۱۱ باور غلط درباره دیابت

جام جم سرا: در شماری از بیماران حتی دیگر استفاده از دارو‌های خوراکی پایین آورنده قند خون کفایت نخواهد کرد و طبیعتاً نیاز به شروع درمان با انسولین پیش خواهد آمد. زمانی که قند خون کنترل شده است به این معنا است که مقدار دارو در حد مناسبی قرار دارد و با همین مقدار باید ادامه پیدا کند.

بیماری دیابت از مشکلات مبتلا به جوامع امروز است که به سرعت درحال گسترش است. با وجود این‌که تاکنون دلیل اصلی ابتلا به دیابت کشف نشده است اما این مطلب ثابت شده که دیابت به هیچ عنوان قابل انتقال و سرایت نیست و نمی‌توان شرایط ابتلا به آن را با بیماری مسری سرماخوردگی یا آنفلوانزا مقایسه کرد.

در حقیقت می‌توان گفت که عوامل محیطی و بخصوص ژنتیکی، آن هم بیشتر در دیابت نوع ۲، در ابتلا به دیابت مؤثر است. در ادامه به باورهای رایج دراین مورد توسط پزشکان پاسخ داده شده:

۱. فرد دیابتی در مصرف توت و کشمش محدودیتی ندارد
طعم شیرین توت خشک و کشمش به علت وجود قندهای ساده در آن‌ها است.‌‌ همان طور که افراد دیابتی در مصرف قندهای ساده مانند قند و شکر محدودیت دارند، در مورد توت خشک و کشمش که معمولاً همراه با چای مصرف می‌شوند نیز باید به مقدار مصرفی توجه کنند. مصرف بیش از حد توت و کشمش نیز می‌تواند منجر به افزایش قند خون شود.

۲. عسل طبیعی قند خون را افزایش نمی‌دهد
عسل از هر نوعی که باشد حاوی قند ساده است بنابراین مصرف عسل هم می‌تواند منجر به افزایش قند خون شود.

۳. دیابتی‌ها نباید از میوه‌های شیرین استفاده کنند
استفاده از میوه‌ها با توجه به محتوای فیبر، ویتامین و املاح آن‌ها برای افراد دیابتی مفید است و هیچ میوه‌ای برای افراد دیابتی غیر مجاز نیست ولی مقدار و زمان مناسب مصرف آن‌ها باید رعایت شود.

۴. افراد دیابتی نمی‌توانند شکلات یا شیرینی مصرف کنند
در حالتی که فرد دیابتی، این‌گونه تنقلات را جزئی از برنامه غذایی روزانه خود به شمار آورد یا در کنار مصرف آن‌ها به ورزش کردن بپردازد تا قند وارد شده به درون خون سریع‌تر جذب سلول‌ها شود یا اصطلاحاً بسوزد، می‌تواند شیرینی و شکلات را نیز در حد متعادل مصرف کند.

۵. مصرف زیاده از حد شکر و شیرینی موجب ابتلا به دیابت می‌شود
در این زمینه باید گفت خیر، عوامل ژنتیکی، محیطی و شیوه زندگی افراد در ابتلای آن‌ها به دیابت دخیل هستند. در هر صورت توجه داشته باشید که چاقی و اضافه وزن خطر ابتلا به دیابت را به‌طور مستقیم افزایش می‌دهد.
به گزارش جام جم سرا، چنانچه یکی از اعضای خانواده شما دیابتی باشد، می‌توانید با رعایت یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم، وزنتان را کنترل کنید و از ابتلایتان به دیابت پیشگیری کنید.

۶. افراد دیابتی باید حتماً از غذاهای خاص و ویژه‌ای استفاده کنند
رژیم غذایی افراد دیابتی، سالم‌ترین رژیم غذایی برای همگان است زیرا حاوی حداقل میزان چربی‌ها (اشباع شده و ترانس)، میزان متعادل شکر و نمک، مواد غذایی سبوس دار، سبزیجات و میوه‌جات است.

مواد غذایی دیابتی و رژیمی که حاوی شیرین‌کننده‌های مصنوعی و رژیمی هستند، فایده چندانی برای دیابتی‌ها در بر ندارند. زیرا آن‌ها نیز به هر حال موجب افزایش قند خون می‌شوند (در مدت زمانی طولانی‌تر)، معمولاً گران هستند و اگر حاوی قند‌های الکلی باشند، خاصیت ملین نیز دارند.

۷. افراد دیابتی باید نان، سیب زمینی و ماکارونی کمتری مصرف کنند
مواد غذایی نشاسته‌ای، بخشی از یک رژیم غذایی سالم را تشکیل می‌دهند. آنچه مهم است، مقدار مصرفی آن هاست. نان‌های سبوس دار، برنج، غلات، ماکارونی و سبزیجات نشاسته‌ای مانند سیب زمینی، نخود فرنگی، کدو حلوایی، ذرت و باقلا می‌توانند در هر یک از وعده‌های اصلی یا میان وعده‌ها مصرف شوند. تنها مسأله مهم، رعایت مقدار مصرفی آن هاست.
برای اکثر دیابتی‌ها مصرف ۳ الی ۴ واحد از مواد غذایی حاوی نشاسته بلامانع است. همچنین غلات سبوس دار، منابع خوبی برای تأمین فیبر مورد نیاز بدن به شمار می‌روند و به حفظ سلامتیتان نیز کمک می‌کنند.

۸. به هر اندازه می‌توان میوه مصرف کرد
این درست است که میوه‌ها بسیار مغذی و حاوی فیبر و انواع ویتامین‌ها واملاح معدنی هستند و باید در رژیم غذایی روزانه افراد موجود باشند. ولی مصرف آن‌ها به میزان دلخواه مجاز نیست. برای آن‌که بدانید بدن شما به‌طور روزانه به چه میزان میوه نیاز دارد، از مدرسین دیابت در مراکز آموزشی یا پزشک معالجتان راهنمایی بخواهید.

