مجله مطالب خواندنی

سبک زندگی، روانشناسی، سلامت،فناوری و ....

مجله مطالب خواندنی

سبک زندگی، روانشناسی، سلامت،فناوری و ....

دستبند چرم و استیل طرح خدا


توضیحات

دستبند چرم و استیل طرح خدا

ارائه شده در دو رنگ طلایی و نقره ای

هماهنگی با لباس های مجلسی و اسپرت

بهترین هدیه برای آنکه دوست می دارید

طراحی فوق العاده شیک و جدید


قیمت : 19000 تومان



این دستبند در دو رنگ طلایی و نقره ای عرضه شده است.

شما هنگام تکمیل فرم سفارش می توانید رنگ مورد نظر را در قسمت پیام سبد خرید ذکر کنید.

طراحی زیورآلات چرمی را می‌توان هنری دانست که در آن کارهای بسیار زیبایی را با ترکیب چرم و فلز می‌شود ارائه داد. زیورآلات چرم استیل این روزها جای خودشان را در خریدهای ارزان و گاها مداوم خانم‌ها و آقایان باز کرده اند . استفاده از چرم طبیعی در طراحی زیورآلات به آنها ظاهری کم و بیش اسپرت و حتی رسمی می دهد؛ بنابراین حتی وقتی قرار است اسپرت بپوشید هم می توانید روی آن حساب کنید. خیلی از ما حالا دیگر پا به پای لباسهایی که می‌پوشیم، به دنبال انتخاب گردنبند، انگشتر و دستبند متناسب با آن هستیم. تنوع در طرح و رنگ و حتی قیمت هم دست ما را باز می گذارد تا انتخابی مناسب با سلیقه و روحیاتمان داشته باشیم. به هر حال کسی برنده است که بتواند با خرید‌ و استفاده از زیورآلات یا وسایل کوچک و ارزان با هر نوع پوشش خود ایجاد تفاوت کند.
دستبند چرم و استیل طرح خدا با دو رنگ طلایی و نقره ای نمونه‌ای از زیورهای ظریف و در عین حال پرطرفدار از جانب آقایان و خانم ها است که با اکثر رنگ‌های لباس همخوانی داشته و در عین حال متفاوت دیده می‌شود.


قیمت : 19000 تومان



ویژگی های دستبند چرم و استیل طرح خدا :
- ارائه شده در دو رنگ طلایی و نقره ای
- هماهنگی با لباس های مجلسی و اسپرت
- دارای رنگ ثابت
- طراحی فوق العاده شیک و جدید



روش خرید:
برای خرید پس از کلیک روی دکمه زیر و تکمیل فرم سفارش، ابتدا محصول یا محصولات مورد نظرتان را درب منزل یا محل کار تحویل بگیرید، سپس وجه کالا و هزینه ارسال را به مامور پست بپردازید. جهت مشاهده فرم خرید، روی دکمه زیر کلیک کنید.

قیمت : 19000 تومان



ادامه مطلب ...

دستبند چرم طرح خدا


توضیحات

دستبند چرم طرح خدا

چرم فوق العاده با کیفیت و منعطف درجه یک

هماهنگی با لباس های مجلسی و اسپرت

در دو رنگ مشکی و قهوه ای و نماد طلایی خدا

بهترین هدیه برای آنکه دوست می دارید


قیمت : 25000 تومان



این دستبند در سه رنگ قهوه ای، مشکی و عسلی و نماد طلایی خدا عرضه شده است.

شما هنگام تکمیل فرم سفارش می توانید  رنگ مورد نظر را در سبد خرید انتخاب کنید.

طراحی زیورآلات چرمی را می‌توان هنری دانست که در آن کارهای بسیار زیبایی را با ترکیب چرم و فلز می‌شود ارائه داد. زیورآلات چرمی این روزها جای خودشان را در خریدهای ارزان و گاها مداوم خانم‌ها و آقایان باز کرده اند. استفاده از چرم طبیعی در طراحی زیورآلات به آنها ظاهری کم و بیش اسپرت و حتی رسمی می دهد؛ بنابراین حتی وقتی قرار است اسپرت بپوشید هم می توانید روی آن حساب کنید. خیلی از ما حالا دیگر پا به پای لباسهایی که می‌پوشیم، به دنبال انتخاب گردنبند، انگشتر و دستبند متناسب با آن هستیم. تنوع در طرح و رنگ و حتی قیمت هم دست ما را باز می گذارد تا انتخابی مناسب با سلیقه و روحیاتمان داشته باشیم. به هر حال کسی برنده است که بتواند با خرید‌ و استفاده از زیورآلات یا وسایل کوچک و ارزان با هر نوع پوشش خود ایجاد تفاوت کند. خرید زیور برای آقایان به نسبت خانم‌ها محدودتر و در عین حال ساده‌تر است.
دستبند چرمی  طرح خدا با سه رنگ عسلی، قهوه‌ای و مشکی و پلاک طلایی رنگ، کلمه خدا نمونه‌ای از زیورهای ساده و در عین حال پرطرفدار از جانب آقایان و خانوم ها است که با اکثر رنگ‌های لباس همخوانی داشته و در عین حال متفاوت دیده می‌شود.


قیمت : 25000 تومان



ویژگی های دستبند چرم طرح خدا:
- چرم فوق العاده با کیفیت
- فوق العاده شیک و مورد پسند آقایان و خانوم های شیک پوش
- هماهنگی طرح و جنس دستبند با انواع لباس رسمی و اسپرت
- نرم و قابل انعطاف
- ارائه در سه رنگ عسلی، مشکی و قهوه ای (رنگ در سبد خرید قابل انتخاب می باشد)
- هماهنگی بسیار زیاد با کفش های چرمی و کالج
- راحتی و سادگی بستن و باز کردن قفل
- قفل درجه 1 طلایی



روش خرید:
برای خرید پس از کلیک روی دکمه زیر و تکمیل فرم سفارش، ابتدا محصول یا محصولات مورد نظرتان را درب منزل یا محل کار تحویل بگیرید، سپس وجه کالا و هزینه ارسال را به مامور پست بپردازید. جهت مشاهده فرم خرید، روی دکمه زیر کلیک کنید.

قیمت : 25000 تومان



ادامه مطلب ...

برهان معقولیت (دفع خطر محتمل) در اثبات خدا

[ad_1]
دیدگاه‌های کلامی ابراهیم نظام

دیدگاه‌های-کلامی-ابراهیم-نظاماکثر دانشوران و متفلسفان مسلمان در قرون گذشته - که تخصص معمول نبوده - در مسایل متنوّع علمی و فرهنگی اعمّ ادامه ...

دیدگاه‌های کلامی ابوالهذیل علّاف

دیدگاه‌های-کلامی-ابوالهذیل-علّافابوالهذیل که متکلّم و متفکّری بسیار قوی و نیرومند بود، در مسایل مختلف کلامی و فلسفی به تفکّر و تأمّل ادامه ...

فیلسوف معتزله

فیلسوف-معتزلهابوالهذیل، محمدبن الهذیل بن عبدالله بن مکحول عبدی معروف به علّاف، یا حَمدان بن هذیل علّاف و یا محمدبن ادامه ...

دیدگاه‌های کلامی واصل بن عطا

دیدگاه‌های-کلامی-واصل-بن-عطاواصل، اصل در علم کلام، رأس اعتزال و بنیان گذار کلام معتزله و رییس اول آنهاست. بنابراین، در واقع و به ادامه ...

بنیان گذار کلام اعتزال

بنیان-گذار-کلام-اعتزالواصل در سال 80 هجری (699 یا 700 م) در مدینه‌ی طیّبه متولّد شد؛ به اتفاق آراء، او برده به دنیا آمد. برخی ادامه ...

دیدگاه مرجئه درباره‌ی ایمان

دیدگاه-مرجئه-درباره‌ی-ایمانمسئله‌ی اصلی و محوری مرجئه مسئله‌ی ایمان است که آنها متّفقاً عمل را از اجزاء و ارکان ایمان به شمار نیاوردند، ادامه ...

خاستگاه آموزه‌ی ارجاء در اسلام

خاستگاه-آموزه‌ی-ارجاء-در-اسلامارجاء در لغت به دو معنی آمده است: الف: امیدوار کردن؛ رجا، یرجو، رجاء و رَجوا، ضدِّ یَئس، بنابراین همزه‌ی ادامه ...

دلایل و شبهات ملحدان و نقد آنها در اثبات خدا (2)

دلایل-و-شبهات-ملحدان-و-نقد-آنها-در-اثبات-خدا-(2)گروهی از ملحدان می‌کوشند وجود خداوند را به زعم خود معلول و ساخته حالات ذهنی و روانی انسان وصف نمایند ادامه ...

دلایل و شبهات ملحدان و نقد آنها در اثبات خدا (1)

دلایل-و-شبهات-ملحدان-و-نقد-آنها-در-اثبات-خدا-(1)منکران و ملحدان علاوه بر تشکیک در براهین خداشناسی به گمان خویش می‌کوشند با دلایل و شبهات مختلف، مدعای ادامه ...


[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع

حسن مرتضوی عرفان عملی وتصوفمباحث ومطالب پیرامون عرفان عملی وتصوف ساعت ٢۱٤ ‎بظ روز شنبه ۱۱ اسفند ۱۳۸٦ حسن مرتضوی عرفان عملی وتصوف مباحث ومطالب پیرامون عرفان عملی وتصوف ساعت ٢۱٤ ‎بظ روز شنبه ۱۱ اسفند ۱۳۸٦


ادامه مطلب ...

برهان حرکت در اثبات خدا

[ad_1]
برهان فطرت در اثبات خدا (2)

برهان-فطرت-در-اثبات-خدا-(2)فطری و ذاتی بودن یک امر دارای پارامترها و خصوصیاتی است که آن را از غیرذاتی تفکیک می‌کند، مثلاً محبت به ادامه ...

برهان فطرت در اثبات خدا (1)

برهان-فطرت-در-اثبات-خدا-(1)فطرت از ماده «فطر» اشتقاق یافته که در لغت عرب در معانی مختلف مانند ابتدا، اختراع، پاره کردن از طول و ادامه ...

برهان نظم در اثبات خدا (2)

برهان-نظم-در-اثبات-خدا-(2)مخالفان در تضعیف برهان نظم می‌کوشند نشان دهند که احتمال تحقق نظم بدون ناظم هر چند صرف احتمال است، اما ادامه ...

برهان نظم در اثبات خدا (1)

برهان-نظم-در-اثبات-خدا-(1)این برهان به دلیل سادگی از براهین مردم‌پسند و مورد توجه پیامبران است. پیشینه آن به افلاطون و ارسطو می‌رسد. ادامه ...

برهان حرکت در اثبات خدا

برهان-حرکت-در-اثبات-خدادر نظر اولیه حرکت از مکانی به مکان دیگر در پاسخ سؤال فوق تعریف می‌شود. این پاسخ در تعریف حرکت درست اما ادامه ...

خورشید داغ

خورشید-داغلب تشنه است بچه و چشم «رباب»، تر اما دلش از این همه پر التهاب‌ تر لب تشنه است بچه و بیدار می‌شود چشمان ادامه ...

خواب خوب

خواب-خوبلای لای ای درد دل‌هایت به جانم لای لای ای کم بهار پر خزانم لای لای ای شب کنار گاهوارت آب و آتش آب و نانم ادامه ...

خم چارم

خم-چارمگاه می‌شد از لبم طوفان شروع گاه می‌بردم به گلبرگی کوع گاه می‎رفتم دو گام از خود برون گاه می‌کردم به اصل ادامه ...

خط خاطره و خون

خط-خاطره-و-خوننپرس حال دل داغدار و چشم ترم را شکسته صاعقه تازیانه بال و پرم را اگر فرات به دجله بریزد و بخروشد، نمی‌نشاند ادامه ...


[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع

برهان نظم در اثبات خدا معرفی برهان نظم این برهان مبتنی بر تجربه و نفیتصادف استممکن است کسی این برهان را خدا را چگونه بشناسیم خدا را چگونه بشناسیم نویسندهمحمدباقر شریعتى سبزوارى اعتقاد به خداى جهان و فطرت در آیات و روایات معرفتمعرفت سال بیست و دوم ـ شماره ـ تیر ، ـ نجمه درودى حسن ملکى چکیده فطرت امرى خدا را چگونه به بچه معرفی کنیم ؟ مرکز ملی …پرسشخدا را چگونه به بچه معرفی کنیم وقتی می پرسد خدا کجاست؟چگونه است؟ و لطفا با مثال دعا هنگام پناه بردن ‌به‌ خدادعا هنگام پناه بردن ‌به‌ خدا هرکس ‌با‌ توجه ‌به‌ شناختى ‌که‌ ‌از‌ حضرت ‌حق اداره مشاوره و پاسخ نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری …دلایل حقانیت شیعه چیست؟ براهین موجود درزمینه اثبات حقانیت شیعه در زمینه ولایت امیر اداره مشاوره و پاسخ نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری …راه یا راه های رسیدن به خدا چیست؟ تلاشتان را ارج می نهیم و روحیه معنوی و رو به کمال شما تفسیر قرآن کریم سوره بقره، آیات ـ مقاله حاضر تفسیر آیات تا سوره بقره است که در آنها ویژگی های بهشت، تمثیل به پشه منشأ مشروعیت در جمهوری اسلامی ایران معرفتمنشأ مشروعیت در جمهوری اسلامی ایران محمّدرضا باقرزاده مقدّمه مبحث مشروعیت از اساسی آیا آیه‌اى در شأن عائشه و حفصه نازل شده است؟سؤال کننده سلیمان امیری پاسخ آیات نازل شده در شأن عائشه همسر رسول خدا را مى‌توان به برهان نظم در اثبات خدا معرفی برهان نظم این برهان مبتنی بر تجربه و نفیتصادف استممکن است کسی این برهان را نپذیرد ولی خدا را چگونه بشناسیم خدا را چگونه بشناسیم نویسندهمحمدباقر شریعتى سبزوارى اعتقاد به خداى جهان و آفریدگار هستى فطرت در آیات و روایات معرفت توکّل؛ لوازم و موانع آن در روایات رازِ توصیف دوگانه انسان در قرآن خاستگاه، منشأ پیدایش و خدا را چگونه به بچه معرفی کنیم ؟ مرکز ملی پاسخگویی به پرسشخدا را چگونه به بچه معرفی کنیم وقتی می پرسد خدا کجاست؟چگونه است؟ و لطفا با مثال بیشتر دعا هنگام پناه بردن ‌به‌ خدا دعا هنگام پناه بردن ‌به‌ خدا هرکس ‌با‌ توجه ‌به‌ شناختى ‌که‌ ‌از‌ حضرت ‌حق‌ دارد تفسیر قرآن کریم سوره بقره، آیات ـ مقاله حاضر تفسیر آیات تا سوره بقره است که در آنها ویژگی های بهشت، تمثیل به پشه، ویژگی های اداره مشاوره و پاسخ نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری راه یا راه راه یا راه های رسیدن به خدا چیست؟ تلاشتان را ارج می نهیم و روحیه معنوی و رو به کمال شما را می حقوق و جزا حقوق کیفری سال متهمان در دادگاه کیفری استان تهران محاکمه شده و طاهره و دو دخترش به قصاص محکوم شدند منشأ مشروعیت در جمهوری اسلامی ایران معرفت منشأ مشروعیت در جمهوری اسلامی ایران محمّدرضا باقرزاده مقدّمه مبحث مشروعیت از اساسی ترین یا خَیرَ حَبیبٍ وَ مَحبوب ختم های اکثراًمجرب یا خیر حبیب و محبوب با سلام دراین پست به اصرار دوستان یه ختم مجرب گذاشتم امیدوارم که نتیجه حرکت در معماری حرکت در فوتبال انواع حرکت در گیاهان مفهوم حرکت در معماری حرکت در فلسفه زندگی ایده حرکت در معماری حرکت در موزه ایران حرکت در انسان


ادامه مطلب ...

