سیستم بدن مادر طوری طراحی شده که حتی در صورت ویار حاملگی یا شرایط سخت و کاهش میزان کالری و کاهش دریافت مواد غذایی کافی تا حد امکان، مواد غذایی لازم برای جنین را از بدن مادر تهیه میکند. به همین دلیل معمولا مادری که همزمان با شیردهی باردار میشود، بیشتر دچار کمبود مواد غذایی شده و خطر زیادی از این نظر، جنین وی را تهدید نمیکند.
وی تاکید میکند: مادری که هم به کودک نوپایش شیر میدهد و هم باردار است در صورت دریافت ناکافی کلسیم، کلسیم مورد نیاز برای ساخت شیر و نیز کلسیم لازم برای ساخت استخوانهای جنین را از استخوانهای خودش برداشت میکند. در چنین شرایطی و در صورتی که لبنیات کافی یا مکمل کلسیم مصرف نکند در معرض پوکی و در صورت شدت کمبود، شکستگی استخوان قرار خواهد گرفت.
این متخصص زنان ادامه میدهد: شیردهی در دوران بارداری ممکن است باعث بروز انقباضات رحمی نیز بشود. اگر خانمی طی بارداری و شیردهی همزمان متوجه بروز انقباضات رحمی پیشرونده یا منظم بشود، بهتر است شیردادن به کودک را متوقف کند.
جام جم سرا: گذشته از اینها، شیر دادن که یکی از لذتبخشترین کارهای مادرانه است، میتواند مشکلات جسمی را برایتان همراه بیاورد و به یکی از بزرگترین دردسرهای روزهای مادریتان تبدیل شود. اگر شما هم انتظار تولد فرزندتان را میکشید یا با مشکلات ناشی از شیردهی دست و پنجه نرم میکنید، توصیههای دکتر شیرین نیرومنش، متخصص زنان و زایمان درباره مشکلات احتمالی شیردهی و روشهای صحیح برخورد با آنها را بخوانید و بعد هم، از راهنماییهای دکتر کوروش جعفریان، متخصص تغذیه برای درست غذا خوردن در دوران شیردهی استفاده کنید.
عفونت ماستیت گرفتهاید؟
اگر سینه به طور کامل از شیر تخلیه نشود، نشانههای عفونت ماستیت کمکم خود را نشان میدهد؛ نشانههایی مثل بزرگ و متورم شدن سینهها. علاوه بر این ابتلا به این عفونت باعث قرمز شدن قسمتی از سینه میشود به طوری که اگر آن را لمس کنید متوجه تودهای میشوید که اغلب فقط در یک طرف احساس میشود. ماستیت ممکن است با تب و لرز و دردهای استخوانی همراه شود. اگر گذشته از قرمزی و سفتی سینه این نشانهها را مشاهده کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید. این عفونت با درمان آنتیبیوتیکی طی هفت تا 10 روز از بین میرود.
راه چاره
بعد از زایمان و در دوران شیردهی ممکن است حجمی از شیر توسط نوزاد مصرف نشود و در سینه باقی بماند. اگر نوزاد به حد کافی و لازم شیر خورد و باز هم مادر احساس کرد سینهاش سنگین است و شیر دارد، باید به وسیله شیردوش شیر اضافی را بدوشد. اگر شما هم نیاز به دوشیدن شیر دارید، بهتر است شیر دوشیده شده را دور نریزید و در فریزر بگذارید تا در زمان نبودنتان نوزادتان بتواند از آن تغذیه کند.
در صورت بهبود پیدا نکردن ماستیت، در مجاری شیر میکروب هم اضافه میشود و باعث به وجود آمدن آبسه میشود. آبسه، نوعی توده چرکی در سینه است و اگر مادر به آن مبتلا شود، چارهای جز قطع کردن موقتی شیر دادن نخواهد داشت.
راه چاره
درمان آبسه بهسادگی ماستیت نیست. گاهی برای خلاص شدن از آن باید به عمل جراحی روی بیاورید و اگر با وجود جراحی هم مشکلتان برطرف نشد، سینه در یک عمل جراحی باید تخلیه شود.
دچار احتقان شده؟
احتقان شیر یکی دیگر از مشکلات رایج دوران شیردهی است که بیشتر گریبان خانمهایی که سزارین کردهاند را میگیرد. به این ترتیب که شیر تا سه روز ممکن است کم باشد، ولی بعد از آن حجم و ترشحش زیاد میشود. ترشح شیر این مادران گاهی آنقدر زیاد است که استفاده از پد هم مانع کثیف شدن لباسشان نمیشود.
راه چاره
تنها راه این است که بگذارید نوزاد سینه را بمکد و یک دل سیر شیر بخورد. این مشکل به مرور کمتر خواهد شد و در عوض نوزادی فربه و سیر خواهید داشت که تمایل زیادی به گریه کردن نشان نمیدهد.
فرو رفته؟
گاهی نوک سینه برجسته نمیشود و تمام مدت در هاله قهوهای فرومیرود. این حالت معمولا گذراست و دوام چندانی ندارد بهویژه اگر تکنیکهایی را که قبلا در کلاسهای دوران بارداری برای شیردهی آموختهاید، به کار بگیرید. اگر آن تکنیکها را فرا نگرفته اید یا در کلاسهای مخصوص شیردهی شرکت نکردهاید، میتوانید از توصیهای که در ادامه آوردهایم، کمک بگیرید.
راه چاره
با دست نوک سینه را بیرون بیاورید. چندین بار که این کار را تکرار کنید، مشکل برطرف میشود ولی معمولا فرورفتگی سینه اشکال جدی در شیردهی ایجاد نمیکند. چون نوزاد موقع شیر خوردن تمام هاله قهوهای رنگ را در دهان میگیرد و شیر میخورد.
مراقب خفگی باشید
نوزادان نارس که زودتر از موعد مقرر 9 ماه به دنیا میآیند و وزنشان کم است، ریفلاکس ضعیفی از خود نشان میدهند. در این حالت شیردهی بسیار خطرناک است. چون نوزاد نمیتواند درست شیر را بمکد به همین علت ممکن است شیر مستقیما وارد ریه شود و مجاری تنفسی را ببندد و در نتیجه نوزاد دچار خفگی شود.
در حالت درازکش و خوابیده به نوزاد شیر ندهید چون این احتمال وجود دارد که سینه سنگینی کند و روی بینی یا دهان نوزاد بیفتد و راه نفس را ببندد. مادر باید اطراف نوک سینه را با دو انگشت بگیرد و تنها نوک سینه در دهان نوزاد بماند. به این ترتیب نوزاد بهراحتی میتواند تنفس کند.
ترک خورده؟
در روزهای اول تا هفته دوم احتمال دارد ترکهایی روی نوک سینه ایجاد شود. این ترکها باید درمان شوند چراکه ممکن است در طولانیمدت زخم شوند و عفونت بگیرند ضمن اینکه ترکها دردناک هستند و باعث آزار مادر میشوند.
راه چاره
ترکها را چرب کنید. میتوانید با آغوز نوک سینه را چرب کنید یا از کرمهای چربکننده استفاده کنید اما حتما قبل از شیر دادن، با پنبه و آب نوک سینه را تمیز کنید. یکی از علتهای ترک خوردن در دوران شیردهی این است که وقتی نوزاد شیر میخورد، به زور و یکدفعه سینه را از دهانش بیرون میکشند. اگر حین شیر خوردن مجبور هستید سینه را از دهان نوزاد در بیاورید به آرامی انگشت تمیز و کوچک دستتان را در دهان نوزاد بگذارید و این کار را با ظرافت انجام دهید.
شیر خشک را یکبار هم امتحان نکنید
یافتههای علمی حکایت از این دارند که برای نوزاد هیچ خوراکی نمیتواند جایگزین شیر مادر شود چراکه سالمترین و مقویترین غذای نوزاد است و بس. مصرف شیر مادر آن قدر ضروری است که در یک ساعت اول نوزاد باید یکبار هم که شده سینه مادر را به دهان بگیرد حتی اگر مادر در اتاق عمل باشد در نیمساعت اول نوزاد را به مادر میرسانند تا برای مدت کوتاهی این کار انجام شود. اولین شیری که در اثر مکیدن تولید میشود، آغوز است.
در قدیم بعضیها آغوز را میدوشیدند و دور میریختند. به خاطر رنگ متمایل به زردی که داشت گمان میشد که شیر خوبی نیست و برای نوزاد ضرر دارد اما امروزه بنا به یافتههای علمی تمام آنتیبادیهایی که پیش از این در اثر ابتلای مادر به بیماریهای مختلف در بدنش تولید شده در آغوز موجود است پس به هیچ قیمتی این غذای مفید و واکسن طبیعی را از نوزاد دریغ نکنید.
