تأثیر هدایایی که برای اموات می فرستیم داستان

[ad_1]

فرآوری: زهرا اجلال- بخش قرآن تبیان

بهترین هدیه براى اموات

اموات و کسانى که دستشان از این عالم خاکى کوتاه گشته ، سخت در انتظارند که هدیه اى براى آن ها از سوى دوستان و بستگانشان فرستاده شود و هیچ هدیه اى شادى بخش تر از طلب آمرزش براى آنان نیست.
استغفار بهترین هدیه و برترین سوغاتى براى مردگان است که همچون نسیم خنک و دلپذیرى، در صحرایى سوزان و بى آب و علف، بر پیکر خسته انسانى از پا افتاده مى وزد و روحى تازه به او مى بخشد. طلب آمرزش براى گناهانِ اموات به سان آب سرد و گوارایى است که جگرِ سوخته لب تشنگان را مرهم مى بخشد و جان از دست رفته آنان را به ایشان باز مى گرداند.
خواندن قرآن و اهدای ثواب آن به اموات، پاداش بسیار دارد: خصوصاً در شب های جمعه.
در شب های جمعه به خواندن سوره یاسین، واقعه، جمعه، کهف و اسراء و ... ثواب زیاد دارد. در این زمینه می توانید به مفاتیح الجنان، اعمال شب جمعه مراجعه فرمایید.

در قرآن کریم نیز در باب طلب غفران این چنین آمده است؛ رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَلِوَالِدَیَّ وَ لِلْمُوْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ: ای پروردگار ما ، مرا و پدر و مادرم و همه مومنان را در روز شمار بیامرز.

توجهتان را به چند نکته در باب این آیه جلب می کنیم:

کلمه ى «والد» تنها به پدر واقعى گفته مى شود، ولى کلمه ى «أب» به غیر پدر از جمله به عمو و پدرزن نیز گفته مى شود. چون والدین ابراهیم مومن بودند، لذا در این آیه حضرت ابراهیم به والدین خود دعا می کند، ولى در آیات دیگر که کلمه ى «أب» بکار رفته و مراد عموى ابراهیم است، به دلیل مشرک بودن او، حضرت از او بیزارى می جوید.
1- تکرار کلمه ى «ربّ» در آغاز دعاهاى حضرت ابراهیم، نشانه تأثیر آن دراستجابت دعا و یا یکى از آداب آن است. «ربّ اجعلنى»
2- در دعا هم به خود توجّه کنید، «واجنبنى، واجعلنى، واغفرلى» و هم به دیگران. «وبنّى، ومن ذریتى، و لوالدى وللمومنین»
3- انسان، هم باید به فکر نسل قبل باشد، «ولوالدىّ وللمومنین » و هم به فکر نسل بعد. «و من ذریّتى»
4- در دعا، بستگان انسان بر دیگران مقدّمند. «ولوالدى و للمومنین»
5- در دعا، به فکر قیامت خود، فرزندان و جامعه باشید. «یوم یقوم الحساب»

در روایات نیز بیان شده که برای اموات از هر چیز بهتر و مفیدتر صدقه، احسان به فقرا، انجام کار نیک و اهدای ثواب آن برای مردگان است.
در روایتی رسول گرامی اسلام (صلی الله و علیه وآله) فرمود: "صدقه حرارت قبرها را از بین می برد." (میزان الحکمه، ماده صدقه، شماره 10342)

استغفار بهترین هدیه و برترین سوغاتى براى مردگان است که همچون نسیم خنک و دلپذیرى ، در صحرایى سوزان و بى آب و علف ، بر پیکر خسته انسانى از پا افتاده مىوزد و روحى تازه به او مى بخشد. طلب آمرزش براى گناهانِ اموات به سان آب سرد و گوارایى است که جگرِ سوخته لب تشنگان را مرهم مى بخشد و جان از دست رفته آنان را به ایشان باز مى گرداند.

استحباب قرائت قرآن برای اموات

در خصوص اثبات استحباب قرائت قرآن برای اموات دو نوع دلیل می توان بیان کرد: نوع اول روایاتی که به صورت کلی بیان می کند به یاد اموات و گذشتگان باشید و آنها از کارهای نیک شما بهره می برند؛ و روشن است که قرائت قرآن یکی از کارهای نیک و پسندیده است.

در این مورد روایاتی وجود دارد که به بعضی اشاره می شود:
1. از پیامبر اکرم (صلی الله و علیه وآله) نقل شده است: «مردگانتان را که در قبرها آرمیده اند از یاد نبرید. مردگان شما امید احسان شما را دارند. مردگان شما زندانی هستند و به کارهای نیک شما رغبت دارند. آنها خود، قدرت انجام کاری را ندارند، شما صدقه و دعائی به آنها هدیه کنید.» [یزدی، شیخ حسن بن علی، انوار الهدایة، ص 115]
2. حضرت امام صادق (علیه السلام) می فرمایند:«مرده به خاطر طلب رحمت و آمرزشی که برای او می شود شادمان می گردد، همانگونه که زنده بوسیله هدیه ای که به او می دهند، خوشحال می گردد.» [محجة البیضاء، ج 8، ص 292]
دست دوم روایاتی است که آثار قرائت قرآن برای اموات را بیان می کند؛ مانند این روایت: حضرت امام رضا (علیه السلام) فرمودند: «هر که قبر مومنی را زیارت کند و در کنار آن هفت مرتبه إنّا انزلناه بخواند، خداوند او را با صاحب قبر می آمرزد.» [مجلسی، محمدباقر، بحار الأنوار، ج 79، ص 169]

برای اموات از هر چیز بهتر و مفیدتر صدقه ، احسان به فقرا ، انجام کار نیک و اهدای ثواب آن برای مردگان است.
در روایتی رسول گرامی اسلام (صلی الله و علیه وآله) فرمود: "صدقه حرارت قبرها را از بین می برد." (میزان الحکمه، ماده صدقه، شماره 10342)

هدایای ما برای اموات چه تأثیری دارد؟

در باب اثرات هدایا و اعمال نیکی که به اموات هدیه می شود، توجه شما را به این داستان جلب می کنیم:
مرحوم محدث زاده نقل کرده است: وقتی که پدرم در نجف اشرف فوت کردند، ما چیزی نداشتیم که برای آن مرحوم احسان و اطعام بدهیم، من و برادرم قرار گذاشتیم که بعدازظهر هر پنجشنبه به نوبت هر کدام یک کاسه با یک کوزه آب سرد برداریم و در صحن حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) به زوار آن حضرت آب بدهیم و ثوابش را نثار پدر کنیم تا بدین وسیله احسانی به پدرمان کرده باشیم. مدتی این کار را انجام دادیم تا اینکه یک شب جمعه پدرم را در خواب دیدم که به سویم می آید ولی زبانش از دهانش آویزان است و رنگش پریده و حال پریشانی دارد، من باعجله از او استقبال کردم و جویای حالش شدم. گفت: فرزندم از تشنگی ناراحتم. عرض کردم: پدر جان الآن می روم و برایت آب می آورم. ایشان فرمود: من از آن آب کوزه صحن حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) می خواهم، در این هنگام بیدار شدم. آن روز که جمعه بود برادرم را ملاقات کردم و پرسیدم دیروز آب به زوار دادی؟ گفت: متأسفانه مسامحه کردم و آب ندادم، من خواب شب گذشته را برایش نقل کردم و او بسیار ناراحت شد. (با اقتباس و ویراست از کتاب شگفتی های برزخ)

در روایتی از پیامبر(صلی الله و علیه وآله) نقل شده است: مردگانتان را که در قبرها آرمیده  اند از یاد نبرید. مردگان شما امید احسان شما را دارند. مردگان شما زندانى هستند و به کارهاى نیک شما رغبت دارند. آنها خود، قدرت انجام کارى ندارند، شما صدقه و دعائى به آنها هدیه کنید. (الحکم الزاهرة با ترجمه انصارى ، ص 232)

کلام آخر

مولای متقیان علی علیه السلام می فرمایند: اگر می دانستیم با هم بودنمان چقدر محدود است، محبتمان نسبت به هم نامحدود می شد.
کاش می دانستیم هر آن امکان دارد برای ما هم آخر دنیا باشه (نقطه سر خط) ....

---

منابع:
اسلام کوئیست
سایت حوزه
سایت مشرق نیوز

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان
2 ساعت قبل ... طلب آمرزش برای اموات و خیرات برای آنان که حقیقتاً دستشان از دنیا کوتاه است و آرزوی بازگشت به این دنیا و فرستادن حتی یک صلوات را دارند از ...1 ساعت قبل ... عزیزان ما وقتی از این دنیا می روند عموما در برزخ گرفتار هستند و چشم امید ... تأثیر هدایایی که برای اموات می فرستیم/ داستان تأثیر هدایایی که برای ...سپس فرمود : این برادران مرده شما می گویند: وای بر ما اگر از آنچه که در دست ما بود در ... به خیرات برای اموات نیز به این چشم نگاه کنیم که ما هدایایی برای آنها میفرستیم و ...داستان. (۱) .... می توان هر عمل خیری که به قصد قربت انجام می شود ، ثواب آن را به روح اموات نثار کرد. ... پس از دفن است که اثر معنوی حاصل از آن نماز، بهترین یاور و مونس میت خواهد بود. ... 2- شریک ساختن اموات در عبادات: نیاز اموات به هدایا و اعمال نیک ما بسیار بیشتر از آن است که با هدایایی که ما به ندرت برایشان می فرستیم برطرف شود.11 سپتامبر 2011 ... سوال – در برزخ چه اعمالی به کار اموات می آید ؟ پاسخ- بطور کلی کمک های دنیوی و اعمال صالحی که می تواند به میت برسد دو چیز است . یکی آثار اعمال خودمیت .... ببینید یک تلقین بالای قبر چقدر اثر دارد . انسان نباید فقط گریه .... سوال – آیا هدیه هایی که ما برای اموات می فرستیم فورا به آنها می رسد ؟ پاسخ – بله . این هدیه ها ...یکی از این سنت ها زدن سنگ به قبر است که گاه با این دلیل همراه است که مرده صدایمان ... یادداشتهای خیرین · اهل بيت · اسلام شناسي · مهدويت · عقايد · مقالات ارسالي · داستان · سرگرمي ... وجود دارد که مردگان را از یاد نبریم و برای آنها از این دنیا خیراتی بفرستیم. ... این عمل مطمئناً برای مرده نیز تأثیر به سزائی دارد و می تواند او را در حیات پس از ...پس از آنكه دانستيم ارواح اموات ، اثرات خيرات و صدقاتى كه برايشان فرستاده مى شود در عالم برزخ مى بينند و از آن بهره مند مى شوند، مناسب است بدانيم ...24 آگوست 2013 ... هر كار خيرى كه انجام دهيد و ثوابش را به روح ميت هديه بكنيد، براى او مفيد ... از آن روايات معلوم مى شود كه مردگان اعم از افراد با ايمان و حتى افراد .... امّا مهم ترين اثر دنيوى زيارت اهل قبور براى انسان، تذكر مرگ و يادآورى اين ..... برای اموات بد وارث و بی وارث فاتحه بفرستیم باشد که روزی بعد از مرگمون کسی هم از ما یادی بکنه.تنها سوره ای که با یکی از اسما الله آغاز می شود اسم مبارک رحمن ، سوره ی الرحمن است ... برادان و خواهران عزیزمان که در روز عزیز (ایام لیله القدر ) در اثر زلزله جان خود را از دست دادند را .... بر من بسیار صلوات فرستید؛ زیرا صلوات بر من نوری است در قبر،یکی از این سنت ها زدن سنگ به قبر است که گاه با این دلیل همراه است که مرده صدایمان را بشنود. ... وجود دارد که مردگان را از یاد نبریم و برای آنها از این دنیا خیراتی بفرستیم. ... این عمل مطمئناً برای مرده نیز تأثیر به سزائی دارد و می تواند او را در حیات پس از .... داستانهای خواندنی · کاریکاتور و تصاویر طنز · دنیای ضرب المثل · بازیهای محلی ...

عبارات مرتبط با این موضوع
راههای مهم غلبه بر شیطان هر جایی که شیطان بر قلب انسان چیره شد انسان را غافل می کند و از این غفلت او نهایت سوء تأثیر هدایایی که برای اموات می فرستیم داستان طلب آمرزش برای اموات و خیرات برای آنان که حقیقتاً مان نیز می برای اموات و خیرات اشکی که اموات نیز از آن بهره می برند کهامواتنیزمی آن گریستن هایی که برای خدا باشد و جنبه ی تأثیر هدایایی که برای اموات می فرستیم داستان مقالات قرآنی او تأثیر می هدایایی که برای اموات می فرستیم داستان طلب آمرزش برای اموات و متفرقهآیا قرائت فاتحه یا هر گونه خیراتبرای اموات به آنها برای اموات به آنها می که برای اموات انجام می برای آنها می‌فرستیم و اموات را با چه هدایایی شاد کنیم قبر، حالات قبر، نکیر اموات را با چه هدایایی شاد کنیم قبر، حالات قبر، نکیر لابی اعمال و هدایایی که در برزخ به کار اموات می آید یاد مرگ اعمالوهدایایی ما برای اموات می فرستیم هدایایی که زندگان برای داستان دختر باکره ای که در اموات پایگاه دانش و اطلاعات اموات اموات آخرت تاثیر خواهد داشت برای برای اموات می‌فرستیم که ما هدایایی برای بیت الزهرا اندیمشک تأثیر هدایایی که برای اموات می فرستیم داستان از تأثیر هدایایی که برای اموات یاد مرگ درست است که هدایایی که برای اموات می دهیم ما برای اموات می فرستیم که این داستان بهترین داستان، بدترین فیلم بهترین تأثیر هدایایی که برای اموات می فرستیم بهترین داستان یاد می پایگاه تاثیر کاملا

تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی

[ad_1]

کد مطلب: 412138

بعد از شکست هیلاری کلینتون؛

تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی

بخش دانش و فناوری الف،19 آبان95

هیلاری کلینتون درباره بخش آی تی و توسعه اینترنت برنامه‌های مشخصی داشت اما ترامپ خیلی دراین‌باره در کمپین‌های خود حرف نزد و برنامه داخلی هم برای توسعه آی تی در آمریکا نداشت.

تاریخ انتشار : چهارشنبه ۱۹ آبان ۱۳۹۵ ساعت ۱۵:۴۸

 خبرآنلاین، این در حالی است که کمپین ترامپ فنی نبوده اما موضع اخیر ترامپ درباره معامله 85 میلیارد دلاری AT&T و خرید تایم وارنر که گفته بود اگر رئیس‌جمهور شود این معامله را بر هم خواهد زد و همچنین ابراز نگرانی ازانتقال مدیریت اینترنت به روسیه و چین می‌تواند دنیای آی تی را  وارد مرحله تازه‌ای از بحران کند.

موضع ترامپ در برابر اپل و قول بازگرداندن کارخانه اپل از چین به امریکا چالش دیگری است که می‌تواند به این بحران دامن بزند.

از سوی دیگر نامه 140 مدیر ارشد سیلیکون ولی علیه ترامپ از یاد رئیس‌جمهور برگزیده نخواهد رفت و قطعاً چالش‌های جدیدی را ایجاد خواهد کرد.

حمله ترامپ به گوگل و متهم کردن این کمپانی به تغییر نتایج جستجو به نفع هیلاری را یادمان نمی رود. موضع ترامپ در مناظره سایبری با کلینتون برای فشار وارد کردن بر کمپانی های آی تی برای نابودی داعش در فضای مجازی نیز قابل ذکر است.

به‌هرحال آنچه برای ترامپ مهم است بازگرداندن عظمت به یونایتد استیت است که دائما در شعارهای انتخاباتی روی آن تکیه کرد و بخش آی تی اگر باعث رونق جیب و اقتصاد آمریکایی شود قطعاً ترامپ با آن کنار خواهد آمد تا جایی که ممکن است با کمپانی‌های بزرگی مانند اپل دربیفتد تا آن را صددرصد یک برند آمریکایی کند!

یادمان نرود که برگزیت در انگلیس باعث فرار بخشی از صنایع و سرمایه‌گذاران آی تی از این کشور شد و ممکن است استراتژی‌های ناسنجیده ترامپ برای سیلیکون ولی باعث فرار نوابغ آی تی از امریکا نیز شود.

کلمات کلیدی : دانش و فناوری+ دنیای آی‌تی

نظراتی که به تعمیق و گسترش بحث کمک کنند، پس از مدت کوتاهی در معرض ملاحظه و قضاوت دیگر بینندگان قرار می گیرد. نظرات حاوی توهین، افترا، تهمت و نیش به دیگران منتشر نمی شود.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان


عبارات مرتبط با این موضوع
عصر ایران شاهکاری بی نظیر در فرودگاه سنگاپور عکس تایتانیک این بار در چین ساخته می شود ‏عکس موتور جستجوی قطره نوع خودرو قیمت کارخانه قیمت بازار تیپ بولتن نیوز خبر فارسیبارسلونا امروز در نوکمپ میزبان مالاگا خواهد بود و پیروزی در این بازی می تواند حکم به خبرگزاری جمهوری اسلامی وب سایت خبرگزاری جمهوری اسلامیایرنا آخرین رخداد های ایران و جهان در حوزه های سیاسی مجله اینترنتی برترین ها پورتال خبری و سبک …سیب زمینی در ایران زود جایگاهی درخور یافت و به مذاق مردمان خوش نشست و لازم نیامد کسی پول نیوز این قیمت، خود توجیه کننده صعود تومانی نرخ مبادلاتی دلار در لایحه بودجه است، نرخی اخباراخبارروزاخبار روزاخبار مهم روزاخبار مهم امروز اخباراخبارروزاخبار روزاخبار مهم روزاخبار مهم امروزاخبار داعشاخبار ایرانآخرین الف محدوده‌ ی قرمز دور موتور به چه معناست؟رنگ قرمز در دور موتور سنج هر خودرو به منظور نمایش دادن خطر در این محدوده استمطالعات امنیت بین الملل ومسائل استراتژیک …سیاستخارجیوجنگ سرد خاتمه یافت و آمریکا خود را پیروز دنیای بعد از آن می دانست؛ اما تحولات اخیر آیا افراد باهوش‌ احمق‌اند؟هرچه بیشتر بکوشیم که خودمان را بشناسیم در عمل فهم کمتری از خود به دست می‌آوریم‎ الف تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی درباره بخش آی تی و توسعه اینترنت برنامه‌های مشخصی داشت اما ترامپ آی تی در آمریکا تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی آفتاب هم برای توسعه آی تی در آمریکا تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای ایران پرس نیوز تأثیر پیروزی ترامپ در تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی در حوزه آیتی اعلام کرده بود اما ترامپ در حوزه آیتی اعلام کرده بود اما ترامپ در حوزه آیتی اعلام کرده بود اما ترامپ ایتنا ارسال این مطلب به دوستان رخش ایتنا ارسال این مطلب به دوستان رخش ایتنا ارسال این مطلب به دوستان رخش دونالد ترامپ با زور کارخانه‌های اپل دونالد ترامپ با زور کارخانه‌های اپل دونالد ترامپ با زور کارخانه‌های اپل سرویس ضد جاسوسی روسیه به نفع ترامپ سرویس ضد جاسوسی روسیه به نفع ترامپ سرویس ضد جاسوسی روسیه به نفع ترامپ امروزنامه ارسال این مطلب به دوستان امروزنامه ارسال این مطلب به دوستان امروزنامه ارسال این مطلب به دوستان تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی آفتاب تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی موضع ترامپ در برابر اپل و قول تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی تهران پرس درباره بخش آی تی و توسعه اینترنت برنامه‌های مشخصی داشت اما ترامپ آی تی در آمریکا تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی هم برای توسعه آی تی در آمریکا تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی مهتاب –تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی تأثیرپیروزیترامپد هیلاری کلینتون درباره بخش آیتی و توسعه اینترنت برنامه‌های مشخصی داشت اما ترامپ خیلی دراین تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی باعث فرار نوابغ آی تی از امریکا تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی تأثیرپیروزی آی تی و توسعه اینترنت برنامه های مشخصی داشت اما ترامپ خیلی دراین باره در کمپین های خود حرف تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی ترامپ در انتخابات آمریکا بر

تأثیر پیروزی ترامپ بر دنیای آی تی

[ad_1]

خبرآنلاین: هیلاری کلینتون درباره بخش آی تی و توسعه اینترنت برنامه‌های مشخصی داشت اما ترامپ خیلی دراین‌باره در کمپین‌های خود حرف نزد و برنامه داخلی هم برای توسعه آی تی در آمریکا نداشت.

 

این در حالی است که کمپین ترامپ فنی نبوده اما موضع اخیر ترامپ درباره معامله 85 میلیارد دلاری AT&T و خرید تایم وارنر که گفته بود اگر رئیس‌جمهور شود این معامله را بر هم خواهد زد و همچنین ابراز نگرانی ازانتقال مدیریت اینترنت به روسیه و چین می‌تواند دنیای آی تی را  وارد مرحله تازه‌ای از بحران کند.

موضع ترامپ در برابر اپل و قول بازگرداندن کارخانه اپل از چین به امریکا چالش دیگری است که می‌تواند به این بحران دامن بزند.

از سوی دیگر نامه 140 مدیر ارشد سیلیکون ولی علیه ترامپ از یاد رئیس‌جمهور برگزیده نخواهد رفت و قطعاً چالش‌های جدیدی را ایجاد خواهد کرد.

حمله ترامپ به گوگل و متهم کردن این کمپانی به تغییر نتایج جستجو به نفع هیلاری را یادمان نمی رود. موضع ترامپ در مناظره سایبری با کلینتون برای فشار وارد کردن بر کمپانی های آی تی برای نابودی داعش در فضای مجازی نیز قابل ذکر است.

به‌هرحال آنچه برای ترامپ مهم است بازگرداندن عظمت به یونایتد استیت است که دائما در شعارهای انتخاباتی روی آن تکیه کرد و بخش آی تی اگر باعث رونق جیب و اقتصاد آمریکایی شود قطعاً ترامپ با آن کنار خواهد آمد تا جایی که ممکن است با کمپانی‌های بزرگی مانند اپل دربیفتد تا آن را صددرصد یک برند آمریکایی کند!