تاریخ تولد پیامبر (ص) آخرین فرستاده خدا

[ad_1]

تاریخ تولد پیامبر (ص) بنا به روایت شیعیان مصادف با هفدهم ربیع الاول سال عام الفیل و بنا به روایت اهل سنت مصادف با دوازدهم ربیع الاول است.

شاید یکى از پراختلاف‏ترین مسایل تاریخ زندگانى حضرت محمد اختلاف موجود در تاریخ ولادت آن بزرگوار باشد که اگر کسى بخواهد همه اقوال را در این باره جمع‏ آورى کند به بیش از 20 قول می ‏رسد.

تاریخ تولد پیامبر در تقویم قمری

همه مورخان و سیره نویسان اتفاق دارند که تولد حضرت محمد (ص) در عام الفیل (سال 570 میلادی) و در ماه ربیع الاول بوده است، اما اینکه تولد آن حضرت در چه روزی از ماه ربیع الاول بوده است، معروف در میان محدثان شیعه این است که تولد آن بزرگوار در صبح روز جمعه هفدهم ربیع الاول بوده است و مشهور در میان اهل سنت این است که آن حضرت در روز دوشنبه دوازدهم ربیع الاول دیده به دنیا گشوده است.

تاریخ تولد پیامبر در تقویم میلادی

عموم سیره نویسان اتفاق نظر دارند که تاریخ تولد پیامبر گرامى در عام الفیل، در سال 570 میلادى بوده است. زیرا آن حضرت به طور قطع، در سال 632 میلادى درگذشته است و سن مبارک او 62 تا 63 بوده است. بنابراین، ولادت او در حدود 570 میلادى خواهد بود.

تاریخ تولد پیامبر. تاریخ تولد حضرت محمد. میلاد پیامبر اکرم

تاریخ تولد پیامبر به روایت شیعه و سنی

بسیارى جاى تاسف دارد که روز میلاد و وفات رهبر عالیقدر اسلام، بلکه موالید و وفیات بیشتر پیشوایان مذهبى ما به طور تحقیق معین نیست. این ابهام سبب شده که بسیارى از روزهاى جشن و سوگوارى ما از نظر تاریخ قطعى نباشد؛ در صورتى که دانشمندان اسلام، نوعا وقایع و حوادثى را که در طى قرون اسلامى رخ داده است با نظم مخصوصى ضبط کرده‏ اند، ولى معلوم نیست چه عواملى ‏در کار بوده که میلاد و وفات بسیارى از آنها به طور دقیق ضبط نگردیده است.

جعفر سبحانی در کتاب فروغ ابدیت می نویسد: فراموش نمی ‏کنم هنگامى که دست تقدیر، نگارنده را به سوى یکى از شهرهاى مرزى‏ کردستان‏ ایران کشانیده بود، یکى از دانشمندان آن محل این موضوع را با من در میان گذارد و بیش از حد اظهار تاسف نمود و از سهل انگارى نویسندگان اسلامى بسیار تعجب می ‏کرد و می ‏افزود: چطور آنان در یک چنین موضوع اختلاف نظر دارند. نگارنده به او گفت: این موضوع تا حدودى قابل حل است. اگر شما بخواهید بیوگرافى و شرح حال یکى از دانشمندان این شهر را بررسى کنید و فرض کنیم که این دانشمند پس از خود اولاد و کسان زیادى از خود به یادگار گذارده باشد، آیا به خود اجازه مى‏دهید که با بودن فرزندان مطلع و فامیل بزرگ آن شخص، که از خصوصیات زندگانى او طبعا آگاهند، بروید شرح زندگانى او را از اجانب و بیگانگان، یا از دوستان و علاقمندان آن شخص درخواست کنید؟ به طور مسلم وجدان شما اجازه چنین کاری را نمی ‏دهد.

رسول گرامى اسلام از میان مردم رفت و فامیل و فرزندانى از خود به یادگار گذارد، بستگان و کسان آن حضرت می ‏گویند: اگر رسول خدا پدر ارجمند ماست و ما در خانه او بزرگ و در دامن مهر او پرورش یافته‏ ایم، بزرگ خاندان ما، در فلان روز به دنیا آمده و در فلان ساعت معین، چشم از جهان بربسته است. آیا با این وضع جا دارد که قول فرزندان او را نادیده گرفته و نظر دور افتادگان و همسایگان را بر قول آنان ترجیح دهیم؟!

دانشمند مزبور، پس از شنیدن سخنان نگارنده سر به زیر افکند و سپس گفت: گفتار شما مضمون مثل معروف است که: «اهل البیت ادرى بما فی البیت‏» و من نیز تصور می کنم که قول امامیه، در خصوصیات زندگى آن حضرت که ماخوذ از اولاد و فرزندان و نزدیکان اوست، به حقیقت نزدیکتر باشد.

تاریخ تولد حضرت محمد. تاریخ تولد پیامبر. میلاد پیامبر اکرم

تاریخ تولد پیامبر و ایام تشریق

معروف این است که نور وجود آن حضرت، در ایام تشریق (روزهای یازدهم الی سیزدهم از ماه حج) در رحم پاک ‏«آمنه‏» قرار گرفت.

ولى این مطلب با آنچه میان عموم مورخان مشهور است که تاریخ تولد پیامبر در ماه‏ «ربیع الاول‏» بوده است، سازگار نیست. زیرا در این صورت، باید دوران حمل‏«آمنه‏» را، سه ماه و یا یکسال و سه ماه بدانیم و این خود از موازین عادى بیرون است و کسى هم آن را از خصائص حضرت محمد (ص) نشمرده است.

محقق بزرگ، شهید ثانى (911-966) اشکال مزبور را چنین حل کرده است که: فرزندان اسماعیل به پیروى از نیاکان خود، مراسم حج را در «ذى الحجه‏» انجام می ‏دادند، ولى بعدا به عللى به این فکر افتادند که مراسم حج را هر دو سال در یک ماه انجام دهند؛ یعنى دو سال در «ذى الحجه‏» و دو سال در «محرم‏». بنابراین، با گذشتن 24 سال، دو مرتبه ایام حج ‏به جاى خود باز می ‏گردد و رسم اعراب بر همین جارى بود، تا این که در سال دهم هجرت که براى اولین بار، ایام حج ‏با ذى الحجه تصادف کرده بود، پیامبر گرامى با القاء خطبه ‏اى، از هر گونه تغییر، اکیدا جلوگیرى فرمود و ماه ذى الحجه را ماه حج معرفى نمود و این آیه در خصوص جلوگیرى از تاخیر ماه هاى حرام که رسم عرب جاهلى بود نازل گردیده است:

«انما النسی‏ء زیادة فی الکفر یضل به الذین کفروا یحلونه عاما و یحرمونه عاما»؛ «تغییر دادن ماه هاى حرام نشانه فزونى کفر است. کسانى که کافرند به وسیله آن گمراه مى‏شوند یک سال آن را حلال می شمارند و یک سال حرام‏».

تاریخ تولد پیامبر. میلاد پیامبر اکرم. تاریخ تولد حضرت محمد

روى این جریان، ایام تشریق در هر دو سال در گردش بوده است. اگر روایات می گوید که: نور آن حضرت در ایام‏ «تشریق‏»، در رحم مادر قرار گرفته و در هفدهم ربیع الاول از مادر متولد گردیده است، این دو مطلب با هم منافات ندارند؛ زیرا در صورتى منافات پیدا می کنند که منظور از ایام تشریق همان یازدهم و دوازدهم و سیزدهم‏ «ذى الحجه‏» باشد ولى همان طورى که توضیح داده شد، ایام تشریق پیوسته در تغییر و تبدیل بوده و ما با محاسبات به این مطلب رسیدیم که در سال حمل و ولادت آن حضرت، ایام حج مصادف با ماه جمادى الاولى بوده است و چون تاریخ تولد پیامبر در ربیع الاول بوده، در این صورت دوران حمل آمنه تقریبا ده ماه بوده است.

نظریه دیگر این است که اعراب در دو موقع ‏«حج‏» می کردند. یکى ذى الحجه و دیگر ماه رجب و تمام اعمال حج را در همین دو موقع انجام می دادند. در این صورت، ممکن است مقصود از این که: «آمنه‏» در ماه حج ‏یا در ایام تشریق، حامل نور رسول خدا شده، همان ماه رجب باشد و اگر تاریخ تولد پیامبر را در هفدهم ماه ربیع الاول بدانیم، در این صورت مدت حمل، هشت ماه و اندى خواهد بود.


گردآوری: مجله اینترنتی ستاره


[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع

تاریخ تولد پیامبر ص آخرین فرستاده خداتاریخ تولد پیامبر ص بنا به روایت شیعیان مصادف با هفدهم ربیع الاول سال عام الفیل و بنا تاریخ تولد پیامبر ص آخرین فرستاده خدا تاریخ تولدتاریخ تولد پیامبر ص بنا به روایت شیعیان مصادف با هفدهم ربیع الاول سال عام الفیل و بنا ارهاصات اتفاقات شگفت انگیز و معجزات در تاریخ و تولد ارهاصاتاتفاقاتشگفتانگیز در تاریخ و تولد پیامبر آخرین فرستاده خدا ص به عنوان آخرین فرستاده پیامبر اسلام دانشنامه‌ی اسلامیپیامبراسلام ، آخرین و برترین فرستاده‌ی خدا پیامبر اکرم ص ↑ محمدابراهیم آیتی، تاریخ ادبیات عشق آخرین فرستاده ویژه نامه عید با سعادت …مبعث فرخنده آخرین فرستاده خدا ساله تاریخ شهادت گونه پیامبر اکرم ص تاریخ پیامبر اسلام ص پاتوق کتاب فرداتاریخ پیامبر اسلام ص زندگی پیامبر اسلام از تولد تا پایان زندگی رسول خداص محمد ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزادمحمد آخرین پیامبر تاریخ دقیق تولد محمد نامعلوم است، ولی خدا به من فرمان داده‌است منابع برای نام‌ها و خاستگاهزندگیدانلود کتاب آخرین فرستادهاندیشه و مذهب پیامبر، آخرین فرستاده ، آخرین فرستاده خدا تاریخ آخرین فرستاده پیامبر مهر و رحمت در این خانه دیده به جهان گشود … آخرین فرستاده و محل تولد پیامبر ص ای را که آخرین نبی و رسول خدا در آن معجزات زمان ولادت پیامبر اکرممعجزاتکرامت های زمان ولادت حضرت محمد ص به خدا و فرستاده او و های تولد نور پیامبر تعداد همسران پیامبر اکرمص چندتا بوده؟ نام آنها چه بوده است پیامبرص تا ۲۵ سالگی مجرد بودند و بعد از آن با حضرت خدیجهس ازدواج کردند و تا حدود ۵۵ سالگی حضرت خدیجهس در چه سنی به همسری پیامبر اکرمص برگزیده شدند حضرت خدیجهس در چه سنی به همسری پیامبر اکرمص برگزیده شدند و چند سال بچه دار نشدند و در چند اسامی پیامبر اعظمص در کتاب‌های مقدس سایر ادیان به گزارش خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، همزمان با ولادت پیامبر ختمی مرتبت حضرت محمدص حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله ولادت شجره‌نامه پیامبر سرپرست پیامبر دوران نوجوانی همسران و فرزندان علی در دامن پیامبر زندگی نامه حضرت زرتشت، پیامبر ایرانی و دین زرتشت جانان با عرض سلام خدمت دوست عزیزم … متاسفانه بعضی از اطلاعاتی که در مورد زادگاه و محل تولد و تبلیغ بیست و سه سال ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد بیستوسهسال بیست و سه سال کتابی دربارهٔ زندگی محمد پیامبر اسلام نوشتهٔ علی دشتی نویسنده ایرانی است دایره المعارف اسلام پدیا » فقه اهل سنت فقهاهلسنت مفهوم شناسی فقه اهل سنت در حال تکمیل است مفهوم شناسی فقه فقه در لغت در مراجعه ابتدایى به فارسی العربیة معجزات حضرت محمدص معجزه دات کام آیا میدانید حضرت محمدصپیامبر ما هزار تا معجزه داشت زنانه زنان و حضرت فاطمه عملکرد سیاسی حضرت زهرا علیهاالسلام در دفاع از حریم ولایت، پس از دوران رحلت پیامبر اکرم صلی


ادامه مطلب ...

