توانایی ارتباط با حیوان یک قسمت حیاتی از نگهداری حیوانات و هنر دامپزشکی است. همچنین برای رعایت ایمنی در برابر حیوان مهاجم، شناخت و درک پیام های آنها برای صاحب حیوان یا دامپزشک جایگاه ویژه ای دارد.
رفتار آواسازی
ارتباط معمول سگ ها با آواسازی، به صورت واق واق کردن (Bark)، ناله کردن (Whine)، زوزه کشیدن (Howl) و خرناس کشیدن (Growl) است.
واق واق کردن: در واقع برای مشخص کردن قلمرو و مرز است.
سگ های ولگرد که محل استقرارشان موقتی است کمتر واق واق می کنند.
زمانی که یک سگ ولگرد از جلوی محل زندگی یک سگ خانگی عبور می کند شروع به واق واق کردن می کند.
صاحب سگ می تواند انواع مختلفی از واق واق کردن را در رابطه با سگ خود بشناسد. صدای واق واق مربوط به ورود شخص غریبه یا سگ غریبه با یکدیگر متفاوت است.
البته مطالعات نشان داده است که سگ ها تمایل بیشتری برای واق واق به سگی دیگر دارند تا این که بخواهند ورود یک فرد غریبه را اطلاع دهند.
عادت واق واق کردن می تواند در جوامع شهری و یا پانسیون ها و کلینیک های دامپزشکی مشکل ساز شود.
ناله کردن و زوزه کشیدن:
ناله کردن یک رفتار برای جلب توجه و یا نشان از درد است.
توله سگ ها در اوایل زندگی برای ارتباط با مادر خود، سگ های بالغ وقتی که می خواهند از درد رهایی یابند یا در شرایط ناگزیری مثل زمانی که می خواهند از فضای بسته به فضای آزاد فرار کنند یا زمانی که مثلا دنبال یک خرگوش زمین را حفر می کنند، استفاده می کنند.
زوزه کشیدن یکی از آواهایی است که به صورت مشخصی تعریف نشده است که بیشتر گونه های وحشی سگ سانان، کایوت ها، گرگ ها و نژادهای مشابه در سگ «Huskie» و «Malamute» دیده می شود.
خرناس کشیدن: مربوط به حالات عصبی سگ ها است.
نشانه های دیداری
وضعیت احساسی یک سگ می تواند از حالت گوش، دهان، صورت، دم، مو، شانه، ناحیه لگن و حالت بدنی اش تشخیص داده شود.
یک سگ آرام، گوش و دمی به سمت پایین افتاده دارد. وقتی هوشیار می شد دم و گوشش به سمت بالا قرار می گیرد و ممکن است با دست به ناحیه ای اشاره کند.
وقتی که عصبی می شود موهای روی شانه و ناحیه کپل به سمت عقب سیخ می شوند و ممکن است به آرامی تکان بخورد.
با افزایش حالت پرخاشگری لب ها به سمت عقب کشیده شده و دندان ها نمایان می شوند و سگ صاف می ایستد.
وقتی که می ترسد گوش ها تا جایی که به سر بچسبد، به سمت عقب می رود و دم تا بین دو پا پایین می آید.
حالت بدنی
حالتی که اغلب دامپزشکان با آن مواجه اند سگی است که از ترس می خواهد گاز بگیرد؛
به این صورت که گوش ها و دم سگ پایین است و بدن آن حیوان از منبع وحشت به سمت عقب کشیده شده است.
دندان هایش کاملا مشخص و فک بیرون از لب ها قرار گرفته است و در هنگام نزدیک شدن به سگ باید به این موضوع توجه کرد.
سگی که از روی ترس گاز می گیرد در صورت امکان فرار می کند ولی اگر به یک متری اش نزدیک شوید، احتمال این که حمله کند زیاد است.
به طور معمول با سگ هایی مواجه می شویم که ترس آنها با خشم آمیخته نشده است.
سگی که ترسیده است دمش را بین پاهایش تکان می دهد و گوش هایش به سمت عقب خم شده است.
سگی که مطیع می شود روی یک سمت از بدنش دراز می کشد و پاهایش را جمع می کند و زبانش را از دهان خارج می کند ولی چیزی را نمی لیسد.
این حالت در توله سگ ها هم دیده می شود که به مادر اجازه لیسیدن و تمیز کردن خود را می دهند.
وضعیت عمومی حیوان همچنین برای شناسایی حالت آن استفاده می شود.
سگ ها وقتی یک انسان غریبه یا صاحب خود را می بینند، معمولا دم خود را به سمت راست بدن تکان می دهند
اما وقتی یک سگ غریبه را در قلمرو خود می بینند معمولا دم شان را به سمت چپ تکان می دهند.
سگی که مطیع شده است آرام در جای خود نشسته و جلوی کسی که از او فرمان می برد غلت می زند و خود را جمع می کند
اما سگی که فرمانده قلمرو خود است راست می ایستد و راه می رود و دم و گوش هایش به سمت بالا است.
این موضوع در برخوردهایی که منجر به حمله می شود، اهمیت دارد.
سگ ها به صاحبشان مثل مادرشان خوشامدگویی می کنند و شروع به لیسیدن صورت صاحب خود می کنند.
تعداد کمی از سگ ها حالتی از پوزخند را در زمان مطیع بودن از خود نشان می دهند.
در واقع دندان های خود را در حالی که گوش های شان به سر چسبیده است نشان می دهند.