یادمان نرود که برگزیت در انگلیس باعث فرار بخشی از صنایع و سرمایه‌گذاران آی تی از این کشور شد و ممکن است استراتژی‌های ناسنجیده ترامپ برای سیلیکون ولی باعث فرار نوابغ آی تی از امریکا نیز شود.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان
2 ساعت قبل ... هیلاری کلینتون درباره بخش آی تی و توسعه اینترنت برنامههای مشخصی داشت اما ترامپ خیلی دراینباره در کمپینهای خود حرف نزد و برنامه داخلی هم برای ...10 دقیقه قبل ... خبرآنلاین: هیلاری کلینتون درباره بخش آی تی و توسعه اینترنت برنامه های مشخصی داشت اما ترامپ خیلی دراین باره در کمپین های خود حرف نزد و برنامه ...n n n تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آیتی n n n به گزارش خبرآنلاین، این در حالی ا.آیتی دنیای بر آمریکا انتخابات در ترامپ پیروزی تأثیر.2 ساعت قبل ... مطالب مرتبط: لیلاز: پیروزی ترامپ، برای "برجام و قراردادهای خرید هواپیما" خطر ندارد ... تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی تی ...2 ساعت قبل ... پیروزی دونالد ترامپ نامزد جمهوریخواهان در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در رقابت با ... تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی تی ...1 ساعت قبل ... وزیر خارجه آلمان با اشاره به پیروزی کاندیدای جمهوری خواه در انتخابات ریاست جمهوری ... تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی تی ...2 ساعت قبل ... تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آیتی به گزارش خبرآنلاین، این در حالی است که کمپین ترامپ فنی نبوده اما موضع اخیر ترامپ ...دومین مناظره ترامپ و کلینتون تأثیر بیسابقهای را روی ارزش پزو داشت و بازارها و معامله گران آسیایی بر ... تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آیتی.خبر احتمال پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا باعث تأثیر منفی بر بازارهای مالی و ... بر اساس این گزارش امکان پیروزی ترامپ سبب کاهش شدید قیمت نفت در بازار ...

عبارات مرتبط با این موضوع
موتور جستجوی قطره نوع خودرو قیمت کارخانه قیمت بازار تیپ الف واکنش موگرینی به پیروزی ترامپمسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا می گوید که انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهور آتی دونالد ترامپ چهل و پنجمین رئیس جمهور آمریکا شد؛ ترامپ …دونالدترامپچهلوبر همین اساس انتخاب ترامپ به عنوان نه به کل سیستم سیاسی آمریکا قلمداد شده و اگر چنین – پل معلق شیشه‌ای چین دو هفته بعد از افتتاح بسته شدعصر ایران در جامعه ای که بی اخلاقی از در و دیوار می ریزد و از بام تا شام حرف از اختلاس و دریافتی اخبار،اخبار هنرمندان،اخبار بازیگران،خبرهای دنیای …اخبار فرهنگی،بازیگران هالیوود،اخبار هنرمندانبازیگران،سریال،فیلم،اخبار بازیگران الف ریاست جمهوری ترامپ؛ تهدید است یا فرصتپیروزی ترامپ را اگر از دید رسانه‌های اصلی آمریکایی نگاه کنیم، تجسم حیرت، پول نیوز این قیمت، خود توجیه کننده صعود تومانی نرخ مبادلاتی دلار در لایحه بودجه است، نرخی اخبار،اخبار سیاسی،اخبار سیاسی ایران،سیاست …اخبار سیاسی آخرین اخبار سیاسیاخبار جدید اخبار ایرانسیاست خارجی اخبار سیاسی روز سایت خبرنو اخبار روزخبر نــو مجله اینترنتیسایت ایران جیب یک سایت اطلاع رسانی از قیمت طلا ، ارز ، خودرو و است و اخبار روز و قیمت الف تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی درباره بخش آی تی و توسعه اینترنت برنامه‌های مشخصی داشت اما ترامپ خیلی آی تی و توسعه تأثیر پیروزی ترامپ بر دنیای آی تی هیلاری کلینتون درباره بخش تأثیر پیروزی ترامپ بر دنیای آی تی تأثیر پیروزی ترامپ بر دنیای آی تأثیر پیروزی ترامپ بر دنیای آی تی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی ایتنا ارسال این مطلب به دوستان رخش ایتنا ارسال این مطلب به دوستان رخش ایتنا ارسال این مطلب به دوستان رخش سرویس ضد جاسوسی روسیه به نفع ترامپ سرویس ضد جاسوسی روسیه به نفع ترامپ سرویس ضد جاسوسی روسیه به نفع ترامپ امروزنامه ارسال این مطلب به دوستان امروزنامه ارسال این مطلب به دوستان امروزنامه ارسال این مطلب به دوستان انتروکولیت سودومامبرانو انتروکولیت سودومامبرانو انتروکولیت سودومامبرانو تأثیر پیروزی ترامپ بر دنیای آی تی تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی چین می‌تواند دنیای آیتی را وارد اجتماعی » تأثیر پیروزی ترامپ بر دنیای آی تی تأثیر پیروزی ترامپ بر می‌تواند دنیای آی تی را گذاران آی تی از این تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی فناوری تأثیر پیروزی ترامپ بر دنیای آی تی کشاورزنیوز تأثیرپیروزی هم برای توسعه آی تی در کمپین ترامپ فنی نبوده اما پیروزی ترامپ بر دنیای آی تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی تأثیر پیروزی ترامپ بر دنیای آی تی هیلاری کلینتون درباره بخش آی تی و توسعه اینترنت برنامه‌های مشخصی داشت دونالد ترامپ تأثیر پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بر دنیای آی‌تی تأثیرپیروزی هیلاری کلینتون درباره بخش آی تی و توسعه اینترنت برنامه های مشخصی داشت اما ترامپ خیلی دراین تأثیر پیروزی ترامپ بر دنیای آی تی هیلاری کلینتون درباره بخش آی تی و توسعه اینترنت برنامه‌های مشخصی داشت اما ترامپ خیلی دراین مروری بر دنیای تکنولوژی

تکاثر و تأثیر آن بر زندگی در سیره‌ی رضوی

[ad_1]

چکیده

موضوع سرمایه و انباشتن آن در جامعه‌ی بشری از جمله مشکلات ویرانگر در همه‌ی اعصار بوده است. امروزه به واسطه‌ی ابزارهای جدید، محاسبه‌های رایانه‌ای، ماشینی شدن ابزارهای تولید و مصرف، دامنه‌ی تخریب و تأثیرگذاری این بیماری بزرگ اجتماعی، بسیار عمیق‌تر شده است. از رهاوردهای شوم آن می‌توان به جنگ‌ها و نابسامانی‌های گسترده در ابعاد اجتماعی که از طریق انباشتن سرمایه و ایجاد نظام سرمایه‌داری است، اشاره کرد. در این نوشتار که به روش توصیفی - تحلیلی سامان یافته، سعی شده تا نظام سرمایه‌داری و تکاثرگرایی که از جهت مفهومی، مصداقی و کاربرد قرآنی، همان فزون‌طلبی، برتری‌جویی و پیشی گرفتن از دیگران در اندوختن مال است، در سیره‌ی قولی و فعلی امام رضا (علیه‌السلام)، با معیارها و ملاک‌های تکاثر به طور عام و تکاثرگرایی و آثار مادی و معنوی آن بررسی شود. واکاوی سیره و روایت‌های رضوی نشان می‌دهد اصالت دادن به مالکیت انسان، انحصار و احتکار و بینش غلط در کسب مال، از مهم‌ترین معیار و ملاک‌های تکاثر در آموزه‌های دینی است. از سوی دیگر، رباخواری، کم‌فروشی، استثمار و تجمل‌گرایی، از آثار مادی و ترک کارهای خیر و گرایش به سودجویی، بی‌مسئولیتی و فراموش کردن آخرت نیز در شمار آثار معنوی تکاثر بر زندگی شمرده می‌شود.

مقدمه

نظام سرمایه‌داری از طریق تکاثر توانسته زمام امور جامعه را برعهده گیرد و جایگاه اجتماعی خود را با زر و زور در میان اقشار مردم در دوره‌های زندگی بشری ارتقاء بخشد و حاکم بلامنازع مردم در این میان شود. در چنین نظامی، انسان، آزادی لازم و شایسته‌ای در حیات مادی، معنوی و اعتقادی خود ندارد. عملکرد او فقط در چارچوب‌هایی ظاهر می‌شود که نظریه پردازان انسان‌گرا از قبل برای وی مقرّر کرده‌اند. این بدان معناست که انسان در نظام جدید بشری، به شیوه‌ی نو در اسارت و یوغ نظام فکری، فرهنگی، عاطفی و مذهبی به سر می‌برد. انسان در چنین نظامی، مسخ و از درون تهی می‌شود. این ضربه‌ی سهمگین و جبران‌ناپذیر بر پیکره‌ی مقدس انسان الهی، بخشی از رهاورد نظام سرمایه‌داری جدید به شکل تکاثر است و برای نجات، راهی جز شناخت درست این پدیده و منشأ آن در بُعد انسان‌شناسی با توجه به معیارهای اصیل الهی در قرآن و روایت‌ها وجود ندارد. از این‌رو به بخشی از تعالیم امام رضا (علیه‌السلام) - به عنوان مفسّر وحی - اشاره شده است.

موضوع‌شناسی

موضوع سرمایه و ثروت، قلمروی زیادی دارد، یکی از آنها در جهان‌بینی توحیدی، تکاثر بوده که از مظاهر حیات مادی شمرده شده و تأثیر بسزایی بر سرنوشت انسان گذاشته است.

1. سرمایه و ثروت در اسلام

در جهان‌بینی انسانی اسلام، اینکه فرد فقط به بُعد مادی بیندیشد و تمام سعی خود را به جمع‌آوری ثروت (تکاثر) معطوف دارد، مقبول نیست و بارها نسبت به کسانی که همه‌ی همت خود را به زندگی مادی گره زده‌اند، هشدار داده شده است. «أَفَرَأیْتَ الَّذِی کَفَرَ بِآیَاتِنَا وَقَالَ لَأُوتَیَنَ مَالاً وَوَلَداً؛ ای رسول، دیدی حال آن کس را که به آیات ما کافر شد و گفت: من البته مال و فرزند بسیار خواهم داشت» (مریم / 77).
آیات و روایت‌ها، چنین اندیشه‌های غلطی را مایه‌ی اسارت و اختناق مادی بشر دانسته و توصیه می‌کنند فریب آن را نخورند، چون نتیجه‌ی قهری کثرت‌طلبی و تکاثر بی‌حد و مرز، باعث تباهی شده، انسان را کم کم به کام هلاکت کشانده و در زمره‌ی زیانمندترین مردم در معامله‌ها و نومیدترین آنها در تلاش و سعی قرار می‌دهد (شریف رضی، 1414 ق: 552). قرآن تصویر چنین نمونه‌هایی - مانند فرعون، قارون و ابوجهل - را که مصداق بارز این رفتارهاست بیان می‌دارد. «یَقُولُ أَهْلَکْتُ مَالاً لُبَداً؛ می‌گوید: مال بسیاری تلف کردم» (بلد / 6؛ زخرف / 52؛ قصص / 78). البته در صورتی که ثروت در خدمت اهداف و انگیزه‌های الهی قرار گیرد، در آموزه‌های دین مورد تمجید و ستایش قرار گرفته (مفضل بن عمر، 1379: 52) و آن را موجب تقرب به خدا (سبأ / 37)، شاخصی برای جهاد در راه خدا (نساء / 95) و فضل خدا (جمعه / 10) شمرده است. همچنین نبودن یا کمبود ثروت را برای چنین اهدافی مایه‌ی سقوط فرد و جامعه دانسته و آن را «موت الاکبر» می‌داند (قمی، 1414 ق، ج 2: 715) و دوست نداشتن آن، به منزله‌ی شایستگی نداشتن فرد تلقی می‌شود، امام صادق (علیه‌السلام) می‌فرمایند:
لَا خَیْرَ فِی مَنْ لَا یُحِبُ جَمْعَ الْمَالِ مِنْ حَلَالٍ یَکُفُّ بِهِ وَجْهَهُ وَ یَقْضِی بِهِ دَیْنَهُ وَ یَصِلُ بِهِ رَحِمَهُ؛ در کار کسی که مال را دوست ندارد، برای اینکه به وسیله‌ی آن، آبروی خود را حفظ کند،‌ بدهی‌های خود را بپردازد و نیز صله‌ی رحم انجام دهد، خیر و شایستگی وجود ندارد (کلینی، 1350، ج 5: 72).

مفهوم‌شناسی تکاثر

کلمه‌ی تکاثر از ریشه‌ی «کثره» نقیص «قله» ثلاثی مزید و از باب تفاعل است (ابن فارس 1404 ق، ج 5: 160)، بدین معنا که شخصی به دیگری فخر بفروشد که مال و فرزند بیشتری دارم (طباطبایی، 1390، ج 29: 288). واژه‌ی «تکاثر» و «مکاثره» مترادف هستند و به معنای رقابت و پیشی گرفتن از دیگران در ثروت‌اندوزی است (راغب اصفهانی، 1412 ق: 703).
با توجه به این معانی، در واقع تکاثر از طریق مال‌اندوزی، دشمنی خدا را برمی‌انگیزد و به وسیله‌ی آن بر دوستداران خدا فخر می‌فروشد (فخر رازی، 1423 ق، ج 15: 134).
خاستگاه و منشأ تکاثرطلبی، قوه‌ی شهوانی و تعلق‌های دنیوی است (مصطفوی، 1430 ق، ج 10: 29). گرایش به آن،‌ این صفت را در وجود آدمی متجلی کرده و او را در جهت مال‌اندوزی و افزون‌طلبی سوق می‌دهد. از دیگر عوامل عمده‌ی بروز این حس (قوه‌ی شهوانی)، جهل و نادانی نسبت به پاداش‌ها و کیفرهای الهی و بی‌ایمانی به معاد و (مکارم شیرازی و همکاران، 1366، ج 27: 281) ناآگاهی نسبت به ضعف‌ها و ناتوانی‌های فردی یا نگرش‌های سیستمی سرمایه‌داری است (صدر، 1350: 302).

1. کاربردهای قرآنی

واژه‌ی تکاثر دو بار در قرآن کریم آمده است. در یک سوره (همزه / 1) بدون متعلق آمده و در دیگری (حدید / 20) با متعلق آن که اولاد و اموال ذکر شده است (صافی، 1418 ق، ج 27: 153). البته از نگاه قرآن، دامنه و گستره‌ی آن مربوط به مصادیقی (هلالی، 1405 ق، ج 2: 953) است که منجر به دوری از خداوند متعال می‌شود (نور / 37) و به دنبال آن سرکشی و طغیان فرد (علق / 7) سرلوحه‌ی زندگی قرار گرفته و همیشه با نگاه کوته‌بین خود، مال و اولاد را پشتوانه‌ی خود می‌داند (سباء / 34). از این رو، لحن کلام چنین تفکری، بزرگداشت خود و نادیده گرفتن مقام و شأن خدا خواهد بود (کهف / 34)، در حالی که اینها در پیشگاه خداوند در روز حساب برای صاحب چنین تفکری منفعت ندارد (شعراء / 88).

ملاک و معیارهای تکاثر

کسب ثروت از راه و روش‌های غیرمعمول، مغایر آموزه‌های دینی و در حقیقت به عنوان یک ضد ارزش قلمداد شده است (مصباح الشریعة منسوب به جعفر بن محمد (علیه‌السلام)، 1360: 38). تعلق انسان به اشیاء که باعث برهم زدن توازن ثروت در جوامع انسانی شده (مطهری، بی‌تا، ج 2: 107)، از عمده‌ترین عوامل انحطاط جامعه‌ی انسانی است. باید دانست که دلیل این امر ریشه در جهان‌بینی نادرست بشر دارد، چون جهان‌بینی و نگرش افراد، ماهیت زندگی انسانی را شکل می‌دهد و همین امر نادرست، بر هدف، معنا و سبک زندگی تأثیر می‌گذارد.
لذا ملاک و معیارهای غلط، حاکمیت ارزش‌های نظام سرمایه‌داری و مال‌اندوزی، می‌تواند زمینه‌های منجر به پیامدهای خطرناک را به وجود آورد.

1. اصالت دادن به مالکیت انسان

در جهان‌بینی‌های غیر الهی که مبنای آن بر اصالت نفع فرد (اصالت نفع) قرار دارد (ایروانی، 1391: 56)، همواره مالکیت به عنوان پدیده‌ای اثرگذار در طول تاریخ، خود را نشان داده است و توانسته منشأ بسیاری از فسادها و بیدادگری‌ها در عرصه‌ی اجتماعی باشد. دلیل اصلی این نقش محوری در مالکیت، به انسانِ کاملاً نیازمند برمی‌گردد، چون انسان، همیشه درصدد رفع نیازهای خود برآمده و به دنبال تأمین آرامش جسمی، مادی، روحی و روانی خود است.
تأمین نیازهای انسانی نیازمند داشتن مال و توانایی‌های دیگر است و همین امر باعث بروز مالکیت در زندگی انسان می‌شود. گرچه مالکیت، رابطه و پیوندی است میان شخص و چیزی که آن را به نحوی به دست آورده (سبحانی، 1391: 47)، اما این امر می‌تواند حس فزون‌طلبی را در انسان ایجاد کند و اکتفا نکردن به نیازهای کنونی و در نظر گرفتن آینده نیز می‌تواند مزید بر علت این حس که همان تکاثر است، باشد. انباشتن ثروت و گردآوری کالاها از همین معبر رخ می‌دهد و باعث بر هم زدن تمام مقدّرات جوامع انسانی می‌شود.
امام رضا (علیه‌السلام) در ذیل آیه‌ی «وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُم مِن شَیْ‌ءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبَى...» (انفال / 41) فرمودند:
فَتَطَوَّلَ عَلَیْنَا بِذَلِکَ امْتِنَاناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً إِذَا کَانَ الْمَالِکُ لِلنُّفُوسِ وَ الأمْوالِ وَ سَائِرِ الأشْیَاءِ الْمَلِکَ الْحَقیِقِیَّ وَکانَ مَا فِی أیْدِی النَّاسِ عَوَارِیَ وَ أَنَّهُمْ مَالِکُونَ مَجَازاً لَا حَقیِقَةً لَهُ؛ و از آن جهت چنین کرد تا با رحمت خود بر ما منت گذارد، زیرا مالک جان‌ها، مال‌ها و چیزهای دیگر خود اوست که مالک حقیقی دارد و آنچه در دست مردم است عنوان عاریه دارد، مردمان به مجاز مالکند نه به حقیقت و آنچه مردم به دست می‌آورند (از راه کسب و کار، بازرگانی، صنعت و...) همه، در حقیقت غنیمت است (یعنی مالک خمس آن نیستند و باید بپردازند) (الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا (علیه‌السلام)، 1406 ق: 439).
در این بیان، حضرت، مالکیت حقیقی را ویژه‌ی خداوند می‌دانند، یعنی در حقیقت ایشان مالکیت برای غیر خدا را امری اعتباری دانسته و آن را برای خداوند مطلق می‌دانند.
«وَلِلَّهِ مَا فِی السَّماوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ؛ و آنچه در آسمان‌ها و زمین است همه ملک خداست) (نجم / 31) و مالکیت دیگران محدود و نسبی، یعنی این مفهوم مالکیت، عینیتی در خارج ندارد و فقط اعتباری جعل شده است تا رابطه‌ی مالک و مملوک که در خارج از فضای ذهن انسان عینیت دارد، شکل گرفته و باعث رونق و ادامه‌ی تصرف و بهره‌مندی شود. به عنوان مثال:
"جوانی که به دریا می‌رود، به صید ماهی می‌پردازد و ماهی بزرگی را صید کرده و آن را به بازار فروش حمل می‌کند، روی آن قیمت معینی می‌گذارد و برای فروش و هبه، خود را از تمام افراد، صالح‌تر می‌داند، در حقیقت تصور مالک و مملوک را ترسیم می‌کند و این چیزی غیر از رابطه‌ی اعتباری که همان مالکیت باشد، نشان داده نمی‌شود (سبحانی، 1391: 47)."
حضرت رضا (علیه‌السلام) فرمودند: «وَ أَنَّهُمْ مَالِکُونَ مَجَازاً لَا حَقِیقَةً لَهُ وَ کُلُّ مَا أفَادَهُ النَّاسُ فَهُوَ غَنِیمَةٌ؛ مردمان، مالک مجازی (عاریتی) هستند که مالکیت آنان حقیقتی ندارد و همه‌ی آنها را از راه سود به دست می‌آورند، در حقیقت غنیمت است» (نوری، 1407 ق، ج 1: 552).
انسان‌ها به طور تکوینی و تشریعی، مجاز به استفاده از تمام مواهب الهی هستند، ولی اجازه، جنبه‌ی وکالتی و امانت‌داری دارد و فقط می‌توانند در نقش وکیل تصرف کرده و از آن بهره ببرند. امام رضا (علیه‌السلام) در ذیل تفسیر آیه‌ی غنیمت فرموده‌اند:
وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُم مِن شَیْ‌ءٍ فَأَنَّ لِلّهِ خُمُسَهُ وَلِلرَّسُولِ وَلِذِی الْقُرْبَى‌ وَالْیَتَامَى‌ وَالْمَسَاکِینِ وَابْنِ السَّبِیلِ إِن کُنتُمْ آمَنتُم بِاللّهِ وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى‌ عَبْدِنَا یَوْمَ الْفُرْقَانِ یَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعَانِ وَاللّهُ عَلَى‌ کُلِّ شَیْ‌ءٍ قَدِیرٌ؛ و ای مؤمنان بدانید که هر چه غنیمت و فایده برید،‌ خمس آن خاص خدا، رسول و خویشان او، یتیمان و فقیران و در راه سفر ماندگان است، اگر به خدا و به آنچه بر بنده‌ی خود در روز فرقان، روزی که دو سپاه روبرو شدند نازل کرده‌ایم، ایمان آورده‌اید و خدا بر هر چیز تواناست (انفال / 41).
چون خداوند متعال مالک حقیقی است و آنچه در اختیار انسان است از سفره‌ی گسترده‌ی نعمت‌های الهی برداشته شده، پس در حقیقت، انسان غنیمت‌بردار این خوان است، اموال او همه در حکم غنائم است و دیگران در آن سهیم هستند. پس در هر چیزی که مردم بهره می‌برند، چه کم و چه زیاد باشد (بحرانی، 1415 ق، ج 2: 690)، «... وَأَنفِقُوا مِمَّا جَعَلَکُم مُسْتَخْلَفِینَ فِیهِ...» (حدید / 7) باید بخشی از آن را انفاق کنید.