برهان صدیقین در اثبات خدا

[ad_1]

ادله خداشناسی و نقد شبهات منکران

طرح مسأله

صدیقین جمع کلمه صدّیق و صدّیق صیغه مبالغه است یعنی کسی که در راست گفتاری و صدق به مقام اعلی برسد، اما این که چرا به این برهان، صدیقین اطلاق می‌شود دو وجه دارد:
الف) احتمال اول این که، اولین و بهترین راه معرفت واجب الوجود همین راه است و بقیه راه‌ها خالی از کذب و ضعف نیستند.
ب)احتمال دوم این‌که، صدیقین (راستگاران) که از عبید خاص مقام ربوبی هستند، برای شناخت خدا این راه را انتخاب کردند.
برهان صدیقین در اصطلاح به برهانی اطلاق می‌شود که بدون واسطه انسان را به سوی حق تعالی رهنمون سازد و استدلال از ذات باری به خود باری باشد نه از آثار حق مثل برهان حدوث متکلمان که حدوث اثر ماده است و هکذا برهان ارسطو «برهان حرکت» یا برهان امکان که امکان هم از آثار وجود ممکن است (1)، بلکه روح و جوهر برهان صدیقین استدلال از مطلق و صرف وجود است به وجود مطلق (واجب الوجود). (2)
برای این برهان تقریرهای متعددی ذکر کردند که نوزده تقریر را مرحوم حکیم آشتیانی (3) در حاشیه خود برای شرح منظومه مورد بحث و بررسی قرار داده و آخرین تقریر به علامه طباطبایی متعلق است که با آن شماره تقریرات برهان صدیقین به بیست می‌رسد که مجال بحث از تک تک آنها در این مقال نیست ولی به تقریرات مشهور و عمده آنها اشاره خواهیم کرد.
چون این برهان تقریباً بدیهی و فطری است به صورت دقیق نمی‌توان به مبتکر خاص آن اشاره کرد ولی مشهور این است که این برهان ابتدا توسط معلم ثانی یعنی ابونصر فارابی به صورت شکل برهانی و منطقی تنظیم شده و بعد در آثار شیخ الرئیس بوعلی سینا و امام فخر رازی و سپس در آثار ابن رشد ظاهر شد.
این برهان با ترجمه آثار ابن رشد به زبان لاتین وارد جهان غرب شد. از فلاسفه شهیر غرب می‌توان به توماس آکویناس اشاره کرد که از این برهان جانب‌داری کرده است که در آینده اشاره خواهد شد. در اینجا به تقریرات معروف برهان اشاره می‌شود:

1. تقریر بوعلی سینا

شیخ الرئیس در آثار خود مانند اشارات به این برهان اشاره می‌کند و برای اولین بار این برهان را به برهان صدیقین توصیف می‌نماید:
«کل موجود من حیث ذاته اما واجب الوجود و اما ممکن الوجود بحسب ذاته و ما حقه فی نفسه الامکان فلیس یصیر موجوداً من ذاته فوجود کل ممکن الوجود هو من غیره» (4).
«هر موجودی با توجه با ذاتش و قطع نظر از غیر یا واجب الوجود یا ممکن الوجود است. ممکن الوجود نمی‌تواند خودش محقق شود پس احتیاج به غیر به نام واجب الوجود دارد. »

استفاده از امکان در برهان شیخ؟

برخی معتقدند (5) که در تقریر شیخ از امکان استفاده شده پس نمی‌تواند برهان صدیقین باشد.
به نظر می‌رسد بعض شواهد و قراین حاکی از آن است که شیخ امکان را در صرف مفهوم ذهنی آن استعمال نکرده و بیشتر مراد او وجود خارجی امکان یعنی وجود ناقص و منسوب به عدم است که توضیح آن در دو نکته بیان می‌شود.
الف) مراد شیخ از ممکن و امکان در برهان، مجرد امکان ذهنی و ماهوی نیست بلکه ممکن یعنی وجود خارجی محتاج بالغیر که در تحققش موقوف بر غیر است. بر این مطلب فقراتی از استدلال خود شیخ شهادت می دهد مانند:
«کل موجود بعد ما فرضته موجوداً- وجود کل ممکن الوجود من غیره».
پس مقصود شیخ از امکان همان نقص وجودی ممکن است که قائم بالذات نیست نه امکان ذهنی و ماهوی. و اگر اصرار ورزیم که حتی این نوع از امکان و نقص وجودی مخل برهان صدیقین است، می‌گوییم در این صورت اشکال بر خود تقریر صدرالمتألهین هم وارد می شود، چون او هم استدلال خود را ابتدا از مشاهده وجود ناقص و ضعیف شروع کرده و به طریقه آن به وجود اتم و اکمل استدلال کرده است؛ شیخ به جای وجود ناقص وجود ممکن را به کار برده و صدرالمتألهین به جای امکان لفظ ناقص را استعمال کرده است. پس روح و جوهر هر دو تقریر یکی است، از این نکته اشکال دوم صدرالمتألهین نیز جواب داده می‌شود چون کما اینکه انسان به مجرد تصور وجود ناقص به وجود تام و کامل بدون تسلسل پی می‌برد، همان طور با تصور وجود ممکن که همان ناقص است به وجود مستقل پی می‌برد.
دلیل و شاهد دیگری بر این که مراد از امکان، امکان خارجی و نقص وجود مراد شیخ بوده نه صرف ماهیت، اعتقاد وی به اصالت وجود است. درست است که در زمان شیخ مسأله اصالت وجود و ماهیت مطرح نبوده ولی از بعضی ظواهر کلامش این قول استفاده می‌شود مثلاً در شفا می‌گوید:
«ذوات الماهیة یفیض علیها الوجود منه تعالی» (6).
علاوه این که خود صدرالمتألهین (7)‌ نقل می‌کند که از کتاب‌های المباحثات و التعلیقات شیخ برمی‌آید که وی از طرفداران جدی اصالت وجود بوده است. پس در استدلال شیخ هر کجا لفظ موجود به کار رفته ما نمی‌توانیم آن را بر ماهیت حمل بکنیم بلکه بنابر اصالت وجود، حمل بر وجود می‌شود.
ب) پاسخ دیگر را بعضی محققان عرضه داشتند که:
«ابن سینا مدعی است که برهان او متوقف بر پذیرش ممکن و طرح آن به عنوان مقدمه استدلال نیست، و اگر در جریان استدلال از ممکن الوجود سخن می‌رود، به عنوان یکی از طرفین قضیه منفصله است، به این صورت که اگر موجود مفروض ممکن باشد، باید منتهی به واجب شود. و از طرفی می‌دانیم که صدق جمله شرطی موقوف به صدق مقدمه آن نیست. » (8)
حاصل آنکه برهان صدیقین شیخ الرئیس منبع تکامل آن توسط صدرالمتألهین شد که اشاره خواهد شد.

2. تقریر صدرالمتألهین

دومین تقریر متعلق به حکیم فرزانه و مبتکر حکمت متعالیه است:
«ان الوجود حقیقة عینیة واحدة بسیطة لا اختلاف بین افرادها لذاتها الا بالکمال و النقص و الشدة و الضعف او بامور زائدة کما فی افراد ماهیة نوعیة و غایة کمالها مالا اتم منه و هو الذی لا یکون متعلقاً بغیره و لا یتصور ما هو اتم منه... فاذن الوجود اما مستغن عن غیره و اما مفتقر لذاته الی غیره و الاول هو واجب الوجود و هو صرف الوجود الذی لا اتم منه و لا یشوبه عدم و لا نقص. و الثانی هو ما سواه من افعاله و آثاره» (9).
«وجود اصیل و عین واقعیت است و خودش هم واحد و بسیط و غیرمرکب است و اختلاف افراد وجود در کمال و نقصان و امور زاید است و غایت کمال، وجود کمالی است که بالاتر از آن کمالی نباشد و آن وجودی است که متعلق به غیر نباشد و از آن کامل‌تر تصور نشود. پس در نتیجه وجود یا از غیر غنی است یا محتاج؛ اولی واجب الوجود است که صرف وجودی است که از آن وجود اتم یافت نشود و بر آن عدم و نقصی عارض نشود، دومی وجود غیر واجب الوجود است که همان افعال و آثار آن است. »
تقریر ملاصدرا بر پنج پایه استوار است:
1. اصالت وجود؛
2. بساطة الوجود؛
3. تشکیک الوجود؛
4. وجود کامل؛
5. تقدم کامل بر ناقص.
خلاصه برهان این است که ما انگشت روی هر موجودی بگذاریم آن موجود یا موجود تام و کامل است فثبت‌المطلوب و یا ناقص و ضعیف است و این ناقص باید به وجود کامل که قبل از اوست منتهی گردد.
و لکن فهمیدن این تقریر نیاز به شناخت قواعد فلسفی دارد، مانند قاعده‌ی اصالت و بساطت وجود و تشکیک الوجود که برای طی ان باید مراحلی را پیمود که مجال اشاره آن در این مقال نیست.

3. تقریر سبزواری

مرحوم حاجی به خاطر اطناب تقریر ملاصدرا خودش سه تقریر ارائه نموده که به هر سه آنها اشاره می‌کنیم:

الف) طریق خلف

حاجی در شرح منظومه می‌گوید:
«اذ الوجود کان واجباً فهو و مع‌الامکان قد استلزمه علی سبیل الخلف لان تلک الحقیقة لاثانی لها حتی تتعلق به و تفتقر الیه بل کلما فرضته ثانیاً لها فهو هی لاغیرها و العدم و الماهیة حالهما معلومة» (10).

ترجمه و توضیح:

مطلق وجود اگر واجب باشد این مطلوب است و اگر ممکن باشد، لازم می‌آید به دیگری متعلق گردد؛ در حالی که وجود واحد و بسیط است، و تعدد و کثرات معلول عوارض وجود است، برای وجود دومی نیست تا بدان مفتقر گردد، اگر متعلق به دیگری باشد خلف لازم می‌آید، پس برای عدم لزوم خلف وجود قائم بالذات است. بنابراین به مجرد قبول وجود و واقعیت به واجب الوجود اعتراف کردیم؛ چون شیء‌ای خارج از وجود نیست که به آن وجوب وجود ببخشد، اما ماهیت و عدم، امر عدمی هستند که به قول شاعر:

ذات نایافته از هستی بخش *** کی تواند شود هستی بخش

و به قول حکما فاقد الشیء نمی‌تواند معطی شیء باشد.
بعضی از محققین (11) بر این تقریر حاجی اشکال کردند که این مصادره به مطلوب است. برای اینکه نمی‌توان وجود صرف را مشاهده کرد. بلکه مشاهده ما وجود ذی الماهیة و منسوب به اعدام است و این تقریر متفرع بر ثبوت حقیقت صرفه است که نه بدیهی است و نه بر آن برهان آورده شده است.
ولکن به نظر می‌رسد تقریر حاجی نفس تقریر شیخ الرئیس است و از وجود ناقص به وجود تام استدلال شده نه این که فرض حاجی موجود مطلق و صرف تمام و خالی از اعدام است تا اشکال وارد بشود، باری خود این وجودات ناقصه و ممکنه با وجود صرف محض در اصل هستی وجود مساوی بلکه عین او هستند مگر این که این وجود ناقص ملبس به لباس نقص و محدودیت است و این مانع نمی‌شود که در اصل وجود با وجود صرف، مشترک باشند.

ب) طریق استقامت

«اذ الوجود کان واجباً فهو و مع‌الامکان قد استلزمه علی سبیل الاستقامة بانّ یکون المراد من الوجود مرتبة من تلک الحقیقة‌ فاذا کان هذه المرتبة مفتقرة الی الغیر استلزم الغنی بالذات دفعاً للدور و التسلسل». (12)
«اگر وجود واجب باشد این مطلوب و مدعاست، اما اگر ممکن الوجود باشد، آن مستلزم باشد، آن مستلزم واجب الوجود است که فرض این است آن وجود مرتبه‌ای از حقیقت وجود است. در این صورت اگر این مرتبه به وجود غیری نیازمند باشد، مستلزم وجود غنی بالذات [واجب الوجود] است، چون فرض این است که وجودی از حقیقت وجود خارج نیست. استلزام وجود ممکن وجود غنی بالذات را برای دفع دور و تسلسل است. »
این برهان بعینه برهان شیخ الرئیس است که گذشت.