راه چاره
اگر یک یا چند بار به نوزاد شیر خشک بدهید، دیگر بعید است سینه به دهان بگیرد. دلیل این است که شیر خشک شیرینتر از شیر مادر بوده و طبیعتا به مذاق نوزاد خوشمزهتر است و اگر نوزاد یکبار طعمش را بچشد حاضر نخواهد بودشیر مادر را بخورد ضمن اینکه شیر خوردن از پستانک شیشه شیر، راحتتر از مکیدن سینه مادر است و این تجربه نوزاد را تنبل میکند و دیگر از سینه مادر شیر نمیخورد.
از آن طرف گفتیم که شیر در اثر مکیدن نوزاد بهوجود میآید بنابراین اگر چند نوبت نوزاد سینه مادر را نمکد، شیر مادر به تدریج کمتر و کمتر خواهد شد و دردسرهای مضاعفی بهوجود خواهد آورد.
با نگرانها معاشرت نکنید
اطرافیان در بهبود یا وخیم کردن اوضاع مادر و نوزاد تاثیر بسزایی دارند. بعضی افراد مدام در حال تزریق حس نگرانی به مادرند. اینها یا تجربه زایمان و شیردهی خوبی نداشتهاند یا مامور جمع کردن خاطرات بد زایمان دیگران و ارائه آنها به زن باردار یا شیرده هستند در حالیکه دوران بارداری، زایمان و پس از آن میتواند برای مادر زیباترین خاطرات زندگیاش را بسازند اما به شرطی که تحت تاثیر رفتار مخرب بعضیها قرار نگیرد؛ پس حتیالامکان از معاشرت با این افراد خودداری کنید. اگر نمیتوانید، صراحتا اعلام کنید که میخواهید خودتان همه چیز را تجربه کنید و خواهش کنید نظراتشان را دیگر پیش شما ابراز نکنند. یادتان باشد کسانی که شیرخشک را پیشنهاد میکنند از همین جرگه به شمار میروند.
در مقابل این گروه، اطرافیانی قرار میگیرند که تجربیات باارزشی دارند و حضورشان در زندگی مادر، پرفایده است. سعی کنید با آنها در ارتباط باشید و صحبت کنید. اشخاصی که از نظر روحی متعادل هستند و دید منطقی و مثبتی به امور دارند، خیلی به دردتان میخورند.
نگران سرم نباشید
بعضی مادران بعد از زایمان یا در دوران شیردهی دچار ضعف میشوند و باید سرم بزنند. دیده شده وقتی آنژیوکت یا سرم به دستشان وصل است، ناراحت و مضطرب میشوند. فکر میکنند شیردهی در این حالت برای نوزاد خطرناک است درحالیکه اینطور نیست.
راه چاره
سعی کنید قوی باشید و در عین حال که از نوزاد مراقبت میکنید، اجازه ندهید افکار وسواسی سراغتان بیاید و رشته امور را در دست بگیرد. مطالعه و کسب آگاهی در دوران بارداری تا حد زیادی از این مشکلات را کاهش میدهد ضمن اینکه میتوانید از پزشک هر چیزی را بپرسید. او به شما خواهد گفت که اضطرابتان بیهوده است.
از کمشیری نترسید
در این زمینه تحقیقات بسیاری به عمل آمده است که نتایج همگی استرس را یکی از عوامل شایع کم شدن شیر دانستهاند. ناراحتی و اضطراب مادر میتواند دلایل متعددی داشته باشد. اما راهحلهایی برای کنترل اضطرابهای دوران شیردهی وجود دارد. طبیعی است که اوایل نوزاد قدری سخت شیر بخورد و تنها راهحل مسئله این است که نوزاد سینه را بمکد تا شیر بیشتری بیاید. اگر این موضوع را ندانید و تصور کنید که شیرتان کم است، قطعا استرس خواهید گرفت.
راه چاره
فقط صبر و حوصله به خرج بدهید. با روشهایی که ذکر شد، نوزاد را عادت بدهید که از شیر مادر تغذیه کند و بدانید که این روش جواب میدهد.
خوب بخوابید
مادر برای شیردادن یا در اثر گریههای نوزاد به دفعات از خواب بیدار میشود و این بریدهبریده خوابیدنها اگر طولانی باشد، ممکن است توانش را کاهش بدهد. بهخصوص اینکه بعد از زایمان طبیعی است دچار ضعف هم باشد یا ممکن است به سبب مشغله کاری و فکری نتواند درست غذا بخورد.
راه چاره
اول از همه خود مادر باید به فکر نیازهای جسمی خود باشد و بداند وضعیت تغذیه و استراحتش مستقیما روی سلامت نوزاد تاثیر میگذارد بنابراین هر وقت گرسنه شد، باید غذای مقوی بخورد. میتواند کنار دستش خوراکیهایی بگذارد و چند دقیقه یکبار چیزی بخورد.
این توصیهها را نیز جدی نگیرید:
غیر از مشکلات احتمالی در دوران شیردهی یکسری از مشکلات هم بعدا بهوجود میآیند که جنبه علمی ندارند و صرفا ساخته و پرداخته ذهن هستند ولی به باورهای غلط مادران تبدیل شدهاند و آنها را به راه اشتباهی مثل استفاده از شیر خشک راهنمایی میکنند.
شیر من نوزاد را سیر نمیکند
بعضی از خانمها در روزهای اول بعد از زایمان در شیردهی مشکل پیدا میکنند. نوزاد این مادران نمیتواند خوب شیر بخورد و بیامان گریه میکند. در حالت اول مادر خیال میکند شیرش کم است و نوزاد سیر نشده و از گرسنگی گریه میکند. در حالت دوم مادر علت را بدمزگی شیرش تلقی میکند و میگوید نوزاد شیر را چشیده و چون مزهاش را نپسندیده، دیگر تمایلی به خوردن نشان نمیدهد.
در هر دو حالت مادر به خاطر عواطف و حس مسئولیتی که دارد به شدت مضطرب میشود و به دنبال یافتن راه چاره، به شیر خشک متوسل میشود در حالیکه کم بودن شیر و بدمزگیاش واقعیت ندارد و صرفا از عدم آگاهی نشات میگیرد. اگر مادر و نوزاد هر دو سالم باشند، هیچ مشکلی بر سر راه شیر خوردن نوزاد وجود ندارد. به عبارت دیگر شیر هر زن سالمی برای هر نوزاد سالمی کفایت میکند و هیچ نیازی به غذای کمکی یا شیر خشک نیست.
سینه کوچک شیر کمتری دارد
بین خانمهایی که سینه کوچکی دارند، بعضی تصور میکنند شیرشان قطعا کم خواهد بود و از همان اول یکراست سراغ شیر خشک میروند یا در کنار شیر مادر به نوزاد شیر خشک هم میدهند. این باور در واقعیت ریشه ندارد. شیر داشتن یا به تعبیری شیر خوب داشتن هیچ ارتباطی به اندازه سینه ندارد. تعداد مادرانی که سینه کوچکی دارند ولی تا شش ماه اول؛ نوزاد؛ فقط از شیرشان تغذیه میکند، کم نیست. باید بدانید شیر در سینه مادر با مکیدن نوزاد بیشتر میشود؛ یعنی هر چه نوزاد بیشتر بمکد، شیر بیشتری به سینه مادر میآید.
آنتیبیوتیک بخور و شیر بده
گرچه گاهی اطرافیان دلیل روی آوردن مادر به شیر خشک میشوند اما توصیههای افراطی افراد غیرمتخصص را جدی نگیرید. در صورتی که بعد از زایمان مادر یا نوزاد بیمار شوند، در شیردهی مشکلاتی بهوجود خواهد آمد که مادر را مجبور به استفاده از شیر خشک میکند. در زایمانهای سزارین گاهی مادر دچار عوارض سزارین میشود و باید آنتیبیوتیک مصرف کند یا نوزاد به هر دلیلی مجبور میشود در بخش نوزادان بستری شود و در نتیجه شیردهی با تاخیر شروع میشود. در چنین شرایطی ممکن است حجم شیر کم شود یا نوزاد خیلی سختتر حاضر به مکیدن سینه شود. جز این موارد شیر مادر را با هیچ چیز دیگری عوض نکنید.
دکتر کورش جعفریان، متخصص تغذیه میگوید: شیرمادرخورها باهوشترند. بیماریهایی مثل آسم، نارسایی و فشار خون، غیر طبیعی بودن لیپید خون و چاقی، بیماریهای عفونی و تنفسی و التهاب گوش میانی کمتر شیرمادرخورها را تهدید میکند و نوزادانی که از شیر مادر تغذیه کردهاند در مقایسه با نوزادانی که شیر خشک مصرف کردهاند، ضریب هوشی بالاتری دارند. مزایای شیر مادر به این موارد مختصر نمیشود.
یکی از خواص معجزهگونه شیر مادر این است که در ساعات مختلف شبانهروز ترکیبات غذاییاش به طور خودکار تغییر میکند؛ مثلا ممکن است بر حسب نیاز نوزاد در ساعاتی آب بیشتری داشته باشد و در ساعات بعدی مواد مغذیاش بیشتر شود. این اتفاق به نفع نوزاد است و باعث سلامت او در حال حاضر و آینده میشود. اگر با این توضیحات قانع شدهاید، از راهنمایی که در ادامه آمده برای افزایش شیرتان استفاده کنید.