2. انحصار و احتکار

یکی از راه‌های افزایش بی‌رویه‌ی ثروت، پدیده‌ی زشت احتکار و انحصار است. اقبال عده‌ای به این عمل، می‌تواند کمبود کاذبی پدید آورد، نرخ‌های اجناس و مایحتاج مردم را به طور ساختگی بالا برد و باعث افزایش ثروت آنان شود. کاربرد این معیار که بیشتر در جوامع با اقتصاد باز و آزاد جاری است، تمام جریان مؤلفه‌های اقتصادی را به سوی غایت معینی که سود بیشتر و انباشتن ثروت است، سوق می‌دهد. گرچه اسلام نیز، اصل را بر آزادی اقتصادی گذاشته است، ولی این آزادی تحت قیود و ارزش‌های مورد نظر مکتب اسلام است و نه آزادی مطلق، که فضای هرج و مرج را در پیش روی فرصت‌طلبان قرار می‌دهد. دستور اکید خداوند در آیه‌ی هفتم سوره‌ی حشر به پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) این است که ثروت به دست آمده از جنگ را بین صحابه‌ی مهاجر و انصار خود تقسیم کند تا ثروت فقط در دست ثروتمندان قرار نگیرد.
امام رضا (علیه‌السلام) درباره‌ی انحصارطلبی فرموده‌اند: «... وَ البَرَاءَةُ مِنْ أهْلِ الاِسْتِثَارِ؛ برائت از انحصارطلبان در اموال، از اسلام و ایمان است» (ابن بابویه، 1378 ق، ج 1: 126؛ عطاردی، 1351، ج 2: 502).
استئثار (انحصارطلبی) از آثار شوم سرمایه‌داری و شیوه‌های نظام اشرافی و تکاثری است. استئثار در لغت به این معناست که انسان مال و متاع یا چیزی را که مورد میل و رغبت و نیاز دیگران است، ویژه‌ی خویش سازد (فراهیدی، 1410 ق، ج 8: 238) و با خودکامگی و استبداد، دست دیگران را از آن کوتاه کند (طریحی، 1375، ج 3: 199).
امام رضا (علیه‌السلام) در فرازی از نامه‌ی خود به مأمون فرموده‌اند: دوستی اولیای خدا واجب است و دشمنی با دشمنان خدا و بیزاری از ایشان و از پیشوایان واجب است... و بیزاری از انحصارطلبان (لازم است) (ابن شعبه حرانی، 1404 ق: 422؛ حکیمی، 1376: 343). حضرت علی (علیه‌السلام) به مالک اشتر فرمودند: مبادا در آنچه که با مردم مساوی هستی، امتیازی خواهی (شریف رضی، 1414 ق: 444). دلیل برائت جستن از چنین افرادی، بیشتر به آثار و تبعات آن دلالت دارد. روحیه‌ی تکاثر و افزودن ثروت و انباشتن آن، علاوه بر اینکه بسیاری از مردم را از نیازهای اولیه‌ی خود محروم می‌سازد، تبعات شومی مانند رشوه‌خواری که در این آیه بیان شده است: «وَتَرَى‌ کَثِیراً مِنْهُمْ یُسَارِعُونَ فِی الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَأَکْلِهِمُ السُّحْتَ لَبِئْسَ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ؛ بسیاری از آنان را می‌بینی که در گناه و تعدّی و خوردن مال حرام، شتاب می‌کنند! چه زشت است کاری که انجام می‌دادند!» (مائده / 62) و نیز رفع حاجت کسی مشروط به هدیه را نیز به دنبال دارد، زیرا امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند: «الرَّجُلُ الَّذِی یَقْضِی لِأخیهِ الْحَاجَةَ - ثُمَّ یَقْبَلُ هَدِیَّتَهُ؛ مردی که حاجت برادر خویش را برآورده می‌کند و سپس هدیه‌ی او را می‌پذیرد» (1406 ق: 82).
بشری که غالباً با تحصیل و دستیابی به ثروت، رفاه بیشتر می‌یابد، خود به خود به اسارت دنیا درآمده و به همان اندازه از خدا غافل می‌شود، به طوری که در حالت معمول باید با افزونی نعمت، شکرگزار خداوند بود، اما متأسفانه در این‌گونه افراد، روحیه‌ی عیاشی و خوشگذرانی اوج می‌گیرد تا آنجا که از موارد مشروع و مجاز الهی تجاز می‌کند، یعنی با برخورداری از رفاه و راحتی بیشتر، سر به طغیان می‌گذارد (شوری / 27) و ادامه، به تعبیر قرآن کریم، این وضعیت منجر به مخالفت‌های زیادی با فرامین الهی می‌شود (سباء / 34) و در نهایت، آثار فساد این روش، دامن جامعه را می‌گیرد و حتی کسانی که در حاشیه‌ی این نوع سبک زندگی هستند به عذاب الهی دچار می‌شوند (اسراء / 16) (2).
این نتیجه‌ی حتمی که محصول نظام سرمایه‌داری است، باعث پدید آمدن جامعه‌ی طبقاتی و گردش ثروت در دست توانگران و استئثار (انحصارطلبی) اموال عمومی به طبقه‌ای خاص می‌شود و در مجموعه آموزش‌های رضوی مردود است. عبدالله بن صلت گوید، مردی از اهل بلخ گفت: در سفر خراسان با امام رضا (علیه‌السلام) بودم، روزی سفره‌ای انداختند و غلامان سیاه و غیر سیاه را بر سفره گرد آوردند. گفتم: کاش برای اینها سفره‌ای جدا می‌انداختید: فرمودند: خاموش! خدای همه یکی است، مادر یکی، پدر یکی و پاداش هر کس بسته به کردار اوست (کلینی، 1382 ق، ج 2: 48/2).

3. بینش غلط در کسب مال

از جمله عواملی که منجر به تکاثر و انباشتن سرمایه می‌شود، نوع نگرش و شناخت فرد نسبت به زندگی فعلی و آینده‌ی اوست. وقتی انسان به هر بهانه‌ای، خود را از نظام منسجم و منظم مکتب الهی رها کند، در حقیقت سرنوشت خود را در اختیار نظامی افسارگسیخته و حریص قرار داده است. از این رو، در این مسیر به هر روشی برای رسیدن به هدف که کسب سرمایه است، چنگ می‌زند.
امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند:
... وَ حُرْمَةُ السَّرقَةِ لِمَا فِیهِ مِنْ فَسادِ الأمْوَالِ و قَتْلِ الأنْفُسِ لَوْ کَانَتْ مُبَاحَةً و لِمَا یَأتِی فِی التَّغَاصُبِ مِنَ الْقَتْلِ وَ التَّنازُعِ و التَّحَاسُدِ؛ سرقت تحریم شد چون مایه‌ی فساد اموال و کشتن مردمان است و به این علت که دست‌درازی و غضب (اموال دیگران) موجب کشتار، درگیری و حسدورزی است و اینها، مردم را به رها کردن داد و ستد و کسب مال از غیر راه صنعت و کار فرا می‌خواند (ابن بابویه، 1378 ق، ج 1: 97/2).
در این حدیث شریف که ذکر شد، فساد مالی، تجاوز و قتل روشن است. زیرا با سرقت و غصب، جریان مال در جامعه دچار هرج و مرج می‌شود و امنیت کافی برای کارهای اقتصادی باقی نمی‌ماند. در حقیقت، حرام دانستن چنین درآمدهایی در شریعت که از طریق قمار، غناء، مجالس لهو و لعب و... به دست می‌آید، همگی برای تأمین امنیت اجتماعی و اقتصادی جوامع انسانی است که از این رهگذر، می‌توان به ایجاد روابط عادلانه و مدیریت عاقلانه رسید و از پایمال کردن حقوق مردم جلوگیری کرد.
امام رضا (علیه‌السلام) فرموده‌اند: «... وَ إِذَا فَعَلَ النَّاسُ هَذِهِ الأشْیَاءَ وَ ارْتَکَبَ کُلُّ إنْسَانٍ مَا یَشْتَهِی وَ یَهْوَاهُ مِنْ غَیْرِ مُرَاقَبَةٍ لِأحَدٍ کانَ فِی ذلکَ فَسَادُ الخَلْقِ أجْمَعینَ...» (همان: 99)، زمانی که مردم به کارهای ممنوع دست زدند، هر کس هرچه دلش خواست کرد، بدون اینکه کسی نظارت کند، مردم همگی به فساد و تباهی دچار می‌شوند (حکیمی، 1376: 48). این حدیث می‌گوید آزادی مطلق در فعالیت‌های اقتصادی مانند به دست آوردن پول، فروش کالا به هر قیمت و رفتارهایی که با عقاید، باورها و احکام الهی منطبق نیست، ممنوع است (نساء / 29) (3).

تکاثرگرایی و تأثیر آن بر زندگی در بیان امام رضا (علیه‌السلام)

یکی از امتیازهای هر نظام اقتصادی، توانایی آن در تعدیل ثروت و مؤلفه‌های اقتصادی است. نظام اقتصادی که زندگی بشر را شکل می‌دهد، به مثابه ارگانیسمی دارای حیات، فعالیت می‌کند. گاه و بی‌گاه این پیکر نیز مانند بدن انسان در معرض نوسان‌ها و حوادث ناگهانی و مختلف قرار می‌گیرد. اهمیت و ارزش یک نظام، زمانی روشن می‌شود که بتواند در مقابل تمام شوک‌های مادی و معنوی، مقاومت کند و خود را با شرایط و مقتضیات پیش آمده، تطبیق دهد. از این رو طبق باور برگرفته از قرآن و مجموعه آموزه‌های معصومان (علیهم‌السلام)، بهترین نظام اقتصادی که می‌تواند در حوزه‌های مختلف برای جامعه‌ی بشری تعدیل و اعتدال ایجاد کند، نظام اقتصادی اسلام است. در این بخش به یکی از پدیده‌های جاری، یعنی تکاثر و تأثیر آن از بُعد مادی و معنوی بر زندگی از منظر امام رضا (علیه‌السلام) پرداخته می‌شود.

1. آثار مادی تکاثر بر زندگی

توجه به مادیت و افزون‌طلبی، به طور غریزی در انسان وجود دارد (4) (عادیات / 8). این ویژگی در طول تاریخ توانسته است افراد زیادی را سرگرم خود کند و آنان را از هدف متعالی دور سازد. قرآن کریم در این باره به شعار بنی‌اسرائیل اشاره دارد آنجا که می‌فرماید:
وَإِذْ قُلْتُمْ یَا مُوسَى‌ لَنْ نَصْبِرَ عَلَى‌ طَعَامٍ وَاحِدٍ فَادْعُ لَنَا رَبَّکَ یُخْرِجْ لَنَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ مِنْ بَقْلِهَا وَقِثَّائِهَا وَفُومِهَا وَعَدَسِهَا وَبَصَلِهَا...؛ و نیز به خاطر بیاورید زمانی را که گفتید: ای موسی! هرگز حاضر نیستیم به یک نوع غذا اکتفاء کنیم! از خدای خود بخواه که از آنچه زمین می‌رویاند، از سبزیجات، خیار، سیر، عدس و پیازش، برای ما فراهم سازد (بقره / 61).
وقتی آنان قدر نعمت‌های الهی، از جمله نعمت رهبری حضرت موسی (علیه‌السلام) را ندانستند، تنوع‌طلبی و تکاثر‌طلبی را پیشه‌ی خود ساختند و شعار «لَنْ نَصْبِرَ» را سردادند، خطاب آمد: به شهر درآیید، آنچه می‌خواهید (از تنوع و تکثر رزق) در آنجاست (بقره / 61). اما پیامد آن، خواری و ذلت در حیات مادی خواهد بود (همان). چنین روحیه‌ای درباره‌ی تمام کسانی که هدف و محور زندگی خود را در مسیر غیر الهی قرار دادند، منطبق است. مانند سرمایه‌داری که از طریق ربا دنبال فزونی مال خویش است و خداوند فرمود: «یَمْحَقُ اللّهُ الرِّبَا وَیُرْبِی الصَّدَقَاتِ وَاللّهُ لاَ یُحِبُّ کُلَّ کَفَّارٍ أَثِیمٍ؛ خداوند، ربا را نابود می‌کند و صدقات را افزایش می‌دهد! و خداوند، هیچ انسانِ ناسپاسِ گنه‌کاری را دوست نمی‌دارد» (بقره / 276).

رباخواری

روحیه‌ی تکاثر، انباشتن ثروت و دامن زدن به آن، باعث می‌شود که فرد برای رسیدن به این هدف سرمایه‌ی خود را از راه‌های مختلف به کار گیرد. اسلام در حالی که از احتکار، گنج کردن پول و راکد گذاردن آن جلوگیری می‌کند، بهره‌کشی به وسیله‌ی پول از طریق رباخواری را نیز ممنوع کرده است (نساء / 161). نکوهش رباخواری و توصیه به پرداخت حقوق واجب، از جمله زکات (روم / 39)، وعده‌ی عذاب به یهودیان کافر به خاطر کردار رباخواری (آل عمران / 130) و اعلام جنگ با خدا و رسولش (بقره / 278) همه نشان از پیامدهای زشت این عمل دارد.
امام رضا (علیه‌السلام) در خصوص علت تحریم ربا فرمودند:
وَ عِلَّةُ تَحْریمِ الرِّبَا إِنَّمَا نَهَی اللهُ عَنْهُ لِمَا فِیهِ مِنْ فَسَادِ الْأَمْوَالِ لِأَنَّ الْإِنْسَانَ إِذَا اشْتَرَی الدِّرْهَمَ بِالدِّرْهَمَیْنِ کَانَ ثَمَنُ الدِّرْهَمِ دِرْهَماً وَ ثَمَنُ الْآخَرِ بَاطِلًا فَبَیْعُ الرِّبَا وَکْسٌ عَلَی کُلِّ حَالٍ عَلَی الْمُشْتَرِی وَ عَلَی الْبَائِعِ فَحَرَّمَ اللَّهُ تَبارکَ و تعالَی الرِّبَا لِعِلَّةِ فَسَادِ الأمْوَالِ کَمَا حَظَرَ عَلَی السَّفِیهِ أنْ یُدْفَعَ مَالُهُ إلَیْهِ لِمَا یُتَحَوَّفُ عَلَیْهِ مِنْ إفْسَادِهِ حَتَّی یُؤنسَ مِنْهُ رُشْدُهُ فَلِهَذِهِ الْعِلَّةِ حَرَّمَ اللهُ الرِّبَا؛ علت حرام بودن ربا؛ خدای بزرگ بدان جهت ربا را نهی کرده که مایه‌ی تباهی اموال است، چه اگر آدمی یک درهم را به دو درهم بخرد، بهای درهم یک درهم است و درهم دوم ناحق است، پس فروختن و خریدن به ربا به هر حال مایه‌ی زیان خریدار و فروشنده است. این است که خداوند متعال، ربا را از جهت فسادی که در اموال پدید می‌آورد حرام کرده است، به همان‌گونه که دادن مال شخص سفیه را به دست او حرام کرده است، چه در اینجا نیز بیم فاسد شدن مال می‌رود، تا زمانی که به رشد برسد چنین است و علت تحریم ربا در تأخیر پرداخت بدهی نیز، از بین رفتن معروف و نیکی است و تلف شدن اموال و تمایل مردمان به ربح (بهره) و ترک وام دادن و به کار نیکو پرداختن. اینها همه سبب فساد است و ظلم و نابودی اموال مردمان (ابن بابویه، 1378 ق، ج 2: 94-93).
ایشان در این روایت بر پیامد فساد در اقتصاد ربوی تکیه می‌کنند. چون به ظاهر در جریان ربوی، مال رباخوار فاسد و نابود نمی‌شود، بلکه رشد می‌کند، اما از طرفی دیگر شیوع فساد مالی و نابودی در کل اقتصاد جامعه و اموال توده‌های مردم جریان می‌یابد. اموال باید مانند خون به طور متعادل در تمام اندام اجتماعی جریان یابد، چیزی که این جریان را به هم می‌زند و باعث می‌شود در برخی از اندام اجتماع، متراکم و بخشی از اعضاء را با کم‌خونی روبرو کند،‌ نظام ربوی است.
امام رضا (علیه‌السلام) در فرازی دیگر، از عقبه‌ی نظام ربوی پرده برداشته و می‌فرمایند:
وَ عِلَّةُ تَحْرِیمِ الرِّبَا بِالنَّسِیَئَةِ لِعِلَّةِ ذَهَابِ الْمَعْرُوفِ وَ تَلَفِ الْأمْوَالِ وَ رَغْبَةِ النَّاسِ فِی الرِّبْحِ وَ تَرْکِهِمُ الْقَرْضَ وَ صَنَائِعَ الْمَعْرُوفِ وَ لِمَا فِی ذَلِکَ مِنَ الْفَسَادِ وَ الظُّلْمِ وَ فَنَاءِ الأمْوَالِ...؛ علت تحریم ربا در نسیه (معامله‌های غیر نقدی)، نابودی و تباهی اموال است... (ابن بابویه، 1385، ج 2: 483/2).
روایت بیان شده، به یک واقعیت حتمی اجتماعی اشاره دارد که سرمایه‌دار با روحیه‌ی تکاثرگرایی خود می‌تواند همچون مکنده‌ی قوی، خون کل جامعه را بمکد و رفته رفته به نابودی بکشاند، بخش عظیمی از بدنه‌ی جامعه را تباه کند و جریان حقیقی یک زندگی را که باید همراه با نشاط، پیشرفت و تعالی باشد، منحط سازد.

کم‌فروشی و استثمار

از دیگر مشخصات روحیه‌ی افراد افزون‌طلب، کم بها دادن به دسترنج مردم است. به طور مثال در مقابل زحمت فراوانی که کارگران برای استخراج مواد اولیه از دل طبیعت و مزارع متحمل می‌شوند، عده‌ای ارزش واقعی کار آنها را پرداخت نمی‌کنند و به تعبیر قرآن کریمِ اعمال «بخس» می‌کنند (هود / 85؛ اعراف / 85).
مرحوم طبرسی ذیل آیه‌ی «وَلاَ تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَهُمْ» می‌گوید: «غرض آیه این است که حق مردم را کم مکنید و ایشان را از حقوقشان محروم مسازید» (1378، ج 1: جزء 7 و ج 8: 804).
امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند:
اجْتِنَابِ الْکَبَائِرِ وَهِیَ قَتْلُ النَّفْسِ الَّتِی حَرَّمَ اللهُ و شُرْبُ الْخَمْرِ و عُقُوقُ الْوَالِدَیْنِ وَ الْفِرَارُ مَنَ الزَّحْفِ وَ أکْلُ مَالِ الْیَتامی ظُلْماً و أکْلُ الْمَیْتَةِ وَ الدَّمِ وَ لَحْمِ الْخِنْزِیرِ وَ ما أُهِلَّ بِهِ لِغَیْرِ اللهِ مِنْ غَیْرِ ضَرُورَةٍ بِهِ وَ أکْلُ الرِّبَا وَ السُّحْتِ بَعْئَ الْبَیِّنَةِ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْبَخْسُ فِی الْمیزَانِ وَ الْمِکْیَالِ وَ قَذْفُ الْمُحْصَنَاتِ وَ الزِّنا وَ اللِّوَاطُ وَ الشَّهَادَاتُ الزُّورُ و الْیَأسُ مِنْ رَوحِ اللهِ وَ الأمْنُ مِنْ مَکْرِ الله؛ از گناهان کبیره مانند آدم‌کشی، کاستن پیمانه و خیانت پرهیز کنید... (ابن شعبه حرانی، 1416 ق: 422).
سرمایه‌داران از این رهگذر به اموال فراوانی دست می‌یابند و همواره از رشد تصاعدی سرمایه برخوردار و در مقابل، توده‌ها و اقشار جامعه روز به روز ناتوان‌تر می‌شوند. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند:
وَمَنْ ظَلَمَ أجیِراً أجْرَهُ أحْبَطَ اللهُ عَمَلَهُ وَ حَرَّمَ عَلَیْهِ رِیحَ الْجَنَّةِ - وَ رِیحُهَا یُوجَدُ مِنْ مَسیِرَةِ خَمْسمِاِئَةِ عَامٍ؛ هر کس به کارگری ظلم کند، خداوند اعمال او را تباه می‌سازد و نسیم بهشت را بر او تحریم می‌کند، حال آنکه نسیم بهشت از مساحت 500 سال راه به مشام می‌رسد (حرعاملی، 1409 ق، ج 19: 107).
استثمار و بهره‌کشی از فرد، در حقیقت نوعی خوار شمردن اوست. نتیجه‌ی این نوع رفتار علاوه بر پیامدهای روانی، می‌تواند برای قشر عظیمی از جامعه، محرومیت شدید اقتصادی را به دنبال داشته باشد.

