مجله مطالب خواندنی

سبک زندگی، روانشناسی، سلامت،فناوری و ....

مجله مطالب خواندنی

سبک زندگی، روانشناسی، سلامت،فناوری و ....

تیشرت هواداری پرسپولیس طرح جان و دل

ویژگی های کلیدی:

http://dayanshop.com/uploads/icon/tick.pngسایزبندی:لارج و ایکس لارج

http://dayanshop.com/uploads/icon/tick.pngآستین کوتاه/یقه گرد

http://dayanshop.com/uploads/icon/tick.pngقد تیشرت:67cm

http://dayanshop.com/uploads/icon/tick.pngهم شیک و زیبا شوید!هم تیمتان را تبلیغ کنید!

http://dayanshop.com/uploads/icon/tick.pngجنس:فلامنت

http://dayanshop.com/uploads/icon/tick.pngدارای لوگو پرسپولیس

نام تیشرت هواداری پرسپولیس
جنسیت مردانه
آستین کوتاه
یقه گرد
جنس فلامنت
سایز بندی لارج و ایکس لارج
قابل شستشو http://dayanshop.com/uploads/icon/tick.png

معرفی اجمالی محصول:

تیشرت پرسپولیس مخصوص هواداران تیم پرسپولیس و همچنین مناسب برای علاقه مندان رنگ زیبای قرمز می باشد.تیشرت هواداری پرسپولیس را می توانید به عنوان هدیه ای برای هواداران این تیم استفاده نمایید.تیشرت پرسپولیس با رنگ و طرحی متفاوت در اختیار هوادران تیم قرمز پوش پرسپولیس قرار می گیرد.این تیشرت به هواداران تیم پرسپولیس این امکان را می دهد تا در کنار ورزش کردن بتوانند تیم محبوب خودشان را نیز حمایت نمایند.

اگر از طرفداران دو آتیشه تیم پرسپولیس هستید،حتما به دنبال پوششی مناسب برای روزهای ورزشی و روزهای داغ فوتبالی میگردید.پس این تیشرت ورزشی پرسپولیس را از دست ندهید و هواداری خود را به قرمز پوشان ثابت کنید.

برای خرید محصول بر روی دکمه خرید کلیک کنید و در ادامه مشخصات خود را وارد نمایید.
در ادامه تکمیل سفارش خرید می توانید ویژگی های مد نظر خود مانند :رنگ ، سایز و طرح محصول را انتخاب نمایید.
شما میتوانید مبلغ سفارش خود را به دو صورت آنلاین و درب منزل پرداخت نمایید. سفارشات آنلاین فرآیند پردازش و ارسال سفارش را سریع تر طی می کنند.
تمامی سفارشات تهران و مشهد کمتر از 72 ساعت با پیک ارسال میشود و نحوه ارسال شهرستان ها به دو صورت پست پیشتاز(بین 3 تا 4 روز) و سفارشی(بین 5 تا 7 روز) می باشد.
کلیه کالاهای  دارای 72 ساعت (سه روز) ضمانت تست فیزیکی می باشد.  






ادامه مطلب ...

تیشرت هواداری پرسپولیس طرح جان و دل

ویژگی های کلیدی:

http://dayanshop.com/uploads/icon/tick.pngسایزبندی:لارج و ایکس لارج

http://dayanshop.com/uploads/icon/tick.pngآستین کوتاه/یقه گرد

http://dayanshop.com/uploads/icon/tick.pngقد تیشرت:67cm

http://dayanshop.com/uploads/icon/tick.pngهم شیک و زیبا شوید!هم تیمتان را تبلیغ کنید!

http://dayanshop.com/uploads/icon/tick.pngجنس:فلامنت

http://dayanshop.com/uploads/icon/tick.pngدارای لوگو پرسپولیس

نام تیشرت هواداری پرسپولیس
جنسیت مردانه
آستین کوتاه
یقه گرد
جنس فلامنت
سایز بندی لارج و ایکس لارج
قابل شستشو http://dayanshop.com/uploads/icon/tick.png

معرفی اجمالی محصول:

تیشرت پرسپولیس مخصوص هواداران تیم پرسپولیس و همچنین مناسب برای علاقه مندان رنگ زیبای قرمز می باشد.تیشرت هواداری پرسپولیس را می توانید به عنوان هدیه ای برای هواداران این تیم استفاده نمایید.تیشرت پرسپولیس با رنگ و طرحی متفاوت در اختیار هوادران تیم قرمز پوش پرسپولیس قرار می گیرد.این تیشرت به هواداران تیم پرسپولیس این امکان را می دهد تا در کنار ورزش کردن بتوانند تیم محبوب خودشان را نیز حمایت نمایند.

اگر از طرفداران دو آتیشه تیم پرسپولیس هستید،حتما به دنبال پوششی مناسب برای روزهای ورزشی و روزهای داغ فوتبالی میگردید.پس این تیشرت ورزشی پرسپولیس را از دست ندهید و هواداری خود را به قرمز پوشان ثابت کنید.

برای خرید محصول بر روی دکمه خرید کلیک کنید و در ادامه مشخصات خود را وارد نمایید.
در ادامه تکمیل سفارش خرید می توانید ویژگی های مد نظر خود مانند :رنگ ، سایز و طرح محصول را انتخاب نمایید.
شما میتوانید مبلغ سفارش خود را به دو صورت آنلاین و درب منزل پرداخت نمایید. سفارشات آنلاین فرآیند پردازش و ارسال سفارش را سریع تر طی می کنند.
تمامی سفارشات تهران و مشهد کمتر از 72 ساعت با پیک ارسال میشود و نحوه ارسال شهرستان ها به دو صورت پست پیشتاز(بین 3 تا 4 روز) و سفارشی(بین 5 تا 7 روز) می باشد.
کلیه کالاهای  دارای 72 ساعت (سه روز) ضمانت تست فیزیکی می باشد.  






ادامه مطلب ...

نیست بیماری چو بیماری دل

[ad_1]

فرآوری: زهرا اجلال- بخش قرآن تبیان

بیماری دل

اگر جان آدمی لایه روبی نشود خطر رسوب آلودگی ها، آن را تهدید می کند و ادامه رسوب، تبدیل هویت انسانی است و این همان خواسته دشمن است که می کوشد با وسوسه بر تأخیر شست و شوی جان، آن را به دست آورد. برای این شست و شو دستورالعمل هایی رسیده، که اساسی ترین آن ها همان طور که گفته شد، توبه است.

دل آدمی همچون کشتزار است و هر چه در آن کاشته شود رویش یافته و رشد می کند، و همچنانکه برای کشتزار هیچ تفاوت نمی کند که بذر کوچک است یا بزرگ، برای هیچ دلی هم هیچ تفاوتی ندارد که کبر و تکبر اندک و ناچیز باشد مثل آنکه آدمی خود را از مورچه ای بالاتر بداند، یا بزرگ و عظیم باشد مثل کبر و خود بزرگ بینی فرعون که خود را از همه کائنات برتر می دید.

ما تا هنگامی که در منزل دنیا هستیم، درِ توبه به روی ما گشوده است؛ توبه، تطهیر کننده جان، و شست و شوگرِ آلودگی های گناهان است؛ (معجم المفهرس لالفاظ غررالحکم و درر الکلم، ج 3، ص 2112) توبه، سرمایه سالکان و اول مقامات دین و موجب محبت حضرت باری و سبب نجات و رستگاری است؛ خدای تعالی فرمود: «... اِنَّ اللّهَ یُحِبُّ التّوّابینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرینَ» (سوره بقره (2) آیه 222) «خداوند، توبه کنندگان و پاکان را دوست می دارد.»
در روایتی از پیامبر عزیز اسلام صلی الله علیه وآله وسلم روایت شده است: «توبه کننده، دوست خداست و کسی که از گناه توبه کند مانند کسی است که هیچ گناهی برای او نباشد.»
امیرمومنان امام علی علیه السلام  فرمود: «التُّوبةُ تُطَهِّر القلوب و تَغْسِلُ الذُنُوبَ»؛ «توبه، دل را تطهیر می کند و گناهان را می شوید.»
یادمان باشد همچنانکه در دل زمین اگر بذری کاشته شود- چه گل و یا خار- همواره رشد یافته و پیش می رود، دل آدمی نیز همین گونه است هر صفتی که در آن پدید آید رو به رشد نهاده و پیش می رود.

درمان بیماری ها و ترمیم آسیب ها

با لایه روبی جان و شست وشوی آلودگی های آن، نوبت به درمان بیماری ها می رسد؛ بیماری هایی که اگر درمان نشوند دوباره صحنه جان را تیره و تاریک می کنند. البته برخی از این بیماری ها به قدری مرموزند که هرگز برای انسانِ ابتدایی یا متوسء بیماری به حساب نمی آیند؛ چون انسان هر چه اوج بگیرد و عمیق تر بیندیشد، بیماری هایی را می بیند که در سطوح پایین تر، آفت وبیماری به حساب نمی آیند.

یادمان باشد همچنانکه در دل زمین اگر بذری کاشته شود- چه گل و یا خار- همواره رشد یافته و پیش می رود، دل آدمی نیز همین گونه است هر صفتی که در آن پدید آید رو به رشد نهاده و پیش می رود.

به عنوان نمونه:
کبر یک بیماری روحی و روانی است و این صفت شوم هر چند ناچیز و اندک باشد اگر در دل آدمی لانه کند و توسط چاپلوسی ها و مدح و ثنای دیگران یا افکار و خیالات خام آبیاری شود، روز به روز شاخ و برگ یافته و رشد می کند، و آدمی نیز هر روز متکبرتر از روز پیش خواهد بود.
و اگر آدمی به گذشته و آینده خود بنگرد، و فقر و نیازش را ببیند، جایی برای فخر فروشی اش باقی نمی ماند. امیرمومنان امام علی علیه السلام فرمود: «ما لاِبْنِ آدَمَ وَ الْفَخْرُ، اَوَّلُهُ نُطْفَةٌ وَ اخِرَهُ جیفَةٌ وَ لا یَرْزُقُ نَفْسَهُ وَ لا یَدْفَعُ حَتْفَه.»(نهج البلاغه، حکمت 454) «انسان را با تکبر چه کار؟ در آغاز، نطفه (ناچیز) بود و سرانجام مرداری (متعفن) است؛ نه می تواند به خود روزی دهد و نه مرگ را از خود براند.»

درمان کبر و فخرفروشی، افزون بر این نسخه های معرفتی، راه کارهای عملی هم دارد که در سخنان امیرمومنان امام علی علیه السلام به آن ها اشاره شده است؛ امام فرمود:«خداوند [برای حفظ بندگانش از ظلم و ستم و تکبر] با نماز، زکات و مجاهده در گرفتن روزه واجب، آنان را حراست فرموده است، تا اعضا و جوارح شان آرام، و چشم های شان خاشع، و غریزه ها و تمایلات سرکش شان خوار و ذلیل، و قلب های آنان خاضع شود، و تکبر از آن ها رخت بربندد ... .» (نهج البلاغه، خطبه ی 192، در حکمت 252 نیز امام می فرماید: «خداوند ایمان را برای تطهیر شرک و نماز را برای پاک شدن از تکبر واجب کرد.»)
از همین روست که وجود نازنین امام سجاد (علیه السلام) در صحیفه خود می فرماید: انا بعد اقل الاقلین و اذل الاذلین و مثل الذّره او دونها: می گوید: خدایا کمترینم و خوارترین، درست مثل یک ذره بلکه فروتر و پایین تر. (صحیفه سجادیه/ دعای 47)
چرا که آن نازنین خوب می دانست که دل آدمی همچون کشتزار است و هر چه در آن کاشته شود رویش یافته و رشد می کند، و همچنانکه برای کشتزار هیچ تفاوت نمی کند که بذر کوچک است یا بزرگ، برای هیچ دلی هم هیچ تفاوتی ندارد که کبر و تکبر اندک و ناچیز باشد مثل آنکه آدمی خود را از مورچه ای بالاتر بداند، یا بزرگ و عظیم باشد مثل کبر و خود بزرگ بینی فرعون که خود را از همه کائنات برتر می دید.

کلام آخر:

از یاد نبریم صفات مثل بذر بوده و قابل رشد و زیادت هستند و نیز اینکه دل همچون مزرعه ای است که می رویاند و رشد می دهد، ریشه در ارادت خداوند داشته و اوست که در نهاد ما چنین نرم افزاری آفریده است.
از همین رو همه چیز به او منسوب خواهد بود و برهمین اساس می فرماید: فی  قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَهُمُ اللَّهُ مَرَضاً وَ لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ بِما کانُوا یَکْذِبُونَ (سوره بقره، آیه 10)


منابع:
سایت حوزه
باران حکمت؛ حجت الاسلام رنجبر

 

علاج بیماری ؛ یک واجب فوری است !

علاج بیماری ؛ یک واجب فوری است !

صفتی که دروغ و کفر را با هم دارد!

صفتی که دروغ و کفر را با هم دارد!

شهوت رانی منشأ بیماری های روحی

شهوت رانی منشأ بیماری های روحی

مهم ترین مسأله توجه به لقمه است

مهم ترین مسأله توجه به لقمه است


[ad_2]
لینک منبع
بازنشر: مفیدستان

عبارات مرتبط با این موضوع

دل نوشته ها رهی معیریخیال انگیز خیال انگیز و جان پرور چو بوی گل سراپایی نداری غیر ازین عیبی که میدانی که غزلسرا اشعار برگزیده از رهی معیریبه نام خدا غزلسرا سعی دارد تا با انتشار نمونه ای از آثار غزلسرایان معاصر محفلی برای گنجور سعدی دیوان اشعار ترجیع بندحمیدرضا نوشته در مصرع بر روی چو آتشت سپندی کلمه‌ی آتشت به صورت آتشست ثبت شده بود درمان های قرآنی برای بیماری وسواسعلل بروز وسواس از دیدگاه قرآن در قرآن کریم از شیطان، نفس و مردم به عنوان سه عامل موثر گلچین صفاسا ★ آپارات چند میلیون حقمو نمیدهدل نوشته احساسی عاشقانه جملات رمانتیک پیامک عکس عشقولانه تصاویر تکان دهنده عکس های نامِ من عشق است، آیا می شناسیدم؟رفتی و بی تو ذوقِ می نوشی نیست کاری م به جز سکوت و خاموشی نیست دانی تو و عالمی سراسر گنجور حافظ غزلیات غزل شمارهٔ ۲۹۴مقصود نوشته بس که در هجر تو از صبح تا سحر نالیده ام پیکرم در آه خود از پای افتادست چو شمعفان وسرگرمیمتن آهنگ جدید حمید عسکری بنام قمار ریشه کردی تو وجودم تو یه بیماری خاصی یادگاریم مولانا شناسنامه مولاناعاشقانه ها با من صنما ، دل یک دله کن گر سر ننهم ، آنگه گله کن مجنون شده‌ام از اس ام اس برای همهاس ام اس جدید خنده دار اس ام اس جوک و سرکاری جملات پ ن پ اس ام اس پ ن پ اس ام اس پسرانه دل نوشته ها رهی معیری خیال انگیز خیال انگیز و جان پرور چو بوی گل سراپایی نداری غیر ازین عیبی که میدانی که زیبایی غزلسرا اشعار برگزیده از رهی معیری غزل چیست؟فرم در غزل نو شناسه های غزل پست مدرن پایایی و پویایی غزل سبک هندی در غزل نامِ من عشق است، آیا می شناسیدم؟ رفتی و بی تو ذوقِ می نوشی نیست کاری م به جز سکوت و خاموشی نیست دانی تو و عالمی سراسر دانند گنجور » سعدی » دیوان اشعار » ترجیع بند مهران نوشته با سلام و درود فراوان از سایتتون لذت بردم ولی هنوز کامل نیست خیلی از شعرهایی که گلچین صفاسا ★ آپارات چند میلیون حقمو نمیده دل نوشته احساسی عاشقانه جملات رمانتیک پیامک عکس عشقولانه تصاویر تکان دهنده عکس های حوادث دل نوشته ها متن زیبا درباره مرگ متنی زیبا درباره مرگ با سلامی دیگر، به همه آنهایی، که تو را می خوانند با تو خواهم گفت بر من گنجور » حافظ » غزلیات » غزل شمارهٔ ۲۹۴ مقصود نوشته بس که در هجر تو از صبح تا سحر نالیده ام پیکرم در آه خود از پای افتادست چو شمع فان وسرگرمی متن آهنگ جدید حمید عسکری بنام قمار ریشه کردی تو وجودم تو یه بیماری خاصی یادگاریم ندارم بهترین و زیباترین اشعار و قطعات فارسی شهریار شهریار ۱۰۰۷امشب ای ماه به درد دل من تسکینی سایت سارا شعر برگزیده زیباترین شعرها از شاعران دیروز و امروز از عشق تو جان بی قراری دارم در دل ز غم تو خار خاری دارم هر دم کشدم سوی تو بیتابی دل


ادامه مطلب ...

از دل درد تا درد دل

دردهای دستگاه گوارش از همه شایع‌تر است. دستگاه گوارش انسان از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده است.

معده و قسمت ابتدایی روده باریک که دوازدهه نامیده می‌شود همواره در معرض غلظت زیاد اسید مترشحه از معده است. زخم‌هایی که در معده و دوازدهه ایجاد می‌شوند در بین مردم به زخم معده مشهور هستند.

از بین عوامل ایجاد زخم دو عامل مهم‌تر هستند: میکروبی به نام هلیکوباکتر و داروهای مسکن غیراستروئیدی.

میکروب هلیکوباکتر در جوامعی که از نظر بهداشتی و اقتصادی وضع بدی دارند در بیشتر افراد وجود دارد. این میکروب با ایجاد التهاب در جدار معده باعث ایجاد زخم در معده یا دوازدهه می‌شود.

داروهای مسکنی همچون دیکلوفناک، پیروکسیکام، بروفن، ناپروکسن و آسپرین از عوامل بسیار مهم زخم‌های معده و دوازدهه هستند.

این داروها در افراد مسن، سیگاری، الکلی و افرادی که سابقه زخم قبلی دارند یا از چند نوع از این داروها یا همزمان از کورتون استفاده می‌کنند، احتمال ایجاد زخم را خیلی زیاد می‌کند.

علامت اصلی این زخم‌ها درد در قسمت بالای شکم و زیر جناغ است. دردهای زخم دوازدهه معمولا زمانی شروع می‌شود که ساعتی از خوردن غذا گذشته و معده خالی شده است، ولی درد زخم معده همزمان با خوردن غذا زیادتر می‌شود. دردهایی که نیمه شب بیمار را بیدار می‌کند احتمال زخم دوازدهه یا معده را خیلی مطرح می‌کنند.