کربوهیدرات بخورید: کربوهیدراتها یکی از گروههای غذایی بسیار مهم هستند که به هیچوجه نباید از برنامه روزانه غذایی مادر حذف شوند. نان، غلات، سیبزمینی، برنج، میوه و لبنیات اصلیترین منابع کربوهیدرات به شمار میروند و میتوانند در افزایش شیر مادر سهم زیادی داشته باشند.
حسابی مایعات بنوشید: مادر در دوران شیردهی باید سعی کند بیش از پیش مایعات مصرف کند. بیشترین حجم شیر مادر از آب تشکیل میشود و به همین دلیل مصرف مایعات میتواند حجم شیر را افزایش دهد. غذاهای به اصطلاح آبکی مثل آبگوشت، انواع آش و سوپ حتما باید در برنامه روزانه مادر گنجانده شود. غیر از غذاها انواع نوشیدنیهای طبیعی مثل آب و آبمیوهها باید در طول روز به وفور مصرف شوند. بین آبمیوهها، آب هویج شهرت بیشتری در افزایش شیر دارد. همچنین بعضیها گفتهاند نوشیدن ماءالشعیر به شرط رعایت تعادل هم میزان شیر را بیشتر میکند.
دمنوش دم کنید: انواع نوشیدنیهای دمکردنی مثل دمنوشهای طبیعی هم در ایجاد تنوع موثر هستند و حجم شیر را افزایش میدهند. دمنوش بابونه و ریحان به این منظور بسیار توصیه شده است.
شیر را فراموش نکنید: لبنیات از آن دسته مایعاتی است که به هیچوجه نباید فراموش شود چون حذف آن میتواند به پوکی استخوان منجر شود و مصرف میزان کافی آن میتواند سبب افزایش شیر مادران شود.
سبزیخوار شوید: خواص سبزیجات و میوهها دیگر بر کسی پوشیده نیست و همه میدانند این گروه از مواد غذایی چه تاثیری بر سلامت میگذارد. البته اگر سبزیجات و میوهها به صورت خام مصرف شوند، بهتر است.
از گیاهان شیرافزا کمک بگیرید: رازیانه، مخمرهای ماءالشعیر، جوانه غلات و حبوبات، جوانه عدس و نخود، دانه کنجد، زردچوبه، گرمک، سیاهدانه، شوید، تخم شوید، تخم ترب، شیره خرما، شیره انگور جزء شیرافزاها هستند.
گیاه آرتیشو نخورید: مصرف این گیاه به هر نحوی میتواند حجم شیر مادر را کاهش دهد. بهتر است مادر در توصیههایی که از اطرافیان میگیرد و غذاهایی که کمتر میشناسد، دقت بیشتری به خرج بدهد. ضرری ندارد از ترکیبات غذایی که میخورد اطلاع کافی بهدست بیاورد چون کم شدن شیر، مادر و نوزاد را خیلی ناراحت میکند.
از تغییر طعم نترسید: تغذیه مادر ذائقه کودک را میسازد و تغذیه مادر در دوران شیردهی و حتی در دوران بارداری بر ذائقه نوزاد بعد از تولد (حتی بزرگسالی) تاثیر شگرفی میگذارد. در مطالعاتی که صورت گرفته دیده شده کودک مادری که در دوران بارداری هویج زیادی میخورده، در کودکی و بزرگسالی هم به هویج علاقه زیادی دارد یا مادری که بدغذا ست کودک بدغذایی هم دارد؛ مثلا مادری که حبوبات نمیخورده بعدها هر کاری میکند کودکش زیر بار خوردن حبوبات نمیرود.
در واقع میشود گفت، غذاهایی که مادر در بارداری و شیردهی مصرف میکند، به شکل خاطرهای در ناخودآگاه نوزاد باقی میماند. هرچه تغذیه مادر متنوعتر و سالمتر باشد، در آینده کودک ذائقه خوب و متنوعتری خواهد داشت.
میتوانید پیاز بخورید: برخی خوراکیها دارای طعم و بوی خاصی هستند و تا حدی میتوانند این خواص ظاهری را به شیر مادر منتقل کنند. سردسته این قبیل خوراکیها سیر و پیاز است. مواد غذایی دیگری مثل انواع حبوبات، ریواس، لوبیا سبز، شلغم و کلم هم روی شیر تاثیر میگذارند اما نباید این تصور ایجاد شود که چون خوراکیهایی که گفته شد روی طعم شیر تاثیر میگذارند، پس باید حذفشان کنیم اما اگر نوزادتان به طعم شیر واکنش نشان داد، تغذیه آن روزتان را بررسی کنید و مطمئن شوید که دلیل شیر نخوردن فرزندتان استفاده از آن ماده خاص است.
حسابی شیر بدهید: زردی نوزاد در اثر بالارفتن غلظت خون است. از همین رو بدن صفرا تولید میکند تا گلبولهای قرمز را کم کند. وجود صفرا در بدن نوزاد باعث بروز زردی است. بهترین کار برای کوتاه و آسان کردن زردی نوزاد، کمک به دفع صفرا از بدن است. نوزاد هرچه بیشتر شیر بخورد، صفرای بیشتری را دفع خواهد کرد؛ یعنی اگر مادر تعداد دفعات شیردهی را بیشتر کند، نوزاد عمل دفع را بیشتر انجام خواهد داد و زودتر بهبود پیدا میکند. شیردهی مکرر به شیر زیاد احتیاج دارد و تغذیه صحیح مادر و استفاده از شیرافزاهایی که گفته شد، اینجا بیشتر کارگر میشود بهخصوص اگر مادر مصرف مایعات را بیشتر کند از نظر تامین شیر با مشکلی روبهرو نخواهد شد.
مراقب حساسیت باشید: احتمال دارد نوزاد نسبت به بعضی مواد غذایی حساسیت نشان دهد. خوراکیهای حساسیتزایی نظیر ماهی، بادمجان، لبنیات، کیوی، پرتقال، گوجه، حبوبات و سبزیجات ممکن است نوزاد را ناراحت کند. او این ناراحتی را با خودداری از خوردن شیر نشان میدهد. برای اطمینان یافتن از حساس بودن نوزاد، مادر میتواند وضعیت نوزاد را به دقت کنترل کند و ببیند نسبت به کدامیک از این غذاها حساسیت نشان میدهد و در صورت شناسایی ماده غذایی حساسیتزا، آن را حذف کند.
استرس نداشته باشید
یکی از شایعترین و مهمترین عوامل کاهش میزان شیر، استرس بیش از حد است. بهترین راهکار مقابله با استرس کمک گرفتن از دیگران در نگهداری نوزاد و مطالعه و کسب آگاهی قبل از زایمان است. حمایت و کمک همسران در این شرایط نقش بسیار موثری در کاهش استرس و کم نشدن شیر دارد. (سیب زندگی)
جام جم سرا به نقل از ایسنا: مواردی از قبیل این که مادر بیمار نباید شیر بدهد و هرچه فاصله دو نوبت شیردهی بیشتر باشد، شیر بیشتری تولید و ذخیره میشود، یا زنانی که پستان کوچکی دارند نمیتوانند شیر کافی تولید کنند هم باورهای نادرستی است که در ذهن برخی شایع شده.
عدم تخلیه بموقع پستان، عفونت پستان، مصرف قرصهای پیش از بارداری، جراحی پستان، سوء تغذیه و مصرف الکل و سیگار از موادری است که موجب کاهش شیر مادر میشود. همچنین کار مادر در خارج از منزل مانع شیردهی نیست و نباید تغذیه مصنوعی را جایگزین کرد.
سابقه شیر ناکافی با فرزند قبلی، نوک پستان صاف یا فرو رفته، احتقان زیاد پستان، زخم نوک پستان، فشارخون، دیابت، بیماری قلبی و سن بالای 37 سال از جمله زمینههای خطرساز در ایجاد کمبود شیر مادر است.
علاوه بر اینها، عدم اعتماد به نفس، نگرانی و استرس، فرزند ناخواسته، امتناع شیرخوار و خستگی نیز از جمله فاکتورهای روانی در کمبود شیر مادر است.
شیردهی انحصاری و مکرر، تماس بیشتر پوست با پوست مادر با نوزاد و ارتباط چشمی در هنگام شیردهی، ایجاد اعتماد به نفس در مادران، پیگیری نوزادان ترخیص شده، بررسی علایم هشدار و خطر در مادر و نوزاد و ایجاد جو حمایتی در خانه از عوامل مهم کاهش نگرانیهای مادر و بیتابی نوزادان است. (دکتر احمد رضا فرسار - متخصص کودکان)
جام جم سرا: دکتر هرمز مظفری با اشاره به اینکه زنان باردار باید به عنوان بخشی از آزمایشهای دوره بارداری از نظر هپاتیت B مورد غربالگری قرار گیرند، گفت: در افرادی که همچنان در معرض خطر ابتلا هستند، این ارزیابی باید تا پایان دوره بارداری و هنگام زایمان تکرار شود. هپاتیت B در صورت تشخیص و درمان دیرهنگام میتواند به یک بیماری جدی آسیبرسان به کبد تبدیل شود. همچنین ویروس از یک فرد به فرد دیگر بر اثر تماس ترشحات بدن و خون منتقل میشود.
وی در ادامه افزود: اگر ابتلا به هپاتیت B در زمانی نزدیک به تولد نوزاد اتفاق افتد، شیرخوار ناقل مزمن عفونت میشود و خطر مرگ در بزرگسالی بر اثر سیروز یا سرطان کبد وی را تهدید میکند.
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، با بیان اینکه تشخیص زودهنگام این بیماری در بارداری و انجام اقدامات درمانی کنترلی در کاهش احتمال عفونت نوزاد بسیار موثر است، خاطر نشان کرد: نوزادان بیش از همه از طریق خون مادر آلوده در زمان زایمان، با ویروس هپاتیت B آلوده میشوند و باید توجه داشت که شیردهی احتمال عفونت را در شیرخواران افزایش نمیدهد.
مظفری با بیان این مطلب که هپاتیت B فقط در بررسی آزمایشگاهی از خون تشخیص داده میشود، یادآور شد: برای پیشگیری از ابتلای نوزاد، مراقبت منظم مادران ضروری است. به این ترتیب که در زمان تولد و حداکثر تا ۷۲ ساعت پس از آن ایمونوگلوبین و واکسن هپاتیت B و سه دوره تزریق واکسن به نوزاد تزریق میشود و به این ترتیب از ابتلای اکثر نوزادان به هپاتیت B مزمن جلوگیری میشود. تجویز واکسن هپاتیت B طی هر مرحله از بارداری بدون خطر است و از طریق واکسیناسیون، مادران باردار را میتوان در برابر بیماری ایمن کرد.
این متخصص کودکان در پایان گفت: با توجه به وجود احتمال ابتلا و بیاطلاعی افراد از ابتلای خود بر انجام آزمایشهای کنترلی در ابتدای بارداری از سوی متخصصان تاکید میشود تا اگر آلودگی به ویروس وجود داشته باشد از انتقال آن به نوزاد جلوگیری شود، چرا که اگر این ویروس از مادر به نوزاد منتقل شود تا پایان عمر در بدن فرد میماند. (ایسنا)
اگر از اول تا آخر بارداری، انرژی مورد نیاز مادر را در نظر بگیریم، اضافه دریافتی انرژی مادر در این دوران 300 کیلوکالری روزانه است. دریافت کالری در دوران شیردهی، در دو مرحله محاسبه میشود؛ شش ماهه اول و شش ماهه دوم شیردهی.
در شش ماهه اول شیردهی، مادر باید روزانه 330 کیلوکالری انرژی دریافتی را نسبت به قبل از بارداری افزایش دهد. در شش ماهه دوم شیردهی این میزان به 400 کیلوکالری روزانه افزایش مییابد. پس این باور که مادر شیرده باید دو برابر غذا بخورد، منجر به اضافه وزن میشود. این کار تاثیری در افزایش حجم شیر ندارد. آنچه باعث افزایش حجم شیر میشود، مکیدن شیرخوار و نحوه درست شیردهی و حجم مایعات دریافتی است.
البته کیفیت تغذیه مادر بر کیفیت شیر او تاثیرگذار است و زیاد خوردن او در این زمینه تاثیری ندارد. پس زیاد غذا خوردن مادر و بیتحرکی او باعث افزایش وزن در دوران شیردهی میشود.
آیا ارتباطی بین دریافت مواد غذایی مادر و ترکیب شیر او وجود دارد؟
بله.ترکیب شیرمادر بسیار شبیه دریافت مواد غذایی روزانه مادر است. به عنوان مثال با دریافت مواد مغذی دارای ویتامینهای محلول در آب و ویتامینهای محلول در چربی، شیرهم دارای همین ویتامین خواهد بود.
اگر مادر از منابع حاوی امگا 3 استفاده کند، شیر او حاوی امگا 3 خواهد شد که برای تکامل مغز نوزاد لازم است. برای دریافت اسید چرب امگا 3، اصلیترین منبع غذایی، منابع دریایی است. هفتهای یک تا دو بار مصرف ماهی به این منظور توصیه میشود. البته مادر میتواند بخشی از امگا 3 مورد نیاز خود را از طریق مصرف گردو یا پودر بذر کتان به دست بیاورد. مصرف روزانه دو عدد گردو همراه پنیر و نان در وعده صبحانه و مصرف روزانه یک قاشق مربا خوری بذر کتان در تامین امگا 3 مورد نیاز موثر است. مصرف بذر کتان میتواند به شکل نان و غلات بویژه غلات سبوس دار باشد. مادر با دریافت شیر نیز میتواند بسیاری از ویتامینها بویژه ویتامین B2 را تامین کند.
استفاده از میوه و سبزی هم میتواند بسیاری از ویتامینها را به بدن مادر برساند که این ویتامینها وارد شیر مادرهم میشود. میزان مصرف لبنیات در مادر شیرده نباید بیشتر از سه لیوان شیر و لبنیات باشد که 1000 میلیگرم کلسیم به بدن میرساند.
آیا مادران در دوران شیردهی نیازی به مکمل آهن دارند؟ برخی منابع مصرف مکمل آهن را تا سه ماه بعد از زایمان توصیه میکنند.
به نظر من نیازی به دریافت مکمل آهن در دوران شیردهی نداریم. با توجه به این که نیاز مادر به آهن در دوران شیردهی، نصف دوران بارداری است، مادر زمانی باید مکمل آهن مصرف کند که با کمخونی فقر آهن وارد دوران شیردهی شده باشد یا سابقه خونریزی ضمن زایمان داشته باشد.
خانمی که نوزاد 15 روزه دارد، میتواند میوه و حبوبات بخورد؟ گاه خوردن این خوراکیها نفخ ایجاد میکند.
حتما باید میوه بخورد. اگر با خوردن حبوبات نفخ میکند، آن را 24 ساعت قبل از مصرف خیس کند و آب آن را دور بریزد تا قند نامحلول آن که باعث نفخ میشود، خارج شود. اگر باز هم نفخ میکند، بهتر است علاوه بر خیساندن، یک بار حبوبات را جوش بدهد و آب آن را دور بریزد و دوباره با آب جدید بپزد.
آیا ورزش کردن روی افزایش شیر تاثیر دارد؟
در دوره شیردهی مادر از ذخیرههای چربیاش استفاده میکند. کاهش وزن درست مادر از دو محل تامین میشود ؛یکی رژیم غذایی و دوم ورزش کردن.
بهتر است مادر از یک ورزش مناسب که خیلی هم سخت نباشد و حرفهای نباشد، بهره ببرد که البته پیادهروی بسیار مناسب است و روزانه 30 تا 45 دقیقه پیادهروی به متعادل کردن وزن کمک میکند و حتی میتواند تاثیر مثبت بر شیردهی داشته باشد.
آیا درست است مادر در دوران بارداری برای کم کردن وزن اقدام کند؟
تا دو ماه اول شیردهی که شیردهی به طور کامل و مطلوب برقرار نشده، مادر نباید سعی در کاهش وزن داشته باشد، اما ورزش کردن را میتواند ادامه دهد.
دکتر فریبا کوهدانی
متخصص تغذیه و رژیم درمانی
پوسیدگی دندانهای شیری از مهمترین مشکلات دندانی دوران کودکی است
والدین باید از همان کودکی حواس شان بصورت کامل به کودک شان باشد و باید تک تک اعضای بدن شان را زیر نظر داشته باشند تا در صورت وجود مشکل برای رفع مشکل آن اقدام کنند.
موضوعی که به تازگی به میان آمده و توسط خانم اصفهانی زاده ارائه شده این است که شیر دادن در شب به کودکان سبب پوسیدگی دندان هایشان میشود.
اصفهانی زاده، پوسیدگی دندانهای شیری را از مهمترین مشکلات دندانی دوران کودکی اعلام کرد و گفت: مهمترین عامل بروز این پوسیدگی در سنین پایین، شیردهی شبانه کودکان است.
ایشان اظهار داشت: این پوسیدگیها بیشتر در سنین یک تا دو سالگی مورد توجه والدین قرار میگیرند که معمولاً درد شروع میشود، درحالی که شروع پوسیدگی از بدو رویش دندانهای شیری شروع شده است.
وی گفت: به طور متوسط میتوان ۶ دندان پوسیده شیری در یک کودک ٢ ساله مشاهده کرد، اما گاهی نیز مشاهده میشود که تمام دندانهای شیری یک کودک دارای پوسیدگی است و به ندرت کودکی را میبینیم که دندان پوسیده شیری نداشته باشد.
دبیر علمی بخش کودکان یازدهمین کنگره انجمن دندانپزشکان عمومی ادامه داد: این پوسیدگی ها در نهایت منجر به عصب کشی یا کشیدن دندان می شود و از آنجایی که کودکان کوچک توانایی کافی برای همکاری با دندانپزشک خود را ندارند، اغلب اوقات جهت انجام درمانهای دندانپزشکی بیهوشی عمومی لازم است.