تجمل‌گرایی

تجمل‌گرایی و رفاه‌طلبی افسارگسیخته می‌تواند نتیجه‌ی ثروت‌های بادآورده‌ای باشد که فرد از طریق تبانی، امتیازهای انحصاری و پرداخت نکردن حقوق شرعی و قانونی به دست آورده است. این امر می‌تواند افراد برخوردار از درآمدهای زیاد را به زندگی اشرافی و تجمل‌گونه سوق و در مسیر ولخرجی و اسرافکاری قرار دهد. این‌گونه ولخرجی‌ها موجب می‌شود که بخشی عظیمی از امکانات جامعه در اختیار آنها قرار گیرد و عده‌ی زیادی بی‌بهره و گرفتار فقر و نداری شوند. امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: «إنَّ السَّرَفَ یُورِثُ الْفَقْر» (همان، ج 17: 46)، البته اسلام با تحریم اسراف و تجمیع ثروت و تشویق به انفاق، از بروز تضادها و اختلاف ثروت‌ها جلوگیری می‌کند. اساساً این تحریم‌ها، چنانچه ذکر شد به منزله‌ی استفاده نکردن از نعمت‌های الهی نیست. وقتی نعمت‌ها با رعایت شرایط و ضوابط آن مانند حلال بودن منبع درآمد، اسراف نکردن و ادای حقوق دیگران به دست آید، استفاده از آنها از نظر شرع پسندیده و مطلوب است. ابی طیفور پزشک گفت:
سَألَنِی أبُوالْحَسَنِ (علیه‌السلام) أیَّ شَیْءٍ تَرْکَبُ قُلْتُ حِمَاراً فَقَالَ بِکَمِ ابْتَعْتَهُ قُلْتُ بِثَلاثَةَ عَشَرَ دِیَناراً فَقَالَ إنَّ هَذا هُوَ السَّرَفُ أنْ تَشْتَرِیَ حِمَاراً بِثَلاثَةَ عَشَرَ دِیَناراً وَ تَدَعَ بِرْذُوْنَا؛ امام رضا (علیه‌السلام) از من سؤال کردند: سوار چه مرکبی می‌شوی؟ گفتم: الاغ. گفتند: چند خریدی؟ گفتم: 13 دینار. گفتند: این خود اسراف است که خری به 13 دینار بخری و اسب نخری (مجلسی، 1404 ق، ج 1: 230/22).
خداوند متعال در قرآن کریم با تعابیر مختلفی، بهره‌برداری از همه‌ی مواهب و امکانات طبیعی را توصیه کرده است (نحل / 80). این بیانات در صورتی راهگشاست که در جامعه، تعادل و توازن در امور مالی جاری شد.
از منظر دیگر، امام رضا (علیه‌السلام) برای جلوگیری از محرومیت عده‌ای از مردم، افراد بهره‌مند و برخوردار از ثروت را به اداره‌ی امور آنان امر می‌کنند: «عِلَّةُ الزَّکَاةِ مِنْ أجْلِ قُوتِ الْفُقَراءِ وَ تَحْصِینِ أمْوَالِ الأغْنِیَاء لِأنَّ اللهَ تَبارَکَ وَ تَعالیَ کَلَّفَ أهْلَ الصِّحَّةِ الْقِیَامَ بِشَأنِ أهْلِ الزَّمَانَةِ وَ الْبَلوی» (ابن بابویه، 1378 ق، ج 1: 89/2). خدا، توانمندان را مکلف کرده است که امور زندگی بیماران زمین‌گیر و تیره‌بختان را سامان دهند. نادیده گرفتن این بیانات می‌تواند ضربه‌های جبران‌ناپذیری بر پیکره‌ی جامعه‌ی اسلامی وارد کند. مسئله‌ی تورم به عنوان یکی از مشکلات نظام‌های اقتصادی جهان امروز، رهاورد جریان تکاثری و رشد ناموزون نظام سرمایه‌داری است که منجر به بر هم زدن تعادل در جامعه می‌شود.
امام سجاد (علیه‌السلام) در توصیف مردمان چنین روزگاری می‌فرمایند:
"مردمان در روزگار ما بر شش طبقه‌اند: شیر، گرگ، روبه، سگ، خوک و گوسفند. شیرصفتان، پادشاهان دنیایند که هر یک دوست دارد (بر همه) چیره باشد و کسی بر او چیره نشود. گرگ‌صفتان، بازرگانان هستند که هر وقت، کالایی بخواهند) بخرند، آن را نکوهش و هرگاه خواستند، بفروشند، ستایش می‌کنند. روباه‌صفتان، کسانی هستند که از راه دینشان نان می‌خورند و آنچه بر زبان توصیف می‌کنند در دل‌هایشان نیست. سگ‌صفتان، کسانی هستند که با گفتار خود بر مردم زوزه می‌کشند و مردم از شر زبانشان متنفرند. خوک‌صفتان، نامردان و امثال آنانند که بر هر کار زشت و پلیدی فراخوانده شوند، پاسخ می‌گویند. گوسفندصفتان، کسانی هستند که پشم‌هایشان را می‌چینند، گوشت‌هایشان را می‌خورند و استخوان‌هایشان را می‌شکنند. گوسفند در میان شیر، گرگ، روباه، سگ و خوک چه بکند؟ (مجلسی، 1374، 2: ج 225/67)."

2. آثار معنوی تکاثر بر زندگی

تکاثر و ترس از انفاق به عنوان پدیده‌ی شوم نظام سرمایه‌داری، ریشه در خوی و شیوه‌ی تفکر و نگرش فرد دارد (اسراء / 100) (5). از این رو برای شناخت ماهیت این پدیده و پی بردن به آثار آن بر زندگی انسان، باید قبل از طرح هر موضوعی به خود انسان بازگشت. معیار تمایز بنیادین بین بینش مکتب اسلام با مکاتب دیگر، این است که تمایل به غذا، گرایش جنسی، حب مال و جاه، تجمل‌خواهی، تکاثرگرایی و... همگی قبل از تولد فرد، فعالیت خود را در رحم مادر با نیروی جذب غذا آغاز و پس از آمیختگی با مجموعه‌ی نظام فرهنگی و تربیتی در جامعه رخ‌نمایی می‌کنند. در مکتب اسلام برای تشخیص آثار و پیامدهای موضوعاتی همچون تکاثر باید به انگیزه‌ی درونی فرد، اندیشه‌ها و روحیه‌ی او رجوع کرد و با پی بردن به آن معایب، به تهذیب و تربیت پرداخت.

ترک کارهای خیر و گرایش به سودجویی

در نظام سرمایه‌داری، رفتار افراد بر محور سود و رشد ثروت متمرکز می‌شود. کسانی که به روحیه‌ی تکاثرگرایی آلوده شده‌اند، در مسائل زندگی تمام همّ و غم خود را متوجه زیاد شدن ثروت می‌کنند. امام رضا (علیه‌السلام) یکی از دلایل تحریم ربا در نسیه را، از دست رفتن نیکوکاری، گرایش مردم به سودخواهی و رها کردن کارهای نیک می‌دانند (عطاردی، 1351، ج 2: 306).
افراد با چنین روحیه‌ای، هر کار خیری را به منزله‌ی ضرر می‌دانند. کار خیر که امری معروف است در نزد آنان، به امری نامطلوب تبدیل می‌شود و امر ناپسندی را که بی‌توجهی به بی‌بضاعت‌ها و... است، امری پسندیده می‌دانند، یعنی منکر در نزد آنان امری معروف است.
یَسیِروُنَ فِی الشَّهَوَاتِ الْمَعْرُوفُ فِیهِمْ مَا عَرَفُوا وَ الْمُنْکَرُ عِنْدَهُمْ مَا أنْکَروُا مَفْزَعُهُمْ فِی الْمُعْضِلَاتِ إلَی أنْفُسِهِمْ؛ و در شهوات سیر می‌نمایند. معروف در میان آنان چیزی است که خود معروف دانند و منکر نزدشان همان است که خود منکر می‌دانند. پناهگاهشان در مشکلات، خودشان هستند (شریف‌رضی، 1414 ق: 121).
به طور قطع، وقتی در جامعه‌ای، اصالت با ثروت و کسب سود بیشتر شد، بسیاری از فضائل منحصر به فرد انسان که در سایه‌ی شخصیت فطری او جریان دارد، منسوخ می‌شود. تمایل به امر خیر و دوری از خودخواهی و افزون‌طلبی، همه بر محور شخصیت انسانی و فطری بشر است. امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: بی‌تردید پایداری مسلمانان و اسلام در این است که اموال نزد کسانی باشد که حق را در اموال بشناسند. به معروف در آن عمل کنند و بی‌گمان نابودی اسلام و مسلمانان هنگامی است که سرمایه‌ها در دست کسانی قرار گیرد که نه حق را در آن بشناسند و نه به معروف و نیکی تن دهند (حرعاملی، 1409 ق، ج 11: 521).
از این رو اموالی که دیگران از آن بهره نبرند، برای مؤمن، شایسته نیست و بهتر است که نباشد. رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: نابود باد طلا، نابود باد نقره (تا سه مرتبه). موضوع بر اصحاب ایشان گران آمد، عمر پرسید: چگونه مالی داشته باشیم؟ فرمودند: زبان ذکرگو، دل سپاسگزار و همسری مؤمن که شما را یاری کند تا دینتان را حفظ کنید (حویزی عروسی، 1415 ق، ج 2: 213).
لذا پایداری اسلام، به جریان درست اموال در جامعه بستگی دارد و درستی آن، زمانی است که مردم آن را در راه احیای معروف به کار گیرند. این امر میسّر نمی‌شود، مگر اینکه، انسان خود را با مهارت دین مزین کند که در سراسر قرآن به آن اشاره شده است (نک: رعد / 24-19).

احساس بی‌مسئولیتی

در نظامی که روحیه‌ی تکاثرگرایی و رفاه‌زدگی مرسوم شود، فرایض و تعهدها از جمله تعهدهای اجتماعی، کم‌کم از جامعه رخت بر می‌بندند و حسن مسئولیت در قبال دیگران کمرنگ می‌شود. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) جامعه را در برابر یکدیگر مسئول می‌دانند (پاینده، بی‌تا: 457). چون مشکلات مردم و کارهای آنها توسط یکدیگر اصلاح می‌شود، «وَ اعْلَمْ أنَّ الرَّعِیَّةَ طَبَقَاتٌ لَا یَصْلُحُ بَعْضُهَا إلَّا بِبَعْض؛ آگاه باش که مردم مملکت، گروه‌های مختلف هستند که هر گروه جز توسط گروه دیگر اصلاح نمی‌شود» (شریف رضی، 1414 ق: 431).
تا زمانی که روحیه‌ی مسئولیت‌پذیری و حس همکاری در بین مردم نباشد، کمک به دیگران امکان‌پذیر نخواهد بود. امام رضا (علیه‌السلام) کمک به زیردستان و نیازمندان را وظیفه‌ی افراد توانمند می‌دانند.
اصل تعهد و احساس مسئولیت در قبال خود و دیگران، امری مفروض در مکتب اسلام است. انسان بی‌تفاوت، در مکتب اسلام جایگاهی ندارد. امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند: با کمک‌رسانی مادی (بی‌بضاعت‌ها را) در امور معنوی نیز مدد رسانید (مجلسی، 1374، 2: 96/6).
متأسفانه یکی از مواردی که موجب می‌شود، افراد تکاثرگرا در قبال جامعه بی‌تفاوت شوند، ارزش‌گذاری آنان با ثروتشان است، در حالی که اساس این ارزش‌گذاری ریشه در دوران جاهلیت بشر دارد. این رویه می‌تواند باعث بالا بردن شخصیت کاذبی برای آنان شود و در مقابل شخصیت افرادی که از مواهب دنیا بهره‌مند نیستند، تحقیر شود. مکتب اسلام با یک برنامه‌ی تربیتی همه جانبه، کوشیده است تا معیار بودن ثروت را از بین ببرد. از این رو «وَ مَنْ أتَی غَنِیّاً فَتَوَاضَعَ لَهُ لِغِنَاهُ ذَهَبَ ثُلُثَا دینِه؛ و هرکه ثروتمندی را به خاطر ثروتش فروتنی کند دو سوم دینش از دست رفته است» (شریف رضی، 1414 ق: 5/228 و 8). بنابراین اسلام، احترام برای ثروتمند به دلیل ثروتش را محکوم می‌کند. در مقابل، تحقیر فقرا به خاطر فقرشان را ممنوع می‌سازد (مجلسی، 1374، 2، ج 75: 142) و همنشینی با ثروتمندان را مایه‌ی مردگی دل می‌داند (کلینی، 1383، 3، ج 6: 500).
امام رضا (علیه‌السلام) منشأ بی‌توجهی به مردم را در همین روحیه‌ی تکاثرگرایی می‌دانند و می‌فرمایند:
لَا یَجْتَمِعُ الْمَالُ إلَّا بِخِصَالٍ خَمْسِ بِبُخْلٍ شدیدِ و أمَلٍ طَویلِ وَ حِرْصِ غَالِبٍ وَ قَطیِعَةِ الرَّحِمِ وَ إیثَارِ الدُّنْیَا عَلَی الآخِرَةِ؛ مال دنیا جمع نشود مگر در سایه‌ی پنج خصلت: بخل زیاد، آرزوهای دراز، آزمندی چیره بر انسان، ترک صله‌ی رحم و ترجیح دنیا بر آخرت (حرعاملی، 1409 ق، ج 17: 34).
این پنج مورد که حضرت اشاره فرمودند، همگی به خصلت مال‌دوستی و گرایش به تجمل و تکاثرگرایی برمی‌گردد. لذا لازم است در برخورد با چنین افرادی، از آنان فاصله گرفت تا با خوش‌باوری کاذب، بر جان و مال مردم سیطره نیابند. امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند: از اسلام خالص این است که از کسانی که اموال را منحصر به خود می‌کنند، بیزاری جست (قمی مشهدی، 1368، ج 8: 175).

فراموش کردن آخرت

از جمله آثار زیانبار تکثرگرایی و رفاه‌طلبی، هدف قرار گرفتن دنیا و زندگی آن، در مقابل آخرت است. آنچه در مسیر حرکت مادی این عالم با روح تعالیم ادیان الهی سازگار نیست، پدیده‌های ناهمگون نظام سرمایه‌داری است. وقتی سرمایه که می‌تواند وسیله‌ی رفع نیازهای بشر شود، در دست عده‌ای دنیادوست قرار گیرد، نعمت‌های زیادی در بین مردم رخت برمی‌بندد.
قرآن کریم در آیه‌ی هفتم سوره‌ی یونس، از چنین افرادی که به زندگی دل خوش کرده‌اند، با سرگرم شدن به آن رضایت داده‌اند و از یاد خدا غافل شده‌اند، با نکوهش و ملامت یاد می‌کند. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) خطاب به ابن مسعود فرمودند: ابن مسعود، پس از من مردمی می‌آیند که غذاهای خوب و رنگارنگ می‌خورند... خانه‌ها می‌سازند، کاخ‌ها برافراشته می‌دارند و مساجد را تزیین می‌کنند. [ایشان] جز به دنیا نمی‌اندیشند، در آغوش دنیا منزل می‌گزینند و بدان تکیه می‌زنند. شرافت و ارزش آنان به پول بسته است و تنها برای شکمشان می‌کوشند، اهدافشان خوردن است. اینان بدترین بدترینان هستند، فتنه‌ها و حوادث ویرانگر از آنان سرچشمه می‌گیرد و به آنان نیز باز می‌گردد (طبرسی، 1389، ج 2: دفتر اول / 431).
مصادیقی که حضرت فرمودند، همگی در حب و علاقه به دنیا ریشه دارد. امام صادق (علیه‌السلام) فرمودند: بدان که هر فتنه و حادثه‌ای خاستگاه آن حب دنیاست (کلینی، 1383، 3: 404/4). عشق به دنیا و ادامه‌ی آن، فرد را به جمع‌آوری مال تشویق می‌کند. این ثروت می‌تواند دامنه و گستره‌ی آرزوهای فرد را قوی کند (تمیمی آمدی، 1382: 47). به طور قطع هر کس دل به آرزوهای دراز دنیا بندد، عملکردش بد شود (شریف رضی، 1414 ق، ج 36: 475) و در نهایت به حالت مغرورانه قیامت را هم تکذیب کند (کهف / 35).

نتیجه‌گیری

1. تکاثر، افزون‌خواهی و برتری جستن بر دیگران، یکی از بزرگ‌ترین عوامل سقوط و غفلت آدمی از یاد خدا و بی‌توجهی به دین، سرپیچی از اوامر و پرهیز نکردن از نواهی الهی است. ارمغان چنین تفکری، برخورداری اندک و فناپذیری از مواهب دنیوی و پیامدهای مادی و معنوی گسترده‌ای به دنبال خواهد داشت.
2. کالبدشکافی مفهومی و کاربردهای قرآنی و آثار مادی و معنوی از بررسی مجموع آیات و روایت‌ها و آموزه‌های معصومان (علیهم‌السلام) به ویژه در سیره‌ی رضوی درباره‌ی تکاثر نشان داد که باید به شدت از پرداختن به چنین حس ویرانگری برحذر بود. البته از طرفی دیگر در صورتی که این حس در مسیر صحیح خود، با کنترل و هدایت برگرفته از آموزه‌های دینی قرار گیرد، برای آدمی عاقبت خوبی را در دنیا و آخرت رقم خواهد زد.
3. مهم‌ترین ملاک و معیارهای تکاثر در آموزه‌های دینی عبارت‌اند از: اصالت دادن به مالکیت انسان، انحصار و احتکار و بینش غلط در کسب مال.
4. بررسی‌ها در سیره و روایت‌های رضوی نشان می‌دهد رباخواری، کم‌فروشی و استثمار و تجمل‌گرایی، از مهم‌ترین آثار مادی تکاثر بر زندگی است. از سوی دیگر ترک کارهای خیر و گرایش به سود‌جویی، احساس بی‌مسئولیتی و فراموش کردن آخرت نیز مهم‌ترین آثار معنوی تکاثر بر زندگی است.

پی‌نوشت‌ها

1. استادیار دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، دانشکده تربیت مدرس قرآن کریم مشهد 2. «وَإِذَا أَرَدْنَا أَن نُّهْلِکَ قَرْیَةً أَمَرْنَا مُتْرَفِیهَا فَفَسَقُوا فِیهَا فَحَقَّ عَلَیْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْنَاهَا تَدْمِیراً؛ و هنگامی که بخواهیم شهر و دیاری را هلاک کنیم، نخست اوامر خود را برای مترفین آنجا (و ثروتمندان مست شهوت) بیان می‌داریم، سپس هنگامی که به مخالفت برخاستند و استحقاق مجازات یافتند، آنها را به شدت درهم می‌کوبیم» (إسراء / 16).
3. «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لاَ تَأْکُلُوا أَمْوَالَکُم بَیْنَکُم بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَن تَکُونَ تِجَارَةً عَن تَرَاضٍ مِنْکُمْ وَلاَ تَقْتُلُوا أَنْفُسَکُمْ إِنَّ اللّهَ کَانَ بِکُمْ رَحِیماً؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اموال یکدیگر را به باطل (و از طرق نامشروع) نخورید مگر اینکه تجارتی با رضایت شما انجام گیرد و خودکشی نکنید! خداوند نسبت به شما مهربان است» (نساء / 29).
4. «وَإِنَّهُ لِحُبِّ الْخَیْرِ لَشَدِیدٌ؛ و او علاقه‌ی شدید به مال دارد!» (عادیات / 8).
5. «قُل لَوْ أَنتُمْ تَمْلِکُونَ خَزَائِنَ رَحْمَةِ رَبِّی إِذاً لَأَمْسَکْتُمْ خَشْیَةَ الِأَنفَاقِ وَکَانَ الْإِنسَانُ قَتُوراً؛ بگو: اگر شما مالک خزائن رحمت پروردگار من بودید، در آن صورت، (به خاطر تنگ‌نظری) امساک می‌کردید، مبادا انفاق، مایه‌ی تنگدستی شما شود و انسان تنگ نظر است!» (إسراء / 100).

منابع :
قرآن کریم.
ابن بابویه، محمد بن علی، (1378 ق). عیون أخبارالرضا (علیه‌السلام). مصحح سید مهدی حسینی لاجوردی، چاپ اول، تهران: جهان.
ابن بابویه، محمد بن علی، (1385). علل الشرائع. چاپ اول، بی‌نا: کتاب‌فروشی داوری.
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، (1416 ق). تحف العقول عن آل الرسول. الطبعه الرابعه، قم: الاسلامی.
ابن فارس، احمد بن فارس، (1404 ق). معجم مقاییس اللغه. محقق عبدالسلام محمد هارون، بی‌جا: مکتب الاعلام الاسلامی.
الفقه المنسوب إلی الإمام الرضا (علیه‌السلام)، (1406 ق). چاپ اول، مشهد: آل البیت (علیهم‌السلام).
ایروانی، جواد، (1391). آشنایی با اقتصاد اسلامی. چاپ اول، مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
بحرانی حسینی، سید هاشم، (1415 ق). البرهان فی تفسیر القرآن. الطبعه الاولی، قم: البعثه.
پاینده، ابوالقاسم، (بی‌تا). نهج الفصاحه. گردآورنده و مترجم ابوالقاسم پاینده، بی‌جا: جاویدان.
تمیمی آمدی، عبدالواحد، (1382). غررالحکم و دررالکلم. مترجم. محمدعلی انصاری، چاپ دوم، قم: امام عصر (عج الله تعالی فرجه الشریف).
حر

کلماتی برای این موضوع
تکاثر و تأثیر آن بر زندگی در سیره‌ی رضوی

تأثیر بکهام و هارت برای کلیپ تبلیغاتی اچ اند ام

[ad_1]

وب‌سایت شنبه: حضور چهره‌های معروف سینمایی و یا ورزشی در یک کلیپ تبلیغاتی می‌تواند تأثیر زیادی روی مخاطبان خود بگذارد و راهکار فوق، یکی از مهم‌ترین استراتژی‌های تبلیغاتی به‌شمار می‌رود که بسیاری از برندهای معتبر جهان از آن استفاده می‌کنند.

 

اخیرا برند اچ‌اندام  (H&M)که یکی از برندهای معروف خرده‌فروشی پوشاک در سطح جهان به‌شمار می‌رود، در اقدامی خلاق، یک کلیپ طنز تبلیغاتی ساخته است که دو چهره معروف سینمایی و ورزشی در آن ایفای نقش می‌کنند؛ کوین هارت، که یکی از چهره‌های شناخته‌شده سینمایی محسوب می‌شود و مضمون بیشتر کارهایش طنز بوده و دیوید بکهام، که یک فوتبالیست برجسته به‌شمار می‌رود و برای اکثر مردم جهان شناخته شده است.

آنچه در کلیپ مذکور حائز اهمیت است، جنبه بالای طنز آن است، به‌طوری که در آغاز کلیپ، مدیر برنامه‌های بکهام تلفنی به او می‌گوید که کوین هارت قرار است مدتی پیش او بیاید تا بتواند نقش او را در فیلم‌هایش بازی کند و این درحالی است که هنوز، بکهام از شوک این خبر بیرون نیامده، هارت در کنارش قرار گرفته و صمیمانه او را در آغوش می‌گیرد.