ریفلاکس اسید معده به سمت بالا نیز از دلایل دردهای شکم است. مهم‌ترین علامت این بیماری احساس سوزش در پشت جناغ است که معمولا دقایقی بعد از غذا بخصوص غذاهای پرادویه، چرب و آبکی ایجاد می‌شود البته گاهی بیماری به صورت تلخی یا گس بودن دهان بعد از بیدار شدن یا حتی سرفه‌های مکرر خود را نشان می‌دهد حتی گاهی این بیماری با دردهای پشت جناغ سینه که شبیه درد قلبی است، ظاهر می‌شود البته مهم‌ترین نوع درد در منطقه بالای شکم و سینه، دردهای قلبی است.

جالب این که در بیشتر بیماری‌های قلبی علامت بیماری به صورت درد نیست، بلکه به صورت فشار، احساس خفگی، احساس چنگ زدن یا احساس گره خوردن قفسه سینه است.

نکته دوم این است که دردهای قلبی زمانی بیش از دو دقیقه طول می‌کشند و معمولا بین 10 تا 20 دقیقه دوام دارند و به آرامی از بین می‌روند و در نهایت دردهای قلبی با فعالیت بدنی یا هیجانات شدید به وجود می‌آیند و با استراحت از بین می‌روند.

البته بسته شدن کامل رگ کرونر و سکته قلبی ممکن است در هر حالتی بخصوص در ساعات اولیه صبح و بدون فعالیت خاصی ایجاد شود که در این حالت درد شدید و احساس خفگی ایجاد می‌شود که دقایق طولانی ادامه دارد.

در آخر این‌که: دردهای برق آسا و ناگهانی که چند ثانیه زمان دارند و ناگهان ایجاد شده و از بین می‌روند اصولا مربوط به قلب یا گوارش نیستند و معمولا بی‌خطرند.

دکتر رضا کریمی - فوق تخصص بیماری‌های غدد


ادامه مطلب ...

۸ راهکار علیه ریفلاکس معده و سوزش سر دل

جام جم سرا: پیشگیری از سوزش سردل غذاهایی که سوزش سردل را در اغلب افراد تحریک می‌‌کنند، شامل شکلات، غذاهای چرب وادویه دار و لبنیات است. پرهیز کردن از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌هایی که علائم سوزش سردل و ترش کردن را در شما به وجود می‌آورند بسیار مهم است اما شما می‌توانید کارهای دیگری هم انجام دهید تا از شروع سوزش سردل جلوگیری کنید.

برای پیشگیری از سوزش سردل به این توصیه‌ها عمل کنید:


▪ اضافه‌وزن خود را کاهش دهید

چاقی یکی از مهم‌ترین عوامل ابتلا به ریفلاکس است. وزن اضافی، فشار بیشتری را روی معده و دیافراگم اعمال می‌کند. دیافراگم عضله بزرگی است که قفسه سینه و شکم را از هم جدا می‌کند. این فشار زیاد موجب باز شدن اسفنگ‌تر تحتانی مری می‌شود.


▪ از خوردن غذا‌ها و نوشیدنی‌های آزاردهنده بپرهیزید

این مواد شامل نوشیدنی‌های کافئین‌دار، شکلات، پیاز و غذاهای ادویه‌دار است. این غذا‌ها تولید اسید را افزایش داده و اسفنگ‌تر تحتانی مری را شل می‌کنند. همچنین مصرف مرکبات و گوجه‌فرنگی و خوراکی‌های حاوی سس گوجه‌فرنگی را محدود کنید. این مواد اسیدی هستند و قادرند مری ملتهب را تحریک کرده و علایم ریفلاکس را بد‌تر کنند.


▪ سیگار نکشید

دود کردن سیگار تولید اسید را افزایش می‌دهد و بازگشت اسید را تشدید می‌کند.


▪ هنگام خواب سرتان را ۱۵ سانتی‌متر بالا‌تر از پا‌هایتان قرار دهید

هنگامی‌ که می‌خوابید، با قرار دادن بالشی در زیر سرتان، آن را بالا بیاورید، در نتیجه تنه شما به طرف پایین قرار می‌گیرد و این کار به عملکرد صحیح مری کمک می‌کند.


▪ تا دوساعت پس از غذاخوردن دراز نکشید

بهتر است تا دو ساعت بعد از خوردن غذا، دراز نکشید. برای اینکه معده، زمان کافی برای هضم غذا و تخلیه کامل آن داشته باشد.


▪ بلافاصله پس از صرف غذا ورزش نکنید

پس از خوردن و پیش از پرداختن به فعالیت‌های سنگین دو تا سه ساعت صبر کنید.


▪ با صلاحدید پزشک، داروی آنتی‌اسید مصرف کنید

برای درمان سوزش سردل، مصرف داروهای آنتی اسید مانند «آلومینیوم‌ام جی» مفید می‌باشند. اما اگر سوزش سردل بیشتر از دو هفته طول بکشد و زندگی طبیعی شما را دچار اختلال کند و شب‌ها نتوانید بخوابید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

همچنین ممکن است شما نیز جزو بیماران مبتلا به ریفلاکس (برگشت اسید معده به مری) باشید. این بیماران نباید غذاهای اسیدی مثل مرکبات را مصرف کنند. بهتر است قبل از استفاده از هر نوع دارویی با پزشک مشورت کنید. (پزشکان بدون مرز)


ادامه مطلب ...

دلایل و راه درمان سوزش سر دل

به گزارش جام جم سرا، دکتر شهرام آگاه فوق تخصص گوارش و کبد و استاد دانشگاه علوم پزشکی ایران گفت: سوزش سر دل می‌تواند بعد از خوردن یک غذای سنگین یا در هنگام خواب برای مدت چند دقیقه یا چند ساعت احساس شود.علت این بیماری بسته نشدن دریچه ی بین مری و معده است؛ در نتیجه اسید معده به سمت مری برمی گردد، یعنی همان ترش کردن غذا و این اسید، مری را تحریک می کند و سبب درد و سوزش سر دل می‌شود.

آگاه افزود: اگر فردی که با سوزش سرمعده مراجعه می‌کند سابقه‌ی بیماری معده و سوزش نداشته باشد و جوان باشد و نیز کاهش وزن هم نداشته باشد، نیازی به آندوسکوپی ندارد و درمان آن داروهای کاهنده اسید مانند شربت معده و رانیتیدین است، به علاوه موثرترین داروهای کاهش اسید معده امپرازول و خانواده این دارو می‌باشد اما برای افرادی که بیماری آنها با دارو کنترل نمی‌شود، آندوسکوپی انجام می‌شود.

وی اظهار داشت: رژیم غذایی در ایجاد رفلاکس و سوزش سر معده تاثیرگذار است چون چربی، فلفل، ادویه‌جات تند، نمک فراوان، ترشیجات، انواع مختلف سس‌ها و میوه‌جات اسیدی مانند پرتغال یا مرکبات ترش نمونه‌هایی از مواردی است که افرادی که این بیماری را دارند، باید از خوردن آنها اجتناب کنند،‌همچنین پرخوری، سیگار کشیدن و مصرف الکل از دیگر علل این بیماری می باشد.

آگاه خاطر نشان کرد: افرادی که از این بیماری رنج می‌برند بهتر است شام را زود و سبک میل کنند و به افرادی که به هر دلیلی نمی‌خواهند همیشه دارو مصرف کنند، جراحی توصیه می‌شود. همچنین مصرف میوه‌های قلیایی مانند سیب و موز که باعث کاهش اسید معده می‌شود را توصیه می‌کنیم.

منبع :باشگاه خبرنگاران


ادامه مطلب ...

8 پیشنهاد برای پیشگیری از سوزش شبانه سر دل

سوزش سر دل در صورت عدم درمان می تواند منجر به بروز اختلالات خواب و بروز خستگی در روز شود. با این حال پیشنهادهایی برای کاهش علائم این عارضه وجود دارد:

مصرف زودهنگام وعده شام: برای جلوگیری از سوزش سر دل، حداقل سه ساعت قبل از خواب وعده شام را میل کنید تا بدن تان زمان زیادی را برای هضم غذا داشته باشد. البته پیشنهاد دیگر این است که بالافاصله بعد از صرف شام، نخوابید و چندین قدم پیاده روی کنید.

مصرف مواد غذایی کم چرب: چربی زیاد، آهسته تر از پروتئین یا کربوهیدرات از معده خارج می شود. یک شام معمولی باید حدود 600 کالری به بدن شما برساند و میزان چربی آن تنها 13 تا 16 گرم باشد. علاوه بر این محدود کردن مصرف چربی خود راهی برای کنترل وزن است. چون افزایش وزن در ابتلا به سوزش سر دل نقش زیادی دارد.

دوری از استرس: داشتن استرس باعث سوزش معده و فهمیدن آن می شود. ممکن است دچار برگشت اسید معده به طور خفیف باشید و اصلا متوجه این برگشت اسید نباشید، ولی استرس آن را برای شما واضح می کند. می توانید با کم کردن استرس و تغییر شیوه زندگی، از برگشت اسید معده جلوگیری کنید.

خوابیدن به سمت چپ: برای جلوگیری از سوزش سر دل در شب هنگام، به سمت چپ بخوابید چون خوابیدن به سمت راست علائم شما را بدتر می کند. از چند بالش یا کوسن برای نگه داشتن خود در این حالت در طول شب استفاده کنید.

سر خود را بالا نگه دارید: موقع خواب، 10 تا 12 سانتیمتر سر خود را بالا ببرید تا فشار کمتری بر معده وارد شود و از برگشت اسید معده به مری جلوگیری گردد.

انتخاب لباس های راحت: استفاده از لباس های خیلی تنگ سوزش سر دل هنگام شب را بدتر می کند و آن هم با افزایش فشار بر روی شکم. انتخاب یک لباس سبک و گشاد در تمام طول شب برای پیشگیری از این عارضه مهم است.

صرف نظر کردن از قهوه: نوشیدنی های گازدار که عامل ایجاد نفخ هستند، الکل که باعث آزاد شدن اسفنکتر می ‌گردد، تمام نوشیدنی های حاوی کافئین (قهوه، چای، کوکاکولا)، نعناع، مرکبات و غیره باید برای جلوگیری از سوزش سر دل در هنگام شب، کنار گذاشته شوند. در عوض برای به تعویق انداختن بازگشت اسید معده، یک لیوان بزرگ آب بنوشید. پرهیز از سیگار نیز مهم است چون ممکن است سیگار کشیدن باعث ترشح بیشتر اسید معده و شل شدن و باز ماندن اسفنگتر تحتانی مری می شود.

دقت در انتخاب زمان ورزش: ورزش برای سلامت عمومی بدن خوب است، اما اگر بعد از غذا خوردن، ورزش کنید، علائم سوزش معده شروع شده و باعث برگشت اسید معده به مری می شود. اگر شما مستعد سوزش معده هستید، ورزش هایی مانند دراز و نشست را زیاد انجام ندهید، زیرا این ورزش ها مثل لباس تنگ، باعث افزایش فشار بر شکم می شوند.


ادامه مطلب ...

زخمه‌ای بر چنگِ دل

[ad_1]

شعشعه‌ی خورشید خراسان بر مثنوی «مادر آهوان» احمد عزیزی

چکیده

ادبیات شیعی با پرداختن به مضامین مذهبی و برخورداری از جایگاهی ویژه در نزد محبان خاندان عصمت و طهارت (علیهم‌السلام) به جریانی پویا و پرشور مبدل شده است تا آموزه‌های آیینی - ولایی را با نگاهی اخلاقی - تربیتی و با زبانی هنری و مؤثر به نسل‌های نیازمند به آبشخور علم و اخلاق معصومین (علیهم‌السلام) انتقال دهند و باورهای اهالی شیعه را به سوی آرمان‌های اصیل و متعالی این راهنمایان به کمال انسانی، بهتر و بیشتر رهنمون سازند. از این منظر، در غربت قرنی که فریاد رسای فغان از رنجوری، گُنگ‌ترین آواز آدمی است و خوشه‌های امید در سکوتی تلخ، دَم از ناباروری می‌زنند و تبخالی از پژمردگی بر لبانشان منقش است، احمد عزیزی دل به امامی بسته است که بارگاه مقدس او مأمنِ بی‌پناهانی است که آهوی دل دردمند خویش را در جلوه‌های بی‌خار ادراکش، رها کرده‌اند و از پس ابرهای نیایش، چشم به باران اجابتی دوخته‌اند که خشکسالی لبخند آنان را طراوت بخشد. این نوشتار با نگاهی توصیفی - تحلیلی به مثنوی «مادر آهوانِ» احمد عزیزی، به این پرسش پاسخ داده که سیمای امام رضا (علیه‌السلام) در آیینه‌ی اندیشه‌ی این شاعر متعهد چگونه بازتاب یافته است؟ براساس یافته‌های بررسی حاضر، این مثنوی نمادین، آوای سرگشتگی بی‌پناهانی است که هستی خویش را در تنگنای تنهایی و غربت به ضریح کرامت امام رضا (علیه‌السلام) دخیل بسته‌اند تا سوز دل دردمند خویش را از ستم‌پیشگی خودکامگان روزگار، با آن حضرت در میان نهند.

مقدمه

ادبیات، جلوه‌گاهِ اندیشگی یک قوم و تصویری روشن و تمام‌نما از فرهنگ آن است که در اعماقش می‌توان به نظاره‌ی باورهای معنوی و آرمانیِ تفکر آدمی نشست و زمینه‌های مشترک انسانی از قبیل حق‌پرستی، عدالت، آزادی، شهامت، جوانمردی و... را استخراج کرد. در این رهگذر، ادبیات ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی به سبب ماهیت مذهبی خود، زمینه‌ی بروز و حضور دین و ارکان و جزئیات مربوط به آن را در عرصه‌ی کلام منثور و منظوم فراهم کرده، به اقناع عواطفِ اعتقادی مردم پرداخته و ارزش‌های دینی، جزئی جدایی‌ناپذیر از حیات آنان شده است. به تعبیر دیگر می‌توان گفت، هر متن منثور یا منظومی که به نوعی با احساسات مذهبی مردم پیوند داشته و تداعی‌گر جریان زندگی پیشوایان دینی باشد، برای مخاطبانی که چشم به این وادی دوخته‌اند، پسندیده می‌شود.
ادبیات آیینی از نظر ساختار بیرونی، نمای ظاهری و کاربرد انواع شگردهای هنری و آرایه‌های لفظی و معنوی، با دیگر گونه‌های ادبیات، تفاوتی ندارد. در حقیقت، آنچه ادبیات آیینی را از انواع دیگرِ ادب متمایز می‌سازد، مفاهیم معنوی و پیام درونی آن است. ماهیت ویژه‌ی شعر آیینی که بیش از هر نوع ادبی دیگر، عرصه‌ی ظهور عواطف و احساسات مذهبی شاعر است، موجب شده تا مسلمانان بیش از دیگر انواع ادبی، از آن استقبال کنند. از این منظر، پرداختن به موضوع سیمای ائمه (علیهم‌السلام) در آثار منظوم شاعران، از زیرمجموعه‌های ادبیات آیینی به شمار می‌رود.
شعر معاصر با تأثیر از آموزه‌های دینی، به قاموسی بی‌کران از واژگان مبدل شده که سیمای ائمه (علیهم‌السلام) و رخدادهای زندگی آنان را در پوششِ زیباترین اوصاف عرضه می‌کند. این فرآیندهای توصیفی در شعر امروز برخلاف گذشته، منحصر به اوصاف تکراری نیست، بلکه رفتار، کردار و منش مهرورزانه‌ی این بزرگان با رویکردی دیگرگون و تازه مورد تأکید و اشاره قرار گرفته است. به عبارت دیگر، شیوه‌ی تصویرگری شاعران معاصر و نوع نگاهشان به خاندان عصمت و طهارت (علیهم‌السلام)، به سمتی رفته که با تصویرپردازی‌های مرسوم گذشته متفاوت شده است. در حقیقت باید گفت که شاعران امروز با سوق دادن محورهای جدید صور خیال در خدمت سجایای بزرگان عصمت و طهارت (علیهم‌السلام)، سیمایی نوین از شخصیت آنان ارائه می‌دهند.
شعر احمد عزیزی گستره‌ی فریاد رسای فغان از رنجوری انسانی است که در پستوی هزارتوی زندگی ماشینی امروز اسیر شده و غم غربت، آوازه‌ی بی‌پناهی خویش را در پارچه‌ی سبزی به امامی دخیل می‌بندد که عطرآگینی سرزمین خراسان سرشار از کرامت‌های معنوی و فضائل اخلاقیش است. هنگامی که خوشه‌های امید، دَم از ناباروری می‌زنند و تبخالی از پژمردگی بر لبان انسان معاصر منقش است، احمد عزیزی دل به امامی بسته که بارگاه مقدس او مأمنِ بی‌پناهانی است که آهوی دل دردمند خویش را به پناه امن حضورش سپرده‌اند و از پس ابرهای نیایش، چشم به باران اجابتی دوخته‌اند که خشکسالی لبخند آنان را طراوت بخشد. بررسی بازتاب جلوه‌هایی از سیمای امام رضا (علیه‌السلام) در مثنوی «مادر آهوان» احمد عزیزی، شاعر متعهد معاصر، موضوع بررسی پیش رو است که نگارندگان با نیت و هدف گشودن پنجره‌ای بر روی محبان راستین امام هشتم (علیه‌السلام)، انگیزه‌ی ادامه و تکمیل پژوهش‌هایی از این دست را فراروی اهالی ذوق، اندیشه و قلم قرار می‌دهند.
هدف این نوشتار، واکاوی شعر آیینی احمد عزیزی با تکیه بر «رضویات» شاعر است که اهمیت و ضرورت انجام چنین پژوهشی علاوه بر تبیین جلوه‌های فرهنگ معنوی رضوی در شعر شاعر و بازتاب نوع نگاه هنری و شاعرانه‌ی او به این موضوع در شعرش، دانش‌پژوهان نوقلم را به الگویی مناسب برای بررسی موضوع «شعر ولایی» شاعران معاصر که در باورهای مذهبی مردم جایگاه مهمی دارد، رهنمون خواهد بود.

روش

بررسی حاضر، با نگاهی توصیفی - تحلیلی به مثنوی «مادر آهوان» احمد عزیزی، به این پرسش پاسخ داده که سیمای امام رضا (علیه‌السلام) در آیینه‌ی اندیشه‌ی این شاعر متعهد چگونه بازتاب یافته است؟ بنابراین یافته‌ها گویای آن است که این مثنوی نمادین، گستره‌ی آوای سرگشتگی بی‌پناهان و نجوای جانسوز جویندگانی است که هستی خویش را در تنگنای تنهایی و غربت، به ضریح کرامت امام رضا (علیه‌السلام) دخیل بسته‌اند تا سوز دل دردمند خویش را از ستمگران خودکامه‌ی روزگار، با آن حضرت در میان نهند. ارجاع درون‌متنی بیت‌های شاهد مثال در متن مقاله به مجموعه‌ی شعری کفش‌های مکاشفه احمد عزیزی به سال 1367 بوده، عدد سمت راست نمایشگر شماره‌ی صفحه و عدد سمت چپ نمایشگر شماره‌ی بیت است.