۹. افراد دیابتی بیشتر در معرض ابتلا به سرماخوردگی یا آنفلوانزا هستند
در این مورد هم جواب منفی است. علت این‌که به افراد دیابتی توصیه می‌شود که در آغاز فصول سرد سال از واکسن آنفلوانزا استفاده کنند، آن است که وجود هر نوع عفونت در بدن فرد دیابتی، کنترل قند خون او را با مشکل مواجه می‌سازد و احتمال داشتن قند بالا در طول روز را افزایش می‌دهد و در دیابتی‌های نوع ۱ خطر بروز کتواسیدوز را به وجود می‌آورد.

۱۰. نیاز به انسولین، تاوان کنترل نکردن قند خون است
دیابت نوع ۱ معمولاً از سنین پایین‌تر اتفاق می‌افتد و از‌‌ همان ابتدا برای کنترل آن باید از تزریق انسولین استفاده شود؛ اما دیابت نوع ۲ معمولاً در می‌انسالان ایجاد می‌شود و شروع درمان آن نیز با داروهای خوراکی پایین آورنده قند خون است. با پیشرفت دیابت ممکن است در افراد دیابتی نوع ۱ افزایش نیاز به انسولین و در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیاز به شروع تزریق انسولین به وجود آید. بنابراین انسولین وسیله کنترل قند خون است.

۱۱. مصرف انسولین اعتیاد‌آور است
انسولین اعتیاد ایجاد نمی‌کند. ممکن است باور اعتیاد به انسولین از آنجا نشأت گرفته باشد که برخی از مواد مخدر نیز از طریق تزریقی مصرف می‌شوند (ایران)

سراب درمان قطعی دیابت

آیا واقعا جراحی متابولیک انقلابی در رشته پزشکی محسوب می‌شود و هر نوع دیابتی را درمان می‌کند؟ اصلا این جراحی چگونه انجام می‌شود و چقدر با واقعیت همخوانی دارد؟ با ما همراه باشید.

به طور کلی دیابت به افزایش قند خون گفته می‌شود که شایع‌ترین بیماری متابولیک انسان است و دو نوع یا تیپ متفاوت دارد. دیابت نوع یک که بسیار پرسر و صدا ست و با علائمی مانند تکرر ادرار، پرنوشی و کاهش وزن خودش را نشان می‌دهد و دیابت نوع 2 که تقریبا بی‌سر و صدا می‌آید و فرد را گرفتار می‌کند. دکتر محمدرضا مهاجر تهرانی، فوق‌تخصص غدد و متابولیسم و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: 10 درصد بیماران دیابتی به دیابت نوع یک مبتلا هستند و 90 درصد دیابت نوع 2 دارند.

در حالت عادی، لوزالمعده برای تنظیم سطح قند خون، هورمونی به نام انسولین ترشح می‌کند. بیماران مبتلا به دیابت نوع یک با اختلال عملکرد لوزالمعده و منع ترشح انسولین در بدن مواجه هستند. این در حالی است که معمولا در بدن بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 انسولین ترشح می‌شود، اما مقاومت به انسولین در بدن آنها وجود دارد و بدن چنین افرادی به انسولین ترشح‌شده پاسخ نمی‌دهد. البته تا سال 1920 میلادی و پیش از ساخت انسولین بیماران مبتلا به دیابت نوع یک جا‌نشان را از دست می‌دادند، اما این روزها بیماران زندگی عادی البته وابسته به انسولین دارند و با مصرف آن به صورت قلم انسولین، پمپ انسولین و... تحت درمان همیشگی قرار می‌گیرند.

دیابت نوع 2 قابل پیشگیری است

به گفته دکتر مهاجر تهرانی، دیابت نوع 2 معمولا به دلیل افزایش وزن ناشی از زندگی شهرنشینی، مصرف فست‌فودها و نداشتن فعالیت فیزیکی ایجاد می‌شود و مقاومت به انسولین زمینه افزایش قند خون را فراهم می‌کند. این نوع دیابت بر خلاف نوع یک با کنترل وزن، افزایش فعالیت روزانه و پیروی از یک رژیم غذایی سالم قابل پیشگیری است و با مصرف دارو هم براحتی کنترل می‌شود؛ هر چند ممکن است در مراحل انتهایی بیماری، ترشح انسولین از لوزالمعده کاهش پیدا کند و بیمار نیاز به مصرف انسولین داشته باشد. از طرفی، نقش ژنتیک و سن را در بروز دیابت نباید نادیده گرفت؛ دیابت نوع یک در سنین پایین دیده می‌شود اما نوع 2 در هر سنی قابل مشاهده است. برای تشخیص بیماری نوع 2 که معمولا علامت ندارد توصیه می‌شود افراد از چهل و پنج سالگی، سالی یکبار با مراجعه به آزمایشگاه قند خونشان را به صورت ناشتا چک کنند. این فوق‌تخصص غدد و متابولیسم ادامه می‌دهد: قند خون طبیعی کمتر از 100 میلی‌گرم در دسی‌لیتر است و در صورتی که قند خون ناشتا در فردی بالاتر از 126 باشد و این عدد در یک روز دیگر هم تکرار شود، تشخیص دیابت قطعی است. همچنین اگر قند خون رندوم بدون توجه به مصرف غذا بالاتر از 200 (حتی در یک نوبت) باشد باز هم فرد به دیابت مبتلا ست و باید تحت درمان قرار بگیرد. بتازگی شاخصی به نام هموگلوبین ای.ال.سی هم برای تشخیص بیماری استفاده می‌شود و تا حد زیادی کمک‌کننده است. البته در صورتی که بستگان درجه اولتان دیابت دارند یا این‌که چاق هستید برای پیشگیری یا تشخیص زودرس بیماری باید زودتر از چهل و پنج سالگی برای اندازه‌گیری قند خون مراجعه کنید؛ زیرا در معرض خطر هستید و احتمال این‌که به دیابت نوع 2 مبتلا شوید بیشتر از افرادی است که زمینه ارثی ندارند.

از دیابت نوع 1.5 چه می‌دانید؟

به گفته دکتر مهاجر تهرانی، یک نوع نادر دیابت به نام دیابت نوع 1.5 هم وجود دارد که در سنین بیست تا سی سالگی بروز می‌کند. در اوایل، دیابت با درمان خوراکی قابل کنترل است، اما بیماری سریع و در عرض چند سال به سمت دیابت نوع یک می‌رود و بیمار باید انسولین مصرف کند.