در ادامه کلیپ مذکور، این دو شخصیت را می‌بینیم که با پوشش برند اچ‌اند‌ام، در کنار یکدیگر قرار گرفته و هارت سعی در تقلید حرکات بکهام دارد؛ روند مذکور تقریبا تا پایان کلیپ با حالتی طنزگونه ادامه می‌یابد و در نهایت نیز موفقیت هارت را در بازی کردن نقش بکهام از طریق مدیر برنامه‌هایش، گوشزد می‌کند.

کلیپ مذکور از چند خصیصه عمده برای ارائه یک تبلیغ خلاق برای محصولات اچ‌اند‌ام برخوردار است؛ اول اینکه دو شخصیت محبوب و قابل استناد مردم در آن ایفای نقش کرده و همین مسئله باعث جذب مخاطبان بسیاری به‌سوی آن می‌شود، از طرفی صبغه طنزآمیز کلیپ مذکور نیز تا حد زیادی مخاطبان را به دیدن آن و یا حتی به‌اشتراک‌گذاری آن متمایل خواهد کرد.

همچنین پوشش واحدی که این دو شخصیت در مراحل مختلف کلیپ دارند نیز بر تأثیرگذاری دیداری برند اچ‌اند‌ام بی‌تأثیر نیست و چشم مخاطبان را با محصولات این برند، بیشتر مأنوس می کند.

شایان ذکر است که از دیگر استراتژی‌های تبلیغاتی که در ادامه پخش کلیپ مذکور شکل گرفته، اقدامی است که دیوید بکهام در صفحه اینستاگرام خود انجام داده و تصاویر خودش و هارت را با لباس‌هایی که در کلیپ بر تن داشته‌اند، قرار داده است که این اقدام نیز به‌نوبه خود، تأثیر زیادی بر مخاطبان خواهد داشت و خصوصا طرفداران بکهام را بیشتر به‌سمت استفاده از محصولات اچ‌اند‌ام، ترغیب خواهد کرد.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط



کلماتی برای این موضوع
تأثیر بکهام و هارت برای کلیپ تبلیغاتی اچ اند ام

جایگاه «تفریح و سرگرمی» در سبک زندگی رضوی و تأثیر آن بر تمدن‌سازی

[ad_1]

چکیده

از جمله نیازهای آدمی، نیاز به تفریح سالم است که براساس آموزه‌های دینی و سبک زندگی رضوی، بخشی از زمان مسلمانان را به خود اختصاص می‌دهد. با این حال، افراط در لذت‌جویی و سرگرمی، از مصادیق لهو و لغو و نیز اتراف و تن‌پروری، از آسیب‌های تفریح ناسالم به شمار می‌رود. به همین دلیل در سیره و سخنان امام رضا (علیه‌السلام) بر پرداختن به تفریح سالم و حلال در چارچوب موازین شرعی و به اندازه تأکید شده است. نکته‌ی جالب در سبک زندگی رضوی، توجه دادن فرد به شخصیت والا و اهداف متعالی انسانی است تا جایگاهش را بالاتر از آن بیند که به کارهای بیهوده دست یازد. از سوی دیگر، بر پرهیز از مصارف زائد، تشریفاتی و تجملاتی با هدف تفریح و سرگرمی نیز به عنوان نمودهای قناعت تأکید شده است. نکته‌ی قابل توجه در این عرصه، تأثیر منفی افراط در لذت‌جویی و زیاده‌روی در تفریح و سرگرمی و رفاه‌طلبی عمومی بر ایجاد تمدن و بقای آن است، طوری که به گفته‌ی ویل دورانت، این خود یکی از علل افول تمدن بزرگ اسلامی پس از سده‌ی هفتم بوده است.
مسئله‌ی اصلی نوشتار حاضر، تبیین حد و مرز تفریح سالم و نقش آن در تمدن‌سازی در پرتو آموزه‌های رضوی است. روش گردآوری مطالب به صورت کتابخانه‌ای و شیوه‌ی بررسی، توصیفی - تحلیلی است.

مقدمه

آدمی برای اینکه زنده، سالم و بانشاط باشد، نیازهایی دارد که بایستی در حد و کیفیت مطلوب تأمین شود، مثل نیاز به تفریح و سرگرمی و پاره ای از لذت‌های زندگی. از سوی دیگر، برای رسیدن به اهداف والا و نیل به سعادت مادی و معنوی، مسیری جز عبور از سختی‌ها، کار و تلاش مداوم و مجاهدت وجود ندارد. چنان‌که ساختن تمدنی سترگ و الگو شدن در علم و دانش و توسعه و پیشرفت، نیازمند عزمی ملی، وجدان کاری و پرهیز از تن‌پروری است. حال با توجه به نوع نگاه آموزه‌های دینی به مقوله‌هایی همچون لهو، لغو، لعب، اتراف و لذت‌گرایی از یک‌سو و کار و جهاد، زهد و قناعت و بهره‌گیری حداکثری از زمان، از سوی دیگر، پرسش‌هایی مطرح می‌شود، از جمله اینکه تفریح، سرگرمی و لذت‌جویی در آموزه‌های دینی چه جایگاهی دارد؟ حد و مرز آن چگونه تعیین و تأثیر آن بر تمدن‌سازی چگونه ارزیابی می‌شود؟ اصولاً مقصود از لهو، لغو و لعب نکوهش شده در دین چیست و چگونه می‌توان لذت‌های حلال و تفریح‌های سالم را - که حتی ممکن است نوعی عبادت به شمار رود - از اموری همچون لهو و لغو - که مکروه یا حرام تلقی می‌شود - تمایز داد؟ نوشتار پیش رو تلاش دارد به پرسش‌هایی از این دست با تأکید بر آموزه‌های رضوی پاسخ دهد.

تفریح و سرگرمی، نیاز آدمی

نیاز به تفریح و سرگرمی‌های نشاط‌انگیز و لذت‌بخش، از نیازهای آدمی است. با این حال، روشن است که این نیاز در مقایسه با بسیاری از نیازهای جسمانی یا فیزیولوژیک در اولویت نیست، چنان که چنین اولویت‌بندی در مورد سایر نیازهای انسان نیز مطرح شده است که نمونه‌ی بارز آن را می‌توان در هرم نیازهای آبراهام مازلو (1908-1970 م.) مشاهده کرد. با وجود این، تأمین نیازهای سطوح بالاتر، سلامت بهتر، عمر طولانی‌تر، کارایی بیشتر و نیز خوشی عمیق‌تر، سبب آرامش فکر و کمال زندگی درونی شخص می‌شود (نک: دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، 1372، ج 2: 475-463؛ شولتس، 1388: 117؛ مرویان حسینی، 1383: 217-214).
از این روی در روایت‌ها تصریح شده که مؤمن، بایستی بخشی از وقت خود را به تفریح اختصاص دهد. امیرمؤمنان (علیه‌السلام) فرمودند:
لِلْمُؤْمِنِ ثَلَاثُ سَاعَاتٍ: فَسَاعَةٌ یُنَاجِی فِیهَا رَبّهُ وَ سَاعَةٌ یَرُمُّ مَعَاشَهُ وَ سَاعَةٌ یُخَلِّی بَیْنَ نَفْسِهِ وَ بَیْنَ لَذَّتِهَا فِیمَا و یحل هم یَحِلُّ وَ یَجْمُلُ وَ لَیْسَ لِلْعَاقِلِ أَنْ یَکُونَ شَاخِصاً إِلَّا فِی ثَلَاثٍ مَرَمَّةٍ لِمَعَاشٍ أَوْ خُطْوَةٍ فِی مَعَادٍ أَوْ لَذَّةٍ فِی غَیْرِ مُحَرَّم‌؛ مؤمن وقت خویش را سه بخش می‌کند: بخشی را به مناجات با پروردگارش اختصاص می‌دهد، در بخشی دیگر به اصلاح معاش [کار روزانه] می‌پردازد، قسمتی دیگر را برای لذت‌جویی در آنچه حلال و زیباست، اختصاص می‌دهد و شایسته نیست جز آنکه خردمند در پی سه چیز حرکت کند: کسب حلال برای تأمین زندگی یا گام نهادن در راه آخرت یا به دست آوردن لذت‌های حلال (شریف الرضی، 1370: حکمت 382؛ نک: کلینی، 1365، ج 5: 87).
از حضرت رضا (علیه‌السلام) نیز نقل شده است که فرمودند:
إجْتَهِدوا أَنْ یَکُونَ زَمانُکُمْ أَرْبَعَ ساعات: ساعَةً منه لِمُناجاةِ، ‌وَ ساعَةً لِأمرِ الْمَعاشِ، وَ ساعةً لِمُعاشَرَةِ الاْخوانِ و الثِّقاة، الَّذینَ یُعَرِّفُونَکُمْ عُیُوبَکُم، و یُخَلِّصُونَ لَکُم فِی الباطِنِ، و ساعَةً تَخْلُونَ فِیها لِلَذّاتِکُم، وَ بِهذِهِ السّاعَةِ تَقدِروُن عَلَى الثَّلاثِ ساعات؛ تلاش کنید تا زمانتان چهار بخش باشد: بخشی برای مناجات، قسمتی برای تأمین زندگی، زمانی برای دیدار با دوستان مورد اعتماد که عیوب شما را به شما نشان دهند و در نهان، دوستی خالصانه‌ی خود را نمایان سازند و بخشی را به لذت‌های خود بپردازید و با این زمان، خود را برای سه بخش پیشین توانمند سازید (منسوب به امام رضا (علیه‌السلام)، 1406 ق: 337).
نیک روشن است که مقصود از «ساعت» در این‌گونه روایت‌ها، محدوده‌ی زمانی 60 دقیقه نیست، بلکه به معنی بخشی از زمان است، چنان که تساوی زمانی بخش‌های یاد شده نیز مدنظر نیست، چون ممکن است ساعت کار روزانه، بسی بیشتر از ساعت عبادت یا تفریح باشد.
بر این اساس، اختصاص بخشی از وقت خود به تفریح سالم و لذت‌های حلال، نه تنها نکوهیده و مکروه نیست، بلکه در شرایط عادی دست‌کم استحباب دارد و نوعی عبادت - به معنای گسترده - است. هرگاه ترک استراحت و تفریح سالم باعث زیان جسمی یا در مورد کارگر و کارمندی که برای دیگری کار می‌کند، موجب کاهش بازدهی در کار شود، مورد نکوهش قرار می‌گیرد (نک: کلینی، 1365، ج 5: 81).

تفریح‌های سالم؛ چارچوب و فلسفه

تردیدی نیست که هرگونه سرگرمی و لذتی که فرد تمنای آن را دارد، نمی‌تواند مورد تأیید شرع هم باشد. بنابراین باید دید تفریح‌های لذت‌بخش با چه شرایطی و در چه چارچوبی مطلوبیت می‌یابد. از روایت‌های مربوط به بحث برمی‌آید که اباحه و بعضاً ارزشمندی آنها در گرو تحقق شرایط ذیل است:
1. به تصریح روایت یاد شده، تفریح و لذت مورد تأیید، آن است که در چارچوب مباحات باشد. بنابراین کارهای حرام، مانند غنا و نوازندگی‌های حرام، قماربازی، شراب‌خواری و به کارگیری محصولات فرهنگی ناسالم و فتنه‌انگیز یا تفریحی که آزار و اذیت دیگران را به دنبال داشته باشد، جزء تفریح‌های سالم به شمار نمی‌روند.
2. تفریح‌های سالم و لذت‌بخش مورد تأیید و سفارش اسلام، آنهایی است که خستگی و ملالت را از آدمی رفع کند و به او نشاط و سرزندگی بخشد، به گونه‌ای که وی را برای انجام بهتر کار و عبادت، مهیا سازد. در سخن پیش گفته از امام رضا (علیه‌السلام)، «وَ بِهذِهِ السّاعَةِ تَقْدِروُنَ عَلَی الثَّلاثِ ساعات» و در روایت امام صادق (علیه‌السلام) چنین آمده است: «فإنّها عَوَنٌ علی تلک السّاعتین» (همان: 87) که فلسفه‌ی تشویق به تفریح سالم را روشن می‌سازد. بنابراین، آن دسته از سرگرمی‌ها که آدمی را ملول‌تر و بی‌نشاط‌تر سازد، دست‌کم رجحان و مطلوبیت ندارد و اگر به جسم زیان رساند، ممنوعیت نیز می‌یابد.
3. برنامه‌ریزی فرد باید به گونه‌ای باشد که هر یک از موارد یاد شده - کار، عبادت و تفریح - را در جای خود انجام دهد و زمان در نظر گرفته شده برای هر یک را با دیگری ادغام نکند. انجام برخی کارها در زمان تفریح یا سرگرم کردن خود در زمان کار یا کاستن از وقت عبادت به نفع کار و تفریح یا برعکس، همه نامطلوب بوده و پیامدهای منفی را در پی دارد. بدین‌جهت، در سخن معروف امیرمؤمنان (علیه‌السلام)، پس از تقوا، به نظم و انضباط در کارها سفارش شده است: «أُصِیکُمَا.. وَمَنْ بَلَغَهُ کِتَابِی... وَ نَظْمِ أَمْرِکُمْ؛ شما و هر کس را نامه‌ی من بدو رسد، به... نظم در کارتان سفارش می‌کنم» (شریف الرضی، 1370: نامه 47).
در سیره و سخنان امام رضا (علیه‌السلام)، هم بر انجام عبادت در حد مطلوب تأکید شده است (برای نمونه نک: صدوق، 1404 ق، ج 1: 215 و 504)، هم بر انجام کار و تلاش (برای نمونه نک: مجلسی، 1403 ق، ج 75: 338) و هم بر پرداختن به تفریح سالم و حلال در چارچوب موازین شرعی و به اندازه (نک: منسوب به امام رضا (علیه‌السلام)، 1406 ق: 337).
4. حد زمانی مطلوب برای هر یک از موارد یاد شده بایستی مدنظر قرار گیرد و از هرگونه افراط و تفریط، دوری شود. کار و تلاش در حد توان و به دور از حرص و زیاده‌روی (کلینی، 1365، ج 5: 81)، عبادت و مناجات در زمان ویژه و پرداختن به مستحبات هنگام نشاط (نک: شریف الرضی، 1370: حکمت 312) و پرداختن به تفریح سالم به مقدار رفع خستگی و ایجاد نشاط روحی.
رعایت نکردن انضباط و حد زمانی، از جمله عواملی است که لذت و تفریح را به لهو و لغو مذموم - چنان که پس از این می‌آید - مبدل می‌سازد.

نمونه‌هایی از تفریح‌های سالم

تفریح‌های سالم مصادیق گوناگونی دارند و براساس شرایط زمانی و مکانی، میزان درآمد و امکانات و نیز سلیقه‌ی افراد متفاوت است. با این حال، مواردی را که در آموزه‌های دینی یاد شده، به اختصار مطرح می‌کنیم.

1. تفرج و گشت و گذار

در آموزه‌های دینی بر تفرج و گشت و گذار به عنوان تفریحی سالم اشاره شده و حتی از آنها برمی‌آید که در سیره‌ی برخی از معصومان (علیهم‌السلام) نیز این کار وجود داشته است. قرآن کریم، تفرج فرزندان یعقوب (علیه‌السلام) را تأییدگونه نقل کرده است: «أَرْسِلْهُ مَعَنَا غَدَاً یَرْتَعْ وَیَلْعَبْ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ؛ فردا او را با ما بفرست تا [در چمن] بگردد و بازی کند و ما به خوبی نگهبان او خواهیم بود» (یوسف/ 12).
از برخی روایت‌ها چنین برمی‌آید که این نوع تفریح‌ها در سیره‌ی امام رضا (علیه‌السلام) نمود داشته است، در یکی از روایت‌ها آمده است که حضرت رضا (علیه‌السلام) فرمودند:
عَنْ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَبیِ مَحْمُودٍ قالَ: قالَ لَنَا الرضا (علیه‌السلام): أَیُّ الْإدَامِ أَجْزَأُ؟ فَقالَ بَعْضُنَا: اللَّحْمُ وَ قالَ بَعْضُنَا: الزَّیْتُ وَ قالَ بَعْضُنَا: اللَّبَنُ. فَقالَ هُوَ: لَا بَلِ الْملِحُ و لَقَدْ خَرَجْنا إلَی نُزْهَةٍ لَنَا وَ نَسِیَ بعض الْغِلْمَانُ الْملِحَ، فَذَبَحُوا لَنَا شّاةً مِنْ أَسْمَنِ مَا یَکُونُ فَمَا انْتَفَعْنَا بِشَیْءٍ حَتَّی انْصَرَفْنَا؛ ابراهیم بن ابی محمود گوید: امام رضا (علیه‌السلام) به ما فرمودند: [وجود] کدام خورش [در کنار غذا] شایسته‌تر است؟ برخی از ما، گوشت را نام بردیم، برخی روغن و برخی هم شیر را. حضرت فرمودند: نه، بلکه نمک! ما [چندی پیش] به تفرجگاهی که از آن ما بود رفتیم، لیک برخی از خدمتکاران، نمک را فراموش کرده بودند. پس یکی از فربه‌ترین گوسفندان را برای ما ذبح کردند، ولی بی‌آنکه استفاده‌ای ببریم بازگشتیم (کلینی، 1365، ج 6: 326).
در روایتی دیگر آمده است: یکی از یاران امام صادق (علیه‌السلام) گوید: «نزد ایشان رفتم در حالی که در منزل برادرشان عبدالله بن محمد به سر می‌بردند. عرض کردم: به چه انگیزه‌ای به این منزل آمده‌اید؟ فرمودند: طلب النُزهة» (همان، ج 2: 23)
همچنین براساس برخی روایت‌ها، حضرت علی (علیه‌السلام) همراه همسر مهربانشان فاطمه (سلام الله علیها)، گاه به صحرا می‌رفتند و با یکدیگر به گفتگویی صمیمی و سخنانی سرورآفرین می‌پرداختند (قمی، 1381 ق: 82-80).

2. ورزش‌های سالم

در برخی روایت‌ها، ورزش‌های سالم و سودمندی همچون شنا و سوارکاری، جزء تفریح‌های سالم به شمار رفته است (نک: کلینی، 1365، ج 2: 393؛ ابن حنبل، بی‌تا، ج 4: 146).

3. مسافرت

در آموزه‌های دینی، سفر کردن، مطلوب شمرده شده و آدابی نیز برای آن بیان شده است. نیک روشن است که سفر، گاه مسافرت کاری و برای کسب روزی و درآمد است، گاه سفر زیارتی و دیگر بار سفر سیاحتی و تفریحی. ضمن آنکه مسافرت به شهرهای مختلف و دیدن آثار باستانی برجای مانده از پیشینیان، کارکرد درس‌آموزی و عبرت‌گیری نیز داشته و ضمن سیاحت و تفریح، پیام‌های تربیتی و اخلاقی نیز همراه دارد. تأکید قرآن کریم بر سیاحت و جهانگردی، بیشتر ناظر به این مورد اخیر است و گردشگری در قرآن، توأم با درک پیام‌های یاد شده است. برای نمونه: «قُل سِیرُوا فِی الْأَرْضِ ثُمَّ انظُرُوا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ؛ بگو: در زمین بگردید، آن‌گاه بنگرید که فرجام تکذیب کنندگان چگونه بوده است؟» (انعام/ 11).
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «سَافِروُا تَصِحُوا، سَافِرُوا تَغْنَمُوا؛ به سفر روید تا سالم بمانید، مسافرت کنید تا سود ببرید» (برقی، بی‌تا، ج 2: 345).
در سخنان امام رضا (علیه‌السلام) نیز درباره‌ی سفر و اخلاق و رفتار مورد تأکید در آن چنین آمده است:
عَنِ الرِّضَا عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ (علیه‌السلام) قالَ: قالَ رسولُ اللهِ (صلی الله علیه و آله و سلم): سِتّةٌ مِنَ الْمُروءَةِ ثَلاَثَةٌ مَنْهَا فی الْحَضَرِ وَ ثَلَاثَةٌ مِنْهَا فی السّفَرِ، فَأمّا الّتی فی الْحَضَرِ فَتِلَاوَةُ کِتابِ اللهِ، وَ عِمَارَةُ مَسَاجِدِ اللهِ، وَ اتّخَاذُ الإخوان فی الله عزوجل وَ الَّتِی فِی السَّفَرِ فَبَذْلُ الزّادِ وَحُسْنُ الْخُلْقِ وَ الْمِزاحُ فِی غَیْرِ الْمَعاصِی؛ امام رضا (علیه‌السلام) از پدران خود از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل کرده‌اند که فرمودند: شش چیز از مروت است: سه مورد در غیر سفر و سه مورد در سفر. اما در غیر سفر، تلاوت کتاب خدا، آباد کردن مساجد و انتخاب برادر دینی برای رضای خدا و اما [مروت] در سفر عبارت‌اند از عرضه‌ی زاد و توشه [به همسفران]، خوش اخلاقی و بذله‌گویی به دور از گناه (صدوق، 1404 ق: 324).
بر این اساس، خوش اخلاقی و بذله‌گویی بیشتر، همراهی با همسفران و مخالفت نکردن با تصمیم آنان تا حد امکان، به همراه داشتن امکانات و زاد و توشه‌ی مناسب و آن را در اختیار دیگران قرار دادن و نیز یاری رساندن به آنان، مورد تأکید قرار گرفته است و این، افزون بر ارزش اخلاقی موجب لذت‌بخش‌تر شدن سفر می‌شود.

آسیب‌شناسی تفریح

در کنار تفریح‌های سالم که در روایت‌های یاد شده با عنوان «لَذّةٍ فِی غَیْرِ مُحَرّمٍ» و مانند آن آمده است، واژه‌های دیگری نیز وجود دارد که آموزه‌های دینی، به آنها نگاهی منفی دارد، واژه‌هایی مانند: لهو و لعب. شاید به همین دلیل باشد که برخی افراد، هرگونه سرگرمی را کاری ضد ارزش و ناپسند می‌دانند و تلاش می‌کنند خود را از آنها به دور دارند. اکنون پرسش این است که مرز بین تفریح‌های سالم با لهو و لغو و مانند آن چیست و اصولاً آیا هر لهوی، حرام یا دست‌کم مکروه است؟ به دیگر سخن، اگر لهو، لغو و لعب مذموم را هر کاری بدانیم که «فاقد سود مادی و فایده‌ی معنوی و اخروی» باشد، آیا می‌توان مصداقی برای لذت‌های حلال و تفریح‌های سالم پیدا کرد که کاری لغو و امری لهو نباشد؟!