پیشینه

در گستره‌ی شعر احمد عزیزی، پژوهش‌هایی انجام شده است که عبارت‌اند از: «نگاهی به شعر احمد عزیزی» از مریم شعبان‌زاده (1390)؛ «فناوری در زبان امروز: جستاری در تأثیر تکنولوژی بر شعر احمد عزیزی» از مریم شعبان‌زاده (1392)؛ «کارکردهای هنری و بلاغی کنایه در کفش‌های مکاشفه‌ی احمد عزیزی، سبکی بدیع در مضمون آفرینی» از منوچهر اکبری و صدیقه غلام‌زاده (1391)؛ «بررسی سیمای زن در آثار احمد عزیزی» از سعید حاتمی و فاطمه محققی (1391)؛ «تحلیل زیبایی‌شناختی ساختار شعر احمد عزیزی براساس کفش‌های مکاشفه» از حسین آقاحسینی و زینب زارع (1390)؛ اما پژوهش در مثنوی نمادین «مادر آهوان» در مجموعه‌ی شعری کفش‌های مکاشفه‌ی شاعر مسکوت مانده است. امید که بررسی حاضر به کشف لایه‌هایی از زیبایی مفاهیم و واژگان نمادین این سروده نائل آمده باشد.

خلاصه‌ی زندگی احمد عزیزی و آثارش

احمد عزیزی در سال 1337 در شهرستان سر پل ذهاب به دنیا آمد. پدرش از شعرای کرمانشاه بوده و اشعاری در مدح ائمه اطهار (علیهم‌السلام) سروده است (ناطق، 1384: 5). وی در کودکی، خواندن و نوشتن را بدون داشتن معلم و تنها از روی کنجکاوی، تأمل و دقت از نوشته‌های روی تابلوها و اسامی خیابان‌ها و... به خوبی فراگرفت. عزیزی، قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به دعوت شمس آل احمد به تهران آمد و موفق به دیدار آیت الله مطهری شد. وی با آغاز جنگ تحمیلی، همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد و برای مدتی ساکن شهرستان «نور» شد، سپس در تهران اقامت گزید و به همکاری با روزنامه‌ی جمهوری اسلامی پرداخت و سرانجام شاعر جریان‌ساز شعر انقلاب اسلامی شد و آثار ارزنده‌ای در شعر در قالب غزل، مثنوی، رباعی، دوبیتی، شعر نو و نیز آثاری در نثر به زبان شطح که همگی این آثار، جایگاه ویژه‌ای در ادب فارسی دارند.
جایگاه عزیزی را در شعر معاصر می‌توان مرهون مثنوی‌های پُرشور و شطحیات زیبای وی دانست. ذهنیت عزیزی در مثنوی‌هایش چون مولوی، سرشار از جلوه‌هایی است که دریایی از معانی را در ساحل نگاه مخاطبان می‌نمایاند. چنان‌که گفته شد، عزیزی آثار منظوم و منثور ادبی متعددی را آفریده و اشعارش آمیزه‌ای از مسائل عرفان اسلامی و کارکردهای اجتماعی است که تمجید و گرامیداشت سیمای اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم‌السلام) در بیشتر آثارش موج می‌زند و به تعبیری، «حوزه‌ی تداعی معانی در شعر او، متأثر از فضانمایی‌ها در حوزه اطلاعات عرفانی، ادبی، فلسفی و مذهبی است» (شعبان‌زاده، 1390: 131).
عزیزی در اواخر سال 1386 تاکنون به علت بیماری در بیمارستان بستری شده است. برخی از آثار این شاعر جریان‌ساز انقلاب اسلامی عبارت‌اند از: باران پروانه، رودخانه‌ی رؤیا، خوابنامه و باغ تناسخ، ملکوت تکلم، ترجمه‌ی زخم، شرجی آواز، روستای فطرت، کفش‌های مکاشفه و سیل گُلِ سرخ.

نگاهی به شعر آیینی و قلمرو موضوعی آن در شعر معاصر

همان طور که اشاره شد، ادبیات شیعی با پردازش مضامین مذهبی و بهره‌مندی از جایگاهی ممتاز در نزد مردم، به جریانی پویا و پرشور مبدل شده که باورهای اهل تشیع را به سوی آرمان‌های اصیل و متعالی سوق داده است. از میان قالب‌های ادبی، داستان و شعر از برجسته‌ترین ابزارهایی به شمار می‌آیند که از دیرباز برای بازتاب مضامین مرتبط با ادبیات آیینی شیعه، کاربردی ویژه یافته‌اند.
در تعریف شعر آیینی اختلاف‌نظر وجود دارد. با این حال، اگر بخواهیم توصیفی جامع از این نوع ادبی داشته باشیم باید بگوییم، «شعر آیینی به گونه‌ای شعر متعهدانه گفته می‌شود که از جهت معنوی و محتوایی، صبغه‌ی کاملاً دینی دارد و از آموزه‌های وحیانی، فرهنگ عترت و ولایت و تاریخ اسلام سرچشمه می‌گیرد» (اکرمی و خاکپور، 1390: 38). به بیان دیگر، شعر آیینی، به شعری اطلاق می‌شود که دربردارنده‌ی آموزه‌های دینی، باورهای آسمانی، ارزش‌های اخلاقی و خصال رفتاری باشد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران،
"خواست‌های انقلابیون که از تفکرات متفاوتی سرچشمه می‌گرفت، در کانونی به نام «جمهوری اسلامی» متمرکز گردید و «مذهب» به عنوان نماد اصلی این انقلاب، پیشرو جنبه‌های آرمانی و اعتقادی اجتماع انقلابی شد. در این روند، شعر نیز که از جمله مهم‌ترین قالب‌های ابراز تغییرات است، عرصه را برای پاسداشت اعتقادات آرمانی و ایدئولوژیک انقلابی مغتنم شمرد و شاعران تلاش خود را برای تبیین اهداف پیش روی این اجتماع مصروف داشتند (بهداروند، 1388: 172)."
در چنین فضایی، شاعرانی که با پایبندی به آموزه‌های اسلامی، به سرایش مضامین دینی گرایش یافتند، برای شعر آیینی یا مذهبی به لحاظ موضوع‌هایی که دنبال می‌کرد، انواع گوناگونی قائل شدند که برخی از آنها عبارت‌اند از:
1. شعر «توحیدی» یا «کبریایی»؛ می‌توان آن را شعر «نیاشی» و «عرفانی» نیز نامید. چنین شعری، دربردارنده‌ی مضامین مرتبط با پرستش و نیایش ذات ربوبی است و به خالق هستی اختصاص دارد.
2. شعر «ماورایی»؛ به توصیف مفاهیمی می‌پردازد که هویتی قدسی و فرازمینی دارند. از مضامینی که در این حوزه به سرایش درمی‌آیند می‌توان به موضوع‌هایی از قبیل: حکمت، معرفت، عدالت، بصیرت، فضیلت، کرامت، بردباری، معنویت، شرافت، متانت و... اشاره کرد.
3. شعر «مقاومت» و «رهایی»؛ شاعر در آن، به رهایی انسان از بندِ دشمن درونی یعنی «شیطان»، «نفس» و «هواهای نفسانی» و نیز آزادی از اسارت دشمنان بیرونی یعنی «دشمنان سلطه‌گر و خودکامه» می‌پردازد. این‌گونه شعر را از آن جهت که با هدایت‌گری، انسان را از خاک به افلاک می‌کشاند، می‌توان در زمره‌ی شعر «ماورایی» به شمار آورد.
4. شعر «ولایی»؛ از نظر موضوع، به خاندان عترت و طهارت (علیهم‌السلام) اختصاص دارد و سخنان و خصال اخلاقی آنان را بازتاب می‌دهد.
5. آن‌گونه که دیده می‌شود در تعریف شعر آیینی اختلاف‌نظرهایی وجود دارد و در یک جمع‌بندی کلی می‌توان گفت:
"آن دسته از اشعاری که به مقوله‌های قدسی و ملکوتی از قبیل توحید، خداپرستی، توصیف ذات باری تعالی و نیایش و ستایش خداوندی می‌پردازد یا اشعاری که در قلمرو تزکیه و تهذیب نفس انسانی سروده و نیز سروده‌هایی که در مناقب و رثای معصومین (علیهم‌السلام) تحت عنوان شعر «ولایی» ساخته می‌شود، شعر «آیینی» یا «مذهبی» نام دارد (اکرمی و خاکپور، 1390: 38)."
با این حال، نگارندگان در این نوشتار، ضمن توجه به افتراق آراء، سروده‌های آیینی معاصر را بر مبنای اشعار «ولایی» و با تکیه بر دل‌گویه‌های رضوی احمد عزیزی در مثنوی «مادرِ آهوان» بررسی کرده‌اند.

درآمدی بر دردواره‌های شاعرانه در مثنوی «مادرِ آهوان»

رهیافت‌های ذهنی احمد عزیزی در ابیات آغازین مثنوی «مادرِ آهوان»، همگام با درون‌مایه‌ی سایر بیت‌هایی که عصاره‌ی شیرین نام مبارک امام هشتم (علیه‌السلام) را در کام مخاطبان فرو می‌ریزند، حرکت می‌کند. در این مسیر، قابلیت نمادینِ پاره‌ای از واژگان، چشم‌اندازهای حسرت‌آمیزی را از دردواره‌های شاعری رنجور ارائه می‌دهد که با تمسک به وجود مقدس امام رضا (علیه‌السلام)، در پی آن است تا اندکی از اندوه جانکاه خویش را بکاهد. این مثنوی از منظر تأویلی، حدیث دل‌خستگی‌های امروزین شاعری است که در تلاطم عاطفی واژگان با کاربرد ایجازهای هنری، گستره‌ای پهناور از دلبستگی و تعلق‌خاطر خویش را نسبت به آفتاب هشتم آسمان ولایت در معرض نگاه خوانندگان قرار می‌دهد.
در سکوت تلخ لحظه‌های سنگین غربت، غریو دلتنگی‌های احمد عزیزی، سوار بر بال خسته‌ی واژگان بی‌قرار، به سوی امامی رهسپار می‌شود که همچون خورشیدی تابان، بر گستره‌ی آسمان پهناور خراسان پرتوافشانی می‌کند. نغمه‌ی سبز دل‌دادگی به امام رضا (علیه‌السلام) در پهنه‌ی خرم ادراک و شعور عزیزی آن‌گونه طنین‌انداز شده که وی را از خود بی‌خود کرده تا جایی که شاعر، در تصویری زیبا، از محنت دلبستگی و حقیقت عشق‌ورزی خویش به عنوان یکی از شیفتگان امام (علیه‌السلام) این‌گونه پرده‌برداری می‌کند:

ای بهارِ خُرمِ ادراکِ من *** مادرِ مریم‌نشینِ پاکِ من
کاش شیرِ گُل نمی‌دادی مرا *** کاش در شبنم نمی‌زادی مرا
قتل‌گاهِ عطر شد پیراهنم *** سوخت از این عشق مورثی تنم
کاش می‌خوابید در من این خروش *** من نمی‌بردم ازین پس رنج هوش (1-4/429).

در بوستان خشک و خزان‌زده‌ی عشق احمد عزیزی، رنجِ فراق از امام رضا (علیه‌السلام) بسیار سخت و جانکاه است و رطوبت هیچ شبنمی نمی‌تواند از سوز این جدایی بکاهد تا مرهمی بر دل دردمند وی بنهد:

رو به هر شب در گشودن مشکلست *** عشق را از نو سرودن مشکلست
مشکلست این داغ را شبنم زدن *** در خزانِ عشق از گُل دَم زدن (3/430-2).

عزیزی با شِکوه از خِردگریزی نسل امروزین در فاصله گرفتن از ارزش‌های معنوی، بی‌مبالاتی سبک‌اندیشان باورستیز را در بی‌حرمتی به مقدسات مردم و توسل نکردن آنان به ائمه اطهار (علیهم‌السلام) را این‌گونه می‌سراید:

از خرد جز بوته‌ای نارس نماند *** از عزاداران عرفان کس نماند (6/430).

از آنجا که «متن در ژرف‌ترین لایه‌ی معنایی خود به آیینه‌ای بدل می‌شود که آسیب‌ها و نژندی‌های روانی آفریننده‌ی خود را باز می‌تاباند» (یاوری، 1374: 24)، احمد عزیزی با یادآوری ضمنی خاطره‌های شیرین کودکی خویش در سفرهای زیارتی به دیار خراسان، حسرت زندگی در سالیانی را تداعی می‌کند که مردم با اعتقاد وصف‌ناپذیر خود در برابر ناملایمات روزگار، به ادعیه‌ی قرآنی پشت گرم بوده‌اند:

یاد از آن سالی که رو در روی باد (3) *** غرس می‌کردیم باغ «إن یکاد» (6/431)

عزیزی، با انتقاد از ظاهرپرستان امروزین که در بند تعلق‌های کاذب مادی، روزگار می‌گذرانند و هم خود در زیارت امام رضا (علیه‌السلام) سهل‌انگاری می‌کنند و هم باورهای مردم را به تمسخر می‌گیرند، آنان را کورباطنانی می‌داند که پستی پیشه کرده‌اند و چشم بر عظمت آن حضرت بسته‌اند:

وای بر این مردم ظاهرپرست *** وای بر این کورباطن‌های پست (1/434).

شاعر در ادامه با بهره‌برداری از دو استفهام تأمل‌برانگیز و بیدادگر که دربردارنده‌ی مفهومی عتاب‌آلود و تحریک‌آمیز است، منکران خورشید خراسان را که در میان ظلمت مهیب گمراهی دست و پا می‌زنند و سعادت زیارت بارگاه مقدس آن حضرت را نمی‌یابند، این‌گونه ملامت می‌کند:

رو به ظلمت در گشودن تا به کی؟ *** منکر خورشید بودن تا به کی؟ (1/435).

شور و اشتیاق توصیف‌ناپذیر عزیزی به امام هشتم (علیه‌السلام)، چنان شاعر را شیفته کرده که تمام خوشه‌های هستی خویش را در پیوند با وجود مبارک آن حضرت احساس می‌کند. پیوندی که در آن، تبسم زیبای امام (علیه‌السلام)، مهریه‌ی شاعری قرار گرفته که عنان دل از دست داده و خود را چون دوشیزه‌ای پنداشته که در آرزوی لبخند رضایت دل حضرت، به عقد سلطان خراسان درآمده است:

من تمام خوشه‌ام پیوندِ توست *** پشت عقدِ مِهرِ من لبخند توست (5/435).

شاعر، امام رضا (علیه‌السلام) را همیشه در کنار خود حس می‌کند، چون اعتقاد دارد معصومین «در همه حال مترقب رفتار و گفتار ما هستند و در حال ممات هم ارواح ملکوتیشان ناظر بر اوضاع و احوال ماست، ما را می‌بینند، کلام ما را می‌شنوند، سلام ما را جواب می‌دهند و به خواست و نیازهای ما توجه می‌کنند» (برهانی شهرستانی، 1389: 159). گویی آن حضرت، همگام با کاروان لحظه‌های شعر و شاعری وی گام برمی‌دارد و طنین روشنی است که نغمه‌های رنجوری وی را از آن سوی کوه، پژواک می‌دهد:

کاروانِ لحظه‌های من تویی *** آن ورِ کوه صدای من تویی (8/435).

دل‌گویه‌های شاعر با امام رضا (علیه‌السلام) در مثنوی «مادرِ آهوان»

می‌توان ادعا کرد، عصری که در آن زندگی می‌کنیم:
"عصر سیطره‌ی دغدغه‌های ذهنی بر روان انسان است که منجر به ایجاد انفعال و بروز حالات عاطفی گوناگونی از قبیل یأس و امید، مهر و کین، شادی و اندوه و شگفتی شده است. به همان اندازه که شخصیت انسان‌ها با یکدیگر تفاوت دارد، کیفیت بروز این عواطف نیز متفاوت است. این حالات که بیانگر ویژگی‌های درونی و روانی شخص بوده، در شعر و ادبیات به طرز نمایان‌تری انعکاس یافته است (محکی‌پور و کشاورز، 1390: 111)."
از این منظر، مثنوی «مادرِ آهوان» مجالی مناسب برای بیان دل‌گویه‌های دردمندانه‌ی احمد عزیزی با امام رضا (علیه‌السلام) فراهم آورده که از راه پیوند با لایه‌های پنهان و پیدای زندگی امروزین، جلوه‌ای ویژه یافته است. می‌توان گفت، دردی که پیکره‌ی این مثنوی اندوهبار را رنجور کرده و بر چهره‌ی احساس مخاطبان، خراشی از غم کشیده، دردی عمیق است که بر دوش انسان معاصر سنگینی می‌کند و شاعر را به درد دل با امام هشتم (علیه‌السلام) واداشته که،
"اگرچه حرم امام رضا (علیه‌السلام) حرم امام رئوفی است که کریمانه عنایت می‌کند؛ اما معرفت کامل به مقام ولایت در درک صحیح مقام ولایی ایشان است. اگر به این مقام نزدیک شوی، درخواهی یافت که در حریم ولایت امام رضا (علیه‌السلام) - که... تمام عالم امکان است - جایی برای گنه‌کاری نیست و آنگاه بر غربت امام رضا (علیه‌السلام) خواهی گریست که به حکم لطف و رأفت خویش، بر سر زائرانی دست محبت می‌کشد که گاه فراموش می‌کنند در حریم ولایت گناه ممنوع است، چه رسد به حریم حرم (شوبکلایی، 1388: 32-31)."
عزیزی در تنهایی مهیب روزگار مغرور که فریاد بلند بیداد از رنجوری، چون زمزمه‌ای گُنگ و نامفهوم شده، به امامی دل‌خوش کرده که بارگاه مقدس او اجابت‌گاه دعای بی‌پناهانی است که آهوی دل دردمند خویش را در گستره‌ی مهربانی‌های آن رها کرده‌اند. در چنین ساحتی، اندوه حسرت‌آمیز عزیزی بر سرگشتگی‌های امروزین آدمی، آن‌چنان وی را افسرده خاطر کرده که این‌گونه زبان به شِکوه می‌گشاید و ضامن آهو را به یاری می‌طلبد:

می‌چکد از سینه‌ام خون نفس *** ضامن آهو! به فریادم برس (5/440).