ج) وجود حقیقت مرسله و مطلقه

تقریر سوم حاجی در پاورقه‌های اسفار است:
ان حقیقة الوجود- التی هی عین الاعیان و حاق الواقع- حقیقة مرسلة یمتنع علیها العدم اذ کل مقابل غیرقابل لمقابل و الحقیقة المرسلة التی تمتنع علیها العدم واجبة الوجود بالذات.
حقیقت وجود یک حقیقت مرسله و مطلق از تمام قیود و شروط است که بر آن عدم ممتنع است، چون وجود و عدم با هم متقابلند و دو متقابل هیچ‌وقت قابل جمع نیستند، پس حقیقت مرسله که بر آن عدم ممتنع است واجب الوجود است. » (13)
این تقریر مرحوم حاجی به تقریر اول (طریق خلف) برمی‌گردد جز این که در آنجا به جای کلمه ارسال و مطلق از کلمه صرافت استفاده کرده بود. (14)

4. تقریر علامه طباطبایی

«واقعیت هستی که در ثبوت وی شکی نداریم هرگز نفی نمی‌پذیرد و نابودی برنمی‌دارد، به عبارت دیگر: واقعیت هستی بی هیچ قید و شرط واقعیت هستی است و با هیچ قید و شرطی لاواقعیت نمی‌شود و چون جهان گذران و هر جزء از اجزای جهان نفی را می‌پذیرد، پس عین همان واقعیت نفی ناپذیر نیست. » (15)
این تقریر مرحوم علامه از بهترین (اسدّ و اخصر) تقریرات موجود است که استدلال از نفس وجود به سوی باری تعالی شده که مفید یقین و هم‌چنین بدون واسطه است، به خلاف تقریر صدرالمتألهین که به اصول متعدد متوقف بود، و به خلاف تقریر خلف مرحوم حاجی که باید از بحث اصالت وجود فارغ می‌شد.
ویژگی این تقریر سازگاری آن با اصالت ماهیت یا وجود است، چون موضوع آن الواقعیة و نه موجود است. علاوه این که با این تقریر با منکر واقعیت هم می‌توان احتجاج کرد بدین نحو که سوفسطی که تمام اشیاء را موهوم می‌انگارد، یا در واقعیت آن شک می‌کند، پس تمام اشیاء نزد سوفیست موهوم یا مشکوک است. پس منکر واقعیت به یک واقعیتی اعتراف می‌کند که آن همیشه ثابت است.
ایشان در پاورقه‌های اسفار نیز به تقریر مدعای خود پرداختند. (16)

توضیح این تقریر

شکی نیست که ما در خارج وجوداتی را بالعین می‌یابیم که از آن به واقعیت تعبیر می‌شود و این واقعیت همیشه بوده و خواهد بود و در آن هیچ‌گونه عدمی راه نخواهد یافت، حتی اگر با فرض بطلان واقعیت، به نوعی به واقعیت دیگر اعتراف کنیم. مثلاً این که بگوییم در جهان هیچ واقعیتی نیست. این کلام ما یا واقعاً صادق و یا غیرواقع و کاذب است. البته ادعای مخالف این است که واقعاً در خارج واقعیتی نیست و در این صورت خود مخالف در کلام خود به واقعاً اعتراف می‌کند. اما اگر شق دوم را انتخاب کند و بگوید من هیچ منظوری از این جمله و گزاره واقعاً نداشتم، دیگر نمی‌توان با او احتجاج کرد چون او جمله‌ای را از روی جدّ نگفته و شوخی کرده است، پس در خارج واقعیت‌ها هست که هیچ‌وقت زایل نمی‌شود و دیگر واقعیتی که زایل می‌شود به آن منتهی می‌گردد فهو المطلوب.
تا اینجا به چهار تقریر حکمای اسلامی از برهان صدیقین اشاره کردیم. این برهان مورد توجه غربیان نیز بوده است که اینجا به تقریر آکویناس اشاره می‌شود:
«اشیایی که در معرض تجربه ما هستند می‌توانند باشند یا نباشند (امکان). اگر در دار وجود همه چیز از این دست بود، چه بسا هیچ چیز در آغاز وجود پیدا نمی‌کرد، بنابراین، باید چیزی در کار باشد که وجودش لازم و ضروری باشد. » (17)

پاسخ چند شبهه

اشکالات و شبهات متوجه بر برهان صدیقین تا حدودی با اشکالات برهان امکان مشترک بود که نقل و نقد آنها در برهان امکان به تفصیل گذشت. اینجا ما به گزارش و نقد دو شبهه معروف می‌پردازیم:

شبهه اول: امتناع اقامه برهان بر وجود خدا به دلیل ماهیت نداشتن

برخی شبهه می‌کنند که چون خداوند ماهیت ندارد، به تبع آن فاقد عرض ذاتی نیز خواهد بود، و از آنجا که برهان از جنس و فصل و عرض تشکیل می‌شود، هر آنچه بر خداوند حمل شود، مانند «وجود»، نمی‌تواند در قالب برهان قرار گیرد، پس اثبات وجود برای خداوند برهان‌بردار نیست. بوعلی سینا از فلاسفه متقدم در این باره می‌نویسد:
«فان الاول لا جنس له و لاماهیة له... و انه لاحدله و لا برهان علیه» (18).
بعضی دیگر در تقریر شبهه نوشتند:
«گزاره‌های حاصل از قیاس برهانی، محمول منطقاً عرض ذاتی موضوع است، بنابراین برهان‌پذیری گزاره‌های ضروری ازلی مشروط بر آن است که محمول در این نوع گزاره‌ها عرض ذاتی موضوع باشد، اما از سوی دیگر، چون خداوند در نزد حکیمان مسلمان صرف الوجود (وجوب مطلق) است به همین دلیل، ماهیت ندارد و جنس و فصل و عرض ذاتی برای وی متصور نیست. » (19)

نقد و نظر

در نقد این شبهه باید به چند نکته ظریف اشاره کرد:

نکته اول:

این که برهان مطابق ذکر اهل منطق و فلسفه (20)، از جهت مواد از شش ماده یعنی اولیات، فطریات، مشاهدات، مجربات، حدسیات و متواترات تشکیل شده است که گزاره: «خدا وجود دارد»، از نوع قضیه اولیات و یا حداقل مشاهدات یا فطریات (قضایا قیاساتها معها) می‌باشد که انسان از صرف تصور حقیقت وجود و توجه به یک استدلال مرتکز در ذهن، (انقسام آن به وجود ممکن و واجب) به وجود خداوند علم حاصل می‌کند یا با مراجعه به وجدان و ضمیر خویش پی به خداوند می‌برد. تقریر و توضیح این نکته در تقریر برهان فطرت خواهد آمد. بنابراین به دلیل رجوع قضیه: «خدا موجود است» به اولیات، مشاهدات یا فطریات خود برهانی است و نمی‌توان مدعی شد که برهان‌پذیر نیست.

نکته دوم:

ناقد محترم بر این باور بوده که در گزاره های ازلی مانند، «خدا موجود است»، محمول به «عرض ذاتی» منحصر شده است، در حالی که در این نوع گزاره‌های محمول «موجود» نه عرض ذاتی بلکه ذات موضوع و به عبارتی عین و مساوق موضوع یعنی خداوند است (21)، و به اصطلاح منطقی محمول در گزاره فوق ذاتی باب برهان است که لحوقش بر موضوع به تعبیر محقق طوسی به حسب ذات موضوع است. به تعبیر دقیق فلسفی ناقد مفاهیمی نظیر ممکن (22) و واجب و وجود را از مقولات ثانی فلسفی می‌انگاشت که دارای ماهیت است و به همین دلیل خداوند فاقد آن خواهد بود، اما در حکمت متعالیه ثابت شده است که محمول در گزاره‌های ازلی و هنگام نسبت به خداوند عین وجود موضوع است و در واقع این نوع قضایا در اصطلاح فلسفه، قضیه هلیه بسیطه است.
به دیگر سخن گزاره «خدا موجود است» از نوع گزاره‌های تحلیلی (23) است که کانت آن را مطرح کرده است که محمول آن از تحلیل موضوع به دست می‌آید. اصطلاح قضیه تحلیلی در فلسفه اسلامی وجود ندارد، اما اصطلاح «محمول بالصمیمه» دقیق‌تر و فراگیرتر از آن است. (24)

نکته سوم:

در افاده معنای قضایای فلسفی این که در فلسفه بیان شده است که قضایایی که محمول آنها «وجود» است، قضیه عکس الحمل است (25)، به این معنی که اصل منطقی آن است که محمول موضوع و موضوع محمول واقع گردد، مثلاً «العلة موجودة»، باید «الموجود علة» باشد، در قضیه «الله موجود» نیز باید این گونه باشد: «بعض الموجود الله» در این فرض در گزاره ازلی «بعض الوجود الله» محمول دیگر از مقوله عرضی نخواهد بود تا اشکال برهان‌ناپذیری خدا به دلیل استفاده از عرض در گزاره «الله موجود» مطرح شود، بلکه محمول «الله» از تحلیل موضوع «الموجود»- با تقریر برهان صدیقین که گذشت- استنتاج می‌شود. هم‌چنین در این صورت با این که قضیه بسیطه و تحلیلیه است، اما یک معنایی را برای مخاطب می‌افزاید و آن این است که بعضی وجودها الله می‌باشد.

شبهه دوم: امتناع اقامه برهان لمی بر وجود خداوند

یکی از شبهات مطرح و متقدم در مسأله خداشناسی تفکیک برهان أنّی و لمی است (26)؛ فلاسفه معتقدند که براهین اقامه شده بر وجود خداوند انّی است، چرا که برهان لمّی- که اثبات مدعا از طریق علم به علت است- در وجود خداوند معنا ندارد، چون خداوند علة العلل و خودش علت بردار نیست و لذا علم به علت و اثبات آن معنایی ندارد.

بوعلی سینا:

«ان واجب الوجود لابرهان علیه و لا یعرف الا من ذاته... (27) لا برهان علیه لانه لاعلة له و لذلک لالمّ له» (28).
وی در جای دیگر بر وجود دلایل واضحه بر وجود خداوند تصریح می‌کند. (29)

صدرالمتألهین:

«الحق ان الواجب لابرهان علیه بالذات». (30)
اما اثبات وجود خداوند از نوع انّی- که از طریق اثبات معلول صورت می‌گیرد - در خداوند ممکن است و دلایل فلسفه از همین نوع خواهد بود. اما این قسم از دلیل نیز مفید علم نخواهد بود. (31)

نقد و نظر

1. خدا متعالی از علیت

نخست باید به این نکته اشاره کرد که اگر مقصود از برهان «لمّی» تنها علم به معلول از طریق علت آن باشد، باید به صورت شفاف گفت این معنا از علیت در وجود خداوند قابل تحقق نیست، چون در این معنا از برهان لمّ، دو وجود مستقل از یکدیگر به نام وجود معلول و علت فرض شده است که برای شناخت وجود معلول و اثبات آن، باید به وجود دیگری- که پیش از وجود معلول و از آن کامل‌تر باشد- علم حاصل کرد، روشن است که این معنا در وجود خداوند قابل تصور نیست، چرا که حقیقت وجود در وجود خداوند منحصر شده و وجود پیشین و کامل‌تر به عنوان علت خداوند، تحققی ندارد تا از طریق علم به آن وجود پیشین، وجود خداوند ثابت و مبرهن گردد.
بر این نکته برخی از فلاسفه تصریح داشتند آنجا که به صورت صریح از نفی امکان اقامه برهان بر وجود خداوند سخن گفتند:
«لا برهان علیه لانه لاعلة له و لذلک لالّم له» (32).
بعضی از معاصران نیز به این نکته تصریح دارند. (33)

2. امکان یقین در برهان انّی (علت انحصاری)

معروف است که تنها برهان لمی مفید قطع و یقین است، اما برهان انّی- که استدلال از معلول به علت است- یقین‌زا نیست، برهان انّی به دو قسم «دلیل» و «ان مطلق» تقسیم می شود، مدعا این است که قسم اول نیز می‌تواند مفید یقین باشد، توضیح این که: در تحلیل این نظر معروف باید تأمل کرد و نباید آن را به صورت کلی مطرح و پذیرفت، برای این که گاهی برای یک معلول می‌توان چند علت فرض و تصور کرد، مثلاً حرارت ممکن است معلول آتش، حرکت و اصطکاک، خورشید و جریان الکتریسیته باشد که با شناخت معلول یعنی حرارت نمی‌توان به علت آن پی برد. اما گاهی یک معلول یک علت منحصره دارد و آن انحصار با تحلیل عقلی وجود معلول ثابت می‌شود، در این صورت علم به علت از طریق معلول مفید جزم و یقین خواهد بود.
با این توضیح به سراغ دلایل انّی اثبات خداوند می‌رویم. به نظر می‌رسد عدم تفکیک دو قسم برهان انی (ان مطلق و دلیل) از یکدیگر در برخی عبارت‌های فلاسفه تأثیر سوئی در بحث خداشناسی و دلایل آن گذاشته است که ادعا می‌شود دلایل خداشناسی به دلیل «انّی» بودن فاقد ارزش معرفتی هستند، لکن چنان که بیان شد نوعی از برهان انّی «ان مطلق» می‌تواند مفید یقین باشد.
اینجا به عنوان مثال به برهان امکان و وجوب اشاره می‌شود.
برهان امکان و وجوب به صورت قیاس شکل اول چنین است:
جهان ممکن است.
هر ممکنی نیازمند علت یا واجب الوجود است.
پس جهان نیازمند علت و واجب الوجود است.
کبرای قیاس با تحلیل وجود ممکن مبرهن شده است، توضیح این که ما با مشاهده وجود ممکن- که معلول است- پی می‌بریم که وجود ممکن به دلیل ذات امکانیش که از خود وجود مستقلی ندارد و نیازمند غیر است- و این امکان، امکان فقری و ذاتی است- بالضرورة نیازمند وجود ماورای ممکن یعنی واجب الوجود است.
پس اثبات واجب الوجود در پرتو برهان امکان کاملاً عملی است. باری برهان امکان به صورت مستقیم تنها واجب الوجود را اثبات می‌کند، اما صفات دیگر خداوند، برخی از آنها مانند وحدت، بساطت، حیّ، قدرت از تحلیل خود واجب، برخی صفات دیگر، مانند رازقیت، هدایت از براهین دیگری قابل استنتاج است.
بر این اساس نمی‌توان دلایل انّی اثبات خدا را به بهانه انّی بودن رد و آنها را به عدم افاده یقین معرفتی متهم کرد و آن را به عدم مطلوبیت براهین فلاسفه وصف نمود. (34)
بعض خود فلاسفه متفطن نکته فوق شده و دلایل انّی را به برهان و چه بسا برهان لمّی- به جهت افاده یقین- متصف می‌کنند. مثلاً علامه حلی با تقریر برهان امکان و وجوب فلاسفه، آن را به «استدلال لمی» وصف می‌کند که برخلاف مسلک متکلمان است. (35)
بوعلی سینا از وجود «دلایل واضحه» بر خداوند سخن می‌گوید (36) و خود به اثبات خدا از طریق برهان امکان و وجوب می‌پردازد و آن را برهان صدیقین می‌نامد که اثبات خدا از این طریق به غیر وجود مانند خلق و افعال الاهی نیازمند نیست. (37)

3. امکان برهان شبه لمّی (استدلال از ملازمه)

چون وجود حقیقی در ذات الاهی منحصر شده، وجودی فراتر از آن وجود ندارد، تا آن نیز علت خدا فرض شود و از طریق علم به علت خداوند، برهان لمّی به وجود خدا ثابت شود، اما می‌توان نوعی از برهان را اقامه کرد که نه استدلال از معلول به علت باشد (برهان انّی قسم دلیل) و نه استدلال از علت به معلول (برهان لمّی) بلکه نوع سومی است. در این برهان معلول و علت متعلق علم و وجه استدلال قرار نمی‌گیرد، بلکه حد وسط در حقیقت یک وجود خاصی است که آن با وجود خداوند ملازمه دارد، که از طریق علم به یک ملازم به ملازم دیگری علم پیدا می‌کنیم. مثلاً ما به وجودهای خارجی قطع داریم (بنابر مکتب رئالیسم)، این وجودها یا خود واجب الوجود است یا ممکن الوجود، اگر واجب الوجود باشند، در واقع وجود حق متعالی برای ما منکشف است و به برهان نیازی نیست، اما اگر ممکن الوجود باشند، امکان ماهوی یا فقری یک حالت وجود است که آن با حالت دیگر وجود یعنی واجب الوجود ملازمه دارد، به این معنی که وجود ممکن الوجود بالضرورة با وجود واجب الوجود ملازمه دارد.
به عبارت دقیق‌تر، نفس وجود، وجود واحد و بسیطی است که حقیقت اعلی آن به واجب الوجود منحصر است، اما اصل وجود از مقوله مشکک است که از جهت قوه و شدت، کمال و ضعف مراتب مختلفی دارد مانند وجود نور، ما با علم به مرتبه رقیقه و ضعیف آن یعنی وجود ممکن به اصل وجود یعنی حقیقت اعلی آن علم پیدا می‌کنیم. پس واسطه اثبات همان وجود البته با وصف ضعیف است که آن وجود ضعیف نه معلول واجب الوجود و نه معلول علت دیگری است. بلکه مرتبه پایین وجود اعلی است که از آن می‌توان به ملازمه تعبیر کرد.