رابطه‌ی مطلوبیت تفریح سالم با نکوهش لهو، لغو و لعب

«لهو» در اصل به هر کاری گویند که آدمی را به خود مشغول سازد و از کارهای مهم و اهداف اساسی بازدارد (فراهیدی، 1409 ق، ج 2: 87؛ ابن منظور، 1410 ق، ج 15: 258؛ راغب اصفهانی، 1416 ق: 748).
با این حال، لهو در موارد فراوان به مفهوم مطلق سرگرمی و بازی به کار می‌رود (همان: 748).
«لغو» نیز در اصل به معنای «باطل» است (فراهیدی، 1409 ق، ج 4: 449) و غالباً در مواردی به کار می‌رود که باطل و پوچ بودن، به جهت بی‌ارزش بودن و فقدان سود و فایده باشد (ابن منظور، 1410 ق، ج 15: 250).
واژه‌ی «لعب» در غالب فرهنگ‌های عربی به وضوح خود وانهاده شده است. اما برخی، آن را عمل بی‌فایده (طریحی، 1408 ق، ج 2: 166) و فاقد هدفی صحیح (راغب اصفهانی، 1416 ق: 741) معنا کرده‌اند.
از مجموع آیات (برای نمونه نک: منافقون/ 9؛ انبیاء/ 3؛ تکاثر/ 3-1 و نور/ 37) و روایت‌ها - که پس از این اشاره می‌شود - و گفتار واژه‌شناسان چنین برمی‌آید که «لهو» گاه در مفهوم اصلی خود به کار می‌رود یعنی حالت غفلت و سرگرمی خاصی که آدمی را از انجام وظایف مهم بازدارد و دیگر بار به معنی هرگونه سرگرمی به انگیزه‌ی لذت بردن یا سپری کردن وقت بی‌آنکه مانع کارهای مهم باشد. بر این اساس، می‌توان گفت لهو، امری نسبی است، چون یک فعل ممکن است برای فردی بازدارنده از وظایف مهم باشد، ولی برای دیگری چنین پیامدی نداشته باشد.
حال با توجه به این مطلب، به نظر می‌رسد لهو و مصادیق آن دست‌کم چهار حکم: حرمت، کراهت، اباحه و استحباب را می‌تواند داشته باشد. پاره‌ای از مصادیق لهو، حرام هستند و این در مواردی است که مصداق لهو به معنی اصلی آن باشد، بدین معنا که آدمی را به خود سرگرم سازد و «موجب اهمال وظایف واجب و مهم» شود (نک: منافقون/ 9؛ تکاثر/ 3-1) یا آنکه مصداق یاد شده - با قطع نظر از لهو - از مصادیق حرام باشد (مانند استهزاء به آیات الهی) (نک: نساء/ 140).
در برخی از موارد نیز مصداق لهو مقدمه و زمین هیا ابزار رسیدن به گناه قرار می‌گیرد، مانند آیه‌ای که «لهو الحدیث» را وسیله‌ای برای گمراه کردن از راه خدا معرفی می‌کند (نک لقمان/ 6) یا دست‌کم مصادیقی از لهو که حالت «بطر» یعنی فرح برخاسته از قوای شهوانی حرام (انصاری، 1415 ق، ج 1: 160) را موجب می‌شوند که خود زمینه‌ساز مفاسدی دیگر باشد.
از دیگر مصادیق لهو حرام می‌توان به نواختن آلات لهو و استماع آن (کلینی، 1365، ج 6: 432؛ محقق حلی، 1409 ق، ج 4: 913)، وسایل قمار (نک: مائده/ 91-90) و افسانه‌های خرافی با هدف گمراهی از یاد خدا و رویگردانی مردم از قصص قرآنی (نک: لقمان/ 6؛ زمخشری، بی‌تا، ج 3: 490) یاد کرد.
لهو مکروه نیز بر مواردی صدق می‌کند که آدمی را به خود سرگرم می‌کند و هیچ سود اُخروی یا دنیویِ منتهی به آخرت ندارد و در عین حال، مانع انجام وظایف واجب نمی‌شود، مانند: سخنان بیهوده (مجلسی، 1403 ق، ج 68: 278)، افراط در مزاح و بذله‌گویی و خنده‌های بی‌جا و فراوان (همان: 68 و 277 و ج 73: 58)، تجارت و خرید و فروش به وقت نماز (کلینی، 1365، ج 5: 154) و کارهای بیهوده‌ی دیگر (نک: مؤمنون/ 3؛ قصص/ 67). در حقیقت لهو مکروه همان «لغو» است، چه، لهو به این معنا نیز به کار می‌رود، چنان که لعبِ مورد نکوهش نیز به همین معنا است.
مصادیق لهو مباح و مستحب نیز در روایت‌هایی یاد شده‌اند. امام باقر (علیه‌السلام) می‌فرمایند:
«لَهْوُ الْمُؤْمِنِ فِی ثَلَاثَةِ أَشْیَاءَ: التّمَتُعِ بِالنِّسَاءِ وَ مُفَاکَهَةِ الْإخْوَانِ وَ الصّلاةِ بِاللّیْل؛ لهو مؤمن در سه چیز است: لذت‌جویی از همسر، بذله‌گویی با برادران دینی و نماز شب» (2) (صدوق، 1404 ق، ج 1: 161).
پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز فرمودند: «کُلُ لَهْو لِلْمُؤْمِنِ بَاطِلٌ إِلَّا فِی ثَلَاثٍ: فِی تَأْدِیبِهِ الْفَرَسَ وَرَمْیِهِ عَنْ قَوْسِهِ وَ مُلَاعَبَتِهِ امْرَأَتَهُ فَإنَّهُنَّ حَقٌّ؛ هر کار لهوی از مؤمن باطل است، جز در سه مورد: پرورش اسب خود، تیراندازی و لذت‌جویی از همسرش که اینها حق‌اند» (کلینی، 1365، ج 2: 393).
توجه به مصادیق یاد شده به روشنی گواه آن است که منظور از لهو در اینجا، سرگرمی مطلق است، نه لهوی که غفلت‌زا و مانع وظایف مهم‌تر باشد. چنان که مصادیق لهوِ مستحب نیز مواردی هستند که از یک‌سو موجب غفلت از وظایف مهم و بالفعل دیگر نشوند و از سوی دیگر، یا به خودی خود مستحب باشند یا وسیله و زمینه‌ساز مسائل مهم و مطلوب مانند آموزش شنا.
حال نکته‌ی مهم آن است که تفریح سالم در نوع اخیر جای می‌گیرد، چون موجب رفع خستگی جسمی و روحی و آمادگی برای انجام بهتر وظایف می‌شود.
بر این اساس، تفریح سالم با حدود و شرایط خود که پیشتر بیان شد، ارتباطی با لهو، لغو و لعب مذموم ندارد و فرد با ایمان، ضمن پرهیز از این سه، زمانی را به تفریح سالم اختصاص می‌دهد. از بُعد اقتصادی، بایستی بخشی از درآمد فرد و خانوار صرف هزینه‌های تفریح سالم شود که مقدار آن براساس میزان درآمد فرد، اولویت‌بندی نیازها و شرایط بهره‌مندی از تفریح‌های گوناگون، متغیر خواهد بود.

شخصیت والای انسانی و پرهیز از لهو و لغو در سبک زندگی رضوی

نکته‌ی جالب در سبک زندگی رضوی که از سخنان حضرت برداشت می‌شود، توجه دادن فرد به شخصیت والای انسانی و اهداف متعالی خود است تا از یک‌سو، خرد خویش را حاکم قرار دهد و مصادیق لغو و بیهوده را تشخیص دهد و از دیگر سو، شأن و جایگاه خود و ارزش وقت و امکانات خویش را بالاتر و بیشتر از آن ببیند که به چنین کارهایی دست یازد، بی‌آنکه برای وی سودی به همراه داشته باشد.
الرَّیَّانِ بْنِ الصَّلْتِ قَالَ: سَأَلْتُ الرِّضا (علیه‌السلام) یَوْماً بِخُراسانَ فَقُلْتُ: یَا سَیِّدِی إِنَّ هِشَامَ بْنَ إبْرَاهیِمَ الْعَبَّاسِیَّ حَکَی عَنْکَ أَنَّکَ رَخَّصْتَ لَهُ فِی اسْتِمَاعِ الْغِنَاءِ فَقَالَ: کَذَبَ الزِّنْدیِقُ إِنَّمَا سَأَلَنِی عَنْ ذَلِکَ فَقُلْتُ لَهُ: إنَّ رَجُلًا سَأَلَ أَبَا جَعْفَرٍ (علیه‌السلام) عَنْ ذَلِکَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (علیه‌السلام): إذَا مَیَّزَ اللهُ بَیْنَ الْحَقِّ وَ الْبَاطِلِ فَأَیْنَ یَکُونُ الْغِنَاءُ فَقَالَ: مَعَ الْبَاطِلِ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعفرِ (علیه‌السلام) قَدْ قَضَیْتَ؛ ریان بن صلت گوید: روزی در خراسان از امام رضا (علیه‌السلام) پرسیدم: سرورم! ابراهیم بن هاشم عباسی از شما نقل کرده که به او اجازه‌ی گوش کردن به غنا داده‌اید! حضرت فرمودند: دروغ گفته است کافر! او صرفاً از من در این باره پرسید و من به او گفتم: مردی از امام باقر (علیه‌السلام) در این باره سؤال کرد. امام باقر (علیه‌السلام) فرمودند: هرگاه خدا حق را از باطل جدا سازد، غنا در کدام جهت قرار می‌گیرد؟ او پاسخ داد: در طرف باطل. امام (علیه‌السلام) به او فرمودند: خود [به درستی] قضاوت کردی (صدوق، 1404 ق، ج 1: 17؛ کلینی، 1365، ج 6: 435-434 با اندکی اختلاف در لفظ).
«و سُئِلَ (علیه‌السلام) عَنِ السِّفْلَةِ فَقالَ: مَنْ کانَ لَهُ شَیْءٌ یُلْهیهِ عَنِ الله؛ درباره‌ی افراد پست و فرومایه از حضرت سؤال شد. فرمودند: کسی که چیزی دارد که او را از [یاد و مسیر] خدا بازدارد و به خود سرگرم سازد» (ابن شعبه حرانی، 1404 ق: 442).
عَنِ الرّضا (علیه‌السلام) قالَ: جاءَ رَجُلٌ اِلی أَبی جَعفَرٍ (علیه‌السلام) فَقالَ: یا اَبا جَعْفَرٍ ما تَقولُ فی الشَطْرَنْجِ التی یَلْعَبُ بِها؟ فَقالَ (علیه‌السلام): أخْبَرَنی أَبی عَلِیّ بْنُ الحُسین (علیه‌السلام) عَن الحُسَیْن بنَ عَلِیّ (علیه‌السلام): عَنْ أمیرِالمؤمنینَ (علیه‌السلام) قالَ: قالَ رسولُ الله (صلی الله علیه و آله و سلم): مَنْ کانَ ناطِقاً فَکانَ مَنْطِقُهُ بِغَیر ذِکْرِ اللهِ کانَ لاغِیاً، وَ مَنْ کانَ صامِتاً فَکانَ صَمْتُهُ لِغَیْرِ ذِکْراللهِ کانَ ساهیاً، ثُمَ سَکَتَ فَقامَ الرّجُلُ وَ انْصَرَفَ؛ امام رضا (علیه‌السلام) فرمودند: مردی نزد امام باقر (علیه‌السلام) آمد و گفت: درباره‌ی شطرنج که مردم با آن بازی می‌کنند چه می‌گویید؟ حضرت فرمودند: پدرم علی بن حسین (علیه‌السلام) از حسین بن علی (علیه‌السلام) از امیرمؤمنان (علیه‌السلام) نقل کرد که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: هر کس سخن گوید و سخنش برای غیر یاد خدا [و در مسیر غیر او] باشد، بیهوده گفته است، هر کس سکوت کند و سکوتش برای غیر یاد خدا باشد، خطا کرده است. آن‌گاه امام (علیه‌السلام) سکوت کردند. مرد نیز برخاست و رفت (کلینی، 1365، ج 6: 437)
بدین‌سان، امام رضا (علیه‌السلام) با نقل این سخنان، فرد را به خویشتن خویش می‌برند و از او می‌خواهند که خود بیندیشد آیا شایسته است به کارهای لهو و لغو بپردازد و جایگاه خود را تنزل داده از مقام قرب و معنویت نیز باز ماند!؟

اتراف (رفاه‌زدگی و مصرف‌گرایی)

از آسیب‌های تفریح و سرگرمی و مرزهای آن، افراط در لذت‌جویی در عرصه‌ی مصرف و لذت‌های مادی است که در قرآن کریم و روایت‌ها، با نام «اتراف» تعبیر می‌شود. اتراف از واژه‌ی «ترَف» به معنای نعمت و برخورداری از آن به کار رفته است و مُترف به کسی گویند که نعمت فراوان و غرق شدن در شهوات و خوشگذرانی‌ها، او را به غرور و سرکشی واداشته است (نک: ابن منظور، 1410 ق، ج 9: 17؛ راغب اصفهانی، 1416 ق: 166).
کاربرد معنایی این واژه در قرآن کریم، بیانگر زندگی اشرافی، رفاه‌زدگی و لذت‌گرایی ثروتمندان بوده که همراه با غرور و طغیان است. بنابراین، کاربرد آن ویژه‌ی ثروتمندان بوده و برای افراد کم درآمد، هر چند به سهم خود مصرف‌گرا باشند، به کار نرفته است (نک: حکیمی، 1368، ج 3: 312؛ مدرسی، 1419ق، ج 14: 418).
در فرهنگ مصرف‌گرایی مترفان، مصرف، هم ارزش مادی می‌یابد و هم ارزش نمادین؛ بدین‌معنا که مصرف، وسیله‌ای برای ابراز وجود و به دست آوردن هویت اجتماعی می‌شود، از این رو، نه تنها ارزش نمادین می‌یابد بلکه در برابر مصرف به معنای تأمین کننده‌ی نیازهای زیستی انسان قرار می‌گیرد و اولویت می‌یابد (نک: گل‌محمدی، 1381: 106).
آنان تلاش می‌کنند با خرید و مصرف کالاهای لوکس و تجملاتی، مُدپرستی و ریخت و پاش، به پندار خود، پایگاه اجتماعی و آبروی فزون‌تری به دست آورند و در حقیقت به خودنمایی و فخرفروشی می‌پرازند. این کار برای آنان، نوعی تفریح و سرگرمی نیز به شمار می‌رود.
نیک روشن است که اتراف، زیان‌های متعددی در عرصه‌ی فردی و اجتماعی دارد؛ زندگی اترافی از چند سو، فساد اخلاقی و رفتاری را در پی دارد. از یک‌سو غرق شدن در شهوت‌ها و هوس‌ها و زیاده‌روی در لذت‌های جسمانی، مجالی برای اندیشه در کمال معنوی و انسانی و توجه به بُعد روحی باقی نمی‌گذارد و راه را برای تهذیب اخلاقی می‌بندد، به ویژه آنکه افتادن در دام هوس‌ها و لذت‌جویی‌ها،‌ نور و نیروی خرد را سخت ناتوان می‌کند و پذیرش دعوت ادیان و مصلحان را دشوار می‌سازد. زندگی توأم با افراز در لذت و تن‌پروری، آدمی را به سر منزل کمال نمی‌رساند، چه، «سختی و گرفتاری، هم تربیت کننده‌ی فرد و هم بیدار کننده‌ی ملت‌ها است. شدائد، همچون صیقلی که به آهن و فولاد می‌دهند، هرچه بیشتر با روان آدمی تماس گیرد او را مصمم‌تر و فعال‌تر و برنده‌تر می‌کند» (مطهری، 1380: 156) بدین‌جهت، تفریح سالم بایستی به اندازه و در راستای رسیدن به کمال بیشتر باشد نه مزاحم آن.
از دیگر سو، حفظ این موقعیت و ادامه‌ی آن غالباً مستلزم یا همراه رذیلت‌های اخلاقی همچون آزمندی، طمع و بخل است (نک: قلم/ 14-12؛ مدثر/ 15-12).
از جنبه‌ای دیگر، پرداختن به تجمل و کامجویی‌ها نیز غالباً همراه با ناشایست‌های اخلاقی و رفتاری همچون فخرفروشی، خودبرتربینی (نک: سبا/ 35-34) و بی‌بندوباری خواهد بود و از این رو، قرآن کریم، مترفان را مُفسِد و فاسق معرفی می‌کند (نک: شعراء/ 152-147؛ فجر/ 12-6؛ اسراء/ 16).
زیان اقتصادیِ مصرف‌گرایی و رفاه‌زدگی، بیش از همه، به افراد کم‌درآمد و جوامع عقب مانده و در حال توسعه می‌رسد، زیرا گسترش این پدیده، موجب کشاندن امکانات و ثروت‌هایی که بایستی در بخش‌های زیربنایی و تولید سرمایه‌گذاری شود، به سوی مصرف‌گرایی و خرید کالاهای تجملاتی و غیرضروری می‌شود.

اتراف، آفت تمدن‌سازی

نتیجه‌ی آسیب‌های متعدد پدیده‌ی اتراف، به ویژه سقوط اخلاقی و مفاسد اجتماعی، چیزی جز تهی شدن فرهنگ‌ها و جوامع از درون و در نتیجه، سقوط و نابودی آن نیست. قرآن کریم با تصریح به این نکته، می‌فرماید: «وَإِذَا أَرَدْنَا أَن نُّهْلِکَ قَرْیَةً أَمَرْنَا مُتْرَفِیهَا فَفَسَقُوا فِیهَا فَحَقَّ عَلَیْهَا الْقَوْلُ فَدَمَّرْنَاهَا تَدْمِیراً؛ و چون بخواهیم شهری را نابود سازیم، خوشگذرانانش را فرمان می‌دهیم تا در آن به انحراف [و فساد] بپردازند و در نتیجه، عذاب بر آن [شهر] لازم شود، پس آن را [به تمامی] نابود می‌کنیم» (اسراء/ 16).
تعبیر «أَمَرْنَا مُتْرَفِیهَا فَفَسَقُوا فِیهَا» یا بدین‌معناست که مترفان را به اطاعت و فرمانبری، امر کردیم ولی آنان سر باز زدند و گناه کردند یا اینکه طبق ظاهر آیه، به این معناست که آنها را به فسق فرمان دادیم که در این صورت، نوعی مجاز است و کنایه از فراهم ساختن وسایل و امکانات برای آنان تا با استفاده‌ی نادرست از آن، سزاوار نابودی شوند (زمخشری، بی‌تا، ج 2: 654؛ طباطبایی، 1417 ق، ج 13: 61-60).
با این حال، پیرامون مطلب و آیه‌ی یاد شده پرسشی مطرح است: چرا جوامع به دور از ایمان و تقوا و غرق در «اتراف» و تباهی، از پیشرفت، تمدن و رفاه اقتصادی بیشتر در مقایسه با جوامع اسلامی برخوردارند؟ بنابراین، چگونه می‌توان گفت اتراف و عیاشی‌های بی‌حد و مرز، آفت تمدن‌سازی است؟
پاسخ این پرسش با توجه به نکات زیر روشن می‌شود:
1. ادعای یاد شده، کلیت ندارد و هیچ‌گاه فساد و هوسرانی جوامع، با پیشرفت اقتصادی آن ملازمه‌ای نداشته است (نک: ساعی، 1375: 83؛ شریف النسبی، 1375: 106-105).
افزون بر این، در درون بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز بر اثر بی‌عدالتی، شکاف طبقاتی و استثمار توده‌ها که ناشی از اتراف، خوشگذرانی افراطی و ریخت و پاش اقلیتی معدود است، میلیون‌ها نفر از فقر و محرومیت رنج می‌برند. در این‌گونه کشورها، خلأ معنویت و نابسامانی‌های اجتماعی ناشی از آن، امنیت روانی و آرامش روحی مردم را سخت به مخاطره افکنده است به گونه‌ای که برای بسیاری از آنان، رفاه اقتصادی ملموس نیست.
2. بخش عمده‌ای از پیشرفت این‌گونه جوامع، به ویژه در مرحله‌ی شکل‌گیری تمدن، نه معلول فساد اخلاقی، بلکه مرهون رعایت نسبی برخی اصول اخلاقی و در واقع، رعایت تقوای اقتصادی است که میراث پیامبران و ثمره‌ی تلاش‌های دانشمندان در طول قرن‌هاست. عناصری چون دانش و تخصص، انضباط و برنامه‌ریزی، سختکوشی، وجدان کاری، پرهیز از اتلاف وقت، تن ندادن به خوشگذرانی‌های طولانی و مانند آن، که در متن آموزه‌های دینی جای دارند، نقش تعیین کننده‌ای در رشد اقتصادی دارد. بی‌گمان عمل به این آموزه‌ها، بخشی از تعهد و تقوای دینی به شمار می‌رود که به گونه‌ای تأثیر وضعی خود را به جای خواهد گذاشت (نک: قرضاوی، 1417 ق: 162-159).
3. بی‌تردید هنگامی ایمان و تقوا، تأثیرگذار است که در رفتارها و امور زندگی افراد نمود عینی یابد، وگرنه ادعای ایمان و پرهیزکاری، هیچ‌گونه تأثیر مثبتی نخواهد داشت. امروزه در جوامع اسلامی، عمل به بسیاری از آموزه‌های اصیل اسلام، به فراموشی سپرده شده و بخش عظیمی از افراد و سران این کشورها، مبتلا به نوعی هدر دادن زمان، تن‌پروری یا غرق شدن در لذت‌جویی و خوشگذرانی شده‌اند.
4. در کنار سنت الهی نابودی بر اثر اتراف، سنت‌های دیگری نیز هست، از جمله سنت «املا» و «استدراج» که خداوند براساس آن، گناهکاران و سرکشان گستاخ را که امیدی به هدایت آنان نیست، به تندی گرفتار مجازات نمی‌کند، بلکه به آنان مهلت و نعمت فزون‌تری می‌بخشد تا کیفرشان دردناک‌تر شود (نک: طباطبایی، 1417 ق، ج 8: 205-204 و 350؛ ج 15: 39-38).
بنابراین، ممکن است رفاه اقتصادی فرد یا جامعه‌ی فاسد، نشانه‌ی گرفتاری آنان به مجازات استدراج باشد (همان، ج 18، 60-59)، چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید: «أَیَحْسَبُونَ أَنَّمَا نُمِدُّهُم بِهِ مِن مَّالٍ وَبَنِینَ، نُسَارِعُ لَهُمْ فِی الْخَیْرَاتِ بَل لاَّ یَشْعُرُونَ؛ آیا آنان چنین می‌پندارند که ثروت و فرزندانی که به آنان می‌دهیم برای این است که درهای خیرات را به رویشان بگشاییم؟! [هرگز چنین نیست] بلکه آنها نمی‌فهمند» (مؤمنون/ 56-55).
نشانه‌ی استدراج نیز آن است که فرد یا جامعه، در برابر فزونی نعمت‌ها، بیشتر در گناه و طغیان فرو می‌روند و از نعمت دهنده‌ی حقیقی غافل می‌شوند (نک: کلینی، 1365، ج 2: 452).