تجارب ناگوار زندگی و عوامل ناخوشایندی که از بی‌مهری‌های پیرامونی در ژرفای وجدان عزیزی رسوخ کرده، اندیشه‌ی وی را به سمتی سوق داده که دردهای خویش را با امامی در میان بگذارد که بارگاه اجابتش در سرزمین مادریش قرار دارد. جریان ندای عریان و بی‌شائبه‌ی شاعر در مثنوی «مادرِ آهوان» با سلطان خراسان آن‌چنان دوستانه در حرکت است که خوانندگان را در صمیمیت سیال خود شناور می‌کند و نیز تلمیحی پنهان به حدیث قدسی سلسلة الذهب دارد که فرمود: «منم خدایی که خدایی جز من نیست، پس مرا پرستش کنید. هر کس از شما که بیاید و شهادت (لا اِلهَ اِلاَّ اللهَ) را با اخلاص بگوید، وارد قلعه و حصار من شده است و هر کس که داخل در قلعه و حصار من بشود از عذاب من ایمن خواهد بود» (ابن‌بابویه، 1338 ب، ج 2: 375). شیخ صدوق در ادامه‌ی این حدیث می‌گوید: «چون مرکب ایشان [امام رضا (علیه‌السلام)] به حرکت درآمد، حضرت ندا دادند: «وَ بِشُروطِها و اَنا مِن شُروطِها» و شیخ در توضیح آن نوشته که از شروط آن اقرار به امامت حضرت رضا (علیه‌السلام) است. به این معنی که امامی از جانب خداوند عزوجل بر بندگان اوست و اطاعت از او بر بندگان واجب است» (همان) و شاعر جان‌آگاه ما «گل الهام» شاعرانگی خویش را محصول «بذر کرامت» امامی می‌داند که از سرچشمه‌های فیض آبشخور دارد، چنان‌که می‌گوید:

ای گُلِ الهامِ من از بذرِ تو *** ای تمامِ لاله‌هایم نذرِ تو
من هم از آداب دانانِ توأم *** از زیارتنامه‌خوانان توأم
جاری‌ام کُن جاری‌ام کُن در جمال *** ختم کُن قلب مرا با خط و خال (4/436-2).

مثنوی «مادرِ آهوان» سرگذشت تلخ انسانی منتقد بوده که محکوم است مرگ همنوعان بی‌گناهش را در عصری سیاه و شوم به نظاره بنشیند. شاعر در تنگنای سنگین چنین لحظه‌ای، امام رضا (علیه‌السلام) را در کانون نگاه خویش قرار داده و افسوس عمیق خویش را از نابرابری‌ها (استخدام آدم‌شورها) و ناخالصی‌ها (مسمومیت انگورها) به گوش آن حضرت می‌رساند:

ضامن آهو! در این عصرِ سیاه *** عصرِ قتلِ آهوانِ بی‌گُناه
عصرِ استخدامِ آدم‌شورها *** عصرِ مسمومیتِ انگورها (7/440-6).

عزیزی که دوران هشت ساله‌ی جنگ تحمیلی، دژخیمان بعثی عراق را علیه ایران با تمام وجودش تجربه کرده، با گریزی هدفمند به بمباران شیمیایی شهر مرزی «سردشت»، به گستره‌ی تمام شهرهای آسیب دیده از جنگ، کودکان مظلوم و بی‌دفاع این دیار را به چه آهوانی تشبیه کرده که در فصل گُلگشتِ لاله‌ها، بار دیگر در پناه امام رضا (علیه‌السلام) آرامیده‌اند:

لاله هایِ فصلِ گُلگشت آمدند *** بچه آهوهایِ سردشت آمدند (1/441).

شاعر با اشاره به تجاوز مکرر هواپیماهای بعثیان عراقی در یورش به شهر دزفول، هول و هراس مردم این سرزمین مقاوم را در ایام جنگ این‌گونه برای امام رضا (علیه‌السلام) بازگو می‌کند:

آمدیم از دره‌ی هول آمدیم *** آمدیم از دفن دزفول آمدیم (4/441).

امام غریبان، غم سوز ساز غربت را در عاطفه‌ای عمیق و احساسی دقیق تجربه کرده است، چون:
"حضور امام (علیه‌السلام) در سرزمین غربت (خراسان) تصویر غم‌باری است که نقش سوزناک آن را دوری از اهل و عیال تکمیل کرد. از این منظر، زمانی اوج غربت امام (علیه‌السلام) ترسیم خواهد شد که صحنه‌ی تشیع پیکر مطهر امام رضا (علیه‌السلام) را به یاد آری که کسی از اهل و عیال حضرتش پای تابوت ایشان حضور ندارد و چه غربتی از این بیشتر که به جای خاندان امام رضا (علیه‌السلام)، مأمون پای تابوت حضرتش بر سر می‌زند (شوبکلایی، 1388: 28)."
این وجه مشترک (غم غربت) در حیات امام رضا (علیه‌السلام) و زندگی عزیزی که خود را جنگ‌زده‌ای ملول و آزرده‌دل می‌داند، شاعر را بر آن داشته است رنج سفر را از دیار غبارآلود مرزهای غرب ایران به بارگاه امن خراسان پذیرا باشد تا اندوه جانسوز مادران و پدران داغدار دیار غروب آهوان سوگوار را به عرض امام رضا (علیه‌السلام) برساند:

آمدم من آمدم من از غبار *** از غروبِ آهوانِ سوگوار (9/440).

زبان گویای شاعر، امام رضا (علیه‌السلام) را مورد خطاب قرار داده و مظلومیت بی‌پناه هموطنانش را در برابر گروه متجاوزان، در پوشش تشبیهی دقیق به تصویر می‌کشد. در ساختار این تشبیه تمام‌نما، دشمنان پلید این مرز و بوم، بسان صیادانی بی‌رحم متصور شده‌اند که مظلومیت مردم ایران را شکار غرور و زیاده‌خواهی خود کرده‌اند:

صیدِ صیادان بی‌رحمیم ما *** ضامن آهو! زبان فهمیم ما (2/441).

دردمندان مظلومی که در دنیای معاصر دست به دامن امام رضا (علیه‌السلام) شده‌اند، آهوان (پدران و مادران) و بچه‌آهوانی (کودکان) هستند که در اوج قساوت جهان‌خواران و مزدورانشان، قربانی غفلت آنها از لحظه‌های بی‌بازگشت زندگی شده‌اند:

آهوان شیرخوار تشنه لب *** آهوان زخم‌های نیمه شب (3/441).

افزون بر این، جشن ولادت خورشید خراسان در آسمان نگاه عزیزی آن‌چنان نورافشانی می‌کند که طبیعت را نیز به وجد می‌آورد تا جایی که آذینی از عشق بر خود می‌بندد و هر آنچه را که در آسمان و زمین است به میهمانی فرامی‌خواند. بر شکوه چنین محفلی که طبیعت در بزم میلاد امام رضا (علیه‌السلام) برپا کرده، رود همساز با گُل، نغمه‌ی شادی سر می‌دهد و نسیم معطر تبسم، از چشمان تیز باد به مشام می‌رسد:

باد بوی پونه می‌آرد ز کوه *** نم‌نمک پروانه می‌بارد ز کوه
رودها آواهای دلکش خوانده است *** گُل، سرودِ سرخِ آتش خوانده است
(9/438 و 1/439).

شاعر، کبودستان دل دردمند خویش را لبریز از شور و شوق به جشن میلاد پیشوایان دینی می‌داند و خود را مسافری مشتاق از اهالی عشق آباد (محبان ائمه اطهار (علیهم‌السلام)) معرفی می‌کند:

آن کبودستان، پُر از میلاد بود *** آن مسافر، اهلِ عشق آباد بود (2/439).

در زلال لحظه‌های میلاد خورشیدی که در آسمان فقاهت خراسان پرتوافشان است، شاخه‌های انبوه برکت، شبنم شادی می‌افشانند و فرشتگان لاله‌پوش، بال در بال یکدیگر، گرد حرم محبت آن حضرت چرخ می‌زنند و از فرط شوق، با لهجه‌ی سبز طراوت، نغمه‌پردازی می‌کنند:

سرخ‌پوشان، سبزخوانی می‌کنند *** شاخه‌ها شبنم‌فشانی می‌کنند (3/439).

در نگاه شاعر، زائرانی که همه‌ی وجودشان را به مشبک‌های ضریح بخشندگی امام رضا (علیه‌السلام) دخیل بسته‌اند، چشم به سیمای طلایی گنبدی دوخته‌اند که بارقه‌های اجابت را بر دل‌های آنان بازتاب می‌دهد:

گُنبدی اینجاست از روح طلا *** زائران قرنِ آتش الصلا (8/439).

گُنبد رؤیاهای شاعر در پهنه‌ی کویری سوزان واقع شده که خنکای چشمه‌هایش در شب، عطش را از لب آهوان تشنه برمی‌گیرد و رنج طاقت‌فرسای سفر را بر آنان هموار می‌کند:

گنبدی در چشمه‌های سردِ شب *** زائرانش، آهوان تشنه‌لب (9/439).

در حریم امن وصال به حرم مبارک امام رضا (علیه‌السلام)، دستان آرزومندان بی‌شماری از آهودلان بی‌پناه، روزنه‌های ضریح کرامت را محکم فشرده‌اند تا سایه‌ی اندوه خویش را در پرتو خورشید کرامت آن حضرت، مضمحل کنند، چون «نور الهی همان نور و شعله‌های ایمان و هدایت به عنوان «مصباح» است که در قلب انسان‌های کامل، شایسته و والا، از پیامبران و امامان گرفته تا مؤمنان... آشکار می‌گردد و فروغ هدایت از آن منتشر می‌شود» (جوان ملکوتی، 1386: 71). بنابراین، شاعر در نور ضریحی چنگ می‌زند که فولادش از ینابیع الحکمة «الله نُورُ السَّمَوَاتِ وَ الأَرضِ...» (نور / 35) شعشعه یافته است تا زخمه‌ای بر چنگ دل زند که به مصداق روایت جابر بن عبدالله از امیرالمؤمنین، علی (علیه‌السلام) «و لا غربیه، علی بن موسی است» (جوان ملکوتی، 1386: 68) که عزیزی خطاب به حضرتش می‌گوید:

ای تب عرفان! تنم را لمس کُن *** سایه‌ام را مضمحل در شمس کُن (3/436).

امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «اگر در زندگی دچار سختی و گرفتاری شدید، به وسیله‌ی ما از خدا کمک بگیرید» (مروجی طبسی، 1393: 181). بدین دلیل، خیل عظیم زائرانی که عاشقانه چون غزالان رو به سوی بارگاه ملکوتی امام هشتم (علیه‌السلام) در حرکت‌اند، به حدی است که شاعر، آنان را به انبوه ریگ‌هایی تشبیه می‌کند که به طرز زیبایی در دریای عظمت آن حضرت، شناورند. غزالانی که سر در گریبان درخواست‌های گوناگون فرو برده‌اند، بدان امید که پذیرفته و شکار دوست شوند:

ریگ دارد رو به دریا می‌رود *** این غزالستان چه زیبا می‌رود! (6/439).

ازدحام آهوان تشنه لبی (مشتاقان بی‌قرار) که بر لب چشمه‌ی جود و کرم امام رضا (علیه‌السلام) گرد آمده‌اند، چنان فراوان است که هر یک بیم آن دارند که در پیشتازی عشق‌ورزانه از رقیبان عقب بمانند و از نوشیدن جرعه‌های آب اجابت، بی‌نصیب شوند یا کمتر بهره گیرند:

آهوان تشنه لب! راهم دهید *** جرعه‌ای از چشمه‌ی ماهم دهید (1/440).

عزیزی، شاعرانی را که با خلوص نیت به امام رضا (علیه‌السلام) دل می‌سپارند و مروارید کلام خویش را نثار خصال والای آن حضرت می‌کنند، به کاهنانی تشبیه می‌کند که شراب عشق الهی می‌نوشند و زبان به عظمت آفتاب خراسان می‌گشایند:

زیر گُل‌ها، کاهنان (4) آفتاب *** شعر می‌نوشند همراه شراب (5/439).

زائران و دوستداران علی بن موسی الرضا المرتضی (علیه‌السلام) از جمله شاعر جان سوخته، احمد عزیزی، برآنند که حضرت، آهویی رمیده از مردی شکارچی را ضمانت کرده و به ایشان فرمودند: «ای مرد این آهو بچه‌هایی دارد که منتظرش هستند، بچه‌هایش گرسنه‌اند،... آهو به طرف امام رضا (علیه‌السلام) رفت، امام (علیه‌السلام) دستی روی سرش کشید،... دوباره ایستاد،... به آقا نگاهی کرد و رفت...» (یزدان‌بخش، 1385: 137). عزیزی با اعتقاد به این روایت، در ادامه‌ی شعرش به ضامن آهو التماس می‌کند که توفیق زیارتش را به شیفتگان عطا کند و غزالان بی‌پناه و بی‌کس را در مرتع بی‌خار مهر و محبت خویش مأوا دهد:

ضامنِ آهو! تو ما را بار ده *** مرتعی در جلگه‌ی بی‌خار ده (5/441).

نوری منقول از شعشعه‌ی کلام خورشید خراسان بر دهلیز دل صاحب‌کمالان می‌فرمایند: «هر کس مرا با دوری وطنم زیات کند، در روز قیامت در سه مورد به یاری او خواهم شتافت: هنگام توزیع نامه‌ی اعمال، هنگام عبور از پل صراط و در پای میزان» (عطاردی، 1368: 307). عزیزی با الهامی برخاسته از این روایت در پایان مثنوی معنوی خویش، امام رضا (علیه‌السلام) را ضامنی مطمئن برای شیفتگانی می‌داند که دل به او بسته‌اند و اعتبار ضمانت‌نامه‌ی آن حضرت را در حق آهوان بی‌پناه دنیای امروز، به رخ صیادان ستم‌پیشه‌ای می‌کشد که در پس لحظه‌ها به کمین آنها نشسته‌اند:

تو به ما حق حضانت داده‌ای *** تو به آهوها ضمانت داده‌ای (6/441).

نوآوری خوشه‌های تصویری مثنوی «مادرِ آهوان»

ماهیت ویژه‌ی شعر که بیش از هر نوع ادبی دیگر، عرصه‌ی ظهور عواطف و احساسات هنرمند است، موجب شده تا بیش از قصه، رمان، نمایش‌نامه و دیگر انواع ادبی، جایگاه اصلی تصویرپردازی قلمداد شود.
"تصویر به آن دسته از فعالیت‌های ذهنی گفته می‌شود که در فرآیند آفرینش هنری، در قوه‌ی خیال کشف می‌گردد. تصویر، عناصر بیگانه‌ی طبیعت را به هم پیوند می‌دهد و با ابداع حس و فهم مشترک، نسبت میان انسان و طبیعت را از سطح «این نه آنی» به سطح «این همانی» ارتقا می‌دهد. این سطح از صورت‌بندی‌های خیال، فقط زمانی گریبان شاعر را می‌گیرد که شاعر، منطق متعارف مکالمه و مفاهمه را فاقد قابلیت لازم برای حسی کردن معانی و مضامین شهودی و انتزاعی و تجارب ناب ببیند، لذا زبان را با انحراف هنرمندانه از هنجار منطق محاوره و منطق مکاتبه که مبتنی بر دلالت مطابقی و کارکرد ارجاعی است، خارج می‌سازد و در سطح کارکرد شاعرانه، بازسازی می‌نماید (مدرسی و یاسینی، 1388: 137)."
با نگاهی به مثنوی «مادرِ آهوان» از این منظر درمی‌یابیم که تکاپوی عمیق تخیل سیال احمد عزیزی در بهره‌برداری از امکانات زبانی و قابلیت‌های موجود در آن، به خلق تصاویری بدیع منجر شده که بسان جویباری روان در بسترهای کلام، جاری شده‌اند و خواننده را از ارتباطی صمیمی و سیال با شعر بهره‌مند ساخته‌اند. چون
"عاطفه در تصویر یعنی تزریق روح انسانی در اشیاء، یعنی تجسم حالات روحی و عاطفی مانند دلهره، غم، تشویش، شور و اشتیاق، عشق و نفرت در اشیاء و اجزاء تصویر. ... هنرمندان از آن رو که عاطفی‌اند با تخیل رابطه‌ی عمیق‌تری دارند. آفرینش صورت خیالی متعلق به عرصه‌ی هنر است، هنر یعنی اندیشیدن با صور خیالی (فتوحی، 1386: 54)."
در واقع باید گفت، تصاویر ذهنی شاعر در این مثنوی، امام هشتم (علیه‌السلام) را با بحران‌های سیاسی و اجتماعی امروزین همگام می‌کند و با فراخوان معنویت فرانمود شخصیت امام (علیه‌السلام) در فضای مه‌آلود عصر خویش، امام مهربانی‌ها را خطاب قرار می‌دهد تا با زبانی شِکوه‌آمیز، جلوه‌هایی از دردهای انسان معاصر را در میان بگذارد.
عزیزی در اثنای توصیف عظمت حضرت رضا (علیه‌السلام) و عرض ارادت خویش به شأن والای ایشان، با پرده‌برداری از تصاویر بدیع، توان انتقال کلام خویش را به مخاطبان افزونی می‌دهد، چون یکی از عواملی که به برجسته‌سازی کلام در شعر امروز یاری رسانده، کاربرد متفاوت و هنرمندانه‌ی زبان بوده که بخشی از آن با توسل به شگردهای گوناگون نوزایی در گستره‌ی معنایی تحقق یافته است. این شگردها با خصلت ابهام‌آفرینی در متن، درک سریع مخاطب را با درنگ مواجه کرده و پیش‌فرض‌های متعارف ذهن او را برهم می‌زنند. بنابراین «اصول، تکنیک‌ها و ضوابط شعری در هیچ زمانی از قواعد ثابت و تغییرناپذیر تبعیت نداشته است. در هر دوره‌ای، استعداد تبدیل شدن و تغییر کردن با شعر بوده و عرصه‌ی آن مجالی برای اعمال سلیقه‌های تازه از سوی شاعران بوده است» (جلیلی، 1387: 21) که تداعی‌های غیر منتظره‌ای را در ذهن ایجاد می‌کند. ذکر واژگان «سلطان» و «مسعود» در محدوده‌ی یک مصراع در بیت زیر، در نگاه نخست، نام «سلطان مسعود غزنوی» را برای خوانندگان تداعی می‌کند؛ این در حالی است که تأمل در ژرفای کاربرد واژگان در این بیت، با در نظر گرفتن سیاق محتوایی بیت‌های پیشین، به خوبی نشان می‌دهد که واژه‌ی «سلطان» به یکی از القاب امام رضا (علیه‌السلام) دلالت دارد و واژه‌ی «مسعود» اسم خاص نیست، بلکه در مفهوم وصفی خود به معنای خوشْ یُمنی و فرهندگی است:

یاد از آن سالی که شبنم، رود بود *** سالِ سلطان، سایه‌ی مسعود بود (5/431).