4. امکان برهان لمی به قرائت خاص (تعمیم علیت)

برهان لمی به یک معنی (علت داشتن خداوند) از خداوند نفی می‌شود، اما برهان لمی و نقش حد أوسط تنها به علیت خارجی اختصاص نیافته است، بلکه حد اوسط هم می‌تواند علت خارجی و وجودی ثبوت اکبر بر اصغر باشد و هم علت تحلیلی و عقلی، در هر دو صورت برهان لمی است. مثلاً در برهان امکان گفته می‌شود:
جهان ممکن است، ممکن نیازمند واجب الوجود است، پس جهان نیازمند واجب الوجود است. در این استدلال «اوسط» یعنی ممکن علت نیازمندی به واجب الوجود یعنی ثبوت اکبر بر اصغر است. و با این نگاه اوسط علت ثبوت اکبر بر اصغر و برهان نیز از سنخ لمی خواهد بود. بر این نکته بعضی فلاسفه مانند محقق طوسی تأکید داشتند. (38)
برخی از معاصران نیز در تبیین برهان لمّ نوشته‌اند:
«برهان لمی برهانی است که حد وسط آن، علت اتصاف موضوع نتیجه به محمول آن باشد، خواه علت برای خود محمول هم باشد یا نباشد، و خواه علت خارجی و حقیقی باشد یا علت تحلیلی و عقلی.
طبق این تعریف، اگر حد وسط برهان، مفهومی از قبیل امکان و فقر وجودی و مانند آن‌ها باشد می‌توان آن را برهان لمی تلقی کرد، زیرا به قول فلاسفه «علت احتیاج معلول به علت، امکان ماهوی یا فقر وجودی است»؛ پس اثبات واجب الوجود برای ممکنات، به وسیله چیزی انجام گرفته است که به حسب تحلیل عقلی، علت احتیاج آنها به واجب الوجود می‌باشد.
حاصل آنکه هر چند ذات واجب الوجود، معلول هیچ علتی نیست، اما اتصاف ممکنات به داشتن واجب الوجود، معلول امکان ماهوی یا فقر وجودی آنهاست. » (39)
ایشان در موضع دیگر برهان لمّ را به علیت حد اوسط یعنی علیت تکوینی و عقلی تعریف نموده است. (40)
این تعریف از برهان لمّ، تعریف خاصی از برهان لمی است که مفید یقین و قطع است و توضیح آن در شماره دوم گذشت. نکته قابل توجه در آن این است که آیا می‌توان اسم آن را برهان لم گذاشت یا این که آن به أن مطلق برمی‌گردد؟ البته چنان که پیش‌تر نیز گفته شد، مهم نه نام‌گذاری بلکه افاده یقین در برهان است که ثبوت آن به منصه ظهور رسید.

شبهه سوم: رجوع برهان شبه لمی به انّی

برخی در استدلال برهان شبه لمی اشکال کردند که استدلال آن به برهان انّی متکی است:
به نظر می‌رسد به لحاظ منطقی، اگر بنا باشد وجود خداوند توسط برهان شبه لمّ ثابت شود، باید پذیرفته شود وجود خداوند و یک امر دیگر، دو معلول یک علت ثالث هستند که ابتدا به وسیله‌ی آن امر دیگر، وجود آن علت ثالث ثابت می‌شود (برهان انّی) و سپس وجود آن علت ثالث بر وجود معلول دوم که همان وجود ذات حق باشد دلالت می‌کند (برهان لمی)» (41).
لکن این شبهه از عدم دقت در وجه استدلال برهان شبه لمی نشأت می‌گیرد، چرا که همان طوری که گفته شد در آن حد وسط برهان نه معلول است تا به برهان انّی ملحق شود و نه حد وسط علت خارجی است تا گفته شود که خداوند علت‌بردار نیست، بلکه حد وسط خود واجب الوجود اما مرتبه ضعیف آن است، (42) لذا صدرالمتألهین تأکید می‌کند که در این برهان استدلال از خود واجب الوجود است. (43) و در واقع طریق همان مقصود است. (44)
چنان که گفته شد این برهان- که در اصطلاح فلاسفه به برهان صدیقین نامیده می‌شود- نه برهان انّی به معنای اثبات مدعا از طریق معلول به علت «دلیل» و نه برهان لمّی است، اما با این وجود از جهت افاده یقین مشابه برهان لمی است که از این لحاظ به شبه لمی تعبیر می‌شود.
به نظر می‌رسد ابتکار استعمال این تعبیر به بوعلی سینا تعلق دارد. (45) آن جا که اثبات خداوند از طریق برهان محض (لمی) به دلیل نبود سبب برای خداوند را نفی می‌کند، اما استدلال از حالت وجود به واجب الوجود را شبه برهان وصف می‌کند. استعمال شبه لم در عبارت‌های صدرالمتألهین نیز دیده شده است. (46)
از اینجا روشن می‌شود که برهان شبه لمی با برهان انی قسم «دلیل» و «لمی» تفاوت دارد و داخل یکی از آن دو نیست.

توجیه انکار برهان ناپذیری وجود خدا توسط فلاسفه

به عبارت‌های چند فیلسوف اشاره شد که آنان به طور صریح وجود برهان بر اثبات وجود خداوند را نفی می‌کردند، لکن آنان در مواضع دیگر به صورت برهانی و قیاسی به اثبات وجود خداوند پرداختند. برای توجیه این تهافت ظاهری وجوه ذیل قابل ذکر است. (47)

1. نفی برهان لمی

ممکن بل قطعی است که یکی از مقاصد انکارکنندگان برهان بر وجود خداوند برهان لمی به معنای علت بیرونی از وجود خداوند باشد که چون خداوند علتی ندارد این مسأله نیز از باب انتفای قضیه سالبه به انتفاع موضوع منتفی است که توضیحش گذشت. بر این توجیه علامه طباطبایی تصریح کرده است. (48)

2. نفی ایصال به وجود شخصی خداوند

ممکن است مقصود منکران این باشد که هیچ برهانی وجود ندارد که ما را به خدای ادیان با صفات کمالی خاص- که در متون دینی مذکور است- برساند. نهایت کارکرد براهین فلسفی، اثبات عناوین کلی مانند واجب الوجود و علة العلل است.
لکن این وجه جمع بعید به نظر می‌رسد، چرا که تحلیل واجب الوجود- چنان که فلاسفه مانند شیخ الرئیس ذکر کردند- (49) ما را به خدای واحد بسیط و دارای کمالات ذاتی رهنمون می‌کند.
باری اگر مقصود از نفی ایصال به خداوند، خداوندی باشد که در ادیان با صفات متکثر مانند هزار اسم در دعای جوشن کبیر معرفی شده است، جمع و توجیه فوق صحیح به نظر می‌رسد.

3. اثبات نیازمندی به علة العلل نه اثبات مستقیم خداوند

براهین فلسفی که نوعاً برهان انّی و استدلال از معلول به علت هستند، در صورت پذیرفتن اتقان آنها، نهایت نیازمندی عالم امکان به علة العلل و واجب الوجود، محرک نخستین و آفریدگار را اثبات می‌کنند که این عناوین نخست و بالذات محمول مخلوقات از حیث‌های مختلف مانند امکان، معلولیت و حرکت است. آنگاه با استدلال دیگر این عناوین کلی یعنی واجب الوجود، علة العلل و خالق را بر خداوند تطبیق می‌دهیم. پس اثبات خداوند نه بالذات بل بالعرض در فلسفه صورت می‌گیرد. عبارت صدرا «الواجب الوجود لابرهان علیه بالذات بل بالعرض» (50) بر این توجیه ناظر است.

پی‌نوشت‌ها:

1. البته این نوع براهین نیز با تعریف خاص از برهان «لم» ذیل برهان لمی قرار خواهد گرفت.
2. «ان الربانیین ینظرون الی الوجود و یحقّقونه و یعلمون انه اصل کل شیء ثم یصلون بالنظر الیه الی انه بحسب اصل حقیقته واجب الوجود» (اسفار، ج6، ص14).
3. ر. ک: تعلیقه بر شرح منظومه، ص449.
4. ر. ک: اشارات، ج3، ص66؛ النجاة، ص566.
5. «قیل علیهم الستم قد أخذتم فی الدلیل وجود الممکن لما یشاهد من عدمه بعد وجوده او قبله». (اسفار، ج6، ص27).
6. الهیات شفا، ص305.
7. اسفار، ج1، ص46-49.
8. محسن جوادی، درآمدی بر خداشناسی فلسفی، ص108.
9. اسفار، ج6، ص14؛ اسرارالآیات، ص57.
10. شرح المنظومه، الهیات فریده اول، غرر اول، ص146.
11. استاد مصباح یزدی، تعلیقه بر النهایة، ص411، شماره 397.
12. شرح المنظومه، ص146.
13. اسفار، ج6، ص16 و17، پاورقی.
14. ر. ک: تعلیقة‌ علی نهایة الحکمة، رقم 398، ص412.
15. اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج5، ص116، با پاورقه‌های استاد مطهری.
16. «الواقعیة لا تقبل البطلان و الرفع لذاتها حتی ان فرض بطلانها مستلزم لثبوتها و وضعتها فلو فرضنا بطلان کل واقعیة فی وقت او مطلقا کانت حینئذ کل واقعیة باطلة واقعاً (ای الواقعیة ثابتة) و کذا السوفسطی او رأی الاشیاء موهومة او شک فی واقعیتها فعنده الأشیاء موهومة واقعاً و الواقعیة مشکوکة واقعاً ‌ای ثابتة من حیث مرفوعة. و لازمه الواقعیة المطلقه ثابتة و اذ کانت اصل الواقعیة لا تقبل العدم و البطلان لذاتها فهی واجبة بالذات فهناک واقعیة واجبة بالذات و الاشیاء التی لها واقعیة مفتقرة الیها فی واقعیتها قائمة الوجود بها» (اسفار، ج6، ص16 و 17، پاورقی).
17. خدا در فلسفه، ص61.
18. الهیات شفا، ص348 و 354.
19. احد فرامرز قراملکی، نامه حکمت، شماره2، ص105.
20. «البرهان قیاس مؤلف من یقینیات لنتاج یقین»، (البصائر النصیریة، ص233).
21. بوعلی سینا درباره‌ی این نوع محمولات می‌گوید: «قد یکون من المحمولات ذاتیة... من المحمولات محمولات مقومة لموضوعاتها»، ‌(اشارات، ‌ج1، ص38).
22. در قیاس: العالم ممکن و کل ممکن یحتاج الی العلة فالعالم یحتاج الی العلة. امکان- که حد وسط است- نه امکان ماهوی بل امکان فقری است که امکان نه ماهیت و ذات مستقل از وجود ممکن بلکه ذات و عین آن است. برای توضیح بیشتر ر. ک: جوادی آملی، رحیق مختوم، بخش4، ج اول، ص483.
23. کانت گزاره را به حسب محمول به دو نوع تقسیم می‌کرد، «تحلیلی و تألیفی». قسم اول محمولی است که از تحلیل و تجزیه مفهوم موضوع استخراج و به دست می‌آید، اما قسم دوم یعنی تألیفی نیازمند قید خارجی است. (ر. ک: سنجش خرد ناب، ص661 به بعد).
24. آیت الله جوادی آملی با اشاره به تقسیم کانت قضیه را به تحلیلی و تألیفی می‌گوید:
«حکمای اسلامی تقسیم دیگری را درباره‌ی قضایا دارند که مغایر با تقسیم فوق بوده و نباید بین این دو تقسیم خلط شود، آن‌ها قضایا را به لحاظ محمول به اقسامی و از جمله به دو قسم تحلیلی و انضمامی تقسیم می‌نمایند. محمول قضایای تحلیلی را خارج محمول و یا محمول من صمیمه می‌نامند و مراد این است که محمول از صمیم و حاق موضوع مستخرج و انتزاع می‌شود و این گونه از محمول غیر از محمول بالضمیمه است، ‌زیرا محمول بالضمیمه محمولی است که انتزاع آن از موضوع نیازمند به انضمام یک ماهیت و واقعیت خارجی به ماهیت و واقعیت موضوع دارد.
خارج محمول در معنای فوق اعم از عوارض تحلیلی «کانت» است، زیرا علاوه بر آن که ذات و ذاتیات موضوع را شامل می‌شود، مفاهیمی را نیز که از نظر به ماهیت و یا از نظر به واقعیت موضوع انتزاع می‌شوند، در برمی‌گیرد؛ ویژگی اصلی این دسته از عوارض این است که مصداقی جدا از مصداق موضوع خود ندارند، مانند مفهوم وحدت، تشخص، وجود علیت» (تبیین براهین اثبات خدا، ص202 و 203).
25. نهایة الحکمة، مدخل.
26. در کتب منطقی و فلسفی برهان به دو قسم «لمی» و «انی» تقسیم شده است. برهان لمی اثبات مدعا از اثبات علت است، برهان انی خود به دو قسم منشعب می‌شود، قسم اول «دلیل» نام دارد که در آن مدعا از طریق اثبات معلول ثابت می‌شود، قسم دوم «ان مطلق» نام دارد که در آن مدعا از طریق علم یا اثبات یک حالت ثابت می‌شود که وجود آن حالت با وجود مدعا ملازمه دارد. برهان «شبه لم» معادل «ان مطلق» است. شیخ الرئیس درباره اقسام برهان «ان» می نویسد: «و برهان الأن فقد یتفق فیه ان یکون الحد الأوسط فی الوجود لا علة لوجود الأکبر فی الأصغر و لا معلولا له بل امر مضایفا له او مساویا له فی النسبة الی علته عارضا معه او غیر ذلک ما هو معه فی الطبع معا. و قد یتفق ان یکون فی الوجود معلولا بوجود الاکبر فی الأصغر. فالاول یسمی برهان الأن علی الاطلاق و الثانی یسمی دلیلا» (برهان شفا، ص63؛ اشارات، ج1، ص 306).
27. التعلیقات، ص70.
28. الهیات شفا، ص348؛ المبدأ و المعاد، ص33.
29. همان، ص 354.
30. اسفار، ج6، ص28 و 29.
31. صدرالمتألهین اشکال فوق را بدون ذکر قابل گزارش می‌کند. (اسفار، ج6، ص27).
32. الهیات شفا، ص348؛ التعلیقات، ص70.
33. «و چون چیزی علت ثبوت هستی و یا کمالات ذاتی آن برای واجب تعالی نیست، بنابراین، برهان لمی در آنجا راه ندارد»، (ده مقاله پیرامون مبدأ و معاد، ص 130).
34. ر. ک. سیدعلی علم الهدی و احد فرامرز قراملکی، نامه حکمت، شماره دوم، ص123.
35. کشف المراد، ص 217.
36. الهیات شفا، ص354.
37. اشارات، ج3، ص66.
38. رک: شرح اشارات، ج1، ص 308؛ تعلیقة علی نهایة الحکمة، ش8.
39. آموزش فلسفه، ج2، ص332، درس61.
40. «در علیت، نسبت بین حد وسط و ثبوت اکبر برای اصغر- وجود رابط اکبر- در نظر گرفته می‌شود نه نسبت بین حد وسط و خود اکبر- وجود نفسی اکبر. بنابراین اگر حد وسط در خارج معلول خود اکبر باشد و در عین حال علت ثبوت اکبر برای اصغر باشد، باز برهان لمّ است نه انّ، مانند: «عالم ممکن است و هر ممکن ذو علت است، پس عالم ذو علت است»، هر چند در این برهان، «علت» که اکبر است، نسبت به «ممکن» که حد وسط است، علیت دارد، به لحاظ این که «ممکن» علت وجود رابط «علت» یعنی در ثبوت «العلة للعالم» است، برهان لمی است... مقصود از علیت تنها علیت خارجی نیست بلکه اعم است از علیت خارجی و عقلی، مقصود از علیت عقلی علیتی است که عقل بین مراتب انتزاعی یک شیء واجد اعتبار می‌کند. » (شرح نهایة الحکمة، ج1، ص71).
41. احد فرامرز قراملکی، نامه حکمت، شماره‌ی 2، ص123.
42. نکته قابل اشاره این که اصل وجود ممکن و مادی با وجود واجب الوجود تفاوتی ندارد که در فلسفه از آن به اشتراک معنوی و اصل تشکیک وجود تعبیر می‌شود، اما آنچه موجب تفاوت وجود ممکن با واجب می‌شود نه در حقیقت وجود آن دو، بلکه از حدود و محدودیت‌های وجود ممکن نشأت می‌گیرد که آن نیز امر عدمی است که موجب می‌شود مرتبه وجود از مرتبه واجب به مراتب ضعیف و مادون تنزل یابد.
43. ر. ک: اسرار الآیات، ص57.
44. ر. ک: اسفار، ج6، ص13.
45. «فالاول لیس علیه برهان محض لانه لا سبب له بل کان قیاساً شبیهاً بالبرهان لانه استدلال من حال الوجود انه یقتضی واجباً»، (المبدأ و المعاد، ص33) محقق لاهیجی نیز به شبه لم تعبیر می‌کند و می‌افزاید چون این برهان از جهت آثار نیست، پس مشابه لمّ است، اما چون از علت به معلول نیست، لمی نیست. (ر. ک: شوارق الالهام، اول بحث الهیات).
46. ر. ک: اسفار، ج6، ص28 و 29.
47. ر. ک: آموزش فلسفه، ج2، درس61.
48. ر. ک: اسفار، ج6، ص29، پاورقی.
49. ر. ک: المبدأ و المعاد، ص31.
50. ر. ک: اسفار، ج6، ص28 و 29.