مفهوم والای «قناعت»، در تقابل با فرهنگ اتراف

در فرهنگ دینی، مفاهیمی همچون «قناعت» با محتوای عمیق و فرازمند خود - و نه تلقی عوامانه که آن را صرفاً به معنی مصرف کمتر و صرفه‌جویی می‌دانند - در تقابل با پدیده‌های نامطلوبی همچون اتراف قرار دارد.
واژه‌ی قناعت در لغت به معنای «روی آوردن به چیزی» است و از آن مفهوم رضایت و خشنودی برداشت می‌شود (ابن‌فارس، 1404 ق، ج 5: 33؛ ابن منظور، 1410 ق، ج 8: 297).
در اصطلاح، این واژه گاه صفت فعل و به معنای «بسنده کردن به اندک در کالاهای مورد نیاز» (راغب اصفهانی، 1416 ق: 685) دانسته شده است و گاه صفت نفس است و به مفهوم «صفت پایدار نفسانی که موجب اکتفا کردن به اندازه‌ی نیاز و ضرورت از مال» (نراقی، بی‌تا، ج 2: 101).
از مجموع سخنان واژه‌شناسان زبان عربی، دانشمندان اخلاق و آموزه‌های دینی چنین برمی‌آید که قناعت و عناصر مرتبط با آن همچون رضایت، ویژگی مثبتی در شخصیت انسان است که موجب خشنودی و لذت انسان از حداقل‌های زندگی می‌شود و به صورت ترک آزمندی و فزون‌خواهی نمود می‌یابد. از این رو، طمع و حرص را نقطه‌ی مقابل قناعت دانسته‌اند (نک: منسوب به امام صادق (علیه‌السلام)، 1400 ق: 202؛ نراقی، بی‌تا، ج 2: 101).
با این همه، قناعت هرگز به معنای رها کردن کار و تولید و راضی شدن به مشکلات و عامل عقب‌ماندگی اقتصادی نیست، بلکه خود، زمینه‌ساز رشد اقتصادی است، زیرا جامعه‌ای که مصارف اضافی خود را حذف کند و از تجملاتی که براساس نیازهای کاذب و روحیه‌ی اشرافی‌گری به وجود می‌آید دوری کند، می‌تواند پس‌انداز بیشتری برای سرمایه‌گذاری‌های لازم در توسعه داشته باشد، نکته‌ای که ماکس وبر بر آن تأکید داشت و در واقع، پیدایش سرمایه‌داری و توسعه در غرب، معلول زهد پروتستانیسم بود (نک: وبر، 1371: 150-147).
امام رضا (علیه‌السلام) در تبیین قناعت فرموده‌اند: «القناعة تَجتَمِعُ إلی صیانة النّفسِ وَعِزِّ القدر و طرح مؤونة الاستکثار...؛ قناعت با حفظ شخصیت و ارزشمندی جایگاه و رها کردن هزینه‌های فزون‌طلبی همراه است» (مجلسی، 1403 ق، ج 75: 349).
همچنین حضرت رضا (علیه‌السلام)، کسی را در مسیر قناعت می‌دانند که خود را از مردم لئیم و پست، به دور می‌دارد: «ولا یسلک طریق القَناعَةِ إلا رجُلانِ: إمّا مُتَعبِّدٌ یُریدُ أجرَ الآخِرَة، أو کریمٌ مُتَنزِّةٌ عَن لِئامِ الناسِ؛ مسیر قناعت را جز دو نفر نپیمایند: اهل تعبدی که پاداش آخرت را می‌جوید یا بزرگواری که از مردم پست، خود را به دور دارد» (حلوانی، 1408 ق: 128 (با لفظ: متعلل به جای متعبد)؛ مجلسی، 1403 ق، ج 75: 357).
بدین‌سان، از نگاه روان‌شناختی، خشنودی و رضایتمندی، ارمغانِ قناعت است، به گونه‌ای که فرد با وجود مصرف اندک و گاه نداشتن ثروت، از زندگی خویش لذت می‌برد. قناعت در کنار غنا و ثروت نیز زندگی را گوارا می‌سازد (همان، ج 1: 83).
ثروتِ بدون قناعت، گوارایی زندگی را نخواهد چشاند؛ جامعه‌ی مصرف‌گرایی که قناعت‌پیشه نیست، رضایت خاطر شهروندان خود را برآورده نمی‌سازد (نک: درنینگ، 1376: 31-23)، از همین روست که از منظر آموزه‌های روایی، زندگی پاک و حیات طیبه‌ی بشری، حیاتی است که روح قناعت در آن دمیده شده باشد (نک: شریف‌الرضی، 1370: حکمت 221).
وارستگی حاصل از این روحیه آثار ذیل را به دنبال دارد: رشد یافتگی شخصیت، اعتماد و عزت نفس و عدم وابستگی.
به دیگر سخن، شخص تلاش کرده است خود را از قید و بند عادت‌های متفاوت با مصرف کالاهایی خاص برهاند. چه بسیارند افرادی که به پاره‌ای سرگرمی‌ها، تفریح‌ها و لذت‌جویی‌ها وابسته شده‌اند و این وابستگی، در مواردی حتی عزت و جایگاه اجتماعی و شخصیتی آنان را نیز به مخاطره می‌افکند. این‌گونه است که در روایت حضرت رضا (علیه‌السلام) بر بُعد روانی آن، یعنی وارستگی و آزادگی و ثمره این رویکرد، همچون عزت و شرافت فرد تأکید شده است.
پرهیز از مصارف زائد، تشریفاتی و تجملاتی با هدف تفریح و سرگرمی، از دیگر نمودهای قناعت بوده که به نظر می‌رسد بارزترین آنها نیز است. بدین‌سان، نهادینه شدن اصل قناعت به معنای یاد شده در الگوی مصرف و تفریح افراد جامعه، ثمره و برکت‌های مادی و معنوی فراوانی به همراه خواهد داشت.

تأثیر منفی افراط در تفریح و لذت‌جویی بر تمدن‌سازی

از مسائل مهم در این بحث، نقش و تأثیر تفریح و سرگرمی‌های رایج بین مردم بر پدیده‌ی تمدن‌سازی است. برای آنکه این تأثیر به صورت تاریخی و در عین حال اختصارگونه تحلیل شود، نگاهی به تاریخ فراز و فرود تمدن اسلامی می‌افکنیم:

علل ظهور و افول تمدن اسلامی

تمدن غرب، فروغ علم را از جهان اسلام، که خود در حال افول بود، گرفت و آن را فروزان‌تر از پیش نگاه داشت. از پرسش‌های مهم در این باره آن است که چرا جهان اسلام در فاصله‌ی سده‌های اول تا ششم هجری، به سرعت رشد کرد و پس از آن به افول گرایید؟ اگرچه برخی نیروهای بی‌دین و ضد اسلام تمایل دارند اسلام را عامل افول معرفی کنند (نک: فروغی، 1344: 128)، اما واقعیت‌های تاریخی و نیز آموزه‌های اسلامی نشانگر آن است که رشد و پیشرفت اولیه‌ی مسلمانان به سبب اجرای نسبی دستورهای اسلامی و افول و انحطاط آنان به سبب دوری از آموزه‌های دینی بوده است. برخی صاحب‌نظران همچون هیتی، هاجسون، بائک و لوئیس نشان داده‌اند که اسلام نقشی مثبت در توسعه‌ی جوامع مسلمان ایفا کرده است. تنها پاسخ این سؤال که چرا جامعه‌ای بدوی که از صفر شروع کرده بود، توانست با این سرعت در برابر سختی‌ها و مشکلات رشد کند، اسلام است. خصوصیت اصلی این جامعه‌ی بدوی در آن زمان، نزاع‌های خونین و خانمان‌برانداز، کمبود منابع، آب و هوایی سخت و طاقت‌فرسا و زمینی نامناسب بود. این جامعه هیچ یک از سرمایه‌های مادی همسایگان قدرتمندش یعنی ساسانیان و امپراتوری بیزانس را نداشت. در چنین شرایطی، اسلام تنها عاملی بود که منجر به تغییر کیفیت این جامعه‌ی بدوی شد، به گونه‌ای که بر کاستی‌های خود فائق آمد و به قدرتی بزرگ تبدیل شد. به گفته‌ی کاهن، قانونمندی قرآن به نفع محرومان در کنار تضمین عدالت، همبستگی اجتماعی، بهزیستی همگانی، اصلاحات اخلاقی و نهادی و ارائه‌ی دولتی کارا و نظام حقوقی مقتدر، موجب فراهم آمدن الزام‌های نهادی برای توسعه شد. بدین‌جهت اسکاتز میلر می‌گوید: «همه‌ی عواملی که اروپا را قادر به موفقیت ساخت، خیلی پیش از اینها در اسلام وجود داشت» (نک: چپرا، 1384: 270-268). رودنسون نیز اسلام را واجد تمام خصوصیاتی معرفی می‌کند که موجب پیشرفت است، ولی مسلمانان هیچ‌گاه اسلام واقعی را به کار نبسته‌اند (تفضلی، 1372: 50-49) این جمله‌ی اخیر به درستی بیانگر عامل اصلی انحطاط و عقب‌ماندگی جوامع اسلامی در سده‌های اخیر است. برخی محققان، نمود بارز دوری از آموزه‌های اسلامی در این جوامع را در ضمن عواملی برشمرده‌اند، از جمله: فساد اخلاقی و سیاسی، فقدان پویایی پس از پیوند تحجر و تعصب، کاهش فعالیت‌های عقلانی و علمی، شورش و تفرقه‌های درونی همراه تهاجم و جنگ‌افروزی‌های مستمر، عدم توازن مالی، رکود کشاورزی، صنعت و تجارت در نتیجه سستی و کم‌کاری و عواملی دیگر (نک: چپرا، 1384: 354-264).
ویل دورانت، در تحلیلی برون‌گروهی، سبب انحطاط تمدن اسلامی را به دو عامل بیرونی (حمله‌ی مغول) و درونی (رفاه‌زدگی افراطی مسلمانان) تقسیم می‌کند:
هیچ یک از تمدن‌های تاریخ چون تمدن اسلام دچار چنین ویرانی ناگهانی نشده است... وقتی موج خونین مغول بازپس رفت، آنچه برجای ماند، عبارت بود از اقتصادی به شدت آشفته، قنات‌هایی ویران یا کور، مدرسه‌ها و کتابخانه‌هایی سوخته، دولت‌هایی فقیر و ضعیف... و نفوسی که به نیم تقلیل یافته و روحیه باخته بودند. اما پیش از حمله‌ی خارجی، لذت‌طلبی اپیکوری، خستگی جسمی و روحی، بزدلی و بی‌لیاقتی جنگی، فرقه‌گرایی و... ده‌ها شهرآباد... را به فقر و بیماری و عقب‌ماندگی کنونی دچار ساخت (1368، ج 4: 433-431).

بازگشت به اسلام ناب، تنها راه احیای تمدن اسلامی

براساس آنچه گذشت و به ویژه با توجه به تحلیل ویل دورانت، می‌توان تأثیر منفی افراط در لذت‌جویی و زیاده‌روی در پرداختن به تفریح و سرگرمی و رفاه‌طلبی عمومی بر ایجاد تمدن و بقای آن را به روشنی فهمید. بدین ترتیب، نهادینه کردن سبک زندگی رضوی در خصوص پرهیز از لهو و لغو در زندگی و افراط در تفریح و سرگرمی، در کنار توصیه به تفریح سالم با هدف ایجاد نشاط و سرزندگی در کار و تلاش، می‌تواند زمینه‌ساز احیای دوباره‌ی تمدن شکوهمند اسلامی بر پایه‌ی پیشرفت و معنویت باشد.
بدین‌جهت، رنسانسی که جهان اسلام نیازمند آن است، نوعی بازگشت به خود و فرهنگ و آموزه‌های اصیل اسلامی و نوسازی در پرتو آن است و نه گونه‌ای از اصلاحات که با خود، لذت‌گرایی، آسان‌گیری و هرج و مرج معرفتی و فرهنگی را به دنبال آورد. قرآن کریم آشکارا، تعیین سرنوشت هر ملتی را به دست خود آنان دانسته است: «إِنَّ اللَّهَ لاَ یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى‌ یُغَیِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ؛ در حقیقت، خدا حال قومی را تغییر نمی‌دهد، تا آنان حال خود را تغییر دهند» (رعد/ 11).

بحث و نتیجه‌گیری

1. تفریح سالم از جمله نیازهای آدمی است که براساس سبک زندگی رضوی، بخشی از وقت فرد مسلمان را به خود اختصاص می‌دهد.
2. افراط در لذت‌جویی و سرگرمی، پاره‌ای مصادیق لهو و لغو و نیز اتراف و تن‌پروری، از آسیب‌های تفریح سالم به شمار می‌رود. مرزهای عناوین یاد شده با تفریح سالم، در متن نوشتار تحلیل شده است. بدین‌جهت، در سیره و سخنان امام رضا (علیه‌السلام)، هم بر انجام عبادت در حد مطلوب، هم بر انجام کار و تلاش و هم بر پرداختن به تفریح سالم و حلال در چارچوب موازین شرعی و به اندازه تأکید شده است.
3. نکته‌ی جالب در سبک زندگی رضوی، توجه دادن فرد به شخصیت والای انسانی و اهداف متعالی خود است تا از یک‌سو خرد خویش را حاکم قرار دهد و مصادیق لغو و بیهوده را تشخیص دهد و از دیگر سو شأن و جایگاه خود را بالاتر از آن بیند که به چنین کارهایی دست یازد، بی‌آنکه برای وی سودی به همراه داشته باشد.
4. در نقطه‌ی مقابل اتراف، بر پرهیز از مصارف زائد، تشریفاتی و تجملاتی با هدف تفریح و سرگرمی، به عنوان نمودهای قناعت تأکید شده است.
5. افراط در لذت‌جویی و زیاده‌روی در پرداختن به تفریح و سرگرمی و رفاه‌طلبی عمومی، تأثیری منفی بر ایجاد تمدن و بقای آن دارد، به گونه‌ای که یکی از عوامل مهم افول تمدن اسلامی از سده‌ی هفتم، همین عامل معرفی شده است. بدین ترتیب، نهادینه کردن سبک زندگی رضوی در خصوص پرهیز از لهو و لغو در زندگی و افراط در تفریح و سرگرمی، در کنار توصیه به تفریح سالم با هدف ایجاد نشاط و سرزندگی در کار و تلاش، می‌تواند زمینه‌ساز احیای دوباره‌ی تمدن شکوهمند اسلامی بر پایه‌ی پیشرفت و معنویت باشد.

پی‌نوشت‌ها

1. دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی [e-mail]
2. ذکر «نماز شب» در شمار لهو مؤمن ممکن است بدین‌جهت باشد که معمولاً هدف اصلی از پرداختن به امور لهوی، ایجاد فرصتی برای تفریح، سرگرمی و التذاذ است و از آنجا که فردِ با ایمان، از تهجد و نماز شب و انس با خداوند لذت می‌برد، در شمار لهو مجاز آمده است.

منابع :
قرآن کریم.
ابن حنبل، احمد، (بی‌تا). المسند. بیروت: دار صادر.
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، (1404 ق)، تحف العقول عن آل الرسول (صلی الله علیه و آله و سلم). محقق علی اکبر غفاری، قم: اسلامی.
ابن فارس، احمد بن فارس، (1404 ق). معجم مقاییس اللغه. قم: الاعلام الاسلامی.
ابن منظور، محمد بن مکرم، (1410 ق). لسان العرب. چاپ اول، بیروت: دارالفکر.
انصاری، مرتضی، (1415 ق). المکاسب. قم: باقری.
برقی، احمد بن محمد بن خالد، (بی‌تا). المحاسن. محقق سید جلال‌الدین حسینی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
تفضلی، فریدون، (1372). تاریخ عقاید اقتصادی. چاپ اول، تهران: نی.
چپرا، محمد عمر، (1384). آینده‌ی علم اقتصاد (چشم‌اندازی اسلامی). مترجم احمد شعبانی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).<br

کلماتی برای این موضوع
جامعه شناسیدر این مقاله سعی بر آن است تا به بررسی یکی از آسیب‌های ناشی از فضای مجازی پرداخته شود

زمان غذا خوردن و تأثیر آن بر سلامتی

[ad_1]

بسیاری از مردم می خواهند غذای سالم‌تر بخورند در حالی که تغییر رژیم غذایی برایشان مشکل است اما فقط عوض کردن زمان غذا خوردن می‌تواند در سلامت شخص تاثیر بگذارد.

به گزارش ایسنا،‌ مدت‌هاست این موضوع روشن شده که تغییر زمان خوردن غذا می‌تواند در وزن و متابولیسم شخص موثر باشد.
 
به گفته متخصصان حداقل در مورد موش‌ها این موضوع ثابت شده است. از آزمایش‌هایی که روی موش‌ها صورت گرفته بود چنین به نظر می‌رسد که رمز بهتر شدن سلامت، کاهش محدوده زمانی ساعات غذا خوردن (فاصله صبحانه تا شام) است که در نتیجه آن فاصله خوردن شام تا صبحانه افزایش یافته و مدت گرسنه ماندن بیشتر می‌شود.
 
چند سال قبل، پرفسور «ساتچیداناندا»، از انستیتوی «سالک» در کالیفرنیا که شهرت جهانی دارد، نشان داد موش‌هایی که با غذای پرچرب تغذیه می‌شوند اما فقط می‌توانند این غذا را در مدت 8 ساعت بخورند، سالم‌تر از موش‌هایی هستند که درست همین غذا به آنها داده شده بود ولی محدودیتی برای مدت زمان خوردن آن نداشتند.
 
در بررسی‌هایی که سال‌های بعد صورت گرفت همان متخصصان یک بار دیگر صدها موش را در طول روز برای مدت زمان متفاوت از 12 تا 15 ساعت، گرسنه نگاه داشتند و به این نتیجه رسیدند که موش‌هایی که حداقل 12 ساعت بدون غذا مانده بودند، سالم‌تر از موش‌هایی بودند که همان مقدار کالری را به تدریج و در طول مدت بیشتری مصرف کرده بودند.
 
ولی آیا این موضوع در مورد انسان نیز صدق می کند؟ برای یافتن پاسخ این سوال دکتر «جاناتان جانسون» از دانشگاه «ساری» در انگلیس، 16 داوطلب را به مدت 10 هفته تحت نظر قرار داد.
 
به گزارش بی‌بی‌سی، تیم دکتر جانستون، در بدو امر چربی بدن، قند و چربی خون (تری‌گلیسیرید) و همچنین کلسترول داوطلبان را اندازه گرفتند و بعد به طور تصادفی یعنی بدون در نظر گرفتن ملاحظه خاصی، آنها را به دو گروه قرمز و آبی تقسیم کردند.
 
به گروه آبی که گروه کنترل بود، گفته شد که روال عادی غذا خوردنشان را ادامه دهند ولی از گروه قرمز خواسته شد در حالی که رژیم معمولی خود را حفظ می‌کنند، صبحانه را 90 دقیقه دیرتر و شام را 90 دقیقه زودتر از وقت همیشگی صرف کنند.
 
به این ترتیب به مدتی که گروه دوم غذا نمی‌خوردند، جمعا سه ساعت اضافه شد. هر یک از داوطلبان دفتر یادداشتی داشتند که مدت خواب و مقدار غذای روزانه شان را در آن می‌نوشتند تا مطمئن باشند هر روز در همان حد معمول غذا می خورند.
 
ولی چرا کوتاه‌تر کردن محدوده زمانی که شخص غذا می‌خورد، باید چیزی را عوض کند؟ برای پاسخ باید به دو مکانیسم احتمالی اشاره کرد.
 
اول این که آزمایش‌های متعدد نشان می‌دهد پرهیز طولانی از غذا، مثل روزه گرفتن مفید است.
 
همچنین به نظر می‌رسد که بدن انسان برای سوزاندن کالری، در اوقات معینی از روز بهتر کار می‌کند. دکتر جانستون معتقد است که بدترین موقع برای پر کردن معده از قند و چربی، آخر شب است یعنی وقتی که مقدار این مواد در خون زیاد است. بدن ما واقعا دوست ندارد که هنگام شب با مقدار زیادی چربی و قند دست و پنجه نرم کند. برای بدن تاثیر منفی خوردن در نصف شب به مراتب از خوردن همان ماده غذایی در طول روز، بیشتر است.
 
یک ضرب المثل قدیمی می گوید: صبحانه را مانند پادشاه، نهار را مانند شاهزاده و شام را مانند گدا بخور. به نظر می رسد این توصیه درست است. اگر باید غذاهای سرخ‌کردنی و پرچربی بخوردید، آن را صبح بخورید.
 
ولی نتیجه آزمایش اصلی، یعنی کاهش مدت زمانی که به داوطلبان اجازه غذا خوردن داده شد، چه بود؟
 
یافته‌ها نشان داد گروهی که صبحانه را دیرتر و شام را زودتر خورده بودند در مقایسه با گروه کنترل، مقدار بیشتری از چربی بدنشان را از دست داده بودند و میزان قند خون و کلسترولشان هم پایین‌تر بود. به این ترتیب می‌توان گفت نتیجه این آزمایش ها که اولین بار بود روی انسان انجام می‌گرفت بسیار مفید بود.
 