گول تبلیغات ماهواره‌ای را نخورید

این فوق‌تخصص غدد و متابولیسم معتقد است کاهش وزن و ورزش روزانه علاوه بر داروهای خوراکی درمان اصلی دیابت نوع دو و تزریق انسولین درمان دیابت نوع یک محسوب می‌شود و در موارد نادری، بیمار برای کنترل بیماری به جراحی نیاز دارد. در واقع جراحی متابولیک درمان جدیدی نیست که بتازگی در ماهواره‌ها پرسروصدا شده و مدام بین دیابتی‌ها مطرح می‌شود. این جراحی قبلا هم در کشور ما انجام می‌شده و هم‌اکنون هم انجام می‌شود، اما شرایط خاص خود را دارد؛ این‌که مخصوص بیماران دیابتی نوع 2 و بسیار چاق است، در بیماران نوع یک هیچ تاثیری ندارد و در بیماران نوع دو که چاق نیستند هم معمولا تاثیر چندانی ندارد و اصلا توصیه به جراحی نمی‌شود.

با این جراحی سنگین که نوعی بای‌پس روده محسوب می‌شود، جراح مسیر جذب غذا را منحرف می‌کند و به این ترتیب با کم‌شدن وزن، مقاومت بدن به انسولین هم کاهش می‌یابد و دیابت نوع 2 قابل کنترل خواهد بود، اما این موضوع که جراحی متابولیک درمان قطعی انواع دیابت محسوب می‌شود، مصداقی از کلاهبرداری و سودجویی است و هموطنان نباید گول این تبلیغات ماهواره‌ای را بخورند.

جراحی، فقط مخصوص افراد خیلی چاق

رئیس انجمن دیابت ایران نیز در واکنش به تبلیغات شبکه‌های ماهواره‌ای مبنی بر درمان قطعی دیابت از طریق جراحی متابولیک، ضمن فریبنده‌خواندن تبلیغات مدعی درمان دیابت با جراحی می‌گوید: انجمن دیابت ایران نیز مانند دیگر مراکز فعال دنیا این روش را توصیه نمی‌کند، مگر آن‌که چاقی مفرط علت بروز دیابت باشد. دکتر اسدالله رجب ادامه می‌دهد: دیابت نوع یک جنبه ژنتیکی و ارثی داشته و قابل درمان نیست، اما می‌توان با تغییر در شیوه زندگی از جمله اصلاح سبک غذایی و فعالیت جسمی مناسب بیماری را کنترل کرد.

تنها در BMI (شاخص توده بدنی) که از طریق تقسیم وزن فرد بر حسب کیلوگرم بر مجذور قدش برحسب متر به دست می‌آید) بالاتر از 40 که راه حلی غیر از جراحی برای کاهش وزن فرد وجود ندارد، می‌توان با جراحی به درمان چاقی مفرط و در نهایت سایر بیماری‌های مرتبط با چاقی فرد کمک کرد، چون اگر وزن فرد کاهش نیابد قند خون نیز کنترل نخواهد شد، اما با این کار نیز نمی‌توان بیماری را به طور کامل درمان کرد. از طرف دیگر امکان چاق‌شدن مجدد فرد نیز وجود دارد. همچنین عوارض جراحی متابولیک شامل کاهش ویتامین‌ها و مواد مغذی، سوء‌جذب، انسداد، افت قند خون و... را نباید نادیده گرفت. حتی در صورت توصیه متخصص و لزوم انجام جراحی، هزینه 140میلیونی این عمل در کشور ترکیه در ایران می‌تواند حتی کمتر از 15میلیون باشد.

درمان دیابت با جراحی متابولیک واقعیت ندارد

دکتر حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر بهداشت نیز در این باره به باشگاه خبرنگاران جوان می‌گوید: به دلیل این‌که بخش عمده‌ای از درآمد کشور ترکیه از توریسم درمانی است، بنابراین واضح است در مورد خدماتی که در کشورشان اقبال ندارد سعی می‌کنند با تبلیغ کسانی را که ساده‌لوح هستند برای استفاده از این خدمات و کسب درآمد بیشتر برای کشور جذب کنند. بدون شک تاکنون درمان قطعی برای دیابت ابداع نشده و درمان دیابت با جراحی متابولیک واقعیت ندارد و مردم فریب این تبلیغات را نخورند. همچنین هیچ پزشک ماهری اقدام به تبلیغات نمی‌کند و در واقع تبلیغ یک پزشک، رضایت بیمار و کاری است که انجام می‌دهد.

پریسا اصولی‌ /‌ گروه سلامت

درمانی​ جدید برای دیابت نوع دوم

جام جم سرا: متخصصان این موسسه با استفاده از رژیم‌های غذایی مضر، چند موش آزمایشگاهی را به‌صورت مصنوعی به دیابت نوع دوم مبتلا کردند و سپس با تزریق یک پروتئین موفق شدند میزان قند خون موش‌ها را برای زمان کم‌وبیش طولانی دو روز در حد طبیعی نگه دارند. همچنین شایان ذکر است استفاده از این پروتئین در درمان دیابت هیچ اثر جانبی در پی ندارد و این موضوع را می‌توان مهم‌ترین ویژگی این شیوه درمان دانست.

هرچند افرادی که در مراحل اولیه ابتلا به این بیماری قرار دارند، می‌توانند با نوع خاصی از رژیم غذایی و انجام مستمر ورزش اثرات دیابت نوع دوم را تا حد زیادی کاهش بدهند یا حتی به طور کامل از بین ببرند، بسیاری از افراد مبتلا مجبور به استفاده از قرص‌هایی هستند که سطح انسولین خون را به‌صورت موقت افزایش می‌دهد تا از بروز مشکلات ناشی از قند خون بالا جلوگیری کند. متاسفانه مصرف این قرص‌ها تاثیرات جانبی مخربی در پی خواهد داشت و استفاده از آنها به افرادی که مشکلات کبدی، قلبی، کلیوی و ریوی دارند توصیه نمی‌شود. همچنین مصرف این قرص‌ها در زمان بارداری باعث بروز مشکلات عدیده در مادر و جنین خواهد شد.