منبع مقاله :
قدردان قراملکی، محمدحسن، (1393)، پاسخ به شبهات کلامی، دفتر اول: خداشناسی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، چاپ سوم

[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع

اثبات وجود خدا با برهان نظمبراهین وجود خدااثبات وجود خدا با برهان نظم برهان وجود خدا برهان نظمدکتر سید حمیدرضا طالقانی اثبات وجود خدا و یگانگی او در دکتر سید حمیدرضا طالقانی اثبات وجود خدا و یگانگی او در قرآن کریم کتابها مقالات برهان علّی براهین وجود خدا یکی از راه های اثبات وجود خدا برهان علّی است که از راه معلول بودن عالم به اثبات خالق وجود خدا ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزادوجودخدابرهان امکان و وجوب از استوارترین برهان‌های اثبات وجود خدا است و در میان فلاسفهٔ آفریدگار هستی خدا کیست یا چیست؟ نحوه اثبات خدا …وقتی دلت شکست ولی فکر می کنی خیلی تنهایی وقتی فقط اشکات همدمته یاد خدا بیفت که از رگ برهان علیت ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزادبرهانعلیتبرهان علیت به انگلیسی که به نام‌های برهان علت اول، برهان سببیت حکمتانه استیون هاوکینگ، فیزیکدان و فضا شناس سرشناس بریتانیایی در یک مصاحبه اختصاصی با این‌که خداوند نور آسمان‌ها و زمین است، آیا منظور نور … مراد از نور در آیه کریمه اللَّه نور السموات و الارضمسلماً نور حسى و محسوس، نیستحکم زنا با زن شوهردار چیست؟ گنجینه پاسخ‌ها …زنا و رابطه نا مشروع با زنان یکی از مفاسد بزرگ اجتماعی است که باعث خسارت های جبران تغذیه کودکان سال تغذیهکودکانسالبرجام‌زدگی و در برجام‌ماندگی چرا سازش با آمریکا غیرعقلانی است و نتیجه پیاده‌روی دکتر سید حمیدرضا طالقانی اثبات وجود خدا و یگانگی او در قرآن دکتر سید حمیدرضا طالقانی اثبات وجود خدا و یگانگی او در قرآن کریم کتابها مقالات مصاحبه اثبات وجود خدا با برهان نظمبراهین وجود خدا اثبات وجود خدا با برهان نظم برهان وجود خدا برهان نظم وجود خدا ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد وجودخدا برهان امکان و وجوب از استوارترین برهان‌های اثبات وجود خدا است و در میان فلاسفهٔ اسلامی برهان علّی براهین وجود خدا یکی از راه های اثبات وجود خدا برهان علّی است که از راه معلول بودن عالم به اثبات خالق عالم آفریدگار هستی خدا کیست یا چیست؟ نحوه اثبات خدا چگونه است؟ وقتی دلت شکست ولی فکر می کنی خیلی تنهایی وقتی فقط اشکات همدمته یاد خدا بیفت که از رگ گردن بهت برهان علیت ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد برهانعلیت تاریخچه نخستین کسانی که به‌طور گسترده مفهوم علیت را در نوشته‌های خود مطرح کردند؛ افلاطون حکمتانه استیون هاوکینگ، فیزیکدان و فضا شناس سرشناس بریتانیایی در یک مصاحبه اختصاصی با روزنامه این‌که خداوند نور آسمان‌ها و زمین است، آیا منظور نور محسوس مراد از نور در آیه کریمه اللَّه نور السموات و الارضمسلماً نور حسى و محسوس، نیست زیرا زودگذر بودن دنیا و بی‌‌ارزش‌بودن آن، که بارها در قرآن بدان در ارتباط با بی‌ارزشی و ناچیز بودن دنیا در مقابل آخرت تعابیری؛ مانند دنیا متاع زودگذر و تغذیه کودکان سال تغذیهکودکان برجام‌زدگی و در برجام‌ماندگی چرا سازش با آمریکا غیرعقلانی است و نتیجه پیاده‌روی اربعین قرائن در اثبات جرم


ادامه مطلب ...

آسمانی‌ترین مهمان‌های خدا

جام جم سرا: بی‌شک این‌که ما در تمام طول عمرمان چه حسی نسبت به ماه رمضان و روزه‌داری داشته باشیم، بیشتر از همه به رفتار و طرز برخورد والدین ما در مواجهه با این ماه و آداب آن بر‌می‌گردد و این‌که در سال‌های اولیه روزه‌داری ما در کودکی و نوجوانی، چه رفتاری را در پیش گرفته‌اند.

از روزه‌داری کودک خود نترسید

بسیاری از کودکان 9 تا 12 ساله به تبعیت از والدینشان علاقه‌مندند روزه بگیرند و به این ترتیب پدر و مادرها نگرانند از این‌که فرزندشان می‌تواند در این روزهای گرم سال، نزدیک به 17 ساعت گرسنگی و تشنگی را تحمل کند یا خیر.

کودکان درباره ماه مبارک رمضان سوال‌های بسیاری دارند و پاسخ هرکدام از این سوالات می‌تواند تصویری عمیق در ذهن آنها ایجاد کند. اگر این پاسخ‌ها حساب شده باشد، در پرورش این مفاهیم در ذهن کودک موثر خواهد بود و اگر پاسخ‌ها سطحی و غیرواقعی باشد، تاثیری منفی بر جا خواهد گذاشت. روزه‌ گرفتن و یک روز تمام چشم روی خوراکی‌ها بستن از نظر یک کودک، واقعه‌ای سخت و ناممکن است و عکس‌العمل والدین و بزرگ‌ترها می‌تواند ذهنیت کودک را تغییر دهد. متاسفانه برخی افراد با لحنی دلسوزانه و ترحم‌برانگیز به کودک روزه‌دار عبارات نامناسبی می‌گویند: برای تو خیلی زود است و... که در این مواقع والدین باید با قاطعیت از فرزند خود حمایت و با آرامش و بیانی ساده از او دفاع کنند.

هرچند اول و آخر این شما هستید که به ذهن اعتقادی فرزندتان جهت می‌دهید، اما نمی‌توان نقش اطرافیان و دوستان را بی‌اثر دانست. با خانواده‌هایی رفت و آمد داشته باشید که انجام فرائض دینی برایشان مهم است و به بهانه گرما و طولانی بودن ساعت روزه‌داری از زیر بار آن شانه خالی نمی‌کنند. سعی کنید دوستان فرزندتان اهل روزه باشند و او احساس تنهایی نکند و تحت تاثیر آنها قرار نگیرد.

چه کودکانی می‌توانند روزه بگیرند

روزه‌داری برای کودکان و نوجوانان به وضع جسمانی و سلامت آنها بستگی دارد؛ یعنی کودکانی با وزن متعادل که از هر نظر سالم باشند و به دریافت مواد مغذی یعنی ترکیبات کلسیمی، میوه و سبزی‌ها و مواد پروتئینی در وعده سحر و افطارشان توجه و دقت شود، مشکلی برای روزه‌داری ندارند.

اما باید به این نکته توجه کرد که اول از همه سن کودک برای روزه کامل، باید بالای 8 سال باشد، وزن او با توجه به قدش کم نباشد که این قسمت با نظر متخصصان تغذیه باید تائید شود.

در زمان روزه‌داری، کودک باید استراحت کامل داشته باشد و در نهایت قبل از آغاز به روزه گرفتن حتما وضع بدنی او زیر نظر پزشک مورد بررسی قرار گیرد و اگر احتمال وجود بیماری هست، پیش از شروع روزه، کاملا درمان شود.

سیما راغبیان، کارشناس حوزه کودک و نوجوان درباره این‌که چه کودکانی می‌توانند روزه بگیرند می‌گوید: توانایی روزه گرفتن کودکان به جنسیت و سن آنها بستگی دارد؛ این‌که در اسلام سن روزه گرفتن دختران 9 سال تمام و پسران 15 سال تمام است، بدون حکمت و دلیل نیست، اما همه اینها به توانایی‌های خود کودک یا نوجوان نیز بستگی دارد.

راغبیان با اشاره به این‌که پدر و مادر بهتر از هر کسی می‌توانند تشخیص دهند که کودک یا نوجوان واقعا توانایی روزه گرفتن دارد یا خیر، می‌گوید: مهم‌ترین مساله چگونگی برخورد والدین با توانایی یا ناتوانی کودک یا نوجوان در روزه گرفتن است؛ مثلا اگر والدین مطمئن هستند که او قادر به روزه گرفتن نیست یا این‌که پزشک در این مورد تشخیص داده است که کودک یا نوجوان نباید روزه بگیرد، باید او را توجیه کنند که بی‌دلیل روزه خود را نمی‌خورد یا این‌که اگر امکان این فراهم باشد که او را تا مسافتی که مسافر محسوب می‌شود و می‌تواند روزه‌اش را بخورد، ببرند و برگردانند و برایش فلسفه روزه مسافر را توضیح دهند.

نکته مهم دیگر درباره کودکان و نوجوانانی که نمی‌توانند روزه بگیرند این است که والدین باید به آنها آموزش دهند که حداقل تظاهر به روزه‌خواری نکنند، چون این روزه‌خواری‌های هرچند موجه، اما در ملاء‌عام و زیر پا گذاشتن برخی قید و بند‌ها تاثیر بسیار بدی را بر روی آینده اعتقادی کودکان می‌گذارد.

روزه‌داری را جذاب کنید

سعی کنید اولین تجربه روزه گرفتن را برای فرزند خود به یادماندنی و جذاب کنید. اگر او خاطره خوبی از اولین روزه خود داشته باشد، به‌‌طور مسلم سال‌های آینده به استقبال از روزه‌داری خواهد رفت.