شاعر به تأثیر از شگرد شاعرانه‌ی «حس‌آمیزی» که از ترفندهای مورد علاقه‌ی شاعران معاصر است و در آفرینش «هنجارگریزی معنایی»، نقشی عمیق دارد و «می‌تواند ذهن و عواطف خواننده را به مسیری غیرقابل پیش‌بینی سوق دهد و او را به دریافت‌های غریب از امور عادی رهنمود سازد» (جلیلی، 1387: 81)، آفرینشی تازه در زبان هنری و ادبی مثنوی «مادرِ آهوان» ایجاد کرده است و در بیت زیر رعشه‌های مضطرب ترنم نیازهای شاعرانه را در گوش اجابت‌پذیر امام رضا (علیه‌السلام) زمزمه می‌کند، چنان‌که تلفیق غیر منتظره‌ی واژه‌ی «صدا» که محسوس حس شنوایی است، با فعل «دیدن» که محسوس حس بینایی به شمار می‌آید، افزون بر اینکه نمودی از برجستگی استعاره‌ی مکنیه را عرضه می‌کند، از آرایه‌ی زیبای حس‌آمیزی نیز چهره می‌گشاید:

ای صدا‍! لرزیدنِ ما را ببین *** زیر و بمِ رقصیدنِ‌ما را ببین (3/435).

شاعر در بیت زیر نیز، با پرده‌برداری از چند آرایه‌ی بدیع ادبی، زیبایی سیمای ظاهری امام رضا (علیه‌السلام) را این‌گونه به سرایش درآورده است:

ای میِ ایهام، چشم چون شبت *** گُل، مراعات النظیری از لبت (8/437).

ذهنیت خلاق شاعر از مجرای کاربرد دقیق گونه‌های تشبیهی و آگاهی از کارکرد معنایی آن در بیت، به کلام برجستگی خاصی بخشیده است که شرحی از آن در ادامه می‌آید:
- تشبیه بلیغی که در ترکیب «میِ ایهام» نمود یافته است؛
- همانندی سیاهی چشمان امام رضا (علیه‌السلام) به تاریکی شب که یکی از فواید آرایه‌ی تشبیه را در علم بیان، یادآوری می‌کند و همان زیبایی چشم سیاه در سنت ادبی است؛
- تشبیه مقلوب که در همانندی «گُل» به «لب» تجلی یافته است.
افزون بر این، از زیبایی‌های نهفته در بیت آن است که هوش سرشار شاعر، اصطلاح «مراعات النظیر» را که از زیبایی‌های علم بدیع به شمار می‌آید، در حوزه‌ی علم بیان وارد کرده و از آن در جایگاه ابزار یا ادات تشبیه بهره جسته است.
شأن و شوکت بی‌همتای امام رضا (علیه‌السلام)، در بیت دیگری نیز شاعر را بر آن می‌دارد تا با تکیه بر هنجارگریزی معنایی که شگردهای زبان ادبی در این رویکرد، «وظایف آشنای خود را رها می‌نمایند و به وظایفی نامتعارف روی می‌آورند تا شاعر را به اغراضی رهنمود سازند که ترکیبات عادی از رسیدن به آن اغراض، ناتوان هستند» (الصائغ، 1997 م: 136)، در یک آشنایی زدایی زبانی با بهره‌برداری از آرایه‌هایی چون: استعاره‌ی مکنیه و مصرحه در کنار صنعت بدیعی «جناس» و «تلمیح» به زبان شاعرانه خویش، جلوه‌ای ویژه بخشد:

نور طغیان کرد، نور طور کو؟ *** نغمه می‌بارد، گُل تنبور کو؟ (4/436).

شاعر در بیت مذکور با استفاده از شگردهای زیر با زیبایی زبان خویش و شخصی‌سازی آن یاری رسانده است:
1. «طغیان کردن نور»، نمایی کامل از سازه‌های استعاره‌ی مکنیه را در برابر خواننده ترسیم می‌کند؛
2. فعل «باریدن» در اینجا در معنای «منتشر شدن» نمودی از تحقق استعاره‌ی تصریحیه‌ی تبعیه را به مخاطب انتقال می‌دهد و به برجستگی زبان شاعر کمک کرده است؛
3. مراد شاعر از کاربرد واژگان «نور» و «طور» در کنار هم، بازتاب زیبایی صنعت بدیعی تناسب در کنار آرایه‌های علم بیان بوده است؛
4. «نور» و «تنبور» به سازواره‌ی تقویت موسیقی بیت کمک می‌کند، چون با هم، سجع مطرف می‌سازند که از عوامل ایجاد موسیقی در بدیع لفظی است.
آن‌گونه که می‌بینیم گرایش عمیق احمد عزیزی به گُریز از تصویرپردازی‌های تکراری و جنبش بی‌وقفه‌ی ذهن وی در خلق تشبیه‌ها و استعاره‌های بدیع در مثنوی «مادرِ آهوان»، طیفی مواج از تصاویر نوین نمادین را با مفهومی آیینی - ولایی به مخاطبان ارائه کرده است.

نتیجه‌گیری

مثنوی آیینی «مادرِ آهوان» احمد عزیزی نمادی است فراگیر از غم و اندوه بی‌پناهان ستمدیده و رنجور دنیای امروز که دردمندی احساس خویش را با توسل به نام مبارک امام رضا (علیه‌السلام) و همدردی با آن حضرت، مرهم می‌نهند. جریان مواج واژگان این مثنوی در بیت‌های آغازین، انبوهی از دردواره‌ها را در برابر دیدگان، شناور می‌سازد. دردهایی که از عمق لحظه‌های تنگ زندگی انسان معاصر سر برآورده‌اند و عزیزی، زبانی گویا برای ابلاغ شاعرانه‌ی آنها شده است. شاعر در ادامه، عشق و دلدادگی سرگشتگان آهوصفت و بی‌قرار را در آیینه‌ی سیمای تابناک معشوق خویش، امام رضا (علیه‌السلام)، به تصویر می‌کشد.
کجاوه‌ی اندوه عاشقان سینه‌چاکی که در مثنوی «مادرِ آهوان» رو به سوی معشوق نهاده است، سوار بر دوش واژگان، در بارگاهی فرود می‌آید که گنبد طلایی آن، بسان خورشیدی که بذر نور می‌افشاند، آسمان خراسان را منور کرده است. در سایه‌سار آسمان این شهر است که عزیزی نیز مانند دیگر شیفتگان آن امام همام (علیه‌السلام)، هستی خویش را به مشبک‌های ضریح مبارکش دخیل می‌بندد و حسرت سوزناک خویش را از جولان بی‌عدالتی بر زمین و رسوخ ناخالصی در نیت، به گوش آن حضرت می‌رساند.
در مجموع می‌توان گفت، این مثنوی، نغمه‌ی نمادین انسان امروزین است که در سکوت تلخ تنهایی و غربت، به امامی پناه برده که همانند مادری مهربان، دامن محبت بی‌شائبه‌ی خویش را از فرزندانش دریغ نمی‌کند. در حقیقت، شاعر در این مثنوی آیینی، مروری بر گذشته‌ای خوش دارد و تنهایی کنونی خویش و همنوعانش را با امامی در میان می‌گذارد که مرقدش از دیگر امامان دور شده و به نوعی به فراق از آنان مبتلا شده است. در این رهگذر، کاربرد ساختارهای خطابی استوار، بهره‌مندی از صور خیال، به ویژه تشبیه و استعاره در کنار استفاده‌ی معتدل از آرایه‌های لفظی، از ویژگی‌های بلاغی این مثنوی آیینی در بازتاب مؤلفه‌های شخصیتی امام (علیه‌السلام) و فرهنگ رضوی محسوب می‌شود.

پی‌نوشت‌ها

1. استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه 2. دکتری زبان و ادبیات عرب و مدرس دانشگاه
3. «باد» در اینجا می‌تواند نمادی از «دشمنی»، «کینه»، «حسادت»، «خشونت» و... باشد.
4. می‌توان گفت، این کاهنان، شاعرانی هستند که سروده‌هایشان را از واژگان ملکوتی، معطر کرده‌اند و با پرتویی از خصال ویژه‌ی امام رضا (علیه‌السلام)، عشق خود را به حقیقت و شعاع بی‌کران آن حضرت نمایان ساخته‌اند.

منابع :
آقاحسینی، حسین و زینب زارع، (1390). «تحلیل زیبایی‌شناختی ساختار شعر احمد عزیزی براساس کفش‌های مکاشفه». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال چهارم، شماره‌ی اول (پیاپی 11): 328-309.
ابن بابویه، محمد بن علی، (1338 ب). عیون اخبارالرضا (علیه‌السلام). مترجم محمدتقی اصفهانی، چاپ سوم، تهران: علمیه اسلامیه.
اکبری، منوچهر و صدیقه غلام‌زاده، (1391). «کارکردهای هنری و بلاغی کنایه در کفش‌های مکاشفه‌ی احمد عزیزی؛ سبکی بدیع در مضمون آفرینی». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال پنجم، شماره‌ی 1: 370-351.
اکرمی، میرجلیل و محمد خاکپور، (1390). «نقد و بررسی شعر نو آیینی پیش از انقلاب اسلامی». پژوهش‌های ادب عرفانی، سال پنجم، شماره‌ی سوم (پیاپی 19): 56-33.
الصائغ، وجدان عبدالله، (1997 م). الصورة البیانیة فی شعر عمر أبی ریشة. الطبعة الأولی، لبنان: دار مکتبة الحیاة، مؤسسة الخلیل التجاریة.
برهانی شهرستانی، محمدعلی، (1389). «زیارت امام رضا (علیه‌السلام) از دیدگاه فریقین». سفیر (فلسفه و کلام)، شماره‌ی 16: 159-157.
بهداروند، ارمغان، (1388). این روزها که می‌گذرد: زیباشناسی و سیر تحول شعر قیصر امین‌پور. چاپ اول، تهران: نقش جهان.
جلیلی، فروغ، (1387). آیینه‌ای بی‌طرح: آشنایی‌زدایی در شعر شاعران امروز. چاپ اول، تبریز: آیدین.
جوان ملکوتی، عبدالله، (1386). «بررسی حقیقت نور در عالم هستی از دیدگاه قرآن». علوم اسلامی (ادیان و عرفان)، سال دوم، شماره‌ی 6: 72-53.
حاتمی، سعید و فاطمه محققی، (1391). «بررسی سیمای زن در آثار احمد عزیزی». زن و فرهنگ، سال چهارم، پیاپی 14: 93-83.
شعبان‌زاده، مریم، (1390). «نگاهی به شعر احمد عزیزی» پژوهشنامه‌ی ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان (زبان و ادبیات فارسی)، سال پنجم، شماره‌ی 1 (پیاپی 8): 148-131.
شعبان‌زاده، مریم، (1392). «فناوری در زبان امروز: جستاری در تأثیر تکنولوژی بر شعر احمد عزیزی». پژوهشنامه‌ی فنون ادبی دانشگاه اصفهان، سال پنجم، شماره‌ی 1 (پیاپی 8): 140-123.
شوبکلایی، مسلم، (1388). «غربت‌های امام رضا (علیه‌السلام)». مربیان (فلسفه و کلام)، سال نهم، شماره‌ی 34: 36-22.
عزیزی، احمد، (1367). کفش‌های مکاشفه. چاپ اول، تهران: شقایق.
عطاردی، عزیزالله، (1368). اخبار و آثار حضرت رضا (علیه‌السلام). تهران: صدر.
فتوحی، محمود، (1386). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
محکی‌پور، علیرضا و وفادار کشاورز، (1390). «تأملی در زمینه‌های عاطفی شعر شاملو و ماغوط». مطالعات ادبیات تطبیقی، سال پنجم، شماره‌ی 17: 134-111.
مدرسی، فاطمه و امید یاسینی، (1388). «تحلیل تحول آرایه‌های زیباشناختی در شعر معاصر». پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، شماره‌ی 13: 162-137.
مروجی طبسی، محمدجواد، (1393). حکمت‌های رضوی. مترجم عباس پورعبادی، چاپ اول، قم: معروف.
ناطق، خجسته، (1384). «گفتگو با احمد عزیزی شاعر معاصر». روزنامه‌ی قدس، سوم خرد

کلماتی برای این موضوع

گنجینه ی بهترین شعرها اشعار حسین منزویبانـــــوی اساطیر غـــــزل های من اینست صد طعنه به مجنون زده لیلای من اینست گفتم گنجور مولوی دیوان شمس غزلیات غزل شمارهٔ ۴۴۱حامد هن دل نوشته ظاهراً خداوندگار غزل، سعدی شیرین سخن در جواب این غزل که بسیار در مرکز پژوهشها واژه های مصوب فرهنگستان زبان و …واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی شماره ٤٣٥٤٩ ١٠٤٧٨٢ تنبور ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزادتنبورتاریخچه تنبور کهن‌ترین ساز زهی زخمه‌ای است، به این معنا که اولین سازی می‌باشد که ریتم و صدا برای نسخه قابل چاپاین تاپیک به منظور ایجاد مرجعی برای دریافت و یا به اشتراک گزاری ‌های راه


ادامه مطلب ...

8 پیشنهاد برای پیشگیری از سوزش شبانه سر دل

جلوگیری از سوزش سر دل , ریفلاکس معده به مری

سوزش سر دل در صورت عدم درمان می تواند منجر به بروز اختلالات خواب شود

 

سوزش سر دل همان احساس ناراحت کننده ای است که معمولا در قفسه سینه شروع می شود و ممکن است به گلو نیز گسترش یابد. این ناراحتی اغلب هنگام شب رخ می دهد.

اگر شما هم به این عارضه مبتلا می شوید، بدانید که تنها نیستید بیش از 70 درصد از افراد مبتلا به ریفلاکس معده به مری هستند و ممکن است از درجاتی از سوزش سر دل هنگام شب رنج ببرند.

 

سوزش سر دل در صورت عدم درمان می تواند منجر به بروز اختلالات خواب و بروز خستگی در روز شود. با این حال پیشنهادهایی برای کاهش علائم این عارضه وجود دارد:

 

مصرف زودهنگام وعده شام: برای جلوگیری از سوزش سر دل، حداقل سه ساعت قبل از خواب وعده شام را میل کنید تا بدن تان زمان زیادی را برای هضم غذا داشته باشد. البته پیشنهاد دیگر این است که بالافاصله بعد از صرف شام، نخوابید و چندین قدم پیاده روی کنید.

 

مصرف مواد غذایی کم چرب: چربی زیاد، آهسته تر از پروتئین یا کربوهیدرات از معده خارج می شود. یک شام معمولی باید حدود 600 کالری به بدن شما برساند و میزان چربی آن تنها 13 تا 16 گرم باشد. علاوه بر این محدود کردن مصرف چربی خود راهی برای کنترل وزن است. چون افزایش وزن در ابتلا به سوزش سر دل نقش زیادی دارد.

 

دوری از استرس: داشتن استرس باعث سوزش معده و فهمیدن آن می شود. ممکن است دچار برگشت اسید معده به طور خفیف باشید و اصلا متوجه این برگشت اسید نباشید، ولی استرس آن را برای شما واضح می کند. می توانید با کم کردن استرس و تغییر شیوه زندگی، از برگشت اسید معده جلوگیری کنید.

 

خوابیدن به سمت چپ: برای جلوگیری از سوزش سر دل در شب هنگام، به سمت چپ بخوابید چون خوابیدن به سمت راست علائم شما را بدتر می کند. از چند بالش یا کوسن برای نگه داشتن خود در این حالت در طول شب استفاده کنید.

 

سر خود را بالا نگه دارید: موقع خواب، 10 تا 12 سانتیمتر سر خود را بالا ببرید تا فشار کمتری بر معده وارد شود و از برگشت اسید معده به مری جلوگیری گردد.

 

انتخاب لباس های راحت: استفاده از لباس های خیلی تنگ سوزش سر دل هنگام شب را بدتر می کند و آن هم با افزایش فشار بر روی شکم. انتخاب یک لباس سبک و گشاد در تمام طول شب برای پیشگیری از این عارضه مهم است.

 

صرف نظر کردن از قهوه: نوشیدنی های گازدار که عامل ایجاد نفخ هستند، الکل که باعث آزاد شدن اسفنکتر می ‌گردد، تمام نوشیدنی های حاوی کافئین (قهوه، چای، کوکاکولا)، نعناع، مرکبات و غیره باید برای جلوگیری از سوزش سر دل در هنگام شب، کنار گذاشته شوند. در عوض برای به تعویق انداختن بازگشت اسید معده، یک لیوان بزرگ آب بنوشید. پرهیز از سیگار نیز مهم است چون ممکن است سیگار کشیدن باعث ترشح بیشتر اسید معده و شل شدن و باز ماندن اسفنگتر تحتانی مری می شود.

 

دقت در انتخاب زمان ورزش: ورزش برای سلامت عمومی بدن خوب است، اما اگر بعد از غذا خوردن، ورزش کنید، علائم سوزش معده شروع شده و باعث برگشت اسید معده به مری می شود. اگر شما مستعد سوزش معده هستید، ورزش هایی مانند دراز و نشست را زیاد انجام ندهید، زیرا این ورزش ها مثل لباس تنگ، باعث افزایش فشار بر شکم می شوند.

منبع:jamejamonline.ir


ادامه مطلب ...

زخمه‌ای بر چنگِ دل

[ad_1]

شعشعه‌ی خورشید خراسان بر مثنوی «مادر آهوان» احمد عزیزی

چکیده

ادبیات شیعی با پرداختن به مضامین مذهبی و برخورداری از جایگاهی ویژه در نزد محبان خاندان عصمت و طهارت (علیهم‌السلام) به جریانی پویا و پرشور مبدل شده است تا آموزه‌های آیینی - ولایی را با نگاهی اخلاقی - تربیتی و با زبانی هنری و مؤثر به نسل‌های نیازمند به آبشخور علم و اخلاق معصومین (علیهم‌السلام) انتقال دهند و باورهای اهالی شیعه را به سوی آرمان‌های اصیل و متعالی این راهنمایان به کمال انسانی، بهتر و بیشتر رهنمون سازند. از این منظر، در غربت قرنی که فریاد رسای فغان از رنجوری، گُنگ‌ترین آواز آدمی است و خوشه‌های امید در سکوتی تلخ، دَم از ناباروری می‌زنند و تبخالی از پژمردگی بر لبانشان منقش است، احمد عزیزی دل به امامی بسته است که بارگاه مقدس او مأمنِ بی‌پناهانی است که آهوی دل دردمند خویش را در جلوه‌های بی‌خار ادراکش، رها کرده‌اند و از پس ابرهای نیایش، چشم به باران اجابتی دوخته‌اند که خشکسالی لبخند آنان را طراوت بخشد. این نوشتار با نگاهی توصیفی - تحلیلی به مثنوی «مادر آهوانِ» احمد عزیزی، به این پرسش پاسخ داده که سیمای امام رضا (علیه‌السلام) در آیینه‌ی اندیشه‌ی این شاعر متعهد چگونه بازتاب یافته است؟ براساس یافته‌های بررسی حاضر، این مثنوی نمادین، آوای سرگشتگی بی‌پناهانی است که هستی خویش را در تنگنای تنهایی و غربت به ضریح کرامت امام رضا (علیه‌السلام) دخیل بسته‌اند تا سوز دل دردمند خویش را از ستم‌پیشگی خودکامگان روزگار، با آن حضرت در میان نهند.