یکی دیگر از اثرات جانبی قرص‌های کاهنده میزان قند خون، کاهش شدید قند خون در برخی موارد است که باعث بروز عارضه هیپوگلیسمی یا ضعف شدید در بیمار و در موارد پیشرفته مرگ می‌شود.

حال پژوهشگران موسسه سالک با انجام آزمایش‌های متعدد روی موش‌های مبتلا به دیابت نوع دوم که میزان پیشرفت آن درست همانند انسان است، موفق به تولید نوع خاصی از داروی ضددیابت شده‌اند که با تزریق دوز کمی از پروتئین FGF1 می‌تواند سطح قند خون بیمار را برای مدت زمان بیش از دو روز در حد طبیعی نگه دارد و از بروز مشکلات ثانویه جلوگیری به عمل آورد.

نکته مهم در این بین، نبود اثرات جانبی پس از تزریق این دارو است. حتی زمانی که دانشمندان میزان پروتئین FGF1 را تا حد زیادی افزایش دادند موش‌ها همچنان حالت طبیعی خود را حفظ کردند و به هیچ عنوان اثرات جانبی مانند اختلال در عملکرد قلب، کبد و کاهش وزن که پس از مصرف قرص‌های رایج درمان دیابت به وجود می​آیند، مشاهده نشده است.

یکی از ویژگی‌های اساسی این دارو این است که FGF1 تنها روی سلول‌های خاصی تاثیرگذار است و به همین دلیل می‌تواند بدون آسیب‌رسانی به سایر بخش‌های بدن، صرفا میزان قند خون را کاهش دهد و سوخت‌وساز بسیار سریع‌تری دارد.

پیش‌تر پروتئین FGF1 را عامل رشد در بدن می‌شناختند و همین موضوع گروه سازنده داروی جدید درمان دیابت نوع دوم را بر آن داشت تا با توسعه روش‌های جدیدتر جلوی تاثیرگذاری این پروتئین روی سلول‌های عامل رشد را بگیرند و از آن صرفا به‌عنوان عامل کاهنده میزان قند خون استفاده کنند.

در مرحله بعدی، موسسه سالک قصد دارد آزمایش‌های خود را روی انسان نیز به انجام برساند و پس از کسب نتایج مد نظر تولید دارو را به‌صورت انبوه آغاز کند.

سیدآرش شیرخورشیدی

کودک و بزرگسال در خطر دیابت

دکتر اسدالله رجب نیز این موضوع را تائید می‌کند و در گفت‌وگو با جام‌جم توضیح می‌دهد: سن ابتلا به دیابت در مقایسه با گذشته کمتر شده است و این مطلب؛ هم در مورد دیابت نوع یک ـ که بیشتر کودکان و نوجوانان و افراد کمتر از 30 سال به آن مبتلا می‌شوند ـ صادق است و هم در مورد دیابت نوع دو.

رئیس انجمن دیابت ایران ادامه می‌دهد: اگر سن ابتلا به دیابت در کشورهای پیشرفته میان 45 تا 55 سال و سنین پس از آن باشد، در کشور ما و دیگر کشورهای در حال توسعه این سن پایین‌تر خواهد بود و این دو رقم دست‌کم ده سال تفاوت خواهد داشت.

از طرف دیگر، شیوع دیابت نیز در کشورهای در حال توسعه بیشتر است. دکتر رجب با اشاره به این موضوع یادآور می‌شود: تعداد افراد مبتلا به دیابت در کشورهای در حال توسعه بیشتر از تعداد دیابتی‌ها در کشورهای پیشرفته است و با توجه به تغییر سبک زندگی در این دوران، تعداد مبتلایان به دیابت میان کودکان و نوجوانان نیز بیشتر از قبل مشاهده می‌شود.

افزایش کودکان دیابتی‌

وقتی درباره دیابت صحبت می‌شود، بیشتر به فکر افراد میانسال و حتی سالمند هستیم و اصلا به این فکر نمی‌کنیم که کودکان و نوجوانان هم در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند. در حالی که این روزها می‌گویند تعداد کودکان دیابتی در حال افزایش است. بنابراین اولین سوالی که به ذهن افراد مختلف می‌‌رسد این است که چرا چنین اتفاقی افتاده و چه عاملی باعث افزایش آمار مبتلایان به دیابت شده است؟ دکتر رجب در این‌باره می‌گوید: افزایش وزن و چاقی کودکان که در این دوره بیش از پیش به چشم می‌خورد، یکی از مهم‌ترین عواملی است که باعث بروز دیابت در سنین کودکی می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: بیش از 60 درصد جمعیت کشور ما یا اضافه وزن دارند یا چاق هستند و آن‌طور که گفته می‌شود بیش از 22 درصد افراد هم چاقی مفرط دارند. بنابراین طبیعی است چنین وضعیتی میان کودکان هم وجود داشته باشد و آنها را در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار دهد.

به گفته رئیس انجمن دیابت ایران، براساس مطالعات مشخص شده است نزدیک به 8 درصد دانش‌آموزان سندرم متابولیسم دارند؛ به این معنی که دچار چاقی، اضافه وزن، پرفشاری و چربی بالای خون هستند و تست تحمل گلوکز آنها مختل است.

وی خاطرنشان می‌کند: این آمار و ارقام بسیار بالاست و تغذیه نامناسب و میزان تحرک و فعالیت جسمی کم یکی از عواملی است که می‌تواند کودکان و نوجوانان را در معرض خطر این‌گونه مشکلات قرار دهد که البته چنین شرایطی در کلانشهرهایی مانند تهران هم بیشتر به چشم می‌خورد.

دیابت نوع یک یا دو؟

افزایش آمار دیابت میان کودکان همان بیشتر شدن تعداد مبتلایان به دیابت نوع دو است که به گفته رئیس انجمن دیابت ایران، تغییر در شیوه زندگی عامل مهمی در بروز این نوع دیابت خواهد بود و بخصوص در کودکان می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. علاوه بر این، موضوع ارث هم در بروز این بیماری موثر است. به این معنی که اگر در خانواده، فردی مانند پدر یا مادر‌‌ به دیابت نوع دو مبتلا باشند، احتمال روبه‌رو شدن با این بیماری در آینده برای دیگر اعضای خانواده 30 تا 50 درصد خواهد بود.اما در دیابت نوع یک بیشتر مساله ژنتیک نقش ایفا می‌کند.