رفتار بازی
سگ ها سیگنال بازی دارند. این موضوع مهم است چون نشان می دهند رفتاری که در حال وقوع است بازی است چون در غیر این صورت ممکن است سگ دریافت کننده سیگنال آن را رفتار جنسی یا پرخاشجویانه تلقی کند و به آن پاسخ دهد.
سگی که می خواهد بازی کند، پشت خود را به سمت بالا و جلوی بدنش را پایین می آورد و به سرعت دمش را تکان می دهد و گاهی یکی از پنجه هایش را به پوزه اش می کشد.
انسان ها سیگنال های متفاوتی مثل صدا، احساسات و کلمات و حرکات دست برای نشان دادن تمایل به بازی با سگ ها از خود نشان می دهند. بهترین سیگنال برای بیشتر سگ ها خم شدن و صحبت کردن با صدای بلند است.
ژنتیک و تغییرات جراحی
گوش ها، دم و حالت موها همگی در ارتباط دیداری بین سگ ها مهم است اما به نظر می رسد ارتباط بین گونه های مختلف با پشتوانه ژنتیکی متفاوت یا سگ هایی که جراحی هایی روی اندام های شان داشته ند شکست بخورد اما سازگاری هایی در این باره و در سگ ها پدید آمده که تا حدودی این مشکل را رفع کرده است.
رفتارهای بویایی
سگ ها قوه بویایی بسیار خوبی دارند پس عجیب به نظر نمی رسد که از بوها برای ارتباط استفاده کنند.
استفاده های کاربردی زیادی از قوه بویایی سگ ها می شود. بوهای خوش اثر مثبتی روی سگ ها دارد در حالی که رایحه های دافع اثر چندانی ندارد.
به عنوان مثال بوی روغن اسطوخودوس می تواند باعث صدا و حرکت در بعضی سگ ها هنگامی که در حال سفر با ماشین هستند، بشود.
یک ماده از سلول های اپیتلیال غدد پستانی سگ ماده تولید می شود که خاصیت آرامش بخشی در توله سگ ها دارد.
اهمیت ایجاد ارتباط با قوه بویایی در سگ های نر در علامت گذاری با ادرار بر اشیای عمودی هم دیده می شود.
به نظر می رسد که سگ ها از بوی ادرار یکدیگر می توانند جنسیت گونه و حتی سگی خاص را شناسایی کنند
و در جاهایی که سگ های دیگر قبلا با ادرارشان علامت گذاری انجام داده اند، بیشتر این رفتار را نشان منی دهند.
رفتارهای دفع مواد زاید
رفتار دفع ادرار و مدفوع:
صاحبان سگ ها معمولا نگران این هستند که سگ های نر جوان شان هنگام دفع ادرار پای خود را بالا نمی آورند و روی دو پا حالت نشسته می گیرند. اگرچه ایستادن و یک پا را بالا گرفتن یک رفتار ذاتی در سگ های نر است که با هورمون ستسترون میسر می شود، حدود ۳ درصد از مواقع سگ های نر در حالت دیگری ادرار می کنند.
سگ های ماده در اغلب موارد به حالت نشسته ادرار می کنند. در بعضی موارد ایستاده و یک پای شان را بالا نگه می دارند اما ترکیب بین این دو حالت نیز به وفور مشاهده می شود.
علامت گذاری با ادرار رایج ترین نوع علامت گذاری با بو است.
برخی دانشمندان دریافته اند که عقیم کردن باعث کاهش این رفتار در سگ های ماده می شود.
اجسام عمودی نیز گاهی با مدفوع نیز علامت گذاری می شوند.
وقتی سگ ها پس از دفع شروع به چنگ زدن ناحیه می کنند در واقع نمی خواهند آن را فقط دفع کنند بلکه می خواهند بو را پخش کرده و ترشحاتی از غدد سباسه پنج هایشان نیز به آن اضافه کنند.
سگ های نر در فصل های جفت گیری بیشتر علامت گذاری با ادرار انجام می دهند و سگ های ماده شیرده نیز اطراف محوطه لانه خود را علامت می گذارند.
قوی ترین ارتباط بویایی در سگ ها به واسطه ادرار سگ ماده فحل است.
تحقیقات نشان داده است که سگ نر به این بو بیش از ترشحات مقعدی و واژنی سگ ماده جذب می شوند.
اگرچه در رفتار جنسی بوی اصلی مربوط به ترشحات واژنی سگ است و باعث جفت گیری می شود.
ادرار سگ ماده فحل حاوی فرومون و موادی است که روی سگ نر اثر می گذارد و عموما حاوی متابولیت های استروژن است
و می تواند سگ را از فواصل زیاد به خود جذب کند.
ترشحات کیسه مقعدی و گوش:
ترشحات کیسه مقعدی باعث بوی خاصی در مدفوع می شود. سگ ها هنگام دیدار با یکدیگر معمولا دیر دم همدیگر را بو می کشند
که نشان می دهد بوی حاصل از این غدد منحصر به فرد است و در شناسایی یکدیگر از آن استفاده می کنند.
گاهی سگ ها در مواقع ترس یا هیجان و استرس ادرار می کنند و یک مشکل رفتاری به حساب می آید که در سگ های کوچک و جوان بیشتر است.
تنبیه سگ برای ادرار در حالت ترس یا هیجان، به مشکل شدت می بخشد.
سگ از صاحب خود وحشت دارد و این تنبیه نیز بر شدت آن می افزاید. برای درمان بهتر است جلوی هیجان بیش از حد را برای سگ گرفت و زمانی که این رفتار را انجام می دهد با او بی محلی کرد. این رفتار معمولا با بلوغ کاهش می یابد.
منبع : ماهنامه دنیای حیوانات – bartarinha.ir