مقدمه

ادبیات، جلوه‌گاهِ اندیشگی یک قوم و تصویری روشن و تمام‌نما از فرهنگ آن است که در اعماقش می‌توان به نظاره‌ی باورهای معنوی و آرمانیِ تفکر آدمی نشست و زمینه‌های مشترک انسانی از قبیل حق‌پرستی، عدالت، آزادی، شهامت، جوانمردی و... را استخراج کرد. در این رهگذر، ادبیات ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی به سبب ماهیت مذهبی خود، زمینه‌ی بروز و حضور دین و ارکان و جزئیات مربوط به آن را در عرصه‌ی کلام منثور و منظوم فراهم کرده، به اقناع عواطفِ اعتقادی مردم پرداخته و ارزش‌های دینی، جزئی جدایی‌ناپذیر از حیات آنان شده است. به تعبیر دیگر می‌توان گفت، هر متن منثور یا منظومی که به نوعی با احساسات مذهبی مردم پیوند داشته و تداعی‌گر جریان زندگی پیشوایان دینی باشد، برای مخاطبانی که چشم به این وادی دوخته‌اند، پسندیده می‌شود.
ادبیات آیینی از نظر ساختار بیرونی، نمای ظاهری و کاربرد انواع شگردهای هنری و آرایه‌های لفظی و معنوی، با دیگر گونه‌های ادبیات، تفاوتی ندارد. در حقیقت، آنچه ادبیات آیینی را از انواع دیگرِ ادب متمایز می‌سازد، مفاهیم معنوی و پیام درونی آن است. ماهیت ویژه‌ی شعر آیینی که بیش از هر نوع ادبی دیگر، عرصه‌ی ظهور عواطف و احساسات مذهبی شاعر است، موجب شده تا مسلمانان بیش از دیگر انواع ادبی، از آن استقبال کنند. از این منظر، پرداختن به موضوع سیمای ائمه (علیهم‌السلام) در آثار منظوم شاعران، از زیرمجموعه‌های ادبیات آیینی به شمار می‌رود.
شعر معاصر با تأثیر از آموزه‌های دینی، به قاموسی بی‌کران از واژگان مبدل شده که سیمای ائمه (علیهم‌السلام) و رخدادهای زندگی آنان را در پوششِ زیباترین اوصاف عرضه می‌کند. این فرآیندهای توصیفی در شعر امروز برخلاف گذشته، منحصر به اوصاف تکراری نیست، بلکه رفتار، کردار و منش مهرورزانه‌ی این بزرگان با رویکردی دیگرگون و تازه مورد تأکید و اشاره قرار گرفته است. به عبارت دیگر، شیوه‌ی تصویرگری شاعران معاصر و نوع نگاهشان به خاندان عصمت و طهارت (علیهم‌السلام)، به سمتی رفته که با تصویرپردازی‌های مرسوم گذشته متفاوت شده است. در حقیقت باید گفت که شاعران امروز با سوق دادن محورهای جدید صور خیال در خدمت سجایای بزرگان عصمت و طهارت (علیهم‌السلام)، سیمایی نوین از شخصیت آنان ارائه می‌دهند.
شعر احمد عزیزی گستره‌ی فریاد رسای فغان از رنجوری انسانی است که در پستوی هزارتوی زندگی ماشینی امروز اسیر شده و غم غربت، آوازه‌ی بی‌پناهی خویش را در پارچه‌ی سبزی به امامی دخیل می‌بندد که عطرآگینی سرزمین خراسان سرشار از کرامت‌های معنوی و فضائل اخلاقیش است. هنگامی که خوشه‌های امید، دَم از ناباروری می‌زنند و تبخالی از پژمردگی بر لبان انسان معاصر منقش است، احمد عزیزی دل به امامی بسته که بارگاه مقدس او مأمنِ بی‌پناهانی است که آهوی دل دردمند خویش را به پناه امن حضورش سپرده‌اند و از پس ابرهای نیایش، چشم به باران اجابتی دوخته‌اند که خشکسالی لبخند آنان را طراوت بخشد. بررسی بازتاب جلوه‌هایی از سیمای امام رضا (علیه‌السلام) در مثنوی «مادر آهوان» احمد عزیزی، شاعر متعهد معاصر، موضوع بررسی پیش رو است که نگارندگان با نیت و هدف گشودن پنجره‌ای بر روی محبان راستین امام هشتم (علیه‌السلام)، انگیزه‌ی ادامه و تکمیل پژوهش‌هایی از این دست را فراروی اهالی ذوق، اندیشه و قلم قرار می‌دهند.
هدف این نوشتار، واکاوی شعر آیینی احمد عزیزی با تکیه بر «رضویات» شاعر است که اهمیت و ضرورت انجام چنین پژوهشی علاوه بر تبیین جلوه‌های فرهنگ معنوی رضوی در شعر شاعر و بازتاب نوع نگاه هنری و شاعرانه‌ی او به این موضوع در شعرش، دانش‌پژوهان نوقلم را به الگویی مناسب برای بررسی موضوع «شعر ولایی» شاعران معاصر که در باورهای مذهبی مردم جایگاه مهمی دارد، رهنمون خواهد بود.

روش

بررسی حاضر، با نگاهی توصیفی - تحلیلی به مثنوی «مادر آهوان» احمد عزیزی، به این پرسش پاسخ داده که سیمای امام رضا (علیه‌السلام) در آیینه‌ی اندیشه‌ی این شاعر متعهد چگونه بازتاب یافته است؟ بنابراین یافته‌ها گویای آن است که این مثنوی نمادین، گستره‌ی آوای سرگشتگی بی‌پناهان و نجوای جانسوز جویندگانی است که هستی خویش را در تنگنای تنهایی و غربت، به ضریح کرامت امام رضا (علیه‌السلام) دخیل بسته‌اند تا سوز دل دردمند خویش را از ستمگران خودکامه‌ی روزگار، با آن حضرت در میان نهند. ارجاع درون‌متنی بیت‌های شاهد مثال در متن مقاله به مجموعه‌ی شعری کفش‌های مکاشفه احمد عزیزی به سال 1367 بوده، عدد سمت راست نمایشگر شماره‌ی صفحه و عدد سمت چپ نمایشگر شماره‌ی بیت است.

پیشینه

در گستره‌ی شعر احمد عزیزی، پژوهش‌هایی انجام شده است که عبارت‌اند از: «نگاهی به شعر احمد عزیزی» از مریم شعبان‌زاده (1390)؛ «فناوری در زبان امروز: جستاری در تأثیر تکنولوژی بر شعر احمد عزیزی» از مریم شعبان‌زاده (1392)؛ «کارکردهای هنری و بلاغی کنایه در کفش‌های مکاشفه‌ی احمد عزیزی، سبکی بدیع در مضمون آفرینی» از منوچهر اکبری و صدیقه غلام‌زاده (1391)؛ «بررسی سیمای زن در آثار احمد عزیزی» از سعید حاتمی و فاطمه محققی (1391)؛ «تحلیل زیبایی‌شناختی ساختار شعر احمد عزیزی براساس کفش‌های مکاشفه» از حسین آقاحسینی و زینب زارع (1390)؛ اما پژوهش در مثنوی نمادین «مادر آهوان» در مجموعه‌ی شعری کفش‌های مکاشفه‌ی شاعر مسکوت مانده است. امید که بررسی حاضر به کشف لایه‌هایی از زیبایی مفاهیم و واژگان نمادین این سروده نائل آمده باشد.

خلاصه‌ی زندگی احمد عزیزی و آثارش

احمد عزیزی در سال 1337 در شهرستان سر پل ذهاب به دنیا آمد. پدرش از شعرای کرمانشاه بوده و اشعاری در مدح ائمه اطهار (علیهم‌السلام) سروده است (ناطق، 1384: 5). وی در کودکی، خواندن و نوشتن را بدون داشتن معلم و تنها از روی کنجکاوی، تأمل و دقت از نوشته‌های روی تابلوها و اسامی خیابان‌ها و... به خوبی فراگرفت. عزیزی، قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به دعوت شمس آل احمد به تهران آمد و موفق به دیدار آیت الله مطهری شد. وی با آغاز جنگ تحمیلی، همراه خانواده به تهران مهاجرت کرد و برای مدتی ساکن شهرستان «نور» شد، سپس در تهران اقامت گزید و به همکاری با روزنامه‌ی جمهوری اسلامی پرداخت و سرانجام شاعر جریان‌ساز شعر انقلاب اسلامی شد و آثار ارزنده‌ای در شعر در قالب غزل، مثنوی، رباعی، دوبیتی، شعر نو و نیز آثاری در نثر به زبان شطح که همگی این آثار، جایگاه ویژه‌ای در ادب فارسی دارند.
جایگاه عزیزی را در شعر معاصر می‌توان مرهون مثنوی‌های پُرشور و شطحیات زیبای وی دانست. ذهنیت عزیزی در مثنوی‌هایش چون مولوی، سرشار از جلوه‌هایی است که دریایی از معانی را در ساحل نگاه مخاطبان می‌نمایاند. چنان‌که گفته شد، عزیزی آثار منظوم و منثور ادبی متعددی را آفریده و اشعارش آمیزه‌ای از مسائل عرفان اسلامی و کارکردهای اجتماعی است که تمجید و گرامیداشت سیمای اهل بیت عصمت و طهارت (علیهم‌السلام) در بیشتر آثارش موج می‌زند و به تعبیری، «حوزه‌ی تداعی معانی در شعر او، متأثر از فضانمایی‌ها در حوزه اطلاعات عرفانی، ادبی، فلسفی و مذهبی است» (شعبان‌زاده، 1390: 131).
عزیزی در اواخر سال 1386 تاکنون به علت بیماری در بیمارستان بستری شده است. برخی از آثار این شاعر جریان‌ساز انقلاب اسلامی عبارت‌اند از: باران پروانه، رودخانه‌ی رؤیا، خوابنامه و باغ تناسخ، ملکوت تکلم، ترجمه‌ی زخم، شرجی آواز، روستای فطرت، کفش‌های مکاشفه و سیل گُلِ سرخ.

نگاهی به شعر آیینی و قلمرو موضوعی آن در شعر معاصر

همان طور که اشاره شد، ادبیات شیعی با پردازش مضامین مذهبی و بهره‌مندی از جایگاهی ممتاز در نزد مردم، به جریانی پویا و پرشور مبدل شده که باورهای اهل تشیع را به سوی آرمان‌های اصیل و متعالی سوق داده است. از میان قالب‌های ادبی، داستان و شعر از برجسته‌ترین ابزارهایی به شمار می‌آیند که از دیرباز برای بازتاب مضامین مرتبط با ادبیات آیینی شیعه، کاربردی ویژه یافته‌اند.
در تعریف شعر آیینی اختلاف‌نظر وجود دارد. با این حال، اگر بخواهیم توصیفی جامع از این نوع ادبی داشته باشیم باید بگوییم، «شعر آیینی به گونه‌ای شعر متعهدانه گفته می‌شود که از جهت معنوی و محتوایی، صبغه‌ی کاملاً دینی دارد و از آموزه‌های وحیانی، فرهنگ عترت و ولایت و تاریخ اسلام سرچشمه می‌گیرد» (اکرمی و خاکپور، 1390: 38). به بیان دیگر، شعر آیینی، به شعری اطلاق می‌شود که دربردارنده‌ی آموزه‌های دینی، باورهای آسمانی، ارزش‌های اخلاقی و خصال رفتاری باشد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران،
"خواست‌های انقلابیون که از تفکرات متفاوتی سرچشمه می‌گرفت، در کانونی به نام «جمهوری اسلامی» متمرکز گردید و «مذهب» به عنوان نماد اصلی این انقلاب، پیشرو جنبه‌های آرمانی و اعتقادی اجتماع انقلابی شد. در این روند، شعر نیز که از جمله مهم‌ترین قالب‌های ابراز تغییرات است، عرصه را برای پاسداشت اعتقادات آرمانی و ایدئولوژیک انقلابی مغتنم شمرد و شاعران تلاش خود را برای تبیین اهداف پیش روی این اجتماع مصروف داشتند (بهداروند، 1388: 172)."
در چنین فضایی، شاعرانی که با پایبندی به آموزه‌های اسلامی، به سرایش مضامین دینی گرایش یافتند، برای شعر آیینی یا مذهبی به لحاظ موضوع‌هایی که دنبال می‌کرد، انواع گوناگونی قائل شدند که برخی از آنها عبارت‌اند از:
1. شعر «توحیدی» یا «کبریایی»؛ می‌توان آن را شعر «نیاشی» و «عرفانی» نیز نامید. چنین شعری، دربردارنده‌ی مضامین مرتبط با پرستش و نیایش ذات ربوبی است و به خالق هستی اختصاص دارد.
2. شعر «ماورایی»؛ به توصیف مفاهیمی می‌پردازد که هویتی قدسی و فرازمینی دارند. از مضامینی که در این حوزه به سرایش درمی‌آیند می‌توان به موضوع‌هایی از قبیل: حکمت، معرفت، عدالت، بصیرت، فضیلت، کرامت، بردباری، معنویت، شرافت، متانت و... اشاره کرد.
3. شعر «مقاومت» و «رهایی»؛ شاعر در آن، به رهایی انسان از بندِ دشمن درونی یعنی «شیطان»، «نفس» و «هواهای نفسانی» و نیز آزادی از اسارت دشمنان بیرونی یعنی «دشمنان سلطه‌گر و خودکامه» می‌پردازد. این‌گونه شعر را از آن جهت که با هدایت‌گری، انسان را از خاک به افلاک می‌کشاند، می‌توان در زمره‌ی شعر «ماورایی» به شمار آورد.
4. شعر «ولایی»؛ از نظر موضوع، به خاندان عترت و طهارت (علیهم‌السلام) اختصاص دارد و سخنان و خصال اخلاقی آنان را بازتاب می‌دهد.
5. آن‌گونه که دیده می‌شود در تعریف شعر آیینی اختلاف‌نظرهایی وجود دارد و در یک جمع‌بندی کلی می‌توان گفت:
"آن دسته از اشعاری که به مقوله‌های قدسی و ملکوتی از قبیل توحید، خداپرستی، توصیف ذات باری تعالی و نیایش و ستایش خداوندی می‌پردازد یا اشعاری که در قلمرو تزکیه و تهذیب نفس انسانی سروده و نیز سروده‌هایی که در مناقب و رثای معصومین (علیهم‌السلام) تحت عنوان شعر «ولایی» ساخته می‌شود، شعر «آیینی» یا «مذهبی» نام دارد (اکرمی و خاکپور، 1390: 38)."
با این حال، نگارندگان در این نوشتار، ضمن توجه به افتراق آراء، سروده‌های آیینی معاصر را بر مبنای اشعار «ولایی» و با تکیه بر دل‌گویه‌های رضوی احمد عزیزی در مثنوی «مادرِ آهوان» بررسی کرده‌اند.

درآمدی بر دردواره‌های شاعرانه در مثنوی «مادرِ آهوان»

رهیافت‌های ذهنی احمد عزیزی در ابیات آغازین مثنوی «مادرِ آهوان»، همگام با درون‌مایه‌ی سایر بیت‌هایی که عصاره‌ی شیرین نام مبارک امام هشتم (علیه‌السلام) را در کام مخاطبان فرو می‌ریزند، حرکت می‌کند. در این مسیر، قابلیت نمادینِ پاره‌ای از واژگان، چشم‌اندازهای حسرت‌آمیزی را از دردواره‌های شاعری رنجور ارائه می‌دهد که با تمسک به وجود مقدس امام رضا (علیه‌السلام)، در پی آن است تا اندکی از اندوه جانکاه خویش را بکاهد. این مثنوی از منظر تأویلی، حدیث دل‌خستگی‌های امروزین شاعری است که در تلاطم عاطفی واژگان با کاربرد ایجازهای هنری، گستره‌ای پهناور از دلبستگی و تعلق‌خاطر خویش را نسبت به آفتاب هشتم آسمان ولایت در معرض نگاه خوانندگان قرار می‌دهد.
در سکوت تلخ لحظه‌های سنگین غربت، غریو دلتنگی‌های احمد عزیزی، سوار بر بال خسته‌ی واژگان بی‌قرار، به سوی امامی رهسپار می‌شود که همچون خورشیدی تابان، بر گستره‌ی آسمان پهناور خراسان پرتوافشانی می‌کند. نغمه‌ی سبز دل‌دادگی به امام رضا (علیه‌السلام) در پهنه‌ی خرم ادراک و شعور عزیزی آن‌گونه طنین‌انداز شده که وی را از خود بی‌خود کرده تا جایی که شاعر، در تصویری زیبا، از محنت دلبستگی و حقیقت عشق‌ورزی خویش به عنوان یکی از شیفتگان امام (علیه‌السلام) این‌گونه پرده‌برداری می‌کند:

ای بهارِ خُرمِ ادراکِ من *** مادرِ مریم‌نشینِ پاکِ من
کاش شیرِ گُل نمی‌دادی مرا *** کاش در شبنم نمی‌زادی مرا
قتل‌گاهِ عطر شد پیراهنم *** سوخت از این عشق مورثی تنم
کاش می‌خوابید در من این خروش *** من نمی‌بردم ازین پس رنج هوش (1-4/429).

در بوستان خشک و خزان‌زده‌ی عشق احمد عزیزی، رنجِ فراق از امام رضا (علیه‌السلام) بسیار سخت و جانکاه است و رطوبت هیچ شبنمی نمی‌تواند از سوز این جدایی بکاهد تا مرهمی بر دل دردمند وی بنهد:

رو به هر شب در گشودن مشکلست *** عشق را از نو سرودن مشکلست
مشکلست این داغ را شبنم زدن *** در خزانِ عشق از گُل دَم زدن (3/430-2).

عزیزی با شِکوه از خِردگریزی نسل امروزین در فاصله گرفتن از ارزش‌های معنوی، بی‌مبالاتی سبک‌اندیشان باورستیز را در بی‌حرمتی به مقدسات مردم و توسل نکردن آنان به ائمه اطهار (علیهم‌السلام) را این‌گونه می‌سراید:

از خرد جز بوته‌ای نارس نماند *** از عزاداران عرفان کس نماند (6/430).