وی یادآور می‌شود: در مورد دیابت نوع یک، بیماری بسرعت خودش را نشان می‌دهد و پس از گذشت چند روز یا چند هفته بیماری مشخص می‌شود اما در دیابت نوع دو، قند خون آرام آرام بالا می‌رود و به این زودی نشانه‌ها خودشان را نشان نخواهد داد.

آن‌طور که دکتر رجب می‌گوید دیابت نوع دو در کودکان بیشتر در دوران بلوغ مشاهده می‌شود، چون در این مدت، هم تغذیه‌شان نامناسب است و هم تغییرات هورمونی باعث بروز این مشکل خواهد شد.

نشانه‌های دیابت را بشناسید

اگر به دنبال پیدا کردن نشانه‌های دیابت هستید، باید بدانید دکتر رجب می‌‌گوید دیابت نوع دو که در حال افزایش است، معمولا با نشانه خاصی بروز نمی‌کند.به عبارت دیگر، زمانی که کودکی اضافه وزن داشته باشد، باید به مشکل دیابت هم فکر کرد و از این نظر او را مورد کنترل قرار داد.این مساله بخصوص برای کسانی که در معرض خطر هستند، مانند افرادی که یکی از والدینشان به دیابت مبتلاست اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، اما نباید فراموش کنیم در چنین شرایطی معمولا دیابت نشانه خاصی ندارد و بسیاری از این بیماران تنها به علت چاقی به پزشک مراجعه می‌کنند که پس از بررسی‌ها و آزمایش‌های لازم، وجود این بیماری هم مشخص می‌شود.

وی ادامه می‌دهد: اگر فردی در چهارده پانزده سالگی با علائم دیابت مانند پر نوشی و پر ادراری به پزشک مراجعه کند، به احتمال زیاد دچار دیابت نوع یک است. در غیر این صورت باید سنی از او گذشته باشد تا قند خونش بشدت بالا برود و دچار علائم اولیه دیابت شود یا این‌که به دنبال بیماری‌های خاصی دیابت خودش را نشان دهد. برهمین اساس، رئیس انجمن دیابت به پدر و مادرهایی که فرزندان‌شان اضافه وزن دارند یا چاق هستند یا کسانی که کودکان‌شان ورزش نمی‌کنند و تحرکی ندارند، توصیه می‌کند با مراجعه به پزشک از نظر ابتلا به دیابت نیز کودک را کنترل کنند.

دارو درمانی در کودکان ممنوع!

معمولا وقتی صحبت از دیابت نوع دو می‌شود، برای درمان همه به فکر داروهای خوراکی و قرص‌‌هایی می‌افتند که گفته می‌شود می‌تواند در درمان دیابت موثر باشد، اما آن‌طور که رئیس انجمن دیابت ایران می‌گوید درمان دیابت نوع دو در کودکان با بزرگسالان متفاوت خواهد بود.

دکتر رجب درباره روش‌های درمان دیابت در سنین کودکی توضیح می‌دهد: اگر کودکی دچار دیابت نوع دو شده باشد، تغذیه صحیح، پیروی از رژیم غذایی مناسب و افزودن فعالیت جسمی به برنامه روزمره او بهترین روش درمانی خواهد بود.وی با تاکید بر این نکته که استفاده از داروهای پایین‌ آورنده قند خون برای بچه‌ها تقریبا ممنوع است، یادآور می‌شود: مصرف چنین داروهای خوراکی و قرص‌هایی برای کودکان توصیه نمی‌شود و بهتر است با استفاده از ورزش و تغذیه صحیح این مشکل را برطرف کنند.

در صورتی که مشکل خاصی وجود داشته و فرد نیاز به درمان داشته باشد نیز براساس نظر پزشک می‌توان از انسولین استفاده کرد اما به گفته این پزشک متخصص، پس از حدود ده دوازده سالگی می‌توان از قرص هم کمک گرفت، ولی در سنین پایین‌تر از ده سال اگر نیاز باشد باید انسولین درمانی را در پیش گرفت. وی تاکید می‌کند: کودکان مبتلا به دیابت نوع دو براحتی می‌توانند با در پیش گرفتن تغذیه صحیح و ورزش، قند خون‌شان را کنترل کنند، اما نباید فراموش کنیم چنین تغییری در شیوه زندگی کودکان ابتدا بسیار سخت است و حوصله زیادی می‌خواهد. به همین دلیل وی توصیه می‌کند و می‌گوید پدر و مادر نباید خسته شوند و این کار را کنار بگذارند، چون بچه‌ها به دارو درمانی نیازی ندارند و با همین شیوه ساده می‌توانند قندشان را کنترل کنند. فقط باید صبر کنید و برای تغییر شیوه زندگی‌شان زمان لازم بگذارید.

نیلوفر اسعدی‌بیگی ‌/‌ گروه سلامت

چه کسانی بیشتر در معرض دیابت و عوارض آنند؟

جام جم سرا: اگر میزان گلوکز در خون برای مدت طولانی بیشتر از حد طبیعی باقی بماند احتمال بروز آسیب به بافت‌ها و اندام‌های بدن وجود خواهد داشت و خطر بروز عوارضی همانند سکته قلبی، سکته مغزی، نارسایی کلیوی، نابینایی، بروز ناهنجاری در جنین و زخم‌های مزمن در پا به شدت افزایش می‌یابد.
بروز این گونه عوارض در بیماران دیابت در صورت انجام مراقبت‌های لازم، پیروی از دستورهای پزشک و نگه داشتن میزان قند خون در حد طبیعی (یا نزدیک به آن) قابل پیشگیری است.
آنچه در بیماری دیابت دچار اختلال شده، تولید ماده‌ای به نام انسولین است. انسولین به اندام‌ها و بافت‌های بدن اجازه می‌دهد تا از گلوکز (قند) موجود در خون جهت سوخت و ساز استفاده کنند بنابراین کمبود انسولین سبب بالا رفتن میزان قند خون می‌شود.