بهترین مشوق برای کودکان، لطافت و محبت بیشتر والدینشان در زمان روزه‌داری به آنهاست. والدین گاهی با برخوردهای نامناسب، کودکان را نسبت به روزه دچار احساس منفی می‌کنند. مثلا اگر والدین به علت استراحت خود در زمان روزه‌داری با تندخویی مانع بازی کودک شوند یا اگر به صورت افراطی و با برخورد نامناسب او را از خوردن و آشامیدن منع نمایند، باعث ایجاد دیدگاهی منفی نسبت به این ماه در آنها خواهند شد.

فراهم کردن زمان خواب و استراحت مناسب برای کودکان و استفاده از الفاظ مناسب هنگام بیدار کردن برای سحر، باعث شیرین‌‌تر شدن روزه برای آنها می‌شود. تکان دادن‌های شدید یا استفاده از الفاظ نامناسب موجب می‌شود کودک با دلسردی آماده سحری خوردن شود.

با عبارات نامناسب برای بیان ضعف و گرسنگی، ‌مشکل دانستن سحرخیزی و شکایت از انجام امور ماه مبارک رمضان به فرزندان خود انرژی منفی ندهید تا احساسات و نگرش‌های نامناسب در آنها شکل نگیرد.

توصیه‌هایی به والدین

روزه‌داری در صورتی که الگوی رژیم غذایی سحر و افطار رعایت شود، نه‌تنها زیانی ندارد، بلکه برای سلامت جسم و روان مفید نیز هست؛ لذا والدین از فعالیت‌های سنگین بدنی کودکان روزه‌دار خود بویژه در ساعات میانی روز جلوگیری کنند. همچنین ساعات استراحت شبانه را به نحوی تنظیم کنند که کودکان هنگام سحر بتوانند با نشاط از خواب برخیزند و ضمن خوردن سحری کامل، از برکات معنوی سحرهای ماه رمضان نیز بهره‌مند شوند. کودکان روزه‌دار نباید از خوردن افطار و سحری خودداری کنند، اجتناب از خوردن سحری عوارض جدی را در پی خواهد داشت. خوردن وعده غذایی سحر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و همه اقشار بویژه نوجوانان باید با مصرف گروه‌های غذایی متنوع نیاز روزانه بدنشان را دریافت کنند.

کودکان و نوجوانان روزه‌دار سعی کنند در طول روز در محیط‌هایی قرار گیرند که خنک باشد و در ساعات گرم از منزل خارج نشوند.

نکته دیگر این است که در طول روز بهتر است از فعالیت‌هایی که باعث خستگی و تشنگی نوجوان می‌گردد، جلوگیری شود. هرچند پیاده‌روی و فعالیت‌های سبک می‌تواند در طول ماه مبارک ادامه یابد، اما به دلیل تقارن ماه رمضان امسال با روزهای گرم ماه تیر و مرداد احتمال تشنگی، کمبود آب و ضعف زیاد می‌باشد، بنابراین در صورتی که نوجوان تمایل به انجام فعالیت ورزشی دارد بهتر است آن را به بعد از ساعات افطار موکول نماید. (الهام طباطبایی/ضمیمه چاردیواری)


ادامه مطلب ...

ارتقای هوش هیجانی در​ماه مهمانی خدا

جام جم سرا: چهره‌های خشن و سگرمه‌های در هم فرو رفته به چهره‌هایی بشاش و با نشاط تبدیل می‌شود. اجناس را می‌توان به قیمت واقعی‌تری خرید و کیفیت محصولات غذایی بخصوص فرآورده‌های لبنی بهتر و ترازوها دقیق‌تر می‌شود. رانندگان تاکسی بر اساس تعرفه‌ها کرایه می‌گیرند و تا آخرین قران باقی پول مسافر را می‌پردازند.

مساجد پرتردد و نماز سر وقت و اغلب به جماعت خوانده می‌شود و در مجالس ختم و تفسیر قرآن افراد بیشتری شرکت می‌کنند. خانواده‌ها خمس و زکات مال‌شان را محاسبه و پرداخت می‌کنند و دستگیری از حال همسایه و مستمندان بیشتر شده و برخی از زندانی‌ها به مدد خیرین آزاد می‌شوند. کودکان یتیم صاحب حامی و جهیزیه نوعروسان محروم جور می‌شود و رفت و آمدهای فامیلی رنگ تازه‌ای به خود می‌گیرد. تا اینجای کار روابط حسنه و ارتباط با خدا نزدیک است اما...

چرا فقط در ماه روزه‌داری اصلاح می‌شویم؟

اما سوال اینجاست چطور می‌شود که در این ماه تا این حد نوع رفتار، عملکرد، روحیات و به کل زندگی افراد به ویژه خانواده‌ها چهره معنوی به خود می‌گیرد؟ آیا این معنویت و متعالی شدن آن‌طور که در ظاهرمان دیده می‌شود در باطنمان هم نهادینه می‌شود و برگشت‌ناپذیر است؟

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر نصیر عابدینی، روانشناس در این خصوص می‌گوید: روزه‌داری یکی از عوامل تاثیرگذار بر ارتقای هوش هیجانی افراد است. هوش هیجانی یعنی توانایی فرد در شناخت خود، درک احساسات دیگران و ابراز همدلی و خودمهارگری در برابر هیجانات منفی و تکانه‌هاست. در واقع وقتی فرد روزه‌دار با خودمهارگری، رسیدن به نیازهای فوری و ضروری خود را به‌تعویق می‌اندازد یعنی در ساعات مشخصی از روز نمی‌خورد و نمی‌آشامد و افکار و زبانش را از غیبت کردن، تهمت زدن و دروغ گفتن کنترل می‌کند و از آلودگی نگاه ​‌پرهیز می​کند، سازگاری‌اش در برابر سختی‌ها بیشتر می‌شود و بهتر می‌تواند بر اعمال، کردار و خلقیات خویش مسلط شود، ضمن این‌که براحتی می‌تواند دیگران را درک کرده و به همدلی و همزبانی با اطرافیان پرداخته و به نوعی هیجانات منفی آنان را نیز تعدیل کند. حجت‌الاسلام عابدینی تصریح می‌کند: افراد در زمینه هوش هیجانی دارای ظرفیت‌های متفاوتی هستند. به طور مثال در میان اعضای یک خانواده ممکن است یکی در حد متوسط و دیگری توانمندتر باشد. در حقیقت قسمتی از این هوش غریزی و قسمتی دیگر در اثر کوشش، تمرین و تجربه حاصل می‌شود که این امر از طریق روزه‌داری تقویت می‌شود. تحقیقات نشان داده است میزان هوش هیجانی در پایان ماه مبارک نسبت به هفته قبل از شروع ماه رمضان افزایش معنی داری دارد و یک‌ماه پس از ماه رمضان رو به کاهش می‌رود.

چرا خلق روزه‌دار تنگ می‌شود؟

اما چرا گاهی گرسنگی و تشنگی فرد روزه‌دار را کم طاقت، کم‌تحمل، کم‌حوصله و گاهی پرخاشگر می‌کند و آیا راهی برای رهایی از این تغییرات خلقی وجود دارد؟

دکتر عابدینی با اشاره به این‌که روزه‌داری با گرسنگی فرق می‌کند می‌گوید: گرسنگی و تشنگی ممکن است طولانی مدت، نامحدود و ناگهانی باشد و موجب بروز صدمات جبران‌ناپذیری در فرد شود، اما گرسنگی حاصل از روزه‌داری، بی‌غذایی در ساعات مشخص، معین و محدودی است که فرد با آمادگی کامل وارد این مرحله می‌شود. البته گرچه ممکن است فرد به دلیل برنامه غذایی ناصحیح با افت قند خون یا با قرار گرفتن در شرایط نامساعد محیطی با کم‌آبی و در نهایت افت تمرکز مواجه شود، اما توان ذهنی فرد مختل نخواهد شد و مخاطره‌آمیز نیست.

به گفته این روانشناس گر چه در برخی مطالعات افزایش تحریک‌پذیری و بدخلقی بخصوص در ساعات نزدیک به افطار دیده شده است، اما این تحریک‌پذیری بیشتر مربوط به مصرف‌کنندگان کافئین بخصوص افراد سیگاری است و البته بخشی از این تغییرات ناشی از تغییر چرخه خواب و بیداری و تغییر ساعات خوردن و آشامیدن است که در برخی افراد روی مکانیسم‌های داخلی بدن تاثیر گذاشته و می‌تواند اثرات متفاوتی بر سطح خلق افراد بگذارد که البته به مرور و با گذشت چند روز اول روزه‌داری این تغییرات کاهش یافته و بدن بتدریج به شرایط موجود عادت می‌کند. ولی با توجه به این‌که امسال هوا گرم و ساعات بین سحر تا افطار بیش از هر زمان دیگری است و گاهی احتمال دارد تغییرات خلقی به دلیل کاهش آستانه تحمل ایجاد شود. دیده ‌شده که در میان برخی افراد خانواده بویژه همسران در ساعات نزدیک به افطار تندخویی، بدزبانی، بدرفتاری، بی‌حرمتی، ناسپاسی و نامهربانی‌هایی انجام می‌شود که باید متوجه بود که اگر از حد بگذرد روی فرزندان خانواده تاثیر منفی گذاشته و احتمال دارد که موجب دلزدگی و رویگردانی بچه‌ها از انجام این فریضه واجب شود و خاطره بدی از ایام روزه‌داری و ماه رمضان در ذهنشان نهادینه شود.

تغییرات خلقی را چگونه مهار کنیم؟

حجت‌الاسلام دکتر عابدینی به خانواده‌ها توصیه می‌کند در کنار انجام اعمال واجب دینی همچون نماز و روزه بهتر است​ تلاوت قرآن، ذکر توسل و قرائت دعا به‌طور مستمر انجام شود و همچنین حضور بیشتر در مساجد و سخنرانی‌های دینی با متوجه کردن افراد به سوی خداوند باعث ایجاد آرامش روحی و روانی و بهره‌گیری بیشتر از موضوعات دینی می‌شود و با کمک به ارتقای هوش معنوی فرد می‌تواند در خودسازی، خود کنترلی، مقابله با استرس و اضطراب و در نتیجه کاهش تنش‌های روحی و روانی موثر باشد و حتی از میزان افسردگی بکاهد.

در حقیقت کسی که اعتقاد دارد خدا با اوست و همواره به او کمک می‌کند احساس امنیت کرده و این خود باعث بهبود بسیاری از اختلالات روحی می‌شود. از طرفی با شرکت در مراسم گروهی و ضیافت‌های فامیلی و دوستانه، دریافت حمایت اجتماعی بیشتر شده و پریشانی‌های عاطفی و تنیدگی و هیجانات منفی از بین می‌رود. لازم است بدانید خانواده‌هایی که ماه رمضان روزه نمی‌گیرند و سایر عبادات دینی را بجای نمی‌آورند و در ضیافت‌های افطاری شرکت نمی‌کنند، بهداشت روان و دستیابی به آرامش در آنان بسیار کمرنگ است و گاهی دیده نمی‌شود.

در واقع آن انرژی و معنویتی که بخصوص ​ هنگام افطار و سحر حاکم می‌شود و اعضای یک خانواده را با آن توان و شتاب به تهیه و تدارک سفره افطار وامی‌دارد نمونه‌ای از آرامشی است که در اثر تقویت هوش معنوی به دست می‌آید. حتی این آرامش، موجب همکاری و هماهنگی اعضای خانواده برای تهیه و تدارک و چیدمان سفره‌ افطار و سحر می‌شود و یکی از عواملی است که می‌تواند بر استحکام روابط افراد خانواده بیفزاید. چون بر سر این سفره‌ها اعضای خانواده بیشتر با هم در تعامل هستند و همدلی، همفکری، هم‌اندیشی و هم صحبتی بیشتر می‌شود و می‌تواند روابط همسران را گرم‌تر کند.

چرا روزه از تمایلات جنسی می‌کاهد؟

اما آیا روزه‌داری باعث ایجاد محدودیت‌هایی در روابط زناشویی همسران می‌شود؟ دکتر عابدینی در این خصوص می‌گوید: همان‌طور که محدودیت دریافت غذا روی برخی مکانیسم‌های داخلی بدن تاثیر می‌گذارد و می‌تواند باعت تغییرات خلقی شود، بر این اساس می‌تواند محور تولید مثل یعنی غدد جنسی را تحت تاثیر قرار دهد و پذیرش جنسی را مهار کند. این مهار پذیرش جنسی به دلیل کاهش سطح هورمون‌های جنسی است که نقش اساسی در رفتار جنسی ما دارد. در مطالعه‌ای که روی عملکرد جنسی افراد در ماه رمضان انجام شد نتیجه آن بود که کیفیت و تکرر مقاربت جنسی در ماه رمضان کاهش یافته است، اما لازم است بدانید به دلیل تقویت هوش معنوی و هوش هیجانی در ایام روزه‌داری میزان شادکامی و رضایتمندی زناشویی افزایش یافته و نتیجه آن رفتارهای انعطاف‌پذیر، حل بهتر مساله، مثبت‌اندیشی و درک اصولی‌تر شرایط متقابل همسران است. این را هم بدانید منظور از هوش معنوی یعنی ارتقای توانایی برای بهره‌گیری از منابع و موضوعات دینی و معنوی است که می‌تواند سازگاری فرد را بالا ببرد و هوشمندانه و عاقلانه‌تر عمل کند. به همین دلیل افراد بویژه خانواده‌هایی که نگرش دینی بالاتری دارند و اعمال مذهبی نظیر روزه‌داری را انجام می‌دهند از شادکامی بالاتری برخوردار بوده و رضایت بیشتری از زندگی دارند. با توجه به این موضوع می‌توان پیشنهاد کرد افراد بویژه خانواده‌هایی که در طول زندگی شادکامی کمتری را تجربه می‌کنند با رجوع به دین و معنویات شادی بیشتری کسب کنند.