از آنجا که «متن در ژرف‌ترین لایه‌ی معنایی خود به آیینه‌ای بدل می‌شود که آسیب‌ها و نژندی‌های روانی آفریننده‌ی خود را باز می‌تاباند» (یاوری، 1374: 24)، احمد عزیزی با یادآوری ضمنی خاطره‌های شیرین کودکی خویش در سفرهای زیارتی به دیار خراسان، حسرت زندگی در سالیانی را تداعی می‌کند که مردم با اعتقاد وصف‌ناپذیر خود در برابر ناملایمات روزگار، به ادعیه‌ی قرآنی پشت گرم بوده‌اند:

یاد از آن سالی که رو در روی باد (3) *** غرس می‌کردیم باغ «إن یکاد» (6/431)

عزیزی، با انتقاد از ظاهرپرستان امروزین که در بند تعلق‌های کاذب مادی، روزگار می‌گذرانند و هم خود در زیارت امام رضا (علیه‌السلام) سهل‌انگاری می‌کنند و هم باورهای مردم را به تمسخر می‌گیرند، آنان را کورباطنانی می‌داند که پستی پیشه کرده‌اند و چشم بر عظمت آن حضرت بسته‌اند:

وای بر این مردم ظاهرپرست *** وای بر این کورباطن‌های پست (1/434).

شاعر در ادامه با بهره‌برداری از دو استفهام تأمل‌برانگیز و بیدادگر که دربردارنده‌ی مفهومی عتاب‌آلود و تحریک‌آمیز است، منکران خورشید خراسان را که در میان ظلمت مهیب گمراهی دست و پا می‌زنند و سعادت زیارت بارگاه مقدس آن حضرت را نمی‌یابند، این‌گونه ملامت می‌کند:

رو به ظلمت در گشودن تا به کی؟ *** منکر خورشید بودن تا به کی؟ (1/435).

شور و اشتیاق توصیف‌ناپذیر عزیزی به امام هشتم (علیه‌السلام)، چنان شاعر را شیفته کرده که تمام خوشه‌های هستی خویش را در پیوند با وجود مبارک آن حضرت احساس می‌کند. پیوندی که در آن، تبسم زیبای امام (علیه‌السلام)، مهریه‌ی شاعری قرار گرفته که عنان دل از دست داده و خود را چون دوشیزه‌ای پنداشته که در آرزوی لبخند رضایت دل حضرت، به عقد سلطان خراسان درآمده است:

من تمام خوشه‌ام پیوندِ توست *** پشت عقدِ مِهرِ من لبخند توست (5/435).

شاعر، امام رضا (علیه‌السلام) را همیشه در کنار خود حس می‌کند، چون اعتقاد دارد معصومین «در همه حال مترقب رفتار و گفتار ما هستند و در حال ممات هم ارواح ملکوتیشان ناظر بر اوضاع و احوال ماست، ما را می‌بینند، کلام ما را می‌شنوند، سلام ما را جواب می‌دهند و به خواست و نیازهای ما توجه می‌کنند» (برهانی شهرستانی، 1389: 159). گویی آن حضرت، همگام با کاروان لحظه‌های شعر و شاعری وی گام برمی‌دارد و طنین روشنی است که نغمه‌های رنجوری وی را از آن سوی کوه، پژواک می‌دهد:

کاروانِ لحظه‌های من تویی *** آن ورِ کوه صدای من تویی (8/435).

دل‌گویه‌های شاعر با امام رضا (علیه‌السلام) در مثنوی «مادرِ آهوان»

می‌توان ادعا کرد، عصری که در آن زندگی می‌کنیم:
"عصر سیطره‌ی دغدغه‌های ذهنی بر روان انسان است که منجر به ایجاد انفعال و بروز حالات عاطفی گوناگونی از قبیل یأس و امید، مهر و کین، شادی و اندوه و شگفتی شده است. به همان اندازه که شخصیت انسان‌ها با یکدیگر تفاوت دارد، کیفیت بروز این عواطف نیز متفاوت است. این حالات که بیانگر ویژگی‌های درونی و روانی شخص بوده، در شعر و ادبیات به طرز نمایان‌تری انعکاس یافته است (محکی‌پور و کشاورز، 1390: 111)."
از این منظر، مثنوی «مادرِ آهوان» مجالی مناسب برای بیان دل‌گویه‌های دردمندانه‌ی احمد عزیزی با امام رضا (علیه‌السلام) فراهم آورده که از راه پیوند با لایه‌های پنهان و پیدای زندگی امروزین، جلوه‌ای ویژه یافته است. می‌توان گفت، دردی که پیکره‌ی این مثنوی اندوهبار را رنجور کرده و بر چهره‌ی احساس مخاطبان، خراشی از غم کشیده، دردی عمیق است که بر دوش انسان معاصر سنگینی می‌کند و شاعر را به درد دل با امام هشتم (علیه‌السلام) واداشته که،
"اگرچه حرم امام رضا (علیه‌السلام) حرم امام رئوفی است که کریمانه عنایت می‌کند؛ اما معرفت کامل به مقام ولایت در درک صحیح مقام ولایی ایشان است. اگر به این مقام نزدیک شوی، درخواهی یافت که در حریم ولایت امام رضا (علیه‌السلام) - که... تمام عالم امکان است - جایی برای گنه‌کاری نیست و آنگاه بر غربت امام رضا (علیه‌السلام) خواهی گریست که به حکم لطف و رأفت خویش، بر سر زائرانی دست محبت می‌کشد که گاه فراموش می‌کنند در حریم ولایت گناه ممنوع است، چه رسد به حریم حرم (شوبکلایی، 1388: 32-31)."
عزیزی در تنهایی مهیب روزگار مغرور که فریاد بلند بیداد از رنجوری، چون زمزمه‌ای گُنگ و نامفهوم شده، به امامی دل‌خوش کرده که بارگاه مقدس او اجابت‌گاه دعای بی‌پناهانی است که آهوی دل دردمند خویش را در گستره‌ی مهربانی‌های آن رها کرده‌اند. در چنین ساحتی، اندوه حسرت‌آمیز عزیزی بر سرگشتگی‌های امروزین آدمی، آن‌چنان وی را افسرده خاطر کرده که این‌گونه زبان به شِکوه می‌گشاید و ضامن آهو را به یاری می‌طلبد:

می‌چکد از سینه‌ام خون نفس *** ضامن آهو! به فریادم برس (5/440).

تجارب ناگوار زندگی و عوامل ناخوشایندی که از بی‌مهری‌های پیرامونی در ژرفای وجدان عزیزی رسوخ کرده، اندیشه‌ی وی را به سمتی سوق داده که دردهای خویش را با امامی در میان بگذارد که بارگاه اجابتش در سرزمین مادریش قرار دارد. جریان ندای عریان و بی‌شائبه‌ی شاعر در مثنوی «مادرِ آهوان» با سلطان خراسان آن‌چنان دوستانه در حرکت است که خوانندگان را در صمیمیت سیال خود شناور می‌کند و نیز تلمیحی پنهان به حدیث قدسی سلسلة الذهب دارد که فرمود: «منم خدایی که خدایی جز من نیست، پس مرا پرستش کنید. هر کس از شما که بیاید و شهادت (لا اِلهَ اِلاَّ اللهَ) را با اخلاص بگوید، وارد قلعه و حصار من شده است و هر کس که داخل در قلعه و حصار من بشود از عذاب من ایمن خواهد بود» (ابن‌بابویه، 1338 ب، ج 2: 375). شیخ صدوق در ادامه‌ی این حدیث می‌گوید: «چون مرکب ایشان [امام رضا (علیه‌السلام)] به حرکت درآمد، حضرت ندا دادند: «وَ بِشُروطِها و اَنا مِن شُروطِها» و شیخ در توضیح آن نوشته که از شروط آن اقرار به امامت حضرت رضا (علیه‌السلام) است. به این معنی که امامی از جانب خداوند عزوجل بر بندگان اوست و اطاعت از او بر بندگان واجب است» (همان) و شاعر جان‌آگاه ما «گل الهام» شاعرانگی خویش را محصول «بذر کرامت» امامی می‌داند که از سرچشمه‌های فیض آبشخور دارد، چنان‌که می‌گوید:

ای گُلِ الهامِ من از بذرِ تو *** ای تمامِ لاله‌هایم نذرِ تو
من هم از آداب دانانِ توأم *** از زیارتنامه‌خوانان توأم
جاری‌ام کُن جاری‌ام کُن در جمال *** ختم کُن قلب مرا با خط و خال (4/436-2).

مثنوی «مادرِ آهوان» سرگذشت تلخ انسانی منتقد بوده که محکوم است مرگ همنوعان بی‌گناهش را در عصری سیاه و شوم به نظاره بنشیند. شاعر در تنگنای سنگین چنین لحظه‌ای، امام رضا (علیه‌السلام) را در کانون نگاه خویش قرار داده و افسوس عمیق خویش را از نابرابری‌ها (استخدام آدم‌شورها) و ناخالصی‌ها (مسمومیت انگورها) به گوش آن حضرت می‌رساند:

ضامن آهو! در این عصرِ سیاه *** عصرِ قتلِ آهوانِ بی‌گُناه
عصرِ استخدامِ آدم‌شورها *** عصرِ مسمومیتِ انگورها (7/440-6).

عزیزی که دوران هشت ساله‌ی جنگ تحمیلی، دژخیمان بعثی عراق را علیه ایران با تمام وجودش تجربه کرده، با گریزی هدفمند به بمباران شیمیایی شهر مرزی «سردشت»، به گستره‌ی تمام شهرهای آسیب دیده از جنگ، کودکان مظلوم و بی‌دفاع این دیار را به چه آهوانی تشبیه کرده که در فصل گُلگشتِ لاله‌ها، بار دیگر در پناه امام رضا (علیه‌السلام) آرامیده‌اند:

لاله هایِ فصلِ گُلگشت آمدند *** بچه آهوهایِ سردشت آمدند (1/441).

شاعر با اشاره به تجاوز مکرر هواپیماهای بعثیان عراقی در یورش به شهر دزفول، هول و هراس مردم این سرزمین مقاوم را در ایام جنگ این‌گونه برای امام رضا (علیه‌السلام) بازگو می‌کند:

آمدیم از دره‌ی هول آمدیم *** آمدیم از دفن دزفول آمدیم (4/441).

امام غریبان، غم سوز ساز غربت را در عاطفه‌ای عمیق و احساسی دقیق تجربه کرده است، چون:
"حضور امام (علیه‌السلام) در سرزمین غربت (خراسان) تصویر غم‌باری است که نقش سوزناک آن را دوری از اهل و عیال تکمیل کرد. از این منظر، زمانی اوج غربت امام (علیه‌السلام) ترسیم خواهد شد که صحنه‌ی تشیع پیکر مطهر امام رضا (علیه‌السلام) را به یاد آری که کسی از اهل و عیال حضرتش پای تابوت ایشان حضور ندارد و چه غربتی از این بیشتر که به جای خاندان امام رضا (علیه‌السلام)، مأمون پای تابوت حضرتش بر سر می‌زند (شوبکلایی، 1388: 28)."
این وجه مشترک (غم غربت) در حیات امام رضا (علیه‌السلام) و زندگی عزیزی که خود را جنگ‌زده‌ای ملول و آزرده‌دل می‌داند، شاعر را بر آن داشته است رنج سفر را از دیار غبارآلود مرزهای غرب ایران به بارگاه امن خراسان پذیرا باشد تا اندوه جانسوز مادران و پدران داغدار دیار غروب آهوان سوگوار را به عرض امام رضا (علیه‌السلام) برساند:

آمدم من آمدم من از غبار *** از غروبِ آهوانِ سوگوار (9/440).

زبان گویای شاعر، امام رضا (علیه‌السلام) را مورد خطاب قرار داده و مظلومیت بی‌پناه هموطنانش را در برابر گروه متجاوزان، در پوشش تشبیهی دقیق به تصویر می‌کشد. در ساختار این تشبیه تمام‌نما، دشمنان پلید این مرز و بوم، بسان صیادانی بی‌رحم متصور شده‌اند که مظلومیت مردم ایران را شکار غرور و زیاده‌خواهی خود کرده‌اند:

صیدِ صیادان بی‌رحمیم ما *** ضامن آهو! زبان فهمیم ما (2/441).

دردمندان مظلومی که در دنیای معاصر دست به دامن امام رضا (علیه‌السلام) شده‌اند، آهوان (پدران و مادران) و بچه‌آهوانی (کودکان) هستند که در اوج قساوت جهان‌خواران و مزدورانشان، قربانی غفلت آنها از لحظه‌های بی‌بازگشت زندگی شده‌اند:

آهوان شیرخوار تشنه لب *** آهوان زخم‌های نیمه شب (3/441).

افزون بر این، جشن ولادت خورشید خراسان در آسمان نگاه عزیزی آن‌چنان نورافشانی می‌کند که طبیعت را نیز به وجد می‌آورد تا جایی که آذینی از عشق بر خود می‌بندد و هر آنچه را که در آسمان و زمین است به میهمانی فرامی‌خواند. بر شکوه چنین محفلی که طبیعت در بزم میلاد امام رضا (علیه‌السلام) برپا کرده، رود همساز با گُل، نغمه‌ی شادی سر می‌دهد و نسیم معطر تبسم، از چشمان تیز باد به مشام می‌رسد:

باد بوی پونه می‌آرد ز کوه *** نم‌نمک پروانه می‌بارد ز کوه
رودها آواهای دلکش خوانده است *** گُل، سرودِ سرخِ آتش خوانده است
(9/438 و 1/439).

شاعر، کبودستان دل دردمند خویش را لبریز از شور و شوق به جشن میلاد پیشوایان دینی می‌داند و خود را مسافری مشتاق از اهالی عشق آباد (محبان ائمه اطهار (علیهم‌السلام)) معرفی می‌کند:

آن کبودستان، پُر از میلاد بود *** آن مسافر، اهلِ عشق آباد بود (2/439).

در زلال لحظه‌های میلاد خورشیدی که در آسمان فقاهت خراسان پرتوافشان است، شاخه‌های انبوه برکت، شبنم شادی می‌افشانند و فرشتگان لاله‌پوش، بال در بال یکدیگر، گرد حرم محبت آن حضرت چرخ می‌زنند و از فرط شوق، با لهجه‌ی سبز طراوت، نغمه‌پردازی می‌کنند:

سرخ‌پوشان، سبزخوانی می‌کنند *** شاخه‌ها شبنم‌فشانی می‌کنند (3/439).

در نگاه شاعر، زائرانی که همه‌ی وجودشان را به مشبک‌های ضریح بخشندگی امام رضا (علیه‌السلام) دخیل بسته‌اند، چشم به سیمای طلایی گنبدی دوخته‌اند که بارقه‌های اجابت را بر دل‌های آنان بازتاب می‌دهد:

گُنبدی اینجاست از روح طلا *** زائران قرنِ آتش الصلا (8/439).

گُنبد رؤیاهای شاعر در پهنه‌ی کویری سوزان واقع شده که خنکای چشمه‌هایش در شب، عطش را از لب آهوان تشنه برمی‌گیرد و رنج طاقت‌فرسای سفر را بر آنان هموار می‌کند:

گنبدی در چشمه‌های سردِ شب *** زائرانش، آهوان تشنه‌لب (9/439).

در حریم امن وصال به حرم مبارک امام رضا (علیه‌السلام)، دستان آرزومندان بی‌شماری از آهودلان بی‌پناه، روزنه‌های ضریح کرامت را محکم فشرده‌اند تا سایه‌ی اندوه خویش را در پرتو خورشید کرامت آن حضرت، مضمحل کنند، چون «نور الهی همان نور و شعله‌های ایمان و هدایت به عنوان «مصباح» است که در قلب انسان‌های کامل، شایسته و والا، از پیامبران و امامان گرفته تا مؤمنان... آشکار می‌گردد و فروغ هدایت از آن منتشر می‌شود» (جوان ملکوتی، 1386: 71). بنابراین، شاعر در نور ضریحی چنگ می‌زند که فولادش از ینابیع الحکمة «الله نُورُ السَّمَوَاتِ وَ الأَرضِ...» (نور / 35) شعشعه یافته است تا زخمه‌ای بر چنگ دل زند که به مصداق روایت جابر بن عبدالله از امیرالمؤمنین، علی (علیه‌السلام) «و لا غربیه، علی بن موسی است» (جوان ملکوتی، 1386: 68) که عزیزی خطاب به حضرتش می‌گوید:

ای تب عرفان! تنم را لمس کُن *** سایه‌ام را مضمحل در شمس کُن (3/436).

امام رضا (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «اگر در زندگی دچار سختی و گرفتاری شدید، به وسیله‌ی ما از خدا کمک بگیرید» (مروجی طبسی، 1393: 181). بدین دلیل، خیل عظیم زائرانی که عاشقانه چون غزالان رو به سوی بارگاه ملکوتی امام هشتم (علیه‌السلام) در حرکت‌اند، به حدی است که شاعر، آنان را به انبوه ریگ‌هایی تشبیه می‌کند که به طرز زیبایی در دریای عظمت آن حضرت، شناورند. غزالانی که سر در گریبان درخواست‌های گوناگون فرو برده‌اند، بدان امید که پذیرفته و شکار دوست شوند:

ریگ دارد رو به دریا می‌رود *** این غزالستان چه زیبا می‌رود! (6/439).

ازدحام آهوان تشنه لبی (مشتاقان بی‌قرار) که بر لب چشمه‌ی جود و کرم امام رضا (علیه‌السلام) گرد آمده‌اند، چنان فراوان است که هر یک بیم آن دارند که در پیشتازی عشق‌ورزانه از رقیبان عقب بمانند و از نوشیدن جرعه‌های آب اجابت، بی‌نصیب شوند یا کمتر بهره گیرند:

آهوان تشنه لب! راهم دهید *** جرعه‌ای از چشمه‌ی ماهم دهید (1/440).

عزیزی، شاعرانی را که با خلوص نیت به امام رضا (علیه‌السلام) دل می‌سپارند و مروارید کلام خویش را نثار خصال والای آن حضرت می‌کنند، به کاهنانی تشبیه می‌کند که شراب عشق الهی می‌نوشند و زبان به عظمت آفتاب خراسان می‌گشایند:

زیر گُل‌ها، کاهنان (4) آفتاب *** شعر می‌نوشند همراه شراب (5/439).

زائران و دوستداران علی بن موسی الرضا المرتضی (علیه‌السلام) از جمله شاعر جان سوخته، احمد عزیزی، برآنند که حضرت، آهویی رمیده از مردی شکارچی را ضمانت کرده و به ایشان فرمودند: «ای مرد این آهو بچه‌هایی دارد که منتظرش هستند، بچه‌هایش گرسنه‌اند،... آهو به طرف امام رضا (علیه‌السلام) رفت، امام (علیه‌السلام) دستی روی سرش کشید،... دوباره ایستاد،... به آقا نگاهی کرد و رفت...» (یزدان‌بخش، 1385: 137). عزیزی با اعتقاد به این روایت، در ادامه‌ی شعرش به ضامن آهو التماس می‌کند که توفیق زیارتش را به شیفتگان عطا کند و غزالان بی‌پناه و بی‌کس را در مرتع بی‌خار مهر و محبت خویش مأوا دهد:

ضامنِ آهو! تو ما را بار ده *** مرتعی در جلگه‌ی بی‌خار ده (5/441).