برخلاف دیابت نوع یک -که در آن تقریبا تولید انسولین کاملا مختل شده است- در دیابت نوع دو تعادل میان میزان انسولین تولید شده و انسولین مورد نیاز برهم خورده است. مهم‌ترین عاملی که باعث افزایش نیاز بدن به انسولین می‌شود چاقی و عدم تحرک است. متأسفانه بیماری دیابت، بیماری مرموز و آرامی است. بدین معنی که افزایش قند خون تا مقادیر ۱۸۰ تا ۲۰۰ MG/DL باعث بروز علایم خاصی نمی‌شود و بنابراین ممکن است فرد مبتلا به دیابت تا ماه‌ها و حتی سال‌ها از وجود بیماری خود مطلع نشود، این در حالی است که دیابت به طور پیش رونده در حال آسیب رساندن به بدن است. حتی مقادیر بالای قند تا حد بالا‌تر از ۱۸۰ تا ۲۰۰ MG/DL نیز علایم خفیفی نظیر افزایش حجم و دفعات دفع ادرار و تشنگی و پرخوری دارد که ممکن است اهمیتی به آن داده نشود.

علاوه بر این علایم، احساس ضعف یا دردهای موضعی خصوصا در اندام تحتانی و فوقانی و طولانی شدن ترمیم زخم ممکن است مشاهده شود.
درباره درمان دیابت باید گفت که درمان آن نیازمند کار گروهی بین پزشک و بیمار است و شامل انجام فعالیت‌های ورزشی مناسب، تغذیه مناسب و درمان دارویی، شامل قرص‌های پایین آورنده قند خون و انسولین می‌شود. کنترل مناسب قندخون نیز از ایجاد عوارض ناشی از دیابت جلوگیری می‌کند.
در همه افراد بالای ۴۰ سال توصیه به انجام آزمایش قندخون می‌شود، و کسانی که فشارخون بالا، چربی خون بالا، چاقی، سابقه خانوادگی دیابت، سابقه دیابت بارداری، سابقه تولد نوزاد بالای چهار کیلوگرم و تخمدان پلی‌کیستیک دارند باید در سنین پایین‌تر قند خونشان را چک و بررسی کنند. (دکتر مریم شریعتمداری - متخصص بیماری‌های داخلی)

مراقبت از پاهای زخم‌خورده دیابت

جام جم سرا: متاسفانه در ادامه و در صورت کنترل نشدن روند پیشرفت دیابت، عوارض دیگری چون زخم و در نهایت، قطع عضو اندام در انتظار یک بیمار دیابتی خواهد بود.

دکتر غلامرضا امینیان، جراح استخوان و مفاصل و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در گفت‌وگو با جام‌جم با تاکید بر این که وقتی اعصاب پا به طور مستقیم درمراحل پیشرفته بیماری دیابت تحت تاثیر قرار می‌گیرد، عوارض حسی و سپس حرکتی و ارادی را در ناحیه پاها بروز می‌دهد، می‌گوید: علائم نوروپاتی حسی معمولا شامل سوزش، درد، گزگز و سوزن سوزن شدن می‌شود. بهترین راهکار برای کنترل این عوارض و در واقع پیشگیری از ورود بیماری به مراحل پیشرفته‌تر، کنترل قند خون هفتگی برای بررسی روند صعودی دیابت است. توجه داشته باشید که بالا بودن قند خون در بروز عوارض ذکر شده موثر است. در این موارد، باید بسرعت به پزشک متخصص مراجعه شود تا نسبت به تجویز داروهای خوراکی، پمادهای مخصوص و احتمالا کفش و کفی مناسب اقدام شود.

سایه دیابت بر اعصاب حرکتی پا

در نوروپاتی حرکتی اعصاب پا، عضلات، تحت تاثیر بیماری دیابت قرار می‌گیرد که باعث می‌شود بیمار احساس کند عضلاتش ضعیف و دردناک شده است.

دکتر امینیان با اشاره به این مساله توضیح می‌دهد: ران، ساق و نیز عضلات داخلی پا ممکن است به ترتیب درگیر بیماری دیابت شوند. تحت تاثیر این عوارض، تعادل بیمار نیز ممکن است دچار مشکل شود. حتی در چنین شرایطی، ساییدگی و التهاب پوست پا، تشکیل پینه در کف پا و درد دور از انتظار نیست. در چنین شرایطی، استفاده از کفش‌های مناسب با کفی‌های مخصوص به حفظ تعادل بیمار کمک می‌کند. همچنین ورزش‌های مناسب برای نواحی آسیب‌دیده توصیه می‌شود.

این جراح استخوان با اشاره به این که مکانیسم عرق کردن نیز تحت تاثیر دیابت در بیمار تغییر می‌کند، می‌گوید: فردی که مبتلا به دیابت است ممکن است از خشکی و ضخیم شدن لایه شاخی ناخن و همچنین پوست ترک‌خورده، خشک و سفت شده رنج ببرد. از سوی دیگر، این عوارض بیمار را در معرض ضخیم‌تر شدن پینه و درد قرار می‌دهد. در چنین شرایطی احتمال ایجاد عفونت‌های باکتریایی و قارچی نیز بیشتر می‌شود. بهترین توصیه برای بهبود این عوارض، استفاده روزانه از روغن ناخن پا و دیگر کرم‌هایی است که به طور خاص برای مراقبت از پای دیابتی تولید شده است.

وقتی پاها زخم می‌شود

به گفته دکتر امینیان، یکی از عوارض نادر دیابت‌های پیشرفته مربوط به بروز مشکلات عضلات و مفاصل می‌شود که مشکلاتی را در جریان گردش خون در پاها ایجاد می‌کند. همچنین از عوارض دیگری که برخی بیماران دیابتی به آن مبتلا می‌شوند باید به عفونت‌های قارچی و باکتریایی اشاره کرد.