حجت‌الاسلام دکترعابدینی خاطرنشان می‌کند اگر در خانواده‌ای یک یا دو نفر از اعضای خانه روزه‌دار باشند شادکامی حاصل از هوش معنوی و همچنین هوش هیجانی آنان باعث تقویت و تشویق سایر اعضای خانه بخصوص فرزندان به انجام این فریضه الهی خواهد شد. (فاخره بهبهانی/ضمیمه چاردیواری)


ادامه مطلب ...

حدیث امام حسن (ع) درباره رضای خدا

هر روز یک حدیث از معصومین(ع) با مضامین دینی و اخلاقی در بخش قرآن و عترت منتشر می شود.

امام حسن مجتبى علیه السلام:

أَنَا الضَّامِنُ لِمَنْ لَمْ یَهْجُسْ فِی قَلْبِهِ إِلَّا الرِّضَا أَنْ یَدْعُوَ اللَّهَ فَیُسْتَجَابَ لَهُ.

کسى که در دلش هوایى جز خشنودى خدا خطور نکند، من ضمانت مى ‏کنم که خداوند دعایش را مستجاب کند.

کافى(ط-الاسلامیه) ج۲، ص۶۲، ح ۱۱


ادامه مطلب ...

سیره اخلاقی یک مرد خدا

[ad_1]

یکی از بارزترین خصوصیات اخلاقی ایشان، علاقه و اظهار ارادت و توسل و تضرع شدید نسبت ‏به ائمه معصومین - علیهم السلام - بود. ایشان می‏فرمودند از روزی که روی پای خودم ایستادم، هرگاه لباس نوی می‏دوختم، نخستین بار می‏بردم در حرمهای ائمه - علیهم السلام - و با مالیدن به ضریح، آن را متبرک نموده، بعد از آن استفاده می‏کردم.

فرآوری: آمنه اسفندیاری-بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

آیة الله مرعشی نجفی

سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی (۱۲۷۶-۱۳۶۹/ ۱۳۱۵-۱۴۱۱ق) از مراجع تقلید شیعه پس از آیت‌الله بروجردی است. او در ۲۷ سالگی به اجتهاد رسید. ایشان، از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری و آقا ضیاء عراقی بود و از محضر سیدعلی قاضی، سید احمد کربلایی و میرزا جواد ملکی تبریزی بهره برد. گرایش سیاسی او موافق با آیت‌الله خمینی بود و این روحیه در بارزترین شاگردانش نیز دیده می‌شود.
آیةَ الله مرعشی نجفی، کتابخانه‌ای را تأسیس کرد که امروزه از لحاظ تعداد و کیفیت نسخه‌های خطی کهن اسلامی، نخستین کتابخانه ایران و سومین کتابخانه جهان اسلام به شمار می‌رود. او هیچ‌گاه برای سفر حج، مستطیع نشد. مدرسه‌های مرعشیه، شهابیه، مهدیه و مؤمنیه را او تأسیس کرد.
مهم‌ترین تألیفاتش، تعلیقات احقاق الحق، مشجرات آل الرسول، طبقات النسابین و حاشیه بر عمدة الطالب هستند. او برای نوشتن برخی کتاب‌های خود به کشورهای مختلفی سفر کرد و با دانشمندان ادیان مختلف به گفتگو نشست. آیت‌الله مرعشی را بنا به وصیت خودش، در کتابخانه‌اش -واقع در خیابان ارم قم- دفن کردند.

سیره اخلاقی آیت الله مرعشی نجفی

حضرت آیة الله مرعشی نجفی خصوصیت دیگری که داشتند، می‏فرمودند: «من از روز اولی که خودم را شناختم و روی پای خودم ایستادم، از البسه خارجی استفاده نکرده‏ام». و تا آخر عمرشان هم همینطور بودند و می‏فرمودند: «این یک راه مبارزه با استعمار و استعمارگران است». 

آیت الله مرعشی نجفی - رحمه الله علیه - از سجایای اخلاقی بی‏شماری برخوردار بوده‏اند که ذکر همه این خصوصیات در این مجال، مقدور نیست و ما تنها به ذکر چند مورد بسنده می‏کنیم. 

1- ارادت به اهل بیت (علیهم السلام) : 

یکی دیگر از بارزترین خصوصیات اخلاقی ایشان، علاقه و اظهار ارادت و توسل و تضرع شدید نسبت‏به ائمه معصومین - علیهم السلام - بود. ایشان می‏فرمودند از روزی که خودم روی پای خودم ایستادم، هرگاه لباس نوی می‏دوختم، نخستین بار می‏بردم در حرمهای ائمه - علیهم السلام - و با مالیدن به ضریح، آن را متبرک نموده، بعد از آن استفاده می‏کردم، ساختمان کتابخانه، مدرسه، حسینیه و یا هر ساختمانی که مستقیم زیر نظر ایشان ساخته می‏شد، وقتی گودبرداری می‏کردند، ایشان مقداری از تربت‏سید الشهداء - علیه السلام - را در پی‏های آن می‏ریختند و می‏فرمودند با این تربت من اینجا را بیمه می‏کنم و به خصوص هر وقت مشرف می‏شدند به حرم، در آستانه حرم هنگام ورود خودشان را روی زمین می‏انداختند و محاسنشان را روی خاکهای درب ورودی حرم می‏مالیدند و به ما می‏گفتند شماها مثل اینکه خجالت می‏کشید این کار را انجام دهید، این خجالت‏باعث می‏شود شما از در خانه اینها دور شوید و شما باید کاری کنید که دیگران هم تاسی کنند، 

2- ساده زیستن: 

یکی از خصوصیات برجسته ایشان ساده زیستی و عدم توجه به مسائل مادی دنیوی بود. ایشان پس از اقامت در قم و ازدواج از نظر مالی مدتها در وضعیت‏بدی به سر می‏بردند و مدتها اجاره‏نشین بودند تا اینکه کم‏کم با تهیه یک زمین کوچک در آن خانه‏ای ساختند و تا آخر عمرشان نیز در آن زندگی کردند.
ایشان هیچوقت از وضعیت مالی مطلوبی برخوردار نبودند و هر آنچه به دست می‏آوردند، در راه رفع حوایج مردم مصرف نموده، یا وقف می‏کردند و هیچ‏گاه مالی را به خودشان اختصاص نداده‏اند. می‏فرمودند: «من شب که می‏خوابم هیچ پولی، هیچ اندوخته‏ای در جیب من نباشد، چون ما عامل هستیم. ما باید از این دست بگیریم و با دست دیگر بدهیم به فقرا، ایتام، نیازمندان و کمک کنیم به مراکز علمی، دینی و فرهنگی، اینها مال ما نیست!» 

3- عشق به کمال و علم: 

صبحها نخستین زائر حضرت معصومه - سلام الله علیها - ایشان بودند، گاهی یک ساعت قبل از اذان تشریف می‏بردند پشت درب صحن و آنجا می‏نشستند تا فراش حرم بیاید درب را باز کند و ایشان نخستین زائر حرم باشند

یکی دیگر از خصوصیات ایشان علاقه و عشق بی‏حد و حصر نسبت به کسب علم و دانش بود. یک وقتی ایشان نقل می‏فرمودند: «زمانی که ما در نجف اشرف به تحصیل اشتغال داشتیم، گاهی می‏شد که ما تا 40 روز اصلا گوشت گیرمان نمی‏آمد که بخوریم، خوب آقازاده هم بودیم و رویمان نمی‏شد برویم پیش اعلام و بزرگان آن وقت و دست دراز کنیم و گاهی آنقدر سرگرم درس بودیم که تا 24 ساعت گرسنه می‏ماندیم ولی اصلا توجه به این مسائل نداشتیم.» می‏فرمودند: «زمانی که من در مدرسه قوام در نزدیکیهای صحن مطهر مولی امیر المؤمنین در نجف اشرف به تحصیل اشتغال داشتم، با مرحوم آیة الله حاج سید ابو القاسم ارسنجانی شیرازی که از علماء بزرگ شیراز بودند، هم حجره بودم. ما گاهی گرسنه می‏شدیم و هیچ چیز نداشتیم بخوریم. بعضی از اعیان و اشراف آن روز هم فرزندان خود را می‏فرستادند به نجف اشرف که درس بخوانند، ولی اینها معمولا می‏آمدند و درس نمی‏خواندند و آش و پلویی راه می‏انداختند و عده‏ای هم از این افرادی که دنبال دنیا بودند، دور اینها را می‏گرفتند و ارتزاق می‏کردند، گاهی اینها کاهوی زیادی می‏خریدند و می‏آمدند در کنار حوض و برگهای زیادی را می‏ریختند در حاشیه حوض و ساقه‏های وسطش را می‏بردند و می‏خوردند. و من و آن رفیق هم حجره‏ام با هم می‏رفتیم این برگهای اضافی کاهوها را مخفیانه جمع می‏کردیم و با آنها رفع گرسنگی می‏کردیم و هیچگاه هم به خودمان اجازه نمی‏دادیم که برای کسی بازگو کنیم، ولی آنی از تحصیل و تدریس غافل نبودیم.»

4- استفاده از امکانات داخلی: 

حضرت آیة الله مرعشی نجفی خصوصیت دیگری که داشتند، می‏فرمودند: «من از روز اولی که خودم را شناختم و روی پای خودم ایستادم، از البسه خارجی استفاده نکرده‏ام». و تا آخر عمرشان هم همینطور بودند و می‏فرمودند: «این یک راه مبارزه با استعمار و استعمارگران است». 

5- مداومت بر نماز جماعت: 

خصوصیت دیگر ایشان، پایبندی ایشان به اقامه جماعت در حرم مطهر حضرت معصومه - سلام الله علیها - بود. از همان زمان قدیم، نزدیک به 60 سال پیش ایشان مرتب سه وعده مشرف می‏شدند به حرم مطهر و در آنجا اقامه جماعت می‏فرمودند. صبحها نخستین زائر حضرت معصومه - سلام الله علیها - ایشان بودند، گاهی یک ساعت قبل از اذان تشریف می‏بردند پشت درب صحن و آنجا می‏نشستند تا فراش حرم بیاید درب را باز کند و ایشان نخستین زائر حرم باشند. در زمستانهای خیلی سرد، گاهی برف زیادی می‏بارید که ارتفاع برف به 80، 90 سانتی‏متر می‏رسید، ایشان قبل از اذان صبح، پارویی به دست می‏گرفتند و از منزل تا حرم مطهر مسیر را برای مردم باز می‏کردند و هرگاه هم کسی می‏گفت آقا شما این کار را نکنید، می‏فرمود: من می‏خواهم ثواب کنم. 


منابع:
سایت اندیشه قم
ویکی شیعه
کتاب: فقهای نامدار شیعه،عقیقی بخشایشی - ص 566
سجده هایتان را طولانی کنید!!

سجده هایتان را طولانی کنید!!


[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط




کلماتی برای این موضوع

چرا یک مرد مسلمان می تواند چهار زن به همسری بگیرد؟ …چرا یک مرد مسلمان می تواند چهار زن به همسری بگیرد؟ چرا این حق برای زن نیست؟سیره علویبوستان نهج البلاغه قرانسیره علویبوستان نهج البلاغه قران سفیر رحمت و مهربانیسیره عملی بزرگان سیره اخلاقی یک مرد خدا یکی دیگر از بارزترین خصوصیات اخلاقی ایشان، علاقه و اظهار ارادت حکمت عملی در سیره امام رضاع سیره امامان معصومع، بنا به مقتضیات و شرایط سیاسی، اجتماعی زمان، مختصات ویژه ای دارد سیره علویبوستان نهج البلاغه امام علی عسیره علویبوستان نهج البلاغه امام علی ع سفیر رحمت و مهربانیخصوصیات یک مرد خوب برای ازدواج چیست؟ شهر سوالهمسر خوب به مفهوم درست و واقعی همسری است که با شما تناسب داشته باشد آنچه از نگاه دینی داستانهای اخلاقی شگفت بحران مالی آیت الله …زود قضاوت نکن پسر بچه ای وارد یک بستنی فروشی شد پشت میزی نشست پیشخدمت یک لیوان آب مصائب اختلاط زن و مرد نامحرمزن و مرد بیشتر از نظر جنسی به یکدیگر گرایش دارند اختلاط و رابطه این دو بدون هیچ ضوابطی خدا چگونه بوجود آمده؟ جواب قانع کننده میخوام سلام سوال مشخصه خدا چگونه بوجود اومد من نمیخوام از سایتها کپی کنید یا اینکه با …زن، مرد؛ تفاوت ها سایت پژوهه پژوهشکده باقرالعلومزن،مرد؛تفاوتهاکلمات کلیدی تفاوت های زن و مرد، تفاوت های جسمی، تفاوت های روانی، تفاوت های تکوینی فیلم کودک آزاری در یک مهدکودک در کشور فرهنگ نیوزاین کثافت آشغال رو تحویل قوهقضایی بدین این فیلم رو هم بردارین این زن انسان نیست یک زن در اسلام ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزادزندراسلاماسلام، اختلاط بین زنان و مردان نامحرم را ممنوع کرده‌است خلوت کردن زن و مرد بیگانه در فارسی العربیةوظایف شوهر نسبت به زن سرپرستی خداوند حکیم در قرآن کریم می فرمایند الرّجالُ قوامون علی النساء مردان بررسی معرفی سایت صیغه یابی و ازدواج موقت به …بررسی معرفی سایت صیغه یابی و ازدواج موقت به همراه تصاویر زنان صیغه ایدعوت عجیب یک نماینده مجلس از مردمعجیبیکنمایندهمجلسازمردماین نماینده مجلس گفته است اگر پاسخ درخوری به وزارت اقتصاد به علت انتصاب یک مدیر از دست نوشته های یک بسیجی دوران دفاع مقدسبار الها از یک سو باید بمانیم تا شهید آینده شویم واز سوی دیگر باید شهید شویم تا آینده سایت پژوهه پژوهشکده باقرالعلومامت ناهمخوان چالش مفهوم امت و ملت فیلم ایستاده در غبار به یک آرزوی دیرینه در نهاد ابراهیم مالک اشتر بعد از مختار با مصعب بن زبیر …دیدار بعیدی‌نژاد با ملکه انگلیسعکس فقط یک گام دیگر تا نقص برجام دهن کجی اوکراین به


ادامه مطلب ...