افزایش مدت پرهیز از غذا ممکن است برای بسیاری کاملا مقدور نباشد، ولی مطالعات نشان می‌دهند که اگر بتوانید این برنامه را دنبال کنید بی‌فایده نخواهد بود و مطمئنا کار خوبی است که خوردن چیزبرگر را در نیمه شب کنار بگذارید.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط


کلماتی برای این موضوع
زمان خوردن غذا بهترین زمان خوردن غذا برای حفظ سلامتی …زمانخوردنغذازمان خوردن غذا و بهترین زمان خوردن غذا و غذا و خوراکی می توان آن غذا بر سلامت غذا خوردن به موقع و تاثیر آن بر سلامتی مریض خونهغذاخوردنبهموقعوغذا خوردن به موقع و تاثیر آن بر سلامتی تغییر زمان غذا خوردن و تاثیر آن در لاغریرژیم وقت غذا خوردن چقدر در سلامتی تاثیر دارد؟ وقت غذا خوردن چقدر در سلامتی تاثیر زمان خوردن غذا می و پرچربی بخوردید، آن انواع ظروف غذا و تاثیر آن بر روی سلامتی اطلاعات …انواع ظروف غذا و تاثیرانواع ظروف غذا و تاثیر آن بر روی سلامتی با گذشت بیشتر زمان من برای غذا خوردن نقش غذا در سلامتی انسان از دیدگاه اسلاممنشین بر غذا خوردن مگر و کمی خوردن غذا و به کار گیری آن سلامتی و بهداشت فودنا نقش غذا در سلامتی انسان از دیدگاه … گیری آن سلامتی و بر غذا خوردن تولید و مصرف می شود و در زمان ظهور بهترین زمان خوردن میوه چه زمانی است؟بهترین زمان خوردن خالی است و یا قبل از خوردن غذا پر شود و آن را آرام وقت غذا خوردن چه تاثیری بر سلامتی دارد؟ پزشکان …وقت غذا خوردن چه تاثیری بر سلامتی زمان خوردن غذا می و پرچربی بخوردید، آن ازدواج و تاثیر آن بر سلامتی زوج ها سالم زیازدواج و تاثیر آن بر سلامتی غذا خوردن، تمرین کردن و از آن ها این مسئولیت را بر بهترین زمان غذا خوردن تغذیه سلامت نیوزتغذیه بهترین وقت خوردن غذا زمانی است زمان آلودگی هوا شیر و روی سلامتی تاثیر منفی

با این راهکارها ظرف ۳۰ ثانیه تأثیر اولین برخورد خود با دیگران را بهبود ببخشید

[ad_1]

هر انسانی به طور متوسط طی ۸ ثانیه توانایی تمرکز خود را از دست می دهد، بنابراین اثرگذاری بر دیگران و ماندگار شدن در ذهن آنها نمی تواند کار ساده ای باشد. به بیان دیگر، وقتی برای اولین بار با کسی برخورد دارید، برای شکل دهی به اثری که در ذهن او می گذارید فرصت زیادی نخواهید داشت.

در ادامه ۵ راهکار به شما ارائه خواهیم کرد که کمک می کنند ظرف ۳۰ ثانیه بیشترین اثرگذاری را روی طرف مقابل خود داشته باشید:

۱- خود را متفاوت معرفی کنید

آماندا مارکو، مشاور ارتباطات استراتژیک می گوید وقتی کسی از شما می پرسد که هستید و به چه کاری مشغولید، به عبارت «من فلانی هستم، [عنوان شغلی تان]»، بسنده نکنید. در عوض از روایتی استفاده کنید که طرف مقابل بتواند با آن ارتباط برقرار کند و سریع و راحت بفهمد چه کسی هستید و چه کاری انجام می دهید. برای مثال اگر از کودکی به شغل فعلی خود علاقه داشته اید، این را به شکلی کاملاً مختصر و مفید در معرفی خود بگنجانید.

۲- از به کار بردن اصطلاحات تخصصی بپرهیزید

این کاملاً به شناخت شما از طرف مقابل بستگی دارد. از به کار بردن اصطلاحات و عبارات تخصصی حوزه ی فعالیت خود بپرهیزید، مگر آنکه طرف مقابل شما نیز در همین حوزه فعالیت داشته باشد و با تمام زیر و بم آن آشنا باشد. این کار باعث می شود حرف هایتان برای طرف مقابل قابل فهم تر شود و بهتر در ذهن او بنشیند.

۳- اطلاعات خشک خود را با شرح ماجرا همراه کنید

پژوهشی از سوی دانشگاه استنفورد نشان می دهد آمار به تنهایی با نرخ ۵ درصد تا ۱۰ درصد در ذهن افراد ماندگار می شود. اما همین آمار اگر با شرح یا روایت ماجرا همراه شود نرخ ماندگاری اش در ذهن افراد تا ۶۵ الی ۷۰ درصد افزایش پیدا خواهد کرد. بنابراین اگر آماری برای ارائه کردن دارید، داستان آن را نیز به این آمار بیافزایید.

۴- اگر زمینه ی مشترکی دارید از آن بهره بگیرید

پس از اینکه با کسی مکالمه ای داشتید، به این فکر کنید که از مکالمه تان چه چیزهایی در خاطرتان مانده اســت. اغلب مواقع درس خواندن در یک مدرسه یا زندگی در یک محل می تواند به خوبی در ذهن افراد بماند. علت این امر آن اســت که عوامل مشترک، شما و مخاطبتان را با یکدیگر پیوند می زنند و با گره خوردن این آشنایی و خاطرات گذشته، شما را در ذهن او ماندگار تر می کنند.

اگر در میان صحبت هایتان یا از روی پروفایل طرف مقابل در شبکه های اجتماعی به نقطه ی اشتراکی برخورد کردید، این موضوع را به زبان بیاورید؛ اما مراقب باشید در جزئیات زندگی طرف مقابل بیش از اندازه کنجکاوی نکنید.

۵- از طرف مقابل تعریف کنید

به زبان ساده، افراد احساسی که به آنها منتقل می کنید را به خاطر خواهند سپرد. با تعریفی به جا و صادقانه از آنها، سعی کنید حسی که از دیدن شما در خاطرشان ثبت می شود گرما و صمیمیت باشد. همیشه به خاطر داشته باشید همه ی انسان ها به راحتی تفاوت تعریف و تمجید های صادقانه را از تملق گویی و تعریف های بی جا تشخیص می دهند. بنابراین به هیچ وجه سعی نکنید بی جهت از کسی تعریف کنید.

ترجیحاً سعی کنید موضوع مورد تحسین تان با مباحث کاری در ارتباط باشد؛ مثلاً اگر طرف مقابل ارائه ی خوبی داشته یا در ملاقات با شما نظر هوشمندانه ای داده اســت، از همین موضوع استفاده و او را بابتش تحسین کنید.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط

24 جولای 2016 ... با این راهکارها ظرف ۳۰ ثانیه تأثیر اولین برخورد خود با دیگران را بهبود ببخشید. نوشته پیام ادیب یکشنبه، ۰۳ مرداد. نظرات. هر انسانی به طور متوسط ...چگونه مغز خود را از حالت معمول عملکرد خودکار خارج کنیم؟ ... با این راهکارها ظرف ۳۰ ثانیه تأثیر اولین برخورد خود با دیگران را بهبود ببخشید. سبک زندگی ...24 جولای 2016 ... با این راهکارها ظرف ۳۰ ثانیه تأثیر اولین برخورد خود با دیگران را بهبود ببخشید. هر انسانی به طور متوسط طی ۸ ثانیه توانایی تمرکز خود را از دست ...... ذهن آنها نمی تواند کار ساده ای باشد. به بیان دیگر، وقتی برای اولین بار با کسی برخورد دارید، برای شکل دهی به اثری که در ذهن او می گذارید فرصت زیادی نخواهید داشت.با این راهکارها ظرف ۳۰ ثانیه تأثیر اولین برخورد خود با دیگران را بهبود ببخشید. هر انسانی به طور متوسط طی ۸ ثانیه توانایی تمرکز خود را از دست می دهد، بنابراین ...با این راهکارها ظرف ۳۰ ثانیه تأثیر اولین برخورد خود با دیگران را بهبود ببخشید ** <p>هر انسانی به طور متوسط طی ۸ ثانیه توانایی تمرکز خود را از دست می دهد، ...با این راهکارها ظرف ۳۰ ثانیه تأثیر اولین برخورد خود با دیگران را بهبود ببخشید. توسط .. علوی در ۵ مرداد ۱۳۹۵. هر انسانی به طور متوسط طی ۸ ثانیه توانایی تمرکز خود ...1 ا کتبر 2016 ... ... تأثیر اولین برخورد خود بر دیگران را بهبود ببخشید، بلکه در این زمان ... در ادامه چند قدم ساده برای برقراری ارتباط مؤثر با دیگران را از نظر خواهید گذراند: ... ترین راه برای خلق تأثیری مثبت در برخورد با دیگران، لبخند زدن است. ... در این حالت حرف های طرف مقابل خود را بلند و واضح می شنویم، اما به معنای .... مهر ۳۰, ۱۳۹۵.... بهترین سلفی را بگیرید؛ با اپلیکیشن CreamCam برای آیفون و آیپد ... با این راهکارها ظرف ۳۰ ثانیه تأثیر اولین برخورد خود با دیگران را بهبود ببخشید ...این تکنیک ها به خوبی کار می کنند، البته وقتی که خالصانه اجرا شوند، نه با ... چگونه کارت ویزیت خود را با تشخص به دیگران بدهید و کارت آنها را بگیرید. ... با کارت های ویزیت با احترام برخورد کنید. ... هوشمندانه یا خنده دار انجام می دهند، اولین کسی باشید که با صدای بلند می خندید. ... چگونه ارتباط خود با شریکتان را بهبود ببخشید.

کلماتی برای این موضوع
با صبر برنده بازی شوید چگونه با همسر عصبانی …من همسرم را خیلی دوست دارم او هم من خیلی دوست دارد اما گاهی وقتا عصبانیتش را سر من خالی دانلود فیلم فن بیان در ارتباط با مشتری آموزش …دانلودویدئوفنبیاندرهمراه همیشگی ما، رضا بصری گرامی سلام ممنونم از این که به عنوان اولین نفر نظر خود را الف چند واقعیت رانندگی در ایران و یک راهکار جهانیدر زمان های نه چندان دور ، همه جا این نوشته های دارای کاربرد را بر دیوار ها می دیدیم وسواس و افکار شیطانی ام را چگونه درمان کنم؟ شهر …بنظر حقیر که سالیان سال با وسواس نجاست و پاکی مواجه بودم سریعترین راه را استفاده از رابطه جنسی و عشق پزشکان ایرانبرای داشتن یک زندگی جنسی عالی، فیزیوتراپ ها ۵ حرکت ورزشی را توصیه می کنند البته این چگونه با دیگران رابطه خوبی داشته باشیم؟ شهر …سلام وخسته نباشیدمن دختری هستم ۱۴ساله شاید شما هم فکر کنید که من با این سنم رفتار بچه بهترین زمان مصرف پروتئین وی پایگاه تخصصی …اینکه پروتئین مصرفی روزانه خود را چگونه در طول روز مصرف می کنید به اندازه رسیدن به برنامه شش هفته‌ای افزایش حجم با تأکید بر ۱۰ حرکت …طبیب طبیعت طبیب طبیعت با خواص این خوراکی ممتاز بیشتر آشنا شوید خوراکی های مختلفی در

تأثیر منفی چاقی والدین در رشد کودک

[ad_1]

به گزارش شفاف، تازه‌ترین مطالعات محققان در مؤسسه ملی بهداشت آمریکا نشان می‌دهد، چاقی پدر و مادر در رشد فرزندانشان تأثیرات منفی به جای می‌گذارد. 

بر اساس تحقیقاتی که انجام شده است، پدران و مادرانی که دچار اضافه وزن هستند، نه تنها خود را با بیماری‌ها و مشکلاتی ناشی از چاقی درگیر می‌کنند، بلکه این مسئله بر روی فرزندانشان نیز تأثیر مستقیم می‌گذارد و آنها را دچار اختلالات رشدی، حرکتی و حتی اجتماعی می‌کند. 

بر اساس این مطالعات، کودکانِ مادران چاق بیشتر از سایر کودکان در معرض تأخیر در رشد قابلیت حرکت عضلات کوچک قرار دارند و کودکان پدران چاق هم احتمال زیادتری دارد که در فعالیت‌های اجتماعی مانند ارتباط برقرار کردن با دوستان هم‌سن خود ناموفق باشند.

کودکانی که مبتلا به تأخیر در رشد حرکت عضلات کوچک مثل حرکات انگشتان هستند، قادر به بهره‌گیری از عضله‌های کوچک خود نیستند، پس کارهایی مثل نگه داشتن مداد رنگی با انگشتان، گرفتن قاشق در دست، نوشیدن آب و تمام فعالیت‌های این‌چنینی برای این دسته از خردسالان سخت است و نیاز به دقت دارد، ضمن اینکه والدین نیز باید حواسشان به کودک خردسالشان باشد. 

اضافه وزن، عدم ارتباط برقرار کردن با خردسالان هم‌سن خود، ضعف در حل مسائل و عدم بهره‌گیری درست از عضلات کوچک از جمله مواردیست که فرزندان والدین چاق در سن کودکی با‌ آنها دست و پنجه نرم می‌کنند.

هم‌چنین مطالعات بر روی حیوانات نشان می دهد که چاقی در دوران بارداری التهاب را افزایش می‌دهد که روی مغز جنین تأثیر می‌گذارد.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
آیا تمرینات بدنسازی روی رشد قد تاثیر منفی‌ …مهران در ۱۷ام دی ۱۳۹۳ ساعت ۱۸۲۸ سلام در نظر داشته باشید که رشد قد تا هجده سالگی به آنچه در مورد مهدکودک ها نمی دانیم، مهد کودک، مهدکودک آنچه در مورد مهدکودک ها نمی دانیم بسیاری از مادران و پدران با شنیدن اسم مهدکودک یاد رشد و تکامل کودک ، خلاقیت کودکرشد و تکامل کودکرشد و تکامل کودکانرشد و تکامل کودک رشد و تکامل کودک سالهرشد و پیش دبستانی تا ششم ابتدایینقش مراکز پیش دبستانی در رشد همه جانبه کودکان یکی از نتایج عمومی شدن امر آموزش در این سایت سرگرمی، تفریحی، جالب، خواندنی، عکس، اس ام …عکسفالاس ام اسعکس های خنده دارطنزفال حافظتاروتعکس های بازیگرانپزشکی و سلامتی تنظیم زمان والدین ، هیچ گاه اطمینان ندارند که آیا به اجبار کودک را به مدرسه فرستادن کار درستی است نقش ‌حساس پدر در ‌تربیت‌ فرزندانمدت‌هاست که روان‌شناسان بر این باورند که دخالت و نقش پدر در بزرگ کردن فرزند بسیار چاقی بیماری ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزادمرضچاقیمرض چاقی به عنوان یکی از علل قابل پیشگیری مرگ و میر در سرتاسر جهان شناخته می‌شوداولین غذای کمکی دانشنامه فرزندنوزادآمادگی کودک برای شروع غذای واقعی پزشکان به والدین توصیه می کنند که تا حدود شش ماهگی آیا تمرینات بدنسازی روی رشد قد تاثیر منفی‌ میگذارد؟ پایگاه مهران در ۱۷ام دی ۱۳۹۳ ساعت ۱۸۲۸ سلام در نظر داشته باشید که رشد قد تا هجده سالگی به شکل سریع آنچه در مورد مهدکودک ها نمی دانیم، مهد کودک، مهدکودک، تاثیر آنچه در مورد مهدکودک ها نمی دانیم بسیاری از مادران و پدران با شنیدن اسم مهدکودک یاد والدین رشد و تکامل کودک ، خلاقیت کودک رشد و تکامل کودکرشد و تکامل کودکانرشد و تکامل کودک رشد و تکامل کودک سالهرشد و تکامل چاقی بیماری ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد مرضچاقی چاقی وضیعت پزشکی است که بافت چربی بیش از حد طبیعی در بدن فرد انباشته شده باشد انباشت بیش از پیش دبستانی تا ششم ابتدایی نقش مراکز پیش دبستانی در رشد همه جانبه کودکان یکی از نتایج عمومی شدن امر آموزش در این قرن سایت سرگرمی، تفریحی، جالب، خواندنی، عکس، اس ام اس، پزشکی عکسفالاس ام اسعکس های خنده دارطنزفال حافظتاروتعکس های بازیگرانپزشکی و سلامتیجالب روان شـناســی کودک والدین ، هیچ گاه اطمینان ندارند که آیا به اجبار کودک را به مدرسه فرستادن کار درستی است یا نه؟ نقش ‌حساس پدر در ‌تربیت‌ فرزندان مدت‌هاست که روان‌شناسان بر این باورند که دخالت و نقش پدر در بزرگ کردن فرزند بسیار مهم است اولین غذای کمکی دانشنامه فرزند نوزاد آمادگی کودک برای شروع غذای واقعی پزشکان به والدین توصیه می کنند که تا حدود شش ماهگی کودک

«نفس دوم» و تأثیر ورزش در سبک زندگی

[ad_1]

خبرگزاری آریا - برنامه «نفس دوم» شبکه رادیویی سلامت، پنجشنبه ـ 27 خردادماه، با موضوع «تأثیر ورزش در سبک زندگی» تقدیم شنوندگان صدای دانش، نشاط و آرامش می شود.

به گزارش خبرگزاری آریا، مجله پزشکی و ورزشی «نفس دوم»با انگیزه تشویق مردم به ورزش های گروهی و همگانی با بخش هایی همچونیک نکته کوتاه اما شنیدنی، آشنایی با بازی های گروهی، پرسش و پاسخ و ... از شبکه رادیویی سلامت روی آنتن می رود.
این برنامه، پنجشنبه، با حضور دکتر زهره هراتیان، متخصص پزشکی ورزشی به موضوع «اصول صحیح ورزش درماه مبارک رمضان» می پردازد.
گفتنی است، برنامه «نفس دوم» به تهیه کنندگی شهرام زین العابدین، کاری از گروه بهداشت و تندرستی شبکه رادیویی سلامت، پنج شنبه هر هفته، از ساعت 9:05 روی آنتن می رود.

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع
ورزش و زندگی کاملترین مقاله در رابطه با اهمیت و …مقدمه علم پزشکی علاوه بر معاینات و تجویز داروها و اعمال جراحی که در مورد بیماری‌های تحقیق سلامتی و تندرستی با ورزشسلامتی و تندرستی با ورزش ورزش به فعالیتها یا مهارتهای عادی جسمانی‌ای گفته می‌شود که ورزش در دوران بارداری فوائد ، مضرات ، روش انجام ، کدام ورزش در دوران بارداری فوائد ، مضرات ، روش انجام ، کدام ورزش بهتر است مرجع کامل نگاهی به زندگی و آثار جک لندن؛ آغازگر رئالیسم منتقد در نگاهی به زندگی و آثار جک لندن؛ آغازگر رئالیسم منتقد در ادبیات امریکا نبوغ پیش‌بینی هیچ فکری مهمتر از تفکر نیست اثر شادی و نشاط در اثر شادی و نشاط در فرآیند تعلیم و تربیت حمید جعفریان یسار چکیده آموزش و پرورش در خرید کتابهای مبتکران خانه اخبار سایت خرید محصولات درسی پایه دبستان اول دبستان دوم دبستان سوم دبستان بیوگرافی و زندگی نامه صائب تبریزیمیرزا محمد علی، متخلص به صائب، از معروفترین شاعران عهد صفویه است تاریخ تولدش معلوم مفهوم ، فلسفه و فواید حجابمفهوم حجاب چیست و از نظر قرآن و حدیث، حجاب و پوشش اسلامی دارای چه ابعاد و اقسامی است؟اخلاق در قران کریم ج فصل دوم نقش اخلاق در زندگى و تمدن انسانها بعضى از ناآگاهان، مسائل اخلاقى را، به عنوان آذر راه زندگیفصل دوم اخلاق دانشجویی ودانش اندوزی نبایدها در اخلاق و آداب دانشجویی ورزش و زندگی کاملترین مقاله در رابطه با اهمیت و تاثیر ورزش با توجه به اثرات مثبت ورزش بر سلامت و تندرستی انسان باید به فرهنگ ورزشی بیشتر پرداخته شود تحقیق سلامتی و تندرستی با ورزش سلامتی و تندرستی با ورزش ورزش به فعالیتها یا مهارتهای عادی جسمانی‌ای گفته می‌شود که بر هیچ فکری مهمتر از تفکر نیست اثر شادی و نشاط در فرآیند اثر شادی و نشاط در فرآیند تعلیم و تربیت حمید جعفریان یسار چکیده آموزش و پرورش در فرآیند ورزش در دوران بارداری فوائد ، مضرات ، روش انجام ، کدام ورزش ورزش در دوران بارداری فوائد ، مضرات ، روش انجام ، کدام ورزش بهتر است مرجع کامل اطلاعات نگاهی به زندگی و آثار جک لندن؛ آغازگر رئالیسم منتقد در ادبیات نگاهی به زندگی و آثار جک لندن؛ آغازگر رئالیسم منتقد در ادبیات امریکا نبوغ پیش‌بینی «جک لندن» بیوگرافی و زندگی نامه صائب تبریزی میرزا محمد علی، متخلص به صائب، از معروفترین شاعران عهد صفویه است تاریخ تولدش معلوم نیست، و خرید کتابهای مبتکران خانه اخبار سایت خرید محصولات درسی پایه دبستان اول دبستان دوم دبستان سوم دبستان چهارم اخلاق در قران کریم ج فصل دوم نقش اخلاق در زندگى و تمدن انسانها بعضى از ناآگاهان، مسائل اخلاقى را، به عنوان یک امر آذر راه زندگی ترس از خدا عامل خودباوری و اعتماد به نفس امام علی علیه السلام در حکمت ترس از خدا را یکی از همه چیز در مورد کودکان همه چیز در مورد کودکان جمع آوری اطلاعات رفتار و پرورش کودکان و نوزادان توسط ال آی خانوم تاثیر ورزش در زندگی تاثیر ورزش در درمان افسردگى تاثیر ورزش در سلامت روان تاثیر ورزش در ریزش مو تاثیر ورزش در روابط جنسی تاثیر ورزش در بهبود بیماری ها تاثیر ورزش در دوران بارداری تاثیر ورزش در دانش آموزان