این متخصص ارتوپدی در این باره توضیح می‌دهد: عفونت‌های قارچی و باکتریایی ممکن است به دنبال تغییرات تغذیه‌ای و متابولیکی در بدن اتفاق بیفتد. علائم عفونت‌های باکتریایی نیز شامل قرمزی، تورم، گرما، درد و حساس شدن پوست پاها می‌شود. زخم شدن پاها نیز زمانی اتفاق می‌افتد که پوست بر اثر بیماری، شکننده می‌شود و در پی یک ضربه کوچک منجر به زخم کوچک در پا می‌شود.

دکتر امینیان تاکید می‌کند: البته زخم در پی کاهش حس پوست در پاها و مشکلات تغذیه عروق خونی نیز ممکن است ایجاد شود. در چنین شرایطی استفاده از پمادهای مخصوص و برداشتن یک لایه از پوست باعث التیام پوست می‌شود. البته این اقدام باید بسرعت صورت بگیرد و حتی در بعضی بیماران ممکن است با این اقدام نیز التیام بخوبی صورت نگیرد.

درمان عوارض پای دیابتی با کفش و کفی

توجه داشته باشید که سهل‌انگاری و بی‌دقتی در انجام مراقبت‌های لازم از پاها می‌تواند بیمار دیابتی را دچار مشکلات بزرگی کند و بهداشت پاها را به مخاطره بیندازد.

دکتر امینیان با تاکید بر این که یک بسته درمانی که شامل داروهای مخصوص و کفش و کفی ویژه می‌شود در پیشگیری از مشکلات بیمار دیابتی مفید است، می‌گوید: این بیماران ممکن است در معرض خطر گسترش زخم ناشی از پوشش نامناسب پا قرار بگیرند یا ممکن است دارای یک تغییر شکل در پا باشند که منتهی به ایجاد فشار به کف پا بشود. دیابتی‌ها در چنین شرایطی نیازمند به ارتوز‌های پا (کفش و کفی‌های طبی) برای بهبود توزیع فشار وزن در کف پا هستند. البته ممکن است چنین ارتوز‌هایی در داخل کفش‌های معمولی و مرسوم جا نگیرد که در این صورت، کفش‌های طبی، راه‌حلی عملی برای پیشگیری از ایجاد زخم دیابتی محسوب می‌شود.

درمان زخم پای دیابتی

تشخیص عواملی که ممکن است در بیمار دیابتی منتهی به ایجاد ضایعه در پا شود در درمان و کنترل زخم پای دیابتی بسیار موثر است.

دکتر امینیان در این باره توضیح می‌دهد: انجام معاینات دوره‌ای کامل، توجه خیلی زیاد به زخم‌هایی که قبلا وجود داشته است، توجه به ضایعات قبلی پا و هر نوع وضعیت غیرعادی در پاها بسیار مهم است. در واقع انجام یک معاینه کامل پا از نظر پوست، گردش خون، سیستم‌های عصبی، عضلانی و استخوانی از سوی پزشک متخصص در پیشگیری از ضایعات پا بسیار موثر است.

این متخصص تاکید می‌کند: نوع شغل، فعالیت و تحرک بیماردیابتی در تشخیص و تجویز کفش مناسب باید مورد توجه قرار بگیرد. اگر بیمار بی‌تحرک است و با صندلی چرخدار جابه‌جا می‌شود فقط یک پوشاننده پا که از پای او در مقابل ضربات محافظت کند کافی است. همین طور به محل زندگی بیمار باید توجه شود. کفش بیمارانی که خارج از شهرها زندگی می‌کنند و روی مناطق نا هموار راه می‌روند باید به نحوی طراحی شود که از پاها در برابر ضربات متمادی محافظت کند.

توصیه‌هایی برای بیماران دیابتی در استفاده از کفش و کفی

ـ پاها به دقت اندازه‌گیری شوند تا کفش مناسب با سایز صحیح انتخاب شود.

ـ کفش‌ها برای راه رفتن راحت باشد.

ـ برای اولین بار نباید کفش‌ها بیش از 30 دقیقه پوشیده شود. پس از این مدت باید کفش‌ها در آورده شود و پا‌ها از نظر هر نوع تغییر رنگ، درد، سائیدگی، تاول یا تورم جدید مورد بررسی قرار بگیرد. در صورت وجود این موارد، کفش را نباید پوشید و باید به کلینیک سازنده مراجعه شود.

ـ اگر عوارضی در پاها مشاهده نشد، بتدریج باید زمان پوشیدن کفش را اضافه کرد. به این ترتیب بیمار دیابتی، هر زمان که می‌خواهد راه برود باید از کفش‌های طبی استفاده کند.

پونه شیرازی ‌‌‌/ ‌‌‌گروه سلامت

محققان: با همسایه‌داری به جنگ دیابت بروید

جام جم سرا: مطالعات اخیر در شهر فیلادلفیای آمریکا نشان داده که علاوه بر عوامل محیطی فوق، نوع روابط افراد با همسایه‌هایشان نیز بر سلامت آن‌ها تاثیرگذار است. در واقع این فاکتور به کیفیت روابط افراد با همسایگان و کمک به آن‌ها مرتبط می‌شود.

کارشناسان در این مطالعه به بررسی رابطه بین عوامل محیطی فیزیکی و اجتماعی مانند دسترسی به غذای سالم در سطح محلی، فقر و وجود روابط دوستانه و فعال در یک اجتماع با نرخ ابتلا به دیابت پرداختند و در نهایت یافته‌های آنان نشان داد که این عوامل به نسبت ۱۲ درصد با افزایش خطر ابتلا به دیابت یا عدم ابتلا به این بیماری مرتبط هستند. به بیان دیگر این مطالعه تأیید کرد که می‌توان خطر ابتلا به دیابت را با بهبود روابط با همسایه‌ها تا ۱۲ درصد کاهش داد.