نوری منقول از شعشعه‌ی کلام خورشید خراسان بر دهلیز دل صاحب‌کمالان می‌فرمایند: «هر کس مرا با دوری وطنم زیات کند، در روز قیامت در سه مورد به یاری او خواهم شتافت: هنگام توزیع نامه‌ی اعمال، هنگام عبور از پل صراط و در پای میزان» (عطاردی، 1368: 307). عزیزی با الهامی برخاسته از این روایت در پایان مثنوی معنوی خویش، امام رضا (علیه‌السلام) را ضامنی مطمئن برای شیفتگانی می‌داند که دل به او بسته‌اند و اعتبار ضمانت‌نامه‌ی آن حضرت را در حق آهوان بی‌پناه دنیای امروز، به رخ صیادان ستم‌پیشه‌ای می‌کشد که در پس لحظه‌ها به کمین آنها نشسته‌اند:

تو به ما حق حضانت داده‌ای *** تو به آهوها ضمانت داده‌ای (6/441).

نوآوری خوشه‌های تصویری مثنوی «مادرِ آهوان»

ماهیت ویژه‌ی شعر که بیش از هر نوع ادبی دیگر، عرصه‌ی ظهور عواطف و احساسات هنرمند است، موجب شده تا بیش از قصه، رمان، نمایش‌نامه و دیگر انواع ادبی، جایگاه اصلی تصویرپردازی قلمداد شود.
"تصویر به آن دسته از فعالیت‌های ذهنی گفته می‌شود که در فرآیند آفرینش هنری، در قوه‌ی خیال کشف می‌گردد. تصویر، عناصر بیگانه‌ی طبیعت را به هم پیوند می‌دهد و با ابداع حس و فهم مشترک، نسبت میان انسان و طبیعت را از سطح «این نه آنی» به سطح «این همانی» ارتقا می‌دهد. این سطح از صورت‌بندی‌های خیال، فقط زمانی گریبان شاعر را می‌گیرد که شاعر، منطق متعارف مکالمه و مفاهمه را فاقد قابلیت لازم برای حسی کردن معانی و مضامین شهودی و انتزاعی و تجارب ناب ببیند، لذا زبان را با انحراف هنرمندانه از هنجار منطق محاوره و منطق مکاتبه که مبتنی بر دلالت مطابقی و کارکرد ارجاعی است، خارج می‌سازد و در سطح کارکرد شاعرانه، بازسازی می‌نماید (مدرسی و یاسینی، 1388: 137)."
با نگاهی به مثنوی «مادرِ آهوان» از این منظر درمی‌یابیم که تکاپوی عمیق تخیل سیال احمد عزیزی در بهره‌برداری از امکانات زبانی و قابلیت‌های موجود در آن، به خلق تصاویری بدیع منجر شده که بسان جویباری روان در بسترهای کلام، جاری شده‌اند و خواننده را از ارتباطی صمیمی و سیال با شعر بهره‌مند ساخته‌اند. چون
"عاطفه در تصویر یعنی تزریق روح انسانی در اشیاء، یعنی تجسم حالات روحی و عاطفی مانند دلهره، غم، تشویش، شور و اشتیاق، عشق و نفرت در اشیاء و اجزاء تصویر. ... هنرمندان از آن رو که عاطفی‌اند با تخیل رابطه‌ی عمیق‌تری دارند. آفرینش صورت خیالی متعلق به عرصه‌ی هنر است، هنر یعنی اندیشیدن با صور خیالی (فتوحی، 1386: 54)."
در واقع باید گفت، تصاویر ذهنی شاعر در این مثنوی، امام هشتم (علیه‌السلام) را با بحران‌های سیاسی و اجتماعی امروزین همگام می‌کند و با فراخوان معنویت فرانمود شخصیت امام (علیه‌السلام) در فضای مه‌آلود عصر خویش، امام مهربانی‌ها را خطاب قرار می‌دهد تا با زبانی شِکوه‌آمیز، جلوه‌هایی از دردهای انسان معاصر را در میان بگذارد.
عزیزی در اثنای توصیف عظمت حضرت رضا (علیه‌السلام) و عرض ارادت خویش به شأن والای ایشان، با پرده‌برداری از تصاویر بدیع، توان انتقال کلام خویش را به مخاطبان افزونی می‌دهد، چون یکی از عواملی که به برجسته‌سازی کلام در شعر امروز یاری رسانده، کاربرد متفاوت و هنرمندانه‌ی زبان بوده که بخشی از آن با توسل به شگردهای گوناگون نوزایی در گستره‌ی معنایی تحقق یافته است. این شگردها با خصلت ابهام‌آفرینی در متن، درک سریع مخاطب را با درنگ مواجه کرده و پیش‌فرض‌های متعارف ذهن او را برهم می‌زنند. بنابراین «اصول، تکنیک‌ها و ضوابط شعری در هیچ زمانی از قواعد ثابت و تغییرناپذیر تبعیت نداشته است. در هر دوره‌ای، استعداد تبدیل شدن و تغییر کردن با شعر بوده و عرصه‌ی آن مجالی برای اعمال سلیقه‌های تازه از سوی شاعران بوده است» (جلیلی، 1387: 21) که تداعی‌های غیر منتظره‌ای را در ذهن ایجاد می‌کند. ذکر واژگان «سلطان» و «مسعود» در محدوده‌ی یک مصراع در بیت زیر، در نگاه نخست، نام «سلطان مسعود غزنوی» را برای خوانندگان تداعی می‌کند؛ این در حالی است که تأمل در ژرفای کاربرد واژگان در این بیت، با در نظر گرفتن سیاق محتوایی بیت‌های پیشین، به خوبی نشان می‌دهد که واژه‌ی «سلطان» به یکی از القاب امام رضا (علیه‌السلام) دلالت دارد و واژه‌ی «مسعود» اسم خاص نیست، بلکه در مفهوم وصفی خود به معنای خوشْ یُمنی و فرهندگی است:

یاد از آن سالی که شبنم، رود بود *** سالِ سلطان، سایه‌ی مسعود بود (5/431).

شاعر به تأثیر از شگرد شاعرانه‌ی «حس‌آمیزی» که از ترفندهای مورد علاقه‌ی شاعران معاصر است و در آفرینش «هنجارگریزی معنایی»، نقشی عمیق دارد و «می‌تواند ذهن و عواطف خواننده را به مسیری غیرقابل پیش‌بینی سوق دهد و او را به دریافت‌های غریب از امور عادی رهنمود سازد» (جلیلی، 1387: 81)، آفرینشی تازه در زبان هنری و ادبی مثنوی «مادرِ آهوان» ایجاد کرده است و در بیت زیر رعشه‌های مضطرب ترنم نیازهای شاعرانه را در گوش اجابت‌پذیر امام رضا (علیه‌السلام) زمزمه می‌کند، چنان‌که تلفیق غیر منتظره‌ی واژه‌ی «صدا» که محسوس حس شنوایی است، با فعل «دیدن» که محسوس حس بینایی به شمار می‌آید، افزون بر اینکه نمودی از برجستگی استعاره‌ی مکنیه را عرضه می‌کند، از آرایه‌ی زیبای حس‌آمیزی نیز چهره می‌گشاید:

ای صدا‍! لرزیدنِ ما را ببین *** زیر و بمِ رقصیدنِ‌ما را ببین (3/435).

شاعر در بیت زیر نیز، با پرده‌برداری از چند آرایه‌ی بدیع ادبی، زیبایی سیمای ظاهری امام رضا (علیه‌السلام) را این‌گونه به سرایش درآورده است:

ای میِ ایهام، چشم چون شبت *** گُل، مراعات النظیری از لبت (8/437).

ذهنیت خلاق شاعر از مجرای کاربرد دقیق گونه‌های تشبیهی و آگاهی از کارکرد معنایی آن در بیت، به کلام برجستگی خاصی بخشیده است که شرحی از آن در ادامه می‌آید:
- تشبیه بلیغی که در ترکیب «میِ ایهام» نمود یافته است؛
- همانندی سیاهی چشمان امام رضا (علیه‌السلام) به تاریکی شب که یکی از فواید آرایه‌ی تشبیه را در علم بیان، یادآوری می‌کند و همان زیبایی چشم سیاه در سنت ادبی است؛
- تشبیه مقلوب که در همانندی «گُل» به «لب» تجلی یافته است.
افزون بر این، از زیبایی‌های نهفته در بیت آن است که هوش سرشار شاعر، اصطلاح «مراعات النظیر» را که از زیبایی‌های علم بدیع به شمار می‌آید، در حوزه‌ی علم بیان وارد کرده و از آن در جایگاه ابزار یا ادات تشبیه بهره جسته است.
شأن و شوکت بی‌همتای امام رضا (علیه‌السلام)، در بیت دیگری نیز شاعر را بر آن می‌دارد تا با تکیه بر هنجارگریزی معنایی که شگردهای زبان ادبی در این رویکرد، «وظایف آشنای خود را رها می‌نمایند و به وظایفی نامتعارف روی می‌آورند تا شاعر را به اغراضی رهنمود سازند که ترکیبات عادی از رسیدن به آن اغراض، ناتوان هستند» (الصائغ، 1997 م: 136)، در یک آشنایی زدایی زبانی با بهره‌برداری از آرایه‌هایی چون: استعاره‌ی مکنیه و مصرحه در کنار صنعت بدیعی «جناس» و «تلمیح» به زبان شاعرانه خویش، جلوه‌ای ویژه بخشد:

نور طغیان کرد، نور طور کو؟ *** نغمه می‌بارد، گُل تنبور کو؟ (4/436).

شاعر در بیت مذکور با استفاده از شگردهای زیر با زیبایی زبان خویش و شخصی‌سازی آن یاری رسانده است:
1. «طغیان کردن نور»، نمایی کامل از سازه‌های استعاره‌ی مکنیه را در برابر خواننده ترسیم می‌کند؛
2. فعل «باریدن» در اینجا در معنای «منتشر شدن» نمودی از تحقق استعاره‌ی تصریحیه‌ی تبعیه را به مخاطب انتقال می‌دهد و به برجستگی زبان شاعر کمک کرده است؛
3. مراد شاعر از کاربرد واژگان «نور» و «طور» در کنار هم، بازتاب زیبایی صنعت بدیعی تناسب در کنار آرایه‌های علم بیان بوده است؛
4. «نور» و «تنبور» به سازواره‌ی تقویت موسیقی بیت کمک می‌کند، چون با هم، سجع مطرف می‌سازند که از عوامل ایجاد موسیقی در بدیع لفظی است.
آن‌گونه که می‌بینیم گرایش عمیق احمد عزیزی به گُریز از تصویرپردازی‌های تکراری و جنبش بی‌وقفه‌ی ذهن وی در خلق تشبیه‌ها و استعاره‌های بدیع در مثنوی «مادرِ آهوان»، طیفی مواج از تصاویر نوین نمادین را با مفهومی آیینی - ولایی به مخاطبان ارائه کرده است.

نتیجه‌گیری

مثنوی آیینی «مادرِ آهوان» احمد عزیزی نمادی است فراگیر از غم و اندوه بی‌پناهان ستمدیده و رنجور دنیای امروز که دردمندی احساس خویش را با توسل به نام مبارک امام رضا (علیه‌السلام) و همدردی با آن حضرت، مرهم می‌نهند. جریان مواج واژگان این مثنوی در بیت‌های آغازین، انبوهی از دردواره‌ها را در برابر دیدگان، شناور می‌سازد. دردهایی که از عمق لحظه‌های تنگ زندگی انسان معاصر سر برآورده‌اند و عزیزی، زبانی گویا برای ابلاغ شاعرانه‌ی آنها شده است. شاعر در ادامه، عشق و دلدادگی سرگشتگان آهوصفت و بی‌قرار را در آیینه‌ی سیمای تابناک معشوق خویش، امام رضا (علیه‌السلام)، به تصویر می‌کشد.
کجاوه‌ی اندوه عاشقان سینه‌چاکی که در مثنوی «مادرِ آهوان» رو به سوی معشوق نهاده است، سوار بر دوش واژگان، در بارگاهی فرود می‌آید که گنبد طلایی آن، بسان خورشیدی که بذر نور می‌افشاند، آسمان خراسان را منور کرده است. در سایه‌سار آسمان این شهر است که عزیزی نیز مانند دیگر شیفتگان آن امام همام (علیه‌السلام)، هستی خویش را به مشبک‌های ضریح مبارکش دخیل می‌بندد و حسرت سوزناک خویش را از جولان بی‌عدالتی بر زمین و رسوخ ناخالصی در نیت، به گوش آن حضرت می‌رساند.
در مجموع می‌توان گفت، این مثنوی، نغمه‌ی نمادین انسان امروزین است که در سکوت تلخ تنهایی و غربت، به امامی پناه برده که همانند مادری مهربان، دامن محبت بی‌شائبه‌ی خویش را از فرزندانش دریغ نمی‌کند. در حقیقت، شاعر در این مثنوی آیینی، مروری بر گذشته‌ای خوش دارد و تنهایی کنونی خویش و همنوعانش را با امامی در میان می‌گذارد که مرقدش از دیگر امامان دور شده و به نوعی به فراق از آنان مبتلا شده است. در این رهگذر، کاربرد ساختارهای خطابی استوار، بهره‌مندی از صور خیال، به ویژه تشبیه و استعاره در کنار استفاده‌ی معتدل از آرایه‌های لفظی، از ویژگی‌های بلاغی این مثنوی آیینی در بازتاب مؤلفه‌های شخصیتی امام (علیه‌السلام) و فرهنگ رضوی محسوب می‌شود.

پی‌نوشت‌ها

1. استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه 2. دکتری زبان و ادبیات عرب و مدرس دانشگاه
3. «باد» در اینجا می‌تواند نمادی از «دشمنی»، «کینه»، «حسادت»، «خشونت» و... باشد.
4. می‌توان گفت، این کاهنان، شاعرانی هستند که سروده‌هایشان را از واژگان ملکوتی، معطر کرده‌اند و با پرتویی از خصال ویژه‌ی امام رضا (علیه‌السلام)، عشق خود را به حقیقت و شعاع بی‌کران آن حضرت نمایان ساخته‌اند.

منابع :
آقاحسینی، حسین و زینب زارع، (1390). «تحلیل زیبایی‌شناختی ساختار شعر احمد عزیزی براساس کفش‌های مکاشفه». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال چهارم، شماره‌ی اول (پیاپی 11): 328-309.
ابن بابویه، محمد بن علی، (1338 ب). عیون اخبارالرضا (علیه‌السلام). مترجم محمدتقی اصفهانی، چاپ سوم، تهران: علمیه اسلامیه.
اکبری، منوچهر و صدیقه غلام‌زاده، (1391). «کارکردهای هنری و بلاغی کنایه در کفش‌های مکاشفه‌ی احمد عزیزی؛ سبکی بدیع در مضمون آفرینی». سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال پنجم، شماره‌ی 1: 370-351.
اکرمی، میرجلیل و محمد خاکپور، (1390). «نقد و بررسی شعر نو آیینی پیش از انقلاب اسلامی». پژوهش‌های ادب عرفانی، سال پنجم، شماره‌ی سوم (پیاپی 19): 56-33.
الصائغ، وجدان عبدالله، (1997 م). الصورة البیانیة فی شعر عمر أبی ریشة. الطبعة الأولی، لبنان: دار مکتبة الحیاة، مؤسسة الخلیل التجاریة.
برهانی شهرستانی، محمدعلی، (1389). «زیارت امام رضا (علیه‌السلام) از دیدگاه فریقین». سفیر (فلسفه و کلام)، شماره‌ی 16: 159-157.
بهداروند، ارمغان، (1388). این روزها که می‌گذرد: زیباشناسی و سیر تحول شعر قیصر امین‌پور. چاپ اول، تهران: نقش جهان.
جلیلی، فروغ، (1387). آیینه‌ای بی‌طرح: آشنایی‌زدایی در شعر شاعران امروز. چاپ اول، تبریز: آیدین.
جوان ملکوتی، عبدالله، (1386). «بررسی حقیقت نور در عالم هستی از دیدگاه قرآن». علوم اسلامی (ادیان و عرفان)، سال دوم، شماره‌ی 6: 72-53.
حاتمی، سعید و فاطمه محققی، (1391). «بررسی سیمای زن در آثار احمد عزیزی». زن و فرهنگ، سال چهارم، پیاپی 14: 93-83.
شعبان‌زاده، مریم، (1390). «نگاهی به شعر احمد عزیزی» پژوهشنامه‌ی ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان (زبان و ادبیات فارسی)، سال پنجم، شماره‌ی 1 (پیاپی 8): 148-131.
شعبان‌زاده، مریم، (1392). «فناوری در زبان امروز: جستاری در تأثیر تکنولوژی بر شعر احمد عزیزی». پژوهشنامه‌ی فنون ادبی دانشگاه اصفهان، سال پنجم، شماره‌ی 1 (پیاپی 8): 140-123.
شوبکلایی، مسلم، (1388). «غربت‌های امام رضا (علیه‌السلام)». مربیان (فلسفه و کلام)، سال نهم، شماره‌ی 34: 36-22.
عزیزی، احمد، (1367). کفش‌های مکاشفه. چاپ اول، تهران: شقایق.
عطاردی، عزیزالله، (1368). اخبار و آثار حضرت رضا (علیه‌السلام). تهران: صدر.
فتوحی، محمود، (1386). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
محکی‌پور، علیرضا و وفادار کشاورز، (1390). «تأملی در زمینه‌های عاطفی شعر شاملو و ماغوط». مطالعات ادبیات تطبیقی، سال پنجم، شماره‌ی 17: 134-111.
مدرسی، فاطمه و امید یاسینی، (1388). «تحلیل تحول آرایه‌های زیباشناختی در شعر معاصر». پژوهش‌های زبان و ادبیات فارسی، شماره‌ی 13: 162-137.
مروجی طبسی، محمدجواد، (1393). حکمت‌های رضوی. مترجم عباس پورعبادی، چاپ اول، قم: معروف.
ناطق، خجسته، (1384). «گفتگو با احمد عزیزی شاعر معاصر». روزنامه‌ی قدس، سوم خرد

کلماتی برای این موضوع

گنجینه ی بهترین شعرها اشعار حسین منزویبانـــــوی اساطیر غـــــزل های من اینست صد طعنه به مجنون زده لیلای من اینست گفتم گنجور مولوی دیوان شمس غزلیات غزل شمارهٔ ۴۴۱حامد هن دل نوشته ظاهراً خداوندگار غزل، سعدی شیرین سخن در جواب این غزل که بسیار در مرکز پژوهشها واژه های مصوب فرهنگستان زبان و …واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی شماره ٤٣٥٤٩ ١٠٤٧٨٢ تنبور ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزادتنبورتاریخچه تنبور کهن‌ترین ساز زهی زخمه‌ای است، به این معنا که اولین سازی می‌باشد که ریتم و صدا برای نسخه قابل چاپاین تاپیک به منظور ایجاد مرجعی برای دریافت و یا به اشتراک گزاری ‌های راه


ادامه مطلب ...