با نگاهی به آیات قرآنی و روایات فراوان ابواب مختلف مربوط به تجارت چنین نتیجه ای حاصل می شود که اسلام نگاه ویژه و بسیار مثبتی به تجارت دارد تا جایی که از مسلمانان می خواهد در معاملات و فعالیت ها و تلاشهای اقتصادی هرگز کم نیاورد و از پا ننشیند. همچنین اسلام مخالف تجمیع بی دلیل سرمایه و بلا استفاده ماندن و تمرکز بی جهت آن است. بر عکس، موافق جریان پیدا کردن و رونق و رشد اقتصاد در جوامع مسلمان است. یکی از راه های رونق اقتصاد که در روایات نیز نسبت به آن تاکید شده سفر برای تجارت است.
در آیه ۱۱ از سوره مائده می خوانیم:
«قُلْ سِیرُوا فِی الْأَرْضِ ثُمَّ انْظُرُوا کَیْفَ کانَ عاقِبَهُ الْمُکَذِّبِینَ.»
«(اى پیامبر! به آنان) بگو: در زمین بگردید، سپس بنگرید که سرنوشت تکذیب کنندگان چگونه شد؟»
***
سه نکته:
* برای تجارت سفر کنید
قرآن کریم نسبت به انجام سفر روی زمین برای طلب روزی در چند مورد توصیه نموده است. برای نمونه در آیه ۱۰ از سوره جمعه می خوانیم:
«وقتی نماز جمعه برگزار شد، در زمین منتشر شوید و در طلب روزی به داد و ستد بپردازید و خدا را بسیار یاد کنید. امید است رستگار شوید.»
همچنین در آیه ۲۰ از سوره مزمل نیز به این مفهوم اشاره شده است:
«و برخی برای تجارت سفر می کنند (و) از کرم خدا روزی می طلبند.»
** شکوفایی عقل نظری و کاربردی
از نظر اسلام تجارت و تلاش اقتصادی موجب شکوفایی اندیشه انسان است. این شکوفایی نه فقط در عرصه عقل نظری که در حوزه عقل کاربردی فردی و اجتماعی نیز تاثیر بسزایی خواهد گذاشت. لذا در جامعه ای که به تجارت و اقتصاد توجه نشود آن جامعه به سوی رکود فکری خواهد شد.
*** کدام تاجر اجر و مقام شهید را دارد؟
عبدالله بن مسعود می گوید: پیامبر اکرم (ص) فرمود: «هیچکس نیست که برای تجارت طعامی را از شهری به شهر دیگر از شهرهای مسلمین ببرد و آن را به قیمت خودش بفروشد، مگر این که جایگاهش نزد خداوند چون مقام شهید خواهد بود.» سپس آیه ۲۰ سوره مزمل را تلاوت فرمودند. (بحار الانوار، ج ۱۶، ص ۲۲)