با این حال نباید از نقش عوامل دیگری نظیر سطح تحصیلات و نژاد در ابتلا به دیابت غافل شد. به نقل از سیتی متریک، یافته‌های اخیر مبحث جدیدی را در رابطه با ابتلا به بیماری‌ها مطرح کرد و نشان داد در صورتی که بخواهیم سلامت کلی خود را تضمین کرده و هزینه‌های کمتری را برای درمان صرف کنیم باید روابط اجتماعی بهتر و سالم‌تری با اطرافیان، خانواده، دوستان و همسایگان خود داشته باشیم و به اصطلاح خودمان، همسایه‌داری کنیم چراکه بی‌تردید محیط زندگی بر سلامت انسان تأثیر دارد و در شهرها کیفیت هوا و وضعیت بهداشت عمومی با بروز بیماری‌هایی مثل آسم و امراض قلبی مرتبط است. (ایسنا)

سوزش و گزگز: علائم نوروپاتی محیطی در مبتلایان به دیابت

جام جم سرا: دکتر مریم آذری‌نسب افزود: در نوروپاتی به طور معمول عصب آسیب می‌بیند که می‌تواند بر اثر عفونت، ضربه، عوارض بیماری متابولیک و حتی مواد سمی باشد. دیابت یکی از بیماری‌های بسیار مهمی است که باعث نوروپاتی محیطی می‌شود.

آذری نسب علائم نوروپاتی محیطی را به صورت‌های مختلف دانست و گفت: علائم به صورت بی‌حسی در دست و پا و انتشار به قسمت‌های بالای پا و بازوها، درد سوزشی، دردهای برق آسا، حساسیت بیش از حد به لمس، فقدان یکنواختی، ضعف عضلات و فلج موتور حرکتی و مشکلات مثانه یا گوارشی بروز می‌کند.

این متخصص اعصاب و روان یادآور شد: تروما یا فشار روی عصب مانند تصادفات، سقوط و آسیب‌های ورزشی با فشار روی عصب باعث تغییر فرم فیزیکی می‌شود. از جمله وضعیت غیرطبیعی مانند بار سنگین بلند کردن یا دست‌ها را زیر گردن قرار دادن.

وی خاطرنشان کرد: نیمی از مردمی که دیابت دارند دچار نوروپاتی می‌شوند. کمبود ویتامین‌ها بویژه ویتامین‌های B و E نیز از جمله علل شایع بروز این عارضه است. الکلیسم نیز باعث نوروپاتی محیطی می‌شود، زیرا به طور معمول این افراد تغذیه‌ درستی ندارند و دچار کمبود ویتامین‌ها از جمله کمبود ویتامین B می‌شوند.

این متخصص اعصاب و روان با تاکید بر لزوم اصلاح شیوه زندگی جهت بهبود علایم این بیماری، گفت: در صورتی که بیمار دیابت داشته باشد، مراقبت از پاها توصیه می‌شود. باید از پوشیدن کفش‌های تنگ خودداری شود. پاهای خود را مرتب شست و شو داده و از جوراب بافت نرم استفاده کند. به طور منظم نیز ورزش کند، چراکه ورزش کاهش درد نوروپاتی و کنترل قند خون را سبب می‌شود.

آذری نسب تصریح کرد: این بیماران باید سیگار کشیدن را متوقف کنند، زیرا سیگار باعث افزایش مشکلات پا و خطر قطع پا می‌شود. غذاهای سالم بخورند. با ماساژ دست و پاها نیز درد به طور موقت کاهش می‌یابد. از فشارهای طولانی بر دست و پا نیز پرهیز کنند.

این متخصص اعصاب و روان در پایان خاطر نشان کرد: باید مواظب قند خون خود باشید و از الکل پرهیز کنید. سبک زندگی‌تان را سالم کنید؛ از جمله آنکه مصرف سبزیجات و میوه‌جات، غلات، پروتئین‌های سبک، ویتامین‌هایی مانند B12، ماهی، تخم‌مرغ، غذاهای کم چربی، حرکات ورزشی سبک، پرهیز از حرکات پی در پی، اجتناب از مواد شیمیایی، سیگار، قلیان و الکل را جدی بگیرید. (ایسنا)

احتمال ابتلا به دیابت با مصرف گوشت فرآوری‌شده

بر اساس این تحقیقات، خوردن روزانه ۵۰ گرم گوشت قرمز فرآوری شده تا میزان ۵۱ درصد خطر ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد. همچنین مشخص شد این خطر با جایگزین کردن مغز‌ها، گوشت سفید، لبنیات کم چرب و پروتئین‌های گیاهی از جمله حبوبات کاهش می‌یابد.

این نتایج طی ۲۸ سال و با بررسی پرسشنامه‌هایی به دست آمده است که توسط بیش از ۲۰۴ هزار پرستار و متخصص بهداشت در آمریکا تکمیل شده‌اند.

این تحقیق توسط محققان دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه هاروارد انجام شده و در مجله تغذیه آمریکا به چاپ رسیده است. (ایسنا)

یک اشتباه رایج میان زنان مبتلا به دیابت بارداری

لیلا رضازاده، چاقی فراوان، بارداری در سن بالای ۳۵ سال و همچنین سابقه وجود دیابت در فامیل‌ درجه اول را از جمله دلایل بروز دیابت بارداری بیان و اظهار کرد: برای افراد مبتلا به دیابت بارداری دارو، ورزش و رژیم غذایی مناسب همزمان توصیه می‌شود.

وی افزود: زنان دارای دیابت بارداری باید از مصرف غذاهای حاوی سدیم بالا و پر نمک از جمله سوسیس و کالباس، انواع کنسرو و چیپس و پفک خودداری کنند و برنج را نیز همراه با حبوبات بخورند.

رضازاده همچنین مصرف چربی و کلسترول فراوان را برای این افراد مضر خواند و تصریح کرد: غذاهای سرخ شده، گوشت قرمز پرچرب، پوست مرغ، سس مایونز، کله پاچه، شیر و لبنیات پرچرب و... از جمله مواد غذایی است که برای زنان مبتلا به دیابت بارداری توصیه نمی‌شود. این افراد باید از مصرف قندهای ساده از جمله کیک، شیرینی، قند و شکر، مربا و بستنی فراوان نیز پرهیز کنند و به جای آنها از قندهای پیچیده، نان سبوس‌دار و نان جو استفاده کنند.

به گفته این کار‌شناس تغذیه، مصرف میوه و سبزیجات نیز برای این افراد لازم است، اما باید از مصرف زیاد میوه خودداری کنند، چون قند خون آن‌ها را بالا می‌برد. (ایسنا)

273