مهمترین عامل بروز پوسیدگی دندان در سنین پایین، شیردهی شبانه کودکان است
وی همچنین گفت: بروز پوسیدگی دندان های شیری در دو سال اول تولد بیشتر به این دلیل رخ می دهد که مادران شیرده و مادرانی که با شیرخشک کودک خود را تغذیه می کنند، او را با شیر می خوابانند و در طول ساعات شب حین خواب، چندین وعده شیر به او می دهند. این مسئله باعث می شود که قند شیر که همان لاکتوز است، به مدت طولانی در مجاورت دندان ها باقی بماند و سبب تخریب آنها شود.
اصفهانی زاده ادامه داد: این درحالی است که اگر مادران بعد از دادن شیر، قدری به کودک خود آب بدهند و یا با یک گوش پاکن یا تنظیف مرطوب دندان ها را تمیز کنند، بروز این قبیل پوسیدگی ها به حداقل میرسد.
وی گفت:در سنین بالاتر که کودک از شیر گرفته می شود و غذا می خورد نیز اشتباه دیگری که مادران می کنند این است که به کودکان خود در وعده های متعددی موادقندی می دهند. این درحالی است که اگر تعداد دفعات خوراکی های حاوی قند را به یک تا دو وعده در روز کاهش دهند و بعد از آن به کودک خود آب بدهند تا دندانهایشان شسته شود به “جلوگیری از پوسیدگی” دندانی کمک می کند.
ایشان توضیح داد: وقتی که کودک خوراکی می خورد، محیط دهان او اسیدی می شود و اگر این خوردن خوراکی مرتب و به فواصل کم صورت گیرد، محیط دهان او در طول روز با حمله اسیدی مواجه است و فرصتی برای پاکسازی پیدا نمی کند، بنابراین دندان هایی که در این محیط اسیدی هستند به شدت در معرض تخریب قرار می گیرند.
وی ادامه داد: برخی مادران تصور می کنند که خوردن توت خشک و انجیر و کشمش بهتر از شکلات است و کمتر به سلامت دندان ها آسیب می رساند، اما واقعیت این است که این مواد به علت خاصیت چسبندگی زیاد میتوانند مدت زیادی روی دندان ها باقی بمانند و به دندان ها آسیب برسانند. پس انتخاب ماده ی قندی که سریعتر از دهان پاک میشود نیز، راهی مناسب در کاهش پوسیدگی دندانهای شیری است.
منبع:alodoctor.ir
بعضی از گیاهان ممکن است به دلایل مختلف برای تعدادی از مادران محدودیت و یا ممنوعیت مصرف داشته باشند. همچنین، بعضی از خواص یا مزه گیاهان به شیر منتقل میشود.
تعدادی از گیاهان با مکانیسمهای مختلف و اکثرا از طریق تحریک غدد تولید شیر باعث افزایش شیر مادران شیرده میشوند.
بعضی از این گیاهان ممکن است به دلایل مختلف برای تعدادی از مادران محدودیت و یا ممنوعیت مصرف داشته باشند.
همچنین، بعضی از خواص یا مزه گیاهان به شیر منتقل میشود و میتواند بر روی کودک تاثیرات مثبت یا منفی بگذارد.
مثلا بعضی از گیاهان باعث نفخ میشوند و این اثر به شیر منتقل شده و میتواند در کودک ایجاد نفخ و ناراحتی (دل درد) کند.
در بسیاری از موارد گریه نوزادان مربوط به نفخهای حاصل از این نوع تغذیه مادر میباشد.
برعکس، بعضی گیاهان معطر خاصیت ضدنفخ داشته و با ورود به شیر مادر از دل درد کودک جلوگیری میکنند؛
مانند سبزیجات خوراکی، از جمله ریحان، ترخون، زیره، رازیانه و گشنیز. از گیاهانی که در دسترس عموم قرار دارند و مصرف آنها محدودیتی ندارد، میتوان به چند گیاه زیر اشاره کرد:
گیاهان شیرافزا را بشناسید
بادام زمینی
گیاهی است با نام علمی «Arachis Hypogaea» که در جهان به نام Peanut مشهور است.
نام دیگر آن پسته زمینی و از خانواده نخود است. چون میوه گیاه در زیر خاک مراحل رشد خود را میگذراند و در پایان آن را از زیر خاک خارج میکنند بدین نام مشهور شده است.
این میوهها حاوی یک تا شش دانه تقریبا تخممرغی شکل بوده و دارای پوسته نازک قهوهای میباشند.
هر دانه رنگ سفید مایل به زرد و چرب دارای دو لپه میباشد.
قسمت مورد استفاده گیاه همین دانههاست که در بازار به صورت خام یا نمک زده و یا بو داده به فروش میرسد.
این گیاه ضدچسبندگی پلاکتها (که برای رقیق شدن خون موثر است)، ضداکسیدان، افزایش دهنده قوای جنسی، ضدقارچ، مسکن دردهای سینه و شیرافزا میباشد.
روغن بادام زمینی از روغنهای خوب خوراکی است که باعث افزایش کلسترول و چربی نمیشود و در سالهای اخیر به عنوان روغن قابل استفاده در غذا مورد توجه قرار گرفته است.
تاکنون عارضهای از بادام زمینی گزارش نشده؛ ولی ممکن است بعضی افراد نسبت به آن حساسیت داشته باشند.
روغن بادام زمینی به نام روغن آراشید (Arachid oil) معروف است که به صورت مایع با رنگ زرد روشن میباشد.
ویتامینهای B1 و D از مهمترین ویتامینهای موجود در بادام زمینی هستند.
ریحان
گیاهی است با نام علمی «Ocimum basilicum» که در جهان به نام Basil مشهور بوده و نام دیگر این گیاه ضیمران میباشد.
ریحان از خانواده نعناع است. قسمت مورد استفاده گیاه برگهای آن است.
ریحان جزء گیاهان معطر و دارای خاصیت ضدنفخ برای مادر و کودک میباشد.
این گیاه نیز شیرافزاست. از دیگر خواص ریحان میتوان به اثرات ضد درد، ضدآلزایمر، ضدسرطان، ضدتب، هضمکننده غذا، ادرارآور، قاعدهآور، مقوی معده و آرامبخشی اشاره کرد.
ریحان بنفش دیگر واریته آن است که مزه و بوی آن با ریحان سبز تفاوت دارد.
چون ریحان بنفش در ایران و نقاط معدودی از دنیا وجود دارد،
هنوز تحقیقات کاملی بر روی مواد و اثرات دارویی آن صورت نگرفته و تفاوت مواد و اثرات آن با ریحان سبز مشخص نشده است.
رازیانه
گیاهی است با نام علمی «Foeniculum Vulgar» که در جهان به نام Fennel مشهور است.
این گیاه از خانواده چتریان (جعفری) میباشد. قسمت مورد استفاده رازیانه دانههای آن است.
با توجه به اینکه دانهها حاوی اسانس معطری میباشند، این گیاه خاصیت ضدنفخ دارد که میتواند برای مادر و کودک مفید باشد.
رازیانه دارای هورمونهای گیاهی است که از طریق تحریک غدد مترشحه شیر باعث افزایش شیر مادران شیرده میشود.
میزان مصرف روزانه در حد ۵ گرم یا یک قاشق مرباخوری از دانه است.
برای تاثیر بیشتر، بهتر است دانهها را پودر کرده و روی غذا ریخت و یا آن را با شیر یا آب مخلوط نمود.
همچنین میتوان آن را با ماست مخلوط و مصرف کرد. اثرات مهم دیگر رازیانه شامل اثرات ضداسپاسم، خلطآور، ضدسرفه، افزایشدهنده میل جنسی، مقوی قلب، ادرارآور و ضدمیکروب میباشد.
با وجود آنکه از رازیانه عارضه جانبی گزارش نشده است، ولی مصرف زیاد آن ممکن است باعث استفراغ و یا حساسیت گردد. همچنین، مصرف آن در دوران حاملگی توصیه نمیشود.
سیاه دانه
گیاهی است با نام علمی «Nigella Sativa» که در جهان به نام Black Cumin مشهور است.
این گیاه از خانواده آلاله بوده و قسمت مورد استفاده دانهها میباشند.
سیاهدانه نیز از گیاهان معطر است و مصرف خوراکی آن باعث رفع نفخ در مادران شیرده و کودکان میشود.
در صفحه ۸۸ کتاب گیاهان دارویی از قول پیغمبر عظیمالشان اسلام حضرت محمد(ص) در مورد سیاهدانه چنین آمده است:
«حضرت محمد(ص) سیاهدانه را دوای همه دردها میدانستند و از ۱۴۰۰ سال قبل مصرف آن را به مسلمانان توصیه فرمودهاند؛
به همین جهت سیاهدانه یکی از مشهورترین گیاهان دارویی در جهان اسلام است». (Jamesa.Duke، چاپ سال ۲۰۰۲، آمریکا)
مهمترین اثرات گزارش شده سیاهدانه به قرار زیر است:
ضددرد، ضدسرطان، ضدحساسیت، هضمکننده غذا، ادرارآور، کاهشدهنده پرفشاری خون، کاهشدهنده اوره خون، محرک سیستم ایمنی بدن، مقوی معده و شیرافزا. روزانه مصرف ۲ گرم سیاهدانه بلامانع است.
بهتر است دانهها له شوند تا اثر آنها بیشتر گردد. گرچه عوارض جانبی از سیاهدانه گزارش نشده است، ولی توصیه میگردد این گیاه در دوران بارداری مصرف نشود.
در حال حاضر، سیاهدانه یکی از پرمصرفترین دانههای معطر، به خصوص در ادویهجات و طعمدهندهها در جهان است.
سیبزمینی
گیاهی است با نام علمی «Solanum Tuberosum» که در جهان به نام Potato مشهور است.
این گیاه از خانواده سیبزمینی میباشد. قسمت مورد استفاده سیبزمینی در حقیقت ساقههای زیرزمینی متورم شده آن است که حاوی مقدار زیادی نشاسته میباشد.
سیبزمینی بعد از رشد کامل از زیرزمین بیرون آورده میشود. این گیاه حداقل از ۲۵۰۰ سال قبل کشت میشده است و در حال حاضر نقش مهمی در تغذیه جهان دارد.
سیبزمینی از نظر پروتئین بسیار ضعیف بوده و حداکثر حاوی ۵ درصد از این ماده است، ولی از نظر وجود آهن، ویتامین C و ویتامین ۲ B (ریبوفلاوین) غنی میباشد.
این مواد بیشتر در پوست سیبزمینی وجود دارند. مهمترین اثرات سیبزمینی شامل اثرات ضددرد، ضدمیکروب، تقویتکننده قلب، ادرارآور، پایینآورنده پرفشاری خون، خوابآور، خلطآور، تقویتکننده عضلات، اشتهاآور و شیرافزا میباشد.
گرچه از سیبزمینی عوارضی گزارش نشده است، ولی قسمتهای سبز رنگ آن سمی و خطرناک است.
سموم موجود در قسمتهای سبز سیبزمینی در اثر پختن از بین میرود، ولی لازم است قبل از پخت و مصرف قسمتهای سبز سیبزمینی که اصولا زیر پوست آن قرار گرفته، دور ریخته شود.
با اینکه واریتههای مختلفی از سیبزمینی در بازار وجود دارد که گاه از نظر شکل، رنگ و مزه با هم متفاوت هستند؛ ولی ارزش غذایی و اثرات آنها تا حد زیادی مشابه است.
منبع: zendegionline.ir
دلیل اصلی ریزش مو در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی در بدن مادر است.
در طول زمان بارداری ، مادران باید ویتامین هایی مصرف کنند که ریزش مو را در آنها کاهش داده و به رشد آنها نیز کمک کند.
چرا که موها در این دوران نازک تر و شکننده تر می شوند. به هر حال ، هورمون هایی که این مشکلات بوجود می آوردند
پس از زایمان ، حدودا ۲ تا ۳ ماه بعد از متولد شدن نوزاد به وضعیت اولیه خود و قبل از بارداری باز می گردند.
به غیر از مشکلات هورمونی ، طبیعی است که زنان به دلیل فقدان ویتامین در بدن شان دچار ریزش مو بشوند.
دلیل دیگر اینست که در این دوران بدن مقدار زیادی مواد معدنی و ویتامین مورد نیاز دارد که شما باید بوسیله خوردن میوه و سبزیجات آن ها را تامین کنید.
در دوران بارداری، ریزش مو عامل شایعی نمی باشد، حتی در بعضی موارد تغییرات هورمونی در دوره بارداری ممکن است که منجر به پرمویی در خانمهای باردار شود و این حالت را در آنها بوجود آورد.
اما در عین حال ممکن است برخی مادران باردار در طول دوره بارداری آن را تجربه کنند. در هر صورت با برخی اقدامات ساده میتوان از بروز این امر جلوگیری کرد.
پس از دوران بارداری نیز ریزش مو وجود دارد و دیده می شود ، پس از دوره زایمان و شیردهی، موها مجدد به فرم طبیعی خود بازمیگردد.
زمانی که مادر دارای بیماری زمینهای از جمله سوءتغذیه و اختلالات تغذیهای باشد این پرمویی و ریزش شدید موها ممکن است، ماندگار شود.
بانوانی که قبل از بارداری رژیم غذایی مناسب داشته باشند، مشکلات و بیماریهای پوست و مو نداشته و در طی بارداری هم همه چیز خوب و طبق روال طبیعی پیش میرود.
بانوانی که برنامهریزی برای آینده جهت باردار شدن دارند از یک یا دو ماه قبل و به خصوص در ۳ یا ۴ ماه اول بارداری که هر لحظه سلولهای جنینی در حال تکامل، اضافه شدن و شکل گرفتن است از هر گونه مواد شیمیایی دوری کنند.
مهمترین علت ریزش مو در دوران نقاهت بعد از زایمان، شروع شیردهی و بازگشت هورمونهای بدن به حالت قبل از بارداری است.
روی، کلسیم و منیزیم برای گذر از دوران شیردهی و ریزش موی دورهای بعد از زایمان بسیار مفید است،مصرف شیر و لبنیات، گوشت، حبوبات مختلف، میوههای تازه و مکملهای غذایی در دوران بارداری توصیه میشود.
با مصرف غذای کافی و مکملهای مورد نیاز تحت نظر پزشک این مواد را برای بدنتان تامین کنید.
منابع:
پرشین وی
ایسنا
بخور نخورهای زمان شیردهی را میدانید؟با دلگرم همراه باشید تا با غذاهای مفید و عالی در دوران
شیردهی آشنا شوید.
در دوران بارداری، جنین بسیاری از ذخائر بدن مادر را مصرف می کند و اگر مادر در دوران شیردهی تغذیه نامناسبی داشته باشد، به مرور خصوصاً با زایمانهای مکرر قوایش تحلیل می رود.شیردهی یکی از دوران بسیار مهم از لحاظ تغذیه برای مادر به حساب می آید ، چرا که در این دوره علاوه بر خود باید مواد مورد نیاز کودک را نیز فراهم کند. مواد غذایی گوناگون می تواند بر میزان شیر و همچنین سلامت شیر مادر تاثیر گذار باشد.شیردهی یکی از دوره هایی است که در آن بدن به انرژی و موادمغذی بیشتری نیازمند است.
البته عادت های غذایی متعددی می تواند بر حجم شیر تاثیر مثبت بگذارد و سلامت مادر و کودک را تضمین کند...در مقابل، خوردن برخی خوراکی ها حجم شیر را کاهش می دهد و عوارضی برای نوزاد دارد. به بهانه روز جهانی شیرمادر، یعنی ۱۰ مرداد ماه، موضوع پوسترمان را به این عادت های غذایی اختصاص داده ایم. این عادت ها به دو گروه خوب و بد تقسیم شده اند که خوب ها، بهتر است تکرار و بدها حذف شوند.
دوازده غذا برای دوران شیردهی
12 غذای زیر، برای خانم هایی که بتازگی مادر شده اند ، بسیار مقوی است. با تغذیه از آنها، بدن شما نیز از شما تشکر خواهد کرد.یکی از بهترین غذاهای دوران شیردهی، قزل آلا است.
1. قزل آلا
هیچ غذایی کامل نیست. اما ماهی قزل آلا از لحاظ استفاده توسط خانم هایی که بتازگی مادر شده اند، بسیارنزدیک به غذای کامل است. یکی از بهترین غذاهای دوران شیردهی، قزل آلا است که مانند دیگر ماهی های چرب ، پر از چربی است که آن را DHA مینامند. DHA برای رشد سیستم اعصاب کودک شما مهم است. شیرمادر همواره حاوی DHA است؛ ولی میزان این ماده مغذی ، بستگی به نوع تغذیه مادران هم دارد.
DHA قزل آلا در حالات خلقی شما نیز تاثیر دارد. مطالعات به این نکته اشاره دارند که شاید DHA در جلوگیری از افسردگی پس از زایمان نقشی داشته باشد.
2. محصولات لبنی کم چرب
گذشته از این که از بین ماست یا شیر یا پنیر کدام یک را ترجیح می دهید ، محصولات لبنی بخش مهمی از رژیم شیر دهی سالم را تشکیل می دهند. علاوه بر تامین پروتئین ، ویتامین ب ، و ویتامین د ، محصولات لبنی یک از بهترین منابع کلسیم هستند. اگر در در دوران شیر دهی هستید ، شیر شما برای کمک به ساختن استخوان های کودک سرشار از کلسیم است، بنابراین مهم است که کلسیم کافی را برای رفع نیاز های بدن خود دریافت کنید. یکی از راه ها این است که حداقل 3 فنجان لبنیات در روز جزء رژیم غذایی باشد.
3. گوشت خالص گاو
وقتی مادری هستید که می خواهید انرژی خود را افزایش دهید، بدنبال غذاهای غنی از آهن مانند گوشت خالص گاو باشید. کمبود آهن میزان انرژی شما را پائین آورده و نمی گذارد که شما به تقاضاهای نوزاد خود پاسخ دهید. همچنین وقتی در دوران شیر دهی هستید، نیاز به تامین پروتئین و ویتامین ب-12 بیشتری دارید. گوشت گاو منبع عالی از هر دوی این مواد مغذی است.
4. حبوبات
حبوبات ، بویژه آنهایی که رنگی تیره دارند، مانند لوبیا های سیاه رنگ و لوبیای چیتی غذای بسیار مفیدی برای دوران شیر دهی است بویژه برای کسانی که گیاه خوارند. حبوبات نه تنها غنی از آهن اند ،بلکه یک منبع مناسب و کم خرجی از پروتئین غیر حیوانی با کیفیت بالا نیز هستند.
5. زغال اخته
مادرانی که در دوران شیر دهی هستند باید حتما دو وعده میوه یا آبمیوه را در روز مصرف کنند. زغال اخته غنی از آنتی اکسیدان،گزینه مناسبی برای پاسخ گویی به نیازتان است. این میوه خوشمزه، پر از ویتامین ها و مواد معدنی مناسب نیازهای شما است و مقدار مناسبی از کربوهیدرات ها را برای بالا نگه داشتن سطح انرژیتان به شما می دهد.
6. برنج قهوهای
اگر قصد دارید که پس از زایمان وزن کم کنید شاید وسوسه شوید که مصرف کربو هیدرات خود را به میزان زیادی کاهش دهید. اما وزن کم کردن یکباره ،باعث کاهش شیرمی شود و احساس سستی و تنبلی بدنبال دارد. بهتر است کربو هیدرات هایی از دانه کامل غلات مانند برنج قهوه ای را در رژیم خود بگنجانید تا میزان انرژی خود را بالا نگه دارید. و غذاهایی مانند برنج قهوه ای کالری لازم برای تولید شیر با بهترین کیفیت را ، فراهم می کند.
7. پرتقال
مغذی و سبک ، پرتقال ،میوه ای عالی برای مادران است. چون مادرانی که شیر می دهند، نسبت به مادران باردار ، نیاز بیشتری به ویتامین ث دارند، پرتقال و دیگر مرکبات، غذایی عالی برای دوران شیر دهی نیز هستند. چند جرعه از آب پرتقال در طول روز بنوشید – از فوائد ویتامین ث برخوردار خواهید شد و می توانید از نوع غنی شده با کلسیم آن استفاده کنید تا از نوشیدنی خود بهترین بهره را ببرید.
8. تخم مرغ
زرده تخم مرغ یکی از معدود منابع ویتامین د است – ماده مغذی مهمی که استخوان های شما را استحکام می بخشد و به نوزاد شما در رشد استخوان هایش کمک می کند. فراتر از آن بهترین راه برای رفع نیاز روزانه به پروتئین اند. سعی کنید دو عدد تخم مرغ را برای صبحانه میل کنید یا یک یا دوعدد تخم مرغ کاملا آبپز را در سالاد نهارتان قراردهید، یا برای شام املت با سالاد میل کنید. به عنوان بخشی از رژیم غذایی می توانید از تخم مرغ های غنی شده با DHA استفاده کنید تا سطح این اسید چرب ضروری را در شیر خود بالا ببرید.
9. نان گندم سبوس دار
اسید فولیک برای رشد کودک در مراحل اولیه حاملگی، بسیار مهم است. اما اهمیت آن فقط در این مرحله نیست. اسید فولیک ماده ای مغذی در شیر شماست که نوزاد ، به آن نیاز دارد. و همچنین برای سلامتی خودتان نیز لازم است. نان های سبوس دار و ماکارونی غنی شده پر از این ماده مغذی حیاتی هستند. همچنین این مواد به شما مقدار مناسبی از فیبر و آهن می رسانند.
10. سبزیجات برگ دار
فهرست فواید خوردن سبزیجات برگ دار مانند اسفناج، برگ چغندر و براکلی بی انتهاست. این سبزیجات پر از ویتامین آ هستند که نوزاد شما نیاز دارد. آنها منابع غیر لبنی کلسیم خوراکی هستند. ویتامین ث و آهن دارند. مهمتر از همه ، سبزیجات پر از آنتی اکسیدان هایی هستند که برای سلامت قلب مفیدند و کالری کمی دارند و خوشمزه نیز هستند.
11. غلات سبوس دار
بعد از یک شب بی خوابی یکی از بهترین غداها برای افزایش انرژی مادران در صبح ، صبحانه ای از غلات سبوس دار است. انواع مختلف غلات سرد در بازار موجودند که با ویتامین ها و مواد مغذی مهم غنی شده اند تا نیاز های روزانه شما را پاسخگو باشند. یا اینکه زغال اخته و شیر کم چربی را با آرد جو دوسر مخلوط کنید و یک صبحانه داغ از آنها بسازید.
12. آب
کمبود آب یکی از عوامل تخلیه انرژی است. بویژه مادرانی که به کودک خود شیر می دهند در خطر کاهش آب بدن قرار دارند. برای بالا نگه داشتن سطح اترژی و تولید شیر، باید مایعات کافی مصرف کنید. می توانید از بین آبمیوه و شیر برای تامین مایعات بدن خود انتخاب کنید، ولی در هنگام استفاده از مایعات دارای کافئین مانند قهوه و چای مواظب باشید.
بیش از 2-3 فنجان در روز مایعات حاوی کافئین ننوشید یا نوشیدنی خود را به مایعات بدون کافئین تغییر دهید. چون کافئین به داخل شیر نفوذ کرده و باعث می شود که نوزاد کج خلقی کند و خواب بدی داشته باشد.بنابراین با نوشیدن آب به مقدار کافی ، دچار کمبود آب نمی شوید.
آیا لازم است که در زمان شیردهی زیاد غذا بخورید؟
فرآیند تولید شیر مادر نیاز به انرژی زیادی ندارد. هر زنی متناسب با به تودهی چربی و میزان فعالیتهای جسمیاش نیاز به کالری متفاوتی دارد. برای همین مشکل است که بگوییم هر خانم شیرده دقیقاً به چه میزان کالری نیاز دارد. اما توصیه ما این است به جای دریافت کالری بیشتر سعی کنید مواد مغذی بیشتری دریافت کنید. یعنی این که تا میتوانید مواد غذایی متنوع و مقوی بخورید و مواد مغذی بدنتان را بالا ببرید.
آیا مواد غذاییای وجود دارد که میزان شیر را بیشتر کند؟
افزایش میزان شیر بیشتر بستگی به مکش نوزاد دارد تا نوع تغذیهی مادر. معمولاً فرآیند تولید شیر در همهی مادرها یکسان است. اگر تغذیهی مادر نامناسب باشد بدن او کمبود مواد مغذی نوزاد را از ذخیرههایش تأمین میکند. البته لازم نیست که خودتان را مجبور به خوردن غذاهایی بکنید که دوست ندارید. سعی کنید مواد مغذی مورد نیاز خود و نوزادتان را از مواد غذایی دیگر که باب میلتان است تأمین کنید. به عنوان مثال اگر میانهای با محصولات لبنی ندارید کلسیم مورد نیاز بدنتان را از طریق مصرف بادام، آجیل، سبزیجات برگ سبز و غیره تأمین کنید.
آیا هر غذایی که مادر میخورد روی کیفیت شیر تأثیر میگذارد؟
امکان دارد برخی از ترکیبات شیر بر اساس نوع تغذیهی مادر تغییر کند. مادرهایی که شیر خیلی غلیظ و چربی دارند معمولاً شیر کمتر و مادرهایی که شیر کم چربی دارند شیر بیشتری تولید میکنند.
آیا مادران شیرده به آهن بیشتری نیاز دارند؟
میزان آهن شیر مادر ربطی به نوع تغذیهی مادر ندارد. همانطور که گفتیم بدن مادر قادر است که نیازهای نوزاد را تأمین کند حتی اگر لازم باشد از ذخایر مادر برداشت کند. خوشبختانه در زمان شیردهی، دورهی عادت ماهانه قطع میشود و همین مسئله باعث میشود که مادرها آهنی که پیش از این هر ماه از دست میدادند را ذخیره کنند. اگر مادرها تغذیهی متنوعی داشته باشند آهن مورد نیازشان را به راحتی جذب میکنند. توصیه میکنیم از گوشت، سبزیجات سبز و تازه، غلات کامل و میوه های خشک غافل نشوید.
نکته ممنوع
قهوه نخورید
قهوه، چای و نوشابه های کولا دار به دلیل کافئینی که دارند، باعث بی قراری و بی خوابی نوزاد می شوند به همین دلیل آنها را ننوشید.
مصرف شکلات را به حداقل برسانید
شکلات هم کافئین دارد. به طوری که ۳۰ گرم شکلات تلخ دارای ۵ تا ۳۵ میلی گرم کافئین است. به همین دلیل توصیه می شود در این دوران میزان شکلات مصرفی تان را به حداقل ممکن برسانید.
بروکلی خام نخورید
بروکلی و حتی گل کلم از سبزی های نفاخ هستند و باعث بی قراری و دل دردهای کولیکی در نوزاد می شوند. به همین دلیل بهتر است بروکلی خام میل نکنید بلکه انواع بخارپز شده آن را تهیه و در حجم کم مصرف کنید.
سیر را فراموش کنید
بررسی ها نشان داده اند خوردن سیر طعم شیر مادر را تغییر می دهد و ممکن است باعث امتناع نوزاد از خوردن شیر شود. به همین دلیل توصیه می شود نه تنها سیر بلکه تمام غذاهایی که با سیر یا پودر آن تهیه شده اند، مصرف نکنید. حتی پیاز هم بهتر است در این دوران، کمتر استفاده شود.
مرکبات نخورید
این میوه ها با اینکه سرشار از ویتامین C هستند، باعث بی قراری نوزاد و حتی بروز دانه های قرمز رنگی روی پوستش می شوند به همین دلیل بهتر است کمتر آنها را میل کنید. البته برای تامین ویتامین یادشده خوردن انبه اشکالی ندارد.
آلو بهتر است مصرف نشود
این میوه خاصیت ملین دارد به همین دلیل بهتر است مادران این میوه را مرتب در برنامه غذایی روزانه شان نداشته باشند.
غذاهای تند و ادویه دار نخورید
خوردن غذاهای تند و ادویه دار هم طعم شیر را تغییر می دهند و هم باعث بی قراری و نق زدن بی مورد نوزاد می شوند. به همین دلیل توصیه می شود غذاهای تان را با آبلیمو طعم دار کنید نه با ادویه فراوان.
بادام زمینی آلرژی زاست
این مغز آلرژی زاست به همین دلیل توصیه می شود در برنامه غذایی مادر وجود نداشته باشد زیرا ترکیب های آلرژن موجود در آن ممکن است برای نوزاد ایجاد حساسیت کند.
جعفری میل نکنید
این سبزی حجم شیر را کم می کند به همین دلیل بهتر است در برنامه غذایی مادر نباشد.
منابع امگا۳ بخورید
بهتر است منابع غذایی حاوی امگا۳ در این دوران سهمی در رژیم غذایی داشته باشند زیرا دریافت این ماده مغذی به تکامل مغز و سیستم عصبی نوزاد کمک می کند، بنابراین منابع آن که شامل انواع ماهی به خصوص ماهی آزاد و تن است، حداقل ۲ بار در هفته میل کنید.
آب بنوشید
بررسی ها نشان داده اند خانم ها در دوران شیردهی به ۳ تا ۴ لیتر آب نیاز دارند و باید حداقل ۲ لیتر آب در روز بنوشند. مصرف انواع مایعات و نوشیدنی ها می تواند از کمبود آب پیشگیری کند.
شیر را فراموش نکنید
در دوران شیردهی خانم ها به ۳ تا ۴ واحد لبنیات نیاز دارند. این موادغذایی منابع پروتئین، کلسیم، ویتامین D و مایعات هستند. خوردن شیر و ماست به وسیله مادر می تواند موادمغذی ای را به نوزاد برساند که به روند رشدش کمک می کنند.
گوشت بخورید
بهتر است گوشت قرمز بدون چربی میل کنید زیرا نیاز بدن به پروتئین و ویتامین B۱۲ در این دوران افزایش می یابد. در ضمن نیاز به انرژی نیز در دوران شیردهی زیاد است، به همین دلیل توصیه می شود منابع آهن مصرف شوند زیرا دریافت آهن و پیشگیری از کمبود آن، تامین کننده انرژی مورد نیاز بدن خواهدبود.
برنج قهوه ای را انتخاب کنید
برنج از موادغذایی ای است که انرژی را تامین می کند و حجم شیر را افزایش می دهد. البته توصیه می شود نوع قهوه ای آن را مصرف کنید.
جو را فراموش نکنید
جو از موادغذایی ای است که باعث آرامش مادر می شود و به تولید شیر کمک می کند. این ماده غذایی باعث ترشح هورمون اکسی توسین می شود که در تولید شیر دخیل است، بنابراین خوردن سوپ جو، نان جو و هر غذایی که از جو تهیه شده است، به شما توصیه می شود.
اسفناج میل کنید
اسفناج از سبزی های منبع مناسب ویتامین K ،A و اسیدفولیک است. در ضمن، فیتواستروژن دارد که دریافت آن بافت پستان را تقویت و به روند شیردهی کمک می کند. پس بورانی اسفناج را فراموش نکنید.
آب هویج بنوشید
بررسی ها نشان داده اند نوشیدن آب هویج قبل از ناهار به تقویت شیردهی و افزایش حجم شیر کمک می کند. هویج از سبزی های مغذی سرشار از بتاکاروتن و فیتواستروژن هاست. به همین دلیل نوشیدن آب آن به روند شیردهی کمک می کند و عادت به خوردن آن به خانم های شیرده توصیه می شود.
زردآلو را فراموش نکنید
خوردن این میوه به خصوص نوع خشک آن برای حفظ تعادل هورمون هایی که در روند شیردهی موثر هستند، توصیه می شود. به علاوه، عادت به خوردن آن به افزایش حجم شیر نیز کمک می کند و به دلیل داشتن تریپتوفان، سطح پرولاکتین را در حد مناسب نگه می دارد.
در دوران بارداری، جنین بسیاری از ذخائر بدن مادر را مصرف می کند و اگر مادر در دوران شیردهی تغذیه نامناسبی داشته باشد، به مرور خصوصاً با زایمانهای مکرر قوایش تحلیل می رود ، استخوانهایش پوک می شود ، ریزش مو پیدا می کند و گاهی ازترس اینکه این عوارض پیش آید آنقدر پرخوری می کند که وزنش بالا رفته و بازگشت به وزن پیش از بارداری بسیار مشکل خواهد شد. پس بسیار اهمیت دارد مادر دقیقاً بداند چه میزان انرژی و مواد مغذی نیاز دارد.
* انرژی
مادر برای تهیه شیر 500 کالری انرژی اضافه بر نیاز بدنش لازم دارد. به عبارتی اگر پیش از بار داری 2000 کالری انرژی در روز نیاز او را تامین می کرده، در شیردهی 2500 کالری انرژی لازم دارد. علاوه بر این 500 کالری مقداری انرژی هم از چربی های ذخیره شده در دوران بارداری تامین می شود که این مساله باعث می شود، اگر مادر براساس مقادیر خواسته شده در این دوران، غذا مصرف کند به مرور هر ماه نیم کیلو لاغر می شود ( چاقی دوران بارداری بر طرف خواهد شد). براساس میزان انرژی لازم در دوران شیردهی ، غذاهای تامین کننده آن داده می شوند.
* پروتئین
در دوران شیردهی نیاز مادر به پروتئین فقط 15گرم اضافه می شود. ازاین رو کل پروتئین مورد نیاز حدود 65 تا70 گرم در روز است . این میزان پروتئین با مصرف 3 لیوان شیر در روز، 1عدد تخم مرغ و 180 تا 300 گرم گوشت و حبوبات تامین می شود.
* املاح
بهترین املاح کلسیم و آهن هستند که اگر مادر مشکل کم خونی داشته باشد و یا در معرض کم خونی باشد مصرف قرص فرو سولفات ضروری است. برای تامین کلسیم مادر باید در روز 3 تا 4 لیوان شیرکم چربی و سبزیجات برگ سبز مثل اسفناج ، نعناع ،جعفری ، کرفس و کلم و نیز مغز بادام و بادام زمینی مصرف کند.پس خیلی خوب است که مادر شیرده هفته ای یک بار خورش کرفس بخورد و هرروز چند عدد بادام و بادام زمینی میل کند.بهتر است مادرانی که کم خونی دارند، در دوران شیر دهی هفته ای یک بار جگر بخورند ودر طول روزحتماً 1عدد تخم مرغ و مقداری گوشت قرمز میل کنند. گردو نیز برای این مادران مفید است.
* ویتامین ها
برای تامین ویتامین های لازم ، مادر حتماً به 5 تا 6 لیوان سبزیجات تازه بصورت سالاد، سبزی خوردن و یا پخته شده در غذا نیاز دارد و بایستی هر روز 4 تا 5 عدد میوه مصرف کند.
* چربی ها
در شیرمادر یک سری چربی های غیر اشباع موجود است که در غدد پستان ساخته نمی شوند و باید از طریق غذا تامین شوند. پس بهتر است مادر هفته ای یک بار ماهی مصرف کند و از روغن زیتون در سالادش استفاده کند.
* آب
مادر در روز به 6 تا 8 لیوان آب یا آب میوه نیازدارد.
گردآوری شده ی مجله اینترنتی دلگرم
مرجان